هیکت اب یرکف بتاکم ریاس و انلاوم ةشیدنا رد یگناگیب و یگناگی موهفم ا رب
ةشیدن
هزوکرام تربره یسراف تایبدا و نابز یرتکد ،یعرازم یلع
هدیکچ م بـلاق رد هـن و هـشيدنا خيراـت ریس رد ًلاومعم ار یگناگیبدوخ زا موهفم بـتاک
یـسررب
یم و لگه ًلاومعم هنیمز نيا رد .دننک هشيدنا
یـفطع هـطقن ناونع هب یو یاه د
رـظن ر
یم هـتفرگ ک زـین وـسور كاژ ناژ نوچمه ینادنمشيدنا یو زا شیپ دنچ ره ؛دوش
و مـ
هتخادرپ هلئسم نيا هب شیب هب هن ،رتشیب هچره ،خيرات لوط رد ناـسنا .تسا
و خ ةطسا شيو
اغ یاهراتخاسةرطیـس تـحت اـي و دوـخ تاعونـصم ةطـساو هـب هک تيوه بسک ،بل
هدرک
نرق رد یولوم هلمج زا یفلتخم نادنمـشيدنا هـک دـش بـجوم هلئسم نیمه .تسا متشه
ب یگناـگیبدوـخ زا رـطخ ،نردـم نارود ةناتسآ رد هزوکرام تربره و یدیشروخ ر رـش
ا
یلیلحت شور اب هک تسا نآ رب راتسج نيا .دننک دزـشوگ -
هسياقم یهاگن اب و یا هب
هاگديد يا یاه هسياقم هديواکاو ار یگناگیب ،دنمشيدنا ود ن ینيد هاگن نیب یا
گن و عماج ها ه
هراب رد یتخانش .دشاب هتشاد یگناگیب دوخ زا ی
هژاو .یگناگیب ،هزوکرام تربره ،یولوم ،یگناگیب دوخ زا :یدیلک یاه
همدقم هغدغد نادنمشناد ةشيدنا رد یجيار رواب ،زوسلد نارکفتم و دنم
هک دراد دوجو سا رب
نآ سا
یم رتمک شنوماریپ ناهج زا ار دوخ شیپ زا شیب ،هتینردم رصع ناسنا يا زا ،دسانش
اب ور ن
نامز زا شیب هکنيا شيوخ ربارب رد ،تسا حلسم تعیبط ملاع ربارب رد رگيد یاه
تخس ب -ی
یم عقاو رد.تسا هدنام عافد سنا هک درک دانتسا نادنمشيدنا نخس نيا هب ناوت
نا اب دوجو
یب طلست و یروانف ،یملع دشر هب ار دوخ تسا هتسناوتن ،نف و شناد رب دننام
هنوگ یا
.دشاب هتشاد ار هّلق نيا هب ندیسر شزرا هک دهد شرورپ یتخات رتخا یوس تّمه بسا
یتخانشن ار دوجسم مدآ
،یولوم(
:1389 /1 )543
هک یگنهرف و نابز ره یاراد ناسنا یيوس زا اب هک دراد یشنم و تقیقح دشاب
و هژا یاه
« نم » و
« دوخ » یم هراشا نآ هب رد ار ناسنا یلصا دوجو هک هژاو ود نيا .دوش
خ هتفهن دو
شنک زا یخرب ةطساو هب تسا نکمم ،دنراد یب دروم اه
جیتن رد دنریگ رارق یرهم بسن ه
هب ت
هناگیب هژاو ود نيا تیهام چنآ ةتساوخ ساسا رب یتح و دنوش
هک ه
« نمان » و ن تسا دوخا
نادنمشيدنا یخرب ،تباتک خيرات لوط رد هک تسا هياپ نیمه رب .دنرادرب ماگ ب
اعت ا ریب
هديزگرب ار یتاحلاطصا ،یراجنهان نيا تقیقح فشک یارب نوگانوگ يا رد هک دنا
تسج ن را
جيار ینعي نآ نيرت
« یگناگیب دوخ زا »
.تسا هدش یسررب
« نشن ار دوخ ات ناسنا و دسا
سن تب
ن ،دنکن ادیپ تخانش ملاع هب تبسن ادخ ریبدت و ادخ اب دوخ ةطبار و ادخ هب آ شسف
یگدام
درک دهاوخن ادیپ ار لياضف هب فاصتا (»
،ناتسود و ینیهام :1393
زا ةژاو .)3 زا یگناگیبدوخ
.دراد صاخ یفيرعت یحلاطصا یانعم رد اما ؛تسا نشور یيانعم یراد یوغل رظن ،یبرغ نادنمشيدنا یم رامش هب یرکفتم نیتسخن ار لگه
تفگ هب هک دنروآ یفسلف یوگ و
و
موهفم اب دنویپ رد هبناج همه
« یگناگیب دوخزا »
دا رد .تخادرپ یدج تروص هب وف ،هما
رئ
([خاب –۱۸۰۴ ) ۱۸۷۲ [سکرام و ])یناملآ فوسلیف ۵
هم –۱۸۱۸ ۱۴ سرام ۱۸۸۳ ]) زین هب
تفگ .دنتخادرپ وگ و لمج زا یگناگیب دوخ زا لداعم هک تسا یناگژاو ه
لیبق زا .دراد یناوارف یسراف یاه
« خسم
یگدش (»
،یرهطم :1384
؛)164
« ینتشيوخ یب (»
،یلمآ یداوج :1389
؛)13
« یشومارفدوخ (»
،یلمآ یداوج :1384
؛)306
« نج ،ندش هنیلا
،یگدز
« ندش هدز هناگیب »
،یتعيرش(
:1361 ،121
:1370 یب،263
:ات داعم یگناگیب دوخ زا .)105
ل
« نویسانیلا
» نیتلا ةژاو زا دوخ و تسا یوسنارف لصا رد هک تسا Alineatio«
» یانعم هب
هتفرگ ،رایسب طيارش اب اي ناگيار روط هب ،لوقنمریغ و لوقنم زیچ اي ءیش تیکلام لاقتنا .تسا هدش
« نیتلا هملک زا نویسانیلا اي یگناگیب Alienation«
» اج رد هک تسا هدش هتفرگ -هعم
هب یسانش یانعم
« یرازیب
» فا رگيد زا درف یيادج اي یگداتفا رود و ساسحا رد رشب دار
زا ،
درومرد یعامتجا نارکفتم نایمرد دنچره .تسادخ زا اي ،راک زا ،روشک
« وخ زا اگیب د یگن »
هيرظن موهفم نيا یسررب رد و هتشادن دوجو یکرتشم و ماع ةيرظن ا یفلتخم یاه
هئار ش هد
یناسمه اما ،تسا دايز یاه
رآ رد ی یا یم یقیبطت یسررب کي هک دراد دوجو اهنآ ارآ نا
ی
یم نکمم ار اهنآ دزاس
(»
:ناینمؤم .)1395
هلئسم حرط دش هديواکاو یبهذم نادنمشيدنا ةلیسو هب مه هک تسا یحلاطصا یگناگیبدوخ زا ه و ه
هب م
هب ات تسا نآ یپ رد رضاح راتسج .تسا هدش یسررب و لیلحت یبرغ نارکفتم ملق هشير
یباي
راقت و توافت هک درک دهاوخ یسررب ار لاؤس نيا اذل دزادرپب یگناگیبدوخ زا گيد ن
کفتم ها نار
ا هنوکچ حلاطصا نيا اب دنویپ رد ،یولوم هژيو هب ،ینيد نادنمشيدنا و یبرغ .تس
شهوژپ شور یفیصوت تروص هب و ینادیم شور زا ًلاومعم فلتخم لئاسم لیلحت و یسررب یارب جت و
یبر
فتسا یم هدا دوش
شلاچ نیقي هب اما هعماج و یبدا ةبرجت رد هک ینوگانوگ یعامتجا لئاسم و اه
ش یتخان
یزورما موهفم و انعم هب یشهوژپ و یملع تروص هب ،تسا هدیسر ام هب نارکفتم ن نآ
و تسی
هراگنا نآ بلغا یتن و یواکاو یارب نياربانب .تسا راگزور یاهانگنت لصاح اه
رگ هج زا نتف
ةشيدنا شلات نيرتهب زا یکي ناینیشیپ یم اه
هشيدنا ةسياقم دناوت رد نارکفتم ی
هدس یاه
یلیلحت تروص هب و یدانسا شور هب رضاح شهوژپ نياربانب.دشاب فلتخم -
هسياقم جنا یا ما
هيرظن ادتبا هياپ نیمه رب .تسا هتفريذپ يواکاو هزوکرام تربره و یولوم یاه
دش هد سپس ه
هسياقم ن ود نيا نیب یا .تسا هتفرگ تروص هيرظ
شلاچ و تلاکشم هک تسا مزلا هتکن نيا یروآداي نامز رد یعامتجا یاه
و فلتخم یاه د
ر
نيا دنچ ره .تسا توافتم نامز ره یاهزاین ربانب ،نوگانوگ عماوج و اهرواب چ
شلا رد اه
نآ تایئزج رد هک تسا صخشم اما دنراد تیمومع یعامتجا لکشم ناونع هب تایلک اه
هباشم هژيو طباوض و طيارش هب هتسباو و درادن دوجو یت .دنتسه دوخ ی
تک شور هب راتسج نيا تسین ريذپ ناکما عماوج مامت هب یسرتسد نوچ نياربانب ناخبا
ه هب یا
.تسا هتخادرپ عوضوم نيا یواکاو هنیشیپ هلاقم عوضوم نيا اب دنویپ رد باتک و اه
دننام تسا هدش هتشون یياه
« یلیلحت ا ز وهفم زا م
ورسخ رصان رعش رد یگناگیبدوخ
» .زاریش هاگشناد یناسنا و یعامتجا مولع ةجم ح
نیس
هسياقم اب هلاقم نيا رد .ینابر لوسر و ینیسحاقآ دنا زا یخرب دياقع نیب یا
دنمشي یبرغ نا
ررب یگناگیب دوخ زا ورسخرصان اب نميز نيولم و نروت نلآ ،وکوف لشیم دننام دش یس
.تسا ه
لاقم نيا گنهرف تازيامت مامت دوجو اب هک تسا هتفرگ هجیتن ه ح کي فلتخم یاه
تقیق
ناسنا ندش جراخ نآ و دراد دوجو لاح و هتشذگ نادنمشيدنا ةمه نخس رد كرتشم زا اه
اب رگيد یشهوژپ .تسا نتشيوخ زا ندش هناگیب هجیتن رد و یناسنا تسرد ةداج ن
ما
« سن تب
دنا رد یدنورهش و یگناگیبدوخ زا نایم هزوکرام تربره ةشي
» چونم سابع ةتشون و یره
زا اب دنویپ رد هزوکرام تربره ةشيدنا هب زین هلاقم نيا رد .ینابعش هدازآ دوخ
ب یگناگی
ناسنا هزوکرام رظن زا هک تسا هتفرگ هجیتن و هتخادرپ رما ةناگیبدوخ زا یاه
ب ،زو تروص ه
یم یگدنز اوزنا رد و درفنم ر رواب نيا هب نینچمه .دننک
اقت رد هک تسا هدیس اب لب
گناگیب ی
صخاش بلاق رد هزوکرام بولطم یناسنا تیعضو ،شيوخ زا نردم ةعماج ناسنا یاه
مان اب زین یباتک .تسا ققحت لباق یدنورهش
« نشور(هزوکرام تربره اناوج ینیب
نج و ن شب
)یيوجشناد »
لاس رد یلیلخ لوسرلادبع ةتشون تنم همشچ تاراشتنا تّمه هب1389
هدش رش
دوخ زا اب دنویپ رد هزوکرام تربره هاگديد حيرشت هب زین باتک نيا رد .تسا ناگیب
ادرپ یگ هتخ
هيامرس و یژولونکت یو هک تسا ناونع هب ار رگراک هک هتسناد یبابرا ار یراد
ا کي رد رازب
وکرام تربره هاگديد ةسياقم اب دنویپ رد اما تسا هدروآ رد دوخ عماطم ریسم و هز
م رد یولو
ثحب هلاقم اي باتک چیه نونک ات یگناگیبدوخ زا نيا اذل تسا هدشن هتشون یا
شهوژپ هب
.تسا هتخادرپ عوضوم نيا هب هسياقم نيا هب زاین لیلد یگناگیب دوخ زا
نیتلا ةملک زا نویسانیلا اي یگناگیب Alienation«
» ماج رد هک تسا هدش هتفرگ هع
یسانش
یانعم هب
« یرازیب
» ا رود و ساسحا رد شب دارفا رگيد زا درف یيادج اي یگداتف
زا ،ر ک زا ،روش
درومرد یعامتجا نارکفتم نایمرد دنچره .تسادخ زا اي ،راک
« یگناگیبدوخ زا
» ةيرظن و ماع
هيرظن موهفم نيا یسررب رد و هتشادن دوجو یکرتشم هدش هئارا یفلتخم یاه
اما ،تسا
یناسمه رآ رد یدايز یاه یا
ي هک دراد دوجو اهنآ آ یارآ نایم یقیبطت یسررب ک
ار اهن
یم نکمم .دزاس
هعماج رظنم زا رگا هديدپ زا یکي ،مینک یسررب ار رعش یسانش
هک یعامتجا یاه طس رد
ح
هولج هعماج یم یرگ
یم هديد مه رعش رد و دنک ناسنا شرگن و تیعضو ،دوش
« زا
هناگیبدوخ
» اي
« هناگیبدوخ اب »
.تسا
هچخيرات یگناگیبدوخ زا دق هب یا
سپ .درادرشب یناگدنز تم
« یگناگیبدوخ زا »
پ ةديد
ضومزا یکي دوخ یناسنا ةبترم و هاگياج زا ناسنا تلفغ عقاو رد ،تسین یديدج تاعو
و
هغدغد هدوب رصعره نارکفتم یاه نارود مامت رد ندش هنیلا .تسا
و یماسا اب اه م
میهاف
نر هاگ و ینافرع و یبهذم گنر هژاو نيا هاگ ،هتشاد دوجو صاخ هاگ و یفسلف گ
ایس ی یس
هغدغد زا یکي تروصرهرد .تسا هتفرگ دوخ هب هعماج هک ديدج نرق یلصا یاه
و ناسانش
،تسا هتشاداو لمأت و رکفت هب ار یعامتجا مولع نادنمشناد
« نویسانیلا »
تسا .
« یگناگیبدوخ زا »
هغدغد زا هعماج یاهرواب رد مهم یاه
ناسنا ،یتخانش ر ،یسانش
ناو نش یسا
عامتجا هعماج ینافرع و یفسلف ،ی هراگنا هک تسا زورما ی
ویپ رد ینوگانوگ یاه اب دن
نآ
فيرعت یاراد ساسا نیمه رب دراد دوجو لوادتم زا یکي .تسا یفلتخم یاه
ب ،نآ نيرت ه
.تسا نآ ینيد موهفم ،ناملسم نادنمشيدنا نیب رد هژيو یم شورس رتکد و یرهطم دیهش اسفن دعب رکنم یسک رگا :دنيوگ
اسنا یناحور و ین دوش ن
و
ا لیلحت رگا نوچ تسا هناگیبدوخ زا دنک هصلاخ ینامسج و یدام دعب رد ار وا ناسن
ا ز
« دوخ » نا تیناسنا ،دوش فرص هار نیمه رد طقف مه شتمه و دشاب یدام دعب طقف هک ناس
یم نیب زا ،تسا یناسفن و یناحور ةبنج هب طوبرم تايدام دح رد ناسنا و دور
ت م لزن ی ي دبا
،یرهطم ك.ر(
:1372
،شورس ؛295 :1371
.)265
و قیقحت نودب و درخب نیمز هعطق کي هک تسا یسک لَثَم یصاخشا نینچ نيا لَثَم هناخ و دنک هیهت رگراک و حلاصم ،نآ لحم زا یسررب ماگنه هب یلو ،دزاسب ناکم نآ رد ار یا
سا هتخاس هناخ نارگيد نیمز رد هک دوش هجوتم هناخ نآ هب دورو وا هچنآ هجیتن رد و ت
یم ناتساد نيا درکداي اب یولوم .تسا هدش ليدبت یراوآ هب هتخاس :ديوگ
نکم هناخ نارگيد نیمز رد وت یکاخ نت ؟هناگیب تسیک یم نيریش و برچ ار نت وت ات یهد
دوش اج ار نت کشم نایم رگ لامب ناج رب نزم نت رب ار کشم نکم هناگیب راک نک دوخ راک
یارب زک وت یکانمغ تسوا
یهبرف یباین ار ناج رهوگ دوش ادیپ نآ دنگ ندرم تقو للاجلاوذ كاپ مان ؟دوبچ کشم
؛یولوم(
1389:2 263/
267- )
:تسا هتفگ هطبار نیمه رد یرفعج یقتدمحم
« یم هک یسک رد ،نارگيد هب ملظ دناد
،لصا
ملظ نارگيد هب ،لاح نیع رد و تسا دوخ اب هزرابم و دوخ هب ملظ یم
خ ًلامع ،دنک نا ار دو
راک
یم یم هناگیب دوخ زا راکنا نيا اب و دنک دوش
(»
،یرفعج :1374
/1 -116 .)117
یولوم هاگدید زا یگناگیب دوخ زا موهفم طصا یانعم رد اما ؛تسا نشور یيانعم یراد یوغل رظن زا یگناگیبدوخ زا ةژاو یحلا
ت یفيرع
زا هک تسا هدیچیپ یدوجوم ناسنا .دراد صاخ یگژيو هلمج
لوحت و تکرح وا یاه د
مئا
یم تسپ زا یتسه ملاع رد وا هاگياج و .دشاب آ نيرتلااو ات هتفرگ بتارم نيرت
باق ن رییغت ل
،اردصلام(تسا :1361
/6 يوخ اي شيوخ یعقاو تيوه زا رگا ناسنا نياربانب )45 شيوخ نتش
یقیقح دوخ زا ،دریگب هلصاف اب ار دوخ اذل تسا هتسج كاکفنا شا
تسپ اهزیچ نيرت
یم هضواعم .دنک
یمدآ نیکسم تخانشن نتشيوخ تخورف نازرا یمدآ ار نتشيوخ یمک رد دش و دمآ ینوزف زا
تخودب یقلد رب شيوخ،سلطا دوب
،یولوم(
:1389 /3
-1001
)1000
گناگیبدوخ زا نازیم دوش رتشیب یشومارف و دباي ینوزف هزادنا ره هلصاف نيا زفا ی
نو هاوخ رت د
یم هک یياج ات دش یعقاو تيوه درادنپ
پ .تسا یلعف ةتفاي لزنت ةبترم نیمه شا یم س
ناوت
هک تفرگ هجیتن
« یگناگیب دوخ زا »
.تسا یجيردت لوزن یدنيارف
نکم هناخ نامدرم نیمز رد وت یکاخ نت ؟هناگیب تسیک نکم هناگیب راک نک دوخ راک
وت یکانمغ تسوا یارب زک
،یولوم(
:1389 /2
-264
)263
یم رامش هب یرکفتم نیتسخن ار لگه ،یبرغ نادنمشيدنا تفگ هب هک دنروآ
یفسلف یوگ و و
موهفم اب دنویپ رد هبناج همه
« یگناگیب دوخزا »
دا رد .تخادرپ یدج تروص هب وف ،هما
رئ
([خاب –۱۸۰۴ ) ۱۸۷۲ [سکرام و ])یناملآ فوسلیف ۵
هم –۱۸۱۸ ۱۴ سرام ۱۸۸۳ ]) زین هب
تفگ .دنتخادرپ وگ و
Encyclopedia of Batterna 2006:1 / (
)120 يدنا هژيو تروص هب هراب نيا رد هک ناملسم فوسلیف نیتسخن دنراد رواب یخرب ،دیش
ا رصن وب
(یباراف -259 ناینب)ق339
،تيانع(دوب ملاسا رد یسایس شناد راذگ :1349
.)7
نآ خيرات لوط رد رشب یگدنز هک نانچ
یتسار یدنسرخ و یدونشوخ اب هارمه دياب وبن ن
هد
ره هک هدوب صاخ یحور ینادرگرس و یناشيرپ یعون اب هارمه هتسویپ هکلب تسا چ
شیپ ه
هتفشآ ،نادرگرس حور نيا هدمآ ذ تایح ةرتسگ ،هدنبيرف یژولونکت .تسا هدش رت
و ینه
نيا یاج هب و تسا هديدرونرد لماک روط هب ار رشب یرکف گتمدخ هک
یاهزاین راز ا
ناسن یاه
شزرا خسم هب ،دشاب هدازآ ب هک تسا ناسنا نيا هتبلا و تسا هدیماجنا وا یاه
ی انپ شيرپ و ه نا
یم ار یگدنز .دنارذگ
تسا رخآ یانب ملع همه نيا تسا رتشا و واگ دوب دامع هک
،یولوم(
:1389 /4 )1517
ناسنا یایند یرامیب رگناشن عوضوم نيا ي زا اهنت هن نایمدآ هک تسا اه
رگيدک یرود
هديزگ ن دوخ زا هک ،هدومیپ رتشیب هچ ره ار یجيردت ندش رود ریسم نيا و دنا ود زی
داتفا ر و ه
هناگیب هدناشن دوخ یاج هب ار یا .دنا
شوپ شوه یقاب و یشوه نآ وت هک هواي ،نکم مگ ار نتشيوخ
شوکم
:نامه(
/4 )361
شيوخ هب هجوت موزل دوجو اب ناسنا
« یشومارفدوخ نيا و هدرک شومارف ار دوخ ب
ردت ه رد جي
یب لکش عقاو تروص هب سپس و یناور ةلئسم کي ناونع هب ادتبا ،یدرف ینتشيوخ
یتی
هتفاي هزات یزورب و روهظ یعامتجا یگناگیب دوخ زا بلاق رد یعمج تسا
(»
نیهام و ی
،ناتسود :1393
.)2
هتخاب ار دوخ راکیپ رد وت یا یتسیب یيآ هک تروص ره هب وت هتخانشن دوخ ز وت ار نارگيد
یتسین وت نآ للهاو ،نيا منم ،هک
،یولوم(
1389:4 4/
803- )
ناگیبدوخ زا ،یگدرسفا ،ديدرت راچد یناور دعب رد رورم هب ناسنا ور نيا زا و یگ
ب ریبعت ه ی
یب یم ینتشيوخ
،یلمآ یداوج(دوش :1389
.)13
ره ،یتسه ةرتسگ هک تسا نآ ،ناسنا هب یولوم درکيور ،شلاچ نيا اب دنویپ رد ردق
ب دوخ ةتخاس تسد هک یتاعونصم هب دسر هچ دشاب ناسنا رّخسم دياب ،یهانتيلا سا رش
ره ت
تسا هتخاس مرگرس دوخ هب ار وا ناکدوکةچيزاب دننام دنچ
یم نوماه هب ار یهاک بآ درب
نوچ ،بجع ار یهوک،هاک یم درب :نامه(
/1 )1186
هلئسم دقنارگ رثا ود و ،هزوکرام تربره راثآ رب هیکت اب ،راتسج نيا یلصا ی لوم ر
یو
م اـب یگناـگیبدوـخ زا نایم طابترا یسررب )یونعم یونثم و سمش ناويد(ینعي یهاـف
یم
،راک نوچ نيا و دوب دهاوخ دیلقت و فرصم ،بوکرس ،یژولونکت
هار هچ نانيا هک د ار یياهراک
ر
هراگنا یدرف یراجنهان نيا عفر و داجيا یارب دوخ یاه -
هدرک یفرعم ،یگنهرف .دنا
.تسا شوخ نارادناهج لاوحا هک یرادنپن ات عوضوم زا یسراف بدا نوتم رد
« یگناگیبدوخزا »
هنوگ هب ایم هب نخس توافتم یا هدمآ ن
ا رد .تسا هدش هراشا هلئسم نيا هب نامروشک تایبدا خيرات رد هتشذگرد .تسا راعش
ب یناگرز
ناسنا دروم رد یدعس ،یولوم ،یيانس ،راطع ،یلازغ ،ورسخ رصان دننام خ زا هک یياه
لفاغدو
هدنام هراب دنا هتفگ نخس ا .تسا هدش
ناسنا تایح کيژارت هجو ،یونثم دوخ راکهاش رد یولوم ناهج نيا رد ار اه
« ادج یي »
یم یم لیصا ار یتایح و یگدنز وا .دناد زا .دشاب یهلا رما هب لصتم هک دناد
ن وم رظ یول
ناسنا یگدنز ینامز ات اه
هک
« دنتشيوخ لصا زا ادج »
ارش نینچ رد و تسین لیصا تسا یطي
نيا زا .دنتسه سرت و بارطضا و ینارگن و یمگردرس راچد نایمدآ هک تياکح یتقو ور
« ین
» یم ار یولوم یونثم د یزیچ زا هک تسام حور زیگنا مغ زاوآ ايوگ ،میناوخ
فا رو هدات :ميا
هديربب ارم ات ناتسین زک دنا
هدیلان نز و درم مریفن رد دنا
،یولوم(
:1389 /1 )2
بادرم هب ار ناسنا هچنآ
« یگناگیبدوخ زا »
یم یب ،دناشک محتسا اي و ندوب دوخ
تسا را ک
ه
یم نامگ ناسنا رب هک یروظنم هب عقاو رد اما تسا شلات رد دوخ تساوخ هب دنک
شيا
هدیچارف .تسا تکرح و ریس رد دنا یفطاع هاگديد هب هتسباو و هتخانشن ار دوخ یقیقح ردق هک ار یناسنا یولوم د
نارگي ،تسا
یم باطخ قمحا .دنک
یم هلاک ره تمیق
؟تسیچ هک یناد تسا یقمحا ینادن ار دوخ تمیق
،یولوم(
:1389 /3 )2652
ار ناسنا حور دشاب هتشاد یيایند ةرهچ هک یگتسباو هنوگره انلاوم رظن زا پ
ناشير یم دنک و
یم زاب دوعص زا .دراد
نیب رخآ هک ره وا رت
دوعسم رت نیب رُخآ هک ره
رتدورطم وا رت
:نامه(
/4 )1614
اي و لضف ،ملع :دننام تفارش اب و دنمشزرا روما هب یگتسباو نيا دنچ ره ه
اب رن .دش
ار ماخ تکلاه دمآ رنه سپ ار ماد دنیبن هناد یپ زک
:نامه(
/5 )648
هبنج زا رگيد یکي یاه
« زا یگناگیبدوخ »
شمسا هک یلاح رد تسا رواب کي رد ندش روصحم
هتشاذگ یدازآ ار هعماج نینچ رد .دنا
یم تسيز یطيارش رد ناسنا یا یگناگیبدوخ زا هک دنک
یگدنز رب لرتنک و هدنکفا هياس شا
.تسا هدش هریچ وا یگدنز مامت رب یعامتجا یاه
« طابترا
یگناگیبدوخ زا نایم »
و
« راک » یناهج رد یورین هـب ار ن اـسنا یعاـمتجا یتـسه هـک
تمدخ رد یراک هيامرـس طسوت لوپ نوزفازور تشابنا
تیمها ،تـسا هدرـک ليدـبت ناراد
ًافرص هکلب ،رـشب تداعس و یلاعت تمدخ رد هن و تسا هنلااعف هن رگيد هک یراک .دراد یدايز یم باسح هب رتشیب فرصم یارب یرازبا یمن رگيد و ديآ
ناوت تمدخ رد یـشنک هـباثم هب
لیسناتپ ققحت اـب یـقیثو طاـبترا هکلب ،تخادرپ نآ لیلحت هب یناسنا یاه
« یگناگیب دوخ زا
» یم راهظا هزوکرام .تسا هتفاي رشب هتفاي شرتسگ هـعماج ِلک رد ،یگناگیبدوخ زا هک درک
م تـغارف تاـقوا مه و راک ةصرع رد مه ار شلاچ نيا هک دوب دقتعم و تسا ی
هظحلام ناوت
درک (»
،ینابعش و یرهچونم :1396
:دراد رواب هزوکرام تربره .)57
« هيامرس متسیس رد -
یناوت هب ،یناسنا تیلاعف کي ناونع هب راک ،یراد هتساوخ و اه
یگتسب چیه درف دوخ یاه
شیپ ناونع هب راک هکلب ،درادن موادت ار وا تيدوجوم ،درف یاقب یارب یطرش
یم دشخب klinic,2006:79(»
.)
« م ادخ زا یرود و یگناگیب تيروحم اب ار یگناگیبدوخ زا ناملسم نادنمشيدنا ک انع
هدر دنا .
نوادخ ًلاثم .تسا تاياور و تايآ زا هتفرگ رب ،هتشاد ینيد ءاشنم انعم نيا رد د
س ابم ةرو كر
یم رشح ُهَسُفنأ مَهاسنأَف َهّللاوسَن َنيذّلااَک اُونُوکَت لاَو :ديامرف
ُا م
ُکئلو ُه قّسافلَا ُم هروس(َنو ی
19/رشح (»)
،یگرزب :1395 هدومرف)ع(یلع ترضح .)48
:دنا
« تسا حيرفت نيرتهب راک »
رب اما
هيامرس عماوج رد هزوکرام تربره ةراگنا ساسا فرصم یارب یرازبا راک هک یراد
ليدبت یيارگ
اج هچ رد راک ديد دياب سپ .تسا یگناگیبدوخ زا رهظم ، هدشزیمآ تباقر و هعم
ماجنا یا
یم اج رد اما تسا شياسآ و تفرشیپ رازبا یژولونکت .دراد یدروآرب هچ و دریگ ا ةعم
یزورم
یم راک ناسنا .تسا هدرک نیشام یکدي مزاول هب ليدبت ار ناسنا يد زا ات دنک
نارگ ع بق
یم تقو .دنامن یم شلات .دنک تباقر نارگيد اب ات دراذگ
رگيد زا رتهب ات دنک لج نا
دنک هو و
ت اهزور نيا .تسا هناگیب دوخ زا لک روط هب یزورما ناسنا هک تسا نینچ نيا ولونک
یژ
ت ار ناسنا عقاو رد و دراد تلاخد ناسنا یگدنز روما ةمه رد هک تسا یرازبا ست تح
دوخ طل
نيا زا تسین یفلاتخا نادنچ درف یوزرآ و زاین نیب ور نيا زا تسا هدروآ رد ف ور
ه رد در هم
محت ریسا لاح لی
هراگنا هب هجوت اب نيا ربانب تسا هعماج یاه ا ،هزوکرام یاه
ناسن ا ز
.دراد یژولونکت اب یگنتاگنت دنویپ یگتخابدوخ نيا و تسا هدش هناگیبدوخ هطقن اد ره لصا ار یسانشدوخ انلاوم .تسا یسانشدوخ ،یگناگیبدوخ زا فلاخم ی یشن
.تسا هتسناد رس ناز شلصا هک دياب یشناد
تسا کناز
ه هب یعرف ره تسا ربهر شلصا
،یولوم(
:1389 /3 )1124
یقیقح تفرعم دراد رواب وا
« یسانشدوخ »
این تسد تفرعم نيا هب هک یسکو .تسا يوب دب
ی
.تسا هدربن تیناسنا زا مولع زا دراد لضف نارازه دص
یرهوج ره تّیصاخ وا دناد یم ار دوخ ناج
مولظ نآ دنادن
یرخ نوچ دوخ رهوج نایب رد :نامه(
-2648 )2649
یسانشادخ هار نيرتهب ،یو هاگديد زا .تسا دنوادخ تخانش انلاوم یلصا عوضوم ،
ثيدح هب دانتسا اب اذل تسا یسانشدوخ
«
َّبَر َفَرَع دَقَف هَسفَن َفَرَع نَم
ُه
» خ سک ره ار شدو
،یسلجم(تسا هتخانش ار شيادخ قیقحت هب تخانش :1388
/2 ار لصا نيا موزل ؛)32 داي
یم روآ .دوش نآ رهب نيا ربمغیپ
حرش ار
تخاس ره
هک نادزي،تخانشبدوخ ار
تخانش :نامه(
/5 )2114
زین ار قح یلجت ،دوش تلفغ راچد و دسانشن ار شيوخ نتشيوخ ناسنا رگا اّما ن
دهاوخ و ديد
.تخانش دهاوخن ار وا هجیتن رد زجاع دوخ داهن رد هدش یا
وت یشاب نوبز دوخ ملع رد هک زگره ار یادخ یسانش یک
یشاب نوچ راگدرک فراع
،یيانس(
:1362 )63
تسپ اب ار دوخ ،دسانشن ار نتشيوخ هک ینامز ناسنا یم هضواعم اهزیچ نيرت
عي .دنک زا ین
.قلطم یگناگیبدوخ یمدآ نیکسم تخانشن نتشيوخ
تخورف نازرا یمدآ ار نتشيوخ ینوزف زا
یمک رد دش و دمآ
شيوخ،سلطادوب تخودب یقلد رب
،یولوم(
:1389 /3
-1000
)1001
هزوکرام تربره هاگدید رد یگناگیبدوخ زا هب( هزوکرام تربره Herbert Marcuse
داز ، ۱۹ Z هیئوژ ۱۸۹۸ - هتشذگرد ۲۹
هیئوژ
۱۹۷۹ ) فوسلیف و
هعماج سانش یناملآ یلصا یاضعا زا و تروفکنارف بتکم
.دوب تربره
هداوناخ رد هزوکرام یا
یدوهي رد نیلرب ِلوط رد .دمآ ایند هب لوا یناهج گنج
رد شترا
ناملآ رد هک دوب نازابرس ِیاروش ِوضع سپس وا .درک تمدخ تسیلایسوس ِماکان مایق
یاه
تسیکاتراپسا اهزت ِندرک لماک زا دعب .تشاد تکرش
رد دوخ یصصخت یارتکد ِی هاگشناد
گروبيارف هعماج و هفسلف ةتشر رد
تياده تحت و یسانش رگدياه
و لرسوه لاس ۱۹۲۲ اب
هشيدنا ریسفت ِعوضوم یاه
لگه هب نیلرب تخادرپ تاراشتنا ِراک هب و تشگزاب هزوکرام راثآ.
:زا دنترابع ندمت و سورا
، کت ناسنا یتحاس
، بلاقنا و درخ ،
یوروش مسیسکرام .
هب ارذگ یهاگن لاس(نونکا و لبق لاس 50
فرصم )1400 اسنا یگتسباو و یيارگ لااک هب ن
یم ناشن ار دوخ دومن ر .دهد
هنوگ هب راگزو فرصم ناسنا هک تسا هدش نوگرگد یا
ارگ
فرصم نیمه رد زین ار دوخ شمارآ و تداعس خ ،تبغر نيا دنچ ره و هتفاي یيارگ
ناقلا و ه
یمن رامش هب شخب یياهر هنوگ هب ديآ
یب و هدش هناگیب دوخ زا نشور َلاماک یا او قر
ب یگتسب ه
فرصم و لااک مکحتسم یدنویپ دوخ هک ار یگدز
نایم
« یگناگیبدوخ زا »
و
« فرصم
» هب ،تسا
یم شود یب تحاس کي رد ناسنا هک تسا نینچ نيا و دشک
یحتسم ،هتسکشرو و هياپ ل
یم اغ یلاور و هيور باتزاب روظنم هب ار یگناگیبدوخ زا موهفم هزوکرام .دوش رد بل
ةعماج
هيامرس یم راک هب نردم یتعنص یراد نتـشيوخ زا یـمدآ ،نآ رد هـک درـب
ـناگیب ه یم .دوش
یمن رگيد دراد رواب یو یب زا ناوت
یمن و تفگ نخس یژولونکت یفرط ونکت موهفم ناوت
یژول
تسیس زا ترابع کيژولونکت ةعماج .درک ینف و یتعنص یاهدنيارف هب راصحنا ار کاح م
و تیم
زین ناسنا رّکفت و هشيدنا رد یتح دارفا یگدنز روما ةمه رد هک تسا یذوفن د
تلاخ د و درا
یم شیپ ار ناسنا هک تسا یژولونکت نيا هک تفگ ناوتب دياش تسا ناسنا هن درب
س هک ناک
ار یگدنز ینوگرگد نيا ور نيا زا دراد تسد رد ار یژولونکت
« یگتخابدوخ زا
» یم ناوت
هنوگ هب دح زا شیب فرصم و دیلوت ،راگزور نيا رد .دیمان یس رد ار ناسنا یا
خ ةرط وصحم دو ر
تسا هدرک ناسنا هک
هدش ليدبت لااک ناگتسباو هب اه .دنا
« تسا دقتعم هزوکرام گيد هک
ر
یب زا نخس یـمن و تـسین رسیم یژولونکت یفرط
صحنم ار یژولونکت موهفم ناوـت رد ًار
ةراب
هزورما درـب .راک هب یتعنص و ینف یاهدنيآرف ماج کي اهنت کيژولونکت ةعماج
حم ةع دود
یمن باسح هب یتعنص .ديآ
ج هعما ن و تیمکاح متسیس :زا تسا ترابع کيژولونکت ی یذوف
روما ریظن ،ناشتفايرد و هـشيدنا رد یـتح ،دارـفا یگدـنز نوئش ةمه رد هک ف
و ین ص یتعن
یم تلاخد دنک
(»
،ینابعش و یرهچونم :1396
.)59
ةعماج رد بلاغ یلاور و هيور باتزاب روظنم هب ار یگناگیبدوخ زا موهفم هزوکرام هيامرس یم راک هب نردم یتعنص یراد هـناگیب نتـشيوخ زا یـمدآ ،نآ رد هـک درـب
یم .دوش
یـم رـس رد ار یتحاـسکت ناسـنا یياـهر یوزرآ نینچمه وا یم لاـمتحا و دـنارورپ
هک دهد
« گرزـب عاـنتما
» هیـشاح یاـهورین یعامتجا رـییغت کـي داـجيا یارـب یروزیلاـتاک ،یا
دوش هدرتسگ
« . ج رد ناـسنا ،هتفرشیپ یتعنص ةعما ناـشياهلااک رد ار ناـشدوخ اـه
یم لیبموتا رد ار دوـخ حور اهنآ ،دنسانش هناخزپشآ مزاوـل و تیلیپـسا ،هـناخ،
ناش
یم اکو زاس زا یرایسب هزورما .دنسانش هـعماج اب ار درف هک یياهر
یم دـنویپ شا رییغت ،دز
یاهزاین بلاق رد یعامتجا لرتنک و هدرک هدرک دیلوت هعماج هـک هـتفرگ لکـش یدـيدج
تسا .(Kellner & et al, 2009: 163) » هعماج نینچ رد
،هناگیبدوخ زا مدرم یا
تیناسنا و هدش رامثتسا هدش یيادز
نایصع دوخ یوخ هب رازبا نيا عقاو رد .دنا هتسباو و رگ
زاس
هلدابم ساسا رب مزاول نيا نکیل دنتسین آدوس و زاس زاین یاه
یم هتخاس رو هب و دنوش
« هدش لّدبم مدرم دوجو زا یندشانادج یيزج هدش روبجم مدرم ور نيا زا دنا
زا یشخب دنا
ْهزوکرام(دنرخب رازاب زا ار شيوخ دوجو :1380
هيامرس ةعماج رد .)24 رگراک یگناگي ،یراد
یم قافتا لیلد نيا هب دوخ تیناسنا زا متسیس کي قيرط زا طقف رگراک هک دتفا
یصوصخ
یم یقلت نآ رد یرازبا رگراک ره هک یتعنص دیلوت رظن رد ،درف کي هن ،رازبا کي دننام ؛دوش
یم هتفرگ ءایشا نایم طباور ليذ اي هتفر هیشاح هب یناسنا طباور هک تسا هنوگ نيا و دوش
یم رارق تب شقن شيارب ءایشا و هدش هناگیبدوخ زا ناسنا هک تساجنيا .دریگ یزاب ار یگراو
یم زا رظن فرص یژولونکت هزوکرام رظن هب .دنک یم هطلس موادت هب رـجنم ،نآ یايازم
.دوش
تمدخ رد ار یژولونکت و کینکت هک یبلاقنا مه .نآ ،بلاقنا اهنت فده و اهزاین
یناسنا یاه
یم ،دروآرد دازآ دلـسگب مـه زا ار راـب گرـم دـنویپ نـيا دـناوت
.
ش یتحاسکت نییبت رد هزوکرام هـعماج ةدارا و درـف ناـیم زياـمت رب ،رشب ند
کأـت سـب دـی رای
کت ناسنا تسا دقتعم یو ؛دراد ناسنا ،یتحاس
لـیلقت هـتفاي رد هـک تـسا یا ز
رـیجـن ة
هيامرس راتخاس و کـيژولونکـت ماـظـن ناوت و اهورین زا شدوجو ،یراد
ت هوقلاب یاه هتشگ یه
ا هدش هتساک ورف تحاـس کـي هـب و هب یناسنا نینـچ .تس
رهاظ یدازآ اد یدايز یاه اما ،در
بوچراچ دـنب رد عـقاو رد هيامرس ماظن یلیمحت یاه
زآ نامگ نیمـه .تسا یراد دوب دا
ن
دنکن ادیپ یهاگآ ،دوخ یگناگیب زا یمدآ هک تـسا هدـش بجوم دیلقت يو هب دیلقت ،هتفگ نخس نآ اب دنویپ رد هزوکرام هک یدراوم رگيد زا دیلقت هژ
روک هناروک ا تس
دلقم و دیلقت رب ،هتشاد ار هاگديد نیمه اقیقد زین یولوم دروم نيا رد هک ف
داير ب هدروآر
.تسا داد داب رب ناشدیلقت ارم رم
داب دیلقت نآ رب تنعل دص ود هک
،یولوم(
:1389 )563
« دوجوم تیعضو زا داقتنا رد هزوکرام یهاگآ
لياسو ِىشخب نـيا رب ،یعمج طابترا ديدج
هلیسو هب ىهاگآ و شناد ،ىناهج ةطلس طيارش رد هک دوب هدیقع بذـج ىعاـمتجا ماـظن ی
یم یـم ماوق نآ ةلیسو هب زاغآ زا و دوش یـم دوـمن هـچنآ نيارباـنب دـباي
و قاـبطنا دـباي
اج اب درف ِندش لکشلادحتم و ناسکي عون کي و دیلقت هکلب ،تسین ىگنهامه ،تـسا هـعم
ثاریم ِىمامت هکلب درف ىهاگآ اهنت هن هجیتن رد هک ناسنا ةتشذگ ىونعم و ىگنهرف یاه
هویش تروص زین ندیشيدنا و نتفگ نخس یاه هچراپکي و ناسکي
یـم یا عـقاو رد .دـباي
یم تروص دارـفا دوجو رد دیلقت ِندرک ینورد قيرط زا یزاسدننامه دنيارف هـب و درـیگ
لیلد نیمه باـب رد کـیتارکومد دض ِنایب کي داجيا یارب دیلقت ،هزوکرام ةشيدنا رد زین
هتسجرب شقن ،کینکت یم افيا یا
،درـف رد دـیلقت دـنيآرف هک تسا دقتعم هزوکرام .دنک
یگناـگیبدوـخ زا ،یـنف ةـعماج نایم رد و تسا هدش ینورد دوجو نآ ةتفرـشیپ لکـش رد
ام یارب دیلقت نياربانب دراد یگناگیب زا هزوکر
یم ینیع دراد هک تسا یا قيرط زا و دوش
تیلباق ِیراجنه ِقلاخا ،راک یاهدنيارف ِلماک ةرادا هب یبایتسد رد ،ینف ةعماج ِصاخ یاه
یم دنویپ هژوس ِراک اب ار یفرصم ةعماج رد درف یور دـیلقت راـثآ ،هزوکراـم یارب هتبلا دهد
سایس ِبقاوع ،یتعنص ةتفرشیپ ةعماج (دراد یفرگش و گرزب ی
et & Kellner . al,
2009: 135Y
،ینابعش و یرهچونم( زا لقن هب :1396
)61 . یم راوتسا دنویپ هک تفگ ناوت
یم تروص هعماج رد یزاسدننامه دنيارف ةطساو هب دیلقت و یگناگیبدوخ زا نایم .دریگ
،تاغیلبت زا هدافتسا اب ،یزورما یتعنص عماوج
« فرصم و دم »
اوخ زکرم رد ار هتس
لامآ و اه
یم رارق مدرم شزرا ،یزاسدننامه دنيارف قيرط زا و دنهد
ب ار دوخ روآدوس یاه این ه
یاهز
هتسياب یم لّدبم دارفا ی نيا و دنزاس
داهن دارفا دوجو رد دیلقت هک تسا هنوگ م هني
ی اب و دوش
طساو مه یاهزاین و گنهرف زا دیلقت ة ناگیبدوخ زا یدّلقم هب ناسنا ،نآ ةتسب
رد ه خ تمد
یم رارق هيامرس نابحاص عفانم .دریگ
یم هک اجنآ ،دراد یلدمه دروم نيا رد هزوکرام اب زین یولوم :ديوگ
روک غرم قوج دنشاب اجک ره یم یروش بآ رب نوچ غرم دنت
یا دنيآ درگ وت رب روش بلایس
ددم وا تسا هديدن ار نيریش بآ
،یولوم(
:1389
؛813 )2448
« زا مظعا تمسق هک تسا یتقو ،دندش رادیب تلفغ باوخ زا ،هشیپدیلقتةفياط نيا رگا
دنشاب هتخاب رد لطاب یادوس رس رب ار دوخ رمع و لاح دقن (»
،یيامه :1376 ،دیلقت .)834
یم تسد زا ار نيد و لد ،دشاب هناروکروک هک یتروص رد هژيو هب ار ناسنا لقع راهم و دهد
ناسک تسد هب یم ی
تسا هتخوسن یسک تیقفوم یارب ناشلد َاتدمع هک دهد
دازام یگناگیب دوخ زا یگناگیب دوخ زا ینعي دازام یگناگیبدوخ زا رد ینونک ةعماج ةلیسو هب هک یا
ر یاتسا لـيامت
یم داجيا دوجوم عضو ةعسوت و ظـفح هـب يرشت ،دازام یگناگیبدوخ زا نيا .دوش
عضو ح یتی
ًافرص نآ رد هـک تـسا دازاـم ِیگناگیبدوخ زا .تسا هتفرگ تروص یمک تفرشیپ
ـمت ، ِزيا
و راـک ِندمآ ديدپ هب رجنم و تسا هدرک ظفح ار یرکف راک و یدي راـک ناـیم ناري
گ و رـ
یم یناـسنارـیغ یـعیبط ،یـنف عباـنم( یناـسنا عباـنم ِبوکرس نینچمه و دوش
نا و ر یناـس ا
یم تـيوقت .(Marcuse, 2001: 198)دنک
ناسنا دازام بوکرس نيا رد دوخ زا راچد اه
یم دازام یگناگیب .دنوش
ف بتکم و گنهرف .تسا یژولوئديا و هدیقع و رکف ره رشن و لقن ةلیسو تایبدا و یرک
.درادن نابز هک تسا یناسنا دننام ،دشاب هتشادن تایبدا هک یتدیقع نامزاس چ
ا نین یناسن
یم هنوگچ گن زرط و رکف یدابم دناوت
و دنکارپب ار شيوخ نامرآ و هدیقع و شر کلسم
ف یرک
هیعاد و نارکفتم عون ؟دهد رارق هعماج راکفا ضرعم رد ار دوخ رق نيا ناراد
زا ،ن ا تیمه
هرهب و نخس تیفیک و تایبدا هدرکن تلفغ نآ زا یرادرب
اوریپ هنوگ نیمه .دنا تاکم ن
ب
هدیشوک هراومه ،ديدج خ قيرط زا ار شيوخ راکفا ات دنا
دننامه( یبدا راثآ قل نامر
اتساد ، ن
ماو هکنآ زا شیب ،بتاکم هنوگ نيا ذوفن .دنهد رشن )همانشيامن ،هاتوک راکتبا راد
صا اي ، اي ،تلا
هک تسا تایبدا شهوژپ نيا رد و تسا بتاکم نآ تایبدا نويدم ،دشاب رکفت قمع راب
حلاطصا نيا یيانعم
« یگناگیبدوخ زا »
یم شود هب ار کفتم ود .دشک
زبا اب هک یر بدا را
تای
هدرک هضرع نایناهج هب ار دوخ ةشيدنا نيا یگناگیبدوخ زا اب دنویپ رد .دنا
د فتم و کي رک
رد ار یگناگیبدوخ زا )یولوم(یکي .دنراد ،ادج ةلوقم ود رد اما رظن و هاگن ملاک
نافرع ی و ی
ديرب لد دوخ زا هک تسا هتسناد یسک ار هناگیب دوخ زا و هدرک نایب ینيد اب ه
ي دش یارب ا
د طبر تايدام هب ار یگناگیبدوخ زا هزوکرام اما دشاب لياق یتّینم مه شدوخ ،هدا
ک ا ار یس ز
هيامرس یارب هک تسا هتسناد هناگیب دوخ یم راک تردق نابحاص و ناراد
انآ اريز دنک نيا ن
زا رکفتم ود ره .دنتسین لياق شيارب یشزرا چیه و هتسناد رازبا ار رگراک بدوخ
ی یگناگ ر ا
هدرک شوکن هعماج ششوپ رد هزوکرام اما دنا
هتسناد دودرم ار رکفت نيا یسانش لوم و
رد یو
.تسا هدرک شهوکن ار نآ ینيد نافرع سابل
هجیتن یریگ
ترـبره هتساکورف تحاس کي هب یمدآ دوجو ،نردم یایند رد هک دوب رواب نيا رب هزوکرام
ـماوج رد هـک دراد هدـیقع وا .تـسا هدش یاهزاین تمدخ رد دـیلوت لياـسو ،یزورـما ع
هن تسا هدرک لاغـشا ار درف یگدنز مامت هک یراک و درادن رارق وا یياهر و رشب نیتسار یياهر و لاعف یراک هب ار وا و هدرک لـیمحت درـف هـب یگدـنز هـک تسا یراک هکلب ،شخب
ـک کبس و دیلوت لياسو اريز تسا هدناشک یگناگیبدوخ زا یوس ،نردم یایند رد ندرـک را
یمدآ رتشیب هچره هـکلب ،درادن رارق درف رایتخا و یدازآ زا تنایص یاتسار رد ناونع چیه هب یم هناگیب شيوخ زا ار نارود ناسنا ةلئسم و لضعم ار یگناگیبدوخ زا عقاو رد هزوکرام .دزاس
یم نردم دب تیعضو کي داجيا یارب یمادقا ِندرک حرطم یپ رد و دـناد
لح یاتسار رد لي
.تـسا لضعم نيا تـسيز یطيارـش رد درف ،هتفرشیپ ِیتعنص عماوج رد ،هزوکرام داقتعا هب
یـم یگدنز رب یگناگیب دوخ زا هـک دـنک و حيرفت و فرصم و راک رب و هدنکفا هياس شا
هک تساتسار نيا رد هزوکرام شلات و تسا هداهن یبولطمان تاریثأت ،وا یاـهوزرآ و تساوخ دنب زا ار ناـشدوخ دارفا یـم للادتـسا هزوکرام .دنزاس دازآ ،ناشياهامرفراک زین و دوخ
دـنک
هيامرـس هـک نارحب ةـمه رـب ،یناـهج مود گـنج زا دـعب یراد
یم هبلغ یداصتقا یاه دباي
داجيا هب سکعرب هکلب تسین یياهر هب فوطعم ،یگهوبنا نيا هب یبایتسد اما
« یاهزاین
بذاک
» یهتنم یم عقاو رد دوش «
کـيژولونکت ةعماج
» هک تسا یذوفن و تیمکاح متسیس ،
یتعنص و ینف روما ریظن ،ناشتفايرد و هـشيدنا رد یـتح ،دارـفا یگدـنز نوئـش ةـمه رد یم تلاخد هـعماج ،هعماج نيا .دنک
هياپ طباور و اهداهن نآ رد هک تـسا راـمیب یا و یا
سا ةزاـجا هـک تـسا ناـنچ شراتخاس یبایتسد یارب دوجوم یرکف و یدام عباـنم زا هدافتـ
یمن ار دارـفا یاهزاین یاضرا و تفرشیپ نازیم نيرتشیب هب ناونع هب هک یدرف و دهد
یم رامیب ةعماج نيا رد دنورهش لح ینوگرگد و رییغت و تسا یگناگیبدوخ زا راـچد ،ديز
ئش و یگناگیبدوخ زا لضعم هعماج نینچ رد یگتـشگ
ض کي یا .تسا یمتح ترور
نيا رد
رد ناسنا هک تسا یناماسبان تیعضو و دوجوم عضو دقن دوب شهوژپ نيا دوصقم هچنآ نایم ةتخاس تاعونصم رد هتخبرگ دوخ زا یمدآ هدش ببس هک یتیعضو ؛تسا هدش راتفرگ نآ تساوخرد اي و شيوخ تسا هدرک لیمحت وا هب رامحتسا اي و بلاغ تساوخ هک یتلايامت و اه
زا شلاچ نایب هب اهنت هک دوب نآ رب ششوک .ددرگ هناگیب نتشيوخ رد هکلب ددرگن افتکا اه
هشيدنا بلاق هتسجرب زا یکي یاه
هسياقم رد و ،نردم ناهج نادقتنم نيرت فراع رعاش اب یا
هار هب )یولوم(متفه نرق گرزب هار و راک
هراچ اب و هسياقم نيا رد ات دش شلات .ميزاي تسد یا
یسررب ا هراگن هنوگ هب ار یگنهرف لضعم و شلاچ نيا یولوم و هزوکرام یاه یللادتسا یا
فارحنا نداد ناشن نمض و هديواکاو هار نآ یاه
هراچ .میهد ناشن ار دنمشيدنا ود نآ ی
تايدام هب یگتسباو و ادخ زا نديرب یولوم نخس و رعش رد یگیناگیب دوخ زا موهفم ةدیکچ یم یولوم .تسا ا رگا ديوگ
زا ینعي یتسب لد یویند روما و ایند هب و یدش ادج ادخ ز
هدش هناگیبدوخ رد ار یگناگیب دوخ زا اي و تیناسنا خسم هک هزوکرام تربره سکع رب ؛یا
یم یناسنا تیصخش و لوصحم یم روصت ادخ زا یرود رد ار ناسنا خسم انلاوم .دنیب
.دنک
یم اد عماج ار یولوم رواب ،هاگديد کي اب ناوت یهاگن ار وا هاگن رگيد یهاگديد زا و تسن
.تسا رکفت زا لاملاام یمیلست هزوکرام هاگن هک یلاح رد تسناد رکفت نودب میلست و یدابع یم ار انلاوم رظن تسا یتسه لک عماج ادخ نوچ رگيد یهاگن زا عماج ناوت
اريز تسناد رت
یم هصلاخ یهلا ةشيدنا رد تسا رکفت هچ ره .دوش
عبانم - رزب ( ،نيدباع،یگ ،)1395
« شيدنا هاگديد زا یگناگیب دوخ زا یتسیچ و تقیقح نادنم
ناملسم » ةمانلصف یملع
- هرامش .متشه لاس .تمکح نیيآ یشهوژپ لسلسم
.27
- ( ،یقتدمحم ،یرفعج ،)1374
« جهن ریسفت و همجرت هغلابلا
» شن رتفد :نارهت ، گنهرف ر
.یملاسا - ( ،للهادبع ،یلمآ یداوج ،)1389
« نا یفطصم اضردمحم .نيد زا رشب راظت .روپ
ق ءارسا :م .
___________
1384( ، ،)
« نآرق رد ناسنا یقیقح تایح
» مق ،نيد نیما یلعملاغ ، :
.ءارسا - ( ،مدآ نبادودجم دجملاوبا ،یونزغ یيانس ،)1362
« یونزغ یيانس میکح ناويد
» :نارهت ،
.هاگن - ( ،یلع ،یتعيرش ،)1361
« ا یناريا تيوه یسانشزاب یملاس
» .ماهلا :نارهت ،
_______
1370( ، ،)
« ملاسا یسانش
»1 .ملق :نارهت ،
_______
.)ات یب( ،
« نتشيوخ مادک هب نتشيوخ هب تشگزاب
» یب ، یب .اج .ان
- ( ،دیمح ،تيانع ،)1349
« هناگیب دوخ زا یناهج
» .دنمرف :نارهت ،
- ( ،تفگ تربره ،هزوکرام ،)1380
« یياهر رد یراتفگ
» همجرت ، : ،یباتک دومحم آ
:ناداب
.شسرپ
- ( ،نیسحلادبع ،لضفلاوبا ،هیسنا .هانپورسخ ،یکشمشایک ،ینیهام ،)1393
« وخ یشومارف د
یولوم هاگديد رب هیکت اب یگناگیبدوخ زا رتسب رد
» شهوژپ ، ةمان
لاس ،قلاخا ه
،متف ب 93 راه
،
هرامش :صص ،23
-78 .53
- ( ،رقابدمحم ،یسلجم ،)1388
« راونلااراحب
» 2ج ، لاسلاا بتکلاراد :نارهت . .هیم
- ( ،میهاربا نبادمحم ،اردصلام ،)1361
« نآرقلا ریسفت ميرکلا
.»
7 ج وک هب . دمحم :شش
.رادیب :مق ،یوجاوخ - ( ،یضترم ،یرهطم ،)1384
« هفسلف خيرات
» .اردص :نارهت ،
- ( ،هدازآ ،ینابعش.سابع ،یرهچونم ،)1396
« رهش و یگناگیبدوخ زا نایم تبسن یدنو
د ةشيدنار
« هزوکرام تربره
» یملع ةمانلصف ود -
امش .یرظن تسایس شهوژپ :یشهوژپ ةر
،صص ،مود و تسیب -53
.80
- للاج ،یولوم ( ،یخلب دمحم نيدلا
،)1378
« یونعم یونثم
» :نارهت ،مود پاچ ، ن
رش
.نامیپ ____________
1389( ، ،)
« یونعم یونثم »
هت ،نسلکین دلونير مامتها و یعس هب :نار
بک ریما ری
- ( ،اسيرپ ،ناینمؤم ،)1395
« یگناگیبدوخ زا ربارب رد یهاگزيرگ رعش .»
لاس راعش تياس .
- للاج ،یيامه نيدلا
، 1376( ،)
« همان یولوم
» .امنرشن :نارهت ،مود دلج ،
Klinic, dogan baris (2006) labor, leisure and freedom in the philosophies of Aristotle, karl marx and Herbert marcuse, a thesis submitted to the graduate school of social sciences of middle east technical university, M.A, Department of Philosophy, Supervisor:
Assoc. Prof. Dr. Ş. Halil Turan.
Kellner, Douglas & Tyson Lewis, Clayton Pierce, and K. Daniel Cho (2009) Marcuse’s Challenge to Education, Published in the United States of America by Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
Marcuse, herbert (2001) Towards a critical theory of society (Collected papers of Herbert marcuse), Edited by Douglas Kellner, Volume Two, published by Routledge . Batternan, Robert w, 2006, "Alienation, Borchert, Donald", in Encyclopedia of Philosofhy, Detroit: Macmillan, Refrence USA, Vol 1.
Trumbel, Wiliam R, Angus Stevenson, and lasly brown, eds, 2002, Shorter Oxford English Dictionary. 1. a-m. vol. 1. Oxfo
