مهندسی سخن « در سروده های حافظ

(1)



« نخس یسدنهم

» هدورس رد ظفاح یاه

رتكد وگتسار دمحم دیس رف

يملع تأیه وضع ناشاك هاگشناد

شوخ مدیدن ظفاح وت رعش زا رت

یراد هنیس ردنا هك ينآرق هب

(

،ظفاح 1375 : ص 457

1)

هدیکچ هدورس دمآرس و هتسجرب رایسب یاهیگژیو زا سب راتخاس ،ظفاح یاه

هسدنه و راوتسا رای

رایسب

هسدنه نیا رد .تساهنآ راجنهب و هدیجنس راجنهب و هدیجنس

، هژاو هزاس و اه ناگژاو نایم زا اه

هدمآ مه يپ زا هناراکنیریش و هناتسدرت نانچ و هدش شنیزگ هناداتسا و هنارایشه نانچ هدرمه و

هزادنا و هدیجنس نانچ هدش یریگ

، هتشگ نیشنمه

تسا سد هك نوگرگد و یراکت یرنه یزاس

يمن رب ار يم شیپ مك رایسب و دبات

و اّما و داهن تشگنا هدیجنس راتخاس نیا رب ناوتب هك دیآ

هژاو ای دروآ شیپ یرگا هژاو اب ار یا

هسدنه هب و درك اج هب اج یرگید ناوخمه ی و هدیجنس

هراپ و دناسرن يبیسآ نآ راجنهب هدرخ زا یا

ار نآ یرنه یاهیراك هك راتفگ نیا رد .دادن تسد زا

هراب رد یدمآرد اب هدش زاغآ یرنه تخاس و ينابز تخاس ،تخاس

تسا هدیشوك ، دركدای اب میا

هنومن هدورس زا يیاه هشوگ ،ظفاح یاه

هسدنه زا يیاه نوگرگد و هدیجنس

ار وا نخس ریذپان

.مییامنزاب هژاودیلک : تخاس تخاس ،ينابز مه ،یرنه

ناج ،ينیشن .نخس يسدنهم ،ينیش

[ Downloaded from lire.modares.ac.ir on 2023-12-13 ]

(2)

 دمآرد هدورس راوتسا رایسب و هدیجنس راتخاس و راجنه و هسدنه رس رب نخس .تسا ظفاح یاه

هسدنه و راوتسا نانچ یراتخاس يم مك هك راجنهب نانچ یا

هژاو و درب يتسد نآ رد دوش اب ار یا

هژاو اج رگید یا هب

هزیر هب و درك اج يبیسآ نآ یراجنه و یرنه یاهیراك

یارب .دناسرن

هدورس يگژیو نیا یزاسراکشآ و تخاس زا يهاتوك هب هچرگا تسخن تساجب ظفاح یاه

هراپ و میور ظفاح نخس رس رب سپس و میروآ نایم هب ينخس نآ يگنوگچ و يتسیچ زا یا

يتسدرت هدرخ و اه یراك

ه ار یدمآرس و هدیجنس راجنه و هسدنه نینچ هك يفرگش و نیریش یا

يپ زا هدروآ تسا .مییامنزاب ،

هدش راکشآ دوخ یاج رد هکنانچ تسا

هناماس ای راتخاس ای تخاس ،

، هعومجم( هرکیپ )

مهارف ،هژیو يیاراك اب راجنهب و ناماسب مه زا هدمآ

هدیجنس دنویپ و ينیشن هراپ دنچ

رتکچوك

؛تسا هنومن یارب

، يم نآ اب هك یراكدوخ هدیجنس دنویپ زا هك تسا تخاس کی میسیون

ی

هراپ هژیو یراك هب و تسا هتفای ناماس ... و گنر ،هلاك ، رس ،هنت ،هلیم نوچ یرتکچوك یاه

يم هراپ( يیاهناکی زا کیره .نتشون راك :دیآ مه زا تخاس هك ار )ازجا و اه

هدیجنس ينیشن ی

نآ ه يم ناماس ا هدیمان )یراتخاس دحاو( هزاس ،راكدوخ رد ... و هنت ،هلیم دننام ،دریذپ

و دنا

هدیجنس یاهدنویپ هزاس نیا هك یا

يم مه هب ار اه يم مه رانك رد و ددنب

ار تخاس و دناشن

يم ناماس هداد مان یراتخاس )طباور( یاهدنویپ ،دهد

.دنا

تخاس ره داینب

، مه و دنویپ هزاس هدیجنس ينیشن

تساه

؛ هزاس ات هك ارچ باسح یور زا اه

یشنن مه رانك رد راجنه و هسدنه و باتك و دیدپ تخاس ،دباین هدیجنس و هتخس یدنویپ و ،دن

دمآ دهاوخن

؛ مه نخس رگید هب هزاس هدیجنسن ينیشن

يمن يپ زا ناماس و تخاس اه .دروآ

کی زا زین تخاس ره یدمآرس و یراوتسا پ ،وس

ای مه يناسچ و يتسیچ دم هزاس ينیشن

و تساه

رگید زا یپ ،وس ا هب دم هزاس دوخ ينیزگ هاتوك ينخس هب .اه

ت ر

، رس ا یپ تخاس یدم ا

يگنوگچ دم

هزاس دنویپ هب یاه

نیزگ تسا

؛ هزاس هچره ينعی هدیجنس اه

هدیزگ رت

، هزاس و هب یاه هدیزگ

،

هدیجنس هچره هناماس و رتشیب یراوتسا تخاس نآ ،دوش هدیچ مه رانك رت

ا دهاوخ رترس ی

.تشاد

ّما یارب يیاج هك تسا يتخاس زین تخاس نیرتدمآرس و نیرتراوتسا و دراذگن زاب رگا و ا

تسد و يیاج هب اج و نینچ رگا دیوگب و دراذگب تشگنا نآ رب دناوتن يسك و دباتنرب ار یراك

تسد و يیاج هب اج اب دناوتن اهنت هن يسك ،رتلااب نیا زا .دوب رتراجنهب و رتهب ،دوب نانچ ک

نآ یرا

هدیجنس ار هدیدنسپ و رت

تسد هك دزاس رت اج و یراك

هب اج یزاس کزان زا يخرب و اهیراك

هدرخ .دناسر بیسآ ار نآ اهیجنس

(3)

هدورس رد نخس یسدنهم ..یاه



هتفگ هچنآ زا يم راکشآ ،دمآ

:هك دوش 1 تخاس ره .

، مهارف تسا هزاس دنچ زا هدمآ .

2 هزاس.

اه

دراد هدیجنس و هژیو یدنویپ رگیدکی اب .

3 هزاس زا کیره . ناماس رد اه

تخاس یریذپ

، و شقن

دراد يمهس .

4 و یراك هب مه یور تخاس . يم هژی

.دیآ

تخاس ره هك مییازفیب زین ار نیا

، هیور ناهنپ يیاهداینب و ،تخاسور مان اب دراد راکشآ یا

فرژ مان اب .تخاس

نخس ره هك دید میهاوخ اراکشآ ،میرگنب نخس هب هاگدید نیا زا رگا کنیا هك ينخس–

دشاب يمایپ هدنناسر -

ينابز تخاس :تسا تخاس کی زین

؛ س دنچ زا مه هك ارچ ،هدش مهارف هزا

هزاس نیا و – اه

ا هژاو و ژاوکت ،جاو هك ـ تس

هویش هب مه هدیجنس و هژیو یا هدش نیشن

ا تس و

مایپراك هب مه یور يم يناسر

دیآ

؛ نامسآ :هنومن یارب

، يم رنه بابرا يتشك تخاس کی ،دنکش

هزاس نیا زا هدمآ مهارف و ،هژیو يمایپ اب تسا ينابز ابرا +يتشك +نامسآ :اه

+يم +رنه +ب

هزاس نیا زا کیره هك تسادیپ .دنکش ناماس رد هك اه

نخس و مایپ نیا یریذپ

، يمهس و يشقن

هویش هب ،دراد هژیو یا

، ریجنز هدمآ مه يپ زا راو تسا

مه يپ زا نیمه هیاپ رب . هریجنز ندمآ

یا

هزاس هدیمان زین راتفگ ریجنز ار نخس هك تساه هریجنز ره رد .دنا

زاس ينابز ه

مه يپ زا یاه هدمآ

دراد هژیو یراك و هژیو يیاج کیره ،هتسشن مهرانك رد و

؛ نامه رگیدکی اب هك هنوگ

، یدنویپ

هتسار يسانشنابز رد هك تسا نامه هژیو دنویپ و راك و یاج نیا .دراد زین هدیجنس و هژیو مه )روحم(

يم هدناوخ ينیشن هزاس دنویپ .دوش

هتسار رد اه مه ی

یاپ رب ينیشن ه

یاهراجنه ی

يم يیاج رد هزاس ره و دریذپ يم ناماس یروتسد نآ راتساوخ یروتسد یاهراجنه هك دنیشن

هزاس دنویپ نیا هك تساجنیا زا .تسا يم زین )یوحن( یروتسد دنویپ ار اه

و يتسیچ .دنناوخ

يم يسررب نابز روتسد رد زین دنویپ نیا يگنوگچ ددرگ

؛ هنومن رد هکنانچ :هدشدای

« نامسآ

يم رنه بابرا يتشك دنکش

» فاضم +لوعفم +لعاف :تسا نینچ یروتسد راتخاس ، .لعف +هیلا

هدش رادومن هژیو يناگژاو اب کنیا یروتسد راتخاس نیا

؛ هتسار و هدر زا کیره هك يناگژاو

هژیو یا تسا هدر زا نامسآ : تسا مسا

؛ يم هدر زا دنکش يم راتخاس نیمه اما ... و لعف

اب دناوت

گژاو يب دوش رادومن زین یرگید رایسب نا نیا

هب رگا هنومن یارب .دنیبب يبیسآ یروتسد تخاس هک

نامسآ یاج

، مه هژاو ره ای راگزور ای کلف ر

مسا ای مسا( یرگید هد تخاس ،دنیشنب )هنوگ

نیا زا .تسه کنیا هك دوب دهاوخ نامه یروتسد هزاس زا کیره یور

نوزفا تخاس کی یاه

رب اب هك يیاهدنویپ هزاس

مه یاه دراد دوخ نیشن ـ

هزاس نخس رد کنیا هك يیاه ه

تس ـ

هزاس اب زین يیاهدنویپ مه یاه

ر یرگید هد دراد

يم اما تسین نخس رد کنیا هك نیا .دشاب دناوت

هتسار ناسانشنابز ار دنویپ يم ينیشناج )روحم(

.دنیوگ

2

هراب رد ناسانشنابز هچنآ هتفگ ينابز تخاس

خس هنوگره ،دنا يم ارف ار ين

و ار رعش مه :دریگ

نیا اما .ار یرنه و يبدا نانخس مه و ار )هّرمزور( راكدوخ یراتفگ نانخس مه ،ار رثن مه

(4)

 یرنه نانخس هك تسه

، هك دراد زین یرنه يتخاس ،هدشدای ينابز تخاس زج ،رعش هنومن یارب

هدیچیپ رایسب اهنآ ينابز تخاس زا نخس یرنه تخاس .تسا رتکیراب و رت

تخاس دننامه زین

مه هتسار ود هیاپ رب نآ ينابز هتسار هك يگناگود نیا اب ،تسا راوتسا ينیشناج و ينیشن

ينابز تخاس رد ينیشناج

« زاب » هژاو ره و تسا هدرتسگ و ه

درم ه يم ارف ار یا رگا هکنانچ ،دریگ

دوب مسا یروتسد و ينابز تخاس کی ـ

مشچ اب پ نخس يیانعم تفاب زا يشو -

ره یرگید مسا

يم یاج دناوت گ يب ،ددرگ نآ نیز یا

هتسار یرنه تخاس رد اما ،دنیبب يبیسآ تخاس هکن ينیشناج

« هتسب » اج و تسا ی

يم يكدنا ناگژاو اب ينیزگ دریگ ماجنا دناوت

؛ زاب هدنیوگ تسد :نخسرگید هب

هژاو نایم زا ات تسین ه یاه

م هدر م زا تسا ریزگان هکلب ،دنیزگرب ار يکی ناوارف هزاس دنچ نای

شیب هك ت شنیزگ هب ،تسه زین کدنا اهنآ رامش ر تسد

و يیانعم یاوه و لاح اب هك ار نآ و دنز

شیب وا نخس یرنه تفاب و تخاس ت

يم ر هزاس رگید اب و دناوخ مه یاه

یرتزغن یاهدنویپ نیشن

هب ،دراد .دنك نیزگ هب نیمه

هیام و هیاپ هك تسا ينیزگ يم نخس یرنه راتخاس

.ددرگ و يگنت

هتسار يگنوگچ و يتسیچ زا هتساخرب دوخ زین ينیشناج هتسار يگتسب مه

ينیشن یاهدنویپ و

فرژ و ناهنپ اسب هچ و هیوسدنچ و کزان و زغن

ِیریجنزربز و يتخاس هزاس 3

مه یاه نیشن

؛تسا ارچ مه یاهدنویپ هك دیجنس هچره ينیشن

ه هیوسدنچ و رت زان و رت

ك هتسار ،دشاب رت

نیشناج هدیچیپ ار شنیزگ راك و رتگنت و رتگنت ار ي يم رتراوشد و رت

کی اهنت هك اجنآ ات دنزاس

يم یاج رب هنیزگ گ

ذ يم یزاس نیشناج هنوگره رب ار هار و درا نانچ یراجنه و هسدنه و ددنب

يم نخس هب هناگی و هدیجنس نوگرگد و یراکتسد هنوگره هك دشخب

نتفر تسد زا هب یزاس

هراپ درخ زا یا يجنس ه

یراكزغن و اه ه

يم یرنه یا هزاس ِیرنه و زغن یاهدنویپ نیا .دماجنا

هك اه

يم ارف راجنه و هسدنه زا یزرم نانچ ات ار نخس هچ ،درب

فرژ اسب یریجنزربز و يتخاس ا

تس و

هب نخس یاهوسارف رد دیاب و درادن یدومن نادنچ نخس راکشآ ریجنز و ادیپ تخاسور رد .تفر اهنآ غارس

یراب هك دشاب رادروخرب دمآرس و هدیجنس هزادنا نیا ات یراجنه و هسدنه زا هك ينخس

چیه يپ رد و دشاب هتخادنین مشچ زا ندوب نیرترب یارب ار یدرگش و هویش هنوگ ،

چیه هنوگ

تسد :یدعس نخس نیا و دباتنرب ار یراك

« نخس تسا نیمه دح د

ار يیابیز و ينا

» ،یدعس(

ص :ناوید 18

.) ر نآ هرابرد نخس ينامسآ نانخس اهنت ،دیآ تسار ِتسا

نیرفآ ـ نآرق ـ تسا

فیرح هرامه و راوتسا و راکشآ یاهناوخارف ار نیا و تسین ينخس نآ زا رتارف هك

ِنکش

شیب و مك وا دوخ )یّدحت(

، يم راوتسا و راکشآ دراد

- و هسدنه نیا دهاوخب ادخ رگا ام و

هاوخرب ادج یراتفگ رد ار نآرق تفگش راجنه دیسر می

اما ـ ره ينیمز نارونخس هراب رد هزادنا

هدرخ و راكزغن يم یراوشد هب دنشاب زین جنس

يب ار نانآ نانخس و درك یرواد نینچ ناوت رتارف

نیا نایم رد همه نیا اب .درمش زا يجوا نانچ هب شنانخس هك دشاب يسك رگا نارونخس هنوگ

(5)



یراکتسد هب رتمك هك دشاب هدیسر راجنه و هسدنه یرنه

نت يب ،دراپسب هجاوخ نامگ

لزغ

يسراف ظفاح–

- نیا و دوب دهاوخ نانآ نادمآرس زا هدورس رد نانخس هنوگ

شیب يسب وا یاه

تشاد دهاوخ هنومن نارگید زا هدورس يگژیو نیا مییوگب رگا تسین رود و

زا يکی زین وا یاه

هرهب هدیسر وا هب نآرق تلود زا هك تسا يیاهتكرب و اه .تسا

،ظفاح(

1375 ص : 334 ) يم میناد

نخس و جنس نخس یرونخس وا هك هتفیش و تسا سانش

هویش فرگش و نیریش یاهدرگش و اه

نخس هدوب نیمه رایسب نامگ هب و ،دراد یرادومن و هنومن نآرق رد اجره زا هب و شیب هك یرو

تسا هنیمز زا يکی ، هزیگنا و اه

اس نآرق یاسانش و ادیش ار ظفاح هك يیاه تشاداو ار وا و تخ

دنك ناوید بحاص يگدنب اهلاس ات ص ،نامه(

334 ) رنه و يیابیز ناتسجنگ نیا زا و

، هرهب یاه

هشوت و دریگرب رایسب نآ اب و دزودنیب ناوارف و نوزف یاه

ه هچ ره ار شیوخ دورس و نخس ا

هیامرپ دنلب و رت هیاپ

سرتسد يجوا هب و دزاس رت و يیاویش و يیابیز زا ریذپان

يیاسر و يیاور

یراوازس هب و دناسرب

، .ددرگ لزغ ناوید نیشنردص

هدورس یرآ هچ ظفاح یاه

هسدنه نانچ زا و هدیزگ و راوتسا يناماس و تخاس نانچ زا اسب

رادروخرب هدیزس و هتخس یراجنه و تسا

تسد هب رتمك هك یرنه یراك

نت يم نیا رد و ،دهد

هزاس ،هنیهب و هدیجنس یاهتخاس کی اب اه

د سب و دنب و اهدنویپ رگی ت

و کزان و زغن نانچ يیاه

هب هزادناب و هدیجنس نانچ و دنراد هیوسدنچ ا هدش نیزگ

تس يم شیپ مك رایسب هك رد ناوتب دیآ

تسد اهنآ هزاس و درب

هزاس اب ار یا اج رگید یا

ی هراپ و درك نیزگ هدرخ زا یا

يجنس و اه

کزان راك ی ن تسد زا ار وکین و زغن و یرنه یاه .داد

تسد و دمآرس تخادرپ و تخاس هك مییازفیب زین ار نیا ک

یرا هدورس ریذپان شیب ،ظفاح یاه

ت ر

نیشناج هزاس ود يکی رب تسا راوتسا ریذپان

؛ هزاسود يکی هدرخ رایسب شنیزگ هك یا

هناجنس

هتسار رد اهنآ هدیجنس رایسب دنویپ و ينیشناج

هزاسرگید اب ناش مه هتسار رد اه

نیمز ،ينیشن و ه

هدنیاز یراجنه و هسدنه و ناماس و تخاس نانچ تسا

نیا . هزاس هنوگ نیا زا ار اه

رد هك یور

ناماس يم ،دراد هتسجرب و نیداینب يیاراك تخاس یریذپ ناوت

« هزاسربا » .دیمان

ظفاح یاه هدورس راجنه و هسدنه يم ظفاح نخس غارس هب کنیا هنومن دركدای اب و میور

هدورس زا يیاه

یاه يم وا هب میشوك

ينومزآ تسد تسد اب و مینز ک

هنومن نآ زا يناگژاو ،یرا هب اج یرگید ناوخمه ناگژاو اب ار اه

نیا هك دوش راکشآ ات میزاس اج تسد هنوگ

ک يیاج هب اج و اهیرا هچ اه

وا نخس یرنه هسدنه هیام

يم بیسآ ار هراپ اب رگید یراتفگ رد ار هویش نیمه .دنز

هخسن زا یا اهلدب

هسیونرگید و هك يیاه

يم نامگ هسدنه نیا هکنیا اما .دومزآ میهاوخ ،تسا ظفاح دوخ راك دور زا دمآرس و هدیجنس

(6)

 هویش هچ يپ و اه يیاهدرگش هچ دمآ هتساخرب

ناماس رد و تسا هب يیاهنف و توف هچ نآ یریذپ

هتفر راك تسا يم ادج و نامیپ و رپ يشهوژپ رد دنك یرای ادخ رگا هك دهاوخ

غارف و تصرف

هنومن نآ کنیا .تخادرپ میهاوخ نآ هب یرگید هنومن نیا هك یروآدای نیا اب ،نومزآ و اه

ار اه

میتسه نآ یزاسراکشآ يپ رد هك يهاگدید زا اهنت ام

، يم کیراب رگید هب و میرگن یرنه یاهیراك

هیور رگید هب زین ،اهنآ رد هتفر راك هب هیلا و اه

وصت ،يفطاع ،يیانعم یاه کنیا اهنآ ... و یری

يمن :میزادرپ کین یوك رد * دندادن رذگ ار ام يمان

ار اضق نك رییغت یدنسپ يمن وت رگ

( ص ،ناوید 23

)

يم نینچ یاج هب ظفاح رگا هك دیامن

،نك رییغت هتفگ

:دوب هدرییغت وا نخس رد يسك اهنت هن ،

يمن يبیسآ و تفا يمن تشگنا وا راك رب و دید

زین رتاسر و رتناور نآ زا ار نیا اسب هچ هك داهن

يم هدرخ و يهاگآ اب ظفاح اما .دید ينیب

نك رب ار هد هتخس هچره شنخس ات هدیزگرب و رت

هدیجنس ددرگ رت

؛ هتخومآ نآرق زا و تسادخ راك اضق و تساضق زا نخس هك ارچ یاضق هك میا

هملك اب ادخ نك

يم ماجنا :دریگ اذا هرما امّنا هل لوقی نا ائیش دارا

نوکیف نك نوچ وا راك =

يم هك تسا نیا دهاوخب ار یزیچ يب نآ و شاب :دیوگ

يم گنرد هروس( دوش

هیآ ،سی 82 شیپ .)

يم ناشن اهنیا نتشاد مشچ مه هك دهد

ينیشن نك اضق اب هسدنه هزادنا هچ جوا ار نخس یرنه

اب نآ ينیزگیاج و هداد هد

ار جوا نیا هزادنا هچ .دزاس يم تفا

* تحیصن تسا گنج اضق مکح اب هك ار نادنر یوگ

يم گنت سب شلد

يمن رغاس رگم منیب دریگ

)

رگا هك دنرادنپب يناسك اسب هچ اضق مکح

ادخ مکح ، يم

يبیسآ و تفا نخس هسدنه ،دوب

يمن هژاو شنیزگ رد هك ظفاح اما .دید کیراب رایسب اه

هدرخ و نیب

،تسا جنس يب

نامگ ،

يب راجنه و باسح اضق ،

رب ار دخ تسرد نخس هب و شنیزگ نیا رد و هدیزگن رب ا هب رت

ينیزگ

هراپ کی زا هکنیا نآ و ،تسا هتشاد مشچ شیپ ار یرنه یاهدنویپ یا نامه ادخ مکح وس

هتساوخ دنوادخ و تساضق همانرب دنیارف و دنور رد ار شیوخ یاه

هك هدرتسگ و نلاك یا ناهج

هویش هب ،هتفرگ مان هژیو

يم هدناوخ اضق هك یا يم يپ ،دوش

يم شیپ و دریگ دید نیا زا و درب

،

هلاه و يیانعم یاوه و لاح فرژ یاه

ِیریجنزربز و يتخاس اضق مکح

رگید يیور و گنر

يم دریگ . اب نوچ اضق ،وسرگید زا گنج

مه سانج ماهیا اب ،هدش نیشن روآدای4

ازغ زین )گنج(

تسه نیگنس يسب تیب یرنه راب ،مه دید نیا زا و يم رت

وش .د

يم بلط رصم جارخ متفگ * تبل دنك

مك هلماعم نیا رد اتفگ دننك نایز رت

)

(7)



يناسك دیاش ؟تسا هدیزگرب ار رصم اهروشك و اهرهش همه نایم زا ارچ ظفاح يتسار ی دنه ای مور رصم یاج هب وا رگا دنرادنپب يم ار ... ا

يتفا وا نخس یرنه تخاس ،دروآ

يمن هدرخ و گنرد اما .تفای و نهذ رد بل و تسا بل زا نخس هکنیا ندروآ مشچ شیپ و ينیب

نیمه زا و تسا نیرکش و نیریش نارعاش نابز رکش و دنق اب یور

، و يهیبشت( ِیرنه ِدنویپ

نت یدنویپ رصم اب زین رکش و دراد يكزان و کیدزن )یراعتسا دراد گنتاگ

؛ هتشذگ رد هك ارچ

دید کی زا رصم

، نخس اج ره و تسا هدوب دزنابز و هتخانش شرکش و دنق هب زیچ ره زا شیب

يم نایم هب رکش و دنق زا يم نهذ هب رصم مان ،هدمآ

مه و هدوب ناوارف مه شرکش هك هتفاتش

ب رهش نآ یوکین و ناوارف یلااك زیچ ره زا شیب زین رهش ره جارخ ،وکین هدو

.تسا همه اهنیا

يم راکشآ هدیجنس و دمآرس راتخاس هك دزاس

يم ناماس رصم اب اهنت تیب نیا یاج و دریذپ

گ ينیز

هسدنه هیام هچ ،دجنگب نزو نیا رد هك یروشك و رهشره ای دنه ای مور اب رصم ار نآ یرنه

يم ورف .دهاك تیب نیا یرنه هسدنه رد زین بلط هژاو

« هزاسربا یا

» ج هك تسا يمن نیزگیا

دریذپ

؛ هك ارچ

و تسا بل زا نخس بلط

هر نیا زا و دراد بل کی دوخ گ

رذ

، ار تیب یونعم و يظفل يقیسوم

يم نایم يیابیز بلق سانج ،نیا زج ،دیازفا بلط

تبل و تسه زین

؛ هنیرق هکنانچ يیاوآ یزاس

نه هزادنا هچ تیب ينونك راتخاس هکنیا زا تسا یراکشآ ناشن اهنیا و .يیابیز یر

زا تسا رت

.تبل دنك اضاقت رصم جارخ متفگ :نوچ ينیزگیاج یاهراتخاس تسوزرآ هولج ارم عبط سورع ظفاح * هنییآ

يم هآ نآ زا مرادن یا مشك

)

يم رایسب يم ار تیب نیا هك دوش يم رد ار مایپ نیمه نآ زا و میناوخ

عبط سورع هك میبای

هولج یوزرآ رد نم یرگ

يم نآ رانك زا يگداس نیمه هب و تسا يیامندوخ و رگا اما .میرذگ

رد و )فافز( دنویپ بش رد سورع هب داماد شکشیپ ينعم هب يیامندوخ زج هولج هك مینادب هماگنه نامه ،)نیعم گنهرف( تسه زین يسورع یاه هزورما هك

امنور يم يم راکشآ ،دنیوگ دوش

اب هك يکیراب دنویپ اب هژاو نیا هك هدیجنس هسدنه هچ ،دراد سورع

يم تیب هب یا ار نآ و دشخب

يم زین ينعم نیا یاریذپ ،هدشدای راکشآ ينعمرب نوزفا سورع ره دننام نم عبط سورع :دزاس

نخس یداماد و تسا داماد یامنور یوزرآ رد یرگید يیابیز و سانش

يم دنسپ وا رب ات دهاوخ

هولج و يیامندوخ وا یارب و ولج و دنك یرگ

.دریگب وا زا ار شیوخ رنه دزم ينعی امنور و ه

يم مه زین دزم نیا نخس هدنونش هك دشاب يلاح و روش و قوش و قوذ دناوت

ِلدمه ِسانش

نخس هدنیوگ هب یارمه يم جنس

( يشاداپ و لوپ مه و دشخب نخس ناگرزب و ناهاش هك)هلص

رخ

هدیشخب يم رونخس نارعاش هب ا اب ظفاح هك مینیب يم .دنا

دنفرت نی

، زغن هچ و ابیز و هنادنر هچ

(8)

 هچنآ هب ار شیوخ نخس ادیپان و بلط نسح

يم يم هژاو مادك .تسا هداد ماجرف ،دنیوگ دناوت

هولج یاج

؟دناسرن بیسآ ار هدیجنس راتخاس نیا و دریگب ار

شنزرس مدق دز يهاوخ هبعك قوش هب رگ نابایب رد * وخم مغ نلایغم راخ دنك رگ اه

ر

)

يم نامگ تیب نیا رد ناگمه منك شنزرس

هتخانش ينعم هب ار نآ

ـ تملام ـ يم و دنریگ

يم نیا زا و دنرذگ نیا ظفاح نخس رگا یور

يم هنوگ :دوب تملام رگ مغ نلایغم راخ دنك اه

روخم يمن يیوهآ و بیع نآ رد ، هچ و دندید

يمن رتورف نآ زا ار نیا اسب پ اما .دنداهن

مشچ شی

هکنیا نتشاد شنزرس

ينعم هب هچرگ تملام

هژیو يناگژاو راتخاس اب ،تسا اب دراد هك یا

راخ

نلایغم يم يکیراب رایسب یرنه دنویپ کیراب یرنه دنویپ نیمه و دریذپ

، تیب راجنه و هسدنه

يمرب رایسب ار يم جوا و دشك

ندناشن و دشخب تملام

یاج هب شنزرس هسدنه نیا ار یرنه

کی با يم ورف هر يم يباتفآ ار ظفاح هدیجنس شنیزگ زار ،دزیر

کزان و یرنه دنویپ .دنك شنزرس

راخ اب هژاو شنزرس هك تساجنیا زا زین مهارف تسا یا

دوخ زین شنز[ ،ش + نز +رس :زا هدمآ

مهارف :ينعم هب مه یور و ])یردصم مسا دنوسپ( ش + )ندز عراضم نب ( نز :زا تسا هدمآ

ازآ ،رس اب ندز رس شنز اب راخ هك تسادیپ زین نیا .کون و رس ندربورف و ندز هار زا ندناسرر

يم رازآ کون و شین ندرب ورف و .دناسر

مفسوی یوب وا زا دیآ هك ينهاریپ *

دننك ابق شرویغ ناردارب مسرت (

ص ،ناوید 211

)

يمن نامگ یاج هب ظفاح رگا منك

رویغ مه هژاو مه و ينعم وسح نزو

د يسك ،دوب هدروآ ار

يم تشگنا وا راك رب يم يیوهآ و بیسآ وا نخس رد و داهن

هسدنه ات وا اما .دید ره ار شنخس

هدیجنس هچ نیا اب و هدناوخ رویغ هك دوسح هن ار دوسح ناردارب ،هدرکن هدنسب نیا هب دزاس رت

هب مه رذگهر زا مه ينیزگ یزاغآ

رویغ ابق و ر شیوخ نخس يقیسوم و گنهآ شوگ ا

نیشن رت

شین زنط اب مه و هتخاس نیشنلد ار نآ ،تسه رویغ رد هك یراد

هدومن رت

؛تسا رد رویغ هك ارچ

هویش هب و نعط و زنط یور زا دوسح ينعم رب نوزفا اجنیا هراعتسا

يب ينعم هب هیمّکهت تریغ

،دوب یدوسح زا رتارف یزیچ ،دندرك فسوی ناردارب هك یراك تسادیپ و تسه زین يب

يتریغ

.دوب : تیب رد

رویغ ناردارب مغر هب رصم زیزع

دیسر هاج جوا هب دمآرب هاچ رعق ز ص ،ناوید(

256 )

هزیگنا و هنیمز نینچ رویغ شنیزگ زین تسا هتشاد یا

.

يقاس ناسر يتحار ناج هب هداب رود ز*

تسا نودرگ رود روج زا مرطاخ جنر هك

)

(9)



یاج هب ظفاح رگا يتحار

يشمار ، هژاو ،دوب هتفگ مه يتحار اب هك یا

مه و نزو تسا ينعم

کیش اما ت یرنه شنخس راجنه و هسدنه ایآ ،رت نیریش و ر يمن رت

نینچ يناسك دیاش ؟دش

هلاه و یراتخاس یاهدنویپ اما .دنراگنیب رد هك يیانعم یاه

تحار رد و تسه شمار

،تسین

يم راکشآ هك دنك

یاج گ نآ اب نیا ينیز

، هیام هچ

، هك ارچ .دهاك يم ورف ار نخس یرنه هیاپ

« تحار نوزفا

» رب

« شمار

» نآ رد هك هداب رود اب ينعم نیا رد و تسه زین تسد فك ينعم هب

يقاس

، يم فك هب ار ماج هداب فك رد و دریگ

هداب و ناهاوخ يم ناراوخ

یرنه دنویپ ،دراذگ

يم يکیراب وسرگید زا .دبای

روآدای سانج ماهیا اب حار«

» ينعم نیا اب و تسه زین هداب ينعم هب

يم یرگید یرنه دنویپ هداب رود نامه اب زین .دبای

* يب و تسا ریپ ناهج دایرف شكداهرف نیا زا داینب

منیریش ناج زا لولم شگنرین و نوسفا درك هك

)

هچنآ مشچ زیچره زا شیب تیب نیا رد گ

فرژ ،تسا ری هك تسا ينیریش ِيحیملت تخاس

داهرف و نیریش ناتساد اب نایانشآ .تسا هداهن داینب نآ رب ار دوخ هنارعاش تفایرد ظفاح يم جنر و نیریش هب داهرف روشرپ قشع زا ار ناتساد نیا ظفاح هك دننیب ه

ندنك رد وا هاکناج یا

هراچ ناریپ و ورسخ گنرین و نوسفا و هوك زا یارب رگ

نیریش ناج ماجنارس و وا نتشادرب نایم

ورف يتیب رد يفرگش و ينیریش هب هنوگزاجیا یزاجعا اب ار همه ،ندرك نیریش راك رس رد ار همه نیا هك تسا يیاج ناشن و مان ،دراد مك تیب نیا ایوگ هك یزیچ اهنت .تسا هدرشف یزابناج و اهیراکقشع و هداد خر اجنآ رد اهدادیور نآ داهرف یاه

ج نادواج ار ا :تسا هتخاس دای

هدرخ ظفاح هنوگچ .نوتسیب هزیر ِجنس

کزان ِنیب ناتساد هك يفرژ و فرگش ولبات نیا رد راك

؟تسا هدرك شومارف ار نوتسیب ،هداهن شیامن هب ار نوتسیب رد وا یزابناج هژیوب داهرف میرگنب رتوکین و مینك گنرد رتشیب وا ولبات رد دییایب .تسین يندركرواب یرانك و هشوگ رد دیاش

.متفای ،متفای .میبایب ار نوتسیب يب

داینب داینب رگم .

، يب سپ ؟تسین نوتس يب ينعی داینب

.نوتس

يم فرگش و نیریش هچ هك دینیب

، هدرپ سپ رد ار نوتسیب يب

دوخ ولبات رد وکین و زغن داینب

يم رد اراکشآ هك تساجنیا .تسا هدناشن يب یاج هب ظفاح رگا میبای

هژاو داینب يم یرگید

دروآ

هنومن یارب داینبدب

يم بیسآ هزادنا هچ وا نخس هسدنه ،تسه زین کیدزن نآ هب رایسب هك دید

يم تفا و هتسجرب ولبات نیا و تفای

داینبدب زاغآ زا وا رگا هکنیا اب .تشاد يم یدوبمك هچ وا

يمن نامگ ،دوب هتفگ يم تشگنا یاج وا راك رد يسك منك

دید یواج(

ص :دیواج ظفاح ،د 270

.)

* لاس ره نمچ نیا هنرگو لد یا هاوخ رمع راهب

درآ رازه لبلب نوچ و راب درآ لگ دص نیرسن وچ

)

(10)

 يمن

یاج هب رگا ظفاح هك مرادنپ نیرسن

ای هللا ای سگرن ای لبنس ای نسوس ای یروس ،

يم ... ای یریخ ی دوب یریگ و تفرگ وا رب ار يسك ،تفگ

ورف ار وا نخس ا يم هیاپ

و راك اما .دید

کزان ظفاح .تساهنیا زا رتارف ظفاح یرنه راب نخسوداج و راك

، نیا زا ار نیرسن رب یور

لبلب اب و تسا خرس لگ نامه هك یروس رب هژیوب و ... و سگرن و لبنس و نسوس و یروس هسدنه هك هدیزگرب ،دراد یرتشیب يناوخمه تیب نایاپ تیب ِیرنه

يم جوا نیرسن اب اهنت وا دریگ

تسا گربدص لگ نیرسن هك ارچ ... و لبنس و نسوس و یروس اب هن و ،عطاق ناهرب(

2 / 39 / 2 )

هیاسمه و نآ نایم يگربدص نیمه و لگدص شا

، دنویپ يم دیدپ يکیراب ِیرنه نامه ،دروآ

نآ يمك هك یدنویپ وس

اج هب رگا هك تسادیپ و تسه زین رازه و لبلب نایم رت کی ره نیرسن ی

يم هدشدای یاهلگ زا يم نایم زا وکین ِیرنه دنویپ نیا ،تسشن

.تفر

دندومن شیوخ عاتم حلاط و حلاص *

دیآ رظن رد هچ و دتفا لوبق هك ات (

ص ،ناوید 244

)

:دنراد رگید يشنم و شور مادكره هك تساراگزاسان هورگ ود يناشنربارب تیب يیانعم داینب حلاص (ن و )راكوکی حلاط

)راكدب(

. نیا زا يم يناسآ هب ظفاح یور اب ار مایپ نیا تسناوت

هزاسان ناماس ... و قشاع و دباع ،حلاط و بئات ،قساف و حلاص ،رفاك و نمؤم :نوچ یرگید یاه

هزاسان رگید رب ار ود نیا حلاط و حلاص سانج و ينوگمه هك تسا تسرد .دهد ،هدشدای یاه

يم یرترب اما ،دهد

نآ رب اهنیا شنیزگ زار هسدنه هچنآ .تساهنیا زا رتارف اه

نیا اب ار تیب یرنه

رگید زا ود هزاسان

نیریش يسب یداهنشیپ یاه تفگش و رت

يم رت یادیپان و زغن دنویپ ،دزاس

يم .دراد حلاص اب حلاط هك تسا یرگید نآرق رد شناتساد هك تسا یربمایپ مان حلاص میناد

اتساد هژیوب ،هدمآ هزیتس و روابان ِمدرم و دروآ دیدپ هزجعم هب هك یرتش هدام ن

يپ ار نآ رگ

ينعم هب راكدب زج حلاط هك مینادب رگا کنیا .دندش درخ و راوخ ادخ مشخ هب يپ رد و دندرك و هدوسرف ،هتسخ ... و راوس ِرازآ و داز ِيمك و هار ِیرایسب زا هك یرتش ،تسه زین رتش هدام ین ،دشاب هدش هدیکت هشیر يناعم زا يکی مینادب رگا ز

نآ ـ حلط ـ تسا رتشراخ ـ

رتش هك یراخ

يم دروخ -

،هدنام هكرب رد بآ زین 5

يم رد حلاص اب يیوکین و کزان دنویپ هچ هژاو نیا هك میبای

هكرب و شرتش و زور کی هك يبآ

يم ،رتش کاروخ زور کی و دوب مدرم کاروخ يپ رد و دبای

اتساد اب ار تیب مه يم دنویپ شرتش و حلاص ن

فرژ و دنز يم ار نخس تخاس

راب مه و درتسگ

يم ار نآ يیانعم دیازفا

؛ يم اریذپ زین ار ينعم نیا شراکشآ ينعم زج تیب هك ارچ اص :دوش

و حل

نانآ ينعی زاجم هب رتش شیوخ عاتم ود ره ،دندرك يپ ار نآ سپس و دنتساوخ رتش وا زا هك

و دتفا لوبق هك ات دندومن ينعم نیا هك تسادیپ .دیآ رظن رد هچ

، و يخیرات يلاثم و قادصم

هنومن تسا يّلك و قلطم يیانعم هك تسا تسخن ينعم زا يجراخ و ينیع یا هك تسا نشور و

يم رتهب لاثم و قادصم اب ار يّلك و قلطم يناعم اب هناتسدرت هچ ظفاح و دناشن اهنهذ رد ناوت

(11)



ه نخس کی اب :هدز ناشن ود ریت کی قادصم نآ یارب مه و هتفگ زاب ار ينهذ و يلك يیانعم ،م

هداد ناشن ينوریب و ينیع يلاثم و .تسا

يمن هناخیم هر تیاغ هب ات * متسناد

دشاب تیاغ هچ هب ات ام یروتسم هن رو

)

تیاغ هب ات تسناوت يم يناسآ هب ظفاح و ،نونكا هب ات ينعی

نونكا«

» یاج هب ار تیاغ«

» هك

هژاو يب ،دروایب تسه زین یرادوب نیا

ارچ ،هدرکن نینچ وا اما .دریگب يیوهآ و بیع شنخس هک

تیاغ هك هزاس رگید اب تیب یاه

، ا هك دراد يكزان و زغن یرنه و یراتخاس یاهدنویپ نونك

هتشذگ رد نونكا ينعم زج تیاغ .درادن هك يمچرپ :تسا هتشاد زین یرگید دربراك و ينعم اه

هناخیم زارف رب يم اه

هتشارفا .دنسانشزاب ار نآ یاج ناهاوخیم ات دنا يناشن و ناشن مچرپ نیا 6

نآ و هدوب هناخیم يمن ار هناخیم یاج و هار هك

مچرپ نیا ندید اب هتسناد

، هدشمگ ار شیوخ ی

يم ناسآ سرپ هب یزاین و هتفای و

هار نونك ات هك تسا نیا زین ظفاح نخس .تسا هتشادن وج

تیاغ نامه هك ار نآ ناشن نونك ات وا هك هدوبن نیا زج يگتسنادن نیا و ،هتسناد يمن ار هناخیم هدوب هدیدن ،دشاب تسا

ار نآ هار و هناخیم اب ار نآ یرنه دنویپ ،تیاغ ِيماهیا ِينعم نیا .

يم ناشن اراکشآ نتسنادن يم يباتفآ نونكا رب ار نآ یرترب زار و دهد

نیا رب نوزفا .دنك

، نوچ

يم مه هب زین ار تیب نایاپ و زاغآ ،هدمآ زین تیب نایاپ رد تیاغ مه هیارآ هب ار نآ و ددنویپ

زاغآ

يم )ردصلا يلع زجعلا ّدر( ينایاپ و .دیارآ

يم تسار زین ریز یاهتیب رد ملع هراب رد ،دش هتفگ تیب نیا رد تیاغ هراب رد هچنآ

:دیآ

خ ـــ م ار یاد ــ نم ات هر لیلد یا یدد

ب ــ فارب ملع رگید هدکیم یوك ه ــ

مزار ( ،ناوید ص 349 )

يملع مشكرب هناخیم رد رب هکنآ شوخ میلگ ریز لبط و سولاس ز تفرگ ملد ص ،ناوید(

483 )

***

دراد رظن رد تسود طخ نسح هك يسك *

دراد رصب لصاح وا هك تسا قّقحم

)

هب ظفاح رگا یاج

قّقحم ملسم ، تقیقح ای

يم هسدنه ایآ ،تفگ و تفا شنخس یرنه

يم بیسآ یرآ ؟تفای

؛ مه مّلسم و تقیقح و قّقحم دنچ ره هك ارچ مه و ينعم

گنهآ ا تس ،

قّقحم هزاس اب نوچ تیب رگید یاه طخ

هك دراد یراتخاس و یرنه یدنویپ نآ یاه هتسباو و

یاج گ درادن وا یداهنشیپ یاهنیز نیا نآ و

قّقحم هک هنوگ مان .تسه زین طخ یا

شناج دش هزات تسویپ هك هتسکش ره هب شناشفاربنع فلز ابص تسکشرب وچ * (

ص ،ناوید 296

)

(12)

 يم نینچ

یاج هب ظفاح رگا هك دیامن تسویپ«

» ، تشذگب«

» هسدنه ،دوب هتفگ شنخس یرنه

شوخ گنهآ ایوگ ،درك يمن هك تفا يم زین یرت

همه نیا اب .تفای تسویپ

اب نوچ تسکش

هزاس و نآ اب رذگهر نیمه زا ،دراد یزاسان هتسباو یاه

يم یزغن ِیرنه دنویپ شا دبای

؛ یدنویپ

یاج اب هك گ ينیز

« تشذگب

» يم تسد زا يم بیسآ ار نخس یرنه راجنه و دور

دنز .

هلك لابقا هب هك دزیا رکش * هشوگ

دش رخآ راخ تكوش و ید داب توخن لگ (

ید ص ،ناو 183

)

یاج هب ظفاح رگا ایآ توخن

تكوش و هژاو زا اهنآ زا يکی ای مه یاه

گ مه و نو و لاح

نوچ يیاوه تلود

تردق و يم هرهب يم اج هب اج ار تكوش و توخن مك تسد ای تفرگ ،درك

يم يتفا شنخس رد يم راکشآ تیب رد فاکشوم يگنرد ؟داتفا

زا نیبزیر و هاگآ ظفاح هك دنك

هدرخ رس نس هتخس و يج

کی زا ،یراك تردق و تلود نوچ يناگژاو رب ار تكوش و توخن وس

اب ار توخن ،وسرگید زا و هدیزگرب داب«

» اب ار تكوش و راخ«

» مه هتخاس نیشن

؛تسا هك ارچ

يم روج راجنه و هسدنه نیمه اب اهنت ،دراد وا نخس نیا کنیا هك یدمآرس راتخاس و دیآ

يم ناماس اج هنوگره و دریذپ

هن یرآ .دزادنا يم نیمز هب نامسآ زا ار نآ ينوگرگد و يیاج هب

هژاو اهنت يمن تردق و تلود نوچ يیاه دریگب راتخاس نیا رد ار تكوش و توخن یاج دناوت

هناماس نیا زین تكوش و توخن دوخ يیاج هب اج هك يم بیسآ ار هدیزگ و هدیزس

يم .دنز میناد

رورغ و تسا رورغ ينعم هب توخن هك هنوگ زین

و تسه اهرس رایسب رد هك یداب ،تسا داب یا

يم و هداد داب هب زین ار یرایسب یاهرس راك هب ندوب رورغم ينعم هب نتشاد داب زین زونه .دهد

يم يم ،تسا رورغم يسك مییوگب میهاوخب نوچ و دور رس رد داب ای ،هتشاد شرو داب :مییوگ

نیمه زا و دراد ب نوچ يیاهبیكرت هك تسور

هتشگ دزنابز ... و غامد داب ،توخن داب ،رورغ دا

تسا نیا ار رورغ داب دوخ ظفاح . هدرب راك هب هنوگ

:تسا

ب ــ نچ هد رد هدا ــــ

رورغداب نیزا د

خ ـــ ار ماجرفان سفن رس رب کا ص ،ناوید(

28 )

نیا ار توخن داب و هنوگ

:

رس ردنا توخن داب دتف وچ ار بابح

هلاك یراد دور بارش رس ردنا شا

ص ،ناوید(

236 )

نیا نتشاد مشچ شیپ ه

يم راکشآ ا ينیشن مه هك دنك

توخن

ِداب اب هچ ید زا و هدیجنس هیام

.تسا راجنه و باسح رس مه زار ينیشن تكوش راخ اب

هتخانش ينعم زج تكوش هك تسا نیا رد زین – شا

و نأش

هوکش - وآدای سانج ماهیا اب کوش ر

هكوش و هر نیمه زا و تسه زین راخ ينعم هب گ

راخ اب رذ

،

يم یزغن و بان ِیرنه ِدنویپ دبای

؛ چیه رد هك یدنویپ یاج زا کی

گ نیز ه يمن هدید نآ یا زا .دوش

(13)



مه نیا رگید یوس ،ينیشن

راخ تكوش يم ينعم ود یاریذپ ار

یرنه راب زین یور نیا زا و دزاس

يم ار نآ : دیازفا

1 ش و نأش . ؛راخ هوک

2 تشرس نامه راخ ندوب راخ و .راخ ندوب راخ .

.تسوا ناسررازآ ار تسم باوخرپ سگرن هویش هب اشگب *

نك باوخ هب انعر سگرن مشچ کشر زو (

ص ،ناوید 409

)

یاج هب ظفاح رگا ایآ انعر سگرن

لاهش سگرن ، يمن رتابیز شنخس ،دوب هتفگ

هن رگم ؟دش

نیا لاهش هك ویپ رب نوزفا هنارعاش دن

اب هك یا سگرن ( دراد زا دوخ هب دوخ مه ،)لاهش سگرن

انعر کیش ت نیریش و ر ت

هنارعاش و تسا ر رت

تسا هر زا مه و ، گ

جاو رذ

« ش » کشر اب مشچ و

مه شوگ يسب ار نخس يقیسوم دوخ نیا و دراد يیاوآ زاون

يم رت دوخ یاج هب همه اهنیا ؟دزاس

يب زین ظفاح ،تسرد ر اهنیا نامگ

يم ا نیا اب ،هتشاد مشچ شیپ و هتسناد

انعر همه رب ار لاهش

هدرخ یوس زا دناوت يمن نیا و هدیزگرب کزان ِنیب

زار نیا و ،دشاب زمر و زار يب وا نوچ یراك

رگید ينعم رد زمر و انعر

دوخ و نیبدوخ : تسرپ

، یدنویپ و شورفدوخ ظفاح دوخ هتفگ هب و

اب يناعم نیا هك سگرن

هتفهن ،دراد

،تسا هك ارچ سگرن دامن دید کی زا يشورفدوخ و ينیبدوخ

هتفگزاب نینچ اراکشآ یرگید یاج ار ينعم نیا دوخ ظفاح هکنانچ ،تسه زین :

تخادنا ناهج رد هنتف دص وت مشچ بیرف درك يشورفدوخ هب سگرن هك همشرك کی هب

ص ،ناوید(

37 )

روطسا زا هتساخرب ،دوخ زین نیدامن ينعم نیا ه

ابیز رایسب يناوج هك تسا سیسران ينانوی

چیه هب ار نانآ يگتفیش و قشع نوچ و ،تشاد ناونابدزیا و نارتخد زا یرایسب ناگدادلد و دوب مشخ ،دنتساوخ رفیك شیارب و دندیلان نایادخ هاگرد هب شمتس زا و دندرك نیرفن ار وا ،تفرگ نماد نایادخ هدنام و هتسخ هك راب کی و دش وا ریگ

يمزاب راکش زا هب بآ ندیشون یارب ،تشگ

همشچ رانك هرهچ ،تفر یا

دید همشچ نابات و مارآ بآ رد ار شیوخ یابیرف

، هتفیش نانچ و

مه و دریگزاب شیوخ زا مشچ تسناوتن رگید هك دش شیوخ شیوخ هب هنانیبدوخ نانچ

نامه ات تسیرگن ب هك دییور يلگ ،داد ناج وا هك يیاج زا .داد ناج اج

مان سیسران وا دوبدای ه

.تفرگ هیاپ رب .دش سجرن و سگرن يبرع و يسراف رد سیسران و 7

هك تسا هروطسا نیمه

هدش يگتفیشدوخ دامن سیسران -

نانچ يگرم ناوج دامن هك ـ

یارب هدش يمان میسیسران و

تسا هتفگ يگناسگرن يسراف رد ار نآ ينكدك يعیفش داتسا هك يگتفیشدوخ و ينیبدوخ يعیفش(

ص ،ينكدك 35

.)

يمن يم ار هروطسا نیا ظفاح هك مناد نیا اب ؟هن ای هتشاد مشچ نآ هب و هتخانش

همه

يم يبوخ هب ناتساد نیا اب هتخاس سگرن زا هك يیاهریوصت هروطسا و يحیملت راب و دناوخ

یا

(14)

 يم وا نخس هب يكزان و زغن ندناشن و .دهد

لاهش یاج هب انعر نیا زا ار نآ نیشیپ تیب رد

يم يهت زغن دنویپ .دزاس

* ظفاح ناوخب شوخ و ایب يتفس رد و يتفگ لزغ

ار اّیرث دقع کلف دناشفا وت مظن رب هك

)

هنومن زا مه و ينعم مه هژاو ود ،مینآ يپ رد ام هچنآ یزاسراکشآ یارب هتسجرب یاه نزو

هدورس رد ادج ادج اهراب ار ود ره ظفاح هك تسا مظن و رعش ه

.تسا هدرب راك هب شیوخ یا

هنومن نیا ِيشجنس ِيسررب يم راکشآ اه

هدرب راك هب ار نیا هاگ و ار نآ هاگ ظفاح ارچ هك دنك

.تسا يم هاگ هچرگ هك میناد -

هزورما هژیوب -

يم هناگود ار رعش و مظن نخس هیاپ نیا رب و دنرمش

هس هب ار يم شخب رعش و رثن ،مظن هنوگ دننك

قح(

کلك ،سانش ص :

77 ) شزرا یاپ رگا و گ

یراذ

يم یرترب مظن رب ار رعش ،دیآ شیپ ،دنهن

اما مه هژاو ود نیا هتشذگ رد هدوب ربارب و ينعم

ا تس

يب ناگدنیوگ و یا

يگناگود هب هکن يم اهنآ نایم نایزورما هك يیاه

نآ ،دنشاب هتشاد يمشچ ،دننیب

يم راك هب رگیدکی یاج هب ار ود هدرب

يب هکنانچ ،دنا گ

نام

، يمن رتورف رعش زا ار مظن هدید

زا ،دنا

مظن ار هتخادرپ و هتسارآ و ،هدیجنس و هتخس یاهرعش :مییوگب رگا تسین رود رتلااب نیا يم هتفگ دنا

؛ هراپ راجنهب و هدیجنس نداد ناماس و شنیچ ينعم هب داینب رد مظن هكارچ تسا يیاه

مه یور هك

، يم دیدپ ار راوتسا و هتخس يتخاس دروآ

نیا زا و هسدنه اب زیچ ره زا شیب یور

هزادنا(

نیمه زا زین ار رعش .دراد راك و رس باتك و باسح و راجنه و )شجنس و یریگ یور

هك گ هدنیو

، هژاو يم مه رانك راجنه و هسدنه اب ار اه اب و دنیچ

هدرخ هزیر و يجنس ار نآ یراك

يم ناماس هتفگ مظن ،دهد

دنا

، رثن ربارب رد تفگ رثن–

یرا - هنوگ هب نآ رد هدنیوگ هك و راكدوخ یا

يب هدرخ هزیر و يجنس هژاو یراك

يم مه يپ زا ار اه يم يسودرف هك اجنآ داینب نیا رب .دروآ

دیوگ :

دنلب يخاك مظن زا مدنکفا يپ

دنزگ دباین ناراب و داب زا هك همانهاش(

)

يب کفا يپ :هك تسا نیا وا هتساوخ نامگ و هدیجنس و هتخس یرعش ،دنلب يخاك رعش زا مدن

نیمه زا و دمآرس هیاپ رب رگا دوب میهاوخ شیدناژك و هارژك هچ و ریذپاندنزگ یور

،تیب نیا

و روش و رعش ناتسجنگ نیا و میناوخب هنیزورما ينعم هب مظن ار همانهاش هکنانچ ار يفرگش

يم يناسك ناج و رهوج زا دنرادنپ

م هیا ب يهت یرعش .میرامش

هتکن نیا نتشاد مشچ شیپ اب يم ظفاح غارس هب اه

يپ و میور رعش هاگ وا ارچ هکنیا يیوج

يم نینچ .رعش رب ار مظن هاگرگید و هدیزگرب مظن رب ار رعش هك دیامن

ـ نیزورما دید زا هژیوب ـ

کیش مظن زا نیریش و

هنارعاش يپ رد و رت يم نیمه و تسا رت

ب مظن رب ار نآ دناوت ،دهد یرتر

(15)



نیا زا هدرخ یوس زا هژیوب نآ رب مظن نداد یرترب یور هتخس ِجنس

رس زا دیاب ظفاح نوچ یراك

یراك کزان ه

يب و دشاب یرنه یا نیمه نامگ

:هدشدای تیب هب دید نیا زا رگا کنیا .تسا هنوگ

ظفاح ناوخب شوخ و ایب يتفس رد و يتفگ لزغ

رب هك دقع کلف دناشفا وت مظن ار ایرث

يم ،میرگنب فرژ هژاو هك مینیب

مظن ، هدشدای ِیداینب ِينعم هك یدنویپ رب نوزفا اب نآ

لزغ

يتفگ ندرگ تخادرپ و تخاس و رهوگ ندیشك هتشر هب ينعم هب نوچ ،دراد رگید و )دقع( دنب

يم تخادرپ و تسارآ رهوگ اب هك يیاهزیچ اب ،تسه زین دوش

يتفس رد ایرث دقع و

نویپ زین د

يم يیابیز یرنه مظن نوچ رگید یوس زا .دبای

، هراتس زا هراتس هس مان اب ،تسه زین ازوج یاه

ایرث هشوخ(

يم يناهن و زغن دنویپ زین )نیورپ هاگ هکنیا نتشاد مشچ شیپ .دریذپ

، ناهاش

ندرگ تسد ای دنب هنیرهوگ رگید ای دنب

يم ار شیوخ یاه هتسسگ

هدنناوخ هدورس ای هتفگ رب و دنا

هدنیوگ ای يم یا هدناشفا روش و رورس رس زا يناسك هاگ زین زونه هکنانچ ،دنا

، رس رب رهوگ و لگ

يم راکنیریش ناگدنزاون و ناگدنناوخ یوس و همشچ ،دنناشفا

هژاو اب ظفاح یراكزغن زا یرگید

يم زاب ار زار نیا و دنك يم راکشآ ار مظن يم وا ارچ هك دیامن

ر ایرث دقع کلف ات دهاوخ مظن رب ا

وا - لزغ ينعی شوخ و تسا نتفسرد هك ينتفگ

دراد داینب يیاقیسوم مظن رب هك يندناوخ -

.دناشفیب یاج هب تیب نیا رد ظفاح رگا هك تسا راکشآ کنیا مظن

نیریش و کیش هژاو رعش

ار

يم یرتشوخ گنهآ شرعش هچ رگ ،دناشفا وت رعش رب هك :دوب هتفگ و دوب هدناشن همه ،تفای

نیا يم تسد زا یرنه زغن یاهدنویپ .تفر

هك يیاهتیب رگید رد یرنه یاهدنویپ تسد نیا زا مظن

هدید شیب و مك زین ،هدرب راك هب ار

يم :تیب رد هنومن یارب .دوش

هیاپ ناهج و تسا دنلب مظن وگب ریگ

مرهگ رپ ناهد رحب هشداپ دنك ات

( ،ناوید ص 344 )

مظن رهگ اب گهر زا و اب نآ رذ رحب اب زین ، ناهد يم دنویپ :تیب رد ای ؛دبای

فدص باجح رد شیوخ خر تفهن نآ زا

لجخ باشوخ ؤلؤل ششوخ مظنز دش هك

( ،ناوید ص 320 )

مظن باشوخ ؤلؤل اب فدص و

لیلد و دراد دنویپ نیمه رب تیب یابیز )لیلعت نسح( ينیرفآ

:تیب رد زین .تسا هتفرگ داینب دنویپ ظفاح مظن رب اطخ دریگ يسك

دشابن رهوگ رد فطل شچیه هك (

،ناوید ص 177 )

(16)

 هنادنر و زغن بسانت ماهیا

رد هك یا رهوگ

اب دنویپ رد ،تسه مظن

.تسا هتفای ناماس

همه رد هك تسادیپ هنومن نیا

یاج هب رگا اه مظن

رعش ، یاهدنویپ نیا یارب يیاج ،دوب هتسشن

بن یرنه .دو :نانوچ يیاهتیب رد رگید یوس زا

ه ـــ م چ ــ و ح ــ غر هب ظفا ـــ

نایعدم م

عش ــــ نر ر ــ ناد ــ ه منتفگ ه ـــ

تسا سو ( ،ناوید ص 51 )

مراد بجع هشنهاش ز نیریش رت رعش نیدب

يمن رز رد ارچ ار ظفاح یاپ ات رس هك دریگ

( ،ناوید ص 165 )

هك رطاخ دزیگنا رت رعش يك

دشاب نیزح

دشاب نیمه و میتفگ ينعم نیزا هتکن کی (

يم شرع زا مدحبص تفگ لقع يشورخ دمآ

يم رب زا ظفاح رعش هك يیوگ نایسدق دننك

(

ید ــ لد رعش مید هاش حدم هب ظفاح شك

هلاسر دص زا هب هدیصق نیزا تیب کی دوب

(

ش ــ تفرعم لزغلا تیب همه ظفاح رع تسا

یرفآ ـ ن لد سفن رب شك

فطل و س خ ـ شن

( ،ناوید ص 297 )

زا سپ تمزلام شیع

و قشع هم یور ـ اهراك ز نا هك

ينك ظفاح رعش ب زا

ــ نك ر

( ،ناوید ص 410 )

يم زاریش ظفاح رعش هب يم و دنناوخ

دنصقر هیس نقرمس ناكرت و یریمشك نامشچ ــ

ید

( ،ناوید ص 452 )

،تسین اهنآ رد هدشدای یاهدنویپ هك رعش

رب ار مظن نیا زا ،هدیزگرب هب مه رعش هك یور

نیریش و کیش مظن زا دوخ یدوخ يفطاع راب و تسا رت

ـ اب مه و دراد یرتنوزفا يساسحا

اقیسوم تفاب هژیوب اهتیب نیا یاوه و لاح ناوخمه اهنآ يی

:تیب رد اما .تسا رت

ظفاح وت زغن رعش تسا باشوخ ّرد کلس وچ

يم قبس فطل هاگ هك يماظن مظن ز درب

( ،ناوید ص 480 )

یاج هب رگا تسخن )عرصم( تخل رد هچرگ زغن مظن ،زغن رعش

يم یرنه و رتابیز ،دوب رت

يم رد هك یرتزغن یرنه دنویپ ،دوب يماظن مظن

د تخل رد یارب ات هتشاداو ار وا ،تسه مو

همه اب زغن مظن زا رارکت زا زیهرپ دشوپب مشچ شیاهییابیز

،دیواج(

1377 ص : 171 .)

هنومن اب میدروآ هك يیاه ـ

يم و دوزفا اهنآ رامش رب يسب ناوت -

هك میهد ناشن ات میدیشوك

هسدنه هدورس تخاس و تسا راجنه و باسح یور زا و هدیجنس نانچ ظفاح یاه اهنآ تفاب و

(17)



تسد هب رتمك هك راوتسا و هتخس و تخس نانچ ک

یرا نت يم شیب و دهد ت

نوگرگد زا ،ر و یزاس

اج هب يم بیسآ و تفا يیاج و نیرتارف زگره ایوگ ناسنا راك و تسا ناسنا وا همه نیا اب .دنیب

يب دنچ يمن رگا و اما و نوچ و

دشاب دناوت .

نیا زا هدورس رد یور اگ زین وا یاه

ه ـ هچ رگا

کدنا - هنومن يم تفای يیاه يم هك دوش

یرنه ار اهنآ یراکتسد اب ناوت يندیدنسپ و رت

.تخاس رت

:تیب رد هنومن یارب هعرج یروخ بارش رگا کاخ رب ناشف یا

کاب هچ ریغ هب دسر يعفن هك هانگ نآ زا

( ،ناوید ص 315 )

یاج هب رگا يعفن

یریخ ، يم هسدنه ،دوب يسب نخس

يم جوا تفرگ

؛ هك ارچ ریخ راب مه

اب مه و دراد یرتشیب و رتهب يفطاع و يیانعم ریغ

، مه و سانج گ

جاو ود رذگهر زا .يیابیز ينو

« خ » و

« ر » شوخ يسب زین تیب يیاقیسوم تفاب رد ت

و دنیشن يم ر :تیب رد ای

ناخیم هر ـــ منب ه ــ ت ا ــ پب ا ـ سر ــ م م ـــ ح لآ ـــ دوخ لا شیپ زا ينیب

( ،ناوید ص 499 )

هدورس رگید مود تخل هك نیا یا

:دراد زین هنوگ -

زا ار شیوخ لآم شیپ

ينیب رد هك ،

مه ،نیتسخن گ

مه ،نیمود رد و تسا زاونشوگ و نیشنلد لاح و لآم ينو گ

شیپ و شیوخ ينو

تسابیز - :دوش تخادرپ نینچ مود تخل رگا شیوخ لاح لآم

ار شیپ زا

،ينیب و يیابیز

کی ار هدشدای تخادرپ ود یادج ادج يیاریگ يم لد و شوگ رب اج

:تیب رد ای .دناشن

نلاوج هن غرمیس ترضح سگم یا ت هگ

و يم دوخ ضرع تس يم ام تمحز و یرب

یراد

(

همه رد هك )هخسن( هسیون

نهك یاه غرمیس ترضح

تسا و تسرد دنچ ره نیا و

ایوگ ،تساویش ترضح

نادنچ - نایزورما شوگ رد هژیوب -

هتسشنن دوخ یاج رد شوخ

نیا زا .تسا هك تسا يسك اب قح ایوگ یور

هصرع نآ یاج هب ،هدمآ يسدق ظفاح رد هك ار

هسدنه و هدناشن هتخس ار تیب یرنه

تسا هتخاس رت

؛ تیب يیانعم تفاب رد مه هصرع هك ارچ

يم رتشوخ یادص رذگهر زا مه و دنیشن

« س » یسوم تفاب رد اب نآ يیاق

ضرع ينوگمه زین

يم يیابیز .دریذپ

تشون یپ 1 تیب.

، مق ،مرخ رشن .تسا هدنراگن هتساریو ، ظفاح ناوید زا همه ظفاح یاه 1375.

2 مه یاهروحم و تخاس هرابرد.

قح هب دیرگنب هنومن یارب ،ينیشناج و ينیشن يلع ،يسانش

ص ؛يتخانشنابز يبدا تلااقم ؛دمحم 175

وبا ،يفجن ؛

، نسحلا ،يسانشنابز ينابم ص

43 ؛

(18)

 ،یرقاب ص ، يسانشنابز تامدقم ،یرهم 41

.

3 تخاس فرژ زین ـ یریجنز ربز زا ام هتساوخ.

يم ناسانشنابز هك .تسین نامه ـ .دنیوگ

هلاه نآ زا ام هتساوخ هزیر و يیانعم یاه

نخس یادیپ هریجنز رد هك تسا یرنه یاهیراك

يمن رادومن ا یوسارف رد و ددرگ

هریجنز رد یور نیمه زا و دش اهنآ یوج يپ دیاب هریجنز نی

يم یریجنز ربز ار اهنآ ؛ دنوش يمن رادومن نخس یادیپ .میناوخ

4 هنوگ و سانج ماهیا هرابرد.

رد ماهیا ،دمحم دیس ،وگتسار : هب دیریگنب ماهیا رگید یاه

.يسرافرعش 5 گنهرف هب دیرگنب حلاط و حلط يناعم نیا یارب.

يبرع یاه .دئارلا و برعلا ناسل :هنومن یارب

6 .تیاغ . ار زغن هتکن نیا )يماسلاا يف يماسا( هار ناشن دننز ناكد رد رب ناشورفیم هك يملع

هتفگزاب ينكدك يعیفش رتكد ناد هدرخ داتسا راب تسخن ،رعش يقیسوم : هب دیرگنب . دنا

ص تشوناپ 460

ص ،دیواج ظفاح زین . 517.

7 زگ و هراب نیا رد . ریطاسا گنهرف ، لامیرگ ریپ : هب دیرگنب ،سیسران ناتساد رگید یاهشرا

، مور و نانوی 2

/ 605 .

: عبانم 1 . ابز تامدقم ،یرهم ،یرقاب ن

،نارهت ،تسخن پاچ ،هرطق تاراشتنا ،يسانش 1375

.

2 . همجرت ،مور و نانوی ریطاسا گنهرف ،لامیرگ ریپ پاچ ،ریبك ریما تاراشتنا ،شنمهب دمحا ی

،نارهت ،مراهچ 1378.

3 . ،نارهت ،مود پاچ ،زور نازرف شهوژپ و رشن ،دیواج ظفاح ،مشاه ،دیواج 1377.

4 . قح يلع ،سانش نابز يبدا تلااقم ،دمحم

،نارهت ،تسخن پاچ ،رفولین تاراشتنا ،يتخانش

1370 .

5 قح.

،کلك یرنه يگنهرف همانهام ؛ـــــــــــ ؛دمحم يلع ،سانش ش

53 .

6 . س ،وگتسار ،نارهت ،تسخن پاچ ،شورس تاراشتنا ،يسراف رعش رد ماهیا ،دمحم دی

1379.

7 . ،مق ،تسخن پاچ ،مرخرشن ،)قیلعت و حیحصت ( ظفاح ناوید ،دمحم دیس ،وگتسار 1375

.

8 مولع و تایبدا هدکشناد هلجم ؛اضردمحم ،ينكدك يعیفش . هرود ،ملعم تیبرت هاگشناد يناسنا

،دیدج هرامش ، مود لاس 8

- 7 - 6 .

9 . نابز ينابم ،نسحلاوبا ،يفجن ،نارهت ،مود پاچ ،رفولین تاراشتنا ،يسانش

1371 .