یریگدای یعامتجا
و لدابت د یموب کیژولوکا شناد
ر تیریدم
متسیسوکا یعیبط یاه
هقطنم :یدروم هعلاطم(
هوکزوریف -
یاتسور روزل
)
دازآ ینامحر ماهلا ینابرق یدهم ،
12
*
1 - یر دحاو رون مایپ هاگشناد ،تسیز طیحم شزومآ دشرا یسانشراک یوجشناد
2 - ینابرق یدهم ناد رایداتسا ؛*
نارهت هاگشناد یعیبط عبانم هدکش
( تفایرد خیرات :
16 / 2 / 1969 - :بیوصت خیرات 22
/ 2 / 1969 )
هدیکچ
یریگدای .دنتسه یعیبط عبانم قفوم یتکراشم تیریدم هب یبایتسد یاتسار رد یدیلک هفلوم ود یعامتجا یریگدای و شناد دیلوت لح تهج رد هدیا ،تایبرجت شرتسگ و شخپ قیرط زا یعامتجا ناوت یم یهورگ یاضف کی رد شلاچ و تلاکشم
د یریگدای .دشاب زاسراک
هرهب لباقتم یریگدای یارب یبسانم یاضف تسا رداق یعامتجا .دیامن داجیا یتکراشم تیریدم دنیآرف رد یعیبط عبانم زا نارادرب
زا فده
لیلحت قیقحت نیا ماجنا شناد لاقتنا یاهدنویپ ساسا رب یعامتجا یریگدای هکبش
یموب کیژولوکا رد
هورگریز راهچ عترم نارادرب هرهب
یاتسور روزل هقطنم رد عقاو هوکزوریف
ک ییاسانش و رد یدیلک نارگشن
دنیآرف عامتجا یریگدای .دشاب یم ی
،قیقحت نیا ماجنا تهج ب
ر
ساسا شور هکبش لیلحت یمک یا هکبش لیلحت همان شسرپ زا هدافتسا اب
، یاهدنویپ و دیلوت
ناد لاقتنا ش کیژولوکا رد یموب
نیب
هرهب نارادرب .دیدرگ یروآ عمج دیم ناشن قیقحت نیا جیاتن
مکارت نازیم ده اه هورگریز ریاس زا شیب هس هرامش هورگ ریز رد یهورگ نورد
و هدوب هیامرس اذل
، ماجسنا یریگدای و ا رد یعامتجا
جیاتن .دوب دهاوخ رتشیب هورگ نی زکرمت صخاش
ساسا رب یاهدنویپ ریب
ینو درف ره
،
هدنهد ناشن نارگشنک تیزکرم صخاش ساسا رب نینچمه .دشاب یم یموب شناد لاقتنا و شخپ دنیآرف رد هکبش رتشیب یگتسب نازیم
.دنا هدش ییاسانش زین یموب شناد شخپ و دیلوت رد یزکرم تیاهن رد
هک دومن نایب ناوت یم ءاقترا رد دناوت یم یعامتجا یریگدای تیوقت
گزاس تیفرظ عبانم یتکراشم تیریدم همانرب تیقفوم نازیم شیازفا ببس نینچمه و هدوب رثوم یطیحم تسیز تارییغت هب دارفا یرا
.دش دهاوخ یعیبط
ناگژاو یدیلک :
هکبش لیلحت
،یتکراشم تیریدم ،یعامتجا هکبش
یعامتجا یریگدای ،
کیژولوکا شناد یموب
، یاتسور روزل
لوئسم هدنسیون*
ت : :نفل 76122961212
: لیمیا
mehghorbani@ut.ac.ir
1 - همدقم
هزورما قحت رد یاتسار رد یرایسب تاقی هب یبایتسد
یعیبط عبانم قفوم تیریدم رب دیکات ،
درکیور یاه
یتیریدم هک تسا
ار یلحم عماوج میمصت دنیآرف رد
یطیحم تسیز یریگ دنیامن یم لیخد
(
Armitage et
al., 2008; Brondizio et al `., 2009; Mehrabi &
Ghorbani, 2008; Norberg & Cumming, 2008
) .
حم نیقق یرگ یدصت یارب دندقتعم قفوم
عبانم رد
هب مربم زاین یعیبط قیفلت
یعامتجا و یعیبط مولع
تسا (
Karimi, 2007
.) رد یساسا ءازجا زا یکی یدصت
یرگ یعیبط عبانم یم یعیبط عبانم زا نارادرب هرهب ،1
مسیناکم یریگ لکش تهج رد هک دنشاب یرگ یدصت
یعیبط عبانم د ار یمهم رایسب شقن
ر لباقتم طابترا اب
دنیامن یم افیا اهروتکاف ریاس (
Lubchenco, 1998
.)
هنوگ ره ساسا ی
،عترم زا یرادرب هرهب رد یرگیرا
نارادرب هرهب نیب لباقتم یاه شنک و یعامتجا طباور زا یا هنومن یرگیرای ره ساسا رد هک دشاب یم عترم دشاب یم یعامتجا هکبش کی (
Folke & Colding,
).2003
د قفوم یتکراشم تیریدم کی یساسا هجیتن و
،متسیسوکا کی رد و شناد لدابت و تردق میسقت
رد رثوم یریگ میمصت کی لامعا یارب تاعلاطا ( دنشاب یم متسیسوکا اب طابترا
Berkes, 2009
.)
ات هدومن کمک نیققحم هب یعامتجا طباور درکیور وگلا دنناوتب ی
،فلتخم نارگشنک نیب لباقتم طباور
یذ اب طبترم یتلود یاه داهن و ،ناعفن ت
یرگ یدص و
یکی .دنهد رارق یسررب دروم ار یعیبط عبانم تیریدم یعامتجا طباور هعلاطم رد اه شور نیرتهب زا
، لیلحت
یعامتجا هکبش .تسا2
1-Natural resources governance 2- Social network analysis (SNA)
یعامتجا یاه هورگ زا لکشتم هک هعماج ره رد هعماج یلصا هتسه یعامتجا طباور ،دشاب یم یفلتخم بوسحم دش
و ه شرتسگ اب نارگشنک دوش یم بجوم
رد ار دوخ یاه شنک ،دوخ یتلاماعت یاه دنویپ هب دنرداق قیرط نیا زا و هدومن لیهست هعماج راتخاس دنبای تسد دوخ فادها (
Bastani et al., 2008
.) هب
هجوت اب یعامتجا یاه هکبش ،یعامتجا لماعت لابند ا هلاسم .دریگ یم لکش دارفا نیب طباور هب رد یساس
ناونع هب یعامتجا تخاس .تسا طباور ،هکبش هاگدید دارفا نیبام یاه دنویپ و هکبش یاضعا زا هکبش کی داهن ،دارفا دناوت یم هکبش یاضعا .تسا هدش لیکشت و طباور هیلک اهنآ نیب یاهدنویپ و دشاب ... و نامزاس ای دنویپ دننام دریگ رب رد ار یعامتجا یاه دنویپ لاقتنا
لاطا تاع دنویپ ،یدنواشیوخ دنویپ ،یتسود دنویپ ،
( .... و تکراشم
Wasserman & Faust, 1994
.)
نیب دوجوم یعامتجا طباور هعلاطم اب هکبش هاگدید هب دارفا زا یا هعومجم یم یعامتجا تخاس لیلحت
.دزادرپ یعامتجا هکبش یلصا ثحب هک طباور و دنویپ
ناونع هب ،دنتسه
"
یعامتجا هیامرس
"
سحم 9
یم بو
درکیور هب هجوت اب یعامتجا یاه دنویپ و طباور .دنوش درف و هکبش یعامتجا هیامرس ناونع هب هکبش لیلحت یم طباور نیا ساسا رب درف ره و دنوش یم بوسحم اه دنویپ رد دوجوم یاه تیامح و عبانم هب دناوت هشیر هکبش هاگدید زا یعامتجا هیامرس و دبای تسد هکبش و طباور هب شا ددرگ یم رب یعامتجا یاه
(
Bastani et al., 2008
هلوقم رد یساسا و مهم داعبا زا .)
،یعامتجا هیامرس تاعلاطا لاقتنا
هک تسا یعامتجا
یعامتجا ماجسنا ،یعامتجا تکراشم دننام رگید داعبا
3- Social Capital
181
دهدیم رارق ریثات تحت ار... و (
Hirschi, 2010
روط هب .)
،یعامتجا طباور رب دیکات اب ،یلک هکبش لیلحت شور
دنویپ هعلاطم رد ار ام ییاهشور داجیا اب تسا رداق دیامن یرای یعامتجا یاه (
Borgatti et al., 1999;
Norberg & Cumming, 2008
.) ی یاه هفلوم زا یک
رد دناوت یم هک یعامتجا یاه هکبش رد هدش حرطم گژیو ،دشاب رثوم یعامتجا هیامرس ی
یتخاس یاه
.تسا یعامتجا هکبش ناونع هب یعامتجا هکبش لیلحت
ییاه صخاش ،درکیور کی ار
رارق نیققحم رایتخا رد
یگژیو دنشاب رداق نیققحم اهنآ زا هدافتسا اب ات هداد و لیلحت دروم ار فلتخم یاه هکبش یراتخاس یاه زا یخرب هب ام شهوژپ نیا رد .دنهد رارق یسررب گژیو ی راتخاس اب طبترم یاه یاهدنویپ
و دیلوت لاقتنا
یریگدای تیوقت یاتسار رد یموب کیژولوکا شناد م عترم نارادرب هرهب نیب رد یعامتجا .میزادرپ ی
دنیارف رد ،دش هراشا لااب رد هک روطنامه یرگ یدصت
م یعیبط عبان هرهب نیب رد اه دنویپ و طباور هعلاطم ،
هعلاطم قیرط زا .تسا یرورض یرما عتارم زا نارادرب رد یعامتجا طباور رداق نیققحم نارادرب هرهب نیب
دنویپ نازیم و رظن دروم یاه هکبش یرادیاپ دنتسه هیامرس نازیم نینچمه و هکبش رد دوجوم یاه تخانش .دنهد رارق یسررب دروم ار هکبش یعامتجا یتکراشم تیریدم رد اه هفلوم نیا ریاس و عتارم 1
یارب یتکراشم رتسب داجیا و جیورت دننام تلاوقم تیریدم ا یرما عتارم دمآراک
.تسا ریذپان بانتج
یقیقحت رد رد ار یعامتجا هکبش لیلحت شقن
یتکراشم تیریدم رب ار نآ رثا و یعامتجا یریگدای قیقحت نیا رد .دنداد رارق یسررب دروم یعیبط عبانم و ینیبانیب تیزکرم دننام هکبش یمک یاه صخاش تسا هدیدرگ هبساحم هجرد تیزکرم (
Ostrom et al.,
2- Co-management
)1999
هرهب اه صخاش نیا زا هدافتسا اب . نارادرب
یتکراشم یاه تیلاعف رد لااب تیزکرم اب یدیلک دش هداد صیخشت ه
یعامتجا هکبش لیلحت و یم ناشن
رصحنم تیعقوم یاراد لااب تیزکرم اب رادرب هرهب دهد درف هب شقن(
رد رت یوق یعامتجا )هکبش
طابترا و
هکبش رد دارفا ریاس اب یوق .دشاب یم
یروئت رد
و شناد اب نارگشنک ییاسانش یعامتجا یریگدای .تسا یرورض ینغ تاعلاطا یعیبط عبانم تیریدم رد
کی ناونع هب ،یریگدای ساسا رب یاه درکیور شور
تسیز رادیاپان طیارش اب هلباقم یارب یطیحم
تیوقت و
دارفا یراگزاس تیفرظ .دوش یم هدافتسا
ف خ یریگدای یاه دنیآر روحم دو
، مهم هفلوم ناونع هب
رد یتکراشم تیریدم و یریگ میمصت و تکراشم ا یاه متسیس یعامتج
- تسا هدش هتخانش کیژولوکا
(
Eisenstadt & Roninger, 1984
شناد لاقتنا و دیلوت .)
یاتسار رد یارب یدیلک هفلوم ود یعامتجا یریگدای
یاه هار زا یکی و دنتسه یتکراشم تیریدم ییایوپ ررب یتکراشم تیریدم تیقفوم نازیم یس دیلوت نازیم
تسا شناد یریگراکب و (
Berkes, 2009
یریگدای .)
رد هدیا ،تایبرجت شرتسگ و شخپ قیرط زا یعامتجا یهورگ یاضف کی رد شلاچ و تلاکشم لح تهج هب رداق یریگدای یاه هکبش اذل .دشاب زاسراک ناوت یم گ کی زا شناد و تایبرجت لاقتنا گ هب هر
رد رگید یا هر
دنتسه هکبش (
Armitage et al., 2008
.) عبانم هزوح رد
یروئت نیا ندومن یدربراک ،تسیز طیحم و یعیبط هرهب و دارفا هک تسا تروص نیدب یریگدای یم نارادرب
تیریدم رد کیژولوکا شناد بسک یارب دناوت اب هک ییاهدنویپ لابند هب رگیدکی زا متسیسوکا ومن رارقرب رگیدکی هرهب یعامتجا یاضف کی رد و هد
یارب وگتفگ کی تسا رداق یروئت نیا .دنوش دنم هرهب و نارگشنک نیب رد لباقتم یریگدای زا نارادرب
نیآرف رد یعیبط عبانم لیهست ار یتکراشم تیریدم د
دیامن (
Folke & Colding, 2003
هکبش لیلحت شقن .)
تیریدم اب یروئت نیا نداد طابترا یارب یعامتجا تسا رداق هکبش لیلحت هک تسا نیا رد یعیبط عبانم هرهب ییاسانش رد ار نازیر همانرب ینغ شناد اب نارادرب
ساسا رب یموب کیژولوکا شناد هکبش رد کیژولوکا رب هولاع و ییاسانش هکبش رد دارفا تیعقوم هسدنه ار دنتسین طابترا رد دارفا ریاس اب هک ینارگشنک نیا دیامن ییاسانش زین (
Borgatti et al., 1999
.) نیا رد
رد یدیلک یاه صخاش زا یخرب یسررب هب قیقحت رد عترم نارادرب هرهب هکبش درخ و نلاک حطس لیلحت و عترم رادیاپ تیریدم یاتسار رد روزل یاتسور و دیلوت یاهدنویپ ساسا رب یعامتجا یریگدای هکبش .تسا هدش هتخادرپ یموب کیژولوکا شناد لاقتنا
2 - اه شور و داوم
2 - 1 هعلاطم دروم هقطنم یفرعم
دنمجرا شخب یاهاتسور زا یکی شهوژپ نیا رد باختنا روزل مان هب نارهت ناتسا هوکزوریف ناتسرهش هب میدق رایسب یاه نامز زا اتسور نیا مدرم .تسا هدش لوغشم یزرواشک هب نآ زا سپ و یرادماد هب هدمع روط یرادماد یتنس هویش و دنتسه عتارم زا یرادرب هرهب وهب اتسور نیا رد عتارم زا یرادرب هرهب .دنا هدرک ظفح ار هک تروص نیا هب دوش یم ماجنا ییاروش هناورپ تروص ناتسرهش یعیبط عبانم هرادا یگنهامه اب اتسور یاروش زا نارادرب هرهب و دراد رایتخا رد ییارچ هناورپ هوکزوریف عتارم زا تشادرب قح قیرط نیا یفرع ناماس هدودحم
کی هب قلعتم ارچ هناورپ زا هدافتسا .دنراد ار اتسور هلاس ره هک تسا هنوگ نیا هب اتسور نیا رد صاخ عترم نارادماد ،اتسور یاروش تراظن اب و نارادماد قفاوت قبط مان هب هورگ دنچ هب لیخ
لوط رد و هدش یدنب میسقت 12
یتکراشم دنیآرف کی زا یرادماد لاس هام یوریپ
دنیامن یم و هدوب یعامتجا یاهدنویپ یاراد رگیدکی اب و
دنا هداد لیکشت یعامتجا یاه هکبش رگید نایب هب .
رد
و هدش هدافتسا یرامشرس زا هعلاطم نیا درکیور زا
.تسا هدش هدافتسا هداد دیلوت تهج لماک هکبش ره رد
هلگ
،یماد لکش ماد تیریدم رد یعامتجا داهن کی
رفا و هتفرگ تکراشم اب یعامتجا راتخاس نیا رد دا
زا کی ره عقاو رد .دنیامن یم تیریدم ار هلگ رگیدکی نیا رد هک هدمآ باسح هب هکبش کی ماع یانعم رد هلگ هلگ رد .دنراد یعامتجا طباور رگیدکی اب دارفا اه هکبش هرامش 1 هدزیس هرامش هلگ رد رفن 2
هلگ رد و رفن تفه
هرامش 9 تشه رفن گ رد و هرامش هل 4
رفن هد روضح
.دنراد لاعف
2 - 2 یعامتجا هکبش لیلحت شور
ی یازه متزسیس هزعلاطم یارزب مزلا یازه راززبا زا یک
یعاززمتجا -
یاززه هکبززش لززیلحت شور یکیژوززلوکا
یعامتجا تسا
آرف رد هک ی
م یازه دزن عبازنم یتکرازش
یلک روط هب و یعیبط یرگ یدصت
رزب یزعیبط عبازنم
زس دزنچ رد یزلحم عماوج هیاپ هزجوت دروزم رزیخا لا
( تسا هتفرگ رارق یدایز نارگشهوژپ
Bodin & Crona,
2009; Bodin & Prell, 2011; Borgatti et al., 1999;
Norberg & Cumming, 2008; Rockström et al., 2009; Wellman &Berkowitz 1988
.)
یزخرب نداد رارزق سرتزسد اب یعامتجا هکبش لیلحت اب طبترم یاه صخاش یدصت
یرگ رداق یعیبط عبانم
هزب یبایتزسد تزهج رد ار نازیر همانرب و ناریدم تسا نیاربازنب .دزنیامن یرازی یزعیبط عبانم قفوم تیریدم یازه صخازش دزیاب رزظن دروزم قیقحت فده هب هتسب حوطزس سسزس و باختنا هعلاطم دروم هکبش اب طبترم ( ددرگ صخشم یتاعلاطم
Borgatti et al., 1999
.)
182
یاه متسیس رد یعامتجا
- ندوزمن صخشم یکیژولوکا
تزیمها رایزسب یکیژوزلوکا و یعامتجا یاه یدنب زرم دروم یاه هکبش یعامتجا زرم هعلاطم نیا رد و هتشاد ،هکبزش یکیژولوکا زرم و عترم زا نارادرب هرهب ،هعلاطم یاتسور یفرع ناماس روززل
هزک روطنازمه .دزشاب یزم
یاززه هکبززش رد زززین یتاززعلاطم حوطززس دززش هراززشا رد یززلک روززط هززب .دززنراد یا هژززیو تززیمها یعازمتجا رد ،رضاح هعلاطم دنویپ
و دیلوت یاه لازقتنا
شزناد رد
هکبش صخاش عتارم زا نارادرب هرهب یاه
هدش باختنا
رد لک هکبش حطس .تزسا هدزش هزعلاطم
دزیلوت راززبا
هداد
، زا هززک هدوززب هکبززش لززیلحت هززمان شززسرپ شور
یمسا سایقم 7
و )دنویپ دوجو مدع(
1 دنویپ دوجو(
)
تسا هدش هدافتسا (
Ghorbani, 2012
).
2 - 3 هداش یرایگ هزادانا یااه صخاش طاس رد
هکبش نلاک
مکارت*:1
دنویپ لک هب تبسن هکبش رد دنویپ دادعت
شیازفا یلک روط هب .رظن دروم هکبش رد نکمم یاه و هدش هکبش رد اه دنویپ تیوقت ببس هکبش مکارت عامتجا لرتنک ناکما نینچمه ار ی
دهد یم شیازفا
(
Coleman, 1990; Prell et al., 2009
زا یکی مکارت.)
هکبش یراتخاس یاه صخاش تاعلاطا لاقتنا
هک تسا
یعامتجا هیامرس یریگ لکش رد یمهم رایسب شقن ( دراد
Bastani et al., 2008
.)
* زکرمت لک حطس رد 2
هک هکبش زا یدصرد :هکبش
اب دودحم دارفا یدادعت لرتنک تحت یزکرم تیعقوم
.هکبش رد زکرمت
یاه دنویپ ساسا رب لک حطس رد
یم هبساحم ینوریب و ینورد وش
د . یارب دروم رد لاثم
دنویپ تاعلاطا لاقتنا یلااب نازیم دومن نایب ناوت یم
1 - Density
2 - Centralization
هکبش زکرمت هدنهد ناشن ینورد یاه دنویپ ساسا رب
م نارگشنک زا یدودحم دادعت طقف هک تسا نیا یزکر
هکبش رد ،
دنتسه یموب کیژولوکا شناد هدننک دیلوت
.دنیامن یم هعجارم اهنآ هب دارفا ریاس و یلااب نازیم
زکرمت هدنهد ناشن ینوریب یاه دنویپ ساسا رب هکبش
شنکارپ هک تسا نیا شناد شخپ و
طسوت هکبش رد
یم تروص یزکرم نارگشنک زا یدودحم دادعت طقف دریگ (
Bodin & Crona, 2008; Bodin & Prell, 2011;
Prell et al., 2009
)
نازیم * یگیوسود صخاش
هکبش رد9
: نازیم صخاش
یگیوسود نازیم نییعت رد مهم یاه صخاش زا یکی
دشاب یم رظن دروم هکبش یرادیاپ (
Ghorbani, 2012
).
هکبزش لزیلحت رد یلک روط هب سیرتازم رزبج یروزئت
. درزیگ یم رارق هدافتسا دروم یضایر تابساحم تهج م نیا ازب و هکبزش لزیلحت شور بلاق رد اه هداد هعلاط
لزک یرادرب هداد شور زا هدافتسا دروزم رد4
سیرتازم
تاعلاطا لاقتنا یزضایر تابساحم هیلک .دنا هدش دیلوت
رازفا مرن رد
UCINET 6.0
(
Borgatti et al., 1999
) ماجنا
.تسا هدش نینچمه
یازه هکبش ندومن یرادید یارب
شناد رازفا مرن زا
Net Draw
.تسا هدش هدافتسا
2 - 4 هداش یرایگ هزادانا یااه صخاش طاس رد
درخ هکبش
* تیزکرم صخاش :5
لیلحت رد تیزکرم موهفم
هکبش لاس رد راب نیتسخن یارب یعامتجا یاه 1648
سا هدش هئارا .ت
دودح هکنیا مغریلع 97
رد لاس
هبساحم و تیزکرم موهفم صوصخ و ثحب نآ ی
تسا هتفرگ تروص یسررب اما ،
صخاش و فیرعت زونه
عقاو رد ؛تسا هدشن هیارا موهفم نیا یارب یصخشم
3 - Reciprocity
4- Full-network methods
5 - Centrality
نایب ار تیزکرم زا دوخ تشادرب و فیصوت سک ره هیارا یپ رد هکنیا نودب ،هدومن و یمومع یموهفم ی
زکرم یلک روط هب .دشاب نآ یارب ضحم ی
ت یاراد
هدرتسگ موهفم ا
ی ارب هک تسا ی
اسانش یی عت و یی ن
مهم رت ی ن نارگشنک دروم هکبش کی رد تاطابترا ای و
یم رارق هدافتسا زکرم .دریگ
ی ت هک دراد فلتخم عاونا
تسا توافتم رگیدکی اب زین ناشیاهدربراک (
Scott,
.)2000
* هجرد تیزکرم قتسم تاطابترا دادعت :1
ی م ی هک تسا
ی ک اس اب رگشنک ی
ر رد نارگشنک ی
ک ،دراد هکبش
زکرم ی ت مان هجرد ی
هد م ی هاوخب رگا .دوش ی
د تهج هب
ی ک نک هجوت هطبار ی
د م ی یناوت د ور رب ی ا ی ن عوضوم
نک زکرمت ی
د هک ی ک زکرم رگشنک ی
دورو هطبار دنچ ی
رد ار ی تفا م ی دنک دورو هجرد ناونع هب هک(
ی هتخانش
م ی دوش ) یا زکرم رگشنک ی
جورخ هطبار دنچ ی
دراد
جورخ هجرد ناونع هب هک(
ی م هتخانش ی
دنوش ره .)
زکرم نازیم هچ ی
ت جرد ه ی ک ،دشاب رتشیب رگشنک
رت یزکرم و هدوب رتشیب عبانم هب نآ یسرتسد یم بوسحم فارگ رد تیزکرم نیا .دوش
یب یاه
فارگ رد و عون کی ،تهج عون ود رب ،راد تهج یاه
یدورو یجورخ و 2
دشاب یم 3 (Scott, 2000)
بعت . ی ر
تخانش هعماج ی
ا ی ن ا هب صخاش ود ی
ن تسا تروص
پ هک ی دنو اه ی جورخ ی هب انعم ی عبانم هئارا ی
هکبش هب
پ و تسا ی
اهدنو ی دورو ی انعم هب ی رد ی تفا عبانم
.تسا ،شناد هکبش دروم رد م
ی ناز لااب ی هجرد
جورخ ی هدنهد ناشن و شخپ رد رگشنک شقن
و کیژولوکا شناد شنکارپ م
ی ناز دورو هجرد ی
ناشن
هدنهد یموب کیژولوکا شناد دیلوت رد رگشنک شقن
.تسا
1 - Degree Centrality
2 - In-Degree Centrality
3 - Out-Degree Centrality
3 - جیاتن
3 - 1 ش صخا د مکارت هکبش ر
،یهورگ نورد مکارت صخاش شجنس ساسا رب جیاتن
لودج 1 دهد یم ناشن
، نازیم یهورگ نورد ماجسنا
رد شناد هکبش رد هرامش هلگ
هس هب تبسن ریاس
هلگ
اه رتشیب دب نیا .تسا یاهدنویپ هک تسا ینعم نا
رد شناد هجیتن رد و هدوب رتشیب هس هرامش هلگ
ی و یعامتجا هیامرس دارفا نیب رد یعامتجا یریگدا
هرامش هلگ رد سکع رب .تسا رتشیب هس هرامش هلگ نازیم هدنهد ناشن و تسا رتمک دنویپ نیا نازیم کی کی هورگریز دارفا یارب شناد هکبش رد فیعض ماجسنا .دشاب یم
3 - 2 صخاش لک طس رد زکرمت
هکبش
لودج 2 صخاش نازیم زکرمت
،شناد هکبش ساسا رب
دنویپ ینوریب و ینورد یاه کبش رد درف ره
ناشن ار ه
رد دومن نایب ناوت یم جیاتن نیا ساسا رب .دهد یم تبسن هکبش رد زکرمت نازیم شناد شنکارپ و شخپ ینعم نادب نیا .تسا رتلااب شناد تفایرد و دیلوت هب رد و زکرمت یاراد هکبش رد شناد شخپ هک تسا یرد و دیلوت و یزکرم نارگشنک رایتخا یارب شناد تفا
دیامن یم یوریپ یا هکبش هدنکارپ راتخاس زا درف ره افیا شناد دیلوت رد یرتمک شقن یزکرم نارگشنک و یرت نییاپ دح رد هکبش یگتسب نازیم و دیامن یم یگتسب نازیم سکع رب و تسا رد شناد شخپ رد
.تسا رتشیب هکبش
186
لودج 1 : نورد مکارت نازیم یهورگ
رد وکا شناد هکبش یموب کیژول
اه هورگریز هرامش 1
2 9
4
یهورگ نورد ماجسنا نازیم 92
/ 7 42
/ 7 94
/ 7 11
/ 7
لودج 2 : صخاش نازیم زکرمت
رد ینوریب و ینورد یاه دنویپ ساسا رب هکبش یموب شناد هکبش
یموب کیژولوکا شناد هکبش زکرمت
ساسا رب یاهدنویپ ینوریب
% 29 / 91
زکرمت یاه دنویپ ساسا رب د
ینور
% 61 / 12
3 - 3 صخاش یگیوسود
ندوب لباقتم( اهدنویپ
پی )اهدنو هکبش رد
خاش نازیم یگیوسود ص
اب ربارب هکبش رد اهدنویپ 48
.تسا هدش هبساحم دصرد هچ ره هکنیا هب هجوت اب
نازیم یگیوسود صخاش ،دشاب رتشیب هکبش رد طباور
وخ شیازفا زین هکبش رد یرادیاپ نازیم تفای دها
.
دومن نایب ناوت یم نیاربانب کیژولوکا شناد هکبشرد
،عترم نارادرب هرهب نیب رد یموب یرادیاپ و ماود
رد
.دشاب یم طسوتم دح هکبش رد لباقتم طباور نازیم
هیامرس و ماجسنا نازیم دناوتیم نآ تیوقت و شناد .دهد شیازفا ار هکبش یعامتجا هرهب لک هکبش رد
یریگدای نازیم هعلاطم دروم هقطنم رد عترم نارادرب تهج هک تسا یطسوتم دح رد یعامتجا لباقتم تیوقت نازیم نیا یتسیاب متسیسوکا رادیاپ تیریدم
درگ .د
3 - 4 هکبش درخ طس رد هجرد تیزکرم صخاش
لکش رد 1
هکبش رد نارگشنک یسدنه تیعقوم لدم
ن یموب کیژولوکا شناد ره هزادنا .تسا هدش هداد ناش
هبساحم یجورخ هجرد تیزکرم نازیم ساسا رب هرگ دومن للادتسا ناوت یم فارگ نیا ساسا رب .تسا هدش و شخپ رد یدیلک شقن رتگرزب هزادنا اب نارگشنک هک .دنراد نارادرب هرهب هکبش رد شناد شنکارپ ترابع هب
اب دوخ هورگ طباور یهد تهج و تیاده رد رگید هیقب
هدوب رثؤم مه اه هورگ شناد بوخ هدنهد لاقتنا و
هب
.دنیآ یم باسح
لکش 1 : نارگشنک یسدنه تیعقوم لدم رد
یموب کیژولوکا شناد هکبش
نازیم هدنهد ناشن هرگ هزادنا ره یجورخ هجرد تیزکرم
نهد ناشن فلتخم لاکشا .تسا رگشنک هورگریز ای و هلگ هرامش هد
.تسا
ا هورگ :هریاد لو
- عبرم گنر زبس مود هورگ : -
موس هورگ :ثلثم -
مراهچ هورگ :هریت عبرم
لکش ساسا رب 1
نارگشنک ،
AbA-Es
و
Ja-Es
بسن ت
یجورخ هجرد تیزکرم یاراد نارگشنک هیقب هب دنشاب یم یرتشیب لاقتنا رد یدیلک شقن هجیتن رد و
یگدنهد شناد
نک یم افیا ره رد نینچمه .دن
اب نارگشنک هورگریز لااب یجورخ هجرد تیزکرم
هدش صخشم فارگ نیا رد اقیقد .دنا هدش صخشم یدیلک شقن یماد یاه هلگ ناریدم و اه هنکچرس هک نیریاس نیب رد یموب شناد شنکارپ و شخپ رد .دنراد لکش ساسا رب رگید یفرط زا 2
دومن نایب ناوت یم
تیزکرم یاراد هیقب هب تبسن نارگشنک زا یخرب د یدورو هجرد نادب نیا .دنشاب یم شناد هکبش ر
دیلوت اشنم ای و هدننک دیلوت دارفا نیا هک تسا ینعم عبانم جیورت یاه همانرب رد هک دنشاب یم یموب شناد هتفرگ راکب دنناوت یم یلحم ناجورم ناونع هب یعیبط نارگشنک .دنوش
AbA-Es
و
Ja-Es
لکش رد 2
تبسن
رو هجرد تیزکرم یاراد نارگشنک هیقب هب یدو
ناونع هب هجیتن رد و هدوب شناد هکبش رد یرتشیب بوسحم هکبش رد یموب کیژولوکا شناد ءاشنم یارب یدیلک نارادرب هرهب زین هورگریز ره رد .دنوشیم .دنا هدش هداد ناشن رتگرزب هرگ هزادنا اب شناد دیلوت
161
لکش 2 : نارگشنک یسدنه تیعقوم لدم رد
یموب کیژولوکا شناد هکبش
نازیم هدنهد ناشن هرگ هزادنا یدورو هجرد تیزکرم
ره .تسا هورگریز ای و هلگ هرامش هدنهد ناشن فلتخم لاکشا .تسا رگشنک
لوا هورگ :هریاد -
مود هورگ :گنر زبس عبرم -
موس هورگ :ثلثم -
مراهچ هورگ :هریت عبرم
،کیژولوکا شناد شخپ و دیلوت هفلوم ود ساسا رب عامتجا یریگدای موهفم هک دارفا نیا دوش یم حرطم ی
رد دنشاب یم یماد هلگ ره رد اه هنکچرس امومع یم افیا ار یمهم شقن یعامتجا یریگدای دنیآرف و دیلوت رد نارگشنک نیرت یدیلک تخانش .دنیامن تیریدم لمع همانرب یارجا تایرورض زا شناد شخپ .دوش یم بوسحم یعیبط عبانم یتکراشم
4 - و ثحب هجیتن
یریگ
یازه یجورخ نیرت مهم زا ،دش نایب لابق هک روطنامه میزسقت ،متزسیسوکا کزی رد قفوم یتکراشم تیریدم کزی لازمعا یارزب تازعلاطا و شزناد لدازبت و تردق دنشاب یم متسیسوکا اب طابترا رد رثوم یریگ میمصت .
شلازچ یتکرازشم تیریدم یارجا زا لابق تسا زاین اما اعلاطا و شناد هکبش یور شیپ یاه لزیلحت دروزم ت
یززسررب تززهج رازززبا نیرززتهب زا یززکی .درززیگ رارززق شور یزعیبط عبانم ناعفنیذ نیب رد شناد یاهدنویپ
دشاب یم هکبش لیلحت (
Berkes, 2009
.)
یاه هکبش لیلحت زا هدافتسا اب شهوژپ نیا رد هب یعامتجا رد یموب کیژولوکا شناد هکبش لیلحت
نیب رد یعامتجا یریگدای یاتسار هرهب
عترم نارادرب
روزل یاتسور رد .دش هتخادرپ
صخاش یریگ هزادنا
شلاچ دناوت یم هکبش لیلحت یضایر و یمک یاه دیامن صخشم ار یعامتجا یریگدای یور شیپ یاه (
Bodin & Crona, 2008; Bodin & Prell, 2011; Pretty
& Ward, 2001; Wellman & Berkowitz, 1988
.)
خ رب دیکات قیقحت نیا رد یراتخاس تایصوص
هکبش
ک حطس رد یعامتجا درخ و نلا
هکبش تسا هک مهم زا
رد صخاش نیا نیرت نلاک حطس
نازیم ،مکارت
نازیم و هکبش لک تیزکرم یگیوسود صخاش
رد و
رب و دشاب یم هجرد تیزکرم صخاش درخ حطس یموب کیژولوکا شناد هکبش اه صخاش نیا ساسا م )شناد لاقتنا و دیلوت(
لیلحت درو رارق
تفرگ (
Bodin
& Prell, 2011; Ghorbani, 2012; Rockström et al.,
.)2009
مکارت صخاش جیاتن ساسا رب یسررب دروم یاه هکبش
نیب رد راهچ عترم زا رادرب هرهب فلتخم هورگ ناوت یم
دومن نایب ،هس هرامش هورگریز رد
مکارت نازیم رتشیب
هدوب اه هورگریز ریاس زا یپ مکارت هچره و
رتشیب اه دنو
دشاب رتشیب دارفا نیب رد یعامتجا یریگدای نازیم ار یرت قفوم یتکراشم تیریدم هجیتنرد و دوب دهاوخ یریگدای تیوقت یفرط زا .دومن لامعا ناوت یم تکراشم و دامتعا یاهدنویپ تیوقت ببس یعامتجا تیاهن رد و رتشیب ماجسنا نازیم و هدش دارفا نیب رد ز یعامتجا هیامرس جیاتن .دیاب یم شیازفا هورگری
رب و هدوب بلطم نیا دیوم زین نیققحم ریاس تاقیقحت ا یریگدای شقن و یعامتجا هیامرس تیوقت رد یعامتج
یعمج یاه تیلاعف رب نآ یراذگرثا دیکات
دنراد (
Berkes, 2009; Bodin & Crona, 2008; Bodin &
Crona, 2009; Bodin & Prell, 2011; Coleman, 1990;
Carlsson & Berkes, 2005; Ghorbani, 2012; Weiss et al., 2012
.)
زا لصاح تابساحم جیاتن زکرمت صخاش نازیم
رد
دهد یم ناشن هکبش لک حطس رد شناد شخپ هک
نازیم هجیتن رد و هدوب یرتشیب زکرمت یاراد هکبش اذل .دوب دهاوخ رتشیب ساسا نیا رب هکبش یگتسب شیب شقن یزکرم نارگشنک رد شناد شخپ رد یرت
رب .دنیامن یم افیا هکبش و شناد دیلوت رد سکع
و زکرمت نازیم هکبش رد شناد یاهدنویپ تفایرد یوگلا کی زا و تسا رتمک رایسب هکبش یگتسب دیامن یم یوریپ هدنکارپ یراتخاس .
شناد دیلوت
تروص هکبش رد یرتشیب دارفا طسوت یموب کیژولوکا زا یخرب جیاتن .دریگ یم و هدنهد ناشن زین تاقیقحت
تسا بلطم نیا دیوم (
Bodin & Prell, 2011;
Hanneman, 2001
.) یعامتجا یریگدای یاتسار رد قفوم رت نییاپ زکرمت و یگتسب نازیم اب راتخاس قفوم
نارگشنک یتسیاب شناد شخپ رد اذل و دوب دهاوخ رت ار یرتشیب .دومن لیخد هکبش رد
وسود صخاش جیاتن نینچمه شناد یاهدنویپ یگی
طسوتم دح رد هکبش یرادیاپ نازیم هدنهد ناشن رد
یرادیاپ زا زین یعامتجا یریگدای اذل .دشاب یم هکبش تهج .تسا رادروخرب نارادرب هرهب نیب رد یطسوتم نرود یاهدنویپ یتسیاب یعامتجا یریگدای تیوقت تاعلاطا نازیم ات ددرگ تیوقت یهورگ نورب و یهورگ یب شناد و .دبای شیازفا شناد رد زین عونت و رتش
یراگزاس تیفرظ هک تشاد راظتنا ناوت یم سسس و هدش تیوقت زین یطیحم تسیز تارییغت هب دارفا یرتمک نامز و هنیزه اب نیمزرس بیرخت اب هلباقم و شخپ قیرط زا یعامتجا یریگدای .دوب دهاوخ هارمه و تلاکشم لح تهج رد هدیا ،تایبرجت شرتسگ شلاچ .دشاب زاسراک ناوت یم یهورگ یاضف کی رد و تایبرجت لاقتنا هب رداق یریگدای یاه هکبش اذل دنتسه هکبش رد رگید یا هرگ هب هرگ کی زا شناد (
Bodin&Prell, 2011
.)
یریگدای یاتسار رد شناد لاقتنا و دیلوت هک اجنآ زا یارب یدیلک هفلوم ود یعامتجا تیریدم ییایوپ
دنتسه یتکراشم ض
رد یدیلک نارگشنک دراد ترور
تیزکرم یاه صخاش قیرط زا شناد لاقتنا و دیلوت دندرگ ییاسانش یجورخ و یدورو هجرد (
Berkes,
2009;Bodin & Crona, 2008
رب قیقحت نیا رد .)
ره رد یدیلک نارگشنک تیزکرم صخاش ساسا ییاسانش هورگ ریز راهچ هکبش لک رد و هورگریز یم ناشن جیاتن .دندش هک دارفا زا یخرب هک دهد
رایسب شقن دنتسه هلگ ره یاه هنکچرس امومع افیا یموب کیژولوکا شناد لاقتنا و دیلوت رد یدیلک رد یدیلک هاگیاج ظاحل هب دارفا نیا .دیامن یم
169
دنناوت یم هکبش راتخاس و جیورت یاه همانرب رد
شناد لاقتنا و دیلوت رد یعیبط عبانم شزومآ شقن
دنشاب نیرفآ .
Ghorbani (1391)
رد دوخ قیقحت رد
شناد هکبش نایران یاتسور رد ناقلاط هقطنم دروم ار عترم نارادرب هرهب نیب رد یموب کیژولوکا هک دیامن یم نایب قیقحت نیا جیاتن .داد رارق یسررب دیلوت( لااب یدورو هجرد تیزکرم اب دارفا زا یخرب رفا زا یخرب و )یموب کیژولوکا شناد هدننک رد دا
جیاتن هک دنشاب نیرفآ شقن دنناوت یم شناد شخپ نیا دیوم قیقحت نیا رد هجرد تیزکرم صخاش .دشاب یم بلطم دومن نایب ناوت یم تیاهن رد یاتسار رد
هب یبایتسد
تیریدم رادیاپ
هکبش هعلاطم ،یعیبط یاه مسیسوکا
نیب رد شناد طباور یراتخاس یوگلا یگنوگچ و شناد م نارادرب هرهب رب .تسا یرورض یرما یعیبط عبان
ساسا و تخانش یم کیژولوکا شناد هکبش لیلحت
رما نیا هک دومن تیوقت ار یعامتجا یریگدای ناوت و هدش هکبش رد دامتعا تیوقت و تکراشم ببس م اب یتکراشم تیریدم دنیآرف هارمه یرتشیب تیقفو
.دش دهاوخ هیامرس و یعامتجا یریگدای تیوقت
بش رد یعامتجا ار دارفا یراگزاس تیفرظ ناوت یم هک
شیازفا یمتسیسوکا تارییغت هب هداد
یدایز دح ات و
یریگولج تسیز طیحم و یعیبط عبانم بیرخت زا .دومن شناد رد عونت هب یسرتسد هک دومن هجوت دیاب
بط عبانم عماج یراذگ تسایس رد کیژولوکا یعی
قتنا و ناگدننک دیلوت .دشاب یم تیمها زئاح رایسب لا
یم شناد یطابترا یاه لپ ناونع هب شناد ناگدنهد طیحم و یعیبط عبانم یراذگ تسایس رد دنناوت .دنشاب نیرفآ شقن تسیز هب یعامتجا هکبش لیلحت
ناریز همانرب و ناریدم تسا رداق شور کی ناونع یرای یدیلک نارگشنک تخانش ار یعیبط عبانم دیامن .
REFERENCES
Armitage, D. R., R. Plummer, F. Berkes, R. I.
Arthur, A. T.Charles, I. J. Davidson-Hunt, A.
P. Diduck, N. C. Doubleday, Johnson D. S., Marschke M., 2008. Adaptive comanagementfor social-ecological complexity. Frontiers in Ecology and the
Environment 7:95-102 pp.
http://dx.doi.org/10.1890/070089
Bastani, S., Kamali, A., M. Salehi, 2008.
Social capital of network and trust mutual.
Journal of the Faculty of Letters and Human Sciences, 16(61): 40-81pp.
Berkes, F., 2009. Evolution of co- management: role of knowledge generation, bridging organizations and social learning.
Journal of Environment Management. 90, 1692–1702.
Bodin, Ö., Crona, B. 2008. Community-based management of natural resources – exploring the role of social capital and leadership in a rural fishing community. Journal of World Development, 36(12): 2763–2779pp.
Bodin, Ö., Crona, B., 2009. The role of social networks in natural resource governance: What relational patterns make a difference?.Journal of Global Environmental Change, 19: 366–374 pp.
Bodin, O., Prell , C., 2011. Social network in natural resources management, Cambridge University press, 376 p.
Borgatti, S., Everett, M., Freeman, L., 1999.
UCINET 6.0 Version. 1.00. Analytic Technologies, Natick, MA, 47 p.
Brondizio, E. S., Ostrom, E., Young., O. R., 2009.Connectivity and the governance of multilevel socialecological systems: the role of social capital. Annual Reviewof Environment
and Resources 34:253-278.
http://dx.doi.org/10.1146/annurev.environ.020 708.100707
Coleman, J. S., 1990. Foundations of social theory. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press, 1014 p.
Carlsson, L. & F. Berkes, 2005. Co- management: concepts and methodological implications. Journal of Environmental Management, 75: 65–76 pp.
Eisenstadt, S.N., Roniger, L., 1984. Patrons, clients, and friends: Interpersonal relations and the structure of trust in society, Cambridge University Press, 352 p.
Folke, C, Colding, J., 2003. Navigating Social- Ecological Systems: Building Resilience for Complexity and Change, Cambridge University Press.
Ghorbani, M., 2012. The role of social networks in Rangeland utilization Mechanisms (case study:Taleghan Region), Ph.D. thesis, Faculty of natural resources , University of Tehran, 430 p.(In Persian).
Hanneman, R. A., 2001. Introduction to Social Network Methods. California: Universityof California, Riverside, 149 p.
Hirschi, C., 2010, Strengthening Regional Cohesion: Collaborative Networks and Sustainable Development in Swiss Rural Areas. Journal of Ecology and Society, 15(4):
16 p.
Karimi, M.M., 2007. The measurement of social capital level based on social trust element, MSc thesis of economics sciences, Faculty of Administrative sciences and economics, University of Isfahan.
Lubchenco, J., 1998. Entering the century of the environment: A new social contract for science. Journal of Science, 279(5350): 491–
497pp.
Lemos, M.C., A. Agrawal, 2006.
Environmental Governance. Journal of Annual Review of Environmental resources, 31: 297- 325 pp.
161 Mehrabi, A.A., & M.Ghorbani, 2008. Priority of human factor in rangeland and livestock balance, 4th National congress on Range and Range management in Iran, p: 3.
Norberg, J., G. S. Cumming, (Eds.) 2008.
Complexity theory for a sustainable future.
Columbia University Press, New York, New York, USA.
Ostrom, E., J. Burger, C. Field, R. Norgaard, and D.Policansky. 1999. Revisiting the commons: local lessons, global challenges.
Science 284:278.
http://dx.doi.org/10.1126/science.284.5412.278
Prell, C., K. Hubacek, and M. Reed. 2009.
Stakeholder analysis and social network analysis in natural resource management.
Society & Natural Resources 22:501-518.
http://dx.doi.org/10.1080/08941920802199202
Pretty, J., H. Ward, 2001. Social Capital and the Environment. World Development, 29(2):
209–227.
Rockström, J., W. Steffen, K. Noone, 2009. A safe operating space for humanity. Journal of Nature, 461(7263): 472–475.
Scott, J., 2000. Social network analysis: A handbook. Newbury Park: SAGE Publications, 208 p.
Wasserman, S., K. Faust, 1994. Social Network Analysis – Methods and applications.
Cambridge: Cambride University Press, 825 p.
Wellman, B., S.B. Berkowitz, 1988. Social structure: A network Approach, London:
Cambridge University press, 513 p.
Weiss, K., M. Hamann, M. Kinney., H. Marsh, 2012. Knowledge exchange and policy influence in a marine resource governance network, Journal of Global Environmental Change, 22(1): 178-188.
Social Learning and the indigenous ecological knowledge exchange in natural ecosystem management (Case study:
Lazur village- Firuzkooh region)
Rahmani Azad, E. 1, Ghorbani, M*2
1-MSc student of Environment Education, Rey Branch of Payam Noor University 2-Assistant Prof, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
Received: 9-May-2014 Accepted: 17-May.-2014
Abstract
Social learning and knowledge generation are two key factors to achieve successful natural resources co-management. Social learning can be beneficial by broadcasting and transmitting experiences and problem solving ideas in a group of people. Social learning networks can transmit knowledge and experiences from one node to another in the network. Social learning can produce a suitable learning atmosphere among natural resource users in co-management processes. The goal of this study is to analyze the learning networks based on ecological knowledge transmission connectivity among 4 groups of rangeland users’ network in Lazur village, located in Firuzkooh Region and identifying key actors in social learning process. For implicating this study based on quantitative network analysis methods, network analysis questionnaires and linkages of indigenous ecological knowledge generation and exchange were gathered. The results show that density level of bonding ties in subgroup NO.3 is more than other subgroups, so social capital, cohesion and social learning of this group is more than other groups. The results of centralization index based on outgoing ties indicate more closure of knowledge broadcast and exchange network. Also, key actors in generation and transmission of indigenous knowledge were identified through centrality index. Finally, it may be stated that the social learning can be effective in improving of the people's adaptive capacity to environmental changes and also can cause increasing of the success of natural resources co- management plan.
Keywords: Social network analysis, Co-management, Social Learning network, Indigenous ecological knowledge, Lazur village.
Corresponding Author: Email: mehghorbani@ut.ac.ir, * Phone: +98-2632249314
