ﺮﺼﻣ ﺖﻀﻬﻧ ﺮﺼﻋ و ناﺮﯾا ﻪﻃوﺮﺸﻣ ناﺮﻋﺎﺷ ﺮﻌﺷ رد ﻞﻬﺟ و ﻢﻠﻋ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ
ﯽﺘﻣﺮﺣ هﺪﯿﻤﺣ
ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا و نﺎﺑز رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﯽﻤﻠﻋ تﺄﯿﻫ ﻮﻀﻋ و
ﺰﯾﺮﺒﺗ ﯽﻣﻼﺳا ﺮﻨﻫ هﺎﮕﺸﻧاد
هﺪﯿﮑﭼ ﺦﯾرﺎﺗ رد ﻢﻬﻣ راودا زا ﯽﮑﯾ ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﺮﺼﻣ و ناﺮﯾا
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻪﻠﺻﺎﻓ دﻮﺧ ﯽﺘﻨﺳ ﮓﻨﻫﺮﻓ زا رﻮﺸﮐ ود نآ رد ﻪﮐ ددﺮﮔ
ﺪﻧﺪﺷ ﯽﯾﻮﺟﻮﻧ و دﺪﺠﺗ نﺎﯾﺮﺟ دراو و .
ﺪﻫﺎﺷ ﯽﺑدا نﻮﺘﻣ و ﺖﻓﺎﯾ دﻮﻤﻧ تﺎﯿﺑدا رد ﻪﻤﻫ زا ﺶﯿﺑ هرود ﻦﯾا ﺪﯾﺪﺟ ﮓﻨﻫﺮﻓ سﺎﮑﻌﻧا
ﻞﮑﺷ ﺪﯾدﺮﮔ يﺪﯾﺪﺟ ﻦﯿﻣﺎﻀﻣ و ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ يﺮﯿﮔ .
ﯽﺑﺮﻏ تﺎﯿﺣ هﻮﯿﺷ و ﮏﺒﺳ ﻪﺑ ﺶﯾاﺮﮔ و ﺎﻫ
ﺎﭘورا مدﺮﻣ ﯽﮔﺪﻧز ﺢﻄﺳ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر
ﻪﻤﻫ ﻞﻬﺟ ةرود ﮏﯾ ﺎﺑ فدﺎﺼﻣ قﺮﺷ رد ﺮﻣا ﻦﯾا ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣرد دﻮﺑ ﯽﺑﺮﻏ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺖﻓﺎﯾرد ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ ﻪﻤﻫ زا ﺶﯿﭘ ﻪﮐ دﻮﺑ ﺮﯿﮔ
ﯽﻣ توﺎﻔﺘﻣ ار ﻦﯿﻣز يﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ زا ﺶﺨﺑ ود ﻦﯾا مدﺮﻣ ﯽﮔﺪﻧز ﺢﻄﺳ ﺖﺧﺎﺳ
. ﺎﺑ ﻪﻤﻫ زا ﺶﯿﺑ ناﺮﻋﺎﺷ نﺎﻧآ سأر رد و ناﺮﮑﻔﻨﺷور
ﺮﻣ دﻮﺧ رﺎﻌﺷا ﯽﻣ اﺮﻓ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ يﺮﯿﮔاﺮﻓ ﻪﺑ ار مد
ﺪﻧﺪﻧاﻮﺧ . ﻦﯾا ﻦﯾا رﻮﻬﻇ ﺖﯿﻤﮐ و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ يرﺎﺘﺴﺟ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا
ﺖﺳا ﺮﺼﻣ رد ﺖﻀﻬﻧ هرود و ناﺮﯾا رد ﻪﻃوﺮﺸﻣ هرود تﺎﯿﺑدا رد ﻪﺸﯾﺪﻧا .
ﺪﯿﻠﮐ هژاو ﺎﻫ : ﺮﺼﻣ ،ناﺮﯾا ،ﻞﻬﺟ ،ﻢﻠﻋ .
ﻪﻣﺪﻘﻣ ،ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا comparative Literature
ﯾ نرﺎﻘﻤﻟا بدﻷا ﺎ ﻪﺧﺎﺷ
لﺎﺳ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺑدا ﺪﻘﻧ زا يا ،ﺮﯿﺧا يﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ زا يرﺎﯿﺴﺑ عﻮﺿﻮﻣ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑدا يﺎﻫ
. گرﺰﺑ ﺪﻘﺘﻨﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﮐ يرﺎﺑ ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ زا ﯽﺑدا عﻮﻧ ﻦﯾا
ﯽﻧاﺮﻨﺨﺳ زا ﯽﮑﯾ رد ،ﻦﻤﻠﯾو ،يﻮﺴﻧاﺮﻓ لﺎﺳ رد ﺶﯾﺎﻫ
1828 م . هﺪﺷ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ لﺎﮑﺷا ﻪﺑ ،ﺪﯾدﺮﮔ حﺮﻄﻣ ﻦﺑرﻮﺳ هﺎﮕﺸﻧاد رد
ﺶﯾاﺮﮔ و ﯽﻣ ﺎﻬﻧآ عﻮﻤﺠﻣ زا ﻪﮐ ﺖﺳا هدﺮﮐ اﺪﯿﭘ يدﺎﯾز يﺎﻫ رد ،ﻖﯿﻘﺤﺗ و ﯽﺳرﺮﺑ ﻊﻗاو رد ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ﻦﯿﻨﭼ ناﻮﺗ
ﻪﮐ ﺖﺳا نﺎﻧآ ﯽﺑدا و يﺮﮑﻓ تﻼﻣﺎﻌﻣ و تﻻدﺎﺒﻣ مﺎﻤﺗ ﺮﺑ ترﺎﻈﻧ و نﺎﻬﺟ ﻞﻠﻣ تﺎﯿﺑدا نﺎﯿﻣ تﺎﺒﺳﺎﻨﻣ و ﻂﺑاور بﺎﺑ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ
نﺎﺑز رد تﺎﯿﺑدا ﯽﻗﻼﺗ دراﻮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ و ماﻮﻗا نﺎﯿﻣ ار لﺎﺣ و ﻪﺘﺷﺬﮔ رد ،تﺎﯿﺑدا دﺪﻌﺘﻣ و هﺪﯿﭽﯿﭘ يﺎﻫﺪﻧﻮﯿﭘ ﺎﺗ دزادﺮﭘ
ﺖﻠﻣ رﺎﮑﺷآ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ دزﺎﺳ
.
ﻪﯾﺎﭘ ﻪﺴﻧاﺮﻓ رد ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا ﺲﭙﺳ و ﺪﺷ يراﺬﮔ
و ﺖﻓﺎﯾ هار ﺎﮑﯾﺮﻣا و نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ،نﺎﺘﺳرﺎﺠﻣ ،ﺎﯿﻟﺎﺘﯾا ،ﺲﯿﺋﻮﺳ ﻪﺑ
ﺐﺘﮑﻣ روآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ار ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ ﯽﺑدا يﺎﻫ د.
) ،لﻼﻫ ﯽﻤﯿﻨﻏ 1373
: 32 - 30 ( ﻒﯾﺮﻌﺗ زا ﺐﺗﺎﮑﻣ نآ زا ﮏﯾ ﺮﻫ رد ﻪﮐ
ﻪﺴﻧاﺮﻓ رد ؛ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ -
ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا هﺎﮕﺘﺳﺎﺧ -
ﯽﻣ يﺎﺟ ﯽﺑدا ﮥﺧﺎﺷ ﻦﯾا رد ﯽﺸﻫوﮋﭘ نﺎﺑز ود ﻦﯿﺑ ﻪﮐ دﺮﯿﮔ
تﺎﯿﺑدا رﺎﻤﺷ رد ﺲﻟﺪﻧا و داﺪﻐﺑ رد ﯽﺑﺮﻋ تﺎﯿﺑدا ﻦﯿﺑ ﮥﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا توﺎﻔﺘﻣ ﯽﻤﻧ راﺮﻗ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ
زا ﺰﯿﻧ و دﺮﯿﮔ
ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ؛ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﯽﺨﯾرﺎﺗ درﻮﺧﺮﺑ ﺪﯾﺎﺑ ،ﺖﻠﻣ ود ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ درﻮﻣ ﺶﺨﺑ ود ،ﺐﺘﮑﻣ ﻦﯾا ﺮﻈﻧ ﻊﯿﺳو شﺮﮕﻧ زا ،ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا ﻒﯾﺮﻌﺗ رد ﯽﯾﺎﮑﯾﺮﻣا ﺐﺘﮑﻣ تﺎﯿﺑدا نﺎﯿﻣ ﻪﮐ ار ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺮﻫ و ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يﺮﺗ
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻦﯿﺑ ﺎﯾ ﯽﻣ راﺮﻗ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا رﺎﻤﺷ رد ،دﺮﯿﮔ مﺎﺠﻧا ﺎﻫﺮﻨﻫ ﺮﯾﺎﺳ و تﺎﯿﺑدا ﺪﻫد
) . ،ﯽﻓﺎﻔﮐ 1382 : 18 - 23 (
ﻪﺑ ﻪﮐ دراد دﻮﺟو ﯽﻗﺮﺷ ﯽﯾﺎﭘورا رد ﺰﯿﻧ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا زا يﺮﮕﯾد ﺐﺘﮑﻣ هﺪﺷ دﺎﯾ ﺐﺗﺎﮑﻣ ﺮﺑ هوﻼﻋ
» ﻪﯿﻓﻼﺳ ﺐﺘﮑﻣ «
ﺖﺳا رﻮﻬﺸﻣ .
ﺸﺗ ﮥﯾﺎﭘ ﺮﺑ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا نﺎﯿﻨﺑ و سﺎﺳا ،ﺐﺘﮑﻣ ﻦﯾا سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﻨﯿﻣز رد ﻪﺑﺎ
ﻖﻠﺧ ياﺮﺑ ﯽﻨﻌﯾ ﺖﺳا ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﯽﻣ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﯽﺑدا رﺎﺛآ ﺶﻨﯾﺮﻓآ ﺐﺒﺳ ،نﺎﺴﮑﯾ ﻂﯾاﺮﺷ هﺎﮔ ﻪﮑﻠﺑ ﺖﺴﯿﻧ مزﻻ طﺮﺷ ﺮﺛﺄﺗ و ﺮﯿﺛﺄﺗ ،ﻪﺑﺎﺸﻣ رﺎﺛآ ددﺮﮔ
. ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ةﺮﻬﭼ ﻦﯾﺮﺗ
ﺐﺘﮑﻣ ﻦﯾا
» ﯽﮑﺴﻧﻮﻣوﺮﯿﺟ رﻮﺘﮑﯾو «
ﺖﺳا ﯽﺳور ) .
،ﻒﯿﻄﺻإ 2007 : 285 (
ﻪﺑ ﻢﻫﺪﺠﻫ نﺮﻗ نﺎﯾﺎﭘ رد ﺮﺼﻣ و ناﺮﯾا تﺎﯿﺑدا زا ﺮﯾﺰﮔﺎﻧ دﻮﺧ تﺎﯿﺣ ﮥﻣادا و ﺎﻘﺑ ياﺮﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ هﺪﯿﺳر ﯽﺗﻮﺧر و ﯽﺘﺴﺳ نﺎﻨﭼ
ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺖﻓﺎﯾرد ﻪﺑ ﺶﯾاﺮﮔ و دﺪﺠﺗ ﻦﺘﻓﺮﯾﺬﭘ هراﻮﻤﻫ دﺪﺠﺗ اﺮﯾز ﺪﻧدﻮﺑ دﻮﺧ ﮏﯿﺳﻼﮐ تﺎﯿﺑدا ﺎﺑ نآ ﻦﺘﺨﯿﻣآ و ﺎﭘورا تﺎﯿﺑدا يﺎﻫ
ﻪﺸﯾﺪﻧا و رﺎﮑﻓا ةرﺎﺑود كﺮﺤﺗ ﺐﺒﺳ شزرا و ﺎﻫ
ﯽﻣ نﺎﻧآ نﺪﺷ ﻮﻧ و ﻦﻬﮐ يﺎﻫ ﮔ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ ددﺮﮔ
ﻞﺻا ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ هرﺎﺷا رد ﺰﯿﻧ ﻪﺗﻮ
ﯽﻣ ﺪﯾﻮﮔ :
» ﯽﻣ ﮓﻨﺗ ﻪﺑ دﻮﺧ زا بدا نآ ،دزﺎﺴﻧ ﻮﻧ ﻪﺑ لﺪﺑ ار ﻪﻨﻬﮐ و ﺪﻧﺎﺸﮑﻧ دﻮﺧ يﻮﺳ ﻪﺑ ار ﻞﻠﻣ ﺮﮕﯾد ﺲﯿﻔﻧ تﺎﯿﺑدا ﻪﮐ ﯽﺑدا ﺪﯾآ
ﯽﻣ يراﺰﯿﺑ ﻦﺘﺸﯾﻮﺧ زا و ﺪﯾﻮﺟ
. « ) ،لﻼﻫ ﯽﻤﯿﻨﻏ 1373
: 148 (
ﻪﺑ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ ،دﻮﺧ ﺮﻣا ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا نﺪﺷ ﻮﻧ يﻮﺳ ﻪﺑ ﺖﮐﺮﺣ و ﯽﮕﻨﻬﮐ زا رﺬﮔ ﮥﻄﻘﻧ ﻪﻟﺰﻨﻣ ﻪﺑ ﻦﯿﻣزﺮﺳ ود ﺮﻫ ياﺮﺑ نﺮﻗ ﻦﯾا ﻪﻔﻟﺆﻣ زا ﯽﺧﺮﺑ ﻦﺘﺷاﺬﮔ رﺎﻨﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ ﺎﯾ دﺪﺠﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﺘﻓﺮﯾﺬﭘ و ﺖﻨﺳ يﺎﻫ
. ود تﺎﯿﺑدا رد دﺪﺠﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ
٢
لﺎﺳ ﻪﻠﺻﺎﻓ رد ﻦﯿﻣزﺮﺳ يﺎﻫ
1213 / 1798 - 1334 / 1819 ﻣ رد ﺖﻀﻬﻧ هرود و ناﺮﯾا رد ﻪﻃوﺮﺸﻣ هرود ﯽﻨﻌﯾ عﻮﺿﻮﻣ ،ﺮﺼ
ﺖﺳا ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﯽﻠﺻا .
نﺪﻤﺗ زا ﺮﺼﻣ و ناﺮﯾا ﺪﻨﺘﺷاد ﺖﺳد رد ار ﻢﻠﻋ ﺐﮐﺮﻣ رﺎﺴﻓا ﻦﻬﮐ نارﺎﮔزور ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﻬﺟ ﻦﻬﮐ يﺎﻫ
.
زا ﯽﮑﯾ و هدﻮﺑ ﻞﯾﺎﻀﻓ زا ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﻦﯿﻣزﺮﺳ ود ﻦﯾا نﺎﻣدﺮﻣ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ مﻼﺳا ﯽﯾﻮﺳ زا سﺪﻘﻣ
ﻪﺘﺷاد ﻦﯾﺮﺗ يﺎﻫ
ﻪﯿﺻﻮﺗ و ﺚﯾدﺎﺣا ،ﺖﺳا ﯽﻣدآ ﻦﯾا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﭼ ﺮﻫ ﺖﯿﻤﻫا ﺮﺑ ﺰﯿﻧ طﺎﻘﻧ ﻦﯾﺮﺗرود رد مﻮﻠﻋ يﺮﯿﮔدﺎﯾ ياﺮﺑ نﺎﻣﺎﻣا و ناﺮﺒﻣﺎﯿﭘ يﺎﻫ
ﯽﻣ نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ ﻪﺑ و هﺪﯾزرو ﺪﯿﮐﺄﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﺖﺴﯿﻧ ﻪﺸﯾﺪﻧا و ﺶﻧاد ﺰﺟ يﺰﯿﭼ نﺎﺴﻧا و ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻧاد رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﻪﮐ ﺖﺧﻮﻣآ
.
ﻪﺸﯾﺪﻧا ﻪﻤﻫ ﻮﺗ رداﺮﺑ يا يا
ﻪﺸﯾر و ناﻮﺨﺘﺳا ﺰﺟ ﯽﻘﺑﺎﻣ يا
ﻦﯿﻣزﺮﺳ و ناﺮﯾا ﻪﺑ لﻮﻐﻣ ﮥﻠﻤﺣ زا ﺲﭘ ﻢﻠﻇ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﯽﺑﺮﻋ يﺎﻫ
نﺮﻗ رد ﻪﻧﺎﮕﯿﺑ نﺎﻤﮐﺎﺣ يﻮﺳ زا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ يﺪﻌﺑ يﺎﻫ
كﺪﻧا ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ غاﺮﭼ ،ﺪﺷ لﺎﻤﻋا ﻢﮐ ﻦﯿﻣز قﺮﺸﻣ رد كﺪﻧا
ﯽﺑ ﯽﺘﺣ و غوﺮﻓ ﻪﺸﯾﺪﻧا ﺮﺑ تﺎﻓاﺮﺧ و ﻞﻬﺟ و ﺖﺸﮔ غوﺮﻓ
ﻪﯾﺎﺳ ﺎﻫ
ﺪﻨﮑﻓا . ﺎﺗ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﭘورا ،ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ زﺎﻏآ ﺎﺑ ﻪﮐ ﻢﻠﻋ رﻮﺤﻣ ﺮﺑ نآ خﺮﭼ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ ﺎﻨﺷآ ﯽﻧﺪﻤﺘﻣ نﺎﻬﺟ ﺎﺑ ار ﻦﯿﻣزﺮﺳ ود ﻦﯾا مدﺮﻣ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺶﻧاد و و ﺪﯾدﺮﮔ
يﺮﺼﻣ نﻮﭼ ﯽﺑﺮﻏ و ﺎﻬﻧآ نﺎﯿﻣ ﻢﯿﻈﻋ فﺎﮑﺷ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد نﺎﯿﻧاﺮﯾا و ﺎﻫ
ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ ﻪﻄﺳاو ﻪﺑ ﺎﻫ ،ﺖﺳا ﯽﻤﻠﻋ يﺎﻫ
ﻘﺗرا و ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ندروآ ﺖﺳد ﻪﺑ ياﺮﺑ ﻦﯾا ناﺮﻋﺎﺷ و ناﺪﻨﻤﺸﯾﺪﻧا و ﺪﻧدز ﺶﺷﻮﮐ و شﻼﺗ ﻪﺑ ﺖﺳد دﻮﺧ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و يدﺮﻓ ﺶﻧاد يﺎ
ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﻞﻬﺟ زا ﺰﯿﻫﺮﭘ و ﻢﻠﻋ ﺐﺴﮐ ﻪﺑ ار مدﺮﻣ ﻦﯿﻣزﺮﺳ ود .
ﻪﯾﺎﭘ بﺮﻏ ﻪﮐ يدﻼﯿﻣ ﻢﻫدﺰﻧﺎﺷ نﺮﻗ رد ﻪﯾﺎﭘ ار دﻮﺧ يﺮﻨﻫ و ﯽﻤﻠﻋ ﺖﻀﻬﻧ يﺎﻫ
ﯽﻣ يﺰﯾر رد نﺎﻨﭽﻤﻫ ﻦﯿﻣز قﺮﺸﻣ دﺮﮐ
ﯽﺑ و دﻮﻤﺟ ﯽﻣ ﺮﺳ ﻪﺑ يﺮﺒﺧ
دﺮﺑ . دﻮﺑ ﻦﯿﻣز قﺮﺸﻣ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﮥﻤﻫ كﺮﺘﺸﻣ ﯽﮔﮋﯾو ﻞﻬﺟ و ﺮﻘﻓ .
ﻪﯾرﻮﺳ و ﺮﺼﻣ رد ،ﯽﺑﺮﻋ ِقﺮﺷ رد
ﮓﻨﺟ زا ﺪﻌﺑ ﻪﮐ نﺎﻨﺒﻟ و ﯽﻣ اوﺰﻧا رد ﯽﺒﯿﻠﺻ يﺎﻫ
ﯽﻤﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻗﺎﻓ و ﺮﻘﻓ ﺰﺟ يﺰﯿﭼ ﺪﻨﺘﺴﯾز ﺪﯾدﺮﮔ
. ﯽﻤﻠﻋ ﺖﻀﻬﻧ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد
ﯽﻧﻮﮔﺮﮔد بﺮﻏ ﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ ةﺮﻬﭼ و هدروآ ﺪﯾﺪﭘ ﺖﻌﻨﺻ و ﻢﻠﻋ رد ﯽﻤﯿﻈﻋ يﺎﻫ
رد نﺎﻨﭽﻤﻫ ﻪﮐ ﻦﯿﻣز قﺮﺸﻣ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد بﺮﻏ ﻪ
ﯽﻣ ﯽﯾﺎﻄﺳو نوﺮﻗ ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺑ هﺪﯿﺸﺨﺑ ﺖﺴﯾز
. هرﺎﺑرد ،دﻮﺑ هدﺮﮐ نﺪﯾد ﺮﺼﻣ زا يدﻼﯿﻣ ﻢﻫﺪﺠﻫ نﺮﻗ رد ﻪﮐ يﻮﺴﻧاﺮﻓ حﺎﯿﺳ ﮏﯾ
ﯽﻣ نآ ﺪﺴﯾﻮﻧ
» ﻪﺒﻨﺟ ﮥﻤﻫ رد نآ نﺎﺸﻧ و درادﺮﺑ رد ار تﺎﻘﺒﻃ ﮥﻤﻫ و ﺖﺳا ﯽﻧﺎﮕﻤﻫ ﻞﻬﺟ ﺮﺼﻣ رد رﺎﮑﺷآ ﺮﻨﻫ و بدا و ﻢﻠﻋ يﺎﻫ
هدﺎﺳ رد ﯽﺘﺳد ﻊﯾﺎﻨﺻ ﯽﺘﺣ ﺖﺳا ﺪﻨﺘﺴﻫ دﻮﺧ ﻊﺿو ﻦﯾﺮﺗ
. « ) ،يرﻮﺧﺎﻔﻟا 1368
: 639 (
ﯽﻠﺧاد داﺪﺒﺘﺳا و ﯽﺟرﺎﺧ رﺎﻤﻌﺘﺳا دﻮﺟو ﯽﻨﻌﯾ ﻢﺘﺴﯿﺑ نﺮﻗ زﺎﻏآ و ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ رد رﻮﺸﮐ ود ﻦﯾا ﯽﺳﺎﯿﺳ عﺎﺿوا
، ﯽﯾﺎﻀﻓ
ﻪﺸﯾﺪﻧا ﺪﺷر مﺪﻋ و ﯽﺸﻧاد ﯽﺑ و ﻞﻬﺟ ﻦﺘﺴﺑآ دﻮﺧ ﻪﺑﻮﻧ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﻦﯿﻨﭼ ﻪﮐ دﻮﺑ هدروآ رﺎﺑ ﻪﺑ ار قﺎﻨﺘﺧا و ﻢﺘﺳ و ﻢﻠﻇ زا هﺪﻨﮐآ داد ﯽﻣ قﻮﺳ ﯽﻧادﺎﻧ و ﺖﻟﺎﻬﺟ يﻮﺳ ﻪﺑ زور ﻪﺑ زور ار ﻪﻌﻣﺎﺟ و ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻣ ﺎﻫ .
زا ﯽﻫوﺮﮔ ﻦﯿﻣزﺮﺳ ود ﺮﻫ رد هرود ﻦﯾا زرد
ناﺮﻋﺎﺷ و نﺎﮔﺪﻨﺴﯾﻮﻧ و ناﺪﻨﻤﺸﯾﺪﻧا تروﺮﺿ و ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ يﺎﯾاﺰﻣ ﺎﺑ ار ﺶﯾﻮﺧ ﺮﺼﻋ مدﺮﻣ ﺎﺗ ﺪﻧدﺮﮐ ﯽﻣ شﻼﺗ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﺪﻬﻌﺘﻣ
ﺪﻨﺘﺷاد نﺎﺷ ﯽﺑﻼﻘﻧا و ﯽﻧﺎﻣرآ فاﺪﻫا ﻪﺑ مدﺮﻣ نﺪﻧﺎﺳر رد ﯽﻌﺳ ﺮﻌﺷ نﺎﺑز ﺎﺑ ﻪﮐ ناﺮﻋﺎﺷ هﮋﯾو ﻪﺑ ﺪﻧزﺎﺳ ﺎﻨﺷآ نآ ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ .
ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﻧﺎﺴﮐ ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ ﺮﺼﻣ ﮏﯿﺳﻼﮐ ﻮﺌﻧ ناﺮﻋﺎﺷ و ناﺮﯾا ﻪﻃوﺮﺸﻣ ناﺮﻋﺎﺷ نآ ﻦﺗ زا ار تﺎﯿﺑدا ﻪﻨﻬﮐ تﻮﺴﮐ ﺎﻫ نﺮﻗ زا ﺲﭘ
ﺪﻧزﺎﺳ دراو تﺎﯿﺑدا هزﻮﺣ ﻪﺑ ار يﺪﯾﺪﺟ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ و ﺪﻨﻫد ﻖﯿﺒﻄﺗ ﻪﻌﻣﺎﺟ زور يﺎﻫ زﺎﯿﻧ ﺎﺑ ار نآ و هدروآ نوﺮﯿﺑ .
و ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ
دﻮﺑ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ نآ زا ﯽﮑﯾ نآ ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ ﺖﯿﻤﻫا .
ﻪﻧﺎﮕﯿﺑ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ نﻮﻤﻀﻣ ﺎﺑ ﺮﺼﻣ و ناﺮﯾا ﮏﯿﺳﻼﮐ تﺎﯿﺑدا ﻪﺘﺒﻟا ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﻪﮑﻠﺑ دﻮﺒﻧ
ﮏﯿﺳﻼﮐ ﺮﻌﺷ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﺶﻧاد ﺖﺳا ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺐﺴﮐ و يزوﺪﻧا .
ﻪﺘﺴﻧاد ﺮﻋﺎﺷ نآ رد ﻪﮐ دراد دﻮﺟو ﯽﻤﯿﻠﻌﺗ ﺮﻌﺷ زا ﯽﻋﻮﻧ بﺮﻋ و ناﺮﯾا تﺎﯿﺑدا رد و ﺎﻫ
ﻋاﻮﻗ و لﻮﺻا و ضوﺮﻋ ﯽﺘﺣ و ﺎﯿﻤﯿﮐ ،بﺎﺴﺣ ،ﺚﯾﺪﺣ ،ﺖﻐﻟ ،ﻪﻘﻓ ،مﻮﺠﻧ ،ﺐﻃ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻒﻠﺘﺨﻣ مﻮﻠﻋ رد ار دﻮﺧ تﺎﻣﻮﻠﻌﻣ نآ ﺪ
ﯽﻣ ﺮﻌﺷ دراو ﺖﺳا دﻮﻬﺸﻣ ﯽﺑﻮﺧ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﺠﯾﺎﺑرذآ ﮏﺒﺳ رد هﮋﯾو ﻪﺑ ﺪﻌﺑ ﻪﺑ ﯽﻗاﺮﻋ ﮏﺒﺳ زا ﯽﺳرﺎﻓ ﺮﻌﺷ رد ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
.
ﯽﻣ دﺎﯾ ﻢﻠﻋ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نآ زا ،ﺮﻌﺷ رد ﻪﮐ ﻪﭽﻧآ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ ةرود رد ﺎﻣا ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ ﺐﺒﺳ ﻪﮐ ﯽﻤﻠﻋ ،ﺖﺳﺎﭘورا زور ﻢﻠﻋ ،دﻮﺷ
يﺎﻫ
ﻪﻧ ﺖﺳا هﺪﺷ بﺮﻏ رد ﯽﺘﻌﻨﺻ و يدﺎﻣ و ﺎﯿﻤﯿﺳ و ﺎﯿﻤﯿﻟ و ﺎﯿﻤﯿﮐ
....
ﺐﻘﻋ ةﺪﻫﺎﺸﻣ لﻼﻘﺘﺳا ﻦﺘﻓر ﺖﺳد زا و ناﺮﮔرﺎﻤﻌﺘﺳا ﯽﺳﺎﯿﺳ ﮥﻄﻠﺳ و ﻮﺳ ﮏﯾ زا ﺮﺼﻣ و ناﺮﯾا يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﯽﻤﻠﻋ ﯽﮔﺪﻧﺎﻣ
ﺪﻨﻨﮐ ﻖﯾﻮﺸﺗ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺐﺴﮐ ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ هﻮﺟو ﻪﺑ ار دﻮﺧ نﺎﻣدﺮﻣ ﺎﺗ ﺖﺷاد نآ ﺮﺑ ار ناﺮﻋﺎﺷ ،ﺮﮕﯾد يﻮﺳ زا ﯽﻠﻣ .
1 - ﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺖﺷاﺪﮔرﺰﺑ و ﺶﯾﺎﺘﺳ ﺶ
هدوﺮﺳ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺶﯾﺎﺘﺳ رد ار ﯽﻧاواﺮﻓ تﺎﯿﺑا ،ﮏﯿﺳﻼﮐ ناﺮﻋﺎﺷ نﻮﭽﻤﻫ ﻪﻃوﺮﺸﻣ ﺮﺼﻋ ناﺮﻋﺎﺷ ﻒﻠﺳ نﻮﭼ ﺰﯿﻧ رﺎﻬﺑ ﺪﻧا
ﺖﺳا هدﺮﮐ ﻪﯿﺒﺸﺗ ﯽﮔرﺰﺑ و يﺮﺗﺮﺑ جﺎﺗ ﻪﺑ ار ﻢﻠﻋ و ﻪﺘﺴﻧاد نﺎﺴﻧا يﺮﺗﺮﺑ ﻞﻣاﻮﻋ زا ار ﻞﻘﻋ و ﻢﻠﻋ دﻮﺧ .
٣
نوﺰﻓا مدﺮﻣ ﺮﺑ ﺪﻫد ﯽﻧوﺰﻓا ﺰﯿﭼ ود ﺐﻠﻃ
ا ﻞﻘﻋ ،ﻼﻋ ﻢﯿﻬﯾد ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ﻼﺘﻋا ﺞﻨﮐ ﺖﺳ
بدا و ﻢﻠﻋ ﮥﯾاﺮﯿﭘ ،دﺮﺧ و ﻞﻘﻋ ﮥﯾﺎﻣﺮﺳ ﺐﺴﺘﮑﻣ ﻞﻘﻋ ﻪﺑ يرﺎﺑ ،ﺮﻤﺷ ﺐﺟاو نآ ﻞﯿﻤﮑﺗ
)
،رﺎﻬﺑ 1387 : 303 (
ﯽﻣ ﯽﻫاﺮﻫﺎﺷ نﻮﭼ ار ﻢﻠﻋ ﺰﯿﻧ يدﺰﯾ ﯽﺧﺮﻓ ﺪﻧاد
ﯽﻣ نﻮﻤﻨﻫر ﯽﺘﺨﺒﮑﯿﻧ و تدﺎﻌﺳ ﻞﺻا ﻪﺑ ار نﺎﺴﻧا ﻪﮐ دﻮﺷ
.
ﺖﺳا تدﺎﻌﺳ ﻞﺻا ﻪﮐ ﻢﻠﻋ هاﺮﻫﺎﺷ رد
ﺪﻧﺎﻤﺑ دﻮﺼﻘﻣ ز ﺶﯿﭘ ﺖﻓﺮﻧ ﺲﮐ ﺮﻫ
)
،يدﺰﯾ ﯽﺧﺮﻓ 1363
: 139 (
ﺐﯾدا ﮏﻟﺎﻤﻤﻟا رﻮﻣا ﻪﺑ يو ﻦﺘﺸﮔ ﻒﻗاو و نﺎﺴﻧا ﯽﻫﺎﮔآ و ﯽﯾﺎﻨﯿﺑ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ ﻪﺘﺴﻧاد ﯽﮔﺪﻧز ﻖﺸﻣﺮﺳ ار ﻢﻠﻋ ﺰﯿﻧ ﯽﻧﺎﻫاﺮﻓ
ﯽﻣ ﻢﺘﺳ و ﻢﻠﻇ لﺎﮕﻨﭼ زا ﯽﯾﺎﻫر و دﻮﺧ قﻮﻘﺣ زا ﯽﻫﺎﮔآ ﺐﺒﺳ و هﺪﯾدﺮﮔ ﺶﻧﻮﻣاﺮﯿﭘ دﻮﺷ
.
ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ﯽﮔﺪﻧز ﻖﺸﻣﺮﺳ ﻪﮐ شﻮﮐ ﻢﻠﻋ ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ و ﺖﺴﯿﺋﺎﻨﯿﺑ ؟ﻪﭼ ﻢﻠﻋ ز ضﺮﻏ ﺎﺣ ﻪﺑ ﻒﻗاو ؟ﻪﭼ ﻢﻠﻋ ز ضﺮﻏ ﻦﺘﺸﮔ دﻮﺧ ل
ندﺮﺑ دﻮﺧ قﻮﻘﺣ ﻪﺑ ﯽﭘ ؟ﻪﭼ ﻢﻠﻋ ز ضﺮﻏ
ﯽﺑ ﺖﯿﮔﺪﻧز دﻮﺒﻧ ﺮﮔا ﻢﻠﻋ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻔﻧا
...
ﻦﯾا ﻪﺑ ﺖﺳﺎﻄﺧ ﻪﺑ نآ ﻪﮐ ﺎﯾ ﺖﺴﺑاﻮﺻ ﻪﺑ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﺳﻼﺑ و ﺞﻧر و درد رﺎﺘﻓﺮﮔ يور ﻪﭼ زا ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻔﺟ و رﻮﺟ لﺎﻤﯾﺎﭘ و شﻮﺨﺘﺳد ﻪﭼ زا ﻪﮐ
)
ﺐﯾدا ،ﮏﻟﺎﻤﻤﻟا 1380
: 1 / 193 (
ﯽﻣ ﻪﯿﺒﺸﺗ ﯽﻧﺎﺑرﺎﺳ و اﻮﺸﯿﭘ ﻪﺑ ار نآ ﻢﻠﻋ مﺎﻘﻣ ﺖﺷاﺪﮔرﺰﺑ رد ﺰﯿﻧ ﯽﻗﻮﺷ زﺎﯿﻧ نآ ﻪﺑ نﺪﻤﺗ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر ياﺮﺑ ﯽﺘﻠﻣ ﺮﻫ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
دراد .
ِﻞﺒﺳ ﯽﻓ ﻢﻠﻌﻟا ﯽﻠﻌﻟاو ِةرﺎﻀﺤﻟا
مﺎﻣِز و ٍﮥﻋﺎﻤﺟ ﱢﻞَﮑﻟ دﺎﺣ 1
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 4/
274 (
ﯽﻣ ﯽﺗدﺎﺒﻋ نﻮﭽﻤﻫ ار نآ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻞﺋﺎﻗ ﯽﺘﺳاﺪﻗ ﻢﻠﻋ ياﺮﺑ يو ﯽﯾﺎﻏ فﺪﻫ ﻪﮐ ﺪﻧاد
نﺪﯿﺳر شا ﺖﺳاﺪﺧ ﻪﺑ
.
ﯽﻓ ،ةدﺎﺒﻌﻟﺎﮐ ﻢﻠﻌﻟا يرأ و
ﯽﻧدأ ﷲا ﯽﻟإ ﻪﺗﺎﯾﺎﻏ ﺪﻌﺑأ 2
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 4/
276 (
هﺪﻧز و نﺎﻣدﺮﻣ دﺰﻧ رد ار ﻢﻠﻋ ناﺮﻄﻣ اد ماﺮﺘﺣا ﻪﺘﺴﯾﺎﺷ ﯽﻧﺎﮑﻣ رد و ﺎﻫ
مﺎﻬﻟا ﻢﻠﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ و ﻪﺘﺴﻧ ﯽﮑﯿﻧ ﺶﺨﺑ
و ﺎﻫ
ﺖﺳا تﻼﮑﺸﻣ ﻦﯾﺮﺗراﻮﺷد هﺪﻨﯾﺎﺸﮔ .
ﱢﻞﮐ ﯽﻓ و َنﺎﮐ ُﺚﯿﺣ ﻢْﻠﻌﻟا مِﺮْﮐَا
ﯽﻨﺴﺤﻟا ﻢِﻬْﻠﻣ ﻪّﻧأ ِﻢﻠﻌﻟا ُةﻮﻗ
تﺎﻓِﺮﻟا ﯽﻓ وأ ﯽﺤﻟا ﯽﻓ ،ٍنﺎﮑﻣ
تﻼﻀﻌﻤﻟا ﺪَﻘﻋا لﻼﺣو
3
) ،ناﺮﻄﻣ 1949 : 1 / 260 (
ﻪﻨﺠﯿﻨﮔ ﻪﺑ ار نآ ﻢﻠﻋ مﺎﻘﻣ ﺖﺷاﺪﮔرﺰﺑ رد ﺰﯿﻧ ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ ﯽﻣ ﻪﯿﺒﺸﺗ يا
ﻪﻨﯾﺰﺧ ﮥﻤﻫ ﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ دراد يﺮﺗﺮﺑ ﻼﻃ يﺎﻫ
.
ﻪُﻨﺋاﺰﺣ ﺖَﺗﺎﺑ ﺪﻗ و هاﺮﻧ ﯽﺘﻣ
اُِِﻮِﺒَﺘَﺘﮐﺎَﻓ روﺮﯿﻤﻟا ُﻞﻤﻌﻟا ﻮﻫ اﺬﻫ
ِﺐﻫّﺬﻟا ﻦﻣ ًاﺰﻨﮐ ﻻ ِﻢﻠﻌﻟا ﻦﻣ ًاﺰﻨﮐ
بدﻷﺎﺑ ﻪﯿﻓ ﺎﻨﺒﺘﺘﮐا ﺎّﻧإ ِلﺎﻤﻟﺎِﺑ 4
)
،ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ 1987
: 268 (
ﯽﻣ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ رد ار ﺖﮐﺮﺑ و ﺮﯿﺧ يدورﺎﺑ ﻪﮐ يﺰﯿﭼ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ،ﺪﻧاد
ﯽﻣ نﺎﺴﻧا ﻪﭼ ﺖﺳا ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ دروآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺖﺳا نﺎﮕﻤﻫ ماﺮﺘﺣا درﻮﻣ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻪﻄﺳاو ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﺟﺎﺘﺤﻣ ﺮﯿﻘﻓ ﺎﺴﺑ ﻪﭼ و ﺖﺳا ﯽﻧادﺎﻧ و ﻞﻬﺟ رد ﻪﮐ ﯽﺗوﺮﺛ ﺐﺣﺎﺻ ﺎﺴﺑ .
۴
اﻮﺒﺴﺘْﻧاو ،ِلﺎﻤﻟاءﺎﻤَﻧ اﻮﱡﻨُﻈَﺗ ﻻو
ِﺮﻘﺘﺤﻣ ِﻞﻬﺠﻟﺎﺑ ِةوﺮﺛ يذ بُﺮَﻓ
ﺘﺌﺗ وذ ﻪﯾﻮﺤﯾ ﺎﻣ ُﻞﻀﻓا ﻢﻠﻌْﻟﺎﻓ
ِﻢ
ِمﺮﺘﺤﻣ ِﻢﻠﻌﻟﺎﺑ ٍﮥﱠﻠَﺧ يذ بر و 5
)
،يدورﺎﺑ 1972 : 3/
459 (
2 - ﻞﻬﺟ ﺶﻫﻮﮑﻧ
نآ يﺮﺼﻣ و ﯽﻧاﺮﯾا ﯽﻧاﺮﻋﺎﺷ ﺖﻠﻣ ﻞﻬﺟ ﺮﺑ ،ﻦﯿﻣز بﺮﻐﻣ ﻢﻠﻋ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻪﮐ هﺎﮔ
دﻮﺧ يﺎﻫ ﺐﺒﺳ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾ فﻮﻗو
ﺪﻨﺘﺷاد رﺬﺣﺮﺑ نآ ﻪﺑ يﻼﺘﺑا زا ار دﻮﺧ نﺎﻣدﺮﻣ و ﺪﻧدﻮﺸﮔ ﻞﻬﺟ ﺶﻫﻮﮑﻧ ﻪﺑ نﺎﺑز ،هﺪﺷ ﺎﻬﻧآ ﺖﮐﻼﻓ و ﺮﻘﻓ و ﯽﺘﺨﺑﺪﺑ .
ار ﻞﻬﺟ ﺎﻬﻧآ
يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾﺮﺗﺪﺑ ﻪﺘﺴﻧاد ﺎﻫ
ﯽﻤﻧ دﻮﺒﻬﺑ ار نآ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺰﺟ ﯽﯾوراد ﭻﯿﻫ ﻪﮐ ﺪﻧا دﻮﺟو ﺎﺑ ﯽﺘﻠﻣ هﺪﯾدﺮﮔ ﺐﺒﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻞﻬﺟ ﺪﺸﺨﺑ
توﺮﺛ ﻪﺘﺷاد زا ﺖﺳرد هدﺎﻔﺘﺳا يﺎﺟ ﻪﺑ و ﺪﻨﻨﮐ ﯽﮔﺪﻧز ﯽﺘﺨﺑﺪﺑ و ﺮﻘﻓ رد ﺎﻨﻏ و ﺪﻧزادﺮﭙﺑ ﻪﻧﻼﻫﺎﺟ يﺎﻫرﺎﮐ ﻪﺑ دﻮﺧ يﺎﻫ
.
ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻧادﺎﻧ ﺖﻠﻋ زا ﺮﺘﺑ يدرد نآ ﺎﺑ دراد لﺰﻨﻣ ﺞﻨﮔ يور ﻪﺑ ﻪﮐ
ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻧﺎﺸﯾﺮﭘ ﻦﯾا ياود ﻢﻠﻋ ﺰﺟ ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻧاﺮﯾا ز ﺮﺗﺮﯿﻘﻓ و ﺖﺨﺑﺪﺑ
)
،يدﺰﯾ ﯽﺧﺮﻓ 1363
: 211 (
ﻢﻫ ﻖﯿﻓر يا ﻢﻟﺎﻋ ﺢﯿﺿﻮﺗ رد ﯽﻫاﻮﺧ ﻦﻃو
ﻦﻟ و ﻻ رد ﺮﺼﺤﻨﻣ ﺪﺷﺎﺑ ﻢﻠﻋ ﯽﯾﻮﮕﻧ ﺎﺗ
ﯽﻣ ﻞﺴﻠﺴﻣ و پﻮﺗ و رزﻮﻣ ار نآ ﻢﻟﺎﻋ ﺪﻨﮐ
نآ تﺎﺤﯿﺿﻮﺗ و ﺎﺸﮕﺑ دﻮﺧ شﻮﮔ ﻦﻣز ﻮﻨﺸﺑ
ﻦﻤﺛ و رﺪﻗ رد ﺖﺴﻫ يوﺎﺴﻣ نﺎﮐ يﺰﻠﻓ ﮏﯾ
كﺎﺧ فﺮﺻ ار نآ ﻞﻫﺎﺟ ﯽﻣ ﻞﻘﻨﻣ و زاﺪﻧا
ﺪﻨﮐ
) ،يدﺰﯾ ﯽﺧﺮﻓ 1363
: 188 (
ﯽﻣ دﻮﺧ ﯽﭘ رد ﺰﯿﻧ ار ﻢﻠﻇ و ﺮﻘﻓ هراﻮﻤﻫ ﯽﻧادﺎﻧ و ﻞﻬﺟ ﯽﻣ ﭻﯿﻫ و يدﻮﺑﺎﻧ ﻪﺑ ار ﯽﺘﻠﻣ مﺎﺠﻧاﺮﺳ و دروآ
ﺪﻧﺎﺳر .
هﺪﻧاود ﺐﺳا ﺎﻣ رﻮﺸﮐ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻞﻬﺟ
ﺎﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻢﻠﻇ هﺪﻧﺎﺳر زور ﻦﯿﻨﭼ ﻪﺑ ار
هﺪﻧاﺮﭘ ﮓﻨﺳ ﺎﻣ ﻪﻧﺎﺧ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﻘﻓ
هﺪﻧﺎﻤﻧ ﭻﯿﻫ ﺎﻣ ﮥﻧﺎﺧ رد ﻪﮐ ياو يا
)
فﺮﺷاﺪﯿﺳ ،ﻦﯾﺪﻟا
1371 : 696 (
ﮏﯾ يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾﺮﺗﺪﺑ ﺰﯿﻧ يﺮﺼﻣ ناﺮﻋﺎﺷ نﺎﯿﻣ رد ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﮐذ ﯽﻧادﺎﻧ و ﻞﻬﺟ يرﺎﻤﯿﺑ ،ﺖﻠﻣ
.
ﺪِﺟأ ﻢﻠﻓ ِبﻮﻌﺸﻟا ﯽﻟإ تﺮﻈﻧ ﯽّﻧا
اﺪﯿﺒﻣ بﻮﻌﺸﻠﻟ ءاد ِﻞﻬﺠْﻟﺎﮐ 6
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 1 / 452 (
رد ار دﻮﺧ مﻮﻗ ﻪﮐ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﺮﻋﺎﺷ ﯽﻣ ﯽﻧادﺎﻧ و ﻞﻬﺟ ﮏﯾرﺎﺗ و ﯽﻫﺎﯿﺳ
هﺪﺷ باﺮﯿﺳ نآ زا ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﮐ ﺪﻨﯿﺑ هﺪﺷ ﻦﯿﮕﻫوﺪﻧا ،ﺪﻧا
ﯽﻣ ﻒﺻو ﻦﯿﮕﻫوﺪﻧا ﯽﺘﺣارﺎﻧ و ﻪﺼﻏ ﻪﻤﻫ ﻦﯾا زا ﺰﯿﻧ ار ﻦﻃو و ﺪﻨﮐ
.
ﯽﻣﻮﻗ داﻮﺳ ﺖﯾأر ﺎﻤﻟ
ٍﮥﯿﻣُا ْﻦﻣ َنﻮﻘﺴﯾ
ﻢﯿﻬﺑ ٍﻞﯿﻟ ﯽﺟد ﯽﻓ
ﻢﯿﻈﮑﻟا ِﻦﻃﻮﻟا ُﮥﺼُﻏ ﯽﻫ 7
) ،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 1/
333 (
ﯽﻧادﺎﻧ و ﻞﻬﺟ ﯽﻣ بﻮﺷآ و ﻪﻨﺘﻓ ﻪﺑ ار رﻮﺸﮐ ددﺮﮔ ﯽﻧﻻﻮﻃ و دﻮﺸﻧ اواﺪﻣ ﺮﮔا و هﺪﺷ ﻦﻃو هوﺪﻧا ﺐﺒﺳ ﻪﮐ يا
ﺪﻧﺎﺸﮐ .
ﻪﻠﻬﺟ يﺪﻣ ُلﺎﻃ نإ ﺐﻌﱠﺸﻟا و
ُﮥَﻄﻘُﻧ ﻪﯿَﻠﻋ تﺪﺑ
ِﺐﻌﱠﺸﻟا 8
)
،ناﺮﻄﻣ 1949 : 1/
148 (
۵
ﺎﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺪﻧﺎﺸﮑﺑ يدﻮﺑﺎﻧ و ﯽﺘﺴﯿﻧ ﻪﺑ ار رﻮﺸﮐ ﯽﻠﺗﺎﻗ نﻮﭽﻤﻫ و ﻪﺘﻓر ﺮﺗاﺮﻓ بﻮﺷآ و ﻪﻨﺘﻓ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﯽﺘﺣ هﺪﻨﺸﮐ و ﻞﺗﺎﻗ ﻦﯾا ﺖﻠﻣ
ﻪﺑ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ يﺎﺟ ﻪﺑ ﻦﯿﻣز قﺮﺸﻣ نﺎﻣدﺮﻣ ﺎﻣا دﺮﮐ هزرﺎﺒﻣ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻖﯾﺮﻃ زا ،ﺎﻫ
ﯽﻣ يور ﻞﻃﺎﺑ يﺎﻫرﺎﮐ ﯽﻣ نوﺰﻓا ار ﺎﻬﻧآ ﻞﻬﺟ ﻪﮐ ﺪﻧروآ
ﺪﻨﮐ .
ـَﻐْﻟا و ِﻞﻬﺠْﻠﻟ ﺖﻠُﻘَﻓ
ﱠﺮﱡﺘﻟﺎﺑ ِقْﺮﱠﺸﻟا َﻞﺗﺎﻗ ﺎﯾ
- ءﺎﺸﺣﻷا ُﺮﻄْﻔﯾ م
ءاد ﺖْﻠﺗﻮُﻗ تﺎﻫ
9
)
،ناﺮﻄﻣ 1949 : 1/
50 (
ﺖﻠﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻞﻃﺎﺑ يﺎﻫرﺎﮐ ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ ﯽﮔرﺰﺑ ﺐﺴﮐ زا ار قﺮﺷ يﺎﻫ
ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ ﻪﮐ هﺪﺷ نآ زا ﻊﻧﺎﻣ و هدﺮﮐ ﻞﻓﺎﻏ ﺎﻫ
ﺎﺘﺳد و دﺎﺼﺘﻗا ﻪﺑ ﯽﻠﻤﻋ و ﯽﻤﻠﻋ ﯽﻠﻣ ﺮﯾﺎﺧذ ﺎﺗ ﺪﻧروآ يور عاﺮﺘﺧا و ﯽﻨﻓ يﺎﻫدرو
ددﺮﮕﻧ ﯽﻟﺎﺧ نﺎﺷ .
ْﻦﻋ قﺮﱠﺸﻟا بﻮﻌُﺷ تﺪﻌَﻗ
اﺮﺘﺧا ﻼﻓ رﺎﯾﺪﻟا تﻮَﺧ
ْﺮﺧﺎﻔﻤﻟا و ﺪﻣﺎﺤﻤﻟا ِﺐﺴﮐ ...
ﺮﺋﺎﺧَذ ﻻ و دﺎﺼﺘﻗا ﻻ و ع 10
)
،ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ 1987
: 295 (
3 - ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺐﺴﮐ ﻪﺑ ﻪﯿﺻﻮﺗ
ﯽﻣ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ يﺮﯿﮔدﺎﯾ ﻪﺑ ار دﻮﺧ نﺎﻣدﺮﻣ ،ﻞﻬﺟ بﻮﯿﻋ و ﻢﻠﻋ يﺎﯾاﺰﻣ ﺮﮐذ ﺎﺑ ﺖﻠﻣ ود ناﺮﻋﺎﺷ ﺎﻬﻧآ زا و ﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ ﻢﮑﺤﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﻪﯿﮑﺗ ﻦﯾﺮﺗراﻮﺘﺳا و ﻦﯾﺮﺗ
هﺎﮔ ﯽﺑ و ﺎﻨﻐﺘﺳا ﻪﺑ ﺎﺗ ﺪﻨﯾﻮﺟ ﮏﺴﻤﺗ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﯽﻨﻌﯾ ﺎﻫ ﺪﻨﺑﺎﯾ ﺖﺳد يزﺎﯿﻧ
.
ﻪﯿﮑﺗ يﻮﺠﻣ ﺎﻨﻐﺘﺳا و ﻢﻠﻋ زا ﺮﺗﺰﻐﻧ ﯽﻫﺎﮔ
ﯽﺑ ﻪﺷ ﺎﻨﻐﺘﺳا و ﻢﻠﻋ دراد ﻪﮐ ﺮﻫ ﺖﺳا ﺮﺴﻓا
)
،رﺎﻬﺑ 1387 : 252 (
يور رﺎﮐ ﻦﯾا زا ﺮﮔا ﺎﻣا هﺮﯿﺗ و ﯽﺘﺨﺑﺪﺑ ،ﺪﻧﻮﺷ نادﺮﮔ
ﺖﻓﺎﯾ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﻄﻠﺳ ﺎﻬﻧآ ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ عاﻮﻧا ﻪﺑ يزور .
ﮓﻧر ﮓﻧر ﯽﺘﺴﺠﻧ ار ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﯽﺘﯿﮔ ﻪﺑ ﺮﮔ
هﺮﯿﺗ ﻮﺷ هدﺎﻣآ ﮓﻧر ﮓﻧر ﯽﺘﯿﮔ ﻪﺑ ار ﯽﺘﺨﺑ
)
،رﺎﻬﺑ 1387 : 550 (
ﯽﻣ هﻮﯿﻣ ﺶﻧﺎﮔﺪﻨﯾﻮﺟ و نﺎﮔﺪﻧروآ يور ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﻤﺛﺮﭘ ﯽﺘﺧرد نﻮﭼ ﻢﻠﻋ هﺮﻬﺑ ار ﺎﻬﻧآ و ﺪﻫد
ﯽﻣ ﺪﻨﻣ دزﺎﺳ .
يآﺮﺑ ﻢﻠﻋ ﺐﻠﻃ رد ﻦﮑﻣ ﺮﯿﻏ ﺮﺑ ﻪﯿﮑﺗ
ﺮﻤﺛ ﻮﺗ ﺮﺑ ﺪﻫد ﻞﺼﻓ ﺮﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺘﺧرد ﻦﯾا
)
،ازﺮﯿﻣ جﺮﯾا 1370
: 48 (
تدﺎﻌﺳ مﺎﻤﺗ ﻪﯾﺎﻣﺮﺳ ﻢﻠﻋ هﺪﻧﺮﭘ نﻮﭼ ،ﺖﺳﺎﻫ
نﺎﺴﻧا ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا يا ﯽﻣ زاوﺮﭘ ترﺪﻗ
ار يو ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﺎﺑدﺮﻧ نﻮﭽﻤﻫ ،ﺪﻫد
يﺪﻨﻠﺑ يﻮﺳ ﻪﺑ ﯽﻣ نﻮﻤﻨﻫر ﺎﻫ
دﺮﮐ شﻼﺗ ﺪﯾﺎﺑ نآ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر ياﺮﺑ ﺲﭘ دزﺎﺳ .
ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ﯽﺗدﺎﻌﺳ ﺮﻫ ﻪﯾﺎﻣ
ﯽﺑ ﯽﺴﮐ ﺪﻨﮐ ﯽﻗﺮﺗ ﯽﮐ ﻢﻠﻋ
ﻢﻠﻋ ﻢّﻠﺳ ﻪﮐ ﻦﮐ ﻞﯿﺼﺤﺗ ﻢﻠﻋ
ﯽﺑ ﻢﯿﻠﻋ ياﺪﺧ ﻪﺑ
زﺎﺒﻧا
ﯽﺑ غﺮﻣ زاوﺮﭘ ﺪﻨﮐ نﻮﭼ نﺎﺟ
زاﺮﻓ يﻮﺳ ﻪﺑ دﺮﺑ ﺖﺒﯿﺸﻧ زا
)
ﺐﯾدا ،ﮏﻟﺎﻤﻤﻟا 1380
: 1/
130 (
ﯽﻣ ﻪﯿﺻﻮﺗ نآ ﻪﺑ ار نﺎﺴﻧا ﺰﯿﻧ عﺮﺷ ﻪﮐ يﺮﻣا ﺖﺳا تﺎﺒﺟاو زا ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻦﺘﺧﻮﻣآ ﺲﭘ ﺪﻨﮐ
.
ﻢﻠﻋ ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ﺎﻣ ﻪﺑ ﺐﺟاو نﺎﻬﺟ رد
ﺐﺟاو ﺎﻣ ﻪﺑ ﺮﺒﻤﻐﯿﭘ ﻪﭽﻧآ دﻮﻤﻧ
ﻢﻠﻋ ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ﺎﻤﻨﻫر ار نز و دﺮﻣ
ﻢﻠﻋ ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ﻼﻣﺮﺑ و رﺎﮑﺷآ
۶
)
فﺮﺷاﺪﯿﺳ ،ﻦﯾﺪﻟا
1371 : 408 (
ﯽﻣ اﺮﻓ يراﺪﯿﺑ ﻪﺑ ار دﻮﺧ نﺎﻨﻃﻮﻤﻫ يﺮﺼﻣ ﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﻃﺎﺧ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ ﮐ ﺪﻧاﻮﺧ
يراﺪﯿﺑ ﻪ ﻢﻠﻋ ﻦﺘﺧﻮﻣآ ﮥﯾﺎﺳ رد ﻪﮐ يا
ﯽﻣ ﻞﺻﺎﺣ دﻮﺷ
. اﻮﺒﺼَﺘﻧاو ،ِنﺎﻃوﻷا ﯽﻨﺑ ﺎﯾ ﻮﻈﻘﯿَﺘﺳﺎَﻓ
ِﻢﻣُﻻا ﯽﻓ ِلﺪﻌﻟا راﺪﻣ ﻮﻬَﻓ ِﻢﻠﻌﻠﻟ 11
)
،يدورﺎﺑ 1972 : 3 / 459 (
ﻪﺑﺮﺠﺗ نﺎﮕﺘﺷﺬﮔ هﺮﯿﺳ زا و ﺪﻧﺮﯿﮔ هﺮﻬﺑ ﺎﻬﻧآ زا و ﺪﻧزادﺮﭙﺑ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺐﺴﮐ ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ رﻮﺸﮐ ﮏﯾ نﺎﻧاﻮﺟ بادآ و ﺪﻧزﻮﻣﺎﯿﺑ ﺎﻫ
ﺖﻣا ﺖﺳد ﻪﺑ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﻪﻧ ﺪﺷﺎﺑ ﻢﻠﻋ دﻮﺧ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﻢﻠﻋ ﻞﯿﺼﺤﺗ ﺲﭘ ﺪﻨﺑﺎﯾ ﯽﻫﺎﮔآ ﻪﺘﺷﺬﮔ زا ﺎﺗ ﺪﻨﻧاﻮﺨﺑ ار دﻮﺧ زا ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
ﻒﻠﺨﺘﻣ كراﺪﻣ و ﯽﻫاﻮﮔ ندروآ .
ا اﻮﺠﻟﺎﻋ
،ﺎﻬﺑ اﻮﻔْﺸﺘﺳاو ،ًﮥﻤﮑﺤﻟ
ﻢُﮑَﻠﺒﻗ ْﻦﻣ بادآ اوُاﺮْﻗاو
ﻻ ِﻢﻠﻌﻟا تاﺬﻟ ﻢﻠﻌﻟا اﻮﺒﻠﻃاو
ْﺮﯿﺴﻟا ﯽﻓ ﺎﻬﻨﻣ ﱠﻞﺿ ﺎﻣ اوﺪُﺸْﻧاو
ْﺮﯿﻏ ْﻦﻣ ًﺎﯿﺣ ﻢﱠﻠﻋ ﺎﻤﺑر ...
ْﺮَﺧُا ٍبارآ و تادﺎﻬﺸﻟ 12
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 1 / 340 (
ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾرد ﯽﺘﺳرد ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ اﺮﯾز ﺪﻧﺪﺷ ﺐﯿﻏﺮﺗ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ يﺮﯿﮔدﺎﯾ ﻪﺑ ،ﺖﻀﻬﻧ ناﺮﻋﺎﺷ يﻮﺳ زا هراﻮﻤﻫ يﺮﺼﻣ نﺎﻧاﻮﺟ ﺐﯿﻋ مﺎﻤﺗ ﻪﮐ ﺺﻘﻧ و ﺎﻫ
ﻘﻋ رد ﺎﻫ ﺐ ﺖﺳا ﯽﮔﺪﻧﺎﻣ .
ﺎﻣﻷا ﯽﻟا ﺮﺼﻣ نﺎﯿﺘَﻓ
ِبﺎﻋ يَا ﻒﱡﻠﺨﱠﺘﻟا ﯽﻔَﻓ ِم 13
)
،ناﺮﻄﻣ 1949 : 1 / 154 (
4 - يﺮﺗﺮﺑ و ترﺪﻗ ﻪﻠﯿﺳو ﺎﻬﻨﺗ ﻢﻠﻋ
ﯽﻗﺮﺷ نﺪﯿﺸﭼ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺎﻫ ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﯽﮔﺪﻨﺑ ﺪﯿﻗ زا ﯽﯾﺎﻫر ياﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾرد ﯽﺑﻮﺧ ﻪﺑ رﺎﻤﻌﺘﺳا ﻢﻌﻃ
ﯽﻣ ﯽﻣ ﺎﺟ ﺮﺑ ﺎﭘ رﺎﻤﻌﺘﺳا و ﯽﮔﺪﻨﺑ رد نﺎﻨﭽﻤﻫ ار ﺎﻬﻧآ ﯽﻧادﺎﻧ و ﺖﻟﺎﻬﺟ ﻪﻧﺮﮔو ﺪﻨﺑﺎﯾ ﺖﺳد ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻪﺑ ﺖﺴﯾﺎﺑ دراد
.
ﻢﯾﻮﺸﻧ ﺎﯿﻬﻣ ﺮﮔا ﻞﻤﻋ و ﻢﻠﻋ ﺎﺑ
ياﺪﺧ ﻪﺑ مأﻮﺗ ﺖﺴﯿﮔﺪﻨﺑ و ﯽﻧادﺎﻧ
ﻣدﺮﻣ ﻪﺑ شوﺪﻤﻫ ﻢﯾﻮﺸﻧ ﺎﯿﻧد نﺎ
ﻢﯾﻮﺸﻧ ﺎﻧاد ﺮﮔا ﻢﯾﻮﺷ هﺪﻨﺑ ﺎﻣ
)
،يدﺰﯾ ﯽﺧﺮﻓ 1363
: 249 (
ﯽﻣ ﺐﺒﺳ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺘﮐا ﻪﺑ ﺖﺳد و ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﺒﻠﻏ ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ ﺖﻌﯿﺒﻃ و نﻮﻣاﺮﯿﭘ نﺎﻬﺟ ﺮﺑ نﺎﺴﻧا ﻪﮐ دﻮﺷ
تﺎﻋاﺮﺘﺧا و تﺎﻓﺎﺸ
ﯽﻣ ﯽﺗرﺪﻗ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻪﺑ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺪﻧﺰﺑ ﻦﯿﺑ وﺮﺑآ و ﻪﻬﺟو دﻮﺧ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ترﺪﻗ نآ ﻪﮐ ﺪﺸﺨﺑ
دراد لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ار ﯽﻠﻠﻤﻟا .
ﯽﻣ ﺮﻨﻫ و ﻢﻠﻋ ﺮﮔا ﺎﻣ ﻢﯿﺘﺷاد
ﯽﻣ ﻦﻫآ ﻂﺧ
عاﺮﺘﺧا ﻢﯾدﻮﻤﻧ
ﺲﻧاﺮﻔﻨﮐ رد نﺎﻬﺟ ﺢﻠﺻ ﻊﻗﻮﻣ
ﯽﻣﺮﺑ يﺎﺟ زا ار هﻮﮐ ﻢﯿﺘﺷاد
هار ﯽﻣ ﺮﺑ و ﺮﺤﺑ رد ﺎﻫ ﻢﯿﺘﺷاد
ﯽﻣ ﺮﮔد تﺎﻣاﺮﺘﺣا
ﻢﯿﺘﺷاد ...
)
فﺮﺷاﺪﯿﺳ ،ﻦﯾﺪﻟا
1371 : 410 (
ﯽﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ و ترﺪﻗ رﻮﺸﮐ ﮏﯾ هﺎﭙﺳ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻪﮑﻠﺑ ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻓﺎﮐ ﯽﻣﺎﻈﻧ ياﻮﻗ ﺎﻬﻨﺗ نﺪﺷ زوﺮﯿﭘ ياﺮﺑ ﺪﺸﺨﺑ
.
ﻢﻠﻋ دﻮﺒﻧ ﻪﻧﺎﯿﻣ رد ﺮﮔ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻢﻠﺴﻣ
داد ﺪﯾﺎﺑ جﺮﺧ ﻪﺑ ار اﻮﻗ ﻢﻠﻋ يور ز
ﯽﺑ ﻪﻤﻫ ﺎﻣ ياﻮﻗ ﺖﺳﺎﺠﯿﺑ ﻞﻤﻋ و فﺮﺼﻣ
ﺖﺳﺎﺒﻫ ﺞﻧر و ﻪﺘﻓر رﺪﻫ هﻮﻗ ﻪﻧﺮﮔو
)
ﺐﯾدا ،ﮏﻟﺎﻤﻤﻟا 1380
: 193 (
٧
ﯽﻣ نﺎﻣدﺮﻣ يﺮﺗﺮﺑ ﺐﺒﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ،نﺪﻤﺘﻣ و ﺪﯾﺪﺟ يﺎﯿﻧد رد ﯽﻣ ﺐﺒﺳ و ددﺮﮔ
و ﺪﻨﺳﺮﺑ ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ ﻪﮐ دﻮﺷ
ﯽﻤﻧ ﺖﺳد يﺮﺗﺮﺑ و ﺖﻤﻈﻋ و ﺪﺠﻣ ﻪﺑ ،ﻢﻠﻋ ﺪﻗﺎﻓ يﺎﻫرﻮﺸﮐ اﺮﯾز ؛ﺪﻨﻨﮐ رﻮﺒﻋ نﺎﻤﺳآ ﺖﻔﻫ زا ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺪﻨﺑﺎﯾ
.
ﻢﻫﺮﺼﻋ ﯽﻓ سﺎﻨﻟا دﺎﺳ ﻢﻠﻌﻟﺎﺑ
ﯽﻠﻌﻟا ﯽﻐﺒﯾ و ﺪﺠﻤﻟا ﺐﻠﻄﯾأ
داﺪﱢﺸﻟا َقﺎﺒﱢﻄﻟا ﻊﺒﺴﻟا اﻮﻗﺮﺘﺧاو
؟دﺎﺴَﮐ ﻢﻬﯿﻓ ﻢﻠﻌﻟا ِقﻮﺸﻟ مﻮﻗ 14
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 1/
293 (
ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ نﺪﻤﺘﻣ يﺎﯿﻧد رد ﻪﻃوﺮﺸﻣ ﺮﺼﻋ ناﺮﻋﺎﺷ نﻮﭼ ﺰﯿﻧ بﺮﻋ ناﺮﻋﺎﺷ ﺎﻫرﻮﺸﮐ يزوﺮﯿﭘ ﻞﻣﺎﻋ ار ﯽﻣﺎﻈﻧ ياﻮﻗ ﺎﻬﻨﺗ
ﯽﻤﻧ ﻪﯾﺎﭘ ﺪﯾﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ و ﺪﻨﻧاد دﻮﺷ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﻢﻠﻋ ﺎﺑ هﺎﭙﺳ نﺎﮐرا و ﺎﻫ
.
دﻼﺒﻟا يﻮﻘﺗ ﺶﯿﺠﻟا ﯽﻠﻋ ﻦﮑﻟ و
ﺎﻬﻧﺎﮐرأ ﺪﺘﺸﺗ ﻢﻠﻌﻟﺎﺑ و 15
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 1/
489 (
ﺖﺳد ار ﺎﻫوزرآ ﻦﯾﺮﺗرود ﻪﮐ ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ﺎﻬﻨﺗ ،ﺮﺼﻣ ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽﺳﺎﯿﺳ ﺮﺘﺴﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺖﻀﻬﻧ ناﺮﻋﺎﺷ ﺮﻈﻧ زا ﯽﻣ ﻞﺻﺎﺣ ار ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ و ﯽﻨﺘﻓﺎﯾ ﺪﻨﮐ
.
ٍﻢﻣُا ْﻦﻣ ﺪﺠﻤﻟا ﯽﺼﻗَا كرﺪﯾ ِﻢْﻠﻌﻟﺎِﺑ
ِﻢﻣُﺎْﻠﻟ ِﻢﻠﻌﻟا ِﺮﯿَﻐِﺑ ﯽﻗر ﻻو 16
)
،ناﺮﻄﻣ 1949 : 4 / 80 (
ﻢﻠﻋ ﻪﮐ يرﺎﮔزور رد ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺖﻠﻣ يﺮﺗﺮﺑ ﻪﻠﯿﺳو
شﻼﺗ ﺪﯾﺎﺑ ﻪﮑﻠﺑ ﺪﻨﮐ ﯽﺘﺨﺑﺪﺑ سﺎﺴﺣا ﺪﯾﺎﺒﻧ ﯽﺘﻠﻣ ﭻﯿﻫ ،ﺖﺳا ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﺎﻫ
ﯽﮔرﺰﺑ ﻪﺑ ﻢﻠﻋ ﺐﺴﮐ ﺎﺑ و ﺪﻨﮐ ﺖﻠﻣ اﺮﯾز ﺪﺑﺎﯾ ﺖﺳد ﺎﻫ
ﻪﺘﺸﮔ يﻮﻗ ﻢﻠﻋ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ ﻂﻘﻓ ﻒﯿﻌﺿ يﺎﻫ ﺪﻧا
.
مﻮﻠﻌﻟﺎﺑ ﺎﻤﺳ ﺪﻬﻌِﺑ ﯽَﻘﺴَﺗَا
اﺪﯾأ ﺎﻬِﺑ ﻒﯿﱠﻀﻟا ﯽﺤْﺿَﺎﻓ 17
)
،ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ 1987
: 262 (
5 - ﯽﺑﺮﻏ زا ﻢﻠﻋ ﻦﺘﺧﻮﻣآ ﺎﻫ
فاﺪﻫا ﺎﺑ ،ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ بﺮﻏ رﻮﺤﺴﻣ ﯽﮕﺘﻔﯿﺷ ﺎﺑ ﻪﮐ نآ ﺖﺴﺨﻧ ﮥﻤﯿﻧ فﻼﺧﺮﺑ ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ مود ﻪﻤﯿﻧ زا نﺎﯾﺮﺼﻣ و نﺎﯿﻧاﺮﯾا ﺖﻓﺎﯾ ﯽﺘﺷز ةﺮﻬﭼ ﺎﻬﻧآ نﺎﻫذا رد بﺮﻏ و ﺪﻧﺪﺷ ﺎﻨﺷآ نﺎﻧآ ﻪﻧاﺮﮔرﺎﻤﻌﺘﺳا .
ﻞﻬﺟ زا ﯽﯾﺎﻫر ياﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾرد ﺎﻬﻧآ دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ
ﯽﺑﺮﻏ زا ار ﻢﻠﻋ ﺪﯾﺎﺑ نﺪﻤﺘﻣ يﺎﯿﻧد ﻪﺑ نﺪﯿﺳر و تﺎﻓاﺮﺧ و ﯽﺑﺮﻏ زا ﻢﻠﻋ ﺖﻓﺎﯾرد ﻪﺑ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ ،ﺪﻨﻨﮐ ﺐﺴﮐ ﺎﻫ
ﯽﮑﯾ ﺎﻫ
ﻦﺑ زا ﻪﯾﺎﻣ و ﻢﻠﻋ مﻮﻬﻔﻣ يﺎﻫ ﺪﯾدﺮﮔ ﺮﺼﻣ و ناﺮﯾا ﺐﻠﻃدﺪﺠﺗ ناﺮﻋﺎﺷ ﺮﻌﺷ رد ﺶﻧاد
. ﻦﯾا ﺮﻈﻧ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ نﺎﯾﺎﺷ ﻪﺘﺒﻟا
ﯽﺑﺮﻏ زا ﻢﻠﻋ ﺖﻓﺎﯾرد زا رﻮﻈﻨﻣ ناﺮﻋﺎﺷ دﻮﺒﻧ نﺎﮕﺘﺷﺬﮔ ﻢﻠﻋ زا ﯽﻧادﺮﮕﯾور ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ ،ﺎﻫ
.
قﺮﺷ ةﺪﻌﻣ ﻪﺑ هد و ﺮﯿﮔ اﺮﻓ ﻢﻠﻋ بﺮﻏ ز
كاﺮﯾز خر بﺎﺘﻣ ﻦﯾﺮﯾد ﺖﻨﺳ ز ﯽﻟو
ﻪﻤﺿﺎﻫ ﻞﻌﻓ ﻪﮐ ﻫد مﺎﻤﻀﻧا ﻦﺗ ﺎﺑ شا
ﺪ
ﺪﻫد مﺎﺸﺘﺣا ﻪﻨﯾﺮﯾد ﺖﻨﺳ ،ﮏﻠﻣ ﻪﺑ
)
،رﺎﻬﺑ 1387 : 445 (
ﯽﻣ ﻢﻠﻋ رد ار ﯽﯾﺎﭘورا يﺎﻫﺮﻬﺷ ﺶﺸﺧرد و ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ ﺖﻠﻋ ناﺮﻋﺎﺷ ﯽﻣ وزرآ و ﺪﻨﻨﯿﺑ
ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ناﺮﯾا ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ نآ ﻪﺑ ﻢﻠﻋ ﺐﺒﺳ
ﺪﺑﺎﯾ ﺖﺳد ﺶﺸﺧرد و ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ زا ﻪﺟرد .
ﺪﯿﺷرﻮﺧ ﻮﭼ هﺪﻨﺸﺧر هﺪﺷ ﺎﭘورا ﻢﻠﻋ زا
ﺪﯿﺷرﻮﺧ ﻮﭼ هﺪﻨﯾﺎﻤﻧ مﻮﻠﻌﻣ هﺪﺷ نﺪﻨﻟ
ﺪﯿﺷرﻮﺧ ﻮﭼ هﺪﻨﯾﺎﭘ و ﯽﻗﺎﺑ هﺪﺷ ﺲﯾرﺎﭘ
ﺪﯿﺷرﻮﺧ ﻮﭼ هﺪﻨﺸﺧرد ﻢﻠﻋ زا دﻮﺷ ناﺮﯾا
)
فﺮﺷا ﺪﯿﺳ ،ﻦﯾﺪﻟا
1371 : 63 (
٨
ﻦﯾا ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﯽﺑﺮﻏ ناﺪﻨﻤﺸﻧاد ﮥﻤﻫ و ﻪﺴﻧاﺮﻓ ﺮﺑ يﺮﺼﻣ ناﺮﻋﺎﺷ يﺮﺼﻣ ﻪﮐ
هدﺮﮐ ﺎﻨﺷآ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﻮﻠﻋ ﺎﺑ ار ﺎﻫ دورد و مﻼﺳ ﺪﻧا
ﯽﻣ ﺪﻨﺘﺳﺮﻓ . ﺎﺴْﻧﺮَﻓ ﺎﯿﺤﺗ
ٍﮥَﻐِﺑﺎﻧ ﱡﻞُﮐ و
ِﻢﻠﻌﻟا و ﯽﻨﻐﻟﺎﺑ َﺮﺼﻣ دﺎﻓأ 18
)
،ناﺮﻄﻣ 1949 : 4 / 73 (
ﻦﯾا ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ار نآ ﺲﯾرﺎﭘ ﺮﻬﺷ ﻒﺻو رد ﯽﻗﻮﺷ ﺖﺳا نﺎﯿﺑﺮﻏ و نﺎﯿﻗﺮﺷ ﺮﺑ ﺶﻧاد ﺬﺧا ﻞﺤﻣ ﻪﮐ
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺶﯾﺎﺘﺳ درﻮﻣ ﺪﻫد
.
ﺎﻬِﺑﺮﻏ و دﻼﺒﻟا ِقﺮﺷ ﯽﻓ ﻢﻠﻌﻟا و
ﮏﯾدﺎﻧ يﻮﺳ ﻪﺒﻟﺎﻃ ﺞﺣ ﺎﻣ 19
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 2/
210 (
6 - ﻢﻠﻋ ﺮﺸﻧ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ حوﺪﻤﻣ حﺪﻣ
حاﺪﻣ ناﺮﻋﺎﺷ راﺮﻗ ﺶﯾﺎﺘﺳ درﻮﻣ ﻪﺳرﺪﻣ ﻦﺘﺧﺎﺳ و ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺮﺸﻧ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ار دﻮﺧ نﺎﺣوﺪﻤﻣ ،ﺮﺼﻣ ﺖﻀﻬﻧ و ﻪﻃوﺮﺸﻣ
ﺖﻠﺼﺧ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار نآ و هداد ﯽﻣﺮﺑ يو ﮏﯿﻧ ﺎﻫ
ﺪﻧﺮﻤﺷ .
نادﺰﯾ ةدﻮﺘﺳ ﻦﺴﺤﻟا ﻦﺑ يﺪﻬﻣ
نﺎﻣﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﻠﻤﺟ ﺖﺳوا زا ﯽﺘﯿﮔ رﺎﮐ
ﻦﮐاﺮﭘ ﻞﻬﺟ و ﻦﯾﺮﻓآ ﻢﻠﻋ هﺎﺷ
ﻦﻘﺘﻣ و ﻢﮑﺤﻣ ﺖﺳوا زا ﻦﯾد ﮥﯾﺎﭘ
)
،رﺎﻬﺑ 1387 : 181 (
ﯽﻣ دﺎﻬﺟ نﻮﭼ ار ﻢﻠﻋ ﺮﺸﻧ ﺮﻋﺎﺷ ﻦﯿﻣزﺮﺳ رد نآ رﺎﺸﺘﻧا ﺎﺑ حوﺪﻤﻣ ﻪﮐ ﺪﻧاد
ﯽﮔرﺰﺑ و ﺪﺠﻣ خﺎﮐ ةﺪﻨﻨﮐﺎﻨﺑ ﯽﯾﻮﮔ ﻊﻗاو رد شا
ﺖﺳا . ِﻢﻌﻟا َﺮﺷﺎﻧ ﺎﯾ
دﻼﺒﻟا يﺬﻬﺑ
يﺬﻟا ﺖﻧأ ،ﺪﺠﻤﻟا ِحْﺮﺻ ﯽﻧﺎﺑ
دﺎﻬﺠﻟا ُﻞﺜﻣ ِﻢﻠﻌﻟا ُﺮﺸﻧ ﺖﻘﱢﻓو
20
دﺎﻧ ﱢﻞﮐ ﯽﻓ ِﻢﻠﻌﻟا تﻮﯿﺑ ﯽﻨﺒﺗ
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 1 / 293 (
ﻦﯾا زا حوﺪﻤﻣ ﻪﮐ
نﺎﮑﻣ و هﺪﯿﻧادﺮﮔ ﺖﺳرد ﻞﮑﺷ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﻪﺑ هرﺎﺑود ار هﺪﺷ ناﺮﯾو و ﻪﻨﻬﮐ سراﺪﻣ ﯽﻤﻠﻋ يﺎﻫ
هار رد ار يا
هﺪﯾﺪﻤﺘﺳ ياﺮﺑ اﺪﺧ ﮓﻨﺟ و ﺎﻫ
هدز ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﻋﺎﺷ ﺶﯾﺎﺘﺳ درﻮﻣ ﻪﺘﺧﺎﺳ ﺎﻫ .
ﮥﻣدَﺮﻣ وأ ﺎﻫﺎﻨﺑ ٍﻢﻠﻋ ِراد ﻢَﮐ
ﻞﯿﺒﺳ ﯽﻓ ﺪﻬﻌﻣ ﻢَﮐ
هﺄَﺸْﻧأ ِﷲا
َﻓ ﯽَﻠﺣ ﯽﻓ ﺎﻫدﺎﻋأ ﺐﺸَﻗ ٍﮥﻤْﺨ
بِﺮَﺘْﻐﻣ و ٍبوﺮﺤﻣ و ٍمﺎﻀَﺘﺴﻤﻟ
21
)
،ناﺮﻄﻣ 1949 : 1/
143 (
7 - ﻪﺳرﺪﻣ ياﺮﺑ ﻪﯿﺻﻮﺗ و ﻪﺳرﺪﻣ ﺶﯾﺎﺘﺳ يزﺎﺳ
ﺎﮑﻣ زا ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺞﯾوﺮﺗ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ ﻪﺳرﺪﻣ ن
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ سﺪﻘﻣ يﺎﻫ ﺢﻄﺳ و بدا و ﮓﻨﻫﺮﻓ ﺪﺷر و ﯽﻟﺎﻌﺗ ﺐﺒﺳ ﻪﮐ ﺪﯾآ
ﯽﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺳا ﻪﺳرﺪﻣ ﻦﺘﺧﺎﺳ مﻮﻠﻋ جاور هار ﺎﻬﻨﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ دﻮﺷ
.
رﺎﮐ و ﻪﺳرﺪﻣ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺰﺟ ﻪﺑ ﺖﺴﯿﻧ
ﯽﺑ ﺖﺳا مﻮﻤﻋ ﻪﺑ ﻦﯾو ﻞﻟﺪﻣ ﻞﯿﻟد
)
،يدﺰﯾ ﯽﺧﺮﻓ 1363
: 202 (
هﺰﯿﮐﺎﭘ و ﯽﻧادﺎﻧ و ﻞﻬﺟ زا يدازآ ،ﺎﻫﺮﻬﺷ ﯽﻧادﺎﺑآ ﺐﺒﺳ ﻪﺳرﺪﻣ ﯽﻣ نﺎﮐدﻮﮐ نﺪﺷ ﻮﺧ
ددﺮﮔ :
ﻪﺑ هﺪﺷ دﺎﺑآ ﺮﻬﺷ ﻪﺳرﺪﻣ ﻦﯾا زا ﻪﺑ
ﺎﻫ
زا هﺪﺷ ﻦﯾوﺰﻗ ﺮﻬﺷ ﻪﺳرﺪﻣ
ﺖﺸﻬﺑ ﻞﺜﻣ ﺎﻫ
ﻪﺑ هﺪﺷ دازآ ﻖﻠﺧ ﻪﺳرﺪﻣ ﻦﯾا زا ﻪﺑ
ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺖﺷﺮﺳ هﺰﯿﮐﺎﭘ كدﻮﮐ ﺮﻫ ﻪﺳرﺪﻣ دور
٩
)
فﺮﺷا ﺪﯿﺳ ،ﯽﻧﻼﯿﮔ ﻦﯾﺪﻟا
1371 : 582 (
ﯽﻣ ﻪﺳرﺪﻣ نﺎﺑز زا ار يﺮﻌﺷ ﯽﻗﻮﺷ ﺎﻣ ار ﻪﺳرﺪﻣ و ﺪﯾﻮﮔ
ﯽﻣ ﻒﯿﺻﻮﺗ يردﺎﻣ ﺪﻨﻧ ﯽﻣ شﻮﻏآ ﻪﺑ ار نﺎﮐدﻮﮐ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
نﻮﭼ ﺪﺸﮐ
ﯽﻣ دﻮﺧ يﻮﺳ ﻪﺑ ار نﺎﮔﺪﻧﺮﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا يدﺎﯿﺻ ﯽﻣ زﺎﺑ ﯽﮔرﺰﺑ و ﺖﻤﻈﻋ يﻮﺳ ﻪﺑ ﻪﮐ يرد نﻮﭽﻤﻫ و ﺪﺸﮐ
ﯽﻏاﺮﭼ نﻮﭼ و دﻮﺷ
ﻪﺸﯾﺪﻧا ﯽﻨﺷور ﺐﺟﻮﻣ ﯽﻣ ﺎﻫ
ددﺮﮔ .
ﯽﻨﻠﻌﺟا ُﮥﺳرﺪﻤﻟا ﺎﻧأ
دﺎﯿﺻ ﻪﺟو ﯽّﻧﺄﮐ
ﺮﮑﻔﻠﻟ حﺎﺒﺼﻤﻟا ﺎﻧأ
بﺎﺒﻟا ﺎﻧأ
ﺪﺠﻤﻟا ﯽﻟأ
ﯽّﻨﻋ ْﻞﻤَﺗﻻ مﺄﮐ
ِﻦﺼﻐﻟا ﯽﻓ َﺮﯿﻄﻟا ﺖﻧأ و
ِﻦﻫّﺬﻠﻟ حﺎﺘﻔﻤﻟا ﺎﻧأ
ِﻦﯿﻤﺜﻟا ﯽﻠﻋ ﻞُﺧدُا َلﺎﻌﺗ 22
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 4 / 282 - 281 (
نﺎﻓﺮﻋ هﺎﮕﯾﺎﭘ و ﻞﻘﻋ نﺎﮑﻣ ﻪﺳرﺪﻣ ﺖﺳا ﺖﯾاﺪﻫ ﮥﻧﺎﺧ و
.
ﯽﻬﱡﻨﻟا َﻦﻣ ﺎﯿﺣ ﺖﻧﺎﮐ ﯽﺘﺳرﺪﻣ
دﺎﺷﺮﻟا راد ،ِنﺎﻓﺮﻌﻟا َةراﺮﻗ 23
)
،ﯽﻗﻮﺷ 1995 : 1 / 295 (
ﻪﺳرﺪﻣ يﺎﻨﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﺲﭘ يﺮﺘﺸﯿﺑ نﺎﮐدﻮﮐ ﺎﺗ دﺮﺑ ﻻﺎﺑ ار ﺎﻫ
ﺶﻧاد داﺪﻌﺗ رﺪﻘﭼ ﺮﻫ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ ﻞﯿﺼﺤﺗ و هﺮﻤﺛ ﺪﺷﺎﺑ دﺎﯾز نازﻮﻣآ
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻢﻫ سراﺪﻣ ﻦﯾا ﺖﺧﺎﺳ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻪﺠﯿﺘﻧ .
ﺖَﻘﺴﺑ نإ سﺮَﻐﻟا ﯽﻬَﻓ ،سراﺪﻤﻟا اوﺪﯿﺷ
ِﻢﻌّﻨﻟا ﻦﻣ ًﺎّﻀﻏ تَﺮﻤْﺛأ ﻪُﻧﺎﺘﻓأ
24
)
،يدورﺎﺑ 1972 : 3 / 459 (
ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽﻣ ﺮﺼﻣ ﺖﻀﻬﻧ و ناﺮﯾا ﻪﻃوﺮﺸﻣ ناﺮﻋﺎﺷ نﺎﯿﻣ رد ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺚﺤﺑ ﻪﺑ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ ﯽﻫﺎﮕﻧ ﺎﺑ ود ﺮﻫ ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ﻦﯿﻨﭼ ناﻮﺗ
موﺰﻟ ﻪﺑ ناﺮﻋﺎﺷ زا هوﺮﮔ ﯽﺑﺮﻏ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﺞﯾوﺮﺗ
ﺖﻠﻣ ﻖﯾﻮﺸﺗ و ﺐﯿﻏﺮﺗ رد ﯽﻌﺳ و هدﺮﺑ ﯽﭘ قﺮﺷ رد ﺎﻫ نآ ﺐﺴﮐ رد ﺶﯾﻮﺧ
ﯽﻣ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا ةرﺎﺑرد يﺮﺼﻣ ناﺮﻋﺎﺷ تﺎﯿﺑا يﻻﺎﺑ ﺪﻣﺎﺴﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﻣا ﺪﻨﺘﺷاد ناﺮﻋﺎﺷ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ار ﺚﺤﺑ ﻦﯾا ﺎﻬﻧآ ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ
ﺎﺷﺮﻌﺷ دراو ار نآ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﺤﻧا ﻪﺑ و هداد شﺮﺘﺴﮔ و ﻂﺴﺑ ﻪﻃوﺮﺸﻣ هدﺮﮐ ن
ةرﺎﺑرد يدﺎﯾز ﺪﯾﺎﺼﻗ بﺮﻋ ناﺮﻋﺎﺷ ناﻮﯾد رد ﺪﻧا
ﻢﻠﻌﻣ مﺎﻘﻣ ﺖﺷاﺪﮔرﺰﺑ ﻢﻠﻋ هار ياﺪﻬﺷ ﺖﺷاﺪﮔرﺰﺑ ،25
ﺖﺌﯿﻫ ﻒﯿﺻﻮﺗ ،ﻢﻠﻋ ﺮﺸﻧ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ نﺎﺣوﺪﻤﻣ حﺪﻣ ،سراﺪﻣ ﻒﯿﺻﻮﺗ ،26
و ﺎﻫ
هﺮﮕﻨﮐ ﯽﻤﻠﻋ يﺎﻫ ﯽﻣ راﺰﮔﺮﺑ ﺮﺼﻣ رد ﻪﮐ27
ﻄﺗ و ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ يﺮﯿﻈﻧ ﻪﻃوﺮﺸﻣ ناﺮﻋﺎﺷ ناﻮﯾد رد ﻪﮐ دراد دﻮﺟو ﺪﻧﺪﺷ ﺖﻓﺎﯾ ﻖﯿﺒ
ﻪﻔﻟﺆﻣ زا ﯽﻀﻌﺑ و ﺚﺤﺑ ﻞﺻا ﺖﺷﺬﮔ ﻪﮐ نﺎﻨﭼ ﺎﻣا ؛ﺪﺸﻧ دراد دﻮﺟو ﺖﻠﻣ ود ﺮﻫ ناﺮﻋﺎﺷ ناﻮﯾد رد نآ ﯽﺳﺎﺳا يﺎﻫ
.
ﯽﭘ ﺖﺷﻮﻧ
1 - ﺖﺳا نﺎﺑرﺎﺳ و اﻮﺸﯿﭘ هوﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑ ،يﺮﺗﺮﺑ و نﺪﻤﺗ هار رد ﻢﻠﻋ .
2 - ﯽﻣ تدﺎﺒﻋ نﻮﭼ ار ﻢﻠﻋ و ﮏﯾدﺰﻧ اﺪﺧ ﻪﺑ ،ﺶﻓاﺪﻫا ﻦﯾﺮﺗرود رد ﻪﮐ ﻢﻨﯿﺑ
ﯽﻣ ﺮﺗ دﻮﺷ .
3 - ﻢﻠﻋ مﺎﻬﻟا ﻢﻠﻋ يوﺮﯿﻧ ،نﺎﮔدﺮﻣ نﺎﯿﻣ رد ﺎﯾ نﺎﮔﺪﻧز نﺎﯿﻣ رد ،راﺪﺑ ﯽﻣاﺮﮔ ﺖﺴﻫ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺟ ﺮﻫ رد ار ﯽﮑﯿﻧ ﺶﺨﺑ
و ﺎﻫ
ﺖﺳا تﻼﮑﺸﻣ ﻦﯾﺮﺗراﻮﺷد هﺪﻨﯾﺎﺸﮔ .
4 - ﻪﻨﯿﺠﻨﮔ ﻪﮐ ﺪﻫاﻮﺨﺑ نﺎﺴﻧا هﺎﮔﺮﻫ ﻊﻤﺟ ﯽﻧﺪﺸﻧ مﺎﻤﺗ يا
ﻪﻨﯿﺠﻨﮔ ،ﻪﻨﯿﺠﻨﮔ نآ ﺪﯾﺎﺑ ﺪﻨﮐ يروآ ﻦﯾا ،ﻼﻃ ﻪﻧ ﺪﺷﺎﺑ ﻢﻠﻋ زا يا
ﻢﻠﻋ رﺎﮐ رﺎﮐ ،يزﻮﻣآ نﺎﺴﻧا
ﯽﻣ ﺐﺴﮐ ﻢﻠﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا رﺎﮐﻮﮑﯿﻧ يﺎﻫ لﺎﻣ ﻪﻧ و ﺪﻨﻨﮐ
.
5 - ﯽﻣ نﺎﺴﻧا ﻪﮐ يﺰﯿﭼ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ،ﺖﺳا توﺮﺛ و لﺎﻣ رد ﺖﮐﺮﺑ و ﺮﯿﺧ ﻪﮐ ﺪﯿﻨﮑﻧ نﺎﻤﮔ ﺖﺳا ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ،ﺪﻨﮐ ﺐﺴﮐ ﺪﻧاﻮﺗ
.
ﺖﺳا ماﺮﺘﺣا درﻮﻣ ﺶﻤﻠﻋ ﻪﻄﺳاو ﻪﺑ ﻪﮐ يﺮﯿﻘﻓ ﺐﺣﺎﺻ ﺎﺴﺑ ﻪﭼ و ﺖﺳا ﺖﺴﭘ و ﺮﯿﻘﺣ ﯽﻧﺎﺴﻧا ﻪﮐ ﯽﺗوﺮﺛ ﺐﺣﺎﺻ ﺎﺴﺑ ﻪﭼ ﺲﭘ .
6 - ﺖﻠﻣ نﺎﯿﻣ ﻪﺑ ﺎﻧﺎﻤﻫ كﻼﻫ يدرد ﺎﻬﻧآ نﺎﯿﻣ رد و ﻢﺘﺴﯾﺮﮕﻧ ﺎﻫ
هﺪﻨﻨﮐ ﻢﺘﻓﺎﯿﻧ ﯽﻧادﺎﻧ و ﻞﻬﺟ زا ﺮﺗ .
١٠
7 - ﯽﺑ زا ﻪﮐ مﺪﯾد ﮏﯾرﺎﺗ و هﺎﯿﺳ ﺐﺷ رد ار ﻢﻣﻮﻗ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣز ﯽﻣ باﺮﯿﺳ ﻞﻬﺟ و يداﻮﺳ
ﻪﮐ مﺪﯾد ار ﻦﻃو ،ﺪﻧﻮﺷ
ﯽﺑ ﻦﯾا زا ﻪﺼﻏ يداﻮﺳ ﺖﺳا ﻦﯿﮕﻫوﺪﻧا و راد
.
8 - ﻧادﺎﻧ و ﻞﻬﺟ ﺮﮔا ﺖﻠﻣ و ﯽ
ﯽﻣ رﺎﮑﺷآ ﺶﯾاﺮﺑ بﻮﺷآ و ﻪﻨﺘﻓ ددﺮﮔ ﯽﻧﻻﻮﻃ شا ددﺮﮔ
.
9 - ﯽﻟﺎﺣ رد ﻞﻬﺟ ﻪﺑ ار ﻢﻟد هوﺪﻧا و ﻢﻏ ﻪﮐ
ﯽﻣ ﻢﺘﻔﮔ ﺖﻓﺎﮑﺷ :
ﻪﺑ ،قﺮﺷ ﻞﺗﺎﻗ يا ﯽﻣ هزرﺎﺒﻣ درد ﺎﺑ ﻞﻃﺎﺑ يﺎﻫرﺎﮐ ﻪﻠﯿﺳو
؟دﻮﺷ
!
10 - ﺖﻠﻣ ﺶﯾﺎﺘﺳ ﺐﺴﮐ زا ﯽﻗﺮﺷ يﺎﻫ هﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ ﺮﺧﺎﻔﻣ و ﺎﻫ
ﺧ ﺮﺋﺎﺧذ و دﺎﺼﺘﻗا و عاﺮﺘﺧا ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ زا ﺮﺼﻣ ،ﺪﻧا ﺖﺸﮔ ﯽﻟﺎ
.
11 - ﻢﻫ يا ﺪﯾﻮﺷ راﺪﯿﺑ ﺲﭘ نﺎﯿﻣ رد ﺖﻟاﺪﻋ و ﻖﺣ يراﺮﻗﺮﺑ رﻮﺤﻣ نآ اﺮﯾز ﺪﯾزﺎﯾ ﺖﺳد ﻢﻠﻋ ﻪﺑ و ،ﻦﻣ يﺮﺼﻣ نﺎﻨﻃو
ﺖﻣا ﺖﺳﺎﻫ .
12 - ﺖﻠﻣ بادآ ،ﺪﯿﻧاﻮﺧ اﺮﻓ ،هﺪﺷ ﻢﮔ نﺎﮕﺘﺷﺬﮔ هﺮﯿﺳ زا ﻪﮐ ﻪﭽﻧآ زا و ﺪﯾﺮﯿﮔ هﺮﻬﺑ نآ زا و ﺪﯾزادﺮﭙﺑ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻪﺑ يﺎﻫ
ﺑ ﺎﺗ ،ﺪﯿﻨﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ار دﻮﺧ زا ﺶﯿﭘ ﻢﻠﻋ تاذ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ ار ﻢﻠﻋ و ﺪﻨﺑﺎﯾ ﯽﻫﺎﮔآ هﺪﻣآ ﺶﯿﭘ ﻪﺘﺷﺬﮔ رد ﻪﭽﻧآ زا ،نﺎﮔﺪﻧز ﻪﻠﯿﺳو ﻦﯾﺪ
ﺮﮕﯾد فاﺪﻫا ﺎﯾ و ﯽﻫاﻮﮔ و كرﺪﻣ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ ﻪﻧ ﺪﯿﻧاﻮﺨﺑ .
13 - ﺐﻘﻋ رد اﺮﯾز ﺪﯿﻨﮐ ﺖﮐﺮﺣ ﻮﻠﺟ ﻪﺑ يﺮﺼﻣ نﺎﻧاﻮﺟ يا ﺖﺳا دﻮﺟﻮﻣ ﯽﺼﻘﻧ و ﺐﯿﻋ ﺮﻫ ،ﯽﮔﺪﻧﺎﻣ
.
14 - دﻮﺧ رﺎﮔزور رد ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ مدﺮﻣ ﯽﻣﻮﻗ ﺎﯾآ ﺪﻧدﺮﮐ رﻮﺒﻋ ﻢﮑﺤﻣ نﺎﻤﺳآ ﺖﻔﻫ زا و ﺪﻨﺘﻓﺎﯾ يروﺮﺳ و يﺮﺗﺮﺑ
ﯽﻣ ﻮﺠﺘﺴﺟ ار ﺖﻤﻈﻋ و ﺪﺠﻣ ﺖﺳا دﺎﺴﮐ نﺎﺸﻧﺎﯿﻣ رد ﻢﻠﻋ رازﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﻣ يﺮﺗﺮﺑ و ﺪﻨﻨﮐ
؟ﺪﻨﻫاﻮﺧ
15 - ﯽﻣ ﺖﯾﻮﻘﺗ هﺎﭙﺳ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ رﻮﺸﮐ نﻮﺘﺳ و نﺎﮐرا ﻢﻠﻋ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ و دﻮﺷ
ﯽﻣ ﻢﮑﺤﻣ هﺎﭙﺳ يﺎﻫ دﻮﺷ
.
16 - ﮔرﺰﺑ ﻦﯾﺮﺗرود ﻢﻠﻋ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ ﯽ
ﯽﻣ كرد ﮏﯾدﺰﻧ زا ﺎﻫ ﺖﻠﻣ ياﺮﺑ ﯽﺘﻓﺮﺸﯿﭘ ﭻﯿﻫ و دﻮﺷ
ﻞﺻﺎﺣ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ نوﺪﺑ ﺎﻫ
ﯽﻤﻧ ددﺮﮔ .
17 - ﺖﻠﻣ ﻪﮐ يرﺎﮔزور و ﺪﻬﻋ رد ﺎﯾآ ﻪﺘﻓﺎﯾ يﺮﺗﺮﺑ ﻢﻠﻋ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﯽﺘﺨﺑﺪﺑ سﺎﺴﺣا ﺪﻧا ﺖﻠﻣ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ﯽﻨﮐ
يﺎﻫ
ﻪﺘﺸﮔ يﻮﻗ ناﺪﺑ ﻒﯿﻌﺿ ﺪﻧا
.
18 - ﻋ ﻪﮐ يﺪﻨﻤﺸﻧاد ﺮﻫ ﺮﺑ و ﻪﺴﻧاﺮﻓ ﺮﺑ دورد و مﻼﺳ دﺮﮐ ﺮﯾزاﺮﺳ ﺮﺼﻣ يﻮﺳ ﻪﺑ ار توﺮﺛ و ﻢﻠ
.
19 - ) ﺲﯾرﺎﭘ يا (
ﺪﻨﮐ ﻮﺠﺘﺴﺟ ﻮﺗ دﺰﻧ رد ﺪﯾﺎﺑ ﻂﻘﻓ ار نآ قﺮﺷ و بﺮﻏ رد ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ هﺪﻨﯾﻮﺟ .
20 - ،ﯽﮔرﺰﺑ و ﺪﺠﻣ خﺎﮐ هﺪﻨﻨﮐﺎﻨﺑ يا يﺪﺷ ﻖﻓﻮﻣ دﺎﻬﺟ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺰﯿﻧ ﻢﻠﻋ ﺮﺸﻧ رد ﻮﺗ ،ﻦﯿﻣزﺮﺳ ﻦﯾا رد ﻢﻠﻋ هﺪﻨﻨﮐﺮﺸﺘﻨﻣ يا
ﻪﻧﺎﺧ ﻪﮐ ﯽﺘﺴﻫ ﯽﺴﮐ ﻮﺗ ﺶﻧاد و ﻢﻠﻋ يﺎﻫ
يدﺎﻬﻧ ﺎﻨﺑ ار .
21 - ﻪﻧﺎﺧ ﺎﺴﺑ ﻪﭼ نﺎﮑﻣ ﺎﯾ دﺎﻬﻧ ﺎﻨﺑ ﻪﮐ ار ﻢﻠﻋ يﺎﻫ
ﺖﻣﺮﻣ و هدﺮﮐ ﺎﺒﯾز ﻞﮑﺷ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﻪﺑ هرﺎﺑود ار هﺪﺷ ناﺮﯾو و ﻪﻨﻬﮐ يﺎﻫ
نﺎﮑﻣ ﺎﺴﺑ ﻪﭼ دﺮﮐ هﺪﯾﺪﻤﺘﺳ ياﺮﺑ ار ﺎﻬﻧآ ﻪﮐ ﯽﻤﻠﻋ يﺎﻫ
ﮓﻨﺟ و ﺎﻫ هدز
ﻪﺒﯾﺮﻏ و ﺎﻫ ﺖﺧﺎﺳ ﺎﻫ
.
22 - ر ﻦﻣ زا و هﺪﺑ راﺮﻗ يردﺎﻣ نﻮﭼ اﺮﻣ ﻢﺘﺴﻫ ﻪﺳرﺪﻣ ﻦﻣ هﺪﻧﺮﭘ ﻮﺗ و ﻢﺘﺴﻫ ﯽﭼرﺎﮑﺷ ﻦﻣ ﯽﯾﻮﮔ شﺎﺒﻧ نادﺮﮕﯾو
ﺮﺑ يا
ﺎﺑ و ﺎﯿﺑ ﻢﺘﺴﻫ ﯽﮔرﺰﺑ و ﺪﺠﻣ يور ﻪﺑ يرد ﻦﻣ ،ﻪﺸﯾﺪﻧا ياﺮﺑ ﻢﺘﺴﻫ يﺪﯿﻠﮐ و ﺮﮑﻓ ياﺮﺑ ﻢﺘﺴﻫ ﯽﻏاﺮﭼ ﻦﻣ ،ﯽﺘﺴﻫ ﻪﺧﺎﺷ يور ﻮﺷ دراو نآ رد ﺖﮐﺮﺑ و ﺮﯿﺧ .
23 - ﺖﺳا ﺖﯾاﺪﻫ ﻪﻧﺎﺧ و نﺎﻓﺮﻋ و ﺖﻓﺮﻌﻣ هﺎﮕﯾﺎﭘ ،دﺮﺧ و ﻞﻘﻋ نﺎﮑﻣ ﻦﻣ ﻪﺳرﺪﻣ .
24 - يﺎﻨﺑ ﻪﺧﺎﺷ و ﺪﯾﺮﺒﺑ ﻻﺎﺑ ار سراﺪﻣ ﺪﯿﻨﮐ سﺮﻏ ار نآ يﺎﻫ
) ﺶﻧاد ﯽﻨﻌﯾ ﺪﯿﻨﮐ ﺖﯿﺑﺮﺗ ار نازﻮﻣآ
( هﺮﻤﺛ ترﻮﺻ ﻦﯾا رد ﻪﮐ
ﻪﺧﺎﺷ نآ ﺖﻤﻌﻧ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﺎﻫ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺎﻫ
.
25 - ﻊﻠﻄﻣ ﺎﺑ ﻢﻠﻌﻣ مﺎﻘﻣ ﺖﺷاﺪﮔرﺰﺑ رد ﯽﻗﻮﺷ فوﺮﻌﻣ رﺎﯿﺴﺑ هﺪﯿﺼﻗ
ﻼﯿﺠﺒﺘﻟا ﻪﱢﻓو ﻢﻠﻌﻤﻠﻟ ﻢُﻗ
دﺎﮐ ﻻﻮﺳر ُنﻮﮑﯾ نا ﻢﻠﻌﻤﻟا ...
ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ مﺎﻘﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ و ﻢﯿﻠﻌﺗ رد ﻢﻠﻌﻣ مﺎﻘﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﮏﯾدﺰﻧ نﻮﭼ ﺖﺴﯾﺎﺑ ﻢﻠﻌﻣ مﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﻢﯿﻈﻌﺗ و ماﺮﺘﺣا ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ ﺪﺷﺎﺑ . 26 - ﯽﻣ ﯽﻨﻌﻣ ﻦﯾا رد ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ ﺪﯾﻮﮔ
:
ٌﺮﻔﻧ يد وا ﺪﺠﻤﻟا ﻞﯿﺒﺳ ﯽﻓ
ﺎﻣﺎﻘﻣ ﺎﻫﻼﻋا ﻢﻠﻌﻟا ءاﺪﻬﺷ ...
١١
)
،ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ 327
(
ﺖﺳا ﺮﺗﻻﺎﺑ نﺎﺸﻣﺎﻘﻣ ﻢﻠﻋ هار ناﺪﯿﻬﺷ ﺎﻣا ﺪﻧدﺮﻣ هﻮﮑﺷ و ﺪﺠﻣ هار رد ﯽﺘﻋﺎﻤﺟ .
27 -
ًﺎﻔﻠﺗﺆﻣ ﻢﻠﻌﻟا ءاﻮﻟ ﺖﺤﺗ ُﺮﯿﺴﯾ
ﻢﻠﻌﻟا دﻮﻨﺠﮐ يﺮﻧ ﻦﻟ و ﺎﻧاﻮﺧا
)
،ﯽﻗﻮﺷ 2 / 226 (
ﻢﻫ هوﺮﮔ ﯽﻣ ﺖﮐﺮﺣ ﻢﻠﻋ ﻢﭼﺮﭘ ﺮﯾز نﺎﻧﺎﻤﯿﭘ ﯽﻤﯿﻤﺻ ﯽﻫﺎﭙﺳ ﺰﮔﺮﻫ ﻮﺗ و ﺪﻨﻨﮐ
ﺪﯾد ﯽﻫاﻮﺨﻧ ﻢﻠﻋ ﺮﮑﺸﻟ زا ﺮﺗ ...
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ - ،ازﺮﯿﻣ جﺮﯾا )
1349 ( ﻪﺸﯾﺪﻧا ﺮﺸﻧ ،بﻮﺠﺤﻣ ﺮﻔﻌﺟ ﺪﻤﺤﻣ مﺎﻤﺘﻫا ﻪﺑ ،ازﺮﯿﻣ جﺮﯾا تﺎﯿﻠﮐ ، .
- ،يدﺰﯾ ﯽﺧﺮﻓ )
1363 ( ناﺮﻬﺗ ،ﻢﺘﻔﻫ پﺎﭼ،ﺮﯿﺒﮐﺮﯿﻣا ،ﯽﮑﻣ ﻦﯿﺴﺣ ﺶﺷﻮﮐ ﻪﺒﺑ ،يدﺰﯾ ﯽﺧﺮﻓ ناﻮﯾد ، .
-
،ﯽﻧﺎﻫاﺮﻓ ﮏﻟﺎﻤﻤﻟا ﺐﯾدا )
1380 ( ج ،مود پﺎﭼ ،سودﺮﻓ تارﺎﺸﺘﻧا ،ﯽﻧﺎﻫاﺮﻓ يدﺎﺑآزﺮﺑ ﯽﺒﺘﺠﻣ ﺢﯿﺤﺼﺗ ،ﻞﻣﺎﮐ ناﻮﯾد ، 1
اﺮﻬﺗ ، ن .
- ،ﻞﯿﻠﺧ ،ناﺮﻄﻣ )
1949 ( توﺮﯿﺑ ،دﻮﺒﻋ نورﺎﻣ راد ﺮﺷﺎﻨﻟا ،مﻮﺳ ﺎﺗ لوا ءﺰﺟ ،ﻞﯿﻠﺨﻟا ناﻮﯾد ،
- ،ﺪﻤﺣا ،ﯽﻗﻮﺷ )
1995 ( أ ﻞﯿﻣا رﻮﺘﮐﺪﻟا ﻖﯿﻘﺤﺗ و ﻪﻠﺧاﺪﻣ ،تﺎﯿﻗﻮﺸﻟا ، .
توﺮﯿﺑ ،ﻞﯿﺠﻟاراد ،مرﺎﻬﭼ ﺎﺗ لوا ﺰﺟ ،ﺎﺒﮐ .
- ،ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﻆﻓﺎﺣ )
1987 ( ﻦﯾﺰﻟا ﺪﻤﺣا ﻦﯿﻣا ﺪﻤﺣا ،حﺮﺷ و ﺢﯿﺤﺼﺗ و ﻂﺒﺿ ناﻮﯾد ، ﮥﺌﯿﻬﻟا ،ﻪﺜﻟﺎﺜﻟا ﻪﻘﺒﻃ ،يرﺎﯿﺑﻻا ﻢﯿﻫاﺮﺑا
بﺎﺘﮑﻠﻟ ﻪﻣﺎﻋ ﻪﯾﺮﺼﻤﻟا .
- ،ﯽﻗﻮﺷ ،ﻒﯿﺿ )
1992 ( ةﺮﺷﺎﻌﻟا ﮥﻌﺒﻄﻟا ،فرﺎﻌﻤﻟاراد ،ﺮﺼﻣ ﯽﻓ ﺮﺻﺎﻌﻤﻟا بدﻷا ،
-
،ﺎﺷﺎﺑ ﯽﻣﺎﺳ دﻮﻤﺤﻣ،يدورﺎﺑ )
1995 ( ﻞﯿﺠﻟاراد ،ﻢﯿﺣﺮﻟاﺪﺒﻋ دﻮﺼﻘﻤﻟاﺪﺒﻋ ﯽﻠﻋ حﺮﺷ ،يدورﺎﺒﻟا ناﻮﯾد
، توﺮﯿﺑ .
-
،ﺎﺷﺎﺑ ﯽﻣﺎﺳ دﻮﻤﺤﻣ،يدورﺎﺑ )
1971 ( ، فوﺮﻌﻣ ﻖﯿﻔﺷ ﺪﻤﺤﻣ و مرﺎﺠﻟا ﯽﻠﻋ حﺮﺷ ،يدورﺎﺒﻟا ناﻮﯾد
، ﺼﻤﺑ فرﺎﻌﻤﻟاراد ﺮ.
- ،ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا ،يﺮﺒﺻ )د
. ت (،
لﺎﻤﮐ ﺪﻤﺣا رﻮﺘﮐﺪﻟا ،يﺮﯿﺤﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﺮﻣﺎﻋ ،صﺎﺼﻗ ﺪﻤﺤﻣ رﻮﺘﮐﺪﻟا ،ﻪﻘﻘﺣ ،يﺮﺒﺻ ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا ناﻮﯾد
،ﯽﮐز ﯽﺑﺮﻋ ثاﺮﺗ ءﺎﯿﺣا راد .
-
،ﯽﻨﯾوﺰﻗ فرﺎﻋ )
1347 ( ﻟاﺪﺒﻋ مﺎﻤﺘﻫا ﻪﺑ ،ﯽﻨﯾوﺰﻗ فرﺎﻋ ناﻮﯾد ، ﻢﺠﻨﭘ پﺎﭼ ،ﺮﯿﺒﮐﺮﯿﻣا ،دازآ ﻒﯿﺳ ﻦﻤﺣﺮ
.
- ﯽﻠﻋ ،اﺪﺨﻫد ،ﺮﺒﮐا
) 1362 ( نﺎﺟ ﯽﻠﻋ مﺎﻤﺘﻫا ﻪﺑ ، نﺎﺟ تارﺎﺸﺘﻧا ،هداز
هداز .
- ،بﻮﻘﻌﯾ ،ﺪﻧژآ )
1386 ( مود پﺎﭼ ،ﯽﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﺆﻣ تارﺎﺸﺘﻧا ،ﻪﻃوﺮﺸﻣ ةرود رد ﯽﺑدا دﺪﺠﺗ ، .
- ،ﯽﺗﻮﻫﻻ ) 1375 ( ﻪﺑ ،ﺎﮐﻮﺗ تارﺎﺸﺘﻧا ،ﯽﺗﻮﻫﻻ تﺎﯿﻠﮐ ، ناﺮﻬﺗ ،يﺮﯿﺸﻣ زوﺮﻬﺑ ﺶﺷﻮﮐ
.
-
،ﺎﻨﺣ ،يرﻮﺧﺎﻔﻟا )
1378 ( مرﺎﻬﭼ پﺎﭼ ،سﻮﺗ تارﺎﺸﺘﻧا ،ﯽﺘﯾآ ﺪﻤﺤﻤﻟاﺪﺒﻋ ﻪﻤﺟﺮﺗ ،ﺮﺻﺎﻌﻣ نﺮﻗ ﺎﺗ ﯽﻠﻫﺎﺟ ﺮﺼﻋ زا ،ﯽﺑﺮﻋ تﺎﯿﺑدا ﺦﯾرﺎﺗ ، .
-
،ﯽﻘﺗﺪﻤﺤﻣ ،رﺎﻬﺑ
،) 1387 ( لوا پﺎﭼ ،هﺎﮕﻧ تارﺎﺸﺘﻧا ،رﺎﻌﺷا ناﻮﯾد ، .
