نفرین عینیت در علوم اجتماعی: وبر و نوع ایده آل

(1)

هدیا عون و ربو :یعامتجا مولع رد تینیع نیرفن لآ

نایروبص نسحم

1

نارهت هاگشناد یعامتجا مولع هدکشناد یملع تایه وضع

تفایرد 71 / 3 / 7011 شریذپ

33 / 8 / 7011

هدیكچ

هعماج و یعامتجا مولع یارب تینیع موهفم زا ات هدرک شلات فلتخم عضاوم رد ربو .دنک عافد یسانش

لات نیا یبسن زا زیرگ یارب ییوس زا ش یبسن زا ندش رود یارب ییوس زا و یقلاخا ییارگ

ییارگ

یبسن زا تینیع رازبا اب وا .تسا یتفرعم یشلاچ موهفم رب دیکأت اب و هتفرگ هلصاف یتفرعم ییارگ

یبسن زا دنمشناد تیصخش لئسم لوحت هب ینیوکت یهاگن ات میدرک شلات هلاقم نیا رد .یقلاخا ییارگ

ة

یتناکون بتکم موهفم ود زا ربو یریذپریثأت روظنم نیا یارب .میشاب هتشاد ربو هشیدنا رد تینیع یاه

یپ ار ،ناملآ یبرغ بونج هدرک ییوج

هدیا عون هئارا رد ربو .میا ماو لآ

ار یشزرا طبر و دوب دنابلدنیو راد

هدیا عون تمدخ رد یشزرا طبر .درک ذخا ترکیر زا مه و تفرگ رارق لآ

هعماج لک ًاتیاهن ربو یسانش

هدیا عون .تفای ءانتبا نآ رب هب درکیور اما ،تسا ماع و اوتحم زا یلاخ نکممدح ات یموهفم دنچره لآ

شزرا رب ینتبم نآ نیا ای هک تسا نکمم یماگنه یعامتجا ملع .تسا نآ دجاو دنمشناد هک تسا ییاه

شزرا سفن رد اه ط هب ای و دنشاب ماع و یناهج رملاا

یناهج هباشم یدنیارف اب و یتفرعمریغ یقیر ،ندش

یم مامشتسا مه مود درکیور ربو تارقف یخرب زا دنچره .دنوشب ماع و یناهج هوجو هب هجوت اما ،دوش

هشیدنا یترکیر یم تیوقت ار لوا لامتحا ،ربو ی

عون تاناکما نوماریپ تسا یشهوژپ هلاقم نیا .دنک

هدیا متجا مولع رد تینیع یارب لآ .ربو رظنم زا یعا

:یدیلک ناگژاو ا عون ،ربو سکام

ی هد

،لآ ع ناکما ین ی

، ر ی

،ترک و ی

،دنابلدن تناکون ی

،اه بونج بتکم

برغ ی

7 ا تسپ ،طبار ۀدنسیون یکینورتکل

[email protected]

هعماج تاعلاطم یتخانش

يملع(

‌‌

)يشهوژپ‌ـ

‌

د

‌هرو 29

،‌

کی‌هرامش :‌

101 - 77

اپاش 9082 - 0808

هیامن ISC رد

(2)

87 هعماج تاعلاطم هرود یتخانش

92 ناتسبات و راهب ،کی هرامش ، 1041

هلئسم حرط و همدقم هیرظن رد نآ عیسو یانعم رد ار تینیع رگا یریذپریثأت نودب ،عقاو اب قباطم مهف ینعی ،تخانش ی

فیرحت لماوع زا شیپ و هدننک

رد ،هنارواد هلئسم کیسلاک نارود زا ،میریگب رظن

هدوب ملع لها ی

و نامگ ندرک یناهرب لفکتم ار هفسلف و دش لئاق کیکفت تفرعم و نامگ نایم نوطلافا .تسا ،سوارتشا( تسناد تفرعم ماقم هب نآ ندناسر 7387

: 0 رد ناراتفرگ ،راغ روهشم لیثمت رد وا .)

سناد یریواصت و رهاوظ دنباپ ار ریجنز و لغ نآ تلفغ و یمرگرس ثعاب هک ت

تقیقح رون زا اه

هدرب رس هب یراغ رد یکدوک زا هک یناسک .تسا یمن یتح و دنا

فارطا هب ار ناشرس دنناوت

یم ار یریواصت دوخ لباقم رد ،دننادرگب هیاس ،ریواصت نیا .دننیب

نیا تشپ هک تسا یئایشا ی

یشتآ زین ءایشا نیا تشپ رد و دراد رارق ناینادنز هیاس شتآ رون .تسا نشور

ار ءایشا نیا یاه

یم راوید یور رب ناینادنز لباقم رد هیاس و حابشا نیمه طقف ملاع زا ناینادنز مهف لک و دنکفا

اه

ساوح ریجنز رد ناراتفرگ راغ باحصا و تسا نایرج رد راغ نوریب رد تیعقاو لصا اما .تسا یرهاظ ریجنز نیا زا نتسسگ نوطلافا رظن زا .دنا کیتکلاید شور و هفسلف اب اه

ات ،تسا رسیم7

دنب ،نوطلافا( .دوش تفرعم هب لیدبت نامگ ۴70

- ۴71 )

هتسد هس هب ار مولع وطسرا هب وا یساسا خساپ اما .درک میسقت یدیلوت و یلمع ،یرظن ی

هلئسم رد ار قطنم وا لاح نیا اب .دوب هتفهن یسایق ناهرب و یروص قطنم رد ،تینیع ی

میسقت یدنب هتسد هس ره هب رظان هک تسا یملع قطنم ییوگ ،درکن ظاحل مولع .تسا مولع نیا ی

،زدلیش(

317۲ هعلاطم هب دج هب نوطلافا شداتسا فلاخ رب ییوس زا وا ) رد یبرجت و یشیامزآ ی

یناهرب سایق شور و یناهرب تفرعم یدنمشزرا هب رگید یوس زا .تخادرپ نارادناج لاوحا نآ هب یبایتسد یارب ،نهذ( .تفگ نخس

7380 : 70۲ )

هلصاف اب هرود زا یریگ یحیسم هچ و یملاسا ندمت رد هچ ،نانوی کیسلاک ی

تیمها رب ،3

یم رود هب اطخ زا ار نهذ هک یملع هباثم هب قطنم ملع قطنم نیملسم یارب .دش دیکأت دراد

نآ یباراف هک یروط هب ،تشاد عیفر سب یهاگیاج رد ار

مولعلا ءاصحا لع زا سپ

رکذ ناسل م

هرود رد هک تسا روهشم .تسا هدرک هک یروط هب هدوب یدج نویوحن و نویقطنم نایم عازن وا ی

7 ( یحتف هب دیرگنب .تسا تقیقح فشک دصق هب وگتفگ ،نوطلافا دزن نآ لوادتم یناعم زا یکی 7383

.)

3 نرق رد وطسرا راثآ ددجم فشک و همجرت زا سپ یاه

73 و 73 .یدلایم

(3)

هرظانم رد ،سنوی نب یتم ،یباراف یقطنم داتسا ،تسکش نیا و دش بولغم ،یوحن یفاریس اب یا

هتسبلد تخس هک یباراف .دش یقلت وحن ربارب رد قطنم یارب یتسکش افد یارب ،دوب قطنم ی

زا ع

هطبار یرارقرب و ملع نیا یتشآ ی

،وحن اب هنایوج فورحلا باتک

،اینرجاهم( .تشاگن ار 738۲

:

۲۴ - ۲۲ هب تاراشا و افش رد هک دوب انیس نبا نآزا یملاسا ندمت رد قطنم طسب رد یساسا مهس )

یس نبا یقطنم میاداراپ رد یزار رخف هچ و قارشا خیش هچ هک یروط هب .تخادرپ نآ هب لیصفت ان

یم ریس ،یکلمارق زرمارف( .دندرک 7387

)ز :

کیسلاک نارکفتم نایم رد یلک یلکش هب ،نآ رب یتفرعمریغ لماوع ریثأت و تفرعم هب هجوت نبا و یسوط نیدلاریصن هجاوخ ،یلازغ ،افصلا ناوخا ،ینوریب ناحیروبا .تشاد دوجو رب نودلخ

و تثارو ،کسانم ،هیذغت ،اوه و بآ دننام یلماوع شقن هدرک دیکأت رگید دراوم

و یبجر( .دنا

،نارگید 73۳7 : 38 ، 81 - 83 ، 733 - 73۴ ،نارگید و هدازیلع ؛ 7383

: 0۲1 نبا ) ّنف نوماریپ نودلخ

:تسا هدرک یرواد ینیع و یدام کلام کی اب ،نآ نلاطب ای تحص هب نادقتعم و ایمیک

«ب ی رتش

ناسک ی دب هک ی ن روظنم م هجوت ی دننک ]دندقتعم ایمیک هب=[

ف ق ی ب و نار ی اون ی نا ی شنرهش ی ن دنا تح و ی

ای ن خ صوص ی ت هرابرد ی کح ی نام ی ناکما عوضوم رد هک یا

هتفگ نخس نآ ناکما مدع ن دنا

ی ز

م قدص ی دنک .»

انیس نبا و تسا هدوب نف نیا هب دقتعم هدوب ریقف یدام یگدنز رد هک یباراف ًلاثم

نبا( .تسا هداد یأر نآ نلاطب هب ،هتشاد یتنکم هک نودلخ

، 7388 : 7778 نیدب ) نبا ناس نودلخ

هبنج هلئسم اب ههجاوم زا یا رد .تسا هتساکورف یتفرعمریغ روما هب ار عقاو تخانش و تینیع ی

هب طوبرم یاوتف رد یروهشم ناتساد ،ءاهقف تاقبط

« رئب تاحوزنم »

و )هاچ زا ندیشک بآ(

هوحن أت نوماریپ هک هدش لقن یّلح هملاع زا سجنتم هاچ ریهطت ی رب یتفرعمریغ لماوع و عفانم ریث

یم و تسا تفرعم هنومن ناونع هب نآ زا ناوت

هلئسم اب ههجاوم زا کیسلاک یا .درکدای تینیع ی

7

« تسا فورعم ک

ّلح هملاع ه ی

ارب ی لوا ی ن رات رد راب ی خ ش هقف ی هع م ا هک دش دقتع ی

ن م هک ی وگ ی دن تساجن رگا[

ی رد

ب هاچ ی دتف م سجن هاچ ] ی

غرم رگا ،دوش ی

ب ی دتف اب بآ ولد دنچ ی

د ک ش ی

،د رگا یغلاا بی دتف ناسنا رگا و ردقچ ی

نآ رد

مب ی در شک ،ردقچ ی ند ا ی ن بآ ن بجاو تسا بحتسم اه ی

تس مامت وا رصع ات هکنآ لاح و یاهقف

ش ی هع دنتشاد قافتا

ا هک ی اهن جاو ضق .تسا ب ی

ه ا ی ن ا شدوخ هناخ رد هک دش ی

ن پ لاتبا ی اد .دش ی ک تساجن ی تساوخ و دوب هداتفا هاچ رد

ور لقتسم ون زا دمآ .دهدب رظن ی

ا ی ن تسا بجاو رئب تاحوزنم مرادن راک نم لااح( دنک رکف هلأسم یا

و اهباتک .)هن

ادم ر ک ولج ار ی هرابرد هک تشاذگ شدوخ ی

ا ی ن وتف ،دنک تواضق هلأسم ا

ی عقاو ی ب تسد هب ار شدوخ ی

دروا هک

ًاعقاو ا ی ن تسا بجاو راک یا

ن بجاو ی تس ،درک هعلاطم . ی

ک د هعفد ی د امت شلد هشوگ نآ ی

ل ا هب ی ن هک تسا

(4)

هیرظن ی

« تب یاه » هنومن ،نکیب سیسنارف ههجاوم زا یا

هرود نارکفتم ی هیلوا ی

اب نردم ی

هلئسم تب ار ناسنا نهذ یاهاطخ نکیب .دوب تفرعم و تینیع ی فیرحت تب راهچ زا و دیمان

ار ناسنا هلیبق تب .تفگ نخس شیامن تب و رازاب تب ،راغ تب ،هلیبق تب ناونع تحت هدننک یماو هلیبق و( دوخ کاردا هک دراد روآدای راغ تب .دهد رارق یزیچ ره تخانش کلام ار )دوخ ی

عیبط راغ راتفرگ دارفا .تسا نآ رد راتفرگ دارفا و نوطلافا راغ لیثمت و دنتسه دوخ تیبرت و ت

ءوس هب رازاب تب .دنوش قئاف یصخش تب نیا رب یعامتجا تلاماعت اب ات دننک شلات دیاب مهافت یم هرمزور یاهوگتفگ و تارواحم رد ینابز یاه ،رتائت / شیامن تب ًاتیاهن .دزادرپ

نکیب( .تسا هفسلاف و ناگرزب دیاقع زا یریذپریثأت 73۳8

: 00 - ۲1 )

همادا رد کم ی هبرجت بت هلئسم مویه ،ییایناتیرب یارگ

هب ار یرشب تاکاردا و تفرعم ی

هناگود هدیا و تاعابطنا ی هبرجت لوصحم هک تسا یتاکاردا یمامت تاعابطنا .تساکورف اه

ی

هدیا .تسا یسح هتفر ور و گنر ریواصت ،اه

هرابرد هک یماگنه ،دنتسه تاعابطنا نامه ی ناش

یم لمأت ،کیوجس( .مینک 73۳8

: 0۳

ّیلع مویه ) ت

هیاپ رب ار :داد حیضوت تداع و یوخ ی

« نهذ

یم شلولعم هب تلع ره زا هک تسا ندرکوخ قیرط زا هدیا[ هک یتباث نراقت ...دسر

هتشذگ رد ]اه

هتشاد شتارکفت رد هراومه نهذ لیلد نیمه هب ،تسا هدرک داجیا ام نهذ رد ار تداع نیا دنا

نآ یم مه نراقم ار اه ا و دریگ

نی یگشیمه مزلام دوجو زا ار یکی دوجو هک تسا هنوگ شا

یم طابنتسا .دنک

هلاسر( » ناسنا تعیبط باب رد یا ،کیوجس :رد لوقنم ،

73۳8 : ۴1 مه هدیا نیا )

یم تسس تسا ءارقتسا رب ینتبم هک ار یبرجت ملع تخانش و یلقع تخانش نایم یتوافت و دنک

یمن یقاب یسح هتکن اما .دراذگ

ارب هک یا موهفم رد مویه تکراشم و رضاح ثحب ی

« رد تینیع

یناسنا مولع »

هتکن ،دراد تیمها باب رد هک تسا یا

« دوخ » زا ام تخانش .تسا هدرک زاربا

یم همشچرس نامتاداع هاگره .تسا یعیبط یدوجوم تاناویح ریاس دننام زین ناسنا سپ ،دریگ

یم نخس شدوخ زا ناسنا تایبرجت ساسا رب راک نیا ،دیوگ

رسیم هتشذگ تاعابطنا زا یشان

اوتف ی ش ا ی ن ن بجاو هک دشاب ی

تس نلآا نوچ شتعفنم ا ی باج م ی سرت .دشابن بجاو هک دنک ی

د ا هک ی ن بلط تعفنم ی

،

اوتف دعب و ددزدب ار شرکف یی

هدب ا هک د ی ن نابز و للادتسا و رکف و هقف نابز اوتف ی

ک ب رکف ی نابز ،دشابن فرط

ی ک م .دشاب رادفرط رکف ی

وگ ی دن ا زا ار شدوخ .دندرک رپ ار هاچ داد روتسد ی

ن بلط تعفنم ی عب ،درک دازآ د

تسشن

د ،ندرک رکف ی

د قع مه نلآا ی هد مه شا ی ن .داد اوتف تقو نآ ،تسا »

ج آ م ،یرهطم(

0 : ۴1۳ - ۴81 )

(5)

یم ههجاوم هن ،تاعابطنا نیا ساسا .دوش دوخ تخانش و نارگید اب ههجاوم هک ،شدوخ اب درف ی

نیدب .تسا نارگید اب هرمزور تلاماعت قیرط زا یارجم زا زج ،شدوخ زا ناسنا تخانش ناس

یمن رسیم یعامتجا تایح ،کیوجس( .دوش

73۳8 : ۴۳ - ۲7 )

نیدب اگن رد ناس هبرجت ه

یسح تاعابطنا ار ام تخانش ساسا هک ییاجنآ زا ،مویه یارگ

یم لکش یم لصاح یماگنه تینیع ،دهد یکرتشم یسح تایبرجت ،نادنمشناد عومجم هک دوش

یم ادیپ هار یعامتجا مولع هب هک یماگنه کرتشم تایبرجت نیا اما .دنشاب هتشاد مه اب طقف ،دنک

یم کیدزن تینیع هب ینامز ک ،دوش

تایبرجت اب کرتشم تعامج کی ،نادنمشناد هورگ نیا ه

شنک زا ام تخانش ًلاوا هک ارچ .دنشاب هتشاد یکرتشم لباقتم یارجم زا زج یناسنا یاه

یمن لصاح نارگید اب ههجاوم و تخانش رد تینیع هب رجنم ههجاوم نیا یهاگنه ًایناث .دوش

یم یناسنا عماوج مهف رد قفاوت تشم هب قوبسم هک دوش

نیا اریز .دشاب یگنهرف و یبرجت تاکر

مه ار ام تاداع هک دنتسه یگنهرف و یبرجت تاکرتشم یم لکش

مه یارب یهار و دننک و یمهف

یم مهارف .دنروآ

نیمزرس رد یقطنم و یفسلف تنس رد هچ ،تناک زا شیپ ات تنس رد هچ و یملاسا یاه

د نودب تقیقح فشک یانعم هب ًاتدمع تینیع ،نآ ییاپورا راک هب قئلاع و ضارغا تلاخ

یم هیرظن .تفر تب ی

نوماریپ یتناکاشیپ کیسلاک هاگدید لکش نیرتهب هب نکیب سیسنارف یاه

یم ریوصت هب ار تینیع .دشک

هلئسم صاخ یانعم رد تینیع ی هزوح رد دعب هب تناک زا ًاودب نآ ریخا و 7

یعیبط مولع ی

یتناکون طسوت و دش حرطم یعامتجا مولع هب اه

ترُچ زا ار وا مویه دوب هتفگ تناک .تفای هار

یف ءیش( نمون نایم تناک .تسا هدرک رادیب یمزج کیکفت )ام دزن ءیش رادیدپ( نمونف و )هسفن

تناک خساپ .داد رارق یمود قلعتم ار یملع تخانش و تسناد ینتفاین تسد ار یلوا وا .دش لئاق کیکشت یارب تفرعم یاه

ب ندش لئاق ،مویه یتخانش یتلاوقم .دوب همهاف تلاوقم ندوب ینیشیپ ه

یم نکمم ام یارب ار ءایشا هب ملع و ملاع مهف هک هاگدید اب ،تلاوقم زا تناک مهف اما .دننک

ناونع هب ،رهوج ،وطسرا دزن رد .تشاد یساسا توافت رشع تلاوقم نوماریپ ییوطسرا کیسلاک لوقم تخانش اذل .تسا یجراخ ءیش تاذ رد ،هلوقم نیلوا ه

یف تخانش هب رهوج ی رجنم هسفن

7 تیعقاو تخانش یانعم رد ینعی یرواد زا لقتسم اه

هاگدید و یشزرا یاه .یصخش یاه

(6)

یم یف ءیش هب هار ام ،تناک یارب اما .دوش نیدب .میرادن هسفن

دزن رد تینیع عوضوم دنچره ناس

هلابند و وطسرا هفسلف ناور

هب تسرد هوحن هب ،کیسلاک ی یارب یناسنا یاوق و لقع ندرب راک

هژبا تخانش یم طوبرم یجراخ ی

هب ،عوضوم نیا تناک رد ،دوش هژوس دزن ینهذ تیعقاو

ی

یم لیدبت اسانش تقد وطسرا یارب تینیع رگا ،باب نیا زا .دوش

ءیش تخانش یارب یزرو

یم حرطم تناک اب نآ دیدج یانعم رد تینیع ،تسا یجراخ هزوح زا تینیع انعم نیا رد .دوش

ی

هزوح هب یجراخ نیع و هژبا یم لقتنم هدنسانش و هژوس ی

ا فرص لاح نیا اب .دوش نتفای تیمه

یلع ،هژوس هلئسم باسحلا

یمن دوجو هب تینیع یارب یا هبرجت رب مکاح لوصا هک ارچ ،دروآ

ی

یرشب دنتسه ام تخانش هنوگ ره طرش هک –

نآ تناک و – یم ییلاعتسا ار اه

ینیشیپ ،دناوخ

همه نایم و دنتسه .کرتشم رشب ءانبا ی

هژوس یارب طت ثیح زا هن ،تخانش لصا ،یناسنا یاه

یم لصاح جراخ اب نهذ قبا هکلب ،دوش

یم قافتا یجراخ تیعقاو هب مکح قیرط زا رگید نایب هب .دتفا

« یم ار ناهج ام میسانش

و –

یم یم ار ناهج هک میناد میسانش

نآ زا هن – هبرجت هک ور ،تسا یجراخ تیعقاو اب قباطم ام ی

شاب قباطم نهذ یاهراتخاس اب دیاب تیعقاو هک ور نآ زا هکلب .د

» ،نومولاس(

73۳8 : 03 نیا هب )

هلئسم ،بیترت شیپ ام هک یزیچ نامه( تیعقاو ی

هلئسم رت ،میدناوخ عیسو یانعم رد تینیع ی

هفسلف رد هلئسم هب تناک ی یفاک یرفعج( .دش لدب تینیع ی

،دابآ 73۳۲ : 30 - 3۴ )

هلئسم هلئسم لیذ ربو یارب تینیع ی گرزب ی

هشقانم رت حرطم ناملآ رد یشور ی

روط هب .دوب

هلئسم رد ربو صاخ ،ینیع ملع نایم یکیکفت دناوتب ات دوب یلوصا و بوچراچ لابند هب تینیع ی

شزرا دقاف و عقاو قباطم شزرا و ینهذ ملع و ییوس زا یرواد

نیا .دوش لئاق رگید یوس زا رادم

شلات نیرخآ رد یتح شلات ینارنخس نوچمه( ربو یرظن یاه

هشیپ هباثم هب ملع ید )

یم هد .دوش

باتک یهاوگ هب یعامتجا مولع رد تینیع ثحب هزوح رد هک ییاه

هفسلف ی هتشون یعامتجا مولع ی

یم ،تور( تسا یتیمهارپ و غاد ثحب نانچمه ،دوش 738۳

: 317 - 018 ،گیرت ؛ 738۲ : 03 - 11 ؛

،وکیماد 73۳3 : 70۳ - 718 هلئسم هب ربو خساپ .) ور نآ یشور تلاداجم رتسب رد دنچره تینیع ی

ز

ناملآ - یلیلحت بتکم و داصتقا یخیرات بتکم نایم لادج هژیو هب -

نانچمه ،تفرگ لکش

یم هچ و قفوم ار هزوح نیا رد ربو شلات هچ .دنکفا هزوح نیا تاماهبا یخرب رب یوترپ دناوت

یمن ،مینک دادملق قفومان هیقب هک درک راکنا ناوت

شلات ی رد یعون هب هزوح نیا رد یرظن یاه

همادا یم شلات هلاقم نیا رد .تسا هدش حرطم ربو راک ی رب میشاب هتشاد یداقتنا یهاگن ات مینک

(7)

مولع نایم یتوافت هک ینامز زا ،یعامتجا مولع رد تیلع نوماریپ ربو یشور هاگدید زا یهوجو هعماج هک ینامز ات ،دوبن لئاق یخیرات و یعامتجا یشور رازبا .درک کیکفت خیرات زا ار یسانش

یلصا هرود نیا رد ربو

« هدیا عون لآ » نوچمه یشور میهافم ریاس هک دوب

« یلع تیافک

» ،

« ناکما

ینیع » ای

« یشزرا طبر »

یم تمدخ هب ار یتناکون رادماو ربو میهافم نیا یمامت رد .تفرگ

بتکم یاه

.تسا هدوب ترکیر و دنابلدنیو هژیو هب ،ناملآ یبرغ بونج

هلئسم و ربو ملع یدنم

هلئسم ینیع ی هژورپ زا یعاعش ،ربو یارب ت نلاک ی

ینلاقع رت

7ندش ینلاقع .دوب دادتما ندش

هژورپ هلئسم مویه اب هک دوب یبرجت ملع زا عافد ی تروص تناک اب و دش راد

یددجم یرظن یدنب

هبنج ،ربو دزن دیدج ملع .تفای ینلاقع تفرشیپ زا یا

یبرغ عماوج صاخ وا رظن زا هک دوب ندش

،ربو( .تسا 7380

: 7۲۳ هک تسانعم نیا هب ،تسا نآ هب موکحم دیدج ملع هک ،موادم تفرشیپ )

هزوح رد میریذپب ،ملع ی

« و ،تفر دنهاوخ رتارف ام زا نارگید هک ]تسا[ دیما نیا هب ندرک راک

یب ات تفرشیپ نیا .تشاد دهاوخ همادا تیاهن

» ،ربو(

7381 : 7۲1 نیا ملع موتحم تشونرس سپ )

نهک تعرس هب هک تسا ،ربو( .دوش ه

738۴ : 3۴ ربو یارب )

ِتیاغ ملع نیعت

هتفای ی ندش ینلاقع

هجیتن رد هک تسا نآ ی

یم ییاج هب رشب هک دسر

« هبساحم لباقریغ و زیمآرارسا یورین چیه رد یا

تسین راک

» .دراد دوجو زیچ ره رب طلست ناکما هبساحم اب هکلب ، (

،ربو 7381 ، 7۲7 )

ینارنخس رد هشیپ هباثم هب ملع

یساسا هب خساپ یارب ییاناوت دقاف ار دیدج ملع وا ، نیرت

میقع نردم ملع ربو رظن زا .تسناد یگدنز یانعم شسرپ و ناسنا تایح لئاسم تسا نآ زا رت

شسرپ هب دناوتب هک هلئسم هک یسک نیرتهب .دهد خساپ ام یدوجو یاه

ملاع رد انعم نادقف ی

شنیسپاو راثآ رد یوتسلوت هدیمهف ار نردم ،هدش شزرا زا ادج ِیبرجت ملع عقاو رد .تسا

یمن دهد خساپ ام هب دناوت

«

؟مینک یگدنز روطچ »

،ربو(

7381 : 7۲۲ یم دنک اعدا هک یسک ) دناوت

هیصوت شزرا و یقلاخا یاه ربو رظن زا ،دیشک نوریب ملع زا ار ییاغ یاه

« ماوع بیرف » .تسا

،نیشیپ(

7۲۳ هب ربو ) هچین ییادصمه مغر دقن رد یا

ییاناوت یم ًاتیاهن اما ،نردم ملع یاه دسرپ

«

؟تسیچ یصخش و یلمع یگدنز رد ملع یعقاو و تبثم مهس »

،نیشیپ(

710 نیا هب خساپ رد )

یم نایب ملع یارب ار تلاسر هس ،شسرپ تلاسر نیا هس ره .دنک

اب موس تلاسر هژیو هب و اه

1Rationalisierung / rationalization.

(8)

،وا رظن زا ملع .تسا نیرق یملع تینیع یانعم 7

لرتنک نف ) هبساحم قیرط زا یگدنز

فادها ی

یم مهارف ار ینوریب خیرات رد وا عابتا یمامت و نکیب هک تسا یفده نامه ،ملع زا فده نیا ؛دنک

هشیدنا هباثم هب ملع .دندرک لابند نردم ی .تعیبط رب هطلس یارب یرازبا ی

3 شور ملع ) یاه

یم رارق ام رایتخا رد ار ندیشیدنا یاهرازبا و ندیشیدنا د

مولع اب طبترم هژیو هب یگژیو نیا .ده

یم کمک نهذ ذیحشت هب هک تسا هقیقد .دننک

3 رد تحارص و حوضو یرارقرب هب ملع ًاتیاهن )

یم کمک عضوم نایب تمدخ نیا .دنک

« یف .تسا یرگنشور تهج رد هسفن »

،نیشیپ(

71۴ )

نکن لوا ینف درکراک ود هب دودحم و سوبحم ار ملع ییوس زا میهاوخب رگا یوس زا و می

ییابیز زا رگید یسانش

هچین ییارگ ملع هب یشزرا و یقلاخا یهجو هک یلماع اهنت ،میورب رتارف یا

یم هنزور و دشخب یم مهارف یگدنز هب یشخبانعم یارب یکچوک ی

.تسا ملع درکراک نیمه دنک

یم کمک ام هب ملع .میشاب قداص نامدوخ اب هک دنک

« هفیظو ماجنا رد رگا ]یملع[ ی

دمآراک دوخ

یم ... ،میشاب تسد ای ،مینک روبجم ار دارفا میناوت

یم مک نآ هب میناوت ییاغ یانعم هک مینک کمک اه

...دنزاس نشور ناشدوخ یارب ار ناشراتفر »

،ربو(

7381 : 71۲ قفوم راک نیا رد یداتسا رگا )

هفیظو ،دوش هنارگنشور ی

ا ار ملع یقلاخا قح و تسا هداد ماجنا ار دوخ ی رگا اما .تسا هدرک اد

هفیظو زا ،دریگب هابتشا ربهر ای ،رادمتسایس ،ربمایپ اب ار دوخ شقن داتسا هلصاف دوخ یساسا ی

هک ارچ .تسا هتفرگ

« .تسا یرکف تقادص ،تلیضف ]هناگی=[ اهنت ،هاگشناد سرد سلاک رد »

،نیشیپ(

781 ) هفیظو نیموس هب دوخ یملع راک رد یسک رگا لیصحت ینعی ،ملع ی

و تحارص

ینشور شزرا اب هطبار رد یشخب وا یارب یملع تینیع عقاو رد ،داهن تمرح ،شضورفم یاه

شزرا اب ار دوخ تبسن هک ارچ ،تسا هدش لصاح بر ،هچین لوق هب و اه

عونلا هدرک صخشم ،اه

یعون ،ملع درکراک و یگژیو نیا .تسا

« توعد » یمن و ،تسا یقلاخا درکیور ذاختا اب ناوت

یب فرط نآ یشزرا تغارف و هک اجنآ زا ربو رظن زا رگید نایب هب .دروآ تسد هب ملع دوخ زا ار

« همه شرگن ی هرابرد نکمم یاه

یتشآ ًاتیاهن یگدنز ی دنریذپان

» شریذپ هب توعد ،

« هفرح »

ًافرص دنمشناد

« تشونرس یباختنا زاس

» یم هک تسا شیپ دیاب

لد هک دشاب یلوئسم ناسنا ره ضرف

(9)

ب یمداکآ هب :تسا هتس

« شیپ ملع شزرا دییأت .تسا سلاک رد سیردت ضرف

7» ،ربو(

7381 :

71۲ هفیظو زا نایب نیا ) تلااقم رد ًلابق ربو هک تسا یزیچ نامه طسب ،ملع یقلاخا ی

یشور ناونع تحت شا

یشزرا طبر ماقم رد ار نادنمشناد و دوب هدرک حرطم

شاد رذحرب یشزرا یرواد زا اما ،راتخم ،نورآ( .دوب هت

7380 : ۴10 )

شزرا و تایاغ دروم رد میمصت و باختنا هزوح صاخ طقف ،اه

هکلب ،تسین ملع ی

تسایس هفرح رادم تسایس ره .درادن نآ زج یهار مه یا

زا هتساخرب ینامیا دنمزاین یرادم

ناهج

3ینیب ربو( .تسا دوخ 7381

، 73۲ ربو رظن زا هک یعامتجا مولع )

« ت مولع زا ًاعطق یبرج

تسا

» ،

« یمن زگره میمصت لکشم زا ار درف دناوت

.دناهرب یریگ »

ربو(

7380 : 03 هلئسم نیا ) ی

« میمصت یریگ » یم کیدزن تسیلایسناتسیزگا نارکفتم هاگودرا هب ار ربو هک تسا یزیچ نامه .دنک

باختنا نآ قباطم هک یعضوم نآ هب نایمدآ یاه

یم یتسه اه یساسا و دشخب

باختنا نیرت

،اه ینعی

باختنا ینلاقعریغ ًاترورض ،ینامیا یاه

3.دنا یبرجت و ینیع یبایزرا ناکما ناونع چیه هب ینعی

باختنا نیا نایم ،رکیبورب( .تسین نکمم )یساسا تایاغ ای( اه

73۳۴ : 70۲ - 701 نامیا مدع )

یم رجنم مسیلیهین هب ًاترورض لادج دنچره لیلد نیمه هب .دوش

ملع رد ییاج ینامیا یاه یبرجت

یمن هعماج رد و ،دنبای هشقانم رب دیدج ی

ناسنا و ندوب ناسنا یاضتقا ،تسین ینایاپ ینامیا یاه

هعماج یاضتقا و نامیا نتشاد ،ندنام لصا ،یناسنا ی

« لهاست و حماست »

نامیا هب مارتحا و یاه

.تسا فلتخم ،سرپسای(0

7313 : 38۲ - 388 )

7 هجیتن دیاش نآ رد لمأت اما .میرادن یراک اعدا نیا تاعبت اب اجنیا رد رد رگدیاه یگدنز رد هک ،دشاب هتشاد ربرد یا

هرود یزان ی سا جارخا .میدید اه یگدنز رد دنچره ،ربو یاعدا نیا .دنتشادن مسیزان ورگ رد لد هک هاگشناد زا یدیتا

نیا هب ،)لمیز یتح و خولب ،چاکول نوچ یدارفا اب وا یهارمه هنومن ناونع هب( تشادن دومن نادنچ وا یلمع تسپ هک تسانعم نردم

نافرع ،اه رص شقن زا شیب یزیچ هک یسکره و بهذم و نید نایعاد ،اهارگ یب ف

هنافرط

یم هدهع هب ار یملع یزیچ هک درک نشور نایوجشناد یارب ار نیا دیاب لقالا ای ،تسین سرد سلاک هب یهار ار دریگ

یم وا هک هفیظو و ملع سنج زا دیوگ .تسین یداتسا ی

2weltanschauung

3 زا عضوم دنچ رد ربو .دراد ینیتسوگا یحیسم تایهلا رد هشیر ینلاقعریغ نامیا نیا و هعماج و داصتقا هلمج

هلمج هشیپ هباثم هب ملع ینارنخس نینچمه یم هداد تبسن نیتسوگا هب هک تسا هدروآ ار ینیتلا و فورعم ی

اما دوش

:تسین وا زا اعقاو

« نآ رگا یتح ،لیلد نودب روایب نامیا .ینادب چوپ ار

» ،ربو(

7381 : 718 ؛

Weber, 1978: 567

)

"credo non quod sed quia absurdum est"

0 دقتعم نآ هب هک رشب قوقح و یدازآ یساسا تیاغ ساسا رب و کیتارکومد یلکش هب دیاب ار سرپسای نخس نیا

شزرا هک ینامیا اذل .دیمهف تسا هتسیاش ،دنک جیورت ار یسارکومد فلاخ یاه

،سرپسای( .تسین لمحت ی 7313

:

333 - 333 )

(10)

هزوح لکش هب ،ربو رظن زا یشزرا فلتخم یاه تینلاقع نییآدوخ ی

بلط ار دوخ صاخ یاه

یم .دننک نآ زا یکی اهنت7

مزلام ،تسا ییایند نیا فادها هب فوطعم یرازبا تینلاقع نامه هک اه

هیامرس دشر اب هبساحم یراد

نوسفا ،ریذپ همانرب ،ناهج زا ییادز

روهظ و ،یداصتقا قیقد یزیر

،ربو( .تسا یبرغ دیدج ملع و ندمت 7380

: 33 اب ) .تسین دوجوم تینلاقع اهنت نیا لاح نیا

هاگدید نوچ یتشآ یشزرا فلتخم یاه

،ربو( دنریذپان 738۴

: 71۲ یمن ،) ینیع لکش هب ناوت

ناسنا هک درک للادتسا طیارش زا یرتشیب یهاگآ ییاکیرما ناتسوپخرس زا یبرغ نردم یاه

،نامه( .دنراد دوخ یگدنز 7۲7

)

شور تلااقم رد اضم هب ربو یتخانش

یم رب یهباشم نیم مویه نوچمه وا هک ییاجنآ زا .میروخ

جاتنتسا ناکما مدع هب دقتعم

« دیاب » زا

« تسه » لادج ،تسا یتسه یاه

تیاغ و یتخانش یتخانش

یم هدیدان ار یشزرا لادج هب و دریگ

نایاپ یاه یم هیبشت نانمیرها و نایادخ نایم ریذپان لاح نیا اب .دنک

یم هراشا هکنانچ ب ،مینک

یبسن ه یمن نت ییارگ نآ هب نلائاق و دهد

یم مهتم یمهفژک هب ار ،ربو( .دنک

7380 : 03 یم کمک ام هب هزوح هس رد یبرجت یعامتجا ملع وا رظن زا ) هب روبجم هکنیا نودب ،دنک

.میوش یشزرا یریگوس و یرواد 7

صخشم ام یارب ار نیعم فادها هب ندیسر یرورض لیاسو .

یم .دنک 3 یاهدمایپ . یم دزشوگ ار لیاسو نیا زا هدافتسا

ًاتیاهن و .دنک 3

یبایزرا . طورشم یاه لمتحم

اتن زا ی ج لمع هب ار لیاسو نیا یاهدمایپ ی تباقر

ره دیامُنب هسیاقم ماقم رد ام هب رگید نایب هب .دراذگب

هیصوت هکنیا نودب هتبلا ،تشاد دنهاوخ یپ رد یجیاتن هچ یلیاسو و فده کی باختنا یارب یا

فده

.دشاب هتشاد یرگید لباقم رد هزوح رد فده باختنا3

دنمزاین و تسین یبرجت ملع ی

« باختنا » درف

ناهج یانبم رب شزرا و ینیب

( .تسا دوخ یاه

Weber, 1949: 18-19

)

7 وح یدرف ینییآدوخ/یراتخمدوخ حلاطصا زا ربو هز

یم هدافتسا )یشزرا ی(اه :دنک

Eigengesetzlichkeiten der

einzelnen Sphären

لمع صاخ ِنادیم و هزوح نآ صاخ نیناوق قبطرب یدرف یشزرا ورملق رد یشنک ره ینعی .

یم هژیو تادهعت و دنک یم داجیا ار دوخ ی

،رکیبورب( .دنک 73۳۴

: 771 )

3 همجرت شور یسراف مجرتم ی تجا مولع یسانش

ربو( یعام 7380

لصا هب اذل ،دوب ماهبارپ و هدنسبان شخب نیا رد )

همجرت ای نتم نیمه هب ،یسراف نتم تحارص و تقد ساسا رب مه رگید عضاوم یخرب رد .میداد عاجرا یسیلگنا ی

( یسیلگنا نتم

Weber, 1949

هداد عاجرا ) .میا

(11)

یگنهرف مولع رد تینیع هلاقم لصفم ی

« یعامتجا تسایس و یعامتجا ملع رد تینیع

7» زا سپ ربو یدج راک نیلوا

یرامیب نمزم 0.۴ هلاس لاس رد .دیماجنا گربلدیاه هاگشناد زا یگتسشنزاب هب ًاتیاهن هک تسوا ی

7۳10 هفای راگدا هارمه هب ربو ترابموس رنرو و 3

هیریرحت تأیه یاضعا ،3

مولع ویشرآ ی

یعامتجا تسایس و یعامتجا ،نگوف( .دندش 0

738۴ : 770 روط هب زونه ناملآ رد نامز نیا رد )

ع زا یربخ یمسر مل

« هعماج یسانش » همه و دوبن هفسلف ای یعامتجا مولع ریگرد دارفا نیا ی

ی

.دندوب یعامتجا یگنهرف مولع زا یشخب هلاقم نیا رد ثحب دروم یعامتجا مولع ببس نیمه هب۴

یم هدناوخ مه خیرات ای یخیرات مولع نیزگیاج یلکش هب هک دوب هعماج نمجنا .دش

ناملآ یسانش

۲

لاس رخاوا رد 7۳1۳

دیاشدلگ فلدور طسوت رد ربو سپس و لمیز و سینوت یراکمه اب و 1

دودح ات ربو .تفرگ لکش نیلرب 7۳77

- 7۳73 هریدم تأیه وضع هب هرود نامه رد و دوب نآ ی

یب عوضوم رد فلاتخا لیلد ههد رد اهنت وا .تفرگ هرانک نآ زا یشزرا یفرط

هب یگدنز رخآ ی

هب یدج و یمسر روط

« هعماج یسانش » شم باتک و دش لوغ هعماج و داصتقا

کی هک زا سپ لاس

رد شگرم 7۳37

،نامه( .تسا هرود نیمه لوصحم ،دش پاچ 73۲

- 738 )

یمن ًاترورض یبرجت ملع کی ناونع هب یعامتجا ملع مازلا یاهراجنه دناوت

یارب یروآ

تیلاعف تواضق هک ییاجنآ زا .دنک عضو یلمع یاه

،دنراد ینهذ یهاگتساخ یشزرا یاه زا دیاب

هطیح ،ربو( .دنوش هدودز یملع ینیع ثحابم ی 7380

: 8۳ یم حیضوت ربو ) زیامت تلع هک دهد

تواضق زا یبرجت مولع تایاغ و فادها رییغت و ندوب یخیرات ،ییاغ فادها و یشزرا یاه

قیقد ِمولع یتح هک ارچ .تسین :دنتسه یگنهرف مه یبرجت مولع زا رت

« هرابرد ام ِشناد یتح ی

یعطق هرازگ نیرت یرظن مولع یاه

هقیقد مولع ًلاثم – تایضایر ای و یعیبط ی

هب تسرد –

هزادنا هیکزت هب طوبرم ماکحا ی .تسا گنهرف لوصحم ،سفن ی

» ،نامه(

۳0 نیا ربو روظنم )

1Die "Objektivität" sozialwissenschaftlicher und sozialpolitischer Erkenntnis

2Edgar Jaffe 3Werner Sombart

4Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik

۴ همان رد ربو ار یناتستورپ قلاخا تلااقم ،ترکیر هب یا

« یگنهرف خیرات رد یراتسج »

( .دوب هدیمان

Roth and

Schluchter, 1980: 124

)

6Deutsche Gesellschaft für Soziologie (DGS) 7Rudolf Goldscheid

(12)

رانک رد ار وا هلمج نیا رگا .دنرادن یرورض و یلک رابتعا هقیقد مولع ای تایضایر هک تسین لمج ة شرگید - هک یم ماظن یروط دیاب یعامتجا مولع رد یملع للادتسا دیوگ هک دشاب دنم

نآ دناوتب مه ینیچ درف کی یتح ،ربو( دریذپب ار

7380 : ۳1 ) - یم هجیتن ،میهد رارق نکمم میریگ

یگنهرف تلاوصحم ام تسا یرشب ماع دعاوق رب ینتبم هک میشاب هتشاد مه یا

- زاجم رگا ای

یرشب گنهرف مییوگب میشاب -

رظن اما ،دنک فرطرب ار ماهبا نیا هدرکن شلات ربو دنچره .دنتسه

یم فرطرب یدح ات ماهبا نیا ترکیر میهافم رد تقد اب .دوش

هرابرد ترکیر هاگدید دادتما رد ،تینیع نوماریپ ربو رظن تینیع ی

7یبای .تسا نایب هب

،ترکیر عقاو ی ت یماگنه

« ع ین ی

» نیب یلکش هب هک تسا ایم رد ،ینهذ

شزرا هب هک یفلتخم دارفا ن

.دوش یشخبانعم ،دنراد داقتعا نآ تقیقح ب هب

ی نا د ی رگ ی ک عقاو ی ت ع ین ی دارفا نوچ تسا

هژوس(

)اه ی هدرک قفاوت فلتخم اوتحم هک دنا

ی ی ناسک ی .دننک اطعا نآ هب (

Burger, 1986: 67

زا )

تینیع یارب ربو رظن هرابرد ربتعم تواضق هنوگره یبای

دیاب ،خیرات ی تاکاردا یقطنم لیلحت هب

یب و یمامضنا زا رگید نایب هب .دز تسد هطساو

« میهافم » ( .درک هدافتسا

Weber, 1949: 107

نیا )

هدیا و صلاخ عاونا نامه ،میهافم لیلحت زکرم رد هک دنتسه یلآ

هعماج یاه رارق ربو یتخانش

تیعقاو یور زا میهافم تخاس ماگنه یخیرات مولع نارگشهوژپ .دنراد یخیرات یمامضنا یاه

یم باختنا هب تسد تیعقاو و میهافم هوبنا زا و دننز

یم ار یخرب ،اه رظن زا شنیزگ نیا .دننیزگ

رب ینتبم دنچره ،ترکیر

یم ماجنا شزرا هک ییاجنآ زا اما ،دوش دنراد دوجو ییاه

یم ینتفریذپ ار رگیدکی للادتسا ناخروم ،دنتسه ماع و یناهج هک ای

خیرات مان هب یملع و دنب

یم لکش ( .دریگ

Heis, 2018

شزرا نیا نداد ناشن هک تسا فرتعم ترکیر دنچره ) ماع یاه

یراوشد ( دراد یدایز یاه

Zijderveld, 2006: 281

نیا ربو تاحلاطصا اب ناوتب اسب هچ اما ،)

شزرا نامه ار ماع یاه

« دنمشناد تیصخش »

.تسناد

یمن دارفا دنچره ربو رظن زا شزرا زا لماک روط هب دنناوت

مرجلا و دنریگب هلصاف دوخ یاه

هفیظو اما ،درک دنهاوخ ظفح ار یشزرا طبر نآ یملع ی

زا ار ناشناگدنناوخ هک دراد اضتقا اه

تواضق نامرآ نامه نیا .دننک هاگآ دوخ یشزرا یاه

« تحارص

» رد ربو ًادعب هک تسا ی هب ملع

هباثم هشیپ ی ا ربو .تخادرپ نآ هب یم هفاض

یارب یثحب ره رد دیاب یملع یدازآ مکح هب هک دنک

1objectification

(13)

مهم و( هدنناوخ نآ زا رت

شزرا سابل اجک هک دشاب نشور )صخش دوخ اه و هدرک نت هب راذگ

هدنهوژپ اجک یم نخس ملع لها ی

نایب هلجم نیا یمسر تسایس ناونع هب دراوم نیا ربو .دیوگ

بو عضوم رگناشن یعون هب هینایب نیا .درک هشقانم رد ر

یشزرا یرواد ی لاس نآ رد هک دوب7

نایم اه

یربو و ربو رلومشا و ییوس زا اه

مولع و داصتقا رد یشزرا و یخیرات درکیور نارادفرط و 3

،یدابآ یفاک یرفعج( .دوب هتفرگ لااب یعامتجا 73۳۲

: ۴3 )

نیب هک تسا ینیع یماگنه یعامتجا ملع ربو رظن زا

« تواضق یشزرا یاه »

و

« عم تفر

یبرجت » هباثم هب تینیع هک تسا تلاح نیا رد و میوش لئاق کیکفت

« رابتعا یاراد تفرعم یعون

یب یعامتجا مولع رد طرشودیق »

،ربو( .دش دهاوخ لصاح 7380

: 710 تسین نکمم لاح نیا اب )

تواضق هک یشزرا یاه

نامرآ زا هتساخرب هک یا یلک هب تسا هدش لصاح نادنمشناد تایاغ و اه

آ زا ن تبسن ار درف ره تیوه هک ارچ .دوش بلس اه یم ییاه

شزرا اب وا هک دزاس تایاغ و اه

یم رارقرب قلطم هرابرد یرواد یاج تسا دقتعم دنچره ربو .دنک

شزرا نیا ی ،تسین ملع رد اه

شزرا نیا هک تسین دقتعم ًادبا اما و دنرگیدکی ضرع رد مه یبرجت ملع تحاس زا جراخ اه

مه اب یتوافت نآ ینعی .دنرادن

تللاد زا هدرک یعس سوارتشا هک روط ،دهد حیضوت ربو ملاک یاه

یم دایش و ربمایپ ای ناطیش و ادخ دراد ار تیفرظ نیا ربو ملاک دنچره .دوش هتشاگنا ناسکی دناوت

ضقانت هک یبسن نیا عضوم دنچ رد اما ،دوش راکشآ هنیمز نیا رد ییاه

یقلاخا ییارگ -

یتفرعم

زا هتساخرب هتشون زا یهوجو

.تسا هدرک در ار شیاه

هلاقم رد یب یانعم ی

هعماج رد یقلاخا یفرط داصتقا و یسانش

یم ، :دسیون

« هویم تخرد ی

رگا ،یگدنز لک تیاهن رد و تیمها نایاش تیلاعف ره هک تسا هتفهن تفایرد نیا رد ،تفرعم هعقاو لثم میهاوخن اده یپرد هکلب درذگب دوخ یدوخ هب یعیبط یا

هناهاگآ تی ،میشاب نآ ی

هعومجم ییاهن تامیمصت زا تسا یا »

،ربو(

7380 : 03 دنناساره هاگدید نیا زا هک ار یناسک وا .)

7 هشقانم ( یشزرا یرواد ی

Werturteilsstreit

هشقانم زا یشخب ،) نلاک ی

ناونع تحت زور نآ ناملآ رد هک دوب یرت

هشقانم ( یشور ی

Methodenstreit

واتسوگ یربهر هب ناملآ یداصتقا یلصا بتکم ای یخیرات نانادداصتقا نایم )

ا نیا رد .دوب هتفرگرد رگنم لراک ریثأت تحت ًاتدمع )یمیمعت و یعازتنا یداصتقا بتکم ای( شیرتا بتکم و رلومش

گن هطبار همجرت رد راتساریو حیضوت ( .هعماج و داصتقا یسیلگنا ی

Weber, 2019, 142

یحیضوت یارب نینچمه )

گن ربو هرود رد ناملآ یداصتقا بتاکم عازن نوماریپ هدرشف اس

( ناراکمه و نیلدن 73۳3

: 731 - 737 .)

2Gustav Friedrich Schmoller.

(14)

یبسن سرت زا ًلامع و یم نآ زا ییارگ

یم ماخ و مهفژک ،دنزیرگ هب داقتعا رگید نایب هب .دناوخ

لادج هکنیا یب ار دنوش حرطم ینیع ملع زا جراخ دیاب یشزرا یاه

یبسن هب طبر یم ییارگ

.دناد

یبسن کی رظن زا هکنیا ْحیضوت ینیع تخانش هب ناوتب هک درادن دوجو یهار چیه یتفرعم یارگ

هبش و ملع رظن نیا زا .تفای تسد یملع هرازگ کی .دنرادن مه اب یتوافت ملعدض و ملع

یبسن شم طیارش و تیعضو کی رد یقلاخا شنک کی تسا دقتعم مه یقلاخا ییارگ یم هبا

دناوت

یبسن .تسا هدرک در ار دراوم نیا یود ره ربو .دشاب دب و بوخ نامزمه اب ار یتفرعم ییارگ

یم در تینیع هب ندش لئاق یبسن و دنک

رب دیکأت اب مه ار یقلاخا ییارگ

« دنمشناد تیصخش »

ای

یقلاخا تیلوئسم یم رارق دقن دروم تسوا هجوتم هک یا

.دهد

هب ربو هک یرگید عضوم یبسن تحارص

نآ یقلاخا عون زا ییارگ یم در ار

رد یشخب ،دنک

هلاقم تینیع ی یم .تسا :دسیون

« مهرد هرابرد یملع ثحابم یگشیمه یزیمآ تیعقاو ی

یبایزرا اب اه

تیعقاو عیاش زا یکی مه زونه ،اه بیسآ زین و نیرت

تلصخ نیرتاز هتشر رد راک یاه

...تسام ی

یب راتسیا ه یقلاخا یتوافت .درادن یملع تینیع هب یطبر چی

» ،ربو(

7380 : 711 لبق هحفص دنچ وا )

یم شلات هک ار یناسک مه هنایم رد دننک

نامرآ ی هنایم هار ،تسار و پچ یاه هب مهتم ار دننیزگرب یا

نامرآ ندرک هضرع یبسن لدبم سابل رد ناشیاه

اب یقلاخا یملع نامرآ یعون زا و دوب هدرک ییارگ

ک عافد تیعطاق :دوب هدر

« همانرب تسترابع مینامب رادافو نادب نوزفازور یتیعطاق اب میراودیما هک یا

تواضق زا یبرجت شناد صیخشت ییاناوت :زا هفیظو هب دهعت ،یشزرا یاه

ِتقیقح ِندید ِیملِع ی

هفیظو هب دهعت زین و عقاو نامرآ زا تیامح ِیلَمَع ی

نامیاه .»

،نامه(

۳1 زا رگا )

« نامرآ یاه » بو ر

هفیظو ود ،میرذگب یبسن اهنت هن تسخن ی

یم در ار یتفرعم و یقلاخا ییارگ دهعتم ار ملع هکلب ،دنک

یم دادملق یقلاخا و نامرآ اما .دنک

رد هک تسا یزیچ نامه ًلاامتحا ،هدرک هراشا نآ هب ربو هک ییاه

همادا هلاقم نیا ی ناونع تحت ،دنلب ی

« هلئسم نارگراک ی »

ناونع هب

«

ِشنم » یارب هک ویشرآ صاخ

.تسا هدرک دای هدوب مکاح نآ رب یدایز ِتدم ،نامه(7

713 - 713 )

هزوح رد ربو داهنشیپ یبسن زا زیهرپ یارب ملع ی

ملاعا و تحارص ِنامرآ هب نامیا ،ییارگ

شیارگ ینلع هزوح رد .تسا یشزرا یاه

تیاغ قلاخا نایم کیکفت شداهنشیپ اما ،تسایس ی رگن

7 نرق یادتبا و مهدزون نرق یاهتنا رد یشور عازن رد دوب هدش ثعاب هک دشاب یزیچ نامه نامرآ ای هلئسم نیا دیاش

یربو و ربو ،ناملآ رد متسیب بسچرب اه

« لاکیدار پچ »

یفاک یرفعج( .دنروخب ،یدابآ

73۳۲ : ۴3 )

(15)

رگندمایپ قلاخا و هب ْنمؤم ِرادمتسایس یارب و دنرگیدکی لمکم تایقلاخا هنوگ ود نیا .تسا

تیاغ نامیا مهم .تسا هانگ نیرتلااب رگندمایپ ِنامیا هب رفک ،رگن

تلاسر هک یراک نیرت

تسایس یم ار رادم نیدب .تسا شلامعا جیاتن اب هطبار رد وا یشیدنارود ،دزاس

رادمتسایس ناس

هفرح لاع هک تسا یسک یا و هبساحم ار دوخ لمع جیاتن ًامئاد ،نامرآ کی هب نامیا رب هو

شیپ :دیوگب رگندمایپ قلاخا زا تیعبت اب دناوتب هک ییاج ات ،دنک ینیب

« نیمه رد نم فقوتم اج

یم یمن یرگید راک ؛موش .مهد ماجنا مناوت

7» ،ربو(

7381 : 708 )

خیرات رد تینیع هعماج ربو رظن زا ملع کی هن یسانش

« یرات یخ » ملع کی هکلب

« یبرجت » ( .تسا

Weber, 2019:

تسد ار دوخ ربو )96

هدرورپ یم ناملآ یخیرات بتکم ی تسناد

،ربو( 3

7380 : 7۳3 هب انب و ،)

خیرات هک دوب هدنامن یزیچ یلوق ،سوارتشا( دوش ارگ

73۳3 : ۴1 رد وا ،) هعماج و داصتقا شلات

هعماج ملع نایم ات درک ئاق کیکفت خیرات و یسانش

هعماج ملع .دش ل نوناق یسانش

و رگن

میمعت تیدرف خیرات یلو ،شخب یاوتحم زا هک یماگنه ،یروص یلکش هب خیرات اما .تسا رگن

یم یهت یگنهرف یم یعازتنا ربو نایب هب و دوش

هدام ،دوش هعماج ی

یم لکش ار یسانش نیا .دهد

هدیا عون هب ار ام ،ندش یعازتنا و اوتحم زا ندش یهت یم لآ

یانبریز هک یموهفم .دناسر

هعماج باتک لک و تسا ربو یسانش هعماج و داصتقا

( دراد انتبا نآ رب

Weinert, 1996

.)

7 ب ( یرذابا هب دیرگنب یقلاخا عضوم ود نیا نوماریپ هنادنمروش یلیلحت یار 7381

، 707 - 7۲۲ .)

3 ار دوخ هعماج و داصتقا رد ربو

« هعماج سانش » یم هعماج و خیرات نایم اذل و دناد یم کیکفت یسانش

ناونع نیا .دنک

ههد هب طوبرم ی

7۳71 هژیو هب و تسا 7۳73

( .تسا دعب هب

Weber, 2019: 57

نامز رد هژیو هب و نآ زا شیپ ات )

هلاقم شراگن ی

« تینیع

» هملک هب ًاساسا ، هعماج ی

یمنرب یسانش مولع/ملع ،یگنهرف مولع زا تبحص اج همه .میروخ

( .دنتسه انعم کی هب هلاقم نآ رد هسره نیا رگرب رظن زا .تسا خیرات و یعامتجا

Burger, 1987: 68

نیدب ) رد ناس

هلاقم رسارس ی

« نیع تی

» یم هراشا یعامتجا ملع هب اج ره ، هتبلا رگرب .تسا ضیوعت لباق خیرات اب موهفم نیا دوش

هعماج اما ،دنتسه یگنهرف مولع ربو یارب یعامتجا مولع و خیرات دنچره تسا دقتعم وا یارب یسانش

« یعیبط ملع »

( .تسا

Burger, 1987: 68

هعماج دنچره ربو ) اد یمیمعت و یبرجت ملع ار یسانش

نآ تحارص هب اما ،هتسن ملع ار

رد اهدعب ربو نآ زا هتشذگ .تسا هدناوخن یعیبط 7۳71

هلاقم رد یانعم ی

« یب یقلاخا یفرط »

هعماج رد و یسانش

.تسا هدناوخ یبرجت ار یعامتجا مولع ،داصتقا

(16)

هعماج هدیا عاونا لیذ ،ربو یتخانش یم یدنبتروص یصلاخ و لآ

هبرجت هک دوش صاخ رادانعم ی

تسا ییاپورا شور ظاحل هب هک یروط هب ،7

یا .دشاب هدش یهت اوتحم زا یتخانش یهت ن

زا یگدش

یم حیضوت وا .تسا تینیع یارب ربو یشور دربهار اوتحم :دهد

« تخانش یانعم گنهرف ی اقو ی ع

مامضنا ی رات ی خ ی اهوگلا و ( ی موهفم ی ا هب رظان ی ن اقو ی ع راصحنا فده اهنت ) ی

و اغ یی مولع

عامتجا ی اهرازبا نوچمه هک تسا ی

د ی رگ ی نوچ تخاس یموهفم یاه ن و

ق د تخاس اه ا هب ی ن

شر م تمدخ هت ی

دننک

3. ( »

Weber, 1949: 111

)

هعماج هعلاطم لفکتم هک تسا ینیع/ویتکژبا و ینهذ/ویتکژبوس لاح نیع رد یملع یسانش ی

شنک هدیا و رکف تهج رد یناسنا شنک هک لیلد نیا هب تسا ینهذ ملع نیا .تسا یناسنا یاه ی

یم لمع یصاخ هعماج نامرآ ینعی( .دنک

ب یپ انعم نیا رد سانش رگشنک تاینهذ و تاین هب ندر

هک لیلد نیا هب تسا ینیع لاح نامه رد ملع نیا اما )تسا

« سناش

» نیا صیخشت یارب ی

تهج هدننیب یارب صاخ یریگ هعماج ینعی( شنک نآ ی

نامفیل همان( .دراد دوجو )سانش لوقنم ،3

:رد

Weber, 2019: 57

نیا )

« سناش » .تسین یرامآ یگتسبمه کی یانعم هب ًافرص نیع رد هکلب

هدنیامن لاح رادانعم تیافک کی ی

ینعی .تسا 0

هئارا ی سفت ی ر لع ی زا ی ک تفاب رد هک شنک

گنا ی هز اه شنک ی رگ ارش و ی ط جراخ ی رادانعم لکش هب ی

.دشاب مهف لباق (

ibid, 88

رگید نایب هب )

هعماج هاگدید اپرب یلع ریسفت و حیضوت هنوگره هک دراد اضتقا خیرات هرابرد یسانش

هی طیارش ی

شور نابز هب هک یروط هب ،دشاب شنک یجراخ و یلخاد دامتعا تیلباق ای ییایاپ ،یتخانش

هتشاد۴

نیدب .دشاب دناوخب ار ام ریسفت و حیضوت هک دراد ار ناکما نیا ام دننام مه یرگید رظان ره ناس

ب طیارش اب نآ تبسن نینچمه و رگشنک یشزیگنا و یدرف صاخ طیارش هب نآ طبر و و ینوری

.دنک کرد ار شنک یراتخاس هعماج دناوتب دیاب ،رادانعم مه و دشاب یفاک مه دهاوخب رگا ،رادانعم تیافک نیا ار یملع ی

هعماج ملع تینیع ینعی .دنک دعاقتم لیلحت یگدنسب زا یسانش

یمرب ییاه دروم ییوس زا هک دیآ

هعماج لابقا ظاحل هب رگید یوس زا و )رادانعم( تسا یملع ی

یلیلحت و هجوم یحیضوت یقطنم

7 هیامرس ،یلوپ ماظن ،یبرغ رهش ،یسارکوروب نوچمه یمیهافم .یرازبا تینلاقع و یراد

3 یکأت .تسا ربو زا د

3Robert Liefmann

4meaningful adequacy / Sinnadäquanz 5reliability