نﺎﺘﺳﺎﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻟﺎﻤﺷ نورﺎﮐ ﺰﯿﺨﺑآ ﮥﺿﻮﺣ رد ﯽﺳﺎﻨﺷ
) يرﺎﯿﺘﺨﺑ و لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ نﺎﺘﺳا (
يزورﻮﻧ ﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
ﺖﺌﯿﻫ ﻮﻀﻋ
نﺎﺘﺳﺎﺑ هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ ﯽﻤﻠﻋ ﯽﺳﺎﻨﺷ
ص زا 161 ﺎﺗ 175
هﺪﯿﮑﭼ : لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ نﺎﺘﺳا
و هدوﺪﺤﻣ ،يرﺎﯿﺘﺨﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﺑ رد ار ناﺮﯾا ﺖﺣﺎﺴﻣ زا ﺪﺻرد ﮏﯾ لدﺎﻌﻣ يا
بﻮـﻨﺟ ﯽﺗﺎـﯿﺣ يﺎﻬﻧﺎﯾﺮـﺷ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﯽﻨﻌﯾ ،نورﺎﮐ دور ﯽﻟﺎﻤﺷ ﺰﯾﺮﺑآ ﮥﺿﻮﺣ ﺮﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ و ﺖﺳا رﻮﺸﮐ ﯽﺑﺮﻏ .
ﺟ ،دﺪﻌﺘﻣ ﻞﯾﻻد ﻪﺑ نﺎﺘﺳﺎﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا هﺎﮕﯾﺎ
درﻮـﻣ رﻮـﺸﮐ ﯽـﺳﺎﻨﺷ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺖﻠﻔﻏ .
ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻪـﺑ ﯽﻟﺎـﻤﺟا ﯽﻫﺎـﮕﻧ ﺎـﺑ ﺎـﺗ ﺖـﺳا هﺪﯿﺷﻮﮐ هﺪﻧرﺎﮕﻧ ،ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا رد
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﮥﻫد ود ﺪﻨﻤﺷزرا هﺎـﮕﯾﺎﺟ و ﺖـﯿﻤﻫا ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻦـﯾا رد ﯽﺟرﺎـﺧ و ﯽـﻧاﺮﯾا نﺎـﺳﺎﻨﺷ
هدﻮـﻤﻧ دﺰﺷﻮﮔ ار ﻪﺻﺮﻋ ﻦﯾا ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫدروﺎﺘﺳد ﺎـﺑ و
ﻪﺘـﺴﻧاد زا ﯽﺗﺎـﯿﻠﮐ ﻪـﺋارا ﺋﺎـﺴﻣ و ﺎـﻫ
ﻞ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﻪﻗﻼﻋ و ﻦﯿﺼﺼﺨﺘﻣ ،ﻦﯿّﻘﻘﺤﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﯽﺳﺎﻨﺷ ﺎﺑ ناﺪﻨﻣ
نﺎﺘﺳ ﮥـﻘﻄﻨﻣ ﻦـﯾا ﻪـﺑ ار ناﺮـﯾا ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﺮﺘﻤﮐ ﺶﻫوﮋـﭘ رد يﺪـﯾﺪﺟ ﻞﺼﻓ ﺮﮔزﺎﻏآ و هدﻮﻤﻧ فﻮﻄﻌﻣ ،هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪـﻨﻤﻓﺪﻫ ﯽـﻤﻠﻋ يﺎـﻫ
ﺘﺴﻫﻮﮐ ﻦﯿﻣزﺮﺳ رد يﺮﺸﺑ ﻊﻣاﻮﺟ ﻦﯾﻮﮑﺗ ﻞﺣاﺮﻣ ﮥﻌﻟﺎﻄﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ ﯽﻧﺎ
ﺪﺷﺎﺑ يرﺎﯿﺘﺨﺑو .
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :
نورﺎﮐ ،ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﯽﺳرﺮﺑ 4
رﺎﻬﭼ ، لﺎﺤﻣ و ،ﺦﯾرﺎـﺗ زا ﺶﯿﭘ ،يرﺎﯿﺘﺨﺑ
ﯽﻣﻼﺳا ،ﯽﺨﯾرﺎﺗ .
ﻪﻣﺪﻘﻣ : ناﺮﯾا ﯽﺑﺮﻏ بﻮﻨﺟ
، چﻮﮐ گرﺰﺑ ﻒﯾاﻮﻃ و تﻼﯾا وﺮﻤﻠﻗ و ﯽﺘﺸﯿﻌﻣ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻨﯿﺸﻧ
ﯽـﺳﺎﯿﺳ
هوﺮﮔ زا هراﻮﻤﻫ دﻮﺧ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و رﺪﺘﻘﻣ يﺎﻫ
و رادا رد راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ ة
هدﻮﺑ رﻮﺸﮐ ﯽﺳﺎﯿﺳ رﻮﻣا ﺪﻧا
. ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻒـﺸﮐ ﺎـﺑ
و ﺖﺧﺎﻨﺷ ﺰﯿﻧ ﺖﻔﻧ رﺎﺷﺮﺳ
ّﻠﺴﺗ دﺎﻌﺑا زا ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻦﯾا ماﻮﻗا ﺮﺑ ﻂ ﯽﯾﺎـﭘورا ﺮﮔرﺎﻤﻌﺘﺳا لود ياﺮﺑ يدﺎﺼﺘﻗا و ﯽﺳﺎﯿﺳ
ﻤﻫا ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ
ﯿ
ﺻﺎﺧ ﺖ ﺖﻓﺎﯾ ﯽ ).
ﮔ ﻪﺑ ﺪﯾﺮﮕﻨﺑ ،ﺖﯾﻮﺛرﺎ
1375 ( ﺎﭘورا ﺋ وا ﻪـﮐ ﯽﻧﺎﯿ مﻮـﻗ تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ ﻦﯿـﻟ
،ﯽـﺳﺎﻨﺷ
مدﺮﻣ نﺎﺘﺳﺎﺑ و ﯽﺳﺎﻨﺷ ﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻦﯾا رد ار ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﺄ و ﯽﺳﺎﯿﺳ ﻦﯾرﻮﻣ ﺪﻧدﻮﺑ ﮏﯿﺗﺎﻤﻠﭙﯾد
.
ﺮﺳ و بﻮﺸﯿﭘ ﻞﺑاﺰﯾا ،نﻮﺴﻨﯿﻟوار ،رﺪﯾﺎﻨﺷ ﻢﺗﻮﻫ ،درﺎﯾﻻ يﺮﻨﻫ ﻦﯿﺘﺳوا نزﺮـﮐ دﺮﻟ
،
ّﻘﺤﻣ ﺖـﺳد ﻦـﯾا زا ﯽـﻨﯿﻘ
ﻤﯿﻧ دوﺪﺣ زا ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﮥ
رد ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻪﺑ يرﺎﯿﺘﺨﺑ ﯽﺣاﻮﻧ
.
لﺎﺳ ود ﻞﺻﺎﺣ ﻪﮐ يرﺎﯿﺘﺨﺑ ﯽﺣاﻮﻧ ﯽﺨﯾرﺎﺗ رﺎﺛآ زا درﺎﯾﻻ يﺮﻨﻫ ﻦﯿﺘﺳواﺮﺳ يﺎﻬﺷراﺰﮔ )
41 و 1940 يدﻼﯿـﻣ (
يرﺎــﯿﺘﺨﺑ ﺎــﺑ يو ﯽــﻫاﺮﻤﻫ و ﺖــﻣﺎﻗا زا ﺖــﺳﺎﻫ
ﺖــﯿﻤﻫا تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﯽــﺻﺎﺧ
نﺎﺘــﺳﺎﺑ ﯽﺘﺧﺎﻨــﺷ نآ
رادرﻮــﺧﺮﺑ
ﺖﺳا ).
،درﺎﯾﻻ 1367
،يﺮﯿﻣا و 1371
(
وا ﻪﻤﯿﻧ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻢﺘﺴﯿﺑ نﺮﻗ ل
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ﻮﻧ ﯽ دﻮـﺑ نﺎﺘـﺳزﻮﺧ ﻪـﺑ دوﺪـﺤﻣ يرﺎﯿﺘﺨﺑ ﯽﺣا .
زا ماﺪـﮑﭽﯿﻫ
ﯿﺳ
ّﻘﺤﻣ و نﺎﺣﺎ دﺮﮐ ﺪﯾدزﺎﺑ ﻊﻔﺗﺮﻣ يرﺎﯿﺘﺨﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ زا ﻪﮐ ﯽﻨﯿﻘ
ه ا ﺪﻧ
، رﺎﺷا ة
ﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪـﻧراﺪﻧ نآ ﯽﺨﯾرﺎﺗ رﺎﺛآ ﻪﺑ ﯽﻬ
.
ّﺬﺟ ﺎﺗ ﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ نﺎﺘﺳزﻮﺧ ﻊﯿﺳو ﻦﯿﻣزﺮﺳ يﺎﻨﻏ و ﺖﯿﺑا نﺎﺘﺳﺎﺑ
ﺳﺎﻨﺷ ﻦـﯾا رد ﻪﮐ ﯽﻧﺎ ﻪـﻘﻄﻨﻣ
لﻮﻐـﺸﻣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـﺑ
ﯽﻟﺎﺠﻣ ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ روﺎﺠﻣ ﯽﺣاﻮﻧ و نﺎﺘﺳزﻮﺧ قﺮﺷ ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ و ﻊﻔﺗﺮﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ ياﺮﺑ
يﺎﻫ ﯽﻠـﺻا
ﺪﻨﺑﺎﯿﻧ نورﺎﮐ .
ﻪﺟﻮﻣ ار يدﺮﮑﯾور ﻦﯿﻨﭼ ﺰﯿﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا سﻮﻤﻠﻣ رﺎﺛآ و ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻤﯿﺳ ﯽﻣ
دﻮﻤﻧ .
ﻪﻧﺎﻤﮔ ًاﺮﻫﺎﻇ ـﭙﺗ ﻢﯾﺮﺣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﻧز
ﮥ ـَﺸﻔﻫ يرﺪﻨﮑـﺳا ﯽﻧﺎﺘـﺳﺎﺑ ـﻗاو نﺎﺠ
لﺎـﺳ رد ﻪـﮐ دﺮﮐﺮﻬـﺷ بﻮـﻨﺟ رد ﻊ
1347 ﻫ ـ.
ش . ﻂﺳﻮﺗ ﺰـﮐﺮﻣ زا ﯽـﺳﺎﯾ ﺮﯿﮕﻧﺎـﻬﺟ يﺎﻗآ نﺎﺘـﺳﺎﺑ
ـﺳﺎﻨﺷ ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ناﺮـﯾا ﯽ ،
ﯽﻤﯾﺪـﻗ ﻌﻓ ﻦﯾﺮـﺗ ـﯿﻟﺎ
ﺖ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا رد ﯽ )
ﺰﮐﺮﻣ ﻮﯿﺷرآ نﺎﺘﺳﺎﺑ
ـﺳﺎﻨﺷ ناﺮـﯾا ﯽ (
ـﺳﺄﺘﻣ ﻪـﮐ ﺖـﺳد رد نآ زا ﯽـﺷراﺰﮔ ﻪﻧﺎﻔ
ﺖﺴﯿﻧ .
ﺪﺟ ي تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾﺮﺗ نﺎﺘﺳﺎﺑ
ﺳﺎﻨﺷ دوﺪﺤﻣ ﯽ ة
لﺎﺳ رد يرﺎﯿﺘﺨﺑو لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ 1353
ـﻫ . ش . ﻂﺳﻮﺗ لرﺎـﮔاز ﻦﻟآ
و ﺪﺷ زﺎﻏآ نﺎﮔدﺮﻟ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ زا ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ رد .
لﺎـﺳ رد 1354
ا ﺎـﺑ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا ﻖﻃﺎـﻨﻣ رد ﯽـﺳرﺮﺑ ﺪـﻨﭼ مﺎـﺠﻧ
،نﺎﮔدﺮﻟ ﻪﻧﺎﻤﮔ و دﺮﮐﺮﻬﺷ و ﯽﺟاﺪﻠﺑ ،نﺎﻣﺪﻨﮔ ﭙﺗ رد ﯽﻧز
ﮥ ﻪﻌﻠﻗ ﻢﻬﻣ ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ و ﻢﺘﺳر
ﮥﭙﺗ ﻪﻠﭼدﺮﮔ دوﺪـﺤﻣ رد هﺎـﮔ ة
و نﺎﮔدﺮﻟ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﺲﻧﺎﻫ رﻮﺴﻓوﺮﭘ ﯽﺘﺳﺮﭘﺮﺳ ﻪﺑ
و ﻦﺴﯿﻧ ﻂﺳﻮﺗ ﺎﺑ ﺖـﺌﯿﻫ زا لرﺎـﮔاز ﻦﻟآ ﯽﻧﺎـﻤﻟآ ﯽـﺳﺎﻨﺸﻧﺎﺘﺳ
ﺪﺷ يﺮﯿﮕﯿﭘ .
يﺎﻬﻟﺎﺳ لﻼﺧ رد 1356
و 1357 ﺰﯿﻧ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﻧﺎﻤﮔ و مﺎﺠﻧا دﺮﮐﺮﻬﺷ ﺖﺷد رد ﯽﺗﺪﻣ هﺎﺗﻮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ ﺰﯿﻧ
رد ﻪﭙﺗ ﻪﻌﻠﻗ نﺎﮔدﺮﻟ ﯽﻠﮔ )
هرﺎﻤﺷ ﺮﯾﻮﺼﺗ 1
( ﺪﯾدﺮﮔ ﺮﻔﺣ .
) Zagarell,1975,1982- Nissen and Zagarell,1976 (
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺌﯿﻫ
ﺘـﺷﺬﮔ زا هدﺮـﭘ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺦﯾرﺎﺗ زا ﺶﯿﭘ نارود ﺮﺑ ﻪﯿﮑﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻤﻟآ ﮥ
ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻦـﯾا ﯽﻧﻻﻮـﻃ
و ﻪﺘﺷادﺮﺑ ﺚﺣﺎﺒﻣ رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا ياﺮﺑ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ﻦﯿﺑ ﻞﻓﺎﺤﻣ ﻪﺑ ار ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا ﯽ ﺪﻧﺎﺸﮐ ﯽﻠﻠﻤﻟا
ﺖﺳا ه .
لﺎﺳ رد ﯽﻣﻼﺳا بﻼﻘﻧا زا ﺲﭘ 1357
ـﻫ . ش . نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ
ﺪﻣ ﻪﺑ يرﺎﯿﺘﺨﺑو لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ ﯽ ت
10 ﺎﺳ ـّﻗﻮﺘﻣ ل ﻒ
ﺪﯾدﺮﮔ . ﻪﻧﺎﻤﮔ ﺎﺑ ﯽﻧز ﮥﭙﺗ ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ
» يﺎﮔرﻮﮔ ﻪﭙﺗ
« رد 2 لﺎﺳ رد دﺮﮐﺮﻬﺷ بﻮﻨﺟ يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ 1367
ـﻫ . ش . ﯽﺘـﺳﺮﭘﺮﺳ ﻪـﺑ
رﻮﺸﮐ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ثاﺮﯿﻣ نﺎﻣزﺎﺳ زا نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ ﺮﻔﻌﺟ يﺎﻗآ
، تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺘﺳﺎﺑ
ﺳﺎﻨﺷ يرﺎـﯿﺘﺨﺑو لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ رد ﯽﻧاﺮﯾا نﺎ
ﺪﺷ زﺎﻏآ ًادﺪﺠﻣ .
رادا ﻞﯿﮑﺸﺗ زا ﺪﻌﺑ ة
ا ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ثاﺮﯿﻣ نﺎﺘﺳ
، تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﺘﺳﺎﺑ
ﺳﺎﻨﺷ و ﺪـﺷ لﺎـﺒﻧد يﺮﺘـﺸﯿﺑ مﺎﺠﺴﻧا ﺎﺑ نﺎﺘﺳا ﯽ
ﻢﯿﺗ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺎﺑ مﺎﺠﻧاﺮﺳ نﺎﺘﺳﺎﺑ
ﺳﺎﻨﺷ هرادا ﻦﯾا رد ﯽﻣﻮﺑ ﯽ
، ﻦﯾا ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺖﻓﺎﯾ شﺮﺘﺴﮔ ﺎﻫ .
لﺎـﺳ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ
1367 ﻦﯾا ﻪﺑ رﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد ﻮﺳ ة
1 ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺻﻼﺧ .
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺘﺳﺎﺑ
ـﺳﺎﻨﺷ ﯽ ﺖـﺌﯿﻫ ارا ﺐـﺟﻮﻣ ﯽﻧﺎـﻤﻟآ ـﺋ
ﻪ
ﺎﻋﻼﻃا ﺘﺷﺬﮔ زا يﺪﻨﻣدﻮﺳ ت ﮥ
ﻘﻄﻨﻣ ﮥ و ﻪﺘﺸﮔ يرﺎﯿﺘﺨﺑو لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ
وا ياﺮﺑ ﺑ و رﺎﺑ ﻦﯿﻟ ﻪ
ﺪـﺟ ترﻮـﺻ ـﺟﻮﺗ ي
ﻪ
ﻊﻣﺎﺠﻣ نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ار ﯽ ﮥ
دﻮﻤﻧ ﺐﻠﺟ ﻊﻔﺗﺮﻣ ﺖـﺳا ه
. ـﺳﺄﺘﻣ ﯽـﺳرﺮﺑ ﻪﻧﺎﻔ و هدﺰﺑﺎﺘـﺷ يﺎﻬـﺷوﺎﮐ و ﺎـﻫ
ِﯽﻟﺎﻤﺟا
ّﻗد زا ﺖﺒﺴﻧ نﺎﻤﻫ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ يﺎﻬﻧﺎﮑﻣ و ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺘﺳﺎﮐ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺖ
ﻪ ﺷ و ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻞـﯿﻟد ﻦﯿـﻤﻫ ﻪـﺑ ﺪﯾﺎ
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﯽﻠﯿﺼﻔﺗ )
ّﻔﺣ ًﺎﺻﻮﺼﺨﻣ يرﺎ
ﺎﻫ ( ﺪﺸﻧ ﺮﺸﺘﻨﻣ هﺎﮕﭽﯿﻫ ﺖﺳا ه
. تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﺘـﺳﺎﺑ
ـﺳﺎﻨﺷ زا و ﯽـﻧاﺮﯾا نﺎ
ّﻗد ﺎﺑ هﺪﻧرﺎﮕﻧ ﻪﻠﻤﺟ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺮﺸﯿﺑ ساﻮﺳو و ﺖ
. ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ بﻮﭼرﺎﭼ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا يﺎﻫ
ﻮـﺼﻣ ﯽﺸﻫوﮋﭘ و ب
ﯽﺳرﺮﺑ يﺎﻫ هﺎﺗﻮﮐ
ﺪﻣ و ت
ﺪﻌﺘﻣ دﺮﻔﻨﻣ ﺮﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ د
يرﺎﺑ ﯽﭘرد ـﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺷاد ﮥ
ـﻤﮐ رﺎـﺛآ ﯽـﻔﯿﮐ و ﯽ
ﯿﻫ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ هﺪﺷ ﻒﺸﮐ ﮥ
ﯽﻧﺎﻤﻟآ ت
،
ّﻗد ﺖـﺳا ﺢـﺿاو رﺎﯿـﺴﺑ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا ندﻮﺑ ﺮﯿﮔاﺮﻓ و ﺖ .
لﺎـﺣ ﻦـﯾا ﺎـﺑ
ﯽـﺳرﺮﺑ نﺎﺘــﺳﺎﺑ يﺎــﻫ ــﺳﺎﻨﺷ
و ﯽــﻤﻠﻋ فﺮــﺻ ﯽــﺳرﺮﺑ ﻪـﮑﻧآ زا ﺶﯿــﺑ ﺮــﯿﺧا ﯽ زﻮــﺣ رد ﯽﻋﻮــﺿﻮﻣ
ة تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ
ّﻠﮐ ،ﺪﺷﺎﺑ ﯽ ﯽ
ﺎﻨﺷ و ﺮﮕﻧ ﻪﻧﺎﻤﮔ و ﺪﻧرﻮﺤﻣ ﯽﯾﺎﺳ
ﯽﻧز رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﺰـﯿﻧ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻬﺷوﺎﮐ و ﺎﻫ
ﺻﺮﻋ و ﻢﯾﺮﺣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﮥ
مﺎﺠﻧا ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ ﻦﮐﺎﻣا ﮥﺟرد رد ﺎﻬﻧآ ﯽﺸﻫوﮋﭘ فاﺪﻫا و ﻪﺘﻓﺮﮔ
ود م ﺖﯿﻤﻫا و ﻪﺘﺷاد راﺮﻗ ﺎـﯾ
ﻢﻫ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﻤﮔ ﺎﺑ نﺎﻣز
يﺎﻫ
ﮏﭼﻮﮐ هدﻮﺑ مأﻮﺗ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺪﻧا
. لﺎـﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ
، ﻦـﯾا زا يدوﺪـﺤﻣ داﺪـﻌﺗ ﺘﯿﻟﺎﻌﻓ
يﺎـﻬ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪﻧا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺸﻫوﮋﭘ يﺎﻬﻫﺎﮔﺪﯾد ﺎﺑ و ﺪﻨﻤﻓﺪﻫ ًﻼﻣﺎﮐ .
ﺎﻫﺪﺻ ﻒﺸﮐ ،تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﻞﺼﺣﺎﻣ ﻪﭙﺗ
و ﻃﻮﺤﻣ ﮥ ﮏـﻤﮐ ﺎـﻣ ﻪـﺑ و هدﻮـﺑ نﺎﺘﺳا رد ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ ﯽـﻣ
ﺎـﺑ ﺎـﺗ ﺪـﻨﮐ
ﻋﻮﻤﺠﻣ ﮥ ﻪﺘﺴﻧاد ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ حﺮﻃ ﻪﺑ نﺎﻤﯾﺎﻫ يﺎﻫ
ـﺳ ﻪـﺑ ﯽﯾﻮﮕﺨـﺳﺎﭘ رﻮـﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯽﺗآ ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺪﻨﻤﻓﺪﻫ ﺆ
ﯽـﺳﺎﺳا تﻻا
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ﻢﯾزادﺮﭙﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽ .
ﯿﻘﺤﺗ شور ﻖ
:
و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻞﺻﺎﺣ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا رد ﻊﻤﺟ
ﻪﻧﺎﻤﮔ ،ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻫد ود ﺐﯾﺮﻗ ﺞﯾﺎﺘﻧ يﺪﻨﺑ شوﺎـﮐ و ﯽﻧز
نﺎﺘـﺳﺎﺑ ـﺳﺎﻨﺷ ﯽ
و ﯽﺟرﺎﺧ و ﯽﻧاﺮﯾا يﺎﻬﻫوﺮﮔ دوﺪﺣ يﺎﻫدروﺎﺘﺳد
10 لﺎﺳ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺻﺮﻋ رد هﺪﻧرﺎﮕﻧ ﮥ
نﺎﺘـﺳﺎﺑ ـﺳﺎﻨﺷ دوﺪـﺤﻣ ﯽ ة
لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ نﺎﺘﺳا و
ﺑ ﺖﺳا يرﺎﯿﺘﺨ و
و ﺐﺘﮐ دوﺪﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﮑﻧآ زا ﺶﯿﺑ ﻪﺘـﺴﺑاو هزﻮـﺣ ﻦـﯾا رد هﺪـﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ تﻻﺎﻘﻣ
ﺠﯿﺘﻧ ﺪﺷﺎﺑ ﮥ
ﺘﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧاﺪﯿﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺄ
ﺳ ﺎﺗ ﻪﻧﺎﻔ ﻪﺘﻓﺎﯿﻧ رﺎﺸﺘﻧا ﻖﯿﻓﻮﺗ نﻮﻨﮐ ﺪﻧا
. ﺪﯿﻣا ﺖﺳا نآ
ّﻠﮐ رﺎﺸﺘﻧا ﻪﮐ ـﯿ
زا ﯽﺗﺎ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا ﯽ
، ﺮﺑ ﺪﺷﺎﺑ يزﺎﻏآ يا
ﺎـﮑﻤﻫو هﺪﻧرﺎﮕﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻠﯿﺼﻔﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ رﺎﺸﺘﻧا ﻪـﮐ يﺪﻨﻤـﺸﻧاد نار
هدﺮﮐ ﺎﻔﯾا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﯽﺸﻘﻧ ﺪﻧا
.
ﯽﻟﺎﻤﺷ نورﺎﮐ ﺰﯿﺨﺑآ :
ﺿﻮﺣ ﮥ ﯽﻟﺎﻤﺷ نورﺎﮐ ﺰﯿﺨﺑآ
، ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ زا ﯽﮔرﺰﺑ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ
ﻧﺎﺧدور ﮥ ﯽﻣ ﺮﺑرد ار نورﺎﮐ دﺮﯿﮔ
) . ﺸﻘﻧ ﮥ رﺎﻤـﺷ ة
1 ( ﻮﺣ ﻦﯾا ﻪﺿ دوﺪﺤﻣ ﺮﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ة
و لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ نﺎﺘﺳا ﯽﺳﺎﯿﺳ ﺎﺑ يرﺎﯿﺘﺨﺑ
16000 ﺖﻌـﺳو ﻊـﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣﻮـﻠﯿﮐ
ﺖﺳا .
ّﻠﻋ ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا رد ﯽﮔﮋﯾو ﺖ
ﻦﯿﻣز ،ﯽﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗ يﺎﻫ و ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﯽﻤﯿﻠﻗا
، ﻪﻧﺎﺧدور يﺎـﻫ ﯽﻫﺪـﺑآ ﺎـﺑ يرﺎﯿـﺴﺑ
ﺪﻧراد راﺮﻗ دﺎﯾز .
ﻪﻧﺎﺧدور ﻦﯾا ﯽﺑﺮﻏ يﺎﺘﺳار رد ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﺎﻫ
ـ ﯽﻗﺮﺷ ﺎﯾ ﯽﻗﺮﺷ ـ
و ﻪﺘـﺷاد نﺎـﯾﺮﺟ ﯽﺑﺮﻏ ﻪـﻧﺎﺧدور
ﻪﺑ زا نورﺎﮐ ﻫ
ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺎﻬﻧآ ﻦﺘﺳﻮﯿﭘ ﻢ ﯽﻣ
ﯽﻟﺎﻤﺷ ﺖﻬﺟ ياراد و دﻮﺷ ـ
ﺟ ﺖﺳا ﯽﺑﻮﻨ .
ﻪﻧﺎﺧدور ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ يﺎﻫ
ﻦـﯾا
زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ هزﻮﺣ :
ﺞﻨﻣ ،ﺖﻓزﺎﺑ ،ﮏﻧو ،هﻮﮐﺰﺒﺳ ،ﮓﻧﺮﻫﻮﮐ ،دﺎﺑآ ﺖﺸﻬﺑ )
نﺎﮔدﺮﻟ ( نﺎﺳﺮﺧ و .
رد ،ﻊﻔﺗﺮﻣ يﺎﻬﻫﻮﮐ ه
يﺎﻫ ﺖﺷد و و فرژ يﺎﻫ
نﺎﯿﻣ ﮏﭼﻮﮐ هﺪﻤﻋ ﯽﻫﻮﮐ
ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾﺮﺗ ﻦـﯾا ﯽﻓاﺮﮔﻮـﭘﻮﺗ يﺎـﻫ
ﻞﯿﮑﺸﺗ ار ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﻣ
ﺪﻫد .
ﻮﻨﺘﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﻤﯿﻠﻗا ع
، ﻢﺸﭼ ﺎﻫزاﺪﻧا ِيرﻮﻧﺎـﺟ و ﯽﻫﺎـﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ و ﻮـﻨﺘﻣ
ﻦـﯾا رد ار ﯽﻋ
ﺖﺳا هدﺮﮐ دﺎﺠﯾا ﻪﻘﻄﻨﻣ .
ﯿﻌﻤﺟ زا ﯽﻤﯿﻧ زا ﺶﯿﺑ ﺖ
900000 ﻪـﻘﻄﻨﻣ قﺮـﺷ يﺎـﭘﻮﻧ يﺎﻫﺮﻬـﺷ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا يﺮﻔﻧ
ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻮﯿـﺷ ﻪﺑ نﺎﺸﻧﺎﮐﺎﯿﻧ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﺎﯾ و ﺪﻨﻟﻮﻐﺸﻣ مأﻮﺗ يراﺪﻣاد و يزروﺎﺸﮐ ﻪﺑ ﺎﻫﺎﺘﺳور رد ﺎﯾ ﺮﮕﯾد ﻢﯿﻧ و ة
ﺪـﻨﭼ
چﻮﮐ ﻪﻟﺎﺳ راﺰﻫ لﻮﻃ ﯽﻨﯿﺸﻧ
يﺮﭙﺳ ﯽﻗﻼﺸﻗ و ﯽﻗﻼﯿﯾ ﻊﺗاﺮﻣ رد دﻮﺧ يﺎﻬﻣاد هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ار لﺎﺳ ﯽﻣ
ﺪﻨﻨﮐ .
هﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ راودا :
ﻒﻟا ( ﻪﻨﯾرﺎﭘ نارود ﯽﮕﻨﺳ
) Palaeolithic :(
ﺎﺗ رود زا يرﺎﺛآ نﻮﻨﮐ ة
ﻪﻨﯾرﺎﭘ ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻒﺸﮐ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا رد ﯽﮕﻨﺳ .
و ﯽـﻤﯿﻠﻗا ﻂﯾاﺮـﺷ ﻦﺘـﺷاد ﺮـﻈﻧ رد ﺎـﺑ
وا ياﺮﯾﺬﭘ ﻪﮐ ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗ هوﺮﮔ ﻦﯿﻟ
هدﻮﺑ ناﺪﻨﺒﺨﯾ ﺮﺼﻋ نﺎﯾﺎﭘ رد ﯽﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ نارود ﻦـﯾا رﺎـﺛآ ناﺪﻘﻓ ﺪﻧا
ﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا رد ﮥ
ﺖﺴﯿﻧ رﺎﻈﺘﻧا زا رود ﻊﻔﺗﺮﻣ .
رود تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ ة
نآ ناﺮﯾا ﯽﮕﻨﺳ ﻪﻨﯾرﺎﭘ هدﻮـﺒﻧ ﺮـﯿﮔاﺮﻓ رﺪﻗ
ﻊﻤﺟ ﺎﺑ ناﻮﺘﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هداد يﺪﻨﺑ
هدوﺪﺤﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ و ﻢﯿﻤﻌﺗ ﻪﺑ ﺎﻫ يﺎﻫ
ِﯽـﻌﻄﻗ دﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ ة
ـﺴﻧا رود نﺎ ة رﻮﮐﺬـﻣ
ﺖﺧادﺮﭘ .
ﯿﻔﺸﮐ ﺎﺴﺑ ﻪﭼ
ّﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ هﺪﻨﯾآ تﺎ
ّﮑﻔﺗ ﯽ و ﺮ
ﻮﺼﺗ دزﺎﺳ نﻮﮔﺮﮔد نارود ﻦﯾا درﻮﻣ رد ار ﺎﻣ ر .
رود ﯽﮕﻨﺳ راﺰﺑا ﻒﺸﮐ زا لرﺎﮔاز ة
ﻘﻄﻨﻣ رد ﻦﯾﺮﺘﺳﻮﻣ ﮥ
ﺖﺳا هدادﺮﺒﺧ ازﺮﯿﻤﻧﺎﺧ .
) Zagarell, 1974
(
ﺮﯿﺧا يﺎﻬﻟﺎﺳ رد
، رود ﻪﺑ كﻮﮑﺸﻣ ﯽﮕﻨﺳ راﺰﺑا يداﺪﻌﺗ ة
ﻪﻨﯾرﺎﭘ رد ﯽﮕﻨﺳ ﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺢﻄﺳ
ﻪ ﺖـﺳا هﺪـﻣآ ﺖـﺳد
ﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻟو ﮥ
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻦﯾا ﺎﻫ
ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا رد حﺮﻃ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﮐ ﺖﺴﯿﻧ يا
. ﯽـﺳرﺮﺑ رد يﺎـﻫ
ـﻘﻄﻨﻣ ﮥ رد هﺬـﯾا
يرﺎــﯿﺘﺨﺑو لﺎــﺤﻣرﺎﻬﭼ بﺮــﻏ )
دوﺪــﺤﻣ رد ة
نﺎﺘــﺳزﻮﺧ نﺎﺘــﺳا (
ﺖــﺳا هﺪــﺸﻧ ﯽﯾﺎــﺳﺎﻨﺷ هرود ﻦــﯾا رﺎــﺛآ ﺰــﯿﻧ .
) H.Wright, 1979
(
ب ( ﻪﻨﯾرﺎﭘ اﺮﻓ ﺳﻮﻧ زﺎﻏآ و ﯽﮕﻨﺳ
ﯽﮕﻨ ) Epi-Palaeolithic :(
ﻘﻄﻨﻣ رد و رﺎﮑﻣﺪﻨﮔ رﺎﻏ رد ﻪﻐﯿﺗﺰﯾر و ﻪﻐﯿﺗ عﻮﻧ زا ﯽﮕﻨﺳ يﺎﻫراﺰﺑا ﮥ
لدرا ﻂﺳﻮﺗ
ّﻠﻌﺗ زا ﯽﮐﺎﺣ هﺪﻧرﺎﮕﻧ ﺎﻬﻧآ ﻖ
رود ﻪﺑ ة ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑﺎﺸﻣ و سﺮﮔاز رد نﺎﯾزراز يزﺎﺳراﺰﺑا ﮓﻨﻫﺮﻓ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻞﺑﺎﻗ و ﯽﮕﻨﺳ ﻪﻨﯾرﺎﭘاﺮﻓ يﺎـﻫ
ﻪﻓﻮـﺸﮑﻣ
ﺪﻨﺘﺴﻫ هﺬﯾا زا ).
يزورﻮﻧ
، 1374 ( داﺪﻌﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﻪﻓﻮﺸﮑﻣ يﺎﻫراﺰﺑا زا ي يﺎﻫ
ﯽﻤﯾﺪﻗ ﺮـﺗ ) رود ة ﻦﯿﺘـﺳودﺮﺑ (
رد
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻞﺑﺎﻗ ناﺮﯾا بﺮﻏ و قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﮐ ﺪﻧا
) . رﺎﻤﺷ ﺮﯾﻮﺼﺗ ة
2 ( ﻦـﯾا يزﺎـﺳراﺰﺑا ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻪﮐ دﺮﮐ شﻮﻣاﺮﻓ ﺪﯾﺎﺒﻧ
ﯽﻤﻧ راﺮﻗ سﺮﮔاز هوﺮﮔ رد ًﻻﻮﺻا ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺪﻧﺮﯿﮔ
).
لﻮﻫ
، 1378 : 30 (
لرﺎﮔاز ،دﻮﺧ ﯽﺳرﺮﺑ رد ﺳ راﺰﺑا يداﺪﻌﺗ
ﯽﮕﻨ ار ـﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫرﺎﻏ زا ﯽﮑﯾ زا ﮥ
ﻊـﻤﺟ دﺮﮐﺮﻬـﺷ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ و يروآ
ﺖــﺳا هدﺮــﮐ .
ﺖــﺳا هدﺮــﮐ دﺎﻬﻨــﺸﯿﭘ ﺎــﻫراﺰﺑا ﻦــﯾا ياﺮــﺑ ار ﯽﮕﻨــﺳﻮﻧ زﺎــﻏآ و ﯽﮕﻨــﺳ ﻪــﻨﯾرﺎﭘاﺮﻓ ﺦﯾرﺎــﺗ يو
) Zagarell,1982 (
رﺎﺛآ ﻦﯾا لﻮﻫ ﮏﻧاﺮﻓ؛
ار ﯽﻤﯾﺪﻗ ﺮﺗ زا ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ و ﯽﮕﻨـﺳﻮﻧ زﺎﻏآ و ﯽﮕﻨﺳ ﻪﻨﯾدﺎﭘاﺮﻓ ﺮـﺧاوا
ﺎﻔﺳ نوﺪﺑ ار ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ ﯽﻣ ل
ﺪﻧاد ).
لﻮﻫ ، 1378 : 24 ( ﯽﮕﻨـﺳﻮﻧ و ﯽﮕﻨـﺳ ﻪـﻨﯾرﺎﭘاﺮﻓ رﺎـﺛآ نﺎـﯿﻣ ﯽﮕﺘـﺴﺴﮔ دﻮﺟو
ﺖـﺳا دﻮﻬـﺸﻣ ﺰﯿﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا رد ناﺮﯾا بﺮﻏ ًﺎﺻﻮﺼﺨﻣ و سﺮﮔاز ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ).
لﻮـﻫ
،0 138 : 34 ( ﻦـﯾا
ﯿﻌﺿو ﺖ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺰﯿﻧ هرود ﻦﯾا ﯽﺼﺼﺨﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ .
رﺎـﻏ ﺎـﻬﻫد ﺮﯿﺧا يﺎﻬﻟﺎﺳ لﻼﺧ رد
ﯽﻤﯾﺪﻗ رﺎﺛآ ﻦﮑﯿﻟ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ و ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ نﺎﺘﺳا ﻦﯾا رد هﺪﺸﻧ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﺎﻬﻧآ رد ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ زا ﺮﺗ
ﺖﺳا . دوﺪﺤﻣ ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﻢﯿﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺮﻈﻧ رد ﺪﯾﺎﺑ ة
ﻪﻃﻮﺤﻣ ﺎﻫرﺎﻏ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﯽﻧﺎﻣز يﺎﻫ
ﺰـﯿﻧ زﺎﺑ يﺎﻫﺎﻀﻓ رد ﻊﻗاو
ﻂﺳﻮﺗ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ نﺎﺴﻧا .
ﯽﺳرﺮﺑ مﺎﺠﻧا ﺎﻫ
ي هدوﺪـﺤﻣ رد ﻖـﯿﻗد ﯽـﺸﯾﺎﻤﯿﭘ ﺪﻌﺘـﺴﻣ ﻪـﮐ ﯽﯾﺎـﻫ
هدﻮﺑ نﺎﺴﻧا شﺮﯾﺬﭘ ﺪﻧا
ﯽﻣ ﻪﺘﺴﻧاد ﺪﻧاﻮﺗ يﺎﻫ
ﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ رﻮﻃ ﻪﺑ هرود ﻦﯾا زا ار ﺎﻣ ﺪﻫد ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻬ
.
ج ( رود ة ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ
(Neolithic)
) ﺸﻘﻧ ﮥ رﺎﻤﺷ ة 2 (:
ﯿﻫ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺌ
ﺖ نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ﯽﻧﺎﻤﻟآ ﯽ
، ﻒﺸﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﻣﻼﺳا بﻼﻘﻧا زا ﺶﯿﭘ 6
ﻃﻮﺤﻣ ﮥ ارود رد ﯽﮕﻨـﺳﻮﻧ ن
ﺪﯾدﺮﮔ دﺮﮐﺮﻬﺷو نﺎﮔدﺮﻟ ﻖﻃﺎﻨﻣ .
) Zagarell ,1982
ﺎـﻬﻧﺎﮑﻣ ﻦﯾا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ (
ﻪـﭙﺗ ـﻘﻄﻨﻣ رد ﻢﺘـﺳر ﻪـﻌﻠﻗ ﯽﻧﺎﺘـﺳﺎﺑ ﮥ
ﺖﺳا نﺎﮔدﺮﻟ .
ﻦﯾا ﮥﭙﺗ ﺑ ﻪ و ﻢﻬﻣ يﺎﻬﻧﺎﮑﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ رود تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد يﺪﯿﻠﮐ
ة ـﺟﻮﺗ درﻮـﻣ ناﺮـﯾا ﯽﮕﻨـﺳﻮﻧ ﻪ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
دﺮﺧ و هﺪﻨﺑﻮﮐ يﺎﻬﮕﻨﺳ ،ﯽﮕﻨﺳ يﺎﻫراﺰﺑا ﺦـﻧ كود ،هﺪﻨﻨﮐ
ـﺑ ﯽﯾاﺬـﻏ داﻮـﻣ يﺎـﯾﺎﻘﺑ و ﯽـﺴﯾر ﻪ
يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ
ﮥ روﺎﺠﻣ ،ﻪـﭙﺗ ﻪـﻤﻫ ﻪـﺑ وا يﺎﺘـﺳور ﮏـﯾ رﻮـﻀﺣ ـﯿﻟ
ﺎـﺑ ﻪ ﺘﯿﻟﺎﻌﻓ يﺎـﻬ
و رﺎﮑﺷ ،يﺮﮔورد ﺪﻧراد هرﺎﺷا اﺬﻏ ﺪﯿﻟﻮﺗ ًﻻﺎﻤﺘﺣا
. ﻢﺘﺳر ﻪﻌﻠﻗ شﻮﻘﻨﻣ لﺎﻔﺳ
، ﺖﺳا ﺮﯿﻈﻧ ﯽﺑ و ﯽﯾﺎﻨﺜﺘﺳا ) .
ﺮﯾﻮـﺼﺗ
رﺎﻤﺷ ة 3 (
ﺳﺄﺘﻣ ﺰﮔ ﻪﻧﺎﻔ
ّﻔﺣ ﻞﻣﺎﮐ شرا
ِيرﺎ ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﺮﺸﺘﻨﻣ ﻢﺘﺳر ﻪﻌﻠﻗ .
ﻫد رد ﮥ ﺮﯿﺧا
، 15
ﻢﻬﻣ نﺎﮑﻣ
ِﯽﮕﻨﺳﻮﻧ ﻊـﻗاو نﺎﺘـﺳا ﯽﻗﺮـﺷ ﻖﻃﺎـﻨﻣ يﺎﻬﺘﺷد رد ﺐﻠﻏا ﻪﮐ ﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﺮﮕﯾد
هﺪﺷ ﺪﻧا . نﺎﯿﻣ ﻦﯾا زا ﮥﭙﺗ ،
كﺪﺒﻨﮔ ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ )
باﺮﺳ ( ﺖﻌـﺳو رﺎﺘﮑﻫ ﮏﯾ زا ﺶﯿﺑ ﺎﺑ دﺮﮐﺮﻬﺷ بﻮﻨﺟ رد
، ﻦﯾﺮـﺘﮔرﺰﺑ
ز زا ﺶﺨﺑ ﻦﯾا ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ يﺎﺘﺳور ﺖﺳا سﺮﮔا
. ﻪﻧﺎﻤﮔ ﻪﯾﻻ و ﯽﻧز ﻦﯾا يرﺎﮕﻧ
ﮥﭙﺗ لﺎـﺳ ﺰﯿﯾﺎﭘ رد ﻢﻬﻣ 1384
ــﻫ . ش .
ﻂﺳﻮﺗ ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا هﺪﻧرﺎﮕﻧ .
ﻌﻟﺎﻄﻣ ﮥ ﻞﺤﻣ ﻦﯾا يراﺮﻘﺘﺳا يﺎﯾﺎﻘﺑ
، رود راﺮﻘﺘﺳا دﻮﺟو زا ﯽﮐﺎﺣ ة
نوﺪـﺑ ﯽﮕﻨـﺳﻮﻧ
ﻪﯾﻻ رد لﺎﻔﺳ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﯽﻧﺎﺘﺤﺗ .
ـﺟﻮﺗ ﺎﺑ رود راﺮﻘﺘـﺳا ﻒـﺸﮐ مﺪـﻋ ﻪـﺑ ﻪ ة
يﺎﻬﺘـﺷد رد لﺎﻔـﺳ نوﺪـﺑ ﯽﮕﻨـﺳﻮﻧ
بﻮﻨﺟ ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ سﺮﮔاز
) لﻮﻫ
، 1378 : 24 ( ﯽﺑ دﻮﺧ عﻮﻧ رد نﺎﮑﻣ ﻦﯾا ﺖـﺳا ﺮﯿﻈﻧ
. زا ﯽﮕﻨـﺳ دﺪـﻌﺘﻣ يﺎـﻫراﺰﺑا
كﺮﮑﯿﭘ و ﻦﯾﺪﯿﺴﺑا ًﺎﺻﻮﺼﺨﻣ و تﺮﭼ ،قﺎﻤﺨﭼ ﮓﻨﺳ عﻮﻧ ﻪـﺟﻮﺗ ﻞـﺑﺎﻗ رﺎﯿـﺴﺑ ﻪﭙﺗ ﻦﯾا ﯽﻧاﻮﺨﺘﺳا راﺰﺑا و ﯽﻠﮔ يﺎﻫ
ﺖﺳا . ﯽﻣ هرود ﻦﯾا رﺎﺛآ رد ﯽﺼﺼﺨﺗ ﯽﺳرﺮﺑ و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻣ رد يﺪـﯾﺪﺟ ﻖـﻓا ﺪﻧاﻮﺗ
سﺮـﮔاز ﯽﮕﻨـﺳﻮﻧ ةرود تﺎـﻌﻟﺎﻄ
ﺪﯾﺎﺸﮕﺑ . ﯽﻣ ﺮﺗراوﺪﯿﻣا ،ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ زا ﻞﺒﻗ رﺎﺛآ ﻦﺘﻓﺎﯾ ﻪﺑ ار ﺎﻣ ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا ِﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻨﮐ
.
د ( ﺲﻣ هرود ﯽﮕﻨﺳ
) : Chalcolithic :(
1 ـ ﺲﻣ ﻢﯾﺪﻗ ﯽﮕﻨﺳ :
ﺲﻣ ةرود زﺎﻏآ رد ،ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻧور فﻼﺧ ﺮﺑ ًاﺮﻫﺎﻇ ﻤـﺸﭼ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﯽﮕﻨﺳ
ﺎﻫراﺮﻘﺘـﺳا ﺮﯿﮕ
ﻢﯿﺘﺴﻫ ﻪﺟاﻮﻣ .
ﯽﻧﺎﻣز ﺎﺗ ﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا رد ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ﻪﯾﻻ ﻪﮐ
ﻪﭙﺗ يرﺎﮕﻧ ،ﯽﮕﻨـﺳ ﺲـﻣ و ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ رﺎﺛآ ياراد يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﯽﻌﻄﻗ ،ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺸﻧ مﺎﺠﻧا .
ﻪـﻧﻮﮔﺮﻫ ﯽﮕﻨـﺳ ﺲـﻣ ﮥﻧﺎﺘـﺳآ رﺎﺛآ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﺖﯿﻤﮐ زا ﺎﻣ ﯽﻓﺎﮐ ﺖﺧﺎﻨﺷ مﺪﻋ
ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﺮﻈﻧ رﺎﻬﻇا راﺮﻘﺘﺳاو يرﺎﻣآ يﺎﻫ
ﺖﺧﺎﺳ ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﻤﻠﻋﺮﯿﻏ و ﺖﺴﺳ تﺪﺷ ﻪﺑ ار ي .
2 ـ ﻪﻧﺎﯿﻣ ﯽﮕﻨﺳ ﺲﻣ :
قﻮﻓ ﺶﯾاﺰﻓا دﺎﻌﻟا
ة
ّﺨﺸﻣ ﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا داﺪﻌﺗ ﺼ
ﮥ ﺖﺳا ﻪﻧﺎﯿﻣ ﯽﮕﻨﺳ ﺲﻣ ) .
ﺸﻘﻧ ﮥ رﺎﻤﺷ ة 3 ( ﺮﯾﺎـﺳ رد ﺶﯾاﺰـﻓا ﻦـﯾا
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺰﯿﻧ ناﺮﯾا ﯽﺑﺮﻏ بﻮﻨﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ ).
لﻮﻫ
، 1381
،هداﺰﯿﻠﻋ و ، 1371
و 1383 ( دوﺪـﺣ نﻮﻨﮐﺎﺗ 80
ﻪـﭙﺗ
و ﻃﻮﺤﻣ ﮥ د ﻦﯾا ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ هرو .
و گرﺰﺑ ًﺎﺘﺒﺴﻧ يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا يرﺎـﻤﻗا ﮏـﭼﻮﮐ يﺎﻫراﺮﻘﺘـﺳا
ﯽـﻣ ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﺪﻨـﺷﺎﺑ يراﺮﻘﺘـﺳا ﺐـﺗاﺮﻣ ﻪﻠﺴﻠﺳ ﮏﯾ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ .
) Zagarell ,1982
ﺪﻫاﻮـﺷ(
نﺎﺘـﺳﺎﺑ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﯽ
، ﺶﯾاﺰـﻓا زا ﯽﮐﺎـﺣ
نوﺮﺑ تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻪﻘﻄﻨﻣ
ﺖﺳا نﺎﺘﺳزﻮﺧ و سرﺎﻓ ﺎﺑ ًﺎﺻﻮﺼﺨﻣ يا .
ﻃﺎـﻨﻣ يﺎﻬﺘـﺷد رد زﺎﻓ ﻦﯾا يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا ﯽﻗﺮـﺷ ﻖ
ﻪﺘﻓﺎﯾ شﺮﺘﺴﮔ نﺎﺘﺳا ﺪﻧا
. ﻪﻧﺎﻤﮔ ﺎﺑ ﻪﯾﻻ و شوﺎﮐ ،ﯽﻧز
ِيرﺎﮕﻧ زﺎﻓ ﻦﯾا يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻬﻧﺎﮑﻣ ﯽﻣ
ﻪﻘﺒﻃ ناﻮﺗ يﺪـﯾﺪﺟ يﺪﻨﺑ
ﺷ يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ ﺋارا هرود ﻦﯾا ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫزﺎﻓ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨ
داد ﻪ . نﺎﯿﻣ زا 80 ﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ نﺎﮑﻣ ة
ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦـﯾا
، يﺎﻫراﺮﻘﺘـﺳا
يدوﺪﻌﻣ ﯽﻣ
ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ هدﻮﺑ نﻮﮑﺴﻣ لﺎﺳ لﻮﻃ مﺎﻤﺗ رد ﺪﻧا ﺪﻨﺷﺎﺑ
. هﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ يﺎﻬﻧﺎﮑﻣ ﺐﻠﻏا
، ﺪـﻨﮑﭼﻮﮐ رﺎﯿـﺴﺑ .
ﯿﺷﺎﺣ رد هرود ﻦﯾا يﺎﻬﻧﺎﮑﻣ ﯽﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ ﮥ
ﯽﺑادﺮﻣ ﯽﺿارا )
ﯽﺑﻻﺎﺗ ( ﺖﺳا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﻫراﺰﻏﺮﻣ و .
3 ﺪﯾﺪﺟ ﯽﮕﻨﺳ ﺲﻣ ـ :
ﯽﺳرﺮﺑ يﺎﻫ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا
، ﺖـﺳا ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد يراﺮﻘﺘﺳا يﺎﻫﻮﮕﻟا رد ﯽﺗاﺮﯿﯿﻐﺗ زا ﯽﮐﺎﺣ .
) Zagarell,1982 و
،يزورﻮﻧ 1374
ﯿﺘﻧ(
ﻪﺠ يﺮﯿﮔ يﺎـﻫ ﯿﻌـﺿو درﻮـﻣ رد لرﺎـﮔاز و ﺖـﺳا هدﺰﺑﺎﺘـﺷ رﺎﯿـﺴﺑ هرود ﻦـﯾا يﺎﻫراﺮﻘﺘـﺳا ﺖ
ﯽﺳرﺮﺑ يﺎﻫ ﺪﯾﺪﺟ
،
ﯿﻌﺿو درﻮﻣ رد ار يﺪﯾﺪﺟ ﺚﺣﺎﺒﻣ حﺮﻄﻣ هرود ﻦﯾا يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا ﺖ
ﯽﻣ دزﺎﺳ .
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد
،
تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯿﺑ
ﯽﺑﻮـﻨﺟ يﺎﻬﺘﻤـﺴﻗ ﯽـﻟو ﺖـﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ شﺮﺘﺴﮔ ناﺮﯾا يﺰﮐﺮﻣ تﻼﻓ ﺎﺑ يا
ا زا نﺎﮐﺎﻤﮐ ﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟ
ﮥ
ﯿﻌﺒﺗ سرﺎﻓ ﺖ
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ .
) ،يزورﻮﻧ 1374
(
هرود يراﺮﻘﺘﺳا يﺎﻫﻮﮕﻟا رد يرﺎﮑﺷآ توﺎﻔﺗ ،دﺮﮐﺮﻬﺷ ﺖﺷد ﯽﺳرﺮﺑ رد ﻪﺳ ﻞﺣاﺮﻣ و ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ يﺎﻫ
ﺲـﻣ ﮥـﻧﺎﮔ
ﺖﺴﯿﻧ دﻮﻬﺸﻣ ﯽﮕﻨﺳ .
عﻮﻤﺠﻣ زا 32
،ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا ﯽﮕﻨﺳ ﺲﻣ رﺎﺛآ ﺎﺑ نﺎﮑﻣ 14
ﻪـﻧﺎﯿﻣ ﯽﮕﻨـﺳ ﺲـﻣ رﺎـﺛآ ياراد نﺎﮑﻣ
و 17 ةرود ﻪﺑ ﻖّﻠﻌﺘﻣ نﺎﮑﻣ ﺪﻧﺪﯾﺪﺟ ﯽﮕﻨﺳ ﺲﻣ
. ﺶﯿـﺑ ﺪﻨﭼﺮﻫ ؛ﺖﺴﯿﻧ دﻮﻬﺸﻣ سﻮﺴﺤﻣ ﺮﯿﯿﻐﺗ ،يراﺮﻘﺘﺳا ﻖﻃﺎﻨﻣ رد
ﮏﺗ و هﺪﺷ دﺎﺠﯾا رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا ياﺮﺑ ﺪﯾﺪﺟ ﯽﮕﻨﺳ ﺲﻣ يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا زا ﯽﻤﯿﻧ زا هرود
ﺪﻨﺘـﺴﻫ يا .
رد ﺎﻫراﺮﻘﺘـﺳا ﺶﻫﺎـﮐ
ﺖﺳا دﻮﻬﺸﻣ ،ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﯾﺎﺳ .
ﯽﻤﻧ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ﺪﺷﺎﺑ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺶﻫﺎﮐ كﻼﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
. هﻮﯿﺷ ذﺎﺨّﺗا ﮑﺳ ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ
ﯽﺘﻧﻮ ) ﻪـﻧ
يراﺮﻘﺘﺳا (
ﯽﻣ ﻪﮐ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ،ﺪﺷﺎﺑ يدﺪﻌﺘﻣ ﻞﻣاﻮﻋ بﺎﺗزﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ راﺮـﻗ ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖـﺤﺗ ار ﺎﻫراﺮﻘﺘـﺳا ﺖﯿﻤﮐ ﺮﺑ ﯽﮑّﺘﻣ يﺎﻫ
ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻪﮐ هداد يﺮﯿﮔ
هرود ﮏﯾ و ﮏﭼﻮﮐ يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا ﻪﮐ اﺮﭼ دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﺘﺳردﺎﻧ يﺎﻫ ﻢﮐ يا
عﺎـﻔﺗرا
هﺪﺷ هﺪﻧﺎﺷﻮﭘ ﯽﻌﯿﺒﻃ تﺎﺑﻮﺳر ﺎﺑ ﺐﻠﻏا ﺑ ﺎﻬﻨﺗ و ﺪﻧا
ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﻞﺑﺎﻗ يرﺎّﻔﺣ ﺎ ﺪﻧا
).
،ﻮﻤﻫ 1380 : 10 (
ﻤﯿﻧ رد ﮥ راﺰﻫ ة ق مرﺎﻬﭼ .م
. ﻪﺘﻓﺎﯾ سﺎﺳا ﺮﺑ نﺎﺘﺳﺎﺑ يﺎﻫ
ﺳﺎﻨﺷ ﻪـﻘﻄﻨﻣ تﺎـﻃﺎﺒﺗرا ﺪـﯾﺪﺟ ﺶﯾارآ ﺎﺑ ﯽ ﺪـﺷر و يا
چﻮﮐ ﺑور ﯽﻨﯿﺸﻧ ﻪ
ﻢﯿﺘﺴﻫ ور .
ﻪـﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰـﻓا يﺰـﮐﺮﻣ تﻼـﻓ ﺎـﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﻟﺎﻤﺷ ﯽﺣاﻮﻧ طﺎﺒﺗرا ﻊﻄﻘﻣ ﻦﯾا رد ًاﺮﻫﺎﻇ
ﺖﺳا . ﮐ ﺖﺳا ﯽﺗرﻮﺻ رد ﻦﯾا
ﯿﻌﺒﺗ سرﺎﻓ يﻮﮕﻟا زا نﺎﮐﺎﻤﮐ ﯽﺑﻮﻨﺟ ﯽﺣاﻮﻧ طﺎﺒﺗرا ﻪ ﺖ
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ
) . ،ﻮﻤﻫ 1374
(
ـﻫ ( ﯽﺨﯾرﺎﺗ نارود :
ﺦﯾرﺎﺗ زا ﺶﯿﭘ
ِندﻮﺑرﻮﺤﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ
ِﯽ ﻪـﻧﺎﻤﮔ و شوﺎـﮐ مﺪﻋ ،نﺎﺘﺳا ِﯽـﻧز
ﻪـﻃﻮﺤﻣ يﺎـﻫ ﯽﻧﺎﺘـﺳﺎﺑ
و ﯽﺨﯾرﺎﺗ نارود
ّﺨﺸﻣ رﺎﯿﻌﻣ ﻦﺘﺷاﺪﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ا نارود ﻦﯾا رﺎﺛآ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﯽﺼ
ﺮﯿﯿﻐﺗ دﺎﺠﯾا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻮﺴﮑﯾ ز
ﻪـﻃﻮﺤﻣ رد راﺮﻘﺘـﺳا ﺎﺑ ﻪﮐ يراﺮﻘﺘﺳا يﺎﻫﻮﮕﻟا و ﺖﺸﯿﻌﻣ رد ﯽﺳﺎﺳا يﺎـﻫ
و عﺎـﻔﺗرا ﻢـﮐ هرود ﮏـﯾ
ﺺﺘـﺨﻣ يا
چﻮﮐ ﻊﻣاﻮﺟ ﻦﯿﺸﻧ
ﺮﮕﯾد ﯽﯾﻮﺳ زا ، ار ﯽﺨﯾرﺎـﺗ نارود زﺎـﻏآ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا عﺎﺿوا زا ﯽﺤﯿﺤﺻ زاﺪﻧا ﻢﺸﭼ ﻢﯿﺳﺮﺗ
ﺖﺳا هدﺮﮐ ﻪﺟاﻮﻣ ﯽﺳﺎﺳا ﻞﮑﺸﻣ ﺎﺑ
).
،يزورﻮﻧ 1380
(
ﻣ كراﺪ نﺎﺘﺳﺎﺑ
،ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ِﯽﺠﯾرﺪﺗ دورو زا ﯽﮐﺎﺣ و ﺖﺳا ﯽﺣاﻮﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺮﺟﺎﻬﻣ يﺎﻬﻫوﺮﮔ
در زا ﻦﯾﺮﺟﺎﻬﻣ يﺎﭘ
يﺮﯿﮕﯿﭘ ﻞﺑﺎﻗ بﻮﻨﺟ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﻤﺷ ﯽﺣاﻮﻧ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﺘﻓﺎﯾ نﺎﺘﺳﺎﺑ يﺎﻫ ﺳﺎﻨﺷ
نﺎﺸﻧ ﯽ ﯽﻣ ﺶـﺨﺑ ﻪـﮐ ﺪـﻫد يﺎـﻫ
ّﺨﺸﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ زا ﯽﻌﯿﺳو دوﺪﺤﻣ رد ًﺎﺼ
ة ﻪﺘﺷاد راﺮﻗ مﻼﯾا ﺖﻣﻮﮑﺣ ﺪﻧا
. كراﺪﻣ مﺎﻤﺗ رود
ة ﻤﯿﻧ زا مﻼﯾا ﮥ
ـﺑ ﯽﺑﻮـﻨﺟ ﻪ
ﺖـﺴﯿﻧ ﺖـﺳد رد ﯽﻟﺎﻤـﺷ ﯽﺣاﻮﻧ رد نﺎﯿﻣﻼﯾا رﻮﻀﺣ زا ﯽﺗﺎﺒﺛا ﻞﺑﺎﻗ رﺎﺛآ و ﺖﺳا هﺪﻣآ ﺖﺳد .
ﺮـﺧاوا رد ًاﺮﻫﺎـﻇ
راﺰﻫ ة 2 ق .م .
ﻮﺤﺗ رد يﺮﺘﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد مﻼﯾا ﯽﺳﺎﯿﺳ تﻻ
. ﻪﺘـﺷﻮﻧ ﺮـﺟآ ﻒـﺸﮐ يا
ﻂـﺧ ﻪـﺑ
ﯽﻣﻼﯾا ) رﺎﻤﺷﺮﯾﻮﺼﺗ ة
4 ( زا ﮥﭙﺗ ﻠﮔ ﻪﻌﻠﻗ ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ دوﺪﺣ ﺎﺑ ﯽ
9 ﺖﻌﺳو رﺎﺘﮑﻫ
، ﯽﯾﺎـﻨﺑ ﺎـﯾ نﺎـﻣدﺎﯾ ثاﺪﺣا زا ﯽﮐﺎﺣ
ﯽﺒﻫﺬﻣ ﻂﺳﻮﺗ كﺎﻨﯿـﺷﻮﺸﻨﯾا شﻮـﺗﻮﻟ ﻪﺗﻮﻫ
، ﺖـﺳا ﻪـﻧﺎﯿﻣ مﻼـﯾا ﯽﮐﺮﺗﻮـﺷ هﺎـﺷدﺎﭘ .
) ،يزورﻮـﻧ 1382
ﻪـﺘﻓﺎﯾ(
يﺎـﻫ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ هرود ﻦﯾا ﯽ
، ﻞﻓﺎﺤﻣ نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ار نﺎﻬﺟ ﯽ ﺖﺤﺗ
ﺖﺳا هداد راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺄﺗ .
ﻪﻃﻮﺤﻣ يﺎﻫ
ّﺨﺸﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﻣﻼﯾا گرﺰﺑ
ًﺎﺼ چﻮـﮐ ﻊﻣاﻮﺟ ﯽﺒﻫﺬﻣ و يرادا ،يدﺎﺼﺘﻗا ﺰﮐاﺮﻣ ﻖﻃﺎـﻨﻣ ﻦـﯾا ﻦﯿـﺸﻧ
ﺖﺳا هدﻮﺑ .
) ،يزورﻮﻧ 1384
ﻪﻃﻮﺤﻣ ﻦﯾا يرﺎﻤﻗا يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا ﺮﻃﺎﺧ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ(
يﺎﻫ كﺪﻧا رﺎﯿﺴﺑ گرﺰﺑ ﯽﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ .
ﻪﻨﯿﻟﺎﻔﺳ رﻮﻀﺣ يﺎﻫ
ّﻠﻌﺘﻣ و توﺎﻔﺘﻣ راﺰﻫ لﻮﻃ رد ﺮﺟﺎﻬﻣ ماﻮﻗا ﻪﺑ ﻖ
ة
وا ق ل .م . ﻪﻃﻮﺤﻣ ﻦﯾا يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا رد ﺎﻫ
ﯽﺑﻮﺧ ﻪﺑ
،
ّﮐﺬﺘﻣ ار يﺪﯾﺪﺟ ﮓﻨﻫﺮﻓ ﯽﻨﯿﺸﻧﺎﺟ ﺮ
ﯽﻣ ﯽﺑ ﻪﮐ ﺪﻧﻮﺷ نﺎـﯿﻣﻼﯾا ﺎـﺑ ﺎﻬﻧآ جاﺰﺘﻣا و ﺎﻬﺳرﺎﭘ رﻮﻀﺣ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا
ﯽﻤﻧ ﺪﺷﺎﺑ
).
Potts, 1999
(
ﻪﻃﻮﺤﻣ ﻒﺸﮐ يﺎﻫ
ﺪﻌﺘﻣ راﺰﻫ ﺦﯾرﺎﺗ ﺎﺑ د ة
ق لوا .م . ـﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ نﺎﺘﺳا ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﺜﮐا رد ﻖـﻧور و ﺖ
ﺖﺳا ﯽﻨﯿﺸﻧ چﻮﮐ .
ﻪﻃﻮﺤﻣ ﺮﺜﮐا يﺎﻫ
ا زا هﺪـﺷ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ هرود ﮏـﯾ عﻮـﻧ ﻦـﯾ
ﺟﻮـﺗ ﻞـﺑﺎﻗ يرﺎـﻤﻌﻣ ﺪـﻗﺎﻓ و يا ﯽﻬ
ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ .
)
،يزورﻮﻧ 1381
ﯾﺆﻣ ﺰﯿﻧ هرود ﻦﯾا راﺮﻘﺘﺳا نوﺪﺑ يﺎﻬﻧﺎﺘﺳرﻮﮔ(
ﺖﺳا ﺖﺸﯿﻌﻣ عﻮﻧ ﻦﯾا ﯽﺳﺎﺳا شﺮﺘﺴﮔ ﺪ .
ّﺘﻣ ﺮﺟﺎﻬﻣ يﺎﻬﻫوﺮﮔ دورو ـﻘﻄﻨﻣ ﮏـﯾ ﻪﺑ يروﺮﭙﻣاد ﻪﺑ ﯽﮑ
ﮥ ﻌﺘـﺴﻣ يﺎﻬﻤﺘـﺴﯿﺳ دﺎـﺠﯾا ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ و يروﺮـﭙﻣاد ﺪ
ا دﺎﺠﯾا و ﯽﻟﺮﺘﻨﮐ و ﯽﺘﻣﻮﮑﺣ
ﯿﻨﻣ و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖ چﻮﮐ و روﺮﭙﻣاد ﻊﻣاﻮﺟ ﯽﺳﺎﯿﺳ
رد ار ﯽﮔﺪـﻧز عﻮﻧ ﻦﯾا ﻖﻧور ﻦﯿﺸﻧ
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﯽﭘ .
ﯽﺗرﺎﭘ ،ﯽﺸﻨﻣﺎﺨﻫ نﺎﻣدود ﯽﻧاﺮﻤﮑﺣ ﺎﺑ نﺎﻣﺰﻤﻫ )
ﯽﯾﺎﻤﯿﻟا ( ﯽﻨﻏ ﻊﺗاﺮﻣ دﻮﺟو ﺰﯿﻧ ﯽﻧﺎﺳﺎﺳ و
، قﻼﯿﯾ ﻪﺑ ار ﻪﻘﻄﻨﻣ
) ﻪﻧﺎﺘﺴﺑﺎﺗ هﺎﮕﺘﻧﻮﮑﺳ (
ﻢﻬﻣ چﻮﮐ ﻊﻣاﻮﺟ ﺖﺳا هدﺮﮐ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﻦﯿﺸﻧ
. ﺎﺘـﺳﺎﺑ يﺎﻬﻫار ﻞﯾا ﯽﻧ
ـ ﺘـﺴﺟﺮﺑ شﻮـﻘﻧ ﮥ
روﺎـﺠﻣ
ﻪﺑ ﺎﻬﻫار ﻦﯾا ﺖﯿﻤﻫا
قﻮﻓ دﺎﻌﻟا ة ﺪﻧراد هرﺎﺷا چﻮﮐ يﺎﻫﺮﯿﺴﻣ ) .
، نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ 1375
: 57 (
ّﻠﺤﻣ ﺖﻣﻮﮑﺣ رﺎﺛآ
ِﯽ ﯽﯾﺎـﯿﻤﻟا
زا ﯽﻧﺎﮑﺷا هرود رد ﯽﻣﻼﺳا نارود و ﺖﻣﻮﮑﺣ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ ﺎﺑ ﺖﯿﻤﻫا
ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يدﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ .
و ( ﯽﻣﻼﺳا نارود :
وﺪﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
وا نوﺮﻗ ن
ﯿﻟ ﻪ رود ة ﯽﻣﻼﺳا ﺪﻨﻧﺎﻣ يدﻮﻌﺴﻣ ـ
ﺮﮕﻧﺎـﺸﻧ ناﺮـﮕﯾد و يﺮﺨﻄـﺻا ،ﻞـﻗﻮﺣ ﻦﺑا ،اﺪﻔﻟاﻮﺑا
ﺪﻌﺘﻣ يﺎﻬﻫوﺮﮔ رﻮﻀﺣ چﻮﮐ د
ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﻦﯿﺸﻧ
).
،ﺞﻧﺮﺘـﺴﻟ 1367 : 220
ِيراﺮﻘﺘـﺳا رﺎـﺛآ(
وا نوﺮـﻗ ـﯿﻟ
ﮥ ﯽﻣﻼـﺳا
ﺪﻌﺘﻣ ﺪﻨﮑﭼﻮﮐ و هﺪﻨﮐاﺮﭘ ،د .ﺑ
ﻪ و ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻪـﺑ لﻮﻐﻣ و كﺮﺗ ماﻮﻗا مﻮﺠﻫ لﺎﺒﻧد رود رد ﺲﭙـﺳ
ة ـﯿﻤﮐﺎﺣ ﺖ نﺎـﮑﺑﺎﺗا
ﺮﻟ ) 550 ﺎﺗ 827 ـﻫ . ق ( چﻮﮐ چﻮﮐ ًﺎﺻﻮﺼﺨﻣ و ﯽﻨﯿﺸﻧ ﻮﯿﺷ ﻪﺑ ﯽﻧﻻﻮﻃ يﺎﻫ
ة يدﺎـﯾز شﺮﺘـﺴﮔ زا قﻼـﺸﻗ و قﻼﯿـﯾ
ﺪﺷ رادرﻮﺧﺮﺑ .
ﯿﻨﻣا و تﺎﺒﺛ دﺎﺠﯾا ﺎﺑ ﺮﻟ نﺎﮑﺑﺎﺗا
ﺪﻌﺘﻣ ﯽﻧاﺮﻤﻋ تﺎﻣاﺪﻗا ،ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺖ يﺎـﻬﻫار ﻪـﮐ ﺪـﻧداد مﺎﺠﻧا يد
ﻞﭘ ،وﺮﻟﺎﻣ
ﺪﻌﺘﻣ يﺎﻬﻫاﺮﺴﻧاورﺎﮐ و ﺎﻫ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا هرود ﻦﯾا د
ﺖﺳا نﺎﺸﺗﺎﻣاﺪﻗا .
ﺺﺧﺎﺷ نﺎﮑﺑﺎﺗا نارود هرود ﻦﯾﺮـﺗ
ِﯽﻣﻼﺳا ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ .
ﺪﻌﺘﻣ رﺎﺛآ ور ﻦﯿﻤﻫ زا و لﺎﺤﻣ رﺎﻬﭼ رد هرود ﻦﯾا زا يد
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﯽﯾﺎـﺳﺎﻨﺷ يرﺎـﯿﺘﺨﺑ .
ﺒﻠﻏ ﮥ چﻮﮐ ﯽﮔﺪﻧز ﻪـﯿﺟﻮﺗ ار ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﻨﯿـﺸﻧﺎﺠﮑﯾ ﻢـﻬﻣ ﺰـﮐاﺮﻣ ناﺪﻘﻓ ﯽﻣﻼﺳا نوﺮﻗ مﺎﻤﺗ رد ﯽﻨﯿﺸﻧ
ﯽـﻣ ﺪـﻨﮐ .
رود ﺮﻬﺷ ﺎﻬﻨﺗ نﺎﮔدﺮﻟ ة
ا
ِﯽﻣﻼﺳ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺖﺳا
ّﺮﮐ ﻪﺑ ﻪﮐ رود ﻊﺑﺎﻨﻣ رد تا نآ زا ﯽﻣﻼﺳا ة
ﺑ ﻪ ﺖـﯾﻻو ﯽـﺳﺮﮐ ناﻮـﻨﻋ
رود ﯽﻨﯿﺸﻧﺎﺠﮑﯾ نﻮﻧﺎﮐ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ نادﺮﺳ ة
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﻣﻼﺳا ﺖﺳا هﺪﺷ دﺎﯾ
. ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻦـﯾا ﺰﯿﻧ ﯽﻣﻼﺳا ﺮﺧﺄﺘﻣ نوﺮﻗ رد
ﯿﻌﻤﺟ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻊﯿﺳو يﺎﻫراﺰﻨﻤﭼ و ﻊﺗاﺮﻣ دﻮﺟو ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ و يدﺎـﺼﺘﻗا دﺎـﻌﺑا زا هراﻮﻤﻫ يﺮﯾﺎﺸﻋ ﺖ
ﯽـﺳﺎﯿﺳ
،
ﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺖﺳا هدﻮﺑ يﺰﮐﺮﻣ يﺎﻬﺘﻣﻮﮑﺣ ﻪ
.
)
، يزورﻮﻧ 1378 : 12
(
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ :
رﺎﺑ ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ ياﺮﺑ ﯽﻧﺎﺴﻧا يﺎﻬﻫوﺮﮔ رود نﺎﯾﺎﭘ رد
ة ﺪﻧﺪـﺷ ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﻦـﯾا دراو ﯽﮕﻨـﺳ ﻪﻨﯾرﺎﭘ .
يﺎـﻬﻫوﺮﮔ ﻦـﯾا
ﺪﻧروآدﺮﮔ ة
وا مﺎﺠﻧاﺮﺳ اﺬﻏ ـﺸﻧﺎﺘﺳور نارود دراو و هدﺮـﮐ دﺎﺠﯾا ﺪﻌﺘﺴﻣ ﯽﺣاﻮﻧ رد ار ﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا ﻦﯿﻟ
ﺪـﯿﻟﻮﺗ و ﯽﻨﯿ
ﺪﻧﺪﺷ اﺬﻏ .
ﻪﻔﻗو زا ﺪﻌﺑ رود زﺎﻏآ رد هﺎﺗﻮﮐ يا
ة
ّﻠﻋ ﻪﮐ ﯽﮕﻨﺳ ﺲﻣ ﻠﺣﺮﻣ رد ﺖﺳا ﻢﻬﺒﻣ زﻮﻨﻫ نآ ﺖ
ﮥ ﯽﮕﻨـﺳ ﺲﻣ
ﻪﻧﺎﯿﻣ
، و ﮏﭼﻮﮐ يﺎﻫراﺮﻘﺘﺳا ﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا ﺮﺳاﺮﺳ رد گرﺰﺑ
ﻪ ﺮﮕﻧﺎـﺸﻧ ﻪﮐ ﺪﻣآ دﻮﺟو ـﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰـﻓا
ﻖـﻧور و ﺖ
ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ و يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻊﻄﻘﻣ ﻦﯾا رد ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا .
ﻦﯾا نﺎﯾﺎﭘ رد ﺖﺴﭘ ﯽﺣاﻮﻧ رد ﺎﻫﺮﻬﺷ ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ دﺎﺠﯾا ﺎﺑ فدﺎﺼﻣ و هرود
، ﻮﯿﺷ ﺎﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا نﺎﻣدﺮﻣ ة
ﻣ ﯽﺘـﺸﯿﻌ
ﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﻪ
چﻮﮐ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﺸﻧﺮﻬﺷ يﺎﺟ ﺪﻧدروآ يور يزروﺎﺸﮐ و يراﺪﻣاد ﺎﺑ مأﻮﺗ ﯽﻨﯿﺸﻧ
.
ّﺗا ﻮﯿـﺷ ﻦﯾا ذﺎﺨ ة
ﯽﮔﺪـﻧز
ّﺗا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﯾﻻد ﻪﺑ ﺎـﺴﻣ ﻦﯾﺮـﺘﻤﻬﻣ زا ﻪﮐ دﺎﺘﻓا قﺎﻔ
ﺋ يور ﺶﯿـﭘ ﻞ نﺎﺘـﺳﺎﺑ
ـﺳﺎﻨﺷ ﯽـﺑﺮﻏ بﻮـﻨﺟ ﯽ ﺖـﺳا ناﺮـﯾا
.
ﺑ ﻪ ﻄﺳاو ﮥ و ﯽﺘﺸﯿﻌﻣ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽﺳﺎﯿﺳ
، چﻮﮐ ـﺻﺎﺧ ذﻮﻔﻧ و ترﺪﻗ زا نﺎﻨﯿﺸﻧ ﺎـﺑ و ﺪﻧﺪـﺷ رادرﻮـﺧﺮﺑ ﯽ
ﻢﻬﻣ نﺎﮐرا زا ﯽﮑﯾ ﻪﺑ ﯽﺨﯾرﺎﺗ نارود ﻪﺑ دورو
ﯾدﺎﺤﺗا
ﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ و ﻞﯾﺪﺒﺗ مﻼﯾا ﻪ
ﻮﺤﺗ رد ﯽ نآ نﺎـﻬﺟ ﯽﺳﺎﯿﺳ تﻻ
ﺪﻧدﺮﮐ ﺎﻔﯾا زور .
چﻮﮐ دورو ﻧ
ﻧآ جاﺰﺘﻣا و نﺎﻨﯿﺸ چﻮﮐ ﺶﻘﻧو ﯽﻨﯿﺸﻧ چﻮﮐ ﻖﻧور ﺮﺑ ﯽﻣﻮﺑ ﻦﯿﻨﮐﺎﺳ ﺎﺑ ﺎﻬ
دوﺰـﻓا نﺎﻨﯿﺸﻧ .
ﺑ ﯽﺣاﻮﻧ ﻦﯾا ﻦﯿﻨﮐﺎﺳ ﯽﺘﺸﯿﻌﻣ يﻮﮕﻟا رد ﯽﺳﺎﺳا يﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﻣﻼﺳا ﺲﭙﺳ و ﯽﺨﯾرﺎﺗ نارود لﻮﻃ رد ﻪ
ﺪـﻣﺎﯿﻧ دﻮﺟو
و ﺶﯿﭘ نﺮﻗ ﻢﯿﻧ دوﺪﺣ ﺎﺗ
، چﻮﮐ ماﻮﻗا ﺖﺳد رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﺳﺎﯿﺳ لﺮﺘﻨﮐ و ﺪـﻧﺎﻣ ﯽﻗﺎـﺑ ﻦﯿﺸﻧ
رد ًﻼـﻤﻋ نﺎﻨﯿـﺸﻧﺎﺠﮑﯾ
چﻮﮐ ﺖﻣﺪﺧ ﺳ عﺎﺿوا ﺮﺑ ﯽﻟﺮﺘﻨﮐ و هدﻮﺑ نﺎﻨﯿﺸﻧ
ﯿ ﻘﻄﻨﻣ ﯽﺳﺎ ﮥ
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ دﻮﺧ .
ﻌﻟﺎﻄﻣ ﮥ
ّﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ و راﺮﻘﺘﺳا يﺎﻫﻮﮕﻟا ،يراﺮﻘﺘﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﺣاﺮﻣ
ّﺗا رد ﺮ هﻮﯿﺷ ذﺎﺨ يﺎـﻫ
و ﯽﺘـﺸﯿﻌﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ
ﻮـﺤﺗ رد ﯽﺣاﻮﻧ ﻦﯾا رد ﻦﮐﺎﺳ نﺎﻣدﺮﻣ ﯽﺳﺎﯿﺳ هﺎﮕﯾﺎﺟ يور اﺮـﻓ تﺎﻋﻮـﺿﻮﻣ ﻦﯾﺮـﺘﻤﻬﻣ زا ﻪـﻘﻄﻨﻣ ﯽـﺳﺎﯿﺳ تﻻ
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ ﺤﻣرﺎﻬﭼ ﯽ و لﺎ
ﺖﺳا يرﺎﯿﺘﺨﺑ .
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺳﺎﻨﺷ يرﺎﯿﺘﺨﺑ و لﺎﺤﻣ رﺎﻬﭼ ﯽ
، ،ﻖـﺸﻋ ﺎـﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﺎﺴﮐ ﻪﻤﻫ نﻮﯾﺪﻣ و ﻪـﻗﻼﻋ
رﺎﮑﺘـﺸﭘ دﻮـﺟو ﺎـﺑ
ﯽﺘﺨﺳ و ﺎﻫ يراﻮﺷد يﺎﻫ رد رﺎﯿﺴﺑ هﺪﯿﺷﻮﮐ ﻪﺘﺷﺬﮔ لﺎﺳ ﯽﺳ
ﺘـﺷﺬﮔ ﮏـﯾرﺎﺗ يﺎـﯾاوز ﺎـﺗ ﺪﻧا ﮥ
ﻪـﺷﻮﮔ رﺎـﺑ ﺮـﭘ يا
ﺑ ار رﻮﺸﮐ زا ﻪﺘﺧﺎﻨﺷﺎﻧ ﻪ
ّﺮﻌﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﺪﻧوﺎﮑﺑ يراﺪﻬﮕﻧو ﯽﻓ
. ﺪﻧرﺎﮕﻧ ه ﯽﻣ دﻮﺧ ﻪﻔﯿﻇو ار نﺎﺸﮑﯾﺎﮑﯾ نﺎﺘﺳد ﺪﻧاد
) ﻪـﮐ
ﺖﺴﯿﻧ نﺎﺸﻣﺎﻧ ﺮﮐذ لﺎﺠﻣ (
ﺪﻧز ﻪﺳﻮﺑ .
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 1
: تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ نﺎﺘﺳﺎﺑ
ﺳﺎﻨﺷ يرﺎﯿﺘﺨﺑو لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ ﯽ )
لﺎﺳ ﺎﺗ 1385 (
هژوﺮﭘ مﺎﻧ
لﺎﺳ
نﺎﮑﻣ ﺖﻣﺪﻗ
ﺖﺳﺮﭘﺮﺳ
1 ﻪﭙﺗ يﺎﮔرﻮﮔ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1367 دﺮﮐﺮﻬﺷ ﺦﯾرﺎﺗزا ﺶﯿﭘ
نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ ﺮﻔﻌﺟ
2 ﻓزﺎﺑ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖ
1369
ﺖﻓزﺎﺑ ﯽﺨﯾرﺎﺗ - ﯽﻣﻼﺳا نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ ﺮﻔﻌﺟ
3 نﺎﻣﺪﻨﮔ ﻪﭙﺗ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1371 نﺎﻣﺪﻨﮔ ﺦﯾرﺎﺗزا ﺶﯿﭘ
ﺮﮔرﺎﮐ ﻦﻤﻬﺑ
4 ﻢﺘﺳر ﻪﻌﻠﻗ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1372 نﺎﮔدﺮﻟ ﺦﯾرﺎﺗزا ﺶﯿﭘ
ﺮﮔرﺎﮐ ﻦﻤﻬﺑ
5 ﯽﯾﻮﺟﺮﺑ ﻪﭙﺗ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1372 نﺎﮔدﺮﻟ ﺦﯾرﺎﺗزا ﺶﯿﭘ
ﺮﮔرﺎﮐ ﻦﻤﻬﺑ
6 يﻮﻧﺎﺧ ﻪﻃﻮﺤﻣ شوﺎﮐ
1373 نﺎﻘﻧﻮﺟ نوﺮﻗ ﯽﻣﻼﺳا ﻪﻧﺎﯿﻣ
نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ ﺮﻔﻌﺟ
7 دﺎﺑآ ﺖﺷد ﻪﻃﻮﺤﻣ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1373 نﺎﮔدﺮﻟ ﯽﻣﻼﺳا ﻪﻧﺎﯿﻣ نوﺮﻗ
نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ ﺮﻔﻌﺟ
8 ﯽﻠﻔﺳ ودﺮﮔ ﻪﭙﺗ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1374 ﮓﻧﺮﻫﻮﮐ ﺦﯾرﺎﺗزا ﺶﯿﭘ -
ﯽﺨﯾرﺎﺗ يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
9 ﻪﭙﺗ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ ﯽﺟاﺪﻠﺑ يﺎﻫ
1375
ﯽﺟاﺪﻠﺑ ﺦﯾرﺎﺗزا ﺶﯿﭘ ﯽﺨﯾرﺎﺗ–
يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
10 ﻧﺎﻤﮔ نﺎﻐﻓا ﻪﻌﻠﻗ ﻪﭙﺗ ﯽﻧز ﻪ
1375 نﺎﮔدﺮﻟ ﺦﯾرﺎﺗزا ﺶﯿﭘ ﯽﺨﯾرﺎﺗ–
يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
11 نﺎﺘﺳﺎﺑ ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﺟوﺮﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ
76 - 75 ﻦﺟوﺮﺑ ﯽﻣﻼﺳا ﺎﺗ ﺦﯾرﺎﺗ زا ﺶﯿﭘ
يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
12 ﺖﻓزﺎﺑ ﯽﺳرﺮﺑ مود ﻞﺼﻓ
1376 ﺖﻓزﺎﺑ ﯽﺨﯾرﺎﺗ
ﯽﻣﻼﺳا– نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ ﺮﻔﻌﺟ
13 يﺮﺒﻨﻗ ﻪﭙﺗ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1374 نﺎﮔدﺮﻟ ﯽﺨﯾرﺎﺗ يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
14 دﺮﮐﺮﻬﺷ يﺰﮐﺮﻣ ﺶﺨﺑ ﯽﺳرﺮﺑ
1378 دﺮﮐﺮﻬﺷ ﺦﯾرﺎﺗ زا ﺶﯿﭘ
يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
15 دﺮﮐﺮﻬﺷ رﺎﯿﮐ ﺶﺨﺑ ﯽﺳرﺮﺑ
1380 دﺮﮐﺮﻬﺷ ﺦﯾرﺎﺗ زا ﺶﯿﭘ
يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
16 ﻢﻠﺳ ﻪﭙﺗ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1380 يﺎﺘﺳور
ﻢﻠﺳ ﯽﺨﯾرﺎﺗ يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
17 ﺪﻨﺑﺮﺳ ﻪﻃﻮﺤﻣ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1378 ﯽﺟاﺪﻠﺑ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﻋ
يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠ
18 ﺖﺴﺑ ﺪﻨﺑ ﻪﻃﻮﺤﻣ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1380 ﯽﺟاﺪﻠﺑ ﺦﯾرﺎﺗ زا ﺶﯿﭘ ﯽﺨﯾرﺎﺗ–
يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
19 ﻞﺼﻓ شوﺎﮐ 2
يﻮﻧﺎﺧ 1379
نﺎﻘﻧﻮﺟ ﯽﻣﻼﺳا نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ ﺮﻔﻌﺟ
20 ﻞﺗ ﯽﻠﯿﮐ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1380 نﺎﻘﻧﻮﺟ ﯽﺨﯾرﺎﺗ يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
21 رﺎﻏ ﺮﯿﭘ ﻞﻧﻮﺗ يدﺮﮕﯿﭘ
1383 نﺎﺳرﺎﻓ ﯽﻣﻼﺳا رﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
يزو
22 ﻪﻧﺎﻤﮔ ﻪﯾﻻ و ﯽﻧز باﺮﺳ ﻪﭙﺗ يرﺎﮕﻧ
1384 دﺮﮐﺮﻬﺷ ﺦﯾرﺎﺗ زا ﺶﯿﭘ
يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
23 ﯽﺑارﻮﮔ ﻪﭙﺗ ﯽﻧز ﻪﻧﺎﻤﮔ
1384 دﺮﮐﺮﻬﺷ ﯽﻣﻼﺳا يزورﻮﻧﺮﻐﺻا ﯽﻠﻋ
24 يﻮﻧﺎﺧ شوﺎﮐ مﻮﺳ ﻞﺼﻓ
1384 نﺎﻔﻧﻮﺟ ﯽﻣﻼﺳا نﺎﯿﮐﺮﻬﻣ ﺮﻔﻌﺟ
ﻊﺑﺎﻨﻣ :
باﺮﻬﻣ ،يﺮﯿﻣا )
1371 ﻮﺧ ﯽﻣﻮﺑ ﺮﯾﺎﺸﻋ وﺮﻤﻠﻗ رد يﺮﯿﺳ ( هﺪﺸﻧ ﺮﺸﺘﻨﻣ يﺎﻬﺷراﺰﮔ ؛نﺎﺘﺳز
درﺎﯾﻻ ﻦﯿﺘﺳوا ﺮﺳ زا يا ناﺮﻬﺗ ،اﺮﺴﮕﻨﻫﺮﻓ ،
.
ﯽﻠﻋ سﺎﺒﻋ ،هداز )
1371 (
» ناﺮﯾا يﺮﺘﺧﺎﺑ بﻮﻨﺟ تﻻﻮﺤﺗ رد يدﺎﺼﺘﻗا و ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز ،ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﺶﻘﻧ بﺎﺗزﺎﺑ )
مﻼـﺳا زا ﺶﯿﭘ زا
مﻼﺳا ﺎﺗ («
ﺮﺛا ﮥّﻠﺠﻣ ، ةرﺎﻤﺷ ، 21
؛ ﺺﺻ 47 ـ 29 .
--- )
1381 ﮑﺣ يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﺄﺸﻨﻣ( ﯽﯾﺎﺘـﺳور شورﻮـﮐ ﮥـﻤﺟﺮﺗ ،سرﺎـﻓ ﺦﯾرﺎـﺗ زا ﺶﯿﭘ رد ﯽﺘﻣﻮ
ـ ﻪـﺳرﺎﭘ ﯽـﺸﻫوﮋﭘ دﺎـﯿﻨﺑ ،
دﺎﮔرﺎﺳﺎﭘ .
ﻦﺟ ،ﺖﯾﻮﺛرﺎﮔ )
1375 يرﺎﯿﺘﺨﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﯽﺳﺎﯿﺳ ﺦﯾرﺎﺗ( ناﺮﻬﺗ ،ناﺰﻧآ ﺮﺸﻧ ،يﺮﯿﻣا باﺮﻬﻣ ﮥﻤﺟﺮﺗ ،
.
ﻦﯿﺘﺳوا يﺮﻨﻫ ،درﺎﯾﻻ )
1367 درﺎﯾﻻ ﮥﻣﺎﻧﺮﻔﺳ( ناﺮﻬﺗ ،ﺪﯿﺣو ،يﺮﯿﻣا باﺮﻬﻣ ﮥﻤﺟﺮﺗ ،
.
يﻮﮔ،ﺞﻧﺮﺘﺴﻟ )
1367 ﻐﺟ( ﺖﻓﻼﺧ يﺎﻬﻨﯿﻣزﺮﺳ ﯽﺨﯾرﺎﺗ يﺎﯿﻓاﺮ ﯽﻗﺮﺷ يﺎﻫ
ﺎﻓﺮﻋ ﺪﻤﺤﻣ ﮥﻤﺟﺮﺗ ، ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ و ﯽﻤﻠﻋ تارﺎﺸﺘﻧا ،ن
.
--- )
1375 ب (
» ﯽﯾﺎﻤﯿﻟا ﻪﺘﻓﺎﯾﻮﻧ ﺪﻨﮐرﺎﮕﻧ »
ﻮﻨﯾﺮﯿﺷ
« ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ثاﺮﯿﻣ ﮥّﻠﺠﻣ ،
، رﺎﻤﺷ ة 15 ؛ ﺺﺻ 59 - 54 .
،يزورﻮﻧ ﯽﻠﻋ ﺮﻐﺻا ) 1374 نﺎﺘﺳﺎﺑ( يرﺎﯿﺘﺨﺑو لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ ﺦﯾرﺎﺗ زا ﺶﯿﭘ ﯽﺳﺎﻨﺷ
، ﻟﺎﺳر ﮥ ﺎﻨﺷرﺎﮐ نﺎﺘـﺳﺎﺑ ﺪـﺷرا ﯽـﺳ ،ﯽـﺳﺎﻨﺷ
هﺎﮕـﺸﻧاد
ناﺮﻬﺗ . --- )
1378 (
»
ﻮﺤﺗ يرﺎﯿﺘﺨﺑو لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ رد ﯽﻨﯿﺸﻧﺮﻬﺷ تﻻ ناﺮﯾا مﺎﺑ ﮥﻣﺎﻨﻠﺼﻓ «،
، رﺎﻤـﺷ ة 1،
ﺺـﺻ 15 - 12
، ،دﺮﮐﺮﻬـﺷ هرادا
ﯽﻣﻼﺳا دﺎﺷرا و ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻞﮐ .
--- )
1380 ﻪﻧﺎﻤﮔ شراﺰﮔ( ﯽﺟاﺪﻠﺑ ﺖﺴﺑ ﺪﻨﺑ ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ ﮥﻃﻮﺤﻣ ﯽﻧز
، ﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ ،هﺪﺸﻧ ﺮﺸﺘﻨﻣ ة
نﺎﺘﺳﺎﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ .
--- )
1382 (
"
ﻃﻮﺤﻣ ﮥ ﺘﻓﺎﯾﻮﻧ ﮥ ﯽﻣﻼﯾا
، مﻼﯾا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ يﺎﻫزﺮﻣ زا ﺮﺗاﺮﻓ
"
ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ثاﺮﯿﻣ هﺎﮕﺸﻫوﮋﭘ ﮥﻣﺎﻧ ﮥّﻠﺠﻣ ،
، رﺎﻤﺷ ة 3 ؛
ﺺﺻ 82 - 75
ﮏﻧاﺮﻓ ،لﻮﻫ )
1378 (
» ﻪﺒﻨﺟ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯿﺑ يﺎﻫ نﺎﺘﺳزﻮﺧ لﺎﻔﺳ زا ﺶﯿﭘ ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ نارود يا
«
ﻤﺤﻣ ﻪﻤﺟﺮﺗ ، ﺪ
،نﺪﻤﺗ نﺎﺘﺳﺎﺑ ﺮـﻨﻫ و ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﯾا ناﺮ
، ناﺮﻬﺗ ،ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺮﺸﻧ ﺰﮐﺮﻣ .
--- ) 1381 نﺎﺘﺳﺎﺑ( ناﺮﯾا بﺮﻏ ﯽﺳﺎﻨﺷ
،ﯽﺘﺳﺎﺑ اﺮﻫز ﻪﻤﺟﺮﺗ ، ﺖﻤﺳ تارﺎﺸﺘﻧا
ناﺮﻬﺗ ،
.
Nissen,Hans J and Allen Zagarell . (1975) "Expedition to the Zagros Mountains , "Proceeding of the IVth Annual Symposium of Archaeological Research in iran,159-89. Tehran, 1975.
Potts,D.T.( 1999)The Archaeology of Elam: Formation and Transformation of an Ancient
Iranian State. Cambridge University Press .
Wright H.T and Y.kossary (1979)"Archaeological Investigation in Northeastern Xuzestan."
Technical report, no 10,pp.1-18.
Zagarell, Allen (1975)"An Archaeological Survey in the North-east Baxtiari Mountains."
Proceeding of the IIIrd.Annual Symposium of Archaeological Research in iran.23-30 ,Tehran.
---(1982)The Prehistory of the Northeast Bahtiari Mountains, Iran: The Rise of Highland Way of Life.Beihefte Zum Tubinger Atlas des Vordern Orients.Riehe B,No 42, Weisbaden.
ﮏﯾ هرﺎﻤﺷ ﮥﺸﻘﻧ
: ﯽﻟﺎﻤﺷ نورﺎﮐ ﺮﯿﮕﺑآ ﮥﺿﻮﺣ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ
ةرﺎﻤﺷ ﮥﺸﻘﻧ
2 : ﻪﻃﻮﺤﻣ ﯽﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ يرﺎﯿﺘﺨﺑ و لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ ةرود يﺎﻫ
ةرﺎﻤﺷ ﮥﺸﻘﻧ
3 : ﻪﻃﻮﺤﻣ ﯽﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ يرﺎﯿﺘﺨﺑ لﺎﺤﻣرﺎﻬﭼ ﮥﻧﺎﯿﻣ ﯽﮕﻨﺳ ﺲﻣ يﺎﻫ
ﺮﯾﻮﺼﺗ
1 : نﺎﮔدﺮﻟ ﯽﻠﮔ ﮥﻌﻠﻗ ﯽﻧﺎﺘﺳﺎﺑ ﮥﭙﺗ
ﺮﯾﻮﺼﺗ 2 : رﺎﮑﻣﺪﻨﮔ رﺎﻏ ﯽﮕﻨﺳ راﺰﺑا
ﺮﯾﻮﺼﺗ
3 : ﻢﺘﺳر ﻪﻌﻠﻗ ﮥﭙﺗ ﯽﮕﻨﺳﻮﻧ شﻮﻘﻨﻣ لﺎﻔﺳ
ﺮﯾﻮﺼﺗ 4 : ا ﮥﺘﺷﻮﻧ ﺮﺟآ كﺎﻨﯿﺷﻮﺸﻨﯾا شﻮﺗﻮﻟ ﻪﺗﻮﻫ ﯽﻣﻼﯾ
