مواجهه‌ی گفتمان هنری و اقتصادی در هنرهای تجسمی

(1)

5۷

یمسجت‌یاهرنه‌رد‌یداصتقا‌و‌یرنه‌نامتفگ‌ی‌ههجاوم

*نایرایتخب‌میرم

.ناریا ،نارهت ،نارهت یملاسا دازآ هاگشناد ،تاقیقحت و مولع دحاو ،رنه هفسلف هورگ رایداتسا )۹۶/۲/۱۷ :ییاهن شریذپ خیرات ،۹5/۱۲/۱۶ :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ و دنمرنه هاگن .تسا توافتم کی ره رد اهنآ تیولوا اما ،دنراد راک و رس یهباشم یاه هفلؤم اب یرنه و یداصتقا نامتفگ ییانثتسا ار رنه داصتقا ،توافت نیا .خرچ هب راک تعنص کی و ناشود هاگن توافت لثم ،تسا توافتم زیچ کی هب نادداصتقا نیا فده .دوش یمن لیدبت یداصتقا یلااک هب یرنه رثا کی ،لااب تمیق دوجو اب هک ،یمسجت یاهرنه رد هژیو هب ،دنک یم یکی ،نیا .تسا یرگید رب کی ره ذوفن و تردق هرابرد شسرپ و داصتقا و رنه متسیس یاه تهابش و اه توافت نایب ،شهوژپ داصتقا رد یرتشیب مهس دناوتب یرنه شزرا ات دوش یم مهارف یا هنیمز نآ اب هک تسا رنه داصتقا زا یبای یهاگ آ یاه هار زا رد نامتفگ ود ی ههجاوم دوش یم شلات یدانسا شور اب و اه هداد لیلحت و فیصوت هار زا ،شهوژپ نیا رد .دشاب هتشاد یرنه لوصحم کی دیرخ هبرجت زا یتخانشابیز هبرجت زیامت دوجو اب یمسجت یاهرنه خیرات .دوش یسررب یمسجت یاهرنه راثآ یلاتک ارف یاهوگلا فشک دننام ،یتخانشابیز هبرجت شرتسگ اب هغبان کی راک ناهنپ یاه تیفرظ فشک دهد یم ناشن زا شیب دهد یم ناشن یمسجت یاهرنه رد غوبن تردق زا هدمآرب دراوم نیا .دربب رتلااب ار نآ یداصتقا شزرا دناوت یم ،ک لااپ .تسا کیدزن مه هب و رود مه زا متسیس ود نیا نامتفگ دوش یم روصت هچنآ

یدیلک‌یاه‌هژاو .یداصتقا شزرا ،یمسجت یاهرنه ،یرازبا تینلاقع ،یرنه نامتفگ ،رنه داصتقا

.E-mail: [email protected] ،0۲۱-۲۲۹50۶۶۷ :ربامن ،0۹۱۲۲80۱0۲۹ :نفلت * ۶4 - 5۷ تاحفص

۱۳۹۶ زییاپ ،۳ هرامش ،۲۲هرود ‌یمسجت‌یاهرنه‌-‌ابیز‌یاهرنه‌هیرشن

(2)

58

داصتقا‌و‌رنه‌یقلات

متسیس ود نیا تبارق ،دهد یم رارق مه رانک ار داصتقا و رنه هچنآ مامت ،ریجنز یاه هقلح نوــچمه هک تــسا گنهرف رت ماع ی هلوقم رد داصتقا طــسب .دنک یم لصتم مه هب ار دارفا و یعامتجا یاــه تیعقاو

۱یبسارت دیوید .تسا رشب ندــش ندمتم یلصا و هیلوا رصانع زا رنه و ،یگنهرف ی هنیمز نورد نآ درکلمع و یداصتقا نامتفگ ،تسا دقتعم یداصتقا طیحم - تسیز کی رد زین یگنهرف یاه نایرج و تابسانم و دناوت یم مه گنهرف ،وــس کی زا .)۲۹ ،۱۳8۹ ،یبــسارت( دنهد یم خر یراتفر یاهوگلا هک دــشاب یموــسر و بادآ ،اه شزرا ،دیاقع هعومجم یانعم رد دناوت یم مه و دوش یم عقاو کرتشم هورگ کی رد اه ناــسنا یتلاوصحم دــیلوت ،نآ لــصاح هک دــشاب یناــسنا یاه تیلاعف یــخرب رامــش هب هناقلاخ یلوصحم یعون هب و تــسا یرکف و یتللاد هوــجو اــب توــکلات دارــم اــجنیا ،ناــسانش هعماج هاگدــید .)۲۲،ناــمه( دــیآ یم تروــص هــب یــعامتجا متــسیس رد گــنهرف هــک تــسا نــیا ،^۲زنوــسراپ یعامتجا تیوه هــک لاح نیع رد ،دنک یم هوــلج اــه شزرا و اــهراجنه زا کی چــیه هــب ،دــهد یم لکــش ار یــعامتجا یاــه هدیدپ و صاخــشا نیرت مهم نامه ،نــیا .)۱۳8 ،۱۳85 ،رزــتیر( دوــش یمن هتــساکورف اهنآ ریثأت تحت زین ار یعامتجا یاه یتــسه ریاــس هک تــسا گنهرف درکراک .تــسا عامجا یعون گنهرف زین ^۳نامول سلاکین رظن زا .دــهد یم رارــق دیک أت رما نیا رب اهنآ ماــمت رد اما ،تــسا توافتم ،گنهرف زا اــه فیرعت .تسین رانکرب گنهرف ریثأت زا یزیچ هک تسا هدش

همدقم

و یداصتقا تاریثأت ی هرــیاد زا هک تــسین زیچ چیه زورما یاــیند رد یداصتقا تاــعلاطم یریگ لکــش لیلد ،نــیمه .دــشاب نوریب هیامرــس ییاه شهوژپ نینچ .تسا یرظن و یلمع فلتخم یاه هزوح رد یدربراک ودب رد هچنآ اما .دنتسه یدربراک و یرورض یا هفرح قلاخا لثم تسرد هدیدپ کی ِیداصتقا تلاکشم و لئاسم صیخــشت ،دیامن یم مهم رما رنه داصتقا ،یــفده نینچ نیمأت یاتــسار رد اــقیقد ،تــسا یــعامتجاً ییاسانش ،رنه داصتقا یریگ لکش ی هفسلف تفگ ناوت یم .تفرگ لکش هدهع رب نآ لح یارب ییاهدربهار و اه همانرب هئارا هک تسا رنه تلاکشم هعماج تاراظتنا .تسا یعامتجا و یگنهرف یاه هصرع ناراذگ تسایس هعــسوت و دــشر یارــب یداــصتقا یاــه حرط یزــیر یپ ،ناــنادداصتقا زا هچنآ .تــسا بان یرنه شنیرفآ زین نادــنمرنه زا و ،هــعماج یداــصتقا رگیدکی زا اهنآ لباقتم تاراظتنا ،دهد یم دنویپ مه هب ار فــنص ود نــیا یدام یاهزاین نــیمأت راظتنا ،رنه زا رگ ا دــنرواب نیا رب یخرب اــما .تــسا .دبای یم ماقم لزنت یداــصتقا یلااک کی حطــس ات هاگ نآ دورب یلام اــی یداصتقا قنور ای یداصتقا دوکر طیارــش رد رنه عاضوا هاوخان هاوخ اما تیمها اب ار رنه یداصتقا طیارش یسررب ،نیا و دریگ یم رارق ریثأت تحت زین رنه ،تــسا مهم رنه یارب داصتقا هک هزادــنا نامه .دــهد یم ناــشن ییاه شخب رد مدرــم زا یدایز شــخب هزورما .تــسا مهم داصتقا یارــب و یحارط :دنراد لاغتشا ،دنوش یم بوسحم یرصب ای یمسجت رنه هک ریثأت دنناوت یم هک تاغیلبت شخب و تلاآرویز نتخاس ،یساکع ،کیفارگ

و یرنه یاه شزرا .دنشاب هتشاد یروشک ره یداصتقا دشر رد ییازسب .دوش یمن اهنآ یراکمه عنام نیا اما ،دنتوافتم هچ رگ ،یداصتقا اریز ،دوــش یم فــیرعت لوــپ رد شزرا ،داــصتقا متــسیس ناــمتفگ رد و نتخادرپ ،داصتقا متــسیس هناگود ناگزمر ،یمتــسیس هیرظن نابز هب ابیز اب رنه متسیس نامتفگ رد شزرا هک یلاح رد .تسا لوپ نتخادرپن هک ییاهزیچ ،داصتقا متــسیس رد .دروخ یم هرگ رثا کی ندوب تــشز ای هدرک رییغت ،دنتــسین یرادیرخ لباق ای و دنتــسه یرادیرخ لباق لوپ اب یاهرایعم ،تــسا هدرــک رییغت رنه متــسیس رد هــچنآ نــینچمه .تــسا یاه تهابش و اه توافت نایب اب ات دراد دصق شهوژپ نیا .تسا ییابیز شــسرپ هب یرگید لباقم رد ار کــی ره ذوفن و تردــق ،متــسیس ود نــیا و رت ناسآ رنه تیریدم یارب یریگ میمصت ،رنه داصتقا زا یهاگ آ اب .دریگب یگنهرف شزرا کی ماقم رد یرنه شزرا هک یروط ،دوش یم رت نئمطم داصتقا ،رگید یوس زا و دشاب هتشاد داصتقا رد یرتشیب مهس دناوت یم یایند رد .دریگب رت یدج ار رــنه ،دوخ یاه همانرب دربــشیپ یارب دناوتب دربــشیپ رد لماع نیرت مهم رگیدکی اب اه متــسیس ی هنیهب لماعت زورما ،میشاب هتشاد رت قیقد یشهوژپ هک نیا یارب .تسا یعامتجا تاحلاصا ات میزاس یم رت گنت یمسجت یاهرنه رازاب یور رب زکرمت اب ار نآ ی هنماد .دوش رتراکشآ زین یمسجت یاهرنه رازاب رب رثؤم لماوع ،ثحب للاخ رد

تلاوصحم هــلدابم ،یطابترا یاه هناــسر شرتــسگ ددــم هب هزورــما یارب هجوم لیلد ،رما نیا .تسا هجاوم یرت گرزب رازاب و عونت اب یگنهرف ییاه هجدوب هتبلا .تسا یگنهرف ناریدم و نانادداصتقا رتــشیب هجوت ،دنتسه توافتم ،دنوش هداد صیصخت یگنهرف یاه هولج هب دیاب هک انعم هچ ره رــنه شزرا .دنراد یرتــشیب یراجت هبنج اــهنآ زا یــخرب ارــیز یداــصتقا اــی یداــم مــلاع یاــه تیدودحم زا دــناوت یمن مــهزاب دوــش یخرب ناــیم نــیا رد .)Heilbrun & M. Gray, 2004, 2-5( دــشاب راــنکرب هب ار یتخانشابیز و یرنه شزرا و هدومیپ طارفا قیرط ،نارظن بحاص ظفل رد طقف ود نیا هک یتروص رد .دــنهاک یمورف یداصتقا یاــه شزرا نآ هک تسا یزیچ نامه رنه شزرا « :دیوگ یم ⁴رملاک .دنکرتشم شزرا هجوت دیاب هتبلا .)Klamer, 1996, 37(دــنک یم زــیامتم اــهزیچ ریاــس زا ار اب رنه رگ ا یــتح ینعی ،دــشاب رنه دوخ دیاب شزرا نیا عبنم هــک تــشاد رنه نابز هــب ار نآ ،تــسا فرــط زین یداصتقا اــی یــسایس تیعقاو کــی ،یژولوئدیا ،خیرات رگید سپ ،دزادرپب نآ یتخانشابیز هوجو هب و دنادرگرب .دنتــسین رــنه یــشزرا عــبانم ،رــنه زا رــیغ یزــیچ رــه و نــییزت ،تذــل داــصتقا و رــنه یارــب یــمهم یــقلات ی هــطقن هــب ،تمــسق نــیا رد هب رظان ،ظــفل رد شزرا دــنچ ره ،تــسا شزرا ناــمه نآ هــک میدیــسر هدیجنــس یتوافتم یاهرتماراپ اب لمع ی هصرع رد اــما تــسانعم کی تسا نیا مهم .یفیک تروص هب یهاگ و ی ّمک تروص هب یهاگ ،دوش یم درف کی هک تسا یعامتجا شزرا یعون ،داصتقا و رنه رد شزرا مینادب

(3)

5۹

یمسجت یاهرنه رد یداصتقا و یرنه نامتفگ ی ههجاوم

دنتسه اه لماع نیا نونک ا .تسین نآ هدننک نییعت افرص لماع کی ایً یراذگ تمیق لاثم یارب ،دنراد یا هدیدع یاه توافت و اه تهابش هک .تسین یرنه رثا کی رب یراذگ تمیق لثم زگره ،یفرصم یلااک کی رب .دیآ یم مزلا داــصتقا و رــنه رد شزرا رــب یرتــشیب لمأت ،فصو نــیا اــب

یداصتقا‌و‌یرنه‌شزرا

درامــش یم دنمــشزرا دوــخ یارــب ار یزــیچ نآ ناــسنا« ،عــقاو رد و هنارگ ادوــس یاــنعم نــیا اــما .دــشاب مــهم و دنمدوــس ،بوــلطم هــک ،یــقلاخا یاــه شزرا« .)Klamer, 1996, 35( »تــسا شزرا یرازــبا تیهام رد اهنت و دنتــسه مه زا ریغ یداصتقا و یتخانــشابیز ،یرنه

5فراــعتم ناــنادداصتقا هاگدــید نــیا .دــنراد کرتــشا ناــش یعامتجا نامتفگ ،دننک یم ظاحل یراجت ای یرازبا یانعم رد ار شزرا هک تــسا هک یتینلاقع نامه .)Ibid( »تسا ^۶یرازبا تینلاقع روحم رب یداصتقا دندرک دقن ار نآ تروفکنارف بتکم نادنمشیدنا وا عبت هب و ^۷ربو سکام شیاسآ باوخ هک دنتسناد رصاعم زیمآ تنوشخ یاه تسایس لماع و رظن زا ⁸سیلگنیا دیوید لیلحت قبط .تسا هدوبر تیرشب نامشچ زا ار هعومجم و کیتارکوروب یا هــشقن اب ام عقاو رد نردم هــعماج رد« ،رــبو ،سیلگنیا( »میراد راکورس ،دننک یم لیمحت ام رب اه شقن نآ هک یدعاوق بوچراچ رد زین ناد یقیــسوم کی یتح ،رظن نــیا قــبط .)8۶ ،۱۳۹4 یشنک چیه ور نیا زا ،دزومآ یم ار یقیسوم یابفلا ،کیتارکوروب یطباور دییأت دناوت یم نیا .دشاب هدشن قلخ هعماج ینلاقع رتسب رد هک تسین هک دــشاب رگید یرایــسب و ^۹گنیبا سناه و یبــسارت دیوید یاــه ضرف

۱0خابلدنش تربره ،اما .دنتــسه یعمج ،یگنهرف یاه هزیگنا دنا هتفگ رد ار یشزرا-ینلاقع شنک ی هشیر دراد یم نایب ربو سکام لوق زا زین .)۳۳ ،۱۳۹5 ،خابلدنــش( دید دیاب داصتقا ی هصرع رد تینلاقع درکراک تهج رد زین اه شزرا زا هدمآرب تینلاقع یتح هک تــسانعم نادب نیا و تارواــحم لثم تــسرد .دوــش یم فیرعت یداصتقا تــعفنم و دوــس و در رادــیرخ و هدنــشورف نایم شورف و دیرخ ماگــنه هــک یــیاه فیرعت طباور رابجا رس زا اه شنک لیبق نیا ،سیلگنیا لوق هب .دوش یم لدب .تــسین دــسر یم رــظن هــب هــک هناتــسود نادــنچ و تــسا کــیتارکوروب یاهراتفر مامت ی هدرک کزب رهاظ تــشپ هک تفگ ناوت یم سپ یاه هزیگنا ،دــنیآ یم رامــش هب یگنهرف یاه تیاور هدرخ هــک ناــسنا هچنآ کش نودب اما .دنراد یدرف تیهام هک تسا ناهنپ یداصتقا اما ،تــسا یعمج شریذپ دــشخب یم یعامتجا شزرا ،راــتفر نیا هــب

؟دوش یم یعمج شریذپ نیا ثعاب زیچ هچ ار دوخ یاه شنک ینامتفگ هچ نورد اه ناسنا هک تسا مهم نیا نامتفگ رد .دراد رارق نامتفگ ریثأت تحت ،فده اریز ،دنهد یم ماجنا ره هب و رتــشیب یروآدوــس اهنت ،یرازبا تینلاقع تیروحم اب یداصتقا رد .تسا هناگیب یقلاخا یاه شزرا اب نامتفگ نیا تسا فده ،تمیق دیلوت ،تعنص ،یژولونکت ،تراجت ،لوپ زا تبحص یداصتقا نامتفگ ،نارگراک ،ناراد هیامرس زین ثحب رد لخاد دارفا .)Ibid( تسا فرصم و یرنه نامتفگ رد هک تسا یلاح رد نیا .دنتسه ناریدم و نارادیرخ تیقلاخ ،غوبن و قوذ ،رــنه ،گنهرف ،یتخانــشابیز شزرا زا تــبحص نادقتنم ،نادنمرنه ،ثحب رد لخاد دارفا و ، )Ibid(تــسا نیــسحت و رادــیرخ تــفایرد دــیوگ یمن یــسک .دنتــسه رــنه ناــبطاخم و یرــنه

،رملاک .تــسا بــطاخم تــفایرد زا تــبحص هــکلب ،تــسا هــنوگچرنه ًلاماک هــک دناجنگ یم یــموهفم تینلاقع بوــچراچ رد ار رــنه ناــمتفگ هدادن رارــق رنه ورــملق زا نورــیب ار رــنه شزرا وا .تــسا یرگ ادوــس دــض شورف و دیرخ لباق هک دنشخب یم تذل ام هب اهزیچ زا یرایسب .تسا و موهفم زا دازآ ییابیز کی نیا ،دیــشروخ عولط هرظنم لثم دنتــسین ،دنیرفآ یم یبان یتخانــشابیز ی هبرجت تناک لوــق هب هک تــسا تیاغ یرنه شزرا .تــسا یرنه لوصحم کی دــیرخ هبرجت زا ریغ نــیا ســپ نتساکورف لباق هک دوش یم هتــشادنپ شزرا شدوخ رطاخ یارب افرصً .دشاب یقلاخا شزرا نآ رگ ا یتح ،)Ibid( تسین یرگید شزرا چیه هب شزرا و تذــل فیلکت ابیز و رــیخ رما ،بوــلطم رما ندرک ادــج اــب تــناک رما یارب هک یمکح .تــسا هدرک نــشور لبق اه تدم ار یتخانــشابیز یقوذ دناوت یمن شــندوب یکیتتــسا مغر یلع دوــش یم رداص بوــلطم .تسا توافتم یتخانشابیز شزرا درومرد اه هاگدید هتبلا .دشاب تــسا نیا نادداصتقا ^۱۱پــمارگ مایلیو طابنتــسا « :دــیوگ یم رــملاک اما .)Ibid( »تــسا یتخانــشابیز شزرا یارب هناــشن نیرتهب ،تمیق هک یگنهرف داهن کی هرادا یارــب یداــصتقا ریدم کی هــکروطنامه تــسرد رــثا کــی یتخانــشابیز شزرا نــییعت یارــب ،دراد یرتــشیب تــیحلاص ماقم رد ناــمول .دراد یرتــشیب تیحلاص یرــنه سانــشراک زین یرــنه و نابز ،لوپ و تمیق هک تشاد هدیقع ،فوــسلیف و سانــش هعماج کی نیا .)Luhmann, 1986, 51( تسا داصتقا متسیس هدرخ صاخ ی هناسر مسیناکم قیرط زا هک دنک یم فیصوت ار ینردم متسیس ،داصتقا زا فیرعت نیشیپ یاه هرود هب تبسن یلوپ مسیناکم هتبلا .دوش یم کیکفت یلوپ یراگتسر هنایم یاه هرود رد لاثم یارب ،تسا هتشاد یتارییغت یخیرات ،عقاو رد ؛دیرخ ناوت یمن لوپ اب نردم هرود رد هک یزیچ دنتخورف یم ار و یدرکلمع هعسوت ثعاب هک تسا تبثم تاعبت اب تیدودحم یعون نیا /نتشاد زا داصتقا متسیس یاهدک .دوش یم داصتقا متسیس یدرکراک رییغت لوــپ تخادرپ ناکــما مدــع /تخادرپ ناکــما هــب لوــپ نتــشادن ،دنک یم تیریدم ار دــهد یم خر داصتقا نورد هــچنآ ،لوپ .تــسا هدرــک مدع ای تخادرپ هتبلا .تسین متسیس یجورخ و یطیحم ی هداد سپ مهم نیا لاح ره هب .تــسا لوپ نتــشادن ای نتــشاد هب طونم تخادرپ بوــسحم یداصتقا درکلمع و دادیور کی ،تخادرپ هنوگ ره هک تــسا یتیعضو حلاصا و زاین عفر یارب اه تخادرپ نیا رگ ا اهنت هتبلا .دوش یم رازاب هب دنناوت یم ینعی ،دنراد انعم داصتقا متسیس رد دنشاب یداصتقا کی نییعت ،یتــسیلاتیپاک داصتقا و نردم هعماج کی رد .دننک کــمک ینورد تادیدحت هب ار دوخ یاج رگید عجارم یوــس زا هنافصنم تمیق نییعت مدرم یاضاقت ار اــه تمیق ،نیاربانب .دــهد یم داصتقا متــسیس دنناوت یم اــی دنرضاح رادقم هــچ لااک کی یارــب هک نیا یــنعی ،دــنک یم ،دنتــسه لقتــسم ییاه متــسیس ،داصتقا و تــسایس .دننک تخادرپ یداصتقا تلاکشم ،دنک تلاخد اه یراذگ تمیق رد تــسایس رگ ا سپ رایسب هاگدید نیا .)Ibid, 52-54( دنک یم لیدبت یسایس تلاکشم هب ار ،نامول هک توافت نیا اب تسا ^۱۲تیمسا مادآ یئرمان تسد هیرظن زا رثأتم .دنک یم ظاحل رتشیب ار رگیدکی هب اه متسیس تیساسح ی هجرد ریغ زیچ ره ینعی ،یطیحم تارییغت هک تسا نینچ نامول دزن هتبلا نییاپ و لااب اب اهنت داصتقا متــسیس اما ؛دنتــسین رثا یب نآ رد داصتقا زا

(4)

۶0

هقطنم کی رد ًلاثم .دهد یم ناــشن شنکاو طیحم هب اه تمیق ندرــب رییغت رلاد و تــفن تمیق هلصافلاب دوــش یم یــمارآان و گــنج ،ناــهج زا هب زیچ همه ،داصتقا رد .تــسا داصتقا متــسیس شنکاو نیا و دنک یم یراذگ تــسایس كی یبایزرا رد لاثم یارب ،دوــش یم همجرت تمیق نابز یطیحم یاه للاتخا هب داصتقا متسیس .دوش یم یبایزرا رازاب رب شریثأت اوه یگدولآ لثم ،)Ibid, 61(دهد یم ناــشن شنکاو تمیق نابز اب طقف کی رد طقف نیا مینکن شومارف .نکــسم ای وردوخ تمیق رــب نآ رــیثأت و یبتارم هلسلس نآ رد و دوش یم هرادا یا هکبش یوگلا اب هک نردم هعماج هک دوش یم نردم ای یتسیلاتیپاک ینامز داصتقا .تسا نکمم ،تسین ار یرگید یاــه تخادرپ و دنــشاب ترورــیص لاــح رد مادــم اــه تخادرپ ار یزیچ نینچ نامول .دوش یم یقلت دوس نامه اجنیا هک دننک دیلوتزاب اه متسیس نردم تیهام هک ارچ ،دناد یم ریذپان بانتجا نردم هعماج رد رگ ا .تسا هتسباو لرتنک-دوخ و ینورد ًلاماک یاه یریذپدیلوتزاب نیا هب نیا زا ،یــسایس یاهرابجا لثم یا هدنرادزاب یورین ره اب و لیلد رــه هــب .دنوش یم میقع و رمث یب اه یراذگ هیامرس ،دیآ لمع هب تعنامم دنیارف اه تخادرپ نیا ناــیرج موادت زــج یفده داصتقا متــسیس هک یــلاح رد دینک روصت نونکا .دشاب تکرح رد دیاب یا هخرچ لثم هک ینایرج ،درادن هنوگچ رنه .رنه دننام تسا شدرگ رد رگید یا هخرچ ،خرچ نیا رانک رد هطبار نیا هک نیا نودب دشاب هتشاد داصتقا اب هدنزاس لماعت دناوت یم

؟دنامب یقاب ییاونمه و شنکاو کی دح رد اهنت و دوش تیعبت هب لیدبت تــشز /اــبیز ناگزــمر اــب طــقف رــنه متــسیس ،یمتــسیس هــیرظن رد See. Luhmann, 2000,( دــناوخب و دــنک ییاــشگزمر ار اــه هداد دــناوت یم ،هنومن یارــب .دنرنه سنج زا هــمه رــنه متــسیس یاــه شنکاو .)193 عوضوم اب رثا کــی قلخ دناوت یم تنوــشخ و گنج هب دنمرنه شــنکاو .وــساکیپ رثا اکینورگ یوــلبات دننام ،دــشاب گــنج یاه یتــشز و تاــعبت یــسررب هب یتــسیلامرف درکیور کی اب نآ شزرا نییعت رد ناوت یم نونکا یاوتحم و مرــف طابترا هب اــی درک هدنــسب شیاه گنر و طوــطخ یــیابیز رنه رد ار شزرا میــشاب هــجوتم هــک تــسا نیا مــهم .درــک هــجوت زــین رــثا یاهدک اب و تمیق نابز هب رگ ا .دیجنس یداصتقا یاهرایعم اب ناوت یمن جراخ رنه متسیس یاهزرم زا ،مینک تبحص تخادرپ مدع و تخادرپ رد هچنآ .میا هدــش دراو رنه داصتقا هب صاخ روط هب و داصتقا هب و هدــش یرنه یاه هبنج ،تــسا هدــش وــساکیپ رثا ندــش حرطم ثعاب رما ودــب نتفگ یارب یــفرح رنه رازاــب رد سپــس و تــسا هدوــب نآ یتخانــشابیز و شزرا دناوت یم یرنه شزرا هک تــسین کش ،ینعی نیا .تــسا هتــشاد ،دنراد تیلخدم نآ نــییعت رد هک یلماوع هتبلا هــک دنیرفایب یداــصتقا ره یرنه ناسانشراک و یداصتقا ناسانشراک .دنتسه لمأت لباق رایسب رنه رد داصتقا هک هزادنا نامه اما .دــنراد ار دوخ صاخ یاهرایعم کــی یمتسیس هیرظن رد هچنآ قبط .دراد شقن داصتقا رد زین رنه ،دراد شقن صاخ درکراک قبط رب متــسیس ره رگ ا اهنت دــسر یم رظن هب،تــسا هدمآ رگ ا فصو نیا اب .دوب دهاوخ قفوم یعامتجا ظاحل هب ،دنک لمع دوخ دیلوت رتشیب تخادرپ و ندش یداصتقا یلااک کی دصق هب دهاوخب رنه دوش یمن رنه زگره هک نیا نآ و دمآ دهاوخ شیپ یساسا یلکشم ،دوش درکراک و فده اب رگ ا اما .دوش یم لدبم یداصتقا یلااک کی هب رتشیب و نآ یارب یدایز تخادرپ هک نیا دوجو اب یتح دناوت یم ،دوش قلخ رنه .دنامب یقاب یرنه یلااک کی ،هدش

یرنه‌و‌یداصتقا‌یلااک

رکف هب نردم تسپ نادنمشیدنا ،یتسینردم تسپ یسانشابیز رد طقف یزاــساو نیا ،ادیرد یارــب .دندوب نردــم یــسانشابیز ^۱۳یزاــساو یبدا دقتنم رــظن رملاک ،ساــسا نیا رــب ،تــسین اــه شزرا ندرــک هنوراو رب دیک أت اــب هک دنک یم دــقن ار ،^۱4تیمــسا نیتــسنره اراــبراب ،یــیاکیرمآ یمهم شقن رنه ک اردا و دــیلوت رد هــک یعامتجا و یداــصتقا طیارــش هولج هنوراو ار^۱5 رواــب تاذ نادنمــشیدنا یاهرایعم افرص ،دــنک یم اــفیاً زوــنه هــک تــسا نآ یاــنعم هــب نــیا . )Klamer, 1996, 38(تــسا هداد اه شزرا یاج طقف و تــسا مکاح کیــسلاک کی و رفص قطنم نامه و ضرغ یب یراک رــگ ا لاــثم یارــب مییوگب هــک نیا .تــسا هدرــک رــییغت هناگود ناگزمر نامه، تــسین رنه دــشابن رگ ا و تــسا رنه دــشاب تیاغ هک تــشاد هدیقع نارواب تاذ فلاــخرب تیمــسا هک تــسا کی و رــفص شیپ دوــخ اب ار اــهنآ هعماج هــکلب دنرب یمن شــیپ ار رــنه هــعماج اــهنآ ،تــسا رت کیدزن یزاــساو هــب ^۱۶وــیدروب راک ،رــملاک هدــیقع هــب .درــب یم رب ناگزمر اــی زیامت نیا یوــس ود زا مادک ره هک ضرــف نیا اــب وا هــک ارچ رارقرب رظانت و هتــساکورف ار لــباقت ،تــسا یرگید رگنایب و رــثوم یرــگید هیامرس و دیوگب یداصتقا هیامرس زا یگنهرف هیامرس یتقو .تسا هدرک کی هب ار یرــترب نآ رد هک یلباقت بــیترت نیدب ،یــگنهرف زا یداــصتقا مامت هیلاریز نارواــب تاذ رــگ ا .دــنام یمن یقاب ،دــهد یم لــباقت یوــس رنه یارب یتباث تــقیقح و تاذ ،یعامتجا و یخیرات تلاوــحت و رــییغت

ًامومع یا هچیناــسپ نادنمــشیدنا هک ،نارواــب ت اذ دض ،دــندوب لــئاق دنتــسین لــئاق رــنه یارــب ار یــتباث تــقیقح نــینچ ،دنتــسه نــینچ .دــنرادنپ یم یــعامتجا تخاــسرب کــی زــین ار رــنه شزرا و موــهفم و رد ییارگرازبا و یرگ ادوــس هراــبرگد دییأت تیمــسا رظن ،رملاک معز هــب نادقتنم رظن هب .دوش روآدای ام هب ار رایردوب رظن دناوت یم نیا .تسا رنه ییاــسانش و هناــشن -شزرا و فرصم -شزرا موــهفم دــقن رد وا ،راــیردوب هجو نیدب ،داد ماجنا لاکیدار ییارگ لیلقت کی ،رصاعم یگنهرف لامعا اب ،وا ی هدــیقع هــب .تــساکورف هــلدابم -شزرا هــب ار فرــصم -شزرا هــک تسا هلدابم -شزرا ای لاد نیا ،لولدم بایغ رد و هناشن ینورد راجفنا لیدبت هلدابم لباق یزیچ هب یگنهرف یاه هولج هک نیا .دراد روضح هک یــشاقن رگ ا هک تــسا هنوگ نیا .دنک یم لیدبت لااک هب ار اهنآ ،دنوــش یم شفرصم -شزرا و یلصا یانعم ،دوــش هدافتــسا تاغیلبت یارب گوگنو ،یتللاد هجو دور یم شورف ییلااب تمیق هب یتقو و دهد یم تسد زا ار تلاصا یناریو یژلاتسون نیا .دنک یم ادیپ یرگید نیدامن شزرا ینعی نیا رایردوب نآ زا سپ .دریگ یم تروص هلدابم -شزرا طــسوت هک تــسا ییلااک ،دــشاب مه لااک یرنه رثا رــگ ا یتح هک تــسا هدرک لــیلحت هــنوگ نتشادرب اب و هداهن رس تشپ ار نیشیپ یاه شزرا مامت هک تسا قلطم دراد ار شدوــخ صاخ باجعا ،هلدابم و فرصم -شزرا ناــیم یاــهزرم ،دنام یم هک یدیدهت اهنت .تــسین لااو رما ی هبرجت هب تهابــش یب هک نایب یاج هب نیا ،راتویل ریبعت هب .تسا رازاب حور باتزاب بت نتفرگ لااب .)Klamer, 1996, 39-41( تسا یرگ ادوس و رازاب حور باتزاب ،نامز حور دیوگ یم هک دشاب گنیبا رظن دییأت ،رگید یا هیواز زا رایردوب رظن نیا دیاش دقتعم رایردوب زین اجنیا اریز ،تــسا ییانثتــسا داصتقا کی ،رنه داصتقا هک تــسا ییلااک هک ارــچ ،دــهاک یمن نآ شزرا زا ،رــنه ندــشلااک تــسا

(5)

۶۱

طقف .تسا نیرفآ یتفگــش ییلااک مه زونه و تــسا نآ نورد نآ شزرا .دوشن هتساکورف یرازاب شزرا هب نآ شزرا هک دوب بقارم دیاب حور زا هتــساخرب یا هلوقم ناونع هــب یــسانشابیزارف زا رایردوب هــتبلا تسا هدیماجنا اه کبس و اه گنهرف مامت طاقتلا هب هک دنک یم دای هنامز ای یرصب لاکشا ریاس زا رنه صیخشت راک ،رصاعم گنهرف رد هک یروط نایم زا صیخشت یاهرایعم هک لیلد نیا هب ،تسا هدش راوشد ریواصت هک تسا نوسنه لیب ریواصت تسا هدرک رکذ هک یا هنومن .دنا هتساخرب و هیبــش یفارگونروپ هب رتــشیب ،هنهرب یا هندب شیامن و اوتحم لیلد هب یارب تلاجم دــلج یور هک یریواصت هیبــش ،تــسا یصاخ دم غلبم ای .)Toffelleti, 2011, 14(تسا صاخ لوصحم کی دیرخ هب مدرم بیغرت کیکفت ،ینونک طیارــش رد هک دنک یم لقن رایردوب لوق زا رناک نویتــسا ارچ ،تــسین نکمم گنهرف و یژولوئدیا زا دــیلوت و داــصتقا یاــه هزوح لیدبت یداصتقا یاــهدحاو هب یگنهرف یاه هولج و رــیوصت ،دیلوت هــک رثا کی هــک تــسا نینچ رــملاک هاگدــید .)۳0 ،۱۳8۹ ،یبــسارت( دنا هدــش یعونتم یاــه یگژیو هدــش دیلوت یلااک کی هــباثم هب دــناوت یم یرــنه یارب و دشاب هتشاد یدربراک ی هبنج دناوت یم لاثم یارب ،دشاب هتشاد یا هناــشن شزرا ،یرایردوب هاگن کی رد دناوت یم ،دوــش هدافتــسا نییزت میهاوخب رت صخــشم .دــیوگب دوخ رــبراک تــلزنم و نأــش زا و دــنک ادــیپ رد دنــشیدنا یم نآ یگدننک مرگرــس شزرا هب مدرم ،رتائت دروم رد مییوگب تــسه زین یعامتجا شزرا دجاو ،ییویدروب یقلت کی رد هک لاح نیع ددعتم تاناکما هب نیا .دوــش یم بوسحم یگنهرف ی هیامرــس یعون و رامش هب یدیلوت راک یعون دناوت یم مه هک تسا طوبرم یرنه راک کی هباثم هب ،ییوید ناج تــشادرب هیبــش یتــشادرب رد ،دناوت یم مه و دیآ یتخانشابیز ی هبرجت داجیا شناوت هک دوش هدید هبرجت ای تیلاعف کی دوــش یم رــکذتم رــملاک هــتبلا .)Klamer, 1996, 17-26(دراد دوــخ رد ار یتخانــشابیز هبرجت زا رــیغ یرگید یاــه هبرجت اب هــبرجت هباثم هــب رــنه تیلب یلااب یاهب تخادرپ .ولبات کی دیرخ هبرجت لثم ،تسا توافتم . )Ibid,33(مــینکن دقن هــنافصنم ار نآ ات دوــش یمن ثعاب ترــسنک کــی هب نیا .دشاب لااک هباثم هب رنه دناوت یمن ام یتخانشابیز ی هبرجت هژبا ریغ و رنه نایم یــقراف طخ هک ،یرنه یاــه شزرا هک تــسا نآ یاــنعم و یقلاخا یاه شزرا لیبق زا رگید یاه شزرا زا ریغ ،دننک یم میسرت رنه هس هب کی ره هک ،دقن هــس ی هئارا اب تناک دنچ ره .دنتــسه یداصتقا راعش ،تشاد صاصتخا یسانشابیز و قلاخا ،تخانش توافتم ی هزوح رب نافوــسلیف یاوعد نانچمه اما ،دوب هداد رــس ار رنه و قلاخا ییادج و یداــصتقا یاه شزرا دروــم رد .تــفای موادــت رنه و قلاــخا هــطبار رــس یگنهرف ناسانشراک .تفرگ لااب اهرظن فلاتخا متسیب نرق رد زین یرنه هب ار نانادداصتقا ،اه یگنهرف و دنتفرگ رارق مه لباقم بلغا یداصتقا و بناج زا رتشیب رنه داصتقا هتبلا .دندرک مهتم رنه زا ییادز شزرا هب مادقا و صاخ نابطاخم لابند هب نانآ هکارچ ،دوش یم راکنا نردم نادنمرنه یارب نردم تسپ نادنمرنه هک یلاح رد .دنتسه رنه یاهزرم شرتسگ راکنا ار رنه داصتقا دیابن دنراد هدیقع ،هدش هک مه ییادززیامت و ییادززرم رگید ی هلحرم هب یا هلحرم زا رنه خیرات رذگ هب رظنم فلاتخا نیا .درک .تسا طوبرم یرکف و یعامتجا ،یراتخاس تلاوحت هب هک دراد تیاکح ناــسناربا رذگ لثم ،کیــسلاک و یفــسلف یــسانشابیز زا رذگ نیا هک تــسا لاحلا طــسوتم ناــسنا و نیــسپاو ناــسنا ی هلحرم زا هچین اــت دراد دــصق یــسانشابیزارف ســپ .دراد ددــجم یــنیرفآ شزرا دــصق

هب روظنم نــیدب .دنیرفایب یتخانــشابیز و یرــنه دــیدج یاــه شزرا نیا اب .دــنک قلخ قلطم یــیلااک ات دنز یم تــسد رــنه و لااک بــیکرت .دننک رییغت دیاب زین اه یراذگ شزرا ،فصو رد و هعماج ،دراذــگ یم و هتــشاذگ ریثأت رنه رب هــچ نآ لاح رــه هــب یتــسیسکرام رظنم مه یکدنا رــگ ا و تــسا یعامتجا طــباور عوــمجم داصتقا یمره متــسیس زیت و دنت هبل ذوــفن زا ناوــت یمن ،دــشاب راک رد ره زا شــیب ،یرنه راــثآ رــب اــه یراذگ شزرا هزورــما .درــک یــشوپ مشچ .دنتسه لمأت هتسیاش و هدیچیپ نامز

یمسجت‌یاهرنه‌داصتقا‌ندوب‌ییانثتسا

نییعت شیپ زا صخــشم یاهرایعم ،یرنه راــثآ شزرا نییعت یارــب زین رنه رد اــجنیا ،رــگید یاــه شخب مامت لــثم .درادــن دوــجو یا هدــش ایــسلآ اما .تــسا هتخاــس ریذپان ینیب شیپ ار زیچ هــمه تمیق ناــسون هتبلا هک ،دناد یم دنمرنه راهتشا ار اهرایعم نیرت مهم زا یکی ،^۱۷ینولروز نلالاد ،ناراد هزوــم ،نادقتنم نوچمه یــنایماح هب ،راهتــشا نیا دوخ دنمرنه مان زا دنناوت یم راشقا نیا .تــسا هتــسباو رنه ناخروم و یرنه رطاخ هب همه ار تشذگ دناربمار یشاقن رب هک ینایرج .دنزاسب دنرب کی نییاپ ار نآ تمیق تسین وا زا رثا هک نیا ندشراکشآ ،دعب اه لاس .میراد .دوب هدمآ تــسد هب دوب مزلا هــک یترهــش نوچ ،نادنچ هــن هــتبلا ،دروآ و یتخانــشابیز ی هبرجت لمکم نادقتنم یاهدقن دهد یم ناــشن نیا رثا ندش عقاو لوبقم رد ،اهنآ تیفیک و تیمک هک تسا نآ شخب تعسو رانک رد هک دوش یم دنمرنه یخیرات تیوه نامه نیا .تسا رثؤم رایسب .تسا رثا کی یداصتقا شزرا ندربلااب مهم لماوع زا، وا یکبس تیوه رثا یارب هک تسا هتسباو یتخانش کبس ییاهزمر هب یکبس تیوه نیا لاح رد دناوت یم هتبلا هک دننک یم ملاعا رمتسم یانبم کی ،هدش قلخ یتقو« ،بیترت نیدب . )Zorloni, 2013, 89-90(دشاب لماکت و تفرشیپ رد وا ،دنک یم یعادت یعمج لیخت رد ار شرثا یاــه یگژیو ،دنمرنه ماــن .)Ibid, 90(»تسا دنرب کی هب ندش لیدبت لاح یداصتقا نامتفگ ،ینلاتساک و لادناک رظن زا هک تسا نیا تیعقاو یاه هفلؤم اب و دوــش یم روصت هک دنتــسه یزیچ زا رت کیدزن ،یرنه و راکورس ندوب یروص و دوهش ،شور ،تیقلاخ ،تینلاقع لثم یهباشم هداد اه هفلؤم نیا هب هک تــسا یفلتخم یاه تیولوا رد توافت .دنراد دــید زا تواــفتم ،زــیچ کــی هــب نادداــصتقا و دــنمرنه دــید .دوــش یم و هخرچود کی زا یــشخب خرچ کی ،لاثم یارب .تــسا نآ هــب یرــگید رگید روط ار اهنآ ناشود طقف و تسا ناملبم زا یشخب یلسع زیم کی دیاب رنه عون نیا رد هتبلا .)Ibid, 1( تــسا هدرک هضرع ،رنه ناوــنع هــب .درک صخشم ار تینلاقع و دوهش هاگیاج زا هــک تــسین اــنعم نآ هــب ،تــسا دوهــش رــنه هــک مــیتفریذپ رــگ ا ،دور یمن راک هب ینلاقع شور چیه نآ ماجنا رد و تسا یهت تینلاقع

۱8مــسیلیتنیوپ ،نایردنوم تیپ یــسدنه عازتنا دیریگب رظن رد اــقیقدً یاه شهوژپ زا هک یسک ،^۲۱یلرازاو روتکیو ^۲0لاکیتپا رنه و ،^۱۹اروس ژرژ ییاه یگتــسجرب ات درک هدافتــسا ییانیب سح و مــشچ هرابرد یملع تیلباق دربراک رد ملع زا رــشا یتح ای ،دــشخبب دوخ یرنه لاکــشا هب

(6)

۶۲

هدافتسا اه لاتک ارف قیرط زا ییابیز دیلوت یارب رتویپماک یتابــساحم لــماع اــفرص دــندرک ملاــعا هــک ییاه تــسیلائروس دزــن یــتح .درــکً هدنزاــس رصنع هب دراد تینلاقع ،دنک قلخ رــنه دناوت یم یــنلاقعریغ وری یپ یرکف زــیمآ کیرحت لامعا ات مــسیئاداد زا رصاعم یاــه نایرج دیلوت رب ار یــنهذ یاهدنیارف هــک یموهفم رــنه شبنج اــت و یــنوزنام .)Ibid(دوش یم لیدبت ،دهد یم یرترب یکینکت رد هــشیر مه و دراد یداــصتقا هــشیدنا رد هــشیر مــه رــنه داــصتقا لثم ،دنراد یــلمع مهــس هدع کی ینعی ،رــنه ناــسانشراک تاــعلاطم رد تیمسا مادآ لثم ،دنراد یرظن مهس زین رگید یا هدع و نادنمرنه ریخا یاه لاــس رد و متــسیب نرق رد زنیک درانیم ناج و مهدجه نرق و لوهراو یدــنا لثم نادنمرنه یخرب .زــنیبار لنویل و تــیاربلاگ تــنک ،دننک یم تیریدم ار ناشراثآ شورف ،یداصتقا یاه هویش هب زنوک فج .دنرادن رنه رد داــصتقا راکنا هب یلیامت نردم تــسپ نادنمرنه لاوــصاً لثم ،دنتسه یرنه یاهراک ریگرد هک دنتسه مه نانادداصتقا یخرب ،دندرک راک رــنه داصتقا هنیمز رد هــک زین رگید یا هدع .گــنیبا ســناه زا یداصتقا تلاــضعم هنیمز رد ^۲۳نواــب مایلیو و ^۲۲لوماب ماــیلیو لــثم داصتقا ملع هنیمز رد گولب کرام و ،دنتسه لاعف هنیزه یرامیب لیبق هاگیاج یسایس داصتقا رد رنه داصتقا ۱۹۹0 ههد رد .تسا لاعف اهرنه یاج هب هک یدربراک داــصتقا زا یا هزوح ینعی ،دروآ تــسد هب یــصاخ . )Ibid, 2(دــنک یم رــکف صاخ هژــبا ای شــخب کــی یور یــعازتنا قــئلاع هچ رنه داصتقا ،رنه عون ره دروم رد دوش صخشم هک نیا یارب نونک ا یداصتقا یاه شهوژپ و اهنآ زا یفیرعت دهد یم رارق هقادم دروم ار زیچ :دوش یم رکذ ینولروز باتک زا اهنآ رارــق یــیانیب ســح ضرــعم رد هــک زــیچ رــه :یمــسجت یاــهرنه«

؛دوش یم نیسحت نآ اب و دریگ یم رد ناــسآ هــک اــهنآ هــچ یمرگرــس لاکــشا ماــمت :یــیارجا یاــهرنه رگید یخرب هچ و ،امنیس و زاج و ک ار یقیسوم لثم دنتسه سرتسد

؛هلاب ای و ارپا ،کیسلاک یقیسوم نوچمه تساه هبخن فرصم یارب هک نایب هک سوملمریغ و سوملم ثاریم ینعم هب :یگنهرف ثارــیم

؛دنتسه مدرم یگنهرف یاه هولج و یتخانــشابیز یاهزاین هــک ییاهرنه زا شــخب نآ :اــبیز یاــهرنه یاهدرکراک و دــننک یم داجیا رطاخ تــیاضر و دننک یم نــیمأت ار رازاــب تعاــس ،شرف ،تارهاوج ،للجم یاه لیبموتا لثم ،دنراد نــیدامن .)Ibid, 2(»تاج هقیتع و یمــسجت یاهرنه اب ام نخــس یور ،اــهرنه نــیا ناــیم زا نوــنک ا یداصتقا یواک او ضرــعم رد نوگ انوگ یایاوز زا دنناوت یم هــک تــسا صوصخ رد داصتقا تیروحم اب شهوژپ هنوگ ره ،ور نیا زا .دنریگ رارق رکذ همادا رد هــک ییاه تروص هــب دناوت یم اــبیز و یمــسجت یاــهرنه .دریگ ماجنا ،دوش یم هجوت اــب رنه یصوصخ رازاــب ی هراــبرد یــتاعلاطم ناوــت یم تــسخن یاه مقر ناوت یم مود .تــشاد یرنه راثآ یاه تمیق لیلحت هب صاخ نآ ییایوپ و یگنهرف یاهاضاقت موــس .درک یــسررب ار رنه رازاب صخاــش رارق کلام ناوــت یم ار یرهــش یاه همانرب و یگنهرف یاــهرازاب لــماکت و ار اه هزوم هعــسوت و تیریدم اب یگنهرف یاه یراذگ هیامرــس مراهچ .داد رتشیب رصاعم رنه داصتقا رد هک دهد یم ناشن نیا .درک هعلاطم ناوت یم .)Ibid, 2-3(دریگ یم رارق یبایزرا دروم رنه رازاب لماکت و یریگ لکش

یبایزرا لباق هزوــح هــس رد یمــسجت یاهرنه داصتقا ،یقلت نیا رد نیا .تسا زکرمتم داصتقا رب گنهرف ریثأت هب یبایزرا نیا موس عون .تسا گنهرف داصتقا دراوــم بلغا رد دوــش یم ثعاب هک تــسا یزیچ ناــمه ای رقف یتخانــش یتسه تلع هک انعم نیدب ،دنناوخب داصتقا گنهرف ار ناحارط و اه تسیفارگ لثم یمسجت نادنمرنه یخرب نییاپ یاهدمآرد ییاناوت و تراهم هک نیا رب نوزفا .دراد یعامتجا مه و یدرف داــعبا مــه لماع زین یضاقتم هاگــن تــسا رثؤم وا راک نتفرگ قــنور رد دــنمرنه کــی عامتجا مشچ هب ار یحارط ،یرتــشم کی هک نیا .تــسا یرگید رترثؤم لماع دناوت یم دوخ ،دنیبن لاتیجید افرص راک کی ای ذغاک و ،گنر و ملقً معز هب هک تسا یتلاوقم زا رنه .دشاب راک یاهب نییعت رد یمهم رایسب ینعی ،دریگ یم رارق یتامدخ یاه تیلاعف رامــش رد لوماب لثم یناــسک و شقن و دــسرب ماجنا هب فرص نیــشام روضح اب دناوت یمن هک یــشخب حضاو رپ ،فصو نیا اب .تــسا نآ کفنیلا و مزلا وزج یناــسنا یاه هدیا یارب و تسین یفاک طرش اما ،تسا مزلا طرــش یدرف ییاناوت هک تــسا نودب شیامن کــی روطچ .دراد گــنهرف و رازاــب تیامح هب زاــین قــیفوت .دوــش ارجا هدنناوخ روــضح نودب ترــسنک کی ای دــشاب رــگیزاب روــضح یارب راک هجیتن رد درب یم لااب ار دیلوت هنیزه نازیم ،لماوع نیا عومجم ندــش مک هب دناوت یم نیا و دوــش یم هــضرع یرتلااب تــمیق اب فرــصم See, Cowen, 1996,( دــنزب نــماد ار یدــیاوع فاکــش و دماجنیب اــضاقت اــیاده و یــصوصخ شــخب و یــتلود یاــه کمک دــنچ رــه .)207- 214 تساجرباپ نانچمه لکشم اما .دننکرپ ار فاکش نیا یکدنا دنناوت یم داصتقا متسیس درکلمع لاح ره هب .دوش یمن لح هشیمه یارب رابکی و عوبطم بقاوع دناوت یم تلاخد هنوگ ره و دشاب راذگریثأت رنه رب دناوت یم تخادرپ هک نیا نآ و تسا ملسم زیچ کی اما .دنک داجیا یعوبطمان و نیــسحت هب روبجم ار بطاخم ،ترــسنک کی تیلب یارــب رتــشیب یاهب نتفرن ای نتفر هب نابطاخم میمصت رب تیلب یاهب دیاــش .درک دهاوخن ار اهنآ یتخانــشابیز ی هبرجت دناوت یمن اما ،دــشاب راذگریثأت ترــسنک هب عاونا ماــمت رد ییارجا یاــهرنه رد دیاــش هتبلا .دهد رارــق عاعــشلا تحت یاه هداد لــیلحت و هیزجت ،)لزاــن و رخاف( نآ ی هدننک مرگرــس لاکــشا و لیلحت زین ،هدنز یاه شیامن یارجا و دیلوت و اضاقت نازــیم زا هدمآ درــگ یعافتناریغ و یعافتنا زا معا صاخ و ماع ماهــس اب یاه تکرــش درکلمع Zorloni, 2013,(دریگ رارق یگنهرف ناــسانشراک رظن دم اهنآ تیریدم رد یاه یگژیو ،دــنک یم بلج لوا هــلهو رد ار بــطاخم رــظن هــچنآ اــما ، )2 یداصتقا و^۲4هنارگ ادوس تیهام هک ییاه شزرا ایآ .تسا رثا یتخانشابیز گرزب نلاس کی رد ارجا ایآ ؟دنراذگب ریثأت یرواد شزرا رب دنناوت یم ،دنراد للجم ؟دراذگب ریثأت رــثا یتخانــشابیز شزرا رب دناوت یم لااب ی هنیزه اــب هک دــش رکذ لیلد نیا هب ییارجا یاهرنه هتبلا ؟روطچ باق کی ندوب .دنوش کیکفت یلصا دراوم زا یاه یشاح دراوم ،ناگدنزاون هک دنک یم لقن تیمسا مادآ لوق زا ^۲5زوت تور نینچمه ،یشزرو نانکیزاب ،لاکو ،اسیلک ءابآ لثم تسرد ،نارگیزاب و ناگدنناوخ ییلااب یرو هرهب ناشراک هک یدلوم لغاشم نابحاص هریغ و نارونخس سپ ،دشاب دنلب مه ردق هچ ره هدنناوخ یادص .دنتسین ،دشاب هتشاد تمیق زیامت هب رجنم نیا دراد هدیقع رملاک .دوــش یمن هدینــش ارجا زا شزرا هــن و دراد راک و رــس تــمیق اــب داــصتقا اــجنیا و دوــش یم شزرا زا

(7)

۶۳

دنرواب نیا رب یگنهرف نانادداصتقا زا یخرب هتبلا .)Klamer, 1995, 96(

رد یراذگ شزرا ،یرنه یاهراک یخرب یلااب یاه تمیق لیلد اهنت هک ملع کیــسلاک بتکم رد تیمــسا مادآ هاگدید لباقم نیا .تــسا رازاب و هدوب لرتنک-دوخ رازاب مسیناکم تــشاد رواب هک تــسا نردم داصتقا تور .دنک یم دــس شوجدوخ روط هب ار طیرفت و طارفا هنوگ ره یولج نتــشادن و ندوب دلومریغ و دریذپ یم ار تمیق و شزرا زیامت طــقف زوــت یاه حیجرت فذــح وا رــظن هب .دراذــگ یم رانک ار اــهرنه نــیا یرو هرــهب زا یکی ناونع هب ،رازاب نتفرگ هدیدان دمایپ هک هدننک فرصم ای یرتشم ی هنارگنوسکی تاعبت دناوت یم تسا رنه شزرا یتــسیچ نییعت عبانم دقتعم یارــف نوچمه زین زوــت .دــشاب هتــشاد هارمه هب یدنیاــشوخان .دــش لــئاق یمهــس دــیاب هــلوقم نــیا رد زــین نادداــصتقا یارــب تــسا ،شمرن یکدنا اب هک ار کیسلاکون نانادداصتقا هاگدید ،رملاک رظنم اما ،دراذگ یم رانک ،دنریذپ یم ار تلود تراظن تحت و دودحم تلاخد تمیق هک تــسا نیا رد یداصتقا میاداراپ نــیا نــس ُح ،زوت رظن قــبط یتح ،نادنمرنه دــیدرت یب .دهد یمن رارــق لداعم ار رــنه شزرا و رازاــب دننک یم راک یلاوتم یاه تعاــس ،لغاشم ریاــس نابحاص زا رت ینلاوط نــتفر لااــب اــب اــهنآ یدــیاع و دــنراد یرــتمک یدــیاع عوــمجم رد اــما ناــشن نیا .دوــش یمن رتــشیب شزومآ و هبرجت ،نــس لثم ییاهریغتم قادصم یرــنه یاهراک دروــم رد یناــسنا هیامرــس هیرظن هــک دــهد یم و دادعتــسا ییافوکــش ساــسا نــیا رــب .)Ibid, 97-98(دــنک یمن ادــیپ یاه هرود ندــنارذگ و یهاگــشناد کردم نتــشاد ورگ رد ،یرنه غوــبن ،دراد قوذ یهارمه هب زاین ییافوکش یارب غوبن .تسین یلاع شزومآ مئاد هک تسا رثا قلاخ نامه دوخ ،یرنه رثا کی بطاخم نیلوا اریز هک نیا نآ و تــسه یلکــشم هتبلا .دنک کرد ار دوخ رثا دنک یم یعــس ناونع هب ،دنراد یریذپان ینیب شیپ و ریغتم یدیاع یتقو نادــنمرنه اب مییوگب تسا رتهب ای دنوش فیرعت دیاب هنوگچ راک یورین زا شخب کی یدمآرد ثیح زا مینادب هک تسا مهم نیا ؟دننک راک یمرها و ورین هچ نشور خساپ لاؤس نیا هتبلا ؟دنرت کیدزن هعماج راشقا زا کی مادک هب رصانع و دنرادن یناسکی تیعقوم نادنمرنه همه اریز ،درادن یدحاو و لومعم .نامز رذگ دننام ،دنتسه لیخد رثا یراذگ شزرا رد یددعتم هلصاف نآ زا دیاب گرزب یلیخ یــشاقن کی ندید یارب هک تــسا نینچ تــشرد تاملک اب هک ینتم لثم تــسرد درک کرد ار نآ تیلک ات تفرگ

و دتفا یم تمحز هب نتم تیلک کرد یارب هدنناوخ و دوش یم هتشون رد .دوــش هدناوخ و هدید رتهب ات دزاــس رترود دوخ زا ار نآ دنک یم یعــس تصرف نیرتهب ینامز هلصاف یهاگ زین گرزب یرــنه رثا کی کرد دروــم یارب ار سناش نیرتشیب و نآ ناهنپ یاه تیفرظ فشک و کرد یارب ار .دنک یم مهارف نآ زا لصاح یتخانشابیز هبرجت هب ندیشخب تعسو دــشاب هتــشاد یداصتقا شزرا دناوت یم یرــنه رثا کــی ارچ هــک نــیا رد و رتلااب ی هــنیزه اب هک رگید یلااک عون ره زا رــتلااب یدراوــم رد مــه نآ رنه هناگراهچ یاــه یگژیو نــیا هــب دوــش یم دــیلوت یرت تخــس طیارــش لوصحم ،لصا ،درــف هب رصحنم یرنه رثا هک نــیا تــسخن ؛ددرگ یمزاب ؛تــسا عادبا یعون ای عارــتخا کی هب هیبــش نیاربانب و هــناقلاخ راک کــی تیفرظ هــک تــسوربور یــتمیق رقف کــی اــب دــیلوت دــنیارف هــک نــیا مود یراکمه هب زاین دیلوت شزرا نییعت موس ؛دنک یم دودحم ار نآ یرو هرهب Zorloni,(تــسین یدام یروآوــن ی هزیگنا مراــهچ ؛دراد ددــعتم لــماوع ناگدننکدیلوت یارــب رنه رازاــب تــیعضو ،گــنیبا داــقتعا هــب .)2013, 26 دراوم زــج هب و تــسا ینیب شیپ لــباقریغ و بــیجع ،ناگدــننک فرصم و و دــنراذگ یم راــنک ار یــلام یاــه هغدغد اــی نادــنمرنه تــیرثکا ،صاــخ یتوافت یب و دننک یم ییامن شیورد ای و دــننک یم راکنا رنه رد ار داــصتقا نارگن هــک تــسا رنه داــصتقا ندز ســپاو یــعون نــیا .دــنریگ یم شــیپ .)۱08 ،۱۳88 ،ساربلاتــسا( دهد یمن هار دــنمرنه لد هب ار ندوــب هدــنیآ ندرکن یداصتقا یاــه هزیگنا یادف ار یــگنهرف یاه هزیگنا لاــح ره هــب یگژیو هــب هک تــسا یمــسجت رنه هژــیو هــب ،رــنه صاــخ یاــه یگژیو زا دیلوت تواــفت لیلد دــناوت یم نــیا و تــسا هدــش لــیدبت نآ یراتخاــس دروم نیمه گــنیبا رواب هب .دــشاب یــشاقن یولبات کی اب رازــفا یاپ کــی دوجو هتبلا .دزاــس یم اهرازاب ریاــس زا زیامتم و لقتــسم ار رنه رازاب ،ریخا ییانثتــسا ماود لماع رتورف و رتارف یاــهرنه زا هتــسد ود نایم فلاــتخا ییادززیامت و یتسینردماسپ یاه نایرج اب هک تــسا داصتقا نیا ندوب ،۱۳۹۲ ،گنیبا( دوش یم دیدهت رنه ریغ و رنه یاهزرم لخادت و هدرتسگ نایب زین گنیبا دوخ یتح و نارکفتم زا یرایسب هک روطنامه اما .)54۳ ییاجباج کی طقف ،دنورب نیب زا ًلاماک اهزرم دسر یمن رظن هب دنا هتشاد .دروآ یمن دراو ییانثتــسا داصتقا نــیا هب یبیــسآ نــیا و داد دــهاوخ خر

هجیتن

اــما ،دــننک یم فرــص دــیلوت رد یرــتمک هــنیزه یمــسجت یاــهرنه دوخ هب ار یــندرکن رواــب اضعب و لااب یاــه مقر رنه رازاــب رد هــمه نــیا اــبً رنه عون نیا داصتقا هک تــسا یدراوم زا یکی نیا .دنا هداد صاصتخا رصانع ،هــتبلا .دهد یم ناــشن یرــنه یاــهرناژ ریاــس زا رت ییانثتــسا ار ،هزاوآ دننام دــنراد تیلخدم یرنه رثا کــی یراذگ شزرا رد یددــعتم نــیا رد مــیهاوخب رــگ ا اــما .دــنمرنه تــیلم و یــخیرات تــیوه ،کبــس رگید یاه هنیزگ مــینک رظن فرص فلؤم زا رنه دقن نوــچمه زین هــلوقم نیا رد اما .دنــشاب اه یرلاگ و نادقتنم ،نارواــشم و نلالاد دنناوت یم ینامز هلصاف یهاگ اریز ،دش لفاغ نامز رذگ تیلماع زا ناوت یمن نایم ندید یارب هک یتقو لثم تسرد .دوــش یم رثا ندــش هدید رتهب ثعاب ،درک کرد ار نآ تیلک ات تفرگ هلصاف نآ زا دیاب گرزب یلیخ یشاقن کی

تصرف نیرتهب ینامز هلصاف یهاگ زین گرزب یرنه رثا کی کرد دروم رد یتخانشابیز هبرجت هب ندیــشخب تعــسو یارب ار سناــش نیرتــشیب و رازاب رد هــک ییاه یــشاقن لیلد نیمه هب .دنک یم مــهارف نآ زا لــصاح تایح نامز زا دعب دراوم بلغا رد ،دنور یم و هتفر شورف هب نارــگ رــنه غوبن ،دوــش یم دنمــشزرا ناــمز رذــگ اــب هــچنآ .دــنا هدوب ناــشروآدیدپ فــشک رد هچنآ ریظن ،دوــش یم فــشک دروم هب دروم هک تــسا دنمرنه .داتفا قافتا ک لااپ نوسکج راثآ یلاتک ارف یاهوگلا کی تمیق ناوت یمن دیلوت لحارم زا کی چیه رد هک نیا لاح ره هب رنه یراتخاــس یاه یگژیو زا یــشان ،دز نیمخت ار همــسجم ای یــشاقن

(8)

۶4

اه‌تشون‌یپ

داصتقا داتــسا ،ایلارتــسا زا رصاعم یگنهرف نادداصتقا ،Throsby, David ۱ .دنک یم هعلاطم یمسجت یاهرنه داصتقا هنیمز رد هک یراوکم هاگشناد هک کیسلاک تنــس رد ییاکیرمآ رصاعم سانــش هعماج ،Talcott Parsons ۲

.دوش یم هتخانش شا یعامتجا شنک هیرظن اب یاه متسیس ی هیرظن هک یناملآ رصاعم سانش هعماج ،Niklas Luhmann ۳ زا ،یعامتجا یاــه تیعقاو کت کت راتفر وا .تــسا هدــش هتخانــش وا یعامتجا

.تسا هدرک هعلاطم یعامتجا متسیس کی بلاق رد ار ،رنه و داصتقا هلمج و داصتقا هنیمز رد هک ،۱۹5۳ دلوتم رصاعم یدنله رکفتم ،Arjo Klamer 4

.دنک یم هعلاطم رنه داصتقا صاخ روط هب و گنهرف 5 Traditional Economists.

6 Instrumental Rationality.

،یــسایس داــصتقا داتــسا ،سانــش هعماج ،Max Karl Emil Weber ۷ تینلاقع دقن هــیرظن هک یناملآ رــصاعم رادم تــسایس و ناد قوــقح ،ناد خــیرات

.تسا هدش هتخانش وا زا یرازبا ،هفــسلف هــنیمز رد قــقحم ،رــصاعم سانــش هعماج ،David Inglis 8 تاعلاطم و یخیرات یــسانش هعماج ،یعامتجا هیرظن ،یگنهرف یــسانش هعماج

.یزاس یناهج هاگــشناد رنه و گــنهرف هدکــشناد رــنه داتــسا و دــنمرنه ،Hans Abbing ۹

.دنک یم هعلاطم رنه داصتقا هنیمز رد هک دنله دلوتم ،مادرتور سومسارا خیرات باتک هدنــسیون یناملآ رصاعم فوــسلیف ،Herbert Schnadelbach ۱0

.درخ موهفم نییبت و خیرات هب دنم هقلاع ،رصاعم ییاکیرمآ نادداصتقا ،William D. Grampp ۱۱

.یداصتقا ی هشیدنا یرگنــشور ی هرود یدنلتاکــسا یارــگ قلاخا فوــسلیف ،Adam Smith ۱۲ رد وا یاــه هیرظن .تــسوا یداــصتقا یاه هــشیدنا حرــش للم تورــث باــتک هــک

.دوب رثؤم سکرام ی هشیدنا یریگ لکش 13 Deconstruction.

.ییاکیرمآ یبدا زادرپ هیرظن و دقتنم ،Barbara Hernstein Smith ۱4 15 Essentialist.

رــصاعم فوــسلیف و سانــش هعماج وــیدروب رــی یپ ،Pierre Bourdieu ۱۶ .تسا فورعم وا زا یقوذ یاه تواضق تیبسن هیرظن هک یوسنارف .نلایم رد رنه داصتقا ققحم و رنه رواشم ،Alessia Zorloni ۱۷ یاه کبــس زا یکی هطقن هــطقن ای یــنیچ هــطقن یــنعم هــب ،Pointillism ۱8 .یتسینویسرپمااسپ یشاقن 19 Georges Seurat.

.یمشچ یاهرنه ،Op art ۲0 لاعف ،یوــسنارف -یراجم هدنــسیون و حارــط ،شاــقن ،Victor Vasarely ۲۱

.ترآ پاپ ی هنیمز رد هیرظن هئارا لیلد هب هــک یــیاکیرمآ نادداــصتقا ،William Jack Baumol ۲۲

.تسا فورعم یرو هرهب رخأت رد هــک نوتــسنیرپ هاگــشناد داــصتقا داتــسا ،William Gordon Bowen ۲۳

.درک یم تیلاعف ییارجا یاهرنه یداصتقا تلاکشم هنیمز 24 Utilitarian.

.گنهرف و داصتقا هنیمز رد ققحم و رتسک ا هاگشناد داتسا ،Roth Towse ۲5

عبانم‌تسرهف

.نارهت ،یهام ،ءاقت اضردمحا ،رصاعم رنه ،)۱۳88(نایلوج ،ساربلااتسا ،رنه ییانثتــسا داــصتقا ؟دــنریقف نادــنمرنه ارــچ ،)۱۳۹۲(ســناه ،گــنیبا تاقیقحت ،ناــهفصا رــنه هاگــشناد ،نایفصریم لاــیل ،یناوج شــش اــضردیمح

.نارهت ،یرظن ،یــگیبازریم نــینزان ،هرــمزور یــگدنز و گــنهرف ،)۱۳۹4( دــیوید ،ســیلگنیا

.نارهت ،نامگ .نارهت ،ین ،یداهرف مظاک ،گنهرف و داصتقا ،)۱۳8۹(دیوید ،یبسارت نــسحم ،رــصاعم نارود رد یــسانش هعماج هــیرظن ،)۱۳85( جروــج ،رزــتیر

.نارهت ،یملع ،یثلاث ،یراــشفا نامحر ،درخ موهفم نــییبت و خــیرات ،)۱۳۹5( ترــبره ،خابلدنــش

.نارهت ،شیدنارهم Cowen, Tyler )1996(, Why I Do Not Beliele in the Cost-Disease: Com- ment on Baumol“, Journal of Cultural Economics, N.20, PP. 207-214.

Heibrun, James & M. Gray, Charles )2004(, The economics of Art and Culture, Second Edition, Cambridge University Press, Cambridge.

Klamer, Ario )1996(, The Value of Culture: On the Relationship Be- tween Economics and Arts, Amsterdam University Press, Amsterdam.

Luhmann, Niklas )2000(, Art as a Social System, Trans. Eva M.

Knodt, Stanford University Press, Stanford.

Luhmann, Niklas )1986(, Ecological Communication, Trans. John Bednarz, Jr. University of Chicago press, Chicago.

Toffoletti, Kim )2011(, Interpreting Key Thinkers for the Arts: Bau- drillard Reframed, Published by I.B Tauris, New York and London.

Zorloni, Alessia )2013(, The Economics of contemporary of Art:

Markets, Sterategies and Stardom, Springer, Heidelberg.

هب یهاگ ،دراذگب داصتقا تسد رد تسد میقتسم درادن دصق هک تسا ریثکت و یزاس یراجت اب هلباقم هب ناشود لسرام نوچمه یناسک معز هچ نآ .دنامب ظوفحم نآ لقتسم تیهام نانچمه ات دزیخ یمرب رنه تباث ،یمــسجت یاهرنه رد اه کبــس تلاوحت و رییغت مامت مغر یــلع یزاس نردم نایرج هک تــسا رنه یراتخاس تیهام ،دــسر یم رظن هب هیرظن رد اریز ،دهد رییغت ار نآ تــسا هتــسناوتن رنه یزاــس نردماسپ و راتخاــس و دنک یم نــییعت ار درــکراک هک تــسا راتخاــس نــیا یمتــسیس راظتنا .تــسا رنه تایح موادت نامه هک دراد راظتنا کی هراومه رــنه هزاجا رنه داصتقا ییانثتسا یاه هبنج ظفح اب هک تسا درکراک نامه نیا و دوــش لیدبت یداصتقا یلااک کــی هــب یرنه رثا کــی دــهد یمن .دهد یم یور یمسجت یاهرنه داصتقا رد زیچ ره زا شیب هک دــنراد تــیاکح یــنامتفگ ود تــبارق و یرود زا ،رــیخا بــلاطم دیلوت کی هب داصتقا هاگن .تــسا گنهرف و شزرا اهنآ یقلات ی هطقن

لاــبند هــب رــنه هاگــن هــک یــلاح رد ،تــسا هنایارگدوــس یاــه هبنج زا کی داجیا یارب تیقلاخ و غوبن زا هدمآرب ناهنپ یاه تیفرظ فــشک و یرگ ادوــس نیمه ً

اقیقد .تــسا یدنیاــشوخ سح اب مأوت شــنک او توافتم مه زا ار رــنه و داصتقا ینلاقع هوجو تیهام هــک تــسا غوبن هب تسرد .دنــشاب هتــشاد لماعت دنناوتن هک هزادنا نآ هن اما ،دنک یم ار ییلااب یداصتقا یاه شزرا دنمرنه کــی غوبن یهاگ لیلد نــیمه یوداج یهاگ دهد یم ناشن اه یــسررب .دهد یم صاصتخا دوخ هب یاهرنه فذح هکروطنامه دنک هدز تفگــش ار داصتقا دناوت یم غوبن .هعماج کی مدرم زا یرایــسب فیط یراکیب اب تــسا فداصم یرصب شناوت ،رنه و داــصتقا ی ههجاوم رد ات دراد دــصق اقیقد رــنه داــصتقاً .دریگب رت یدج مزلا یاه تیامح طرش هب ار رنه یداصتقا