١
ﻪﻔﻟﻮﻣ ﺮﺑ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ تﺪﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻪﻧاﻮﺟ يﺎﻫ
يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ مﺪﻨﮔ مﺎﻗرا روﺬﺑ ﯽﻧز
ﺦﯿﺷ ﺎﺴﯾﺮﭘ قﺪﺼﻣ هداز
1
ﯽﻔﻄﻟ ﺪﻤﺤﻣ ،*
و2
ﯽﺗﺎﯿﺣ رﺎﺷﺎﯾ
2
-1 ﯿﻫ ﻮﻀﻋ ﺄ ﯽﻤﻠﻋ ت ،يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد
2 - ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ هرود يﻮﺠﺸﻧاد
هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ لﻮﺌﺴﻣ :*
هﺪﯿﮑﭼ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ تﺪﻣ
ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ رﺬﺑ
ﺮﺑ ﻪﻧاﻮﺟ ﯽﻧز مﺎﻗرا يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ مﺪﻨﮔ
، ﺸﯾﺎﻣزآ ﯽ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ
راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ًﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رﺬﺑ يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد
ﺪﺷ اﺮﺟا . رﺎﻤﯿﺗ ﻄﺳ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ ﻮ
ح
ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯾﺮﻠﮐ زا ﻞﺻﺎﺣ يرﻮﺷ )
ﺖﻈﻠﻏ ،ﺮﻔﺻ يﺎﻫ 4
و 10 ﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﺲﻨﻤﯾز ﯽﺳد (
، تﺪﻣ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ )
ﻞﻣﺎﺷ
،ﺮﻔﺻ 2 و 4 ﺖﻋﺎﺳ ( ود و
ر مﺪﻨﮔ ﻢﻗ ) يرادﺮﺳ و سﺮﮔاز ﻢﻗر ﻞﻣﺎﺷ (
دﻮﺑ . هداد ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻧز
ﯽﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐ يراد ﺖﻓﺎﯾ
. ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ روﺬﺑ ﯽﻧز
زا ﺮﺘﺸﯿﺑ يراد روﺬﺑ
،دﻮﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ تﺪﻣ ﺎﻣا
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺖﻔﺻ ﻦﯾا يور ﺖﺷاﺪﻧ
. ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ سﺮﮔاز ﻢﻗر روﺬﺑ ﯽﻧز
ﺶﻫﺎﮐ يراد
ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ،ﺖﻓﺎﯾ ،يرﻮﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ يرادﺮﺳ ﻢﻗر روﺬﺑ ﯽﻧز
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ يراد
ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ .
سﺮﮔاز ﻢﻗر رد
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑ ﯽﻧز
رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ روﺬﺑ زا ﺮﺘﻤﮐ يراد ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ
. ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﯽﻧز
يﺎﻫ
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد سﺮﮔاز ﻢﻗر ﺪﻋﺎﺴﻣﺎﻧ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺎﻫرﺬﺑ ترﺪﻗ دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣ ﺮﺛﻮﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﯽﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ دﻮﺷ
. ﺶﻨﮐاو سﺮﮔاز و يرادﺮﺳ مﺎﻗرا ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ ،ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ رﺬﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ و ﺶﻨﺗ ﻪﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ ناﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ توﺎﻔﺘﻣ ﺰﯿﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا رد ﻪﮑﻠﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ رﺬﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﺮﺛا ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ .
هژاو ﺪﯿﻠﮐ ،يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ:
مﺪﻨﮔ ، ،ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﻪﻧاﻮﺟ
ﯽﻧز رﺬﺑ
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺶﻨﺗ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ هزوﺮﻣا يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر ﻪﮐ ﺪﻫد
. ﺮﺑ ﺶﻨﺗ ﻦﯾا
ﺶﻨﺗ ﺮﮕﯾد فﻼﺧ ﯽﻣ ﻪﺟاﻮﻣ نآ ﺎﺑ دﻮﺧ ﺪﺷر هرود زا ﯽﺸﺨﺑ رد هﺎﯿﮔ ﻪﮐ ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ
راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار هﺎﯿﮔ يﺪﺷر هرود ﻞﮐ ،دﻮﺷ
ﯽﻣ ﺪﻫد ) 3 .(
ﻊﻤﺠﺗ ﮏﻤﻧ رد ﻞﺤﻣ ﺖﺷﺎﮐ رﺬﺑ ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺮﯿﺨﺒﺗ بآ زا ﺢﻄﺳ كﺎﺧ ﺖﮐﺮﺣ و ور
ﻪﺑ يﻻﺎﺑ ﮏﻤﻧ ﻦﮑﻤﻣ ﺖﺳا ﻪﻧاﻮﺟ ﯽﻧز رﺬﺑ ار
رﺎﭼد ﺪﯾﺎﻤﻧ ﻞﮑﺸﻣ )
4 .(
يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ زا
ﻖﯾﺮﻃ دﺎﺠﯾا ﺶﻨﺗ ﺐﺟﻮﻣ ،يﺰﻤﺳا دوﺪﺤﻣ
بﺬﺟ ندﺮﮐ
،رﺬﺑ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ بآ ﺶﻫﺎﮐ
ﻪﯾﺰﺠﺗ داﻮﻣ
هﺮﯿﺧذ يا رﺬﺑ و لﻼﺘﺧا ﺰﺘﻨﺳ رد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ يﺎﻫ هﺮﯿﺧذ يا ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﺶﻫﺎﮐ
ﻪﻧاﻮﺟ ﯽﻧز ﯽﻣ روﺬﺑ دﻮﺷ ) 14 .(
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺖﯿﻤﺳ
ﯽﺷﺎﻧ زا يﺎﻬﻧﻮﯾ
ﻢﯾﺪﺳ و ﺮﻠﮐ رد ﺶﻨﺗ ﻦﯾا ﺶﻘﻧ
ﯽﻤﻬﻣ رد ﺶﻫﺎﮐ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻪﻧاﻮﺟ ﯽﻧز روﺬﺑ دراد ) 10 .(
هﻮﯿﺷ يﺮﯿﮔرﺎﮐ ﻪﺑ ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺎﻫ
دﻮﺒﻬﺑ ياﺮﺑ ﯽﯾ
ﻪﻧاﻮﺟ هﮋﯾو ﺖﯿﻤﻫا زا يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﯽﻧز ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يا
. هﻮﯿﺷ ﻦﯾا زا ﯽﮑﯾ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
) Seed Priming (
ﻪﻧاﻮﺟ دﻮﺒﻬﺑ ياﺮﺑ نﺎﺳآ و هدﺎﺳ ،يدﺎﺼﺘﻗا ﮏﯿﻨﮑﺗ ﮏﯾ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر و نﺪﺷ ﺰﺒﺳ ،ﯽﻧز
لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺎﻫ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﯽﺘﺣ
ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺪﻋﺎﺴﻣﺎﻧ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ) 12 .(
رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺷور ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﯽﻣ هﺪﻧﺎﮑﺸﺧ ﺲﭙﺳ و هﺪﺷ هﺪﻧﺎﺴﯿﺧ اﺪﺘﺑا ﺎﻫرﺬﺑ نآ
يرﻮﻃ ﻪﺑ ،دﻮﺷ
ﻪﻧاﻮﺟ يﺎﻫﺪﻨﯾاﺮﻓ ﻪﮐ دﺮﮔ زﺎﻏآ ﯽﻧز
ﻪﺸﯾر ﯽﻟو ،هﺪﯾ دﻮﺷ ﯽﻤﻧ جرﺎﺧ رﺬﺑ زا ﻪﭼ
)6 و 8 .(
دﻮﺒﻬﺑ يﺎﺘﺳار رد ﻪﮐ رﺬﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ لﺎﻤﻋا ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﯿﻌﺿو ﻪﻧاﻮﺟ تﻼﮑﺸﻣ ﺮﺑ ﻪﺒﻠﻏ و ﯽﻧز
ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ﯽﻧز ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺐﺳﺎﻨﻣ راﺮﻘﺘﺳا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ،دﻮﺷ
ﯽﻣ ﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺎﻫ دﺮﮔ
د ) 13 .(
ﻦﯿﻤﻫﺮﺑ
ﺮﺛا ﺎﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺶﺷﻮﮐ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾارد ،سﺎﺳا ﻪﻧاﻮﺟ ﺮﺑ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ تﺪﻣ
ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر و ﯽﻧز درﻮﻣ يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد مﺪﻨﮔ يﺎﻫ
دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا .
٢
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﻦﯾا ﺶﯾﺎﻣزآ لﺎﺳ رﺎﻬﺑ رد 1393
هﺎﮕﺸﻧاد رﺬﺑ يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ًﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ
ﺪﺷ اﺮﺟا ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ .
رﺎﻤﯿﺗ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﯾﺮﻠﮐ زا ﯽﺷﺎﻧ يرﻮﺷ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ )
،ﺮﻔﺻ 4 و 10 ﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﺲﻨﻤﯾز ﯽﺳد (
،
ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ تﺪﻣ )
،ﺮﻔﺻ 2 و 4 ﺖﻋﺎﺳ ( مﺪﻨﮔ ﻢﻗر ود و )
يرادﺮﺳ و سﺮﮔاز ﻢﻗر (
دﻮﺑ . مﺪﻨﮔ ﻢﻗر ود ﺮﻫ روﺬﺑ اﺪﺘﺑا ﻪﺑ
ﻪﺳ
ﺪﻫﺎﺷ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮏﯾ و ﺪﯾدﺮﮔ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﺖﻤﺴﻗ ﺮﮔ اﺪﺟ
ﺪﯾد . ود تﺪﻣ ﻪﺑ ﺮﮕﯾد ﻪﻧﻮﻤﻧ 2
، 4 و ﺪﺷ هﺪﻧﺎﺴﯿﺧ ﺮﻄﻘﻣ بآ ﻞﺧاد رد ﺖﻋﺎﺳ
ًﺎﺒﻗﺎﻌﺘﻣ روﺬﺑ ﺎﺗ نﺪﯿﺳر ﻪﺑ ﻪﯿﻟوا ﺖﺑﻮﻃر رد
يﺎﻣد قﺎﺗا ﺪﺷ هﺪﻧﺎﮑﺸﺧ .
ﺮﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا يا ﻪﻧاﻮﺟ
ﯽﻧز داﺪﻌﺗ ، 25 دﺪﻋ رد رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ زا رﺬﺑ ﻞﺧاد
راﺮﻗ ﻦﻤﺗاو ﺬﻏﺎﮐ ﻪﯾﻻ ود ﻦﯿﺑ ﺶﯾﺪﯾﺮﺘﭘ ﺖﻓﺮﮔ
و ياﺮﺑ حﻮﻄﺳ لﺎﻤﻋا ﺶﻨﺗ
يرﻮﺷ راﺪﻘﻣ 10 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ زا درﻮﻣ لﻮﻠﺤﻣ ﺮﻈﻧ
ﻪﺑ ﺮﻫ
ﺶﯾﺪﯾﺮﺘﭘ ﻪﻓﺎﺿا
ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺲﭙﺳ . يﺎﻣد ﺎﺑ يرﻮﺗﺎﺑﻮﮑﻧا ﻞﺧاد ﻪﺑ ﺎﻫ
20 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﺪﯾدﺮﮔ ﻞﻘﺘﻨﻣ داﺮﮔ
. ﻪﻧاﻮﺟ روﺬﺑ داﺪﻌﺗ رﻮﻄﺑ هدز
رد ﻪﻧازور 10
ﺪﺷ شرﺎﻤﺷ ﯽﻟاﻮﺘﻣ زور .
ﻪﺸﯾر جوﺮﺧ هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﻪﭼ
2 رد هدز ﻪﻧاﻮﺟ روﺬﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺮﺘﻤﯿﻠﯿﻣ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ
. ﺶﯾﺎﻣزآ نﺎﯾﺎﭘ رد
ﻪﻧاﻮﺟ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاﻮﺟ ﺪﺻرد و لﺎﻣﺮﻧ ﺮﯿﻏ و لﺎﻣﺮﻧ يﺎﻫ
ﺪﯾدﺮﮔ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺎﻬﻧآ ﯽﻧز .
ﺲﯿﻟا ﻪﻄﺑار زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﻧز ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﺰﺗﺮﺑار و
) 7 (
ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ .
ﻪﻧاﻮﺟ نﻮﻣزآ نﺎﯾﺎﭘ رد ﯽﻧز
) 10 زور ( ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ، ﺪﯾدﺮﮔ اﺪﺟ ﺎﻫرﺬﺑ زا راﺮﮑﺗ و رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ زا لﺎﻣﺮﻧ يﺎﻫ .
ﻪﺸﯾر ﻪﻗﺎـﺳ و ﻪﭼ ﻞـﺤﻣ زا ﺎـﻫ ﻪـﭼ
تﺪﻣ ﻪﺑ و ﻊﻄﻗ ﺎﻫرﺬﺑ ﻪﺑ لﺎﺼﺗا 24
يﺎﻣد ﺎﺑ ﯽﻧوآ رد ﺖﻋﺎﺳ 75
ﺪﻧﺪﺷ ﮏﺸﺧ داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد .
ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺲﭙﺳ نزو ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ و ﻦﯾزﻮﺗ ﺎﻫ
ﮏﺸﺧ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺪﯾدﺮﮔ ﻦﯿﯿﻌﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ زا راﺮﮑﺗ ﺮﻫ ياﺮﺑ .
ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻪﯿﻠﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و يرﺎﻣآ يﺎﻫ
ﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫ را
MSTATC
و ﺪﺷ مﺎﺠﻧاSPSS
. ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ ﻪﻨﻣاد ﺪﻨﭼ شور زا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا و ﺎﻫ
لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﻦﮑﻧاد يا 5
% ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
ﻪﻧاﻮﺟ ﯽﻧز ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺎﻫ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ و يرﻮﺷ حﻮﻄﺳ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ يراد ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ
ﯽﺑآ ) 01 /0
≤ (P ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
ﻢﻗر ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ×
ﻢﻗر و يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ×
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ يور رﺬﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﯽﻨﻌﻣ ﺰﯿﻧ ﯽﻧز
ﻪﺑ راد
ﺪﻣآ ﺖﺳد )
01 /0
≤ .(P ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻧز
ﺶﻫﺎﮐ يراد ﺖﻓﺎﯾ
. ﺖﻋﺮﺳ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ
ﻪﻧاﻮﺟ يرﻮﺷ ﺢﻄﺳ رد ﯽﻧز 10
ﯽﺳد ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﺲﻨﻤﯾز )
ﻞﮑﺷ 1 .(
ﻞﮑﺷ 1 - يرﻮﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رﺬﺑ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ و
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﺮﺑ مﺪﻨﮔ روﺬﺑ ﯽﻧز
ﺖﻋﺮﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﻧاﻮﺟ
ﯽﻧز ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ روﺬﺑ
ّﺎﻣا ،دﻮﺑ ﺪﻫﺎﺷ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ يراد تﺪﻣ ﻦﯿﺑ
ظﺎﺤﻟ ﻦﯾا زا رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ يراد
ﺪﯾدﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ )
ﻞﮑﺷ 1 .(
بﺬﺟ ﯽﻃ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﮑﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺶﯾاﺰﻓا زا ﯽﺷﺎﻧ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﺮﺛا رد ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا
ﯽﻣ قﺎﻔﺗا بآ ﯽﻣ ﺚﻋﺎﺑ و ﺪﺘﻓا
ﻪﻧاﻮﺟ ﻞﺣاﺮﻣ ظﺎﺤﻟ زا هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ روﺬﺑ دﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﺸﯿﭘ ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻧز
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﺗ )
5 .(
ﺶﯾاﺰﻓا
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﺮﺛا ﺮﺑ ﯽﻧز
ﺞﻧﺮﺑ روﺬﺑ رد )
9 ( مﺪﻨﮔ و ) 11 ( ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﯿﯾﺄﺗ ﺰﯿﻧ .
درﻮﻣ مﺪﻨﮔ يﺎﻫرﺬﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻪﻧاﻮﺟ ﺪﺻرد و ﻻﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻬﻧآ ﯽﻧز
96 ﻪﻧاﻮﺟ ﺪﺻرد يور يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ،دﻮﺑ ﺪﺻرد ﻂﯾاﺮﺷ رد ﯽﻧز
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﯽﻟو ،ﺖﺷاﺪﻧ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ بﻮﻠﻄﻣ ﺛا رد ﯽﻧز
رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ يﺎﻫرﺬﺑ ترﺪﻗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﮕﻧﺎﯾﺎﻤﻧ ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﺮ
ﯽﻣ هﺪﺷ ﺪﺷﺎﺑ .
b a
a
0.325 0.33 0.335 0.34 0.345 0.35 0.355 0.36 0.365 0.37
0 2 4
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳﯽﻧز
ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ تﺪﻣ )
ﺖﻋﺎﺳ ( a
b
c
0.3 0.31 0.32 0.33 0.34 0.35 0.36 0.37 0.38 0.39
0 4 10
ﯽﻧز ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ
يرﻮﺷ حﻮﻄﺳ ) ﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﺲﻨﻤﯾز ﯽﺳد (
٣
ﻞﮑﺷ 2 - ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﺮﺑ يرﻮﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ مﺪﻨﮔ ﻢﻗر ود ﯽﻧز
ﻞﮑﺷ ﻖﺑﺎﻄﻣ 2
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ، ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ سﺮﮔاز ﻢﻗر روﺬﺑ ﯽﻧز
ﯽﻟﺎﺣ رد ،ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ يراد ﻦﯿﺑ ﻪﮐ
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا يرﻮﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد يرادﺮﺳ ﻢﻗر روﺬﺑ ﯽﻧز
دراﺪﻧ دﻮﺟو يراد .
ﻢﻗر ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﺮﻣا ﻦﯾا
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ زا ﺰﯿﻧ يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﯽﺘﺣ يرادﺮﺳ رادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ ﯽﻧز
هدﻮﺑ يرﻮﺷ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ و دﺮﯿﮔ ﯽﻤﻧ راﺮﻗ
. ﻢﻗر رد
سﺮﮔاز
، ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑ ﯽﻧز
دﻮﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ روﺬﺑ زا ﺮﺘﻤﮐ يراد .
تﺪﻣ ﻦﯿﺑ ﺎﻣا رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
ﯽﺑآ زا
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ظﺎﺤﻟ ﻦﯾا ﺪﯾدﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ يراد
) ﻞﮑﺷ 3 .(
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ يور ﺮﺑ يراد
ﺖﺷاﺪﻧ يرادﺮﺳ ﻢﻗر روﺬﺑ ﯽﻧز .
يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ﻪﺑ يرادﺮﺳ ﻢﻗر ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ زا و هداد نﺎﺸﻧ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ
سﺮﮔاز ﻢﻗر ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻧز
ﺖﺷاﺪﻧ ﻢﻗر ﻦﯾا يور ﺮﺑ يدﺎﯾز ﺮﯿﺛﺎﺗ رﺬﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ،دﻮﺑرادرﻮﺧﺮﺑ .
ﯽﻧاﺪﻨﺑآ ﺖﺧﻮﺳ ﯽﯾﺎﺿر و ﯽﻧﺎﻀﻣر )
2 ( ﺶﯿﭘ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ
ﻪﻧاﻮﺟ ﻊﯾﺮﺴﺗ ﺐﺟﻮﻣ اﺰﻠﮐ رﺬﺑ رﺎﻤﯿﺗ و ﺮﺘﻬﺑ راﺮﻘﺳا نآ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﮐ هﺪﺷ ﯽﻧز
ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﺮﺗدوز ﺖﺳا ﺎﻫ
. يرﺎﺸﻓا ﻞﮐﻮﺗ و نﺎﯿﻠﯿﻠﺟ )
1 ( ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ
ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ رﺬﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﻪﮐ ﯽﻣ مرژﻮﻨﻣ رﺪﻨﻐﭼ روﺬﺑ ﯽﻧز
دﻮﺷ . ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺎﻬﻧآ ﻻﺎﺑ ﯽﻧز
نﺪﺷ ﯽﻧﻻﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﻪﺘﻓﺎﯾ راﺮﻘﺘﺳا ﺮﺗ ﻊﯾﺮﺳ ﻪﻋرﺰﻣ رد ﺎﻫ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﻪﮐ دﻮﺷ ﯽﻣ ﺐﺟﻮﻣ ﺪﺑﺎﯾ دﻮﺒﻬﺑ ﺎﻬﻧآ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺪﺷر هرود
.
ﻞﮑﺷ 3 - ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﺮﺑ ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ مﺪﻨﮔ ﻢﻗر ود ﯽﻧز
a a a a
b
c
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4 0.45
0 4 10
ﯽﻧز ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ
يرﻮﺷ حﻮﻄﺳ ) ﺮﺘﻣ ﺮﺑ ﺲﻨﻤﯾز ﯽﺳد (
يرادﺮﺳ ﻢﻗر سﺮﮔاز ﻢﻗر
a a ab
d
bc c
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4
0 2 4
ﯽﻧز ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ
ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ تﺪﻣ )
ﺖﻋﺎﺳ (
يرادﺮﺳ ﻢﻗر سﺮﮔاز ﻢﻗر
۴
ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽﻠﮐ يﺮﯿﮔ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﯽﻧز ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ نﺎﺸﻧ يرﻮﺷ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﯽﺑآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد سﺮﮔاز ﻢﻗر يﺎﻫ
رﺎـﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺐﺟﻮﻣ ﺮﺛﻮﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ روﺬﺑ ﯽﺑآ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ راﺮﻘﺘﺳا و ﺎﻫرﺬﺑ ترﺪﻗ دﻮﺒﻬﺑ
دﻮـﺷ ﯽﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺪﻋﺎﺴﻣﺎﻧ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺎﻫ .
ﻪـﮐ ﯽﻟﺎـﺣ رد رﺎـﻤﯿﺗ ﺶﯿـﭘ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ يور ﺮﺑ يراد
ﺖﺷاﺪﻧ يرادﺮﺳ ﻢﻗر روﺬﺑ ﯽﻧز .
ﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪ ﺶﻨﮐاو سﺮﮔاز و يرادﺮﺳ ﻢﻗر ود ﻪﮐ ﻦﯾا ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
،ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ رﺬﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ و ﺶﻨﺗ ﻪﺑ ﯽﻣ
رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﭘ ﺮﺛا ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ناﻮﺗ ﯽﺑآ
مﺎـﻗرا رد ﻪـﮑﻠﺑ ﻒـﻠﺘﺨﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ رﺬﺑ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ توﺎﻔﺘﻣ ﺰﯿﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ .
ﻊﺑﺎﻨﻣ 1 - ع ،نﺎﯿﻠﯿﻠﺟ .
ر ،يرﺎﺸﻓا ﻞﮐﻮﺗ و .
1383 . ﻪﻧاﻮﺟ ﺮﺑ ﮓﻨﯿﻤﯾاﺮﭘ ﺮﺛا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﮑـﺸﺧ ﺶﻨـﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ رد ﺪـﻨﻗ رﺪﻨﻐﭼ رﺬﺑ ﯽﻧز
. ﯽـﻤﻠﻋ ﻪـﻠﺠﻣ
ﺪﻠﺟ ،يزروﺎﺸﮐ 27
هرﺎﻤﺷ ، 2 ، تﺎﺤﻔﺻ 23 - 35 .
2 - م ،ﯽﻧﺎﻀﻣر .
ر ،ﯽﻧاﺪﻨﺑآ ﺖﺧﻮﺳ ﯽﯾﺎﺿر ، .
1391 . ﮓﻨﯿﻤﯾاﺮﭘ ﺖﻈﻠﻏ و نﺎﻣز ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﻔﻟﻮﻣ ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻪﻧاﻮﺟ يﺎﻫ ﻢـﻗر اﺰـﻠﮐ رﺬـﺑ ﯽـﻧز
ﻞﮕﯾرﺎﺳ . ﺪﻠﺟ ،تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا و ﺖﻋارز ﻪﻠﺠﻣ 8
هرﺎﻤﺷ ، 1 تﺎﺤﻔﺻ ، 145
- 159 .
3 - آ ،ﯽﺧﺮﻓ . س ،ﯽﺸﻟﺎﮔ و .
1384 . رﺬﺑ هزاﺪﻧا ،يرﻮﺷ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا و
ﺪﺷر و رﺬﺑ ﺮﯾﺎﺧذ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﯾارﺎﮐ ،شﺪﻨﺗ ﺮﺑ ﺎﻫ
ﺎﯾﻮﺳ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ .
ﺪﻠﺟ ،ناﺮﯾا يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ 36
هرﺎﻤﺷ ، 5 تﺎﺤﻔﺻ ، 124
- 132 .
4 - س ،ﻪﻟﻻ . ﯽﻣﺎﺟ ،
،يﺪﻤﺣﻻا م.
،
،ﯽﻔﯾﺮﺷ ز.
و س ﯽﻣﻼﺳا .
و . 1390 . ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺶﻨﺗ يرﻮﺷ ﺪﯾﺮﻠﮐ ﻢﯾﺪﺳ ﺎﺑ ﻪﺳ شور ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﺮﺑ
ﻪﻧاﻮﺟ ﯽﻧز و ﺪﺷر ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﮓﻧﺮﻠﮔ ي .(Carthamus tinctorius L.)
ﻪﯾﺮﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ ﯽﻋارز ناﺮﯾا
، ﺪﻠﺟ 9،
هرﺎﻤﺷ 1 ،
تﺎﺤﻔﺻ 19 - 27 .
5- Basra, S.M.A., Zia, M.N., Mehmood, T., Afzal, I. and Khaliq, A. 2002. Comparison of different invigoration techniques in wheat (Tiriticum aestivum L.) seeds. Pakistan Journal of Arid Agric., 5:
325-329.
6- Bradford, K.J., 1986. Manipulation of seed water relation via osmotic priming to improve germination under stress conditions. Horticultural Science, 21:1105-1112.
7- Ellis, R.H. and Roberts, E.H. 1980. Towards a rational basis for testing seed quality. In: P.D.
Hebblethwaite (ed.). Seed production. Butterworths, Londen, pp. 605-635.
8- Ellis, R.H., Hong, T.D. and Roberts, E.H. 1987. The development of desiccation-tolerance and maximum seed quality during maturation in six grain legumes. Annals of Botany, 59:23-29.
9- Farooq, M., Basra, S.M.A. and Hafeez, K. 2006. Seed invigoration by osmohardening in coarse and fine rice. Seed Science and Technology, 34: 181-187.
10- Hanslin, H.M. and Eggen, T., 2005. Salinity tolerance during germination of seashore halophytes and salt-tolerant grass cultivars. Seed Science Research, 15, 43–50.
11- Hardegree, S.P. and Van Vactor, S.S. 2000. Germination and emergence of primed grass seeds under field and simulated-field temperature regimes. Ann. Bot., 85: 379-390.
12- Harris, D., Joshi, A., Khan, P.A., Gothkar, P. and Sodhi, P.S. 1999. On- farm seed priming in semi-arid agriculture: development and evaluation in maize, rice and chickpea in India using participatory methods. Experimental Agriculture, 35:15-29.
13- Pardossi, A., Bagnoli, F., Malorgio C.A. and Tognoni, F. 1999. NaCl effects on celery (Apium graveolens L.) grown in NFT. Sci. Hort., 81: 229-242
14- Voigt, E.L., Almeida, T.D., Chagas, R.M., Ponte, L.F.A., Viégas, R.A. and Silveira, J.A.G. 2009.
Source–sink regulation of cotyledonary reserve mobilization during cashew (Anacardium occidentale) seedling establishment under NaCl salinity. Journal of Plant Physiology, 166, 80–89.
