یرظن ینابم رب یرورم ه شوه
یناجی سرادم رد
ناهیک ربکا
گنهرف نواعم ی
بدرا.ا.اف.س.ع لی
ملع هورگ وضع و ی
اجان سعاس .
هداز بیرغ امین
هراپیاچ دحاو رون مایپ یسانشناور یسانشراک یوجشناد )لوئسم هدنسیون(
روپلانیز یدهم
وجشناد ی سانشراک ی سانشناور ی پ مای اچ دحاو رون هراپی
هدیکچ هزوح رد ناوتب ار یحلاطصا رتمک دیاش هزادنا هب هک تفای یسانشناور و تیریدم ی
،یناجیه شوه ی
مه رد هدرتسگ تروص هب ،رگید یوس زا و هداد یاج دوخ رد ار قیمع و دنمشزرا میهافم وس کی زا نامز
فرح بلاق و اه
هیصوت دشاب هدش ریثکت و هتفای جاور ،یملعریغ یاهاعدا و اه ط.
ی کی خا نرق ری رد ،مه
مز هنی ی ه تاناجی امن و شی نآ ن و ،راتفر و هرهچ و ندب نابز بلاق رد اه زی
خساپ اه ی ه یناجی ،ناسنا ندب
هدرتسگ تاعلاطم ا
ی وراد زلراچ هک هدش ماجنا نی
پ زا نمکا لپ و نازاتشی
هدوب نآ دنا قن.
ش رد تاساسحا
مصت می گ یری چ ،مه یزی قحت رد هک تسا تاقی
اهراک هلمج زا ،ددعتم ی
ند لی دروم ،شناراکمه و نمناک
سررب و هعلاطم ی
تسا هتفرگ رارق نیاربانب .
م ی میناوت وگب میی ه شوه یناجی ارب شلات ی رعت فی کی
دج بوچراچ دی
هتسناد ساسا رب اه
ی لبق ی قلخ هن و تسا کی
دج ملع دی .
:یدیلک ناگژاو یناجیه شوه
، یفطاع شوه ،هسردم ،
یسانشناور .
همدقم ه شوه یناجی اناوت،
یی صوت،کرد فی
ه لرتنک و تاناجی
رادروخرب اب صخش ره.تسا ی
م زا ینازی ه شوه زا یناجی
اب ههجاوم رد
اقو عی گدنز ی گ عضوم هب یری
م اهنآ اب شزاس هب و هتخادرپ ی
رادروخرب اب ناسنا.دزادرپ ی
ه شوه زا یناجی
تابث و مظن دوخ هب
م ی روط هب دشخب ی
ه شوه لاوصا هک یناجی
ب لاا م ثعاب ی اقو صخش،دوش عی
رتمک راوگان ی
گدنز رد ار ی
دنک هبرجت
،نملگ(
1995 .)
راب - (نُا 2001 ) ه شوه یناجی ا هتسد ار ی دادعتسا ،اه تراهم زا اناوت و اه
یی اه ی غ ری تخانش ی م ی اناوت هک دناد یی
قفوم تی درف
اهاضتقا و اهراشف اب هلباقم رد ی
حم یطی ازفا ار شی م ی صاخشا هلمج زا و دهد ی
ه شوه هب هک تسا یناجی
ناونع هب کی
و یگژی
صخش یتی م ی د تشادرب رد .درگن رگی
ب ه ه شوه یناجی ناونع هب کی
اناوت یی نهذ ی رگن هتسی ام( هدش ری وولاس و ی سراکو
،وی
2000 راظتنا کچوک زا لقن ، -
سدق
،ی 1383 .)
زا اه هتشذگ ی
نلاقع تخانش رود ی
فطاع و ی لو دنا هدوب حرطم ی
نلاقع تخانش ی
فطاع تخانش رب دراوم همه رد ی
جرت حی
د مه اه ناسنا و تشاد رگی
ارگ زا ار شی اه ی فطاع ی ساسحا و ی مصت رد می گ یری ح کرد و اه اق
قی م رذحرب ی رد .دنتشاد
نانوی قاور شبنج ناتساب نوی
صخش دنتشاد داقتعا دنمدرخ
ه لقاع و چی ه ناجی ای ساسحا ی أت ار دیی من ی لاس رد .دنک 1920
ادنارث کی ارب ی تسخن نی اناوت ،راب یی عامتجا ی عامتجا شوه .تسناد شوه ءزج ار ی
ادنارث رظن زا کی
اناوت یی د کرد
،نارگی
ز و هنادنمشوه راتفر و لمع هناکری
د اب طباور رد نارگی
واج ورسخ( تسا
،دی 1381 .)
راب - ن نُا زی ارب ی لوا نی ه هرهب حلاطصا ،راب یناجی
شوه هرهب ربارب رد ار ی
لاس زا و درک حرطم 1980
ودت هب نی شوه همانشسرپ
ه یناجی تخادرپ
.
لاسرد 1990 ا هلاقم ی وولاس طسوت ی
ام و ری د هک دش رشتنم ه شوه حلاطصا نآ ر
یناجی ارب ی لوا نی شوه نانآ .دش هدافتسا راب
ه یناجی اناوت ناونع هب ار یی
ب و کرد نای ه
،تاناجی دم و نآ زا هدافتسا تیری
ه ناجی اس و دوخرد اه ری
رعت دارفا فی دندرک
ولاس(
،ی ب لدی تد و یلی امور ی لقن هب ر زل نرچ سی ، 2002 مرهج ناتسلگ زا لقن ،
،ی 1383 .)
ه شوه یناجی کی اه تراهم لماش هک تسا هدرتسگ موهفم ی
درف ی نورد تلااح و ی
م ی اه تراهم هعومجم هب و دشاب ی
نورد
درف ی درف نورب و ی
م قلاطا ی ه شوه .ددرگ یناجی
م ار ی هاگآ ناوت ی
ه زا تاناجی گنوگچ و ی ثأت ری ذپ یری د
،نارگی زورب
دم ،تاساسحا تیری
ه تاناجی لدمه ،فطاوع و ی
گآدوخ و یها گنوگچ و ی ب تاطابترا هرادا نی
درف ی ناشن رطاخ رندراگ .تسناد
م ی ب شوه هتسه هکدنک نی
درف ی اناوت یی حور هب بسانم خساپ هئارا و کرد
،تای گنا ،وخو قلخ شزی
اه هتساوخ و اه ی
دارفا
د رگی م هفاضا وا تسا ی
درف نورد شوه رد هک دنک
،ی لک دی خ سانشدو ی هاگآ زا تسترابع ی
حا زا نتشاد تاساس
صخش ی و دوخ
اناوت یی امتم زی ارب اهنآ زا هدافتسا و ندرک ی
اده تی وخ راتفر شی
،نملگ(
1995 راظتنا کچوک زا لقن،
- سدق
،ی 1383 .)
فیراعت د یرگی ه شوه زا یناجی
اناوت هک دراد دوجو یی
شقن نآرد تاساسحا کرد ی
ساسا ی دراد
:
ریام وولاس و ی ( 1993 ه شوه ) یناجی
عون ار ی عامتجا شوه زا ی
م ی اناوت مزلتسم هک دنناد یی
قد کرد
،قی زرا یبای ب و نای
ه
،ناجی ه رب تراظن تاناجی
اس و دوخ
،نیری مت زیی ب نداد نی ه تاناجی ا زا هدافتسا و نی
ارب تاعلاطا ی
ازفا شی نلاقع دشر ی
و
ه یناجی تسا تف گنت نوپ(
2002 ج ناتسلگزا لقن ره
یم ، 1383 .)
رعترد فی نملگ ( 1995 ) ه شوه یناجی اناوت یی صوت ،کرد
،فی رد تفای ه لرتنکو ناجی
صخشره .تساه ی
رادروخرب اب ی
شوه زا
ه یناجی اقو اب ههجاوم رد عی
تبثم ای فنم ی گدنز ی گ عضوم هب یری
م اهنآ اب شزاس هب و هتخادرپ ی
رادروخرب اب ناسنا .دزادرپ ی
زا
ه شوه یناجی گدنز هب ی م تابث و مظن دوخ ی
رعت رد .دشخب فی
د یرگی ب شوه هتسه ،رندراگزا نی
درف
،ی اناوت یی هئارا و کرد
حور هب بسانم خساپ
،تای گنا ،وخ و قلخ شزی
اه هتساوخو اه ی
د دارفا رگی درف نورد شوه رد رندراگ رظن هب .تسا
،ی لک دی
سانش دوخ ی
هاگآ زا تسترابع ی
صخش تاساسحا زا نتشاد ی
خ اناوت و دو یی امتم زی و ندرک هدافتسا ارب اهنآ زا ی اده تی راتفر
وخ شی .
ره رد کی تح تخانش لحارم زا ی
سفت و فشک ،هلأسم کاردا حطس رد ری
دش کرحم
ًادی ثأت تحت ری فطاع لئاسم ی
رد و تسا
تخانش حطس ی
زرا یبای کی ناونع هب کرحم کی
دهت دی ای ون دی ا بجوم داجی م نآ اب بسانم هفطاع تلاح ی
بارض(دوش
،ی 1378 .)
هفطاع م ی ارف دناوت دنی اوتحم و رکفت ی
ثأت تحت ار راتفر و تواضق ،رکف ری
اش دهد رارق دی
ب نیرتشی نب رثا یدای فطاع تلااح ی
رد
یروآدای رد دارفا ،دشاب تارطاخ کی
اه هبرجت و تارطاخ ،تبثم قلخ ی
ب تبثم و داش یرتشی
دوک نارود زا ار ک
ی هب دای م ی
نچمه هفطاع .دنروآ نی
م ی رب دناوت تواضق اه ی عقاو ی عامتجا ی م هجوت ام هچنآرب هفطاع .دراذگب رثا دارفا هرابرد ی
نک
،می هچنآ
دای م ی گ
،میری م رطاخ هب هچنآ ی
روآ می مصت عاونا ماجنارس و می
اه یی م هک ی گ میری دراد رثا
.
هفطاع ا اب داجی تحار ،شمارآ ،تبثم قلخ ی
ا ار رترب رکفت کبس و داجی
م ی واج ورسخ(دنک
،دی 1381 .)
هب (نمکا داقتعا 1984
اهدرکراک ،) ی
لصا ی ه ناجی زرا لماش یبای نورد کرحم زا موادم ی
ب و ینوری و رادناج اب ناشطابترا بسحرب
گدامآ ی ارب ی اه شنکاو ی
راتفر ی کرحم نآ هب خساپ ناونع هب تسا نکمم هک تسا ن
زای .دشاب کی قتسم درکراک می
دب نی
ترت
،بی هست لی یریگدای فر(تسا
یعی ن
،ای 1381 .)
مهم شخب ی
ه شوه زا یناجی
نورد لرتنک هزوح هب ی
ه تاناجی م طوبرم ی ه شوه رد هدافتسا دروم لرتنک و دوش یناجی
دپ هدی
ا ی محت یلی ب و ینوری ن درف هب
،تسی هکلب کی دنمناوت ی نورد ی لوترد ار درف هک تسا دی
اده و تی ه تاناجی یرای م ی و دناسر
نچ نی ور
،یدرکی نورد لرتنک لوصحم ی
ا رد داجی دم و تیری ه تاناجی زا وسکی پ هب فارشا و یاهدمای
ه یناجی شان ی ب طباور زا نی
درف ی وس زا ی د تسارگی لک ،تاساسحا هرادا و لرتنک . دی
فطاع تشادهب ی
دارفا تسا ناسنا ی
خ رظن زا هک لرتنک دو
ی حطس رد
لااب یی م هک دندقتعم دنراد رارق ی
رثؤم روط هب دنناوت ی
اقو اب عی عقوم و تی اه یی م هجاوم اهنآ اب هک ی
امن دروخرب دنوش دنی
ز اری
( رتار ،دنراد ار عناوم رب هبلغ و ندش قفوم راظتنا اهنآ 1996
ب ) نای م ی اراد دارفا هک دراد ی
نورد لرتنک
،ی فاک لرتنک ی
گدنز رب ی
لاکت رد و دنراد دوخ فی
رتهب درکلمع دوخ ی
د ذوفن تحت رتمک ،دنراد نارگی
م رارق ی گ دنری ارب و ی اه تراهم و
پ تفرشی اه ی
صخش ی شزرا دوخ ی
لوئسم ،دنلئاق رتلااو تی
ب یرتشی ارب ی گدنز ی اهراتفر و ی م دوخ ی ذپ
،دنری دارفا ی و هدوب شوک تخس
ب دوخ تلاکشم عفر تهجرد رتشی
م شلاچ ی .دننک مارهب(
،ی 1383 ن نملگ) زی اناوت یی ه لرتنک ناجی ارگ اب ار شی قلخ ظفح هب
روط هب هتسناد طابترا رد تبثم ی
هک ثعاب پ یریگشی گدرسفا تلااح زا
ی م ی
،نملگ(دنوش 1383
.)
سب ،هفطاع یرای
اهراتفر زا ی طابترا
،ی هورگ
،ی مصت می اه ی نامزاس ی اهراتفر و ی ثأت تحت ار تملاس اب طبترم ری
م رارق ی .دنهد
ا ثعاب تبثم قلخ داجی
ب طابترا رتشی غ مئلاع زا رتهب هدافتسا و رترثؤم و ری
ملاک ی عامتجا طباور رد ی
م ی
واجورسخ(ددرگ
،دی 1381 .)
هفطاع ه و تاناجی لد هب لی شقن ی ارف رد هک دنی اه تواضق رب دنراد کاردا و رکفت ی
عقاو ی عامتجا ی م رثا دارفا هرابرد ی
دنراذگ
.
زا راب رظن - نُا دارفا ی ه شوه رظن زا هک یناجی
ب شوخ ًامومع دنرتلااب
،نی ذپ فاطعنا
،ری لحرد قفوم ،ارگ عقاو هلأسم
و
ار(دنتسه لرتنک نداد تسد زا نودب اه سرتسا اب ندمآرانک فی
2001 مرهج ناتسلگ زا لقن
،ی 1383 .)
تاکسا (ناراکمه و 2001
تن لقتسم هعلاطم تفه اب ) هجی
دارفا دنتفرگ ی
ه شوه هک یناجی
اناوت دنراد لااب یی
لدمه ی دوخ و
لرتنک ی ب یرتشی عقوم رد تی اه ی عامتجا ی اه تراهم و هتشاد ی
عامتجا ی ب یرتشی م ناشن دوخ زا ی
دلاو اب ،دنهد نی
دوخ
ب تکراشم رتشی
فطاع طباور و ی
ب یرتشی اس اب نیری د دنرا ام(
،ری کرپ
،سنی وولاسو وسوراک ی
2001 دنمجرا زا لقن هب ،
،ی 1383 .)
جیاتن ( خابرو شهوژپ 2002
دنمجرا زا لقن ،
،ی 1383 اناوت داد ناشن ) یی
د تاساسحا تخانش نارگی
فطاع لداعت و ی
ز هطبار یدای
رارقرب اب ی اس اب هناتسود و مرگ طباور نیری
اتن :دراد جی قحت تاقی دنمجرا ی ( 1383 ن ) زی ب رگنای گتسبمه ی ب رادانعم و تبثم نی
عامتجا تراهم ی
م دوبهب دارفارد ار ی
شخب ب درکلمع اب و د نی
درف ی ناهارف ،راثن ناج ،زارفارس(تسا وسمه رتلااب
،ی 1383 .)
اناوت اب ،نابرهم ،هاگآدوخ دارفا یی
د کرد نارگی اناوت و یی ه نتشاد تاناجی وق ی دارفا زا رت قفوم ی
ا هک دنتسه نی
دنرادن ار تافص
تح ی اناوت دارفا رگا یی
اه ی تخانش شوه ی
رتلااب ی ( لاگس .دنشاب هتشاد 2002
راب ،) - (نآ 2000 (رندراگ ،) 1983
نرتشا ،)
(گرب 1997 م راهظا ) ی قت هک دنراد
ًابیر 80 ب فلاتخا دصرد نی
قفوم تی اه ی شوه هرهب نومزآ طسوت هک دارفا ی
اه نومزآ و ی
ن باسح هب هباشم هدمای
م ی سو هب دناوت هلی
د تاصخشم یرگی
و داقتعا هب هک ی
ه شوه یناجی کشت ار ی ل م ی ضوت دنهد حی
هداد
م ی ( تف گت نوپ زا لقن هب نچ .دوش 2002
ب ) نای م ی ارب هک دراد ی
قفوم تی ره رد هنیمز ا ی ه شوه یناجی زا رت مهم ربارب ود
اناوت یی اه ی تخانش ی دزن و تسا کی
هب 90 قفوم دصرد تی
ه شوه هب طوبرم رتلااب حوطس رد یناجی
ناتسلگ زا لقن(تسا
مرهج
،ی 1383 .)
ناققحم ه ظاحل زا درف رگا دندقتعم یناجی
م رتهب دشاب دنمناوت ی
اه شلاچ اب دناوت ی
گدنز ی ه و دوش هجاوم تاناجی
هنوگ هب ار
ا ی ظنت می امن دی ناور تملاس زا هک ی
رتهب ی دشاب رادروخرب
.
تیمها ه شوه یناجی ور اب قابطنارد یاهدادی
گدنز ی سر و ندی ناور تملاس هب ی
نامسج تملاس و
،ی قفوم تی لغش ی صحت یلی
کو تیفی د اب طباور رد بولطم نارگی
لک روط هب .تسا ی
اه شناوت ی ه
،یناجی پ و راتفر یاهدمای گدنز
ی پار شی ب ینی م ی اذل دننک
ارب ی قفوم تی گدنز رد ی مها تی واج ورسخ(دنراد
،دی 1381 .)
اب ا نی ثأت رد دوجو ری
ه شوه یناجی قفوم رد تی اه ی عامتجا ی اج لااب حوطس رد ی
قحت و ثحب قی
ب یرتشی هک ارچ .دراد دوجو
راگزاس ی حم اب طی کی قفوم عون تی اناوت و تسا یی
غت ریی ارش طی رترب رما هاوخلد تهجرد ی
ه شوه هک تسا یناجی
راعت اب فی و
قم سای اه ی نونک ی بت هب رداق نیی ن نآ تسی .
یف ،یرشب ندمت شیادیپ اب نامز مه راتفر و رکفت رد هفطاع شقن هعلاطم هب ) وتلاپ و لات وتسیرا ،تناک ،لاکساپ « ریظن ینافوسل
درک یفرعم لقعت اب داضت رد و یناسنا تیهام یناویح و ییادتبا هبنج ار هفطاع هک دوب یناسک نیتسخن زا » وتلاپ « و دنتخادرپ یقطنم رکفت ،هفطاع هک هدیا نیا زا ییاه هگر مه هزورما و هفطاع شقن یسررب دیاش .تسا هدنام یقاب زونه دزاس یم لزلزتم ار
یتایح شقن زا ،ام رثکا تسا نکمم هچرگا .دنامب یقاب ،ناسنا راتفر یاهییایوپ مهف یارب ناققحم شلات زرم نیرخآ رد نانچمه اک کرد مه رخاوا نیا ات یتح اما میشاب هاگآ ،یلمع و یناور یگدنز رد یقلخ تلااح و ساسحا نیا زورب یگنوگچ زا یقیقد و لم
نیا ساسا رب .دهد یم ناشن هفطاع زا ار یتوافتم روصت یسانش دبلاک و یسانشناور رد ریخا یاه یسررب .میتشادن تاریثأت تاعلاطم .دهد یم لیکشت ار یعامتجا تیعقوم کی رد هناراگزاس خساپ یلصا رصنع یتح و تسا دنمدوس ًابلاغ هفطاع ،هاگدید نارامیب رد .دنتسین یعامتجا طباور بسانم هبرجت هب رداق یناشیپ هعطق بیسآ تلع هب هک یدارفا داد ناشن یزغم بیسآ اب یاه ییاناوت رگا یتح ،دننیب یم بیسآ زین ناش یعامتجا طباور نآ اب قباطم و دننک یم لمع قفوم ان یعامتجا یریگ میمصت
یقع »ویساماد و لودآ« .دشاب هدیدن همدص یشوه شزادرپ هدیچیپ لاکشا رب مدقم لماکت ظاحل زا یفطاع شزادرپ« هک دنراد هد
شهوژپ راذگ ریثأت و زیگنا رب نیسحت دشر لابند هب .» دراد یرتشیب زاین یفطاع شزادرپ ییامنهار هب تخانش .تسا تاعلاطا لاعف و رکفت رد تاساسحا یدعب دنچ شقن تسا هتسیاش ،هفطاع هنیمز رد ریخا یبرجت یاه یرتشیب لماعت اب ار هرمزور تی
مینک یسررب
.
و میظنت ار اهنآ ناوت یم هنوگچ و دننک یم لمع یفطاع تاریثأت نیا هنوگچ مینادب هک تسا نیا یناجیه شوه مهم هبنج کی ور یگدنز رد هفطاع هدیچیپ شقن زا دهاوخب هک یدرف ره هکلب تسا ناسانشناور هجوت دروم اهنت هن ثحب نیا .درک لرتنک هرمز
یهاگآ ناسنا
،دبای یاه ییاناوت ینعی ،دنتسین ازجم تخانش و هفطاع هک دهد یم ناشن یدرف تاعلاطم .دوش یم نآ بذج
و ساسحا نایم ،ناسنا یعامتجا یگدنز رد هکلب .دش یم ضرف ناسانشناور یخرب و هفسلاف یوس زا بلغا هک ینهذ لقتسم یاه هبرجت ،دراد دوجو یداینب یگتسبمه ،رکفت ،طیحم زا هدش تفایرد تاعلاطا ییامنزاب و شزودنا هویش اب ًلاماک یفطاع
،رکفت یاوتحم و ) یعامتجا یاه هداد اب طابترا یگنوگچ( رکفت دنیارف دناوت یم هفطاع.دراد هطبار ای رکف هچنآ ( راتفر و تواضق
ع تلااح یداینب رثا نیرتشیب دیاش .دهد رارق ریثأت تحت ار ) مینک یم لمع قلخ کی رد دارفا دشاب تارطاخ یروآ دای رد یفطا
هب یفنم راکفا ،یفنم قلخ رد سکع رب .دنروآ یم دای هب یکدوک نارود زا ار یرتشیب تبثم و داش یاه هبرجت و تارطاخ ،تبثم م هفلوم ،فیعض تارثا نیا زا یهاگآ. دزادنا هرطاخم هب ار درف ی هدنیآ تسا نکمم یتح هک دوش یم ردابتم نهذ شوه مه
دنک یم کمک اه تیعقوم لرتنک و ینیب شیپ هب هک تسا یناجیه
.
هتساوخ دارفا زا هک ینامز زا لاثم یارب دراذگ یم رثا دراد زاین هظفاح زا تاعلاطا دربراک هب هک فیلاکت ریاس رب یفطاع تلااح ثم قلخ تلاح رد دارفا ،دنزاسب ار یناتساد ،یمهبم ریواصت هب هاگن اب ات دوش یم ،تب
یناسک و دنزاس یم داش و تبثم یاهناتساد
رد یعامتجا یعقاو یاه تواضق رب دناوت یم نینچمه هفطاع .دننک یم فیرعت ،یفنم یاهناتساد رتشیب ،دنراد تحاران قلخ هک
ا تواضق یساسا فیلاکت زا یکی ،اهنآ یراتفر یانعم ریسفت و نارگید هدهاشم لاثم یارب .دراذگب رثا دارفا ی هراب رد هک تس
رد .دشاب هتشاد قیمع ریثأت زین ییاه تواضق نینچ رد یتح هفطاع هک دسر یم رظن هب ،میوش یم هجاوم نآ اب هرمزور یگدنز ترابع هب دهد یم رارق ریثأت تحت .دور یم راک هب یعامتجا یاهراتفر تشاد رب یارب هک ار یتارطاخ و تارکفت عاونا ،هفطاع عقاو ود و مرگ دنخبل ،رگید نیا رد دوش ریبعت یشورف رخف راتفر ناونع هب دناوت یم ،تحاران قلخ تلاح اب یصخش یوس زا درف هناتس
یگدنز یعقاو یاه تیعقوم رد ار یدرف یا هتسکش و اه تیقفوم ،اه راتفر تواضق و ریسفت هوحن نینچمه ،قلخ تارثا زا عون یلاد زا یکی دیاش دنک یم نییعت ،ناحتما کی ندنارذگ ریظن تباث قلخرد ًلاومعم دارفا هک دشاب نیا ،قلخ یتواضق تارثا ل
د زکرمت دنرا
،رواب و ساگرف( رییغتم قلخ ات 1987
،مینک یم هجوت ام هفطاع نیاربانب ) یم رطاخ هب هچنآ ،میریگ یم دای هچنآ
عون نیا هک دنچ ره .دراد رثا ،میریگ یم هک ییاه میمصت عاونا ماجنا رس و میروآ یاقلﺇ
و ارذگ دنیآرف کی ًاتبسن یفطاع
گآ ریثات تحت یناسآ هب دناوت یم و تسا ساسح یناجیه شوه مهم یاه هبنج زا یکی .دنک رییغت ،شیقلخ تلااح زا درف یها
دتفا یم قافتا تارثا نیا ارچ و تقو هچ ،هنوگچ هک بلطم نیا زا یهاگآ،
.
رکفت یگنوگچ ینعی ،تخانش دنیآ رف رب هکلب ،دراد رثا ) مینک یم لمع ای رکف هچنآ( راتفر و تخانش یاوتحم رب اهنت هن هفطاع ثات زین دیاقع و اهدادعتسا ،ینورد تارکفت ینعی .دنک یم داجیا ار رتهب رکفت کبس و ،یتحار، شمارآ ،تبثم قلخ.دراذگ یم ری
،رکف هویش نیا رد.
یتیعقوم تایئزج ماغدا هب لیامت رتشیب ضوع رد و دنراد ینوریب تاعلاطا هب هجوت رد یرتمک شیارگ دارفا
،فارطا یایند هرابرد دوخ یلبق شناد رد داجیا ار جراخ یایند رب زکرمتم رکفت کبس ،یفنم هفطاع لباقم رد .دنهد یم ناشن
راب ( دراد تقباطم ،ینوریب یایند یاه هتساوخ اب هک دنک یم نُا–
، 2002 .)
یاه تیعقوم هب خساپ یارب یبسانم صخاش ،هفطاع ،دننک یم داهنشیپ هک یلماکت یاه هدیا اب رکفت کبس رد اه توافت نیا تخم ،دوجوم شناد رب خساپ تهج میناوت یم ام و تسا دعاسم طیحم هک دیوگ یم ام هب تبثم هفطاع .دشاب یم راگزاس تسا فل تسا مزلا و تسا کان رطخ هوقلاب طیحم دزاس یم هاگآ ار ام هک ،تسا رادشه تملاع کی هیبش رتشیب یفنم هفطاع .مینک هیکت
رچ .مینک هجوت تقد اب ،یجراخ تاعلاطا هب هک شرگن و دروخرب هوحن ،دب ساسحا اب هسیاقم رد بوخ ساسحا میناد یم ام هک ا
دزاس یم توافتم ،هباشم و ناسکی یعامتجا یاه تیعقوم رد ار ام
.
ات و ینامزاس یاه میمصت ،یهورگ یطابترا یاهراتفر زا یرایسب هفطاع .میدش زکرمتم ،رکفت رد هفطاع شقن رب ام نونک
لاس اب طبترم یاهراتفر تحت ار تم
ریثأت دوخ ان یدودح ات و هدنزاس ،عیرس دیاب ام ،یعامتجا یاه لماعت رد .دهد یم رارق
رثؤم ،مینک یم راتفر ام هک یا هویش رب ًلاومعم هفطاع ،یعامتجا یاه تیعقوم نیا رد . میریگب یتخانش یاه میمصت هاگآ ز و یگنوگچ زا یهاگآ لماش عقاو رد یناجیه شوه .دوب دهاوخ ریظن ( دنراد یفنم قلخ هک یدارفا .تسا تارثا نیا عوقو نام
دارفا هک میراد راظتنا ام دننک یم هبرجت ناشتاناجیه لرتنک ییاناوت هرابرد یفنم دیاقع و اه شیارگ ،یکیزیف مئلاع ) یگدرسفا لخ رد هکینامز ات دننک راتفر هدنزاس و هنارهام ،هناتسود یا هویش هب تبثم قلخ تلاح رد ثعاب تبثم قلخ .دنتسه یفنم ق
ددرگ یم یعامتجا طباور رد یملاک ریغ مئلاع زا رتهب هدافتسا و رترثؤم و رتشیب طابترا داجیا
.
مه یلومعم یقلخ تلااح یتح هک تسانعم نیا هب یناجیه شوه .دوش یم نشور یناجیه شوه کرد تیمها مه زاب اجنیا رد ویش زا ار ام یداینب تروص هب دنتوت یم شوه اذل .دنرادن یهاگآ ،تارثا نیا زا ًلاومعم دارفا .دزاس هاگآ نارگید و دوخ راتفر ه
و هنارایشه شرگن رگنایب لااب یناجیه هدیجنس
نیا هب تبسن تاریثأت
.دشاب یم یاقلﺇ
یدرف نایم یاهراتفر زا یا هرتسگ یفطاع
هدربهار زا ،هدافتسا لاثم یارب .دهد یم رارق دوخ عاعشلا تحت ار ،یشیامزآ تیعقوم کی رد . هرکاذم و یزاس عناق ، اضاقت یا
تهج ققحم یوس زا یاه نتم یاقلﺇ
شناد رایتخا رد یفنم ای تبثم قلخ نایوج
کی رد ،اه نتم ندناوخ زا دعب .دش هداد رارق
یاپ رد .دومن ذغاک یدادعت یاضاقت نایوجشناد زا ،یلبق راظتنا نودب ،رگنومزآ تسدمه ،یرگید تیعقوم یهاتوک همانشسرپ نا
.دش هداد نایوجشناد هب یضاقتم و اضاقت هرابرد یاقلﺇ
ینایوجشناد هب .تشاد اه خساپ رد یمهم رثا ) تسخن تیعقوم رد ( قلخ
هنابدا یب و یداع ریغ تروص هب اضاقت هکینامز هجیتن نیا .دنتشاد یضاقتم راتفر زا یفنم یبایزرا ،دوب هدش اقلا یفنم هفطاع هک ماجنا یم رطاخ رد و دش یم یسررب رتشیب تایئزج اب هنابدا یب یاهاضاقت ،یفنم قلخ تلااح عقاو رد .دش هدید رتشیب ،دش یم
، واه و تاف ( دنام 2003
.)
اب ههجاوم رد قیقد یگدامآ و یزیر همانرب موزلو تیعقوم ندوب ینیب شیپ لباق ریغ زا یدح لماش فیرعت قبط ثحب و هرکاذم .تسا تیعقوم نآ یرتشیب هنازاورپ دنلب فادها تیقفوم دیما هب تبثم یفطاع تلااح اب دارفا هک دش صخشم ،هعلاطم نیدنچ رد
هک یدارفا ات دنشاب ،مجسنم و یعمج ،هنانیب شوخ رتشیب هک دننک یم هدافتسا ییاه راکهار زا و دننک یم نییعت هرکاذم رد ار ،واه و تاف ( دنراد یثنخ ای یفنم قلخ 2003
.)
اج اه هتفای نیا دنک یم کمک )هرکاذم رد قفوم روضح ( اهراک رتهب ماجنا تهج دارفا هب تبثم هفطاع هک دوب نیا هتفای نیرتبل یفطاع تلااح رد یئزج تارییغت یتح هک دننک یم داهنشیپ اهنآ .دهد یم ناشن ار یناجیه شوه زا ام کاردا هجوت لباق موزل
طبترمان ًلاماک یلبق هثداح کی لیلدب ،مهم یدرف نایم یاه یریگرد و دارفا ییارجا و یزیر همانرب هویش رد یمهم رثا دناوت یم ،
و زاب رکفت هب زاین ،هرکاذم ریظن نیعم ان و ریذپان ینیب شیپ یعامتجا یاه تیعقوم ؟دتفا یم قافتا تارثا نیا ارچ .دشاب هتشاد فت ،نهذ یارب ،یباختنا هنوگ هب تبثم هفطاع .دنراد شخب رمث و هنانیب شوخ تاراظتنا هب رجنم هک یدیاقع و رتشیب تبثم تارک
هنانیبدب و یفنم تارطاخ ،نهذ یارب یفنم هفطاع .دنک یم داجیا ار دنرمش یم هرکاذم رد کرتشم و هچراپکی یاه هار باختنا راک دوخ ًاتدمع تارثا نیا .دوش یم رتمک یعمج یاه هرکاذم و اه هویش هب رجنم و دنک یم داجیا شوه .تسا هناهاگآ ان و
تسا درکلمع و رکفت رد فیرظ یقلخ تارثا نیا راهم و لرتنک ییاناوت و تارثا نیا زا یهاگآ لماش فیرعت قبط یناجیه
.
- :عبانم
( .ح ،دازآ 1374 سآ .) بی سانش ی ناور ی تثعب :نارهت ، .
رایاقآ س
،سوری رش یفی دمارد ی ورپ زی ( . 1385 ه شوه .) یناجی
ناهاپس رشن ،
،هرادغوبا ( ح
1375 سررب .) ی اه هنوگ ی صخش تی اه کبس و )ب و فلا(
ی ربهر ی دم ناری بد ناتسری اه ی ش
،زاری اپ نای همان
سانشراک ی ش هاگشناد دشرا زاری
،درگنابایب عامسا
لی (.
1384 سانش ناور .) ی
برت یتی و رشن ؛نارهت،
شیاری
نیورپ ( .ل ، 1381 سانش ناور . ) ی
صخش تی مجرت] . رفعج داوج دمحم ه ی
ورپ و نی دک روی گنهرف تامدخ تاراشتنا :نارهت ، [ ی
رات( .اسر خی لصا نابز هب راشتنا ی
1989 .)
روپ ( انم ، ناضمر 1385
" .) سررب ی هطبار ی ب نی تعا دای ا هب تنرتنی تست ساسا رب ناور تملاس و SCL-90-R
عجارم رد نی
فاک هب ی اه تن ی لاس مود ههام شش رد دهشم
" 1384
هلاسر ، ی رتکد ی کشزپ مولع هدمشناد ، ی
ملاسا دازآ هاگشناد ی
.دهشم
،یریگریت کحلادبع
می ( . 1383 ه شوه .) یناجی
ور ،ناور تملاس و واهدربهار،اهدرکی
پ همانرب یریگشی زاسهب رد
ی گدنز ی
وشانز
،یی ملع همانلصف ی
شهوژپ ی عامتجا هافر ی
شواچ رهز ، هداز ( تاداسلاا
1388
" .) سررب ی ب هطبار نی غتم یاهری تعا اب ناور تملاس دای
ا هب تنرتنی ب رد نی رهش ناناوج
"دزی ،
اپ نای سانشراک همان ی
سانش ناور هدکشناد ،دشرا ی
برت مولع و یتی
ابطابط هملاع هاگشناد .یی
،ینیسح س دی دلا سمش نی
( . 1378 پ ) شی ب ینی پ تفرشی صحت یلی صحت ساسا رب ناکدوک تلای
هاگشناد ،اهنا رهبشوه و ردپ
نهدور دازا
،ینیسح رش هفی ( . 1384 ه شوه .) یناجی
نهدور دازا هاگشناد،
قح ( نسح،سانش 1385
لماع جنپ .) ی
و یگژی اه ی صخش تی امنهار : ی سفت ری اهراجنه و ی
اه نومزآ NEO PI-R ی
NEO-FFI و ش ،
زاری کشزپ مولع هاگشناد : ی
ب تامدخ و تشاده
ی نامرد ی ش .زاری
دواد دابآ
،ی ( م 1384 ب هطبار .) نی تعا دای ا یتنرتنی و و ناور تملاس اب یگژی
اه ی صخش یتی اپ ،هکبش ناربراک نای
سانشراک همان ی
برت هاگشناد ،دشرا تی
.سردم
دازهب،نارود (.
1381 ثات.) ری اضف ی اس تی وه رب تی عامتجا نایاپ،ی رتکد همان ی
سانش هعماج هاگشناد،ی
برت تی سردم
یمیحر سررب ، سابع ، داژن ی
لوحت ی وه تی وجشناد بارطضا تلاح و دوخ تمرح اب نآ هطبار و نای
سانشراک ی رتکد هلاسر ، ،ی
برت هاگشناد ،نارهت تی
،نارهت سردم .1379
،ناهنزور لس و د
،نمگی ( .م 1385 سآ .) بی سانش ی ناور ی همجرت ، ییحی س دی دمحم ی نلااواس :نارهت ، مشش پاچ ،لوا دلج ، .
هلحار،یعومس ( .
1383 راجنه و همجرت .) یبای
ه شوه نومزآ یناجی
راب - ناهفصا هاگشناد ،نا
یحتف تشآ ینای لع ، ی ناتساد هبوبحم و ی
( 1388 اه نومزآ .) ی
تخانش ناور ی
شزرا : یبای صخش تی :نارهت ،ناور تملاس و
.تثعب مساق ارآرهش ، ل ،هداز
،ی ، م دارم
،ی ( . ر.ع 1386 سررب .) ی ش خرن عوی تعا دای ا هب تنرتنی اقم و نارتخد رد هسی
و داتعم نارتخد
غ ری ا هب داتعم تنرتنی
غتم رد یاهری اهنت
،یی اه تراهم و سفن تزع ی
عامتجا ی سانشناور نمجنا همانلصف ود ، ی
ا هرود،ناری ،مود
ش 3 ، 32 - .40
رتناگ ( .ب ، 1383 زاب رثا .) ی اه ی و ییودی ار و هنای ا ی س همجرت ، ناکدوک رب دی
دباعروپ نسح ینی
ان
،ینیی دشر هناوج :نارهت .
،نملگ ناد لی ( . 1383 ه شوه .)
،یناجی رسن همجرت نی
دشر؛نارهت،اسراپ
Cooper, A. (ed.) (2002). Sex and the Internet: A Guidebook for Clinicians, New York:Brunner-Routledge.
Caplan, S.E. (2002). Problematic internet use and psychosocial well- being: development of a theory- based cognitive behavioral measurement instrument. Journal of Computer in Human Behavior, 18, 553- 575.
Carmona A. (2012). Internet addiction linked to changes in brain. Journal of Plos- One.mericannewsreport.com/internetaddiction- linked-to-changes-in-bra.
Davis, S. F., B. G. Smith, K. Rodrigue, andK. Pulvers. (1999)" An examination ofInternet usage on two college campuses",College Student Journal 33(2): 257-260.Dev. 38(6): 655–665.
Goldberg, Ivan. (1996). Quoted from StevenLevy," Breathing is also addictive",NewsWeek 128 (27) (6 January 1997): 52.Available: http://www.redplanetsw.com/personal/loiosh/iad.html.
FOREGGER, S, Uses and gratificationsof the Facebook.com. Ph.D. dissertation, Michigan states University, United States Michigan, 2008, retrived December12, 2009, from dissertation & theses: Full Text.(publication No. AAT 3331906).
