یونثم رد انلاوم و نایکلم یفطصم رظنم زا شیوخ اب ناسنا یگناگیب و یگناگی یونعم
یسانشراک یوجشناد ،یعبات هروصنم یسودرف هاگشناد ،نافرع و نایدا دشرا
م ،دهش ناریا ،دهشم
عراز همطاف هدیس ناد ،نافرع و نایدا یشزومآ هورگ یملع تأیه وضع ،ینیسح
هاگش
،دهشم ،دهشم یسودرف ناریا
هدیکچ یعاامتجا و یفطاع ،یناور تاعبت و شدوخ اب ناسنا ندوب هناگیب ای ندوب هناگی اصاح
و نااایدا رد نااایونعم و نااافراع ،نادنمااشیدنا هاایدید هراواامه هااک ااسا یعوااضوم نآ زا گنهرف رااهاا هاب نآ ااب رد ،هتشاد یانع نادب شیبامک و سا هدوب نوگانوگ یاه ن
راظ
هتخادرپ یارب .دنا للاج انلاوم ،یملاسا نافرع نس رد ،لاثم
ایا هاب یایلب یدالا م
عواضو
هب شراثآ رد و هداد ناشن هجوت داد نآ ااب رد و هاتخادرپ ناداب یونعم یونثم هژیو
یاس
ناور دید زا هلأسم یا ،رگید یوس زا . سا هداد ااشیدناون و نادنماشیدنا ،ناسانش
راصاعم ن
فطصم نوچ یناسک و هدنامن رود زین خادرپ عواضوم حرط هب هراب یا رد مه نایکلم ی
هت .دانا
هسیاقم یدرکیور اب هک سا رظن رد راتسج یا رد یواخ ااب نااسنا یگناگیب سین ،یا
و ش
انعم یوانثم رد اانلاوم ارآ اپ ناز ،ددرگ ییبت نایکلم یفطصم هاگدید زا نآ لع رد یو
یم راظن هاب .درایگ رارق شاکنک و یواکاو دروم صوصخ یا
،ناایکلم هاشیدنا رد هاک داسر
یم مهم یا کرت و دراد یداینب و یزکرم یشقن یهاگآدوخ ا زا یرایاسب هشیر دناوت
ارام
یحور - زین انلاوم .دشاب شنوماریپ یایند و شدوخ اب وا یگناگیب و ناسنا یناور ض
دایکأت م
یم دراو دقن یبرجت مولع رب ،یسانشدوخ رب ناوارف رف تخادرپ هک ارچ ،دنک
یا هب د شناد اه
یب بجوم یهجوت
یم یهاگآدوخ هب شا یم ا ال .دواش
و ناایکلم راکفت رد یهااگآدوخ ناوات
یداینب لع ار اهنآ نادقف و یگناگی یلصا ماع ار انلاوم هشیدنا رد یسانشدوخ یگناگیب
ااب
. سناد شیوخ هژاو :یدیلک یاه لم یفطاصم ،یوانعم ناسنا ،ناسنا ،یگناگیبدوخزا ،یگناگی
لاوم ،ناایک ،اان
.ییاورنامرفدوخ ،یونعم یونثم
همدقم یرامیب و ئاسم راتفرگ رشب زورما ناهج رد هاک هداش یرایاسب یفطااع و یاناور یااه
مهم هب ای سا یگناگیبدوخزا اهنآ یرت یدب ،دراد یگناگیبدوخزا رد هشیر ،یریبعت
اک اانعم ه
نااسنا رضاح رصع رد هان اه
تفرگ هلاصاف رگیداکی زا طقف ه
ود ماه زا رتاشیب هاچ راه و دانا ر
یم هداتفا ادج زین شیوخ صا زا هکلب ،دنتفا ر هناگیب ینارگید ، سردان هب و دنا
یاج هب ا دوخ
هدناشن و هتشادنپ یب و یشومارفدوخ راچد ، یاربانب .دنا
هب و هداش ینتشیوخ هلأاسم هاباثم
یا
هاب یعامتجا یگناگیبدوخزا بلاق رد و یدرف هبنج یناور ونع
مج حااس رد یاتیعقاو نا یاع
،نارگید و ینیهام( سا هتفای دومن :1393
.)55
هاب و دیدج یروانف و ندمت یرواانف ،یترابع
رد راشب ینوانک تاایح اررتاسا و یگدز
یروانف ع زا یکی و هدروآ دیدپ شیوخ هب بسن وا فرعم و مهف رد ییلأخ دیدج یاه اماو
یلصا زا نایمدآ ندش هناگیب مهم اس یرت
یتن رد و یتواکلم حور ینعی دوخ یدوجو ح ،هاج
وتاان ، یاس راگید هاب . اسا هدوب رصاعم ناهج رد یونعم و لاخا یاهداینب یشاپورف ینا
حب روها ،عبتلاب و رصاعم ناسنا یشزرا و یونعم یاهزاین ندروآرب رد یتعنص ندمت نار
و ااه
ب سب اسا هداش باجوم ،ناایمدآ یگدانز اهذ یاضف رد جنررب یاه نااسنا هراابود اات
لاصا و صا زا هداتفارود و هدنامادج و مگردرس ، رطضم یکاسمتسم یاایوج شیوخ یاه
عن( دواش نوامنهر تداعس ما حاس هب و هدیناهر ینادرگرس ادرگ زا ار یو ات دوش ،یاتم
:1391 .)6
ناایکلم هاگدید زا یگناگیبدوخزا ای یشومارفدوخ ةرابرد شهوژپ یریگیپ ترورض هچنآ هب للاج و رصاعم رکفتم ناونع هب ییلب دمحم یدلا
هتاسجرب ناایونعم و اافرع زا یکی ناونع
نایامن ار یشیپ راصعا یم رت
زارابا ماهم هایدید ایا هب یصیش ود ره هک سا یا دزاس
هدرک حرطم یتارظن و هدرک هجوت یم راکشآ ا ل .دنا
ایا یااهراکهار و الع یسررب هک ددرگ
رق هب رصحنم ،مهم رد اکرح ،یاشومارفدوخ ایا هاکنیا هب هجوت اب هکلب ،هدوبن هتش گ نو
یمها نآ حرط ،دوجوم طیارش هب هجوت اب ینونک نارود رد ، سا یرشب ترطف فلاخ ریسم یم یرتشیب هفلؤم و لوصا ،نایکلم رواب هب هک سناد دیاب ًانمض .دبای
رد یوانعم یگدنز یاه
لد زا و هتفای ساکعنا یونعم یونثم یم هک و دنمشزرا تم یا
نآ زا یرایاسب تاکن ناوت
یانچمه و ینلاقع ةژورپ حرط رد یو ،انبم یمه رب .درک جاریتسا و طابنتسا هراب یا رد
زا ،هدراک ادایپ ااحب لااجم نآ رد یگنااگیبدوخزا و یگنااگی عواضوم ود هک ، یصا یگدنز هزومآ هرهب یونعم یونثم رد انلاوم یاه درب ناوارف یاه
یم نامگ ، یاربانب . سا ه هاب هک دور
تاکرتاشم شیواخ ااب نااسنا یگناگیب و یگناگی هب عجار انلاوم و نایکلم ارآ ةسیاقم لابند یم راظتنا .دیآ سد هب ییانتعا باق هاک یگنااگیبدوخزا ناامرد یااهراکهار یسررب هک دور
هب ، سا هدرک هئارا انلاوم و نایکلم افرعم
د و داماجنیب ییازفا و تفراگ رااک هاب ترواص ر
هب یگتخابدوخ ضعم ح ای شهاک هب ،ندش ییارجا .دنک یرای ناناوج یب رد هژیو
هب ،رصاعم ناسنا رد نردام نااهج یالعف وشآرپ عضو هب هجوت اب ناوج سن صوصخ
م اب یگناگی رد اهنت ناسنا هک اجنآ زا . سا هدنیآ یدیماان و یوه نارحب رعم ابم و عبن
أد
و یتسه یم هک سا شیوخ اب یگناگیب رب هبلی
اش و شامارآ و ییاایند تداعس هب دناوت یدا
هار تفای ،دسرب سا نآ یپ رد هک نوریب ناهج و نورد ناهج اب ناسنا یگناگی یاه
،شیوخ
هفلؤم زا هزورما هک یم یفرعم دیما و یداش ،شمارآ اب مأوت یگدنز یاه
ایکلم راثآرد ،دوش و ن
ناوج ،یونعم یونثم وخزاب و یگدنز یانعم ددجم یناوخزاب ،دوخ یناوخزاب هب ار نا
اابود ینا هر
شزرا یم ارف اه .دناوخ
هسیاقم شور اب هلاقم یا رد ناایکلم یفطصم دیاقع و راکفا یسررب هب ادتبا یا
ااب رد
پس ،هتخادرپ یگناگیبدوخزا نامرد یاهراکهار و شیوخ اب ناسنا یگناگیب و یگناگی یمه
تاعوضوم یم راراق هسیاقم و یسررب دروم یونعم یونثم رد انلاوم هشیدنا رد
نایااش .درایگ
ا دوداعم یدهاواش هئارا هب ملاک انطا زا زیهرپ یارب و ترورض ردق هب هک نآ رکذ یوانثم ز
. سا هدش هدنسب شهوژپ ةنیشیپ
رابرد نونکات ة
اتک یونعم یونثم رااثآ یخرب رد . سا هدش هتشون یرایسب تلااقم و اه
هاب( هلاقم دنچ یا هب هلمج زا هک سا هدش هتخادرپ انلاوم رظنم زا ناسنا یگناگیبدوخزا هب یم )رشن خیرات بیترت :درک هراشا ناوت
« اب ناسنا یگناگیبدوخزا هب یولوم درکیور هب یراتسج
رااصاعم ناااسنا هااب یااشرگن »
1390( یتقادااص یاابتجم میلأاات ) یاابا داااهرف و درف
؛هداز
« یعقوم ،یگناگیبدوخزا یونثم رد گرم و یزرم یاه
1391( » داحا و ینیسح ارهز میلأت )
؛یکلمارق زرمارف
« یوانثم رد اانلاوم راظنم زا وا یاسانشدوخ تاافآ و ناسنا یگناگیبدوخزا »
1392( یمیهاربا لاجن هتشون ) و ؛بلط
« سب رد یشومارفدوخ یگنااگیبدوخزا رت
1393( » هاب )
رد یاشهوژپ ،صیشم و قتسم تروص هب نونک ات ،همه یا اب .نارگید و ینیهام هیسنا ملق
هاسیاقم زاین و شیوخ اب ناسنا یگناگیب و یگناگی هب عجار نایکلم دیاقع و راکفا یسررب اب اجنا عوضوم یا یاتسار رد یونعم یونثم رد یولوم و نایکلم هاگدید یقیبطت زا و هداشن ما
. سا هزات و عیدب ًلاماک یقیقحت راتسج یا ، هج یا شهوژپ شور یم نایکلم هاگدید زا عوضوم ییبت هب ادتبا شهوژپ یا رد یدراکیور ااب .میزادرپ
ت ،یفیاصو
هار و هدرک یسررب ار نآ زا یشان تاعبت و دوخ زا ناسنا ندش هناگیب اب ندیاسر جیااتن و ااه
ه
اسنا یگناگی و تدحو یم او ار نایکلم هشیدنا رد ناهج و دوخ اب ن
ااب پاس .میوااک ه
یام
یم انلاوم و نایکلم ارآ هسیاقم هب و هتفر یونعم یونثم غارس هب ،دید اجنآ زا .میزادراپ
هاک ا
اافل زا دوااخ راااثآ یمااامت رد نااایکلم
« یواانعم ناااسنا »
و ینااامرآ ناااسنا میااصوت یارااب
هب لامک گدنز شمارآ و ما رد هک ،هدیسر یم ی
یم هدافتسا ،دنک اراب ینیزگیاج ،دیامن
ایا ی
هدربن راک هب ریبعت یم هدافتسا ریبعت یا زا اج ره و میا
نااسنا ناامه دارام ،دوش یلااعتم
د ر
. سا نایکلم هاگدید نایکلم یفطصم هاگدید زا شیوخ اب ناسنا یگناگیب و یگناگی
دلوتم( نایکلم یفطصم هرهچ زا ) ش1335
نشور هتسجرب یاه ههد ود رد ناریا یرکف
یم رامش هب ریخا اتک .دیآ
ینارنیس ،یسرد تاوزج ،اه سلاک و اه
اابطایم یو سرد یاه ن
یراکف یاایاوز یو رااثآ و تاراظن و دراد یناوارف -
اابطایم یور هاب ار یدایدج یاگنهرف ن
یم و یقاتاشم :زا دنترابع یونعم ةنیمز رد وا یمهارپ تافیلأت زا یخرب .دیاشگ م
،یرواجه
،رواب لاخا ، ری هفسلف خیرات ،هللا نابهگن و داب را گهر رد ،ییاهر هب یهار و
انام راهم راگد
یم راماش هب زین یو مهم راثآ هلمج زا هک هامدقم شرااگن و رااثآ یاخرب هامجرت .دانور
یاه
اتک زا یخرب رب هناملاع یلاعف رگید زا ، لاخا و هفسلف ،ملاک هزوح رد اه
وا یراکف یاه اب
ه
رامش یم .دور . اسا هدرک افیا ناریا رصاعم یرکفنشور و یرگنشور رد هدمع یمهس نایکلم یفطصم نااهچ رد تاسیز یاقلاخا و تسیز ینلاقع رب ، یونعم و ینلاقع هژورپ ندرک حرطم اب وا
هیدید .دراد دیکأت زورما تداعاس هب ندیسر و ناسنا جنر و درد زا تساک زیچره زا شیب شا
. سا یناهج یا هافلؤم( لواصا ،رواظنم ایا هاب ین یارب
شیپ و )اه رف
حراطم ار ییااه
یم یتیوانعم هاب ار زورما شوشم ناسنا ،اهنآ ندروآرد ارجا هب و تفری پ وا یاعدا هب هک دنک
یم نومنهر دوصقم لزنمرس هب ار وا ،هدناسر فرژ هافلؤم .دزااس
،دواخ خاناش نواچ ییاه
ناسنا هب قشع ،ییاورنامرفدوخ ،اه
قابط هاک ... و لااح هاظحل رد یگدانز ،توکاس ، قادص
نآ یاعر اب وا هیرظن یم اه
یو .داش یوانعم ینااسنا و دیاسر دیما و یداش ،شمارآ هب ناوت
هب ،رصاعم رطضم ناسنا هک سا دقتعم هک ییاج ات ، سا هناگیب شیوخ ِ تشیوخ زا تدش
ییاناوت و تردق وا حور هک ار قیقح یا اد میظع ب ییاه
هان ،در هاک ،هدراک شوامارف اهنت
تردق ؛درادن رواب ار اهنآ یتح ناوات ،قلخ ییاناوت ، شونرس و راکفا لرتنک ییاناوت نوچ ییاه
یلباق و تاجرد یرتلااب هب ندیسر یگنااگی رد ااهنت هاک... و ینااسنا یوانعم و یحور یاه
ور ، یاربانب .دراد ندیسر عف هب یلباق دوخ أدبم و صا اب ناسنا و راترود دواخ زا زور هب ز
هناگیب یمورف حور یهابت و یدوبان هطرو هب رتشیب هب و هدش رت .دتفا
زا یدرکیور هکنآ زا شیپ ،هفسلف و تایهلا رگشهوژپ و داتسا ماقم رد نایکلم م
اید ت
یم رارق احب دروم یناسنا رظنم زا ار ید ،دشاب هتشاد یناسنا ناهج هب یرکف روحم .دهد
ا ،و
ناسنا هار و ناش ،دواخ هاب نااسنا هرابود ندروآ یور هک سا شمارآ هب وا ندیسر یاه خا
ط هب ار ناسنا یو هاگدید زا هک سا یلماوع زا یکی شیوخ تشیوخ اب یتشآ و دوخ هانینأم
یم یداش اب هارمه یم رظن هب .دناسر
تفاای ،هزورما وشآرپ و نردم یگدنز رد دسر ا
یلواص
و شمارآ اهنآ یاعر هک یم نارمرا هب ار رورس
. سا تایرورض زا ،دروآ
، اسا هدیاسر دواخ نورایب و نورد یایند اب یگناگی هب هک ار یناسنا نایکلم
« نا نااس
یونعم » یم یگژیو زا یرادروخرب رطاخ هب هک سا یسک یونعم ناسنا .دمان اهنآ وا هک ییاه
هفلؤم ار یم یونعم و یصا یگدنز کی یاه رآ رد هراومه ،دناوخ
م رس هب یداش و شما ی
.دراب
هفلؤم یا زا یکی دوخ زا ناسنا خانش ،دراد نآ رب یدایز رایسب دیکأت یو هک اه
افتاسا و هد
انعم نااسنا کای هچنآ . سا رایتخا ینعی ،تادوجوم ریاس هب بسن وا رترب یورین زا زا ار یو
ناسنا ریاس یم ادج اه
م ئاق دوخ خانش یارب وا هک سا یتیمها ،دنک ی
.دوش
یم دواخ اشونرس لوؤاسم ار دوخ اهنت یناسنا ینچ ،نایکلم ریبعت هب نااسنا .داناد
یونعم هچره یونعم یم ح ،دوش یرت
رد راگا و اسا شدوخ هب نداد کش لاح رد دنک
یم لوؤاسم ار دواخ درک یهاتوک ییاج ،ناایکلم( داناد
:1385 ااسنا ،یو روااب هاب .)282
ن
سا زیچ راهچ یوجتسج رد یونعم یم هک سا یناسنا وا :
دواخ ،دسانشب ار دوخ دهاوخ ش
.دنک رتهب ار شدوخ و دشاب ار شدوخ ،دشاب -1 یدج توافت :دسانشب ار دوخ یاپ رد رتمک ام هک سا یا دراد ام اب یونعم ناسنا هک یا
ناکما هاچ ،تواق و معاض طاقن هچ هک میتسه نآ ندیمهف یپ رد رتمک و ،یسانشدوخ ،ااه
و اهدادعتسا توافت هچ و اهورین
هک سا یا یونعم ناسنا هدارا یلوا .میراد نارگید اب ییاه
یم شیاپ و اپ ار ااهزیچ یالیخ دایاب یسانشدوخ رد ناسنا هتبلا .دسانشب ار دوخ دهاوخ
هب رگا اریز .درا گب م هاگ هک دنک هجوت دیاب ،دسانشب ار دوخ دهاویب رف
ار یایورد یااه
هاب .دریگن دوخ یاج هب ( زانیگیه یروات دراودا هاک یرایبعت
Edward Tory Higgins )
ناور ییاکیرمآ یعامتجا سانش یمi
هتییمآ مه هب ًلاماک هار نایم رد اهنیا : فگ راه یارب .دنا
ره ای( صیش )یاx
۵ :دراد دوجوx ۱
- .دسانشن ار نآ ک چیه ادخ زج دیاش هک یعقاو x
۲ - هک یروصت زاx
.درادx ۳ - زا نارگید هک یروصت .دانرادx
۴ - هاک یرواصت رواصت زاx
زا نارگید .درادx
۵ - روصت زا نارگید هک یروصت جناپ یا یصیش ره یارب .دنراد دوخ زاx
یم قیقد یهاگن اب .دراد دوجو روصت عون هاک یرواصت ااب رتاشیب دارافا هاک دش هجوتم ناوت
یم یگدنز ،دنراد نانآ زا نارگید نادب یا .دننک
یمن ار دوخ هک سانعم ماامت ااما .دناسانش
هاچ ه اسیچ شفعاض و تواق طاقن و سه هچ ًاعقاو هک سا یا یونعم ناسنا ّمی و ّمه ناکما یم هک سه وا رد ییاه یم دیاب و دوشب سناوت
یم هاچنآ ه اسا هدشن و دش اسناوت
هدش و دوش یم یتسیابن اما ، سا
. اسا یداج یواکدوخ کی یا ه سه هچ دش
« ار دواخ
سانشب » تشیوخ یعون هب توعد یوااکدوخ دایاب اداتبا دراف . سا یواکدوخ زا یشان ینیب
هدراک داجیا وا هرابرد نارگید تارظن هک یرابی و درگ نودب و دنیبب نایرع ار دوخ دعب ات دنک ،نایکلم( دنیبب ار یعقاو دوخ و دوخ سا :1395
-206 .)208
-2 ناسنا ساوخ یمود :دشاب دوخ ار شدواخ دایاب هاکنیا راب هولااع هک سا یا یونعم
ادایپ قاقحت شنورد رد هچره دیاب هک سانعم یدب ندوب دوخ .دشاب شدوخ دیاب ،دسانشب یم ماه ااب صیاش ِدومن و دوب دیاب ،رگید ترابع هب .دنک هولج نامه مه یو نوریب رد ،دنک
ایامنب ار نامه مه نوریب رد ، سه هچ نورد رد .دنشاب قبطنم هلاصاف .د
نداتفا یا و ااه دااج
یم دراف هاچنآ یاب هلصاف ، طاب و رهاا ،دومن و دوب ِ یب فاکش سااسحا ، اسه ،داشیدنا
یم یم و دنک یم نوریب رد هک هچنآ اب ،دهاوخ
یم ماجنا ،دیوگ یم دوامناو اای و داهد
رد ،دانک
یاصیش اقاش کای رااچد شیباامک ناایونعم رایی . سا ناسنا یارب کلهم یّمس مکح نآ راگید و اسه هاک اسا یزایچ نآ یاکی : سا قش ود هب ّقشنم ناسنا دوجو .دنتسه یم هک سا یزیچ هک دراد هدیقع عقاو رد ًلاثم .دیامن
« سا ملا
» یرااج شناابز راب اما ،
یم هک دوش
« سین ملا
» زا ای ،
« ملا » یم ت ل یم یرگید هب و درب زا هک دیوگ
« » ت ال
یم ه یتیصیش فاکش یا .درب ار نآ ینید ناسل رد هک سا نام
« افن » یم رد اافن .دنمان
یانعم هب یبرع نابز
« فاکش » دوجو فاکش شنطاب و رهاا یب هک سا یسک قفانم . سا
نآ هب یقلاخا ناسل رد .دراد
« یب یتقادص » یم . اسا طااب و رهااا ابطنا ، قادص .دنیوگ
لیذر زا یرایسب یولج یقلاخا لاح یا یم ار اه
ًلامااک اایر . اسایر اهنآ زا یکی هک دریگ
یم یزااسرهاا ،دوخ طاب فلاخرب سرد صیش هک سانعم یدب و قادص فلاخ .دانک
لیذر نآ زا رگید یکی زایچ یالو ،دراد داقتعا یزیچ هب درف ،غورد رد . سا تفگ غورد ،اه
یم یراج شنابز رب یرگید پاچ و بیرف ،غورد ،ایر ها یونعم ناسنا .دوش
ایا . سین یسول
ناینب ،عقاو رد هک زیچ راهچ یب زا یشان ،دنتسه یگدنز کفارب
یتقادص رد یوانعم ناسنا .دنا
ماگ زا مود ماگ یم هدارا ،یدارا یاه
یم هک اجنآ ات دنک راگا و دانک ماک ار هلاصاف ایا داناوت
رد هک سا یتلاح نامه یا .دناسرب رفص هب ار هلصاف یا ،دشاب قفوم مه یلیخ هب یونعم
نآ
« صولخ » یم هتفگ هان و دنک شوشرم ار رهاا طاب هن هک سا نآ صولخ یانعم .دوش
هاک اسا یناسنا یصا ناسنا .دنشاب هتسارآ و کاپ ود ره طاب و رهاا دیاب .ار طاب ،رهاا یمن قو چیه یم شنورد رد ار هچنآ فلاخ دهاوخ
طراش انعم یدب لاصا .دنک راهاا در گ
کی مزلا اسا را اگرثا نآ تفراگ دج هب ، سین یفاک طرش هچرگا و سا یونعم یگدنز
،نامه(
.)209 -3 یم ادج نارگید زا ار یونعم ناسنا هک یموس هدارا :دشاب ار شدوخ ، سوا صخاش و دنک
شدواخ . اسا داشاب شدواخ دیاب زا ریی یا و دشاب ار شدوخ دیاب هک سا هشیدنا یا ار
هجوت مامت ینعی ،دشاب رد و اسا یتلااح هاچ و راک هچ رد هک دشاب یا هب فوطعم ش
اچ ه
یم رس هب یعضو یا یونعمریی ناسنا .درب
یا یزورما ناسنا هک یا . سین روط نوگ
، سین ه
یمن ار دواخ هاک سا یا ندوبن دوخ رکف رد ِ ملاع کی :دراد ملاع و هناشن ود و داسانش
یمن یاسانشدوخ ریگرد ا ل و دسانشب دهاوخ دواخ راکف رد ِراگید هنااشن و املاع . اسین
اب دوخ اب هقباسم لاح رد هکنیا یاج هب هشیمه دوخ یگدنز رد هک سا یا ،ندوبن رد ،داش
یگتسخ . سا نارگید اب هقباسم لاح اسم رطااخ هاب ، ایونعم زا رود ِرصاعم ناسنا یاه
هقبا
یح ،ترهاش ، یبوبحم ،ماقم و هاج ،تردق ،تورث رد نارگید اب نداد و یعاامتجا ایث
ع مال
یم هک ینارگید دادعت هب ،عقاو رد . سا هنیمز دادعت هب و دسانش
ااهنآ هاب هاک ییاه دانمقلاع
. سا هقباسم لاح رد ، سا یم هقباسم دوخ اب هشیمه یونعم ناسنا کی یم دوخ هب .دهد
یم ایآ دیوگ ایا زا مناوت
یم رگا و موش رتهب متسه هک هدشن ارچ ،مناوت
یمن هما وگ هدااتفا باقع ناراگید زا اراچ دای .ما
یم یدااقندوخ یعوان و اسا دواخ ااب تفراگ یتاشک لاح رد هراومه یونعم ناسنا دانک
،نامه(
.)210 داب هقبااسم یاتقو ارایز ، سا یونعم یاطخ کی نارگید اب هقباسم ،نایکلم رظن زا نو
کرش همه هک ساطخ هاک ااجنآ زا ااما .داننک عوراش هاطقن کی زا نآ رد ناگدننک
هامه
ناسنا یگژیو اب اه مدق توافتم یاه
یم هار رد ایا ّمای و ّماه دایابن یمدآ ،دنرا گ
ر هتاشاد ا
ناسنا رگید زا ارچ هک دشاب هداتفا بقع اه
زا هاک دوش لاحشوخ دیابن ینچمه . سا د
ناراگی
ایاب هاچ و دشاب دیاب هچ هک دشاب هتشاد ار یا هیدید دیاب طقف . سا هداتفا ولج .دواشب د
ا ز
یم صیاش هاک اسانعم یا هب ندوب دوخ می رد و رکف رد ،نایکلم هاگدید یو رد داهاوخ
ر ناراگید صیااقن و وایع هاکنیا یااج هاب ، یارباانب .داشاب هتاشادن دوجو یبیع و معض ا
گرزب هرذ ،دنک ییامن معض و ویع یور ار یب
یم دوخ یاه ا شیاپ یوانعم نااسنا .درا گ
ز
لد هکنیا نارگید یعضو نارگن
لد هراومه ،دشاب دب یا هتبلا . سا دوخ عضو نارگن
اانعم نا
یب نارگید یعضو هب بسن هک سین . سا هجوت
-4 دانک راتهب ار دواخ دیاب هک سا یا یونعم ناسنا مراهچ دصق :دنک رتهب ار دوخ داصق .
لد و ،دوخ رکف رد هکنیا ، سا یلبق دصق یلد هب ،دوخ ندرک رتهب انورد عضو نارگن
دواخ ی
یم وا . ااسا ینتااسناد و اااهرواب حاااس راااهچ رد ار دوااخ دااناوت
،مااطاوع و تاااساسحا ،اه
هتساوخ یم یعس یونعم ناسنا .دنک رتهب یلمع حاس و ،اهزاین و اه ینآ ره رد دنک
ا تاانآ ز
کاپ هچره ین ،رتشیب هچره ملع ،شلبق ِنآ هب بسن ،دوخ یگدنز ب هاچره مع و ،رت
راته
وت دیاب .دشاب هتشاد یمن نااشن تاشاد ار زیچ راهچ یا دصق و گنهآ هک شاد هج
و ،داهد
هدارا زا یرایسب .دوش قفوم یونعم ناسنا هک سین یا یفاک طرش وخ و ااهوزرآ ،اه
هتاسا اه
یمن ققحم هک دنتسه ،ناایکلم( دنتاسه قایفوت مزلا طراش لااح راه هاب اما .دنوش
1395
212: .) نآ نامرد یاهراکهار و یگناگیبدوخزا نایکلم یفطصم هاگدید زا
هب ماع دنچ ،نایکلم هشیدنا رد ت دروام یگنااگیبدوخزا نامرد یاهراکهار هباثم
و هاجو
هتفرگ رارااق ناوارااف داایکأت یراااتیمدوخ ،عفااان ماالع یوجتااسج :داانرارق اایا زا هااک داانا
.ناهرب شادساپ و یاعر و ،یتسوددوخ ،)ییاورنامرفدوخ(
ناسنا یواکجنک لابند هب دنراد شمارآ هک ییاه یمن ناشاه
تاسناد لابند هب هکلب ،دنور
یم ییاهزیچ یونعم چیه . تسناد فرص لابند هب هن ،دشاب ناشدوس هب هک دنور
نااهج رد یا
یانعی ، اسا مالع ،ماه عفاانریی مالع .دشاب هتفر عفانریی ملع ای ّرضم ملع یپ رد هک سین مه عقاو اب قباطم همه هب دنروبجم ،دنتسه یواکجنک ها هک یناسک . سین عفان یلو ، سا
یم سد زا ار دوخ شمارآ ًاتدعاق و دننزب رس اج عفاان ملع لابند هب هراومه ،انعم ها .دنهد
یم نایز ،دنزوماین رگا هک یملع ینعی دنتسه ،نایکلم( دننک
:1384 .)9
رف لامعا زا کی چیه رد وحن چیه هب یشناد رگا ا راظن زا ،داشاب هتاشادن یراثا د
نااسن
هدراک نآ تاسناد فراص هاک ار یرامع یونعم زا یاکی ،یااحل ایا زا . اسا هاتفر رداه ،
هیکت ملاک یب ملع ،ناهج نایونعم یاه یاملع یانچ تاشاد زا ار اام هاشیمه و اسا دواس
یم ر حرب یب ملع .دنراد
شاب هتشاد صیش مع رب یرثا چیه دناوتن هک سا یملع دوس اای د
راب نآ راثا زا ار دوخ ، عف ماقم رد اما دشاب هتشاد رثا شلمع رد دناوتب هک یا گب راانک
.درای
یم بلط دوخ نورد زا ار زیچ همه یونعم ناسنا چیه ، یاربانب و ؛نوریب زا هن دنک
هاب اقو
ینوریب یوه چیه -
یوه هچ یوه هچ و ینوریب یمامضنا یاه
یانوریب یعازتنا یاه -
ما دای
یمن یم دوخ زا ار زیچ همه دندوب دقتعم افرع زا یرایسب هک یا .ددنب یاسب یانعم ،میهاوخ
را
دواخ ،درادان کاش نآ دواجو رد یونعم ناسنا هک یدوجوم اهنت هکنیا نآ و دراد یقیمع ش
رد هاک یتادواجوم زا تفراگ کامک یارب ، سین نآ رد یکش هک ار یدوجوم کمک و سا رد مه رگا و سا کش اهنآ دوجو وا هاب دانناوتب هکنیا اب رد ،دشابن کش ناشدوجو
کامک
اای داننک کامک دانهاویب هاک ایا رد ،داشابن کش مه نآ رد رگا و سا کش ،هن ای دننک یمن اهر ، سا کش ،دنهاوین نااسنا همه یلو .دنک
یتادواجوم هاب یوانعمریی و یدااع یاه
یم دیما و ، سا کش اهنآ تشادن ای تشاد دوجو رد هک دندنب هتاشاد دوجو مه رگا
ب ،دناشا
اننک کامک اام هب دنناوتب مه رگا هک سا کش و دننک کمک ام هب دنناوتب هک سا کش ،د
ناسنا همه زا شیب یونعم ناسنا ،انعم یا هب .دننک کمک ام هب دنهاویب یم رگید یاه
دمهف
،نایکلم( سا یونعم ناسنا یگژیو ،ییاهنت و ساهنت هک :1395
-270 ایا .)275
کن هات
رد یرگداداما راگا هاک دنادب و دبلط دادمتسا دوخ زا طقف رشب هک سا یمهم رایسب ج
نااه
. اسا شدواخ نورد رد ، اسا نااهج رد یعناام و محازم رگا و سوا دوخ نورد رد ، سا هب ناهج نایونعم یم هکنیا میر
یم ،یتاسه تدواخ عناام و ماشد یرتگرزب دنتفگ دانتفگ
سوت دوخ نورد رد زیچ همه .
ینااسنا ینچ هک سا یا ،دراد داش و مارآ هراومه ناسنا زا نایکلم هک یرگید میرعت و کرد زا رایی هاچنآ ره اب ،یتسه ناهج عبنم اب و دوخ نورد اب یگناگی هب ندیسر رطاخ هب
یم هناگیب سا دوخ ساسحا یم نامرف دوخ وا .دوش
نامرف ساسا رب و دهد دواخ ینورد یاه
ار یگدنز یم
ریبعت زا یو .دنار گ
« راتیم دوخ
» یم هدافتسا یدارفا ینچ یارب ، .دنک
هب یراتیمدوخ زا
« autonomy »
یم ریبعت هاب نآ زا زاین یهااگ .دواش
« لااصا » اای
« یصا یگدنز »
یم دای
،ناایکلم( دواخ صییاشت و ماهف هایاپ راب ااهنت یگدنز ینعی .دننک
:1386 ز نانچ دیاب درف ، یصا یگدنز رد .)132
یکاردا ماوع هعومجم هک دنک یگدن دواخ
یم مکح یم اقلا ای یقلت وا هب نوریب زا هک نانچ هن ،دنک
یمااگ ره دروم رد .دوش مااگ هاچ ،
ایورین چیاه هاب و درادراب مدق دوخ صییشت و مهف ساسا رب طقف ،یلمع ماگ هچ و یرظن ی
یم هضرع وا رب هچ ره رب و دزرون اکتا و دامتعا دوخ زا نوریب دوش
یانعی ،دواخ هاب هاعومجم
دواخ راایتخا رد هاک یتخاناش عابنم شش هب سوت اب اهنت یصیش عبانم و یکاردا یاوق ا
و
نورد ،یاسح تاکاردا :زادنترابع خانش عبانم یا .دنار گب ار یگدنز ، سا ،هاظفاح ،یراگن
للادتسا یاهورین هعومجم ، قع زا دارم هک ، قع و یهاوگ ای تداهش ،دوهش شسرپ . سارگ
یگدنز ناسنا رگم هک ساجنیا یمن یاط دواخ صییشت و مهف بسح رب هشیمه ار شا
دانک
رد هدانک مع دوخ صییشت و مهف بسح رب هک سا یا شمارآ اب هارمه یگدنز طرش هک عبات ،دراوم یرایسب رد ناسنا هزورما . سین هنوگ یا ًارهاا هک فگ دیاب خساپ یاگنرمه
اب ا
اگیب دوخ اب و هدوب عامج عماج ناگرزب ریثأت حت ،دراوم زا یرایسب رد . سا هن
برم ای ه ناای
طخ و ، سا شیوخ یکدوک نارود ناملعم و راب هک سا ینانیس ساسا رب هراومه یو یشم
نآ ،تانیقلت رثا یم دانتسا طارقس یس هب نایکلم . سا هتفری پ ار اه
اانعم ایا هاب هکدنک
« هدومزآان یگدنز »
یم مزآان یگدنز .مینک یگدانز یا یراتفر دعاوق هک سا نآ هدو
ر دواخ ا
یا رد . سا هتفگن ًاتابثا و ًایفن ینیس چیه اب یا رد شدوخ و هدومزاین درف ه ،انعم
هنوگر
یقلت یم یفن انعم یا هب دهعت عون ره و ،دیلقت هنوگره ،یری پاقلا ای یری پ اایکلم( دواش
،ن
:1384 -6 یگدنز ندوب هدومزآان اب رد .)8 یم رایاسب نانیس
داقچ هاکنیا و افگ ناوات ر
ناسنا یم یهار هب اه هتفر نارگید هک دنور
یمن و دنا یگدنز رد ار دوخ یاج دنهاوخ
پ داننک ر
یم ،رگید ریبعت هب .دنرا گب نارگید یاپ یاج اپ دنتسه یام ردقچ و ات هاک دش رک تم ناوت
ا
هداتفا رود و بیری دوخ زا هزادنا هچ تردق اب و
و اه ییاناوت هناگیب شیوخ یاه عاجار و دنا
اب ه
تشادن یصا یگدنز یا و درادن یصا یگدنز ،زورما یونعم زا رود ناسنا هکنیا هاک اسا
هعومجم اعاب هیدید زا یا
شیوشت و اه یم شیارب اه
یم ،دوش .داد یس داد رایسب ناوت
را اگرثا ماوع اب یگناگیب و دوخ هب هجوت هک سا دقتعم نایکلم میماصت رد
ااهراتفر و اه و
یم صیاشم یو . سین یهاوخدوخ و یتسرپدوخ ادصم و ،موم م ،یگدنز هوحن هاک دانک
.دراد دوجو توافت یونعم ریی ناسنا یتسوددوخ اب یتسوددوخ عون یا یب یرااتیمدوخ . اسین ایونعم یفاک طرش یلو ، سا یونعم مزلا طرش یراتیمدوخ
یا هب سا یونعم مزلا طرش یونعم ناسنا ره هک انعم
یم یگدانز هاناراتیمدوخ یا .دانک
یمن رب یا زا اما اناراتیمدوخ . سا یونعم ،دنک یگدنز هناراتیمدوخ کره هک دیآ
امع ه
یم ااعدا ناایکلم . اسین داب یهاواخدوخ ااما . اسا یهاوخدوخ ،ندرک زا یاکی هاک دانک
شزومآ شزومآ رثا رب ناریا هعماج رد هک ییاه نید طلی یاه
دواجو یقلاخا و یبه م ،ی ،دراد
نابز هاب ام ناحلصم مامت ،رظن یا زا و سا دب یهاوخدوخ هک سا یا ایا مالتیم یااه
هدرک نایب ار بلطم هعماج رگا هک دنا
ارافا ،دانیبب ار حلااف و حلاص یور دهاویب یا ایاب نآ د
د
یم رکف .دننک شومارف ار دوخ د یدنسپدوخ و یهاوخدوخ دارفا یتقو دننک
هعماج دنرا ر
هاب و
یمن حلاص و ریخ میراک نآراق رد دانوادخ . اسا ایا فلاخراب اسرد هاک نآ لااح .دور
یم :دیامرف
«
ُفْنَأ ْمُهاَسْنَأَف َهَّللا اوُسَن َ یِ َّلاک اوُنوکَت اَل َو
ْمُهَس
ii» هاک دیاشابن یناسک دننام ینعی ،
هدرک شومارف ار ادخ رااک ،ااهنآ امع یا رفیک هب مه ادخ و دنا
دواخ هاک اسا هدراک ی ار
گرزب هکلب ، سا دب طقف هن . سا دب یشومارفدوخ ، یاربانب .دننک شومارف هاک یرفیک یرت
یم ادخ ا .دنک شومارف ار دوخ صیش نآ دنک یراک هک سا یا ،دهدب یصیش هب دناوت راگ
یم حلاص هب ور هعماج ،دشاب دوخ رکف هب ًاعقاو ک ره واخ اک راه هاک یاتقو هن ،دور
ر د ا
یم شومارف یم یقلاخا یاطخ بکترم ،دنک شومارف ار دوخ یتقو ناسنا .دنک
اسد و دواش
یم یانج و مرج هب یم هتفگ ًامئاد ینآرق تامیلعت رد ،یاحل یا زا .دنز
:دوش
«
َم اَهَل ْ َبَسک ا
ْ َبَسَتکا اَم اَهیَلَع َو
iii» یم یبوخ رگا ، نآ یاس یا یانعم . سا ناتدوخ لام نآ دوس دینک
یاسک رگا هک انعم یا هب . سامش دوخ لام نآ نایز دیدرک یدب رگا دینادب هک سا ًااعقاو
یمن یدااب ااقو چیااه ،درادااب ااسود ار دوااخ و دااشاب هاوااخدوخ اااحب رد نااایکلم .داانک
یم هراشا هتکن کی هب یراتیمدوخ دواخ دایاب اسا هاواخدوخ هاک یاسک هاکنیا نآ و دنک
یعقاو یهاوخدوخ وا .دهاویب ار شا یم موم ام ار ییاه
یاعقاو دواخ ،دراف هاک دراماش ار شا
یمن عاقاو رد . اسا دنسپان ندرک مع هناراتیمدوخ و یهاوخدوخ انعم یا هب .دهاوخ دراف ،
یم مع دب نامز ود رد یم شومارف ار شدوخ یتقو یکی :دنک
دواخ هاک یاتقو راگید و دنک
یم دوخ یاج هب ار یضوع ،نایکلم( دریگ
:1395 .)398
ناسنا ناسنا ریاس اب زین شدوخ اب یراتفر تابسانم رد یونعم . اسا توافتم اه
ا نااسن
یمن رترب نارگید زا ار دوخ هجو چیه هب هکنیا یع رد یونعم
ًادیداش ار دواخ ،داناد اسود
یاسک هاک سا یا ،دراد جاور فرع رد هچنآ . سا یونعم یتسوددوخ یعون یا .دراد اک
ه
سین یونعم ،دراد سود ار دوخ اسوددوخ ناهج نایونعم هک یتروص رد .
نااسنا یرت اه
یب یشزرا ناشدوخ یارب و دنتسه ئاق یاهن
بقارم هاشیمه ایلد یامه هاب .دانا هاب دانا
هنوگ هک دننکن یگدنز یا
« دوخ » هرذ ، اسا نااشرایتخا رد هاک ییاهبنارگ .دانیبب هبراض یا
هک سین یتسوددوخ هج هب ناسنا هک دراد ناعذا نایکلم یم مالا نارگید هب
هاکلب ،دانک
یم ملا هک سا یتسوددوخان یلد هب نااسنا هاب دایابن هااگ چیاه ، یارباانب .دنک
افگ اه
گرزب ،هجیتن رد .دیشابن سوددوخ یم دیدپ یناسک یوس زا هعماج رد کشم یرت
هاک دایآ
هدرک شومارف ار دوخ هن ار یشومارفدوخ نآرق .دنا
هاکلب ،هدراکن یاقلت ابثم اهنت رزب
یراتگ
گرزبدواخ شویتسد یونعم ناسنا . سا هتسناد یشومارفدوخ ار یشومارفادخ بوقع ینیب
یمن رکف و سین لوقعمان یم وا رادام رب زیچ همه و سا ناکما ةریاد بطق هک دنک
.داخرچ
یم یونعم ناسنا :نامه( زیچ همه مدوخ یارب اما ،مچیه ناهج یارب م دیوگ
.)382
ت یگدنز سانب رگا هاعماج ااب دایاب ،میشاب هتشاد یداش و شمارآ اب مأو
نآ رد هاک یا
یم یگدنز وقا همه ،دوخ اب حلص و شمارآ هب ندیسر ةمزلا ایآ همیشاب هناگیب مینک
ارگید لا ن
اسا ایا ماهم لاؤاس ،عقاو رد ه سا هعماج اب تشاد یگناگیب ساسحا و ندرک در ار اک
ه
یم سد هب قو هچ یشمارآ و نوکس ینچ آ
و طااب یااضر : اسا داقتعم ناایکلم هدی
یم سد هب ینامز ینورد شمارآ رگا .مینک یسررب ار یلوق ره هک دیآ
عناق یلد دراد هداننک
عناق یلد رگا و میری پب ار نآ لواق فراص هاک روطناامه .مینزاو ار نآ درادن هدننک
ناراگید
یمن یلوق یناقح رب یلد ،ندوب
،ندوب نارگید لوق فرِص ،دوش لواق نلااطب راب یلد
ماه ی
یمن اکاردا یاواق هعومجم یا ًاعقاو ایآ هک دید و درک اکم ینیس ره رد دیاب .دوش ماکح ،ی
یم نآ حص هب ندواب ایلد اانبا ،ندرک تاعارم ار یلد بناج ،عقاو رد ههن ای دنک
فراط ،
یم لاصا یگدنز هب هک سا ناهرب شادساپ و یاعر و ندوب ناهرب ار نآ و داشیب
اصا ی
یم یم ییاهزیچ هچ دید دیاب .دنک اب نااهرب ییااهزیچ هاچ و دنواش وسحم ناهرب دنناوت
ه
یمن اسح فرعم خانش هک سا یا درف ره یقلاخا هفیاو ،یاحل یا هب .دنیآ
یتخاناش
یدج داشاب هتاشاد دنتاسین ایلد ییااهزیچ هاچ و دنتسه یلد ییاهزیچ هچ هکنیا زا یا
:نامه(
.)437
خانش اب یم اهنآ عفر رد ششوک و عناوم یا
یدابت و یاصا یگدانز باسک هب ناوت
. فای سد شیوخ اب یگناگی هب و سب دیما یونعم یناسنا هب ندش یونعم یونثم رد انلاوم هاگدید زا شیوخ اب ناسنا یگناگی و یگناگیب لااسا گنهرف شرتسگ و انی رد هتسجرب یشقن هک یناریا نافراع و نارعاش زا یکی یم
-
نامرآ رشن یتح و یناریا للاج ،هتشاد یرشب گنهرف و یناسنا یاه
ییلب دمحم یدلا ا
. اس
اهن قایقد خاناش و میراک نآرق هب فرژ فرعم ،نادواج حلص حاس هب ین یلد هب وا نا
فرعم ملتیم داعبا هب ،یمدآ یتسه نوچمه یسانش
ناهج ،یسانش و یاسانشادخ ،یاسانش
هک هتفای فوقو یسانشدوخ هاب ،رگید یوس زا و هدیشیدنا حور یلاعت هب ،وس کی زا
ر ندایناه
گنت زا یشان تافآ و ییایفاررج ،ینابز ،یداژن گنت یاهراصح زا ناسنا مزج ،یرظن
و یاشیدنا
اب دوخ راثآ هعومجم رد سناوت هک دیسر یماقم هب وا . سا هدیناسر ددم ینیبدوخ یعماج
ناسنا ةزوح رد فگش و فرگش ب یسانش
دراپب رشب یحور شمارآ عناوم و ماوع یلحت ه .دزا
هراااشا نآ هااب یواانعم یواانثم رد هااک یعناواام و ااماوع اایا زا یااکی ،هدااش یدااایز یاه
جلم هاب نااسنا ندرب هانپ أشنمرس هک سا شیوخ صا و تاذ اب ناسنا یگناگیبدوخزا یااهأ
یاشیدنارود ، تشیوخ یشومارف و یتسم ثم بسانمان اب ،هنلاواضفلب یاه
لارتاشا و یزا اب
ه
یگتفیشدوخ و دوخ ترهش ،
عم راب دایکأت ااب اانلاوم ،ساسا یا رب و سا ... و یبلط ، ایون
هشیدنا و رشب حور یلاعت و تداعس و ید ،نافرع ونا اب هلباقم هب وا ندرک رتدنم
شلاچ عا و ااه
نارحب یمرب اه یم دیدهت هکلب و دیدحت ار ناسنا حور هوقلاب تروص هب هک دزیخ ک
مهم .دن یرت
مایپ هعومجم نایم زا رصاعم ناسنا یارب انلاوم مایپ ایلحت و یاسررب ،یناهج یاه
ع و اماو
یاعقاو ام هب بسن فرعم نادقف و یسانشاندوخ یلاد یب ،ییااهنت و یگنااگیب ،
،ییاانعم
هشیدنا زا یعبت ،یجرگ و یدابق( سا بلای راکفا و اه
:1371 .)101
وضوم ، سادیپ هکنانچ اباقم هطقن رد یگناگیبدوخزا نامه ای دوخ اب ناسنا یگناگیب ع
تشیوخ . اسا جردانم یاقیقد زراط هاب یاهلا ناایدا ةامه میلااعت و اهدرکیور رد یسانش
راانک رد هک سا زورما ناسنا ریگنماد یرامیب ،شیوخ تشیوخ ای دوخ زا زیرگ ای تخانشن یهت یب و یگدش گ نانچمه یو یتاذ یوه ندش هشیر
یم شرتاس هاک اانعم ایا هاب ؛دابای
ناسنا رتشیب یمن یاسک ار دوخ اه
یمن ار یاسک دواخ رد و دانبای یو ااب دانناوتب هاک داننیب
یمرگرس هب یمه یارب و دننک ینیشنمه فای یاه
یم هانپ هدننک یاایند رد زیچ همه .دنرب
ان نااشدوخ ،یترابع هب و دنرادن روضح دوخ یایند رد ناشدوخ اما ، سه نانآ نااشدوخ دز
هاک دواب هدراب یاپ رایاسب یملاک و یرکف فارا و قد اب هک دوب یرداون زا انلاوم .دنتسین یمرب وا ضقانتم یصیش زا و عیبط زا وا ییادج زا ،ناسنا یدوجو یزکرم کشم و دزیخ
ااما . اسا یتاسه نااهج اب )یگناگی( هنادنمتیاضر هطبار تشاد مزلتسم هک سا یرما یا ای ناسنا یمرگراس عوانت و دداعت رثکت زا یشان یجیگ یلد هب
شلات اای اه و یتاشیعم یااه
یب یپ رد یمامت هب ،هرمزور ملتیم تلاارتشا یاتاذ یرایاشوه ندومن رایشهان ای ندرک دوخ
: سا دوخ یاام دوخ سه و راااااایتخا ز ملاع هلمج اسمرس رس رد دزیرگ
دوخ
اااااااشوه زا یاامد ات رمَز و رمخ گنن دنااهراو یرایا
یم دوخ ربiv
دنهن
خف یتسه یا هک هتسناد هلمج سا خزود یرایاااتخا رکذ و رکف ساv
یم یا رش هب ای یتسم هب ای یدویاایب رد یدواااخ زا دنزیراگ یدتهم
،یولوم(
:1384 / 6 -224 )227
لوراشم دوخ هب ار ناسنا هک سین ینوریب ماوع هب هجوت اهنت یولوم هاگن زا
،هتاشاد
ارم هاب ااهنآ هاک اسا دواخ نورد رد یلماوع ریگرد ناسنا دراوم زا یرایسب رد هکلب رد بات
بعر رایسب ،شیوخ تشیوخ زا ناسنا لفی یوق و زیگنا
هجنپ ا زورما یایند رد .دنرت زا نااسن
اتفرگ هک رظن نآ زا رگا اما . سا هدرک شومارف ار تشیوخ ، سا ینوریب ماوع ر
ا اماوع ی
هاب ار وا هاک دنتاسه شانورد رد یلماواع هاک داشاب هتشاد هجوت دیاب ،دبای ییاهر زین دواخ
یم لورشم یم شیوخ تشیوخ یشومارف تابجوم و دنراد
وریب و ینورد ماوع یا .دنوش یان
هب ناتساد رد یکین
« ناریجین و ریش »
هداش هدیاشک ریواصت هاب یوانعم یوانثم رد روک م
vi. سا اکلاه هاب یاراب یالو ، اسا یانوریب ماوع هنومن و دامن شوگرخ ناتساد یا رد
یمن یافک ییاهنت هب ماع یا ریش ندناشک هااچ لد رد هاک اسا ایلد یامه هاب .دنک
یم ریش رب ار ریش ریوصت کلاه ماد هب ار ریش ینورد ماوع ات دیامن
اداص( دناشکب یتق
و درف
یبا ،هداز :1390 .)7
یونعم یونثم رد انلاوم دید زا نآ نامرد یاهراکهار و یگناگیبدوخزا هشیدنا رد یولوم هدراک رایاسب دایکأت یاسفنا ناافرع و ینورد ریس رب دوخ میلاعت و اه
راوااع خانااش و اافن یلماااکت ریااس هااب قاایمع هااجوت زا نوحااشم وا نانیااس . ااسا گناگیبدوخزا فرژ تاایبرجت زا هدرپ میقتسمریی روط هب هک سا مهم هلأسم یا زا لفی و ی
یمرب وا ینافرع عیسو و یم نااسنا هجوتم هک یررض و نارسخ یرتلااب ،وا رظن زا .دراد
،دواش
یالوا ، یارباانب . سا تشیوخ یساسا رهوگ و قیقح هب بسن ناسنا هج ،لوا هجرد رد ر تراسخ یا ناربج رد مدق یمرب یقیقح تشیوخ زا یهاگآ ا
:درامش
یم ار دوخ ناج ضف نارازه داص مولا نآ دنادن
ا دناد مولع ز
ایصاخ وا دناد یرخ نوچ دوخ رهوج نایب رد ه
یرهوج ر
،یولوم(
:1384 / 3 -2648 )2649
سا یقمحا ینادن ار دوخ میق
یم هلاک ره میق سیچ هک یناد
( ،یولوم :1384
۳ / ۲۶52 )
اسن اداخ ریبدات و ادخ اب دوخ هطبار و ادخ هب بسن و دسانشن ار دوخ ات ناسنا هاب ب
افن ،دنکن ادیپ خانش ملاع ایا .دراک داهاوین ادایپ ار یااضف هاب فااصتا یگداامآ شا
سا میسرت باق هزوح راهچ رد تاطابترا
،یتاسه أدبم اب طابترا ،دوخ اب طابترا : ااب طاابترا
اهچ ره هب شیوخ راثآ رد انلاوم ،اتسار یمه رد .نارگید اب طابترا و یتسه ناهج اابترا را
ط
وراض زا ار نآ و ،هتاشادنپ اکمم رایی لاخا نودب ار ناسنا کولس یو . سا هتخادرپ تایر
یم یفرعم یناسنا طابترا یرارقرب یلصا نوگره و دنک
فرگ رظن رد نودب ار طابترا ه لااخا ت
یم مامتان ما ناوانع هاب تشیوخ ورملق رد دوخ اب طابترا ،نایم یا زا .دناد
افرعم یااضفلا ی
یقلاخا لیذر ؛ سا یگتخابدوخ ای دوخ یشومارف ،نآ باقم هطقن هک هدش ماعز هاب هاک یا
دیدج حلاطصا اب ،یخرب
« یگناگیبدوخزا »
طوبرم رصاعم نارود هب ید و ینیهاام( سا
،ناراگ
:1393 .)56 هب ار انلاوم رظن زا یگناگیبدوخزا ای دوخ یشومارف یم لامجا
مایرعت یانچ ناوت :دراک
یاشومارف رااچد و هدااتفا رود نآ زا طوبه زا پ هک سا یهلا یتقیقح یاراد ناسنا هداش
دواخ یاعقاو تاشیوخ هاگ چیه ،درادرب مدق یهلا ریی یریسم رد رگا لاح . سا هاب ار
ای دا
هب ،ور یا زا و دروآ دهاوین
« یدورُف م »
یاج هب شیوخ
« یتواکلم م »
داش لوراشم و ه
راچد
« یرادنپدوخرگید »
یم :دوش
شن دواااخ ز وت ار نارگید هتخاب ار دوخ راکااایپ رد وت یا هتخان
نآ للها و یا منم هک یتسیب ییآ هک تروص ره هب وت تسین وت
ی
،یولوم(
:1384 / 4 -802 )803
هاناگیب فرص ار دوخ شلات مامت درف ، لاح یا رد یم ات ماان هاب یا
ناامگ و دایامن
یم زا ،هجیتن رد و دراد ینامسج روما ماجنا هب یم هک سا فن نامه شتقیقح دنک دواخ
یم رود یهلا یعقاو یصا یم هناگیبدوخزا و دنام
:ددرگ
نامدرم یمز رد راک ک دواخ راک کم هناخ
ب کم هناگی
ااسوا یارب زک وت یکاخ ت هناگاایب سیک کانمی
وت ی
،یولوم(
:1384 / 2 -263 )264
ناهج رد عم و یاسانشدوخ هزادنا هب یرشب فراعم و مولع زا کی چیه انلاوم ینیب
افر
فنلا گرزب .درادن یمها و شزرا هدقع یرت
د دوخ ترخآ و ایند راک رد رشب هک یا ایا درا
هدقع رگید ندوشگ اریز ،دسانشب ار دوخ هک سا هرگ و اه
یبه ام و یاملع یااه اام هاک یا
هدیچیپ نادب هاک اانعم یداب .دناشاب هدز یاهت هاسیک رب هک سا یتیس هرگ نوچمه ،میا
یاشگب ار اهنآ دناوتب رفرب .دش دهاوین شدیاع یزیچ یلو ،د
هدااقع داشگ رد ریگ هدااااشگب رگد دنچ هدااقع ت یتاااشگ اه
ریپ و
( ،یولوم :1384
۵ / ۵۶۰ )
خانش ار نادزی خانشب دوخ هک ره خاس حرش ار یا ربمریپ نآ رهب (
،یولوم :1384
۵ 2114/ )
دای ایدح یا هب دانتسا اب یولوم یم یروآ
یانورد ریاس و خانش ترورض هک دنک ا
ز
یلجت ناسنا یقیقح دوخ هک سور نآ دواخ هاک یناامز اات راما ایا و سا قح لامج هاگ
هجاوخ( فای دهاوین ققحت ،دنکن هدارا صیش ،روپدمحا و ریگ
:1393 -14 .)16
ا ابق ،لزا زور رد هاک اسا داقتعم افرع ریاس دننام انلاوم ،یلیصفت ینایب هب ز
اقلخ
ناسنا همه ،ناهج یگنااگی رد و ماامت و ماات تدحو یع رد یزیامت یرتکچوک نودب اه
ااب
شرورپ یلاب رب رس و دندوب هدیمرآ وا راوج رد یلاعت یادخ شمارآ رد شیوخ هدنهد
یتوکلم
یم رس هب :دندرب
رس نآ مااایدب اپ یب و رااس یب همه رهوج کی و میدوب طااسبنم همه
یب اتفآ نوچاامه میدوب رهااگ کی وچاامه یفاص و میدوب هراااگ
آ
هیاااس نوااچ ددع دااش هرس رون نآ دمآ ترواص هب نواچ هرگنک یاه
نایاام زا رااف دور ات قینجانم زا دیانک ناریو هرگانک ا
ایرف ی ق
،یولوم(
:1384 / 1 -686 )689
هنیمز و ماوع رگا یم یاسانشدوخ و یاسفنا ریس ققحت اعاب ییاه
، اباقم رد ،دنواش
یم یتخاناش یانچ قاقحت زا عناام مه یلماوع و ابسا هزوح رد عاناوم ایا .داندرگ
یااه
یم رارق ناسنا ریسم رد ،ملتیم و دراف یاب یااهزرم و عاناوم راب هبلی ،زمیج مایلیو .دنریگ
گرزب ار قلطم ع یزوریپ یرت
یم فرا یاکی قالطم ااب ام ،هنافراع ماکحا و لاوقا رد اریز .دناد
یم یم یگناگی هب ،میوش یم یهاگآ دوخ تدحو و داحتا زا و میسر
( میباای James, 1985:
یناافرع هاگداید زا ناسنا هب طوبرم تاعوضوم و ئاسم مامت هب انلاوم هکنیا هب هجوت اب .)10 یم و یسانشدوخ و یسفنا ریس هب ،درگن یعناوام . اسا هدرک هجوت هیواز یا زا زین نآ عناوم
یم راراق نااسنا یاهلا و یاقیقح رهوگ یا زا ام کرد ربارب رد هک باتارم هاب باسن ،درایگ
یم درف ره یدوجو رایبعت اام یناافرع و یانید ریبااعت رد یلد یمه هب .دشاب توافتم دناوت
اجح اجح و یناملا یاه هدش حرطم رایسب ینارون یاه
ود رب زین یسانشدوخ عناوم . سا
هاشیمه دایاب ار افن ، یاربانب . سا یناسفن و یقلاخا یاذر ،عناوم یا زا یخرب : سا عون هدرپ ات شاد لرتنک و دایقنا حت نااسنا قع سد رد هشیمه وا راسفا و ماگل و دنکن یرد
لفی و عناوم ِمود عون .دشاب اجح نامه ،اه
هاک اسا ینارون یاه اجح هاب رتاشیب
یااه
ماهف و کرد عناام نااسنا شاناد و مالع دواخ ،عقاوم یرایسب رد ینعی . سا فورعم یملع هجاوخ( سا ناسنا رهوگ و قیقح ،روپدمحا و ریگ
:1393 .)191
یم شناد عون یرتلااب ار ناسنا ینورد ریس و یسانشدوخ انلاوم هاب ار نااسنا هاک داناد
یم وا یقیقح دوجو و یلابکبس سر
،دانوادخ یالجت نااسنا افن ،وا ةاشیدنا رد .دنا
« یراما
یگژیو زا درجم و بتارموذ ،یدمرس یداام یاه
» یکاشت یهااگآ ار نآ ایهام هاک اسا
یم ریاس زج یزیچ ، فن جورع یا .دراد ار قیقح هب جورع و دوعص ییاناوت ، یاربانب .دهد
هک یلماوع ندرب یب زا و سا دنوادخ یلجت هک دوخ نورد رد عناام ار یرواضح کرد ایا
یم یم رارق یناحور دوعص یا ریسم رد هک یعناوم . سین ،دنوش رواما خناس زا یهااگ دنریگ
ااهنآ ضایر شتآ هب دیاب هک سا ییاتسدوخ و روری ،دسح ،توهش دننام یناسفن و یقلاخا اک اسا یتخاناش و یاتفرعم نج زا عناوم یا مه یهاگ .درب یب زا شیوخ دوجو رد ار ه
افرعم رد دیلقت و لایخ و مهو رب هیکت ، ذاک دوخ هب لارتشا ،یگناگیبدوخزا دننام یلئاسم یم ماش ار تولخ و هبقارم رب ،عناوم یا عفر رد وا دیکأت .دوش
دوجو ناسنا رگا . سا ینیزگ
رد ار یانورد ریاس ایا جیااتن و رااثآ ،دنک شیلااپ یتفرعم و یقلاخا عناوم یا زا ار شیوخ
وجو یب روضح هک فای دهاوخ شیوخ د شامارآ هب ندیسر و ناسنا نورد رد دنوادخ هطساو
مهم یقیقح ت ل و ،نامه( سا ینورد ریس یا هجیتن یرت
.)205
اشیر ًااساسا و دراد ادخ اب قیمع طابترا هک یصا دوخ :دراد دوخ عون ود یمدآ ه
رد شا
یاراب ذاک روط هب صیش هک یدوخ و ، سوا هب یگتسویپ یام دایدپ شیواخ
دواخ .دروآ
تاشگ دواخ رادانپ ریسا و ریگرد و ندش دوخ دوجو یرهاا یاهراگن و شقن نوتفم ذاک یم یقیقح دوخ مشک عنام هک سا :دوش
هناااخ قشع ردنا مدوااب راگن و شقن م هناخ ردنا مدید یب
رارااااق
یب یناااااهن جنگ زا مدوب ربااخ
و اب م یوبنتااسد هنر ربات یدوااا
یم شااقن رب ار مشچ مااااشچ نلافط وچمه متاخادنا
یم اه متخاب
،یولوم(
:1384 / 4 -2563 )2565
اک دراد نااکما یهااگ و دشاب یمدآ ینهذ دنیآرب لوصحم سا کمم هاگ ،دوخ یا ه
ش و دریگ کش یعامتجا طباور رثا رد هداد وا هاب نارگید هک دشاب یتیصی
نواچ یانعی .دانا
یم رظن راهاا وا هرابرد نارگید یم سااسحا دواخ یاراب ار یتیاصیش یانچ وا دننک
.دانک
توالخ ، ذااک دواخ ایا اب هزرابم یارب یولوم لزع و ینیزگ
یم داهناشیپ ار ینیاشن .دانک
ع لذ و سا راییا اب طابترا عطق و قلخ زا ندرک یرود ،تولخ هشوگ زا اسا ترااب
یاشن
رواجنر ار حور هاک یاسح رواما زا هتاسد نآ رد فراصت زا ااهنآ تشاد هگن و ساوح ندرک یم :دنزاس
« یب رد ک دهج لاب مااالعا للها و راتدوز ایب ار دوخ یدوخ
اواااص
»
،یولوم(
:1384 / 4 )3218
« متاافایرد یسکان رد یسک م
ابرد یسکان رد یسک پ متاااف
»
،یولوم(
:1384 / 1 )1735
یم یرورض ار روما یا یردق هب یو یم هیصوت ار یعقاو دوخ زا تولخ هک دناد
اات دنک
یقیقح دوخ رد ات دبای صرف صیش :دنک هشیدنا شا
« زگ تولخ مه شیوخ دوجو ز و یشن اهنت ک راوید رد یور ی
»
ولوم(
1384 ،ی 1 : 645/ )
« د یاهافاااص تولخ رد هکااناز سا قاع وک ره دیزگب هَچ رعق سا ل
»
،یولوم(
:1384 / 1 )1299
ضحم تدحو هب دشاب هدرک کرت ای یطعت ار هذ یبرجت تایوتحم مامت هک یدرف و
یم سد سا طیسب فن نامه هک ان یهاگآ ر دواخ هرابکی هلحرم یا رد فراع .دبای
ااب ا
یم ااحنم نآ رد اای هااناگی ،یهااانتمان یالک اافن کای هراوید و داابای
و یاائزج اافن یااه
هدنامادج یم ورف شا
ار دوخ و دزیر رکیب یهااگآ رد رای و شیواخ زرام و داح زا راتارف
هانا
یم یناهج هجاوخ( دنیب
،روپدمحا و ریگ :1393
.)194
یرامیب رگید زا یقلاخا یاه
یاسانشدوخ عناام و هداش کعنام اانلاوم ملاک رد هک یا
یم رامش هب یتسار زایچ ، افن نداش هاتفیرف و شامارآ یانعم هب روری . سا روری ،دور
ی
وه اب هک سا یم یم نادب یمدآ عبط و دشاب قفاوم س
واجر عناام یرورای عوان ره .دنک ع
یم دوخ هب صیش هتاشاد هتفیاش ،روررم صیش اریز .دوش
هتاشادنپ هاکلب و اه شدواخ یاه
یم دواخ یوااکزاب زا عنام هک سا روری عاونا هلمج زا یملع روری . سا آ زا رتلاااب و دواش
ن
یم دوجو هب صیش رد ار ذاک شرگن یا تشیوخ دانمزاین ًلااصا هک دروآ
. اسین یاسانش
یمن یداتسا چیه دزن یمدآ ینچ یم شومارف زین ار دوخ یشیپ ناداتسا هکلب ،دور
:دنک
« اداتسوا ز ربکت زا هک دش روررم نانچ یزاب یکی نآ ز ش رود ن
د
( ،یولوم :1384
۲ / ۱۹۷۹ )
دور رس دوخ نآ دب رورس دوش ات
ردنا هک شناد اسب یا دود رس
»
،یولوم(
:1384 / 2 )1983
هژیو هجوت ینچمه انلاوم هاب ییاتسدوخ عوضوم هب یا
انورد ریاس ایا عناام ناونع ی
: سا هدمآ میرک نآرق رد .دراد
« مُکسُفنأ اوّکَزُت لاَف
vii» ینعی ،
« دینکم شیاتس ار دوخ .»
ارایز
یم اعاب ییاتسدوخ ات دوش
ذااک دوخ هک دنک ساسحا و دزرو لفی یقیقح دوخ زا یمدآ ،
،بایترت ایا هاب .دنک میظنت نآ ساسا رب ار دوخ یگدنز ،هجیتن رد و سا یصا دوخ رد وا
یم یاصا دواخ یاشناج ار یایورد دوخ ،ییاتسدوخ هب یراتفرگ رثا یاصیش زا و دانک
یلصا یم هناگیب شا هجاوخ( ددرگ
،روپدمحا و ریگ : 1393
هاک ار نوعرف انلاوم .)199 د
راثا ر
یم یقلاخا لیذر یا زراب قیداصم زا ،دش نوعرف نارگید شیاتس و یحادم .دناد
« حدم ب زا اافن لا ًانوااه فنلا یلذ ااک دش نواعرف اه
ت
ّدااااس
شابم ناگوچ وش یوگ نوچ شک مخز شابم ناطالس وش هدنب یناواات ات
»
،یولوم(
:1384 / 1 -1867 )1868
و دراد یاصاخ ایمها یاسانشدوخ عناوم رد انلاوم راثآ رد هک مهم احابم زا یکی رد
ناسنا احبم اسا یانکفارف عوضوم ،هدش هتخادرپ نآ هب یهجوت باق تروص هب وا یسانش
.
یم ییورد و ذاک یصیش راچد نانچ ناسنا یهاگ هاب نداد بیرف ددصرد یتح هک دوش
دوخ یقیقح دوخ یاج هب یزاجم دوخ ندرک یزگیاج و یمرب شا
:دیآ
یم روک ار تشیوخ او اوااخ ز یشیدنین اات تام و یدرک
تاعاق
شیدنارکم کاردا یرواااک وت شااایپ دمآ کن یزیرگب دنچ ت
واا
(
،یولوم :1384 ۴ / ۲۵۰2 2501- )
ظنم زا ،بیترت یا هب هدقع همه یسانشدوخ اب ناسنا ،انلاوم ر
هرگ و اه یانورد یااه شا
یم هدوشگ یم ائان یتاسه اک و شیواخ اب یگناگی هب ،ددرگ
زا رااشرس شدواجو و دواش
یم ینامداش و یدنسرخ .ددرگ
هجیتن یریگ هزوامآ ،راتهب یگدانز کرد یاراب یهاگآدوخ ،نایکلم یفطصم هاگدید زا و یرواحم یا
رد و هدوااب داامآراک زا یرایااسب االع وا . ااسا هداانامن لواافرم وا تارااظن زا یااثحبم چیااه
یرامیب یحور یاه -
یم مهم رما یا کرت زا یشان ار ناسنا یناور هاب هاک ار ینااسنا یو .دناد
یم یونعم ناسنا ،هدیسر دوخ نورب و نورد یایند اب یگناگی یگدانز زا رادرواخرب هاک دناوخ
م یداش و شمارآ رد هتسویپ و سا یصا ی
زایچ راهچ تفای یوپاکت رد یونعم ناسنا .دیز
ار شدواخ و داشاب ار شدواخ ،داشاب شدوخ ،دسانشب ار دوخ هک یا ، سا یسانشدوخ رد مهم یو .دنک رتهب هار یرت
و ییاورناامرفدوخ ،عفاان مالع بالط ،یگنااگیبدوخزا رب هبلی یاه
یم ناهرب زا یوریپ و یتسوددوخ ،یراتیمدوخ م هاگدید زا .دناد
رود و ندراک شوامارف ،انلاو
و یاقلاخا ایاذر ،یهاواخدوخ و ینیبدواخ رد نداش رااتفرگ و یهلا یتسار دوخ زا نداتفا اجح رد تراسا و یناسفن یاسانشدوخ مداع و یاشومارفدوخزا بباس یاملع و ینارون یاه
یم یمدآ شناد رب انلاوم هک یدقن .دوش
راصنع ابیی ایلد هاب زاین دراد راشب یبرجت یاه
شدوخ هانیمز ،دنشاب مهم هصیصخ یا دقاف هک یمولع اریز ، سا یسان ار نااسنا لواحت یاه
و یاسانشدوخ مداقت وا .نااج و اقع شود راب یگناس اسا یرااب ااهنت و هدراکن مهارف فرعم کرد یاراب ،یداام اسا یرما و عازن هیام هک ار رشب یویند فراعم و مولع رب فنلا
ز ؛ سا هدرمش مزل�
