ﺪﻠﺟ 11 ، هرﺎﻤﺷ 3 ، ﺰﯿﯾﺎﭘ 1398
، ص 1182 - 1169 Vol. 11, No.3, Fall 2019, p. 1169-1182
ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺳرﺮﺑ ﻮﺟ يﺮﯿﺧﺄﺗ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﺘﺑﺎﻗر يﺎﻫ
Hordeum vulgare L.)
(
دﻮﺨﻧ ﺎﺑ
Cicer arietinum L.)
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ( ﻞﺼﻓ يﺎﻬﺘﻧا ﯽﺑآ
يﺪﻌﺳا ﻪﯾوﺎﺤﻣ ﻦﯿﮕﻧ نﮋﯿﺑ نﺎﺴﺣا ،1
2هداز يرﻮﭙﻬﺑ ﯽﻠﻋ و*
3
:ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ 12
/ 12 / 1397
:شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ 30
/ 04 / 1398
،يﺪﻌﺳا ﻪﯾوﺎﺤﻣ نﮋﯿﺑ ،.ن
.ا ،هداز
، .ع ،يرﻮﭙﻬﺑ و 1398
ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺳرﺮﺑ . ﻮﺟ يﺮﯿﺧﺄﺗ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﺘﺑﺎﻗر يﺎﻫ
Hordeum vulgare
( L.) دﻮﺨﻧ ﺎﺑ Cicer arietinum L.) (
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد مﻮﺑ .ﻞﺼﻓ يﺎﻬﺘﻧا ﯽﺑآ
،يزروﺎﺸﮐ ﯽﺳﺎﻨﺷ 11
) 3 :(
1182 - 1169 .
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﺑ ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﺮﺛا
ﻓ يﺎﻬﺘﻧا ﯽﺑآ ﺺﺧﺎﺷ ﯽﺧﺮﺑ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻞﺼ
ﻪـﺑ ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ دﻮﺨﻧ ﺎﺑ ﻮﺟ يﺮﯿﺧﺄﺗ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﯽﺘﺑﺎﻗر يﺎﻫ ترﻮـﺻ
كﻮﻠﺑ ﻪﯾﺎﭘ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد تﻼﭘ ﺖﯿﻠﭙﺳا رد زاﺮﯿﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ،باراد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻋرﺰﻣ رد راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ
ﯽﻋارز لﺎﺳ 97
- 1396 ﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺪﺷ اﺮﺟا ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﺶﯾﺎ
(ﻮـﺟ ﻪـﻧاد نﺪـﺷ يﺮﯿـﺷ ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد يرﺎﯿﺑآ ﻊﻄﻗ و بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ) ﺢﻄﺳ ود رد ﯽﺑآ
ﻪﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ و ﯽﻠﺻا ﻞﻣﺎﻋ ناﻮﻨﻋ :ﻞﻣﺎﺷ ﺢﻄﺳ ﺖﺸﻫ ﺎﺑ يﺮﯿﺧﺄﺗ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
يد و رذآ رد ﻮﺟ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ﺖﺸﮐ ،هﺎﻣ
هﺎﻣرذآ رد دﻮﺨﻧ ﺺﻟﺎﺧ
يد و ﻣ ﺖﺸﮐ ، هﺎﻣرذآ رد دﻮﺨﻧ + ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ،هﺎﻣ يد رد دﻮﺨﻧ + ﻮﺟ طﻮﻠﺨ
يد رد دﻮﺨﻧ + هﺎﻣرذآ رد ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ،هﺎﻣ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ و هﺎﻣ
يد رد + هﺎﻣ ﻪﺑ هﺎﻣرذآ رد دﻮﺨﻧ ﮕﯾﺎﺟ يﺮﺳ شور
ﺖﺒﺴﻧ ﺎﺑ ﯽﻨﯾﺰ 1
ﻪﺑ 1 ﻪﺑ ﻪﺑ ﯽﻔﯾدر ترﻮﺻ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﻋﺮﻓ ﻞﻣﺎﻋ ناﻮﻨﻋ
يﺎﻬﺘﻧا ﯽﺑآ
ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﻞﺼﻓ ،ﻞﮐ ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا دﻮﺨﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ .ﺖﺷاﺬﮔ يراد
ﺶﯿﺑ ﻢﮐ و ﻦﯾﺮﺗ ﻪـﻧاد دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺗ
ﺎﺑ دﻮﺨﻧ 80 و 1/
16 ﮏﺗ رد ﺪﺻرد ﯽﺘﺸﮐ
ﻪﺑ هﺎﻣرذآ دﻮﺨﻧ و يد دﻮﺨﻧ يﺎﻫ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ .ﺪﻣآ ﺖﺳد
اﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﺑآ ﯾ
ﺶ 58 و 25 ﻦﯿـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒـﺴﻧ يﺪﺻرد
ﺪﯾدﺮﮔ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻞﮐ و دﻮﺨﻧ ﻢـﻫ .ﺪـﻧدﻮﺑ بﻮﻠﻐﻣ ءﺰﺟ دﻮﺨﻧ و ﺐﻟﺎﻏ ءﺰﺟ ﻮﺟ هﺎﯿﮔ ﯽﺑآ ﺶﻨﺗ و بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ ﻂﯾاﺮﺷ رد .
رد ﻦﯿـﻨﭼ
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ يد رد دﻮﺨﻧ + رذآ رد ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﯽﺑآ
ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ ﺎﺑ هﺎﻣ 68
/0 ﻢﮐ دﻮـﺨﻧ يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﻪﺑ ﺖﺷاد ﻪﻧﻮﮔ يد دﻮﺨﻧ ﻪﮐ يا ﯽﻣ هﺎﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﺸﮐ ياﺮﺑ ﯽﻣﺎـﻤﺗ رد ﻮـﺟ هﺎـﯿﮔ ﺖـﯿﺒﻟﺎﻏ ﺶﯾﺎـﻣزآ ﻦﯾا رد .ﺪﺷﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ هﺎﻣرذآ ﻮﺟ هاﺮﻤﻫ مود هﺎﯿﮔ ناﻮﻨﻋ
ﺶﯿﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا هﺮﻬﺑ ﺺﺧﺎﺷ .دﻮﺑ دﻮﺨﻧ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ زا ﺮﺗ
ﻪﺑ .دﻮﺑ ﺖﺒﺜﻣ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﯽﻣﺎﻤﺗ رد ﻢﺘﺴﯿﺳ يرو ﯽﻠﮐ رﻮﻃ
، طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ
يد رد دﻮﺨﻧ + رذآرد ﻮﺟ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد هﺎﻣ
ﻢﮐ ﻪﺑ ﯽﺑآ ﻢﻫ و ﻞﮐ و دﻮﺨﻧ ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﺘﺷاد ﻞﯿﻟد ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻦﺘﺷاد ﻦﯿﻨﭼ
ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻣ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ .ددﺮﮔ ﻪﯿﺻﻮﺗ باراد ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺖﺸﮐ ياﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
هژاو :يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ ﺮﻬﺑ ﺺﺧﺎﺷ
ه يرو ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ ،ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،
ﻪﻣﺪﻘﻣ 1
1 - ﻊﺑﺎـﻨﻣ و يزروﺎـﺸﮐ هﺪﮑـﺸﻧاد يژﻮـﻟﻮﮐاوﺮﮔا ﺶﺨﺑ ،ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد
زاﺮﯿﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ،باراد ﯽﻌﯿﺒﻃ
2 - هﺎﮕـﺸﻧاد ،باراد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد يژﻮﻟﻮﮐاوﺮﮔا ﺶﺨﺑ رﺎﯿﺸﻧاد
زاﺮﯿﺷ
3 - ﺘﺳا هﺎﮕﺸﻧاد ،باراد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد يژﻮﻟﻮﮐاوﺮﮔا ﺶﺨﺑ رﺎﯾدﺎ
زاﺮﯿﺷ وﺮﻣا
ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ و كﺎﺧ ،بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗﺎﺑ هز ﯽﺑ هدﺎﻔﺘﺳاﺮﺛا رد شور و يزروﺎﺸﮐ رد ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ داﻮﻣ ﻪﯾور
ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ يﺎﻫ
ناﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ﻪـﮐ ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺚﻋﺎﺑ ،نﺎﻬﺟ رد ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺞﯾار ﺶﯿﺑ ﻪﺟﻮﺗ فاﺪـﻫا .ﺪـﻨﯾﺎﻤﻧ يزروﺎﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ راﺪﯾﺎﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ يﺮﺗ
*) - :لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ Email: [email protected]
(
Doi: 10.22067/jag.v11i3.79532
:ﻞﻣﺎﺷ راﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ ﻢﻬﻣ ،كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ لﺮﺘﻨﮐ ،كﺎﺧ يﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ
يرﺎﻤﯿﺑ ،تﺎﻓآ ترﺎﺴﺧ ﺶﻫﺎﮐ ﻒﻠﻋ و ﺎﻫ
يﺎﻫ رد دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺖـﯿﺒﺜﺗ ،زﺮﻫ
،ﯽـﻄﯿﺤﻣ بﻮـﻠﻄﻣ ﻂﯾاﺮـﺷ رد دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا و بﻮﻠﻄﻣﺎـﻧ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺪﯿـﺷرﻮﺧ رﻮـﻧ و ﯽﯾاﺬـﻏ داﻮـﻣ ،بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯾﺎﻬﻧ
، ﯽﻣ ﯽﻋارز ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا رد تﺎﺒﺛ و عﻮﻨﺗ دﺎﺠﯾا ) ﺪـﺷﺎﺑ
Yang et
al., 2014 .(
ﻢﻬﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻦﯾﺮﺗ
اﺮﺟا ﻞﺑﺎﻗ يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﮐ زا يرﺎﯿﺴﺑ رد ﯽﻣ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ
ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖـﻬﺟ
زا نﺎـﻣز و ﺢﻄـﺳ ﺪـﺣاو رد ﻪﻠـﺻﺎﺣ دﻮـﺳ ﺶﯾاﺰﻓا و تﻻﻮﺼﺤﻣ عﻮﻨﺗ هﮋـﯾو ﺖـﯿﻤﻫا ) ﺪـﺷﺎﺑ رادرﻮـﺧﺮﺑ يا
Ibrahim et al., 2014 هزوﺮـﻣا .(
ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺖﺸﮐ ،ﯽﻋارز بوﺎﻨﺗ ﻪﻠﻤﺟزا ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫ و يﺮﯿﺧﺄﺗ يﺎﻫ
ﮏﯾ تﻼﻏ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰـﻓا ياﺮـﺑ ار تﻻﻮـﻘﺑ ﺎﺑ ﻪﻟﺎﺳ
ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ يزروﺎﺸﮐ ﻪﺑ هزوﺮﻣا تﻻﻮﻘﺑ ﺎﺑ تﻼﻏ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ و ﺪﻨﻨﮐ
-
هدﺮﺘــﺴﮔ رﻮــﻃ ﺖــﺳا ﻪــﺘﻓﺎﯾ ﻪﻌــﺳﻮﺗ نﺎــﻬﺟ ﻒــﻠﺘﺨﻣ ﻖﻃﺎــﻨﻣ رد يا
) Caruthers et al., 2000 ﺘـﺴﯿﺳ ﻦﯿـﺑ رد .(
ﻢ ﺖـﺸﮐ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻦﯾا ﻦﯾﺮﺗدﺮﺑرﺎﮐﺮﭘ ﻪﻠﻤﺟ زا تﻻﻮﻘﺑ ﺎﺑ تﻼﻏ ﺐﯿﮐﺮﺗ ،طﻮﻠﺨﻣ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﺎﯿﻧد ﻒﻠﺘﺨﻣ طﺎﻘﻧ رد ﯽـﻣ ﻪﻌـﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد هﮋﯾو
ﺪـﺷﺎﺑ
) Amani Machiani et al., 2018 ﻪـﺒﻨﺟ ﺮـﮕﯾد زا .(
ﺖـﺸﮐ يﺎـﻫ
ﻪﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳ رد هﮋﯾو ﯽﻣ ﯽﻔﯾدر طﻮﻠﺨﻣ يﺎﻫ
ﯽﮔﮋﯾو ﻪﺑ ناﻮﺗ يﺎﻫ
ژﻮﻟﻮﮐا ﺖﺸﮐ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯿﺑ ﺖﺑﺎﻗر و ﮏﯾ
هرﺎـﺷا طﻮـﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد هﺪﺷ
) دﺮﮐ Vandermer, 1989 ﻋ .(
ﻮ ﻪـﻧﻮﮔ ﻪـﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﺖﺑﺎﻗر رد ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣا يا
نﺎﯿـﺷآ رد ﺪـﺣ زا ﺶﯿـﺑ ﻞﺧاﺪـﺗ ﺐﺒـﺳ ﻪـﮐ ﺪﻧﻮـﺷ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ و لﺮﺘﻨﮐ ﻪﻧﻮﮔ ﮏﯾژﻮﻟﻮﮐا ﺖـﺑﺎﻗر رد هﺎـﯿﮔ ود دورو زا ﻊﻧﺎـﻣ و هﺪﺸﻧ روﺎﺠﻣ يﺎﻫ
ﻢﻫ يﺪﺷر ﻞﻣاﻮﻋ بﺬﺟ ياﺮﺑ ﺪﯾﺪﺷ ﻮﻧ نﻮﭼ
ﺪﻧﻮـﺷ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ و بآ ،ر
) Lithourgidis et al., 2011 ﺖـﺳا يرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺖﺑﺎﻗر ﺮﮕﯾد فﺮﻃ زا .(
ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر ناﺰﯿﻣ يور ﺪﻧاﻮﺗ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺺﻟﺎﺧ ) ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يراد
Dhima et al., 2007 .(
مﻮﺑ رد هﺮـﻬﺑ ياﺮـﺑ ﯽﻫﺎـﯿﮔ ﺖـﯿﻌﻤﺟ ود ﺮﻫ ،طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ مﺎﻈﻧ -
زا يرادﺮﺑ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ صﻮﺼﺧ ﻦﯾا رد .ﺪﻧراد ﺖﺑﺎﻗر ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺎﯾ نﺎﺴﮑﯾ ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﯽﻣ ﯽﺿﺎﯾر ﻪﺻﻼﺧ رد نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺢﯾﺮﺸﺗ و ﺮﯿﺴﻔﺗ ،يﺪﻨﺑ
ﺖﺑﺎﻗر ﯽﻣ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ ﻦﯾا ﺪﻨﻨﮐ ﮏﻤﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺐـﻧاﻮﺟ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
هدزﺎﺑ و ﯽﺘﺑﺎﻗر تاﺮﯿﺛﺄﺗ ،ﯽﺘﺑﺎﻗر تﺪﺷ ﻞﯿﺒﻗ زا ،ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﺖﺑﺎﻗر ﺪﻨﻨﮐ ﺮﯿﺴﻔﺗ ار ﺖﺑﺎﻗر
، ﻢﻫ ﯽﻣ ﻦﯿﻨﭼ هﺪﯿﭽﯿﭘ تﺎﻋﻼﻃا ﺮﯿﺴﻔﺗ ياﺮﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ار ﻒـﻠﺘﺨﻣ تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ نﺎﮑﻣا و ﺪﻨﻨﮐ ﮏﻤﮐ ﻖﻘﺤﻣ ﻪﺑ ﺪﻧزﺎﺳ ﻢﻫاﺮﻓ Lithourgidis et al., 2011)
زا ﺮﺒﺘﻌﻣ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾﺪﻨﭼ .(
) ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻠﻤﺟ (LER
) ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ ،1
(CR هﺮـﻬﺑ ،2
يرو
) ﻢﺘﺴﯿﺳ (SPI او ﻪﺘﻓر ﺖﺳد زا دﺮﮑﻠﻤﻋ و3
) ﯽﻌﻗ
4(AYL دروآﺮﺑ ﺖﻬﺟ
ﻪﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﯽﺒﺴﻧ ﺖﯾﺰﻣ ،ﺖﺑﺎﻗر ناﺰﯿﻣ ﺖـﺳا هﺪـﺷ هدﺮـﺑ رﺎﮐ
) Lithourgidis et al., 2011; Dabbagh et al., 2011 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد .(
) ﻦﻣﺰﯾار و ﻦﯿﮔﺎﭘﺎﭼ Chapagin & Riseman, 2014
ﺪـﺷ ﺺﺨﺸﻣ (
ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻦﯿﻣز زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﯾارﺎﮐ ﻪﮐ 32
- 12 ﺪﺻرد
ﺶﯾاﺰﻓا ) ﻦﯿـﻣز ﻞـﮐ نﺎﻣﺪﻧار ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ و ﺖﻓﺎﯾ 9/
5 و (رﺎـﺘﮑﻫ رد ﻦـﺗ
) ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ 32
/1 ﺐﯿﮐﺮﺗ رد ( 2:1
) ﻮﺟ Hordeum vulgare
) ﯽﮕﻧﺮﻓ دﻮﺨﻧ ﺎﺑ (L.
Pisum sativum L.
ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ .ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ (
ﯽــﻠﻋ شراﺰـﮔ ) نارﺎــﮑﻤﻫ و هداز
Alizadeh et al., 2010 ﺖــﺸﮐ (
ﻟﺎـﺧ ﺖﺸﮐ ﺮﺑ ﺎﯿﺑﻮﻟ و نﺎﺤﯾر ﯽﻔﯾدر طﻮﻠﺨﻣ يﺮـﺗﺮﺑ هﺎـﯿﮔ ود ﻦـﯾا ﺺ
ﺶﯿﺑ و ﺖﺷاد ) ﻦﯿـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﻦﯾﺮﺗ
2/
1 (LER=
طﻮـﻠﺨﻣ رد
) ﯽﻧاوﺮﻫ ﯽﻌﻣﻻ .ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ هﺎﯿﮔ ود ﯽﻔﯾدر Lamei Harvani, 2013
(
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻪﮐ دﺮﮐ نﺎﯿﺑ 75
+ دﻮﺨﻧ ﺪﺻرد 25
ياراد ﻮـﺟ ﺪـﺻرد
) ﻦﯿـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ 11
/1 هﺮـﻬﺑ ﺺﺧﺎـﺷ ،(
ﻢﺘـﺴﯿﺳ يرو
) 92 /2 اﺮﺗ ﺐﯾﺮﺿ و ( ) ﯽﺒﺴﻧ ﻢﮐ
55 /1 ﻢﻫ .دﻮﺑ ( نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺘﺳﻮﺗ ﻦﯿﻨﭼ
) Tosti et al., 2010 (
ﻞـﮔ ﮏﺷﺎﻣ ﯽﺸﯾاﺰﻓا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ
ﻪﺷﻮﺧ ) يا Vicia villosa L.
بآ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﻮﺟ و ( و
ﺮﺘﯾﺪﻣ ﯽﯾاﻮﻫ ﻪﻧا
،يا
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺷاد رﺎﻬﻇا ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣ طﻮﻠﺨﻣ يﺎﻫ
ﻊﺑﺎﻨﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﯾارﺎﮐ ﺶﯾاﺰﻓا و .ﺪﻧﺪـﺷ ﺺﻟﺎـﺧ ﺖﺸﮐ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد
) نارﺎـﮑﻤﻫ و يﺮـﺒﻨﻗ (Ghanbari et al., 2010
ﺖـﺸﮐ ﯽـﺳرﺮﺑ رد
) ترذ طﻮﻠﺨﻣ Zea may L.
) وﺪـﮐ و ( Cucurbita pepo L.
رﺎـﻬﻇا (
ﻦﯿـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒـﺴﻧ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻪﯿﻠﮐ رد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺷاد گرﺰﺑ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ .ﺪﻨﺘـﺷاد يﺮﺗﺮﺑ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ و هدﻮﺑ ﮏﯾ زا ﺮﺗ
بآ و ﻮﻫ مﺮﮔ يا و ﻊـﻄﻗ و ﻪـﻧاد نﺪـﺷ ﺮـﭘ هرود رد باراد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﮏﺸﺧ
زا فﺪـﻫ ﻞـﺼﻓ ﺮﺧآ يﺎﻣﺮﮔ ﺎﺑ نﺪﺷ ور ﻪﺑ ور و نﺎﻣز ﻦﯾا رد ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻞﺼﻓ يﺎﻬﺘﻧا ﯽﺑآ
ﺺﺧﺎﺷ .دﻮﺑ دﻮﺨﻧ ﺎﺑ ﻮﺟ يﺮﯿﺧﺄﺗ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﯽﺘﺑﺎﻗر يﺎﻫ
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
لﺎـﺳ رد ﺶﯾﺎـﻣزآ ﻦﯾا ﯽـﻋارز
97 1396– ﯽﺗﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪـﻋرﺰﻣ رد
ﺖـﯿﻌﻗﻮﻣ ﺎـﺑ زاﺮﯿﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ،باراد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد
1- Land equivalent ratio 2- Competitive ratio 3- System productivity index 4- Actual yield loss
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ لﻮﻃ 28
ﻪﺟرد 50 ﯽﯾﺎـﯿﻓاﺮﻐﺟ ضﺮـﻋ و ﯽﻟﺎﻤﺷ ﻪﻘﯿﻗد 54
و ﻪﺟرد 30 عﺎﻔﺗرا ﺎﺑ و ﯽﻗﺮﺷ ﻪﻘﯿﻗد 1180
ﺢﻄﺳ زا يﺮﺘﻣ مﺎـﺠﻧا ﺎﯾرد
ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ .ﺪﺷ ﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد تﻼﭘ ﺖﯿﻠﭙﺳا ترﻮﺻ
ك ﻞـﻣﺎﮐ يﺎﻫ
ﺶﻨـﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ .ﺪﺷ ءاﺮﺟا راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻢﮐ ﻪﺑ ﯽﺑآ ) بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ ﯽﮑﯾ ﺢﻄﺳ ود رد ﯽﻠﺻا ﻞﻣﺎﻋ ناﻮﻨﻋ ( N
ﻪﮐ
ﻪﺗﻮﺑ يرﺎﯿﺑآ ﻊﻄﻗ يﺮﮕﯾد و ﺪﻧﺪﺷ يرﺎﯿﺑآ ﺪﺷر ﻞﺼﻓ ﺮﺧآ ﺎﺗ ﺎﻫ )
( S زا ﻪﮐ
) ﻮـﺟ ﻪـﻧاد نﺪـﺷ يﺮﯿﺷ ياﺪﺘﺑا 71
ZGS ( ) Zadoks et al., 1974 (
و عوﺮﺷ ﻢﻫ .ﺖﺷاد ﻪﻣادا ﺪﺷر ﻞﺼﻓ ﺮﺧآ ﺎﺗ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿـﻨﭼ
ﺖﺸﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﺖﺸﮐ ﻮـﺟ ﻢـﻗر ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ
) Hordeum vulgare L.
(
) ﺖﺸﮐ ،(b دﻮﺨﻧ ﺺﻟﺎﺧ يﺎﻫ )
Cicer arietinum L.
) ( ( c رد ﻪـﮐ دﻮﺑ
ﺦﯾرﺎﺗ ﺖﺷﺎﮐ يد و هﺎﻣرذآ يﺎﻫ ﻪﺑ هﺎﻣ
يﺮﯿﺧﺄﺗ ترﻮﺻ هﺎﻣ رذآ ﻮﺟ ﻞﻣﺎﺷ
) b1
( يد ﻮﺟ ، هﺎﻣ ) b2
،(
هﺎﻣرذآ دﻮﺨﻧ )
c1
( يد دﻮﺨﻧ ، هﺎﻣ
) c2
( ﺐﯿﮐﺮﺗ و -
رذآ دﻮﺨﻧ + رذآ ﻮﺟ :ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻔﯾدر طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ )
b1c1
( ،
يد دﻮﺨﻧ + رذآ ﻮﺟ )
b1c2
،(
رذآ دﻮـﺨﻧ + يدﻮﺟ )
b2c1
( + يد ﻮـﺟ و
يد دﻮﺨﻧ ) b2c2
( ﺖﺒﺴﻧ ﺎﺑ 1 ﻪﺑ 1 ﻪﺑ ﻢـﻗر .ﺪـﻧدﻮﺑ ﯽﻋﺮﻓ ﻞﻣﺎﻋ ناﻮﻨﻋ
دﻮﺨﻧ ياﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻢﻗر و ﮏﻫز ﻮﺟ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ .دﻮﺑ باراد ﻢﻗر
ﺶﺷ مﺎﻗرا ءﺰﺟ ﮏﻫز ﻢﻗر ﻮﺟ ﯽﻣ ﻮﺟ ﻪﻔﯾدر
ﻪﻤﯿﻧ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ دوز
،هدﻮﺑ سر
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ياراد 90
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪـﻧادراﺰﻫ نزو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ و ﺮﺘﻣ 35
،مﺮـﮔ
ﻢﻫ .ﺖﺳا ﻪﻧاد شﺰﯾر ﻪﺑ موﺎﻘﻣ ﻂـﺳﻮﺘﻣ باراد ﻢﻗر دﻮﺨﻧ ﻦﯿﻨﭼ
ﺎـﺑ ،سر
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا 28
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﻤﯿﻧ ﺖﻟﺎﺣ ﺮﺘﻣ زو ﻪﮐ ﻪﺘﺷاد هدﺎﺘﺴﯾا
نآ ﻪﻧادراﺰﻫ ن
350 ﯽﻣ مﺮﮔ مﺮﮔ ﯽﺣاﻮﻧ ياﺮﺑ ﺪﻋﺎﺴﻣ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ و
هداد .ﺖﺳا ﮏﺸﺧ يﺎﻫ
لوﺪﺟ رد باراد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ 1
.ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ
تﺮﮐ هزاﺪﻧا ﯽﻠﺻا يﺎﻫ 144
تﺮـﮐ و ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ ﺶـﺷ ﯽـﻋﺮﻓ يﺎـﻫ
ﺮﻫ رد .ﺪﻧدﻮﺑ ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ تﺮﮐ زا ﮏﯾ
ﺎـﺑ ﺖـﺷﺎﮐ ﻒﯾدر ﺶﺷ ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
ﻪﻠﺻﺎﻓ 30 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﮐ .ﺪﺷ دﺎﺠﯾا ﺮﺘﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻪﯿﻠ
لوﺪﺟ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ كﺎﺧ 2
.ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ
ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ زا ﻞﺒﻗ لﺎﺳ رد ﻪﻋرﺰﻣ ﺖﺷﺎﮐ ﺦﯾرﺎﺗ و هدﻮﺑ ﺶﯾآ ترﻮﺻ
رد 15 و هﺎﻣرذآ 15 يد ﻮﺟ هﺎﯿﮔ ياﺮﺑ ﺖﺷﺎﮐ ﻢﮐاﺮﺗ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ هﺎﻣ
400 دﻮﺨﻧ ياﺮﺑ و ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد ﻪﺗﻮﺑ 40
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد ﻪﺗﻮﺑ
.ﺪﺷ ﺮﺑ تﺮﮐﺮﻫ ياﺮﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ بآ ناﺰﯿﻣ ﻪﻋرﺰﻣ ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ سﺎﺳا
)5 / 24 ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ (ﯽﻧزو % )
Grimes et al., 1978 (
شور ﻦـﯾا رد .
ﺖﺣﺎﺴﻣ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻣز ﻪﻌﻄﻗ اﺪﺘﺑا ود
ﻞﮑـﺷ ﻪـﺑ و ﺪـﺷ ﺺﺨـﺸﻣ ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ
ﻪﺑ ﻪﭽﺿﻮﺣ ﻦﯾا ﺲﭙﺳ .ﺪﻣآرد ﻪﭽﺿﻮﺣ زا ﺲﭘ .ﺪﺷ يرﺎﯿﺑآ ﻦﯿﮕﻨﺳ رﻮﻃ
رد ،بآ ندﺮﮐ ﺶﮐوﺮﻓ و يرﺎﯿﺑآ ﻊﻄﻗ ﺮﻫ ﯽﻧﺎﻣز ﻞﺻاﻮﻓ
12 ﮏﯾ ﺖﻋﺎﺳ
ﻖﻤﻋ زا رﺎﺑ 0
ﺎﺗ 1 ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪﺸﯾر ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺮﺘﻣ راﺪـﻘﻣ و هدﺮـﮐ يرادﺮـﺑ
ﻪﺑ نآ ﺖﺑﻮﻃر هزاﺪﻧا ﯽﻧزو شور
سﺎـﺳاﺮﺑ ﺖـﺑﻮﻃر راﺪـﻘﻣ .ﺪـﺷ يﺮـﯿﮔ ) ﻪﻟدﺎﻌﻣ
1(
ﯽﻣ ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺖﺑﻮﻃر ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ) ﺪﺷﺎﺑ
Daneshmand et
al., 2006 .(
ﻪﺑ هﺎﯿﮔ ﯽﺑآ زﺎﯿﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﻧازور ترﻮﺻ
ﻪـﻧازور ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ زا هداد
-
ﻦﺴﺣ ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ هﺎﮕﺘﺴﯾا ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ يﺎﻫ ﺎـﺑ و باراد دﺎـﺑآ
) ﺪـﺷ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ ﺮـﯾز ﻂﺑاور زا هدﺎﻔﺘﺳا Daneshmand et al., 2006
.(
ﻪﺑ ﻮﺟ هﺎﯿﮔ سﺎﺳا ﺮﺑ هﺎﯿﮔ ﯽﺑآ زﺎﯿﻧ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻞﺣاﺮﻣ حﺮﺷ ﻪﺑ ﻪﺻﻼﺧ رﻮﻃ
ﯽﻣ ﻞﯾذ .ﺪﺷﺎﺑ
ﺮﯿﺨﺒﺗ ) هﺎﯿﮔ قﺮﻌﺗ– ETC
ﻠﺘﺨﻣ ﻞﺣاﺮﻣ رد ( ﺮﻫ زا ﻞﺒﻗ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر ﻒ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يرﺎﯿﺑآ ﻪﻟدﺎﻌﻣ
1 .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
ETc= Kc×ETₒ (2) ﻪﻟدﺎﻌﻣ :ETc
ﺮﯿﺨﺒﺗ - ﯽﻠﯿﻣ) هﺎﯿﮔ قﺮﻌﺗ ،(زور رد ﺮﺘﻣ
ETₒ
: ﺮﯿﺨﺒﺗ قﺮﻌﺗ–
ﯽﻠﯿﻣ) ﻊﺟﺮﻣ هﺎﯿﮔ و (زور رد ﺮﺘﻣ
:KC
ﺮـﯿﺨﺒﺗ .ﺖـﺳا ﯽﻫﺎـﯿﮔ ﺐﯾﺮـﺿ –
ﺗ ﻊـﺟﺮﻣ هﺎـﯿﮔ قﺮﻌ ETₒ
هداد زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ يﺎـﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻪـﻧازور يﺎـﻫ
ﻪﺑ باراد دﺎﺑآ ﻦﺴﺣ ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ هﺎﮕﺘﺴﯾا رد هﺪﺷ ﺖﺒﺛ ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ ﺖـﺳد
.ﺪﻣآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يرﺎﯿﺑآ رود ﺮﻫ رد يرﺎﯿﺑآ بآ ناﺰﯿﻣ ﻪﻟدﺎﻌﻣ
3 ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
.ﺪﺷ IR= ETC (Ea × LR) (3) ﻪﻟدﺎﻌﻣ
،ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻦﯾا رد ،يرﺎﯿﺑآ بآ ناﺰﯿﻣ :IR
،بآ فﺮـﺼﻣ نﺎﻣﺪﻧار:Ea
ﯽﯾﻮﺸﺑآ ناﺰﯿﻣ :LR ﺖﺳا
.
هزاﺪﻧا زا ﺲﭘ تﺮﮐ مﺎﻤﺗ ياﺮﺑ يرﺎﯿﺑآ ،بآ ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺎﺗ ﺎﻫ
ﻞﮔ ﻪﺑ ﯽﻫد ﻪﺑ و نﺎﺴﮑﯾ ترﻮﺻ ياﺪـﺘﺑا رد و ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﯽﺘﺸﻧ ترﻮﺻ
تﺮـﮐ رد يرﺎـﯿﺑآ ﻊﻄﻗ رﺎﻤﯿﺗ ﻮﺟ ﻪﻧاد نﺪﺷ يﺮﯿﺷ ﻦﯿـﯿﻌﺗ يﺎـﻫ
هﺪـﺷ
و يرﺎـﯿﺑآ رﺎـﻤﯿﺗ ياﺮـﺑ ﯽﻓﺮـﺼﻣ بآ ناﺰـﯿﻣ ،عﻮﻤﺠﻣ رد .ﺪﺷ ﻒﻗﻮﺘﻣ ﺖﺸﮐ يد و رذآ يﺎﻫ ﻪﺑ هﺎﻣ
ﺎـﺑ ﺐـﯿﺗﺮﺗ 10
يرﺎـﯿﺑآ رود 5733
و 9 رود
4591 ﺖﺸﮐ ياﺮﺑ ﻮﺟ ﻪﻧاد نﺪﺷ يﺮﯿﺷ ﻞﯾاوا زا ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ياﺮﺑ و -
يد و رذآ يﺎﻫ ﻪﺑ هﺎﻣ
ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﺖﺸﻫ يرﺎﯿﺑآ رود 4465
و 7 يرﺎﯿﺑآ رود
4270 ﻫ رد ﺐﻌﮑﻣﺮﺘﻣ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ دﻮﮐ ﺎﻬﻨﺗ .دﻮﺑ رﺎﺘﮑ
60 رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﻪﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ هروا ﻊﺒﻨﻣ زا نژوﺮﺘﯿﻧ رﺎﺘﮑﻫ ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻪـﺳ رد كﺮـﺳ ترﻮـﺻ
ﻪﺠﻨﭘ ،ﺖﺷﺎﮐ تﺮﮐ ﻪﺑ ﻮﺟ هﺎﯿﮔ ﻦﺘﻓر ﻪﻗﺎﺳ ياﺪﺘﺑا و ﯽﻫد
.ﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا ﺎﻫ
ﻢﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯿﻨﭼ ﮏـﯾ زا ﯽـﻋارز نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﯽﮔﺪﯿـﺳر ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد يرادﺮـﺑ
ﺦﯾرﺎﺗ رد ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ 23
ﺑ هﺎﻣ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا .ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮ
ﺺﺧﺎﺷ ) ﻦﯿـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺘﺑﺎﻗر يﺎﻫ ) (LER
Mead &
Willey, 1980 ) ﯽﺘﺑﺎـﻗر ﺖﺒـﺴﻧ ﺺﺧﺎـﺷ ،(
) (CR Dhima et al.,
هﺮـــﻬﺑ ﺺﺧﺎـــﺷ و (2007 ) ﺪﻧﺪـــﺷ ﻪﺒـــﺳﺎﺤﻣ ﻢﺘـــﺴﯿﺳ يرو
(SPI
) Agegnehu et al., 2006 (
لوﺪﺟ) 3(
.
ﺖﯾﺎﻬﻧ رد
، هداد ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ مﺮﻧ زا ﺎﻫ
ﻓا يرﺎﻣآ راﺰ SAS ﻪﺨﺴﻧ
9.4 ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نﻮـﻣزآ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺎﻫ
ردLSD .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ
لوﺪﺟ 1 - هداد ﯽﻋارز لﺎﺳ رد باراد نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﯽﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ يﺎﻫ 1397
- 1396
Table 2- Climatic data of Darab during 2017-2018 growing season هﺎﻣ
ﺎﻫ Months
ﺖﺸﻬﺒﯾدرا May
ﻦﯾدروﺮﻓ April
ﺪﻨﻔﺳا March
ﻦﻤﻬﺑ February
يد January
رذآ December
نﺎﺑآ November
ﺮﻬﻣ October ﺎﻣد ﻞﻗاﺪﺣ
Minimum temperature (°C) 16.9 12.1 8.6 4.5 3.3 4.7 9.5 15.9
ﺎﻣد ﺮﺜﮐاﺪﺣ
Maximum temperature (°C) 34.2 28.6 22.5 21.4 20.1 19.5 27.4 33
ﻮﺘﻣ ﺎﻣد ﻂﺳ
Average temperature (°C) 24.5 20.4 15.6 12.9 11.7 12.1 18.5 24.5
ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ
Rainfall(mm) 1.7 6.4 62 0.4 1.3 26.2 1.9 0.0
لوﺪﺟ
2 ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ كﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ-
Table 2- Physical and chemical properties of the experimental soil
ﺶﻨﮐاو
(pH) ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ
ECe (dS.m-1) يزﺎﺑ عﺎﺒﺷا
BS (%) ﯽﻟا ﻦﺑﺮﮐ
O.C (%) ﺖﻠﯿﺳ
Silt (%) سر
Clay (%) ﻦﺷ
Sand (%) ﻖﻤﻋ
Depth (cm)
7.42 1.092
8.88 0.977
44
17.18 38.12 0-15
7.54 1.090
8.93
0.970 44
17.26 38.16 15-30
ﺰﻨﮕﻨﻣ
Mn (mg.kg-1) يور
Zn (mg.kg-1) ﺲﻣ
Cu (mg.kg-1) ﻦﻫآ
Fe (mg.kg-1) ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
K (mg.kg-1) ﺮﻔﺴﻓ
P (mg.kg-1) نژوﺮﺘﯿﻧ
N (%) ﻖﻤﻋ
Depth (cm)
14.8 o.564
1.612
5.104
320
10 0.084
0-15
14.8 0.540
1.63
7.30 300
15 0.084
15-30
لوﺪﺟ 3 - ﺺﺧﺎﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﺖﺑﺎﻗر يﺎﻫ
Table 3- Competition indices in intercropping ﺺﺧﺎﺷ
Index ﻪﻟدﺎﻌﻣ
Equation
ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ
Land equivalent ratio (LER) = (Yab / Yaa)+(Yba / Ybb)
) ﻮﺟ ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ CRa
(
Competitive Ratioa (CRa) Competitive Ratioa (CRa) = (LERa / LERb)×(Zba / Zab)
) دﻮﺨﻧ ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ CRb
(
Competitive Ratiob (CRb) Competitive Ratiob (CRb) = (LERb / LERa)×(Zab / Zba)
) ﻮﺟ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ Aa
(
Aggressivitya (Aa) Aggressivitya (Aa) = (Yab / Yaa × Zab) – (Yba /Ybb × Zba)
) دﻮﺨﻧ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ Ab
(
Aggressivityb (Ab) Aggressivityb (Ab) = (Yba / Ybb × Zba) – (Yb / Yaa × Zab)
هﺮﻬﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺘﺴﯿﺳ يرو ) ﻢ (SPI
System productivity index (SPI) System productivity index (SPI)= (Ybb/Yaa) Yba +Yab
Yab
هﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ : طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد(a)
Yab: Yield of plant (a) in intercropping
Zab هﺎﯿﮔ ﺖﺒﺴﻧ : طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد (a)
Zab: Rate of plant (a) in intercropping
Yba
ﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ : هﺎ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد(b)
Yba: Yield of plant (a) in intercropping
Zba
هﺎﯿﮔ ﺖﺒﺴﻧ : طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد(b)
Zba: Rate of plant (b) in intercropping
:Ybb هﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد(b)
Ybb: Yield of plant (b) in sole cropping Zaa
هﺎﯿﮔ ﺖﺒﺴﻧ : ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد(a)
Zaa: Rate of plant (a) in sole cropping
Yaa
هﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ : ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد(a)
Yaa: Yield of plant (a) in sole cropping
Zbb
هﺎﯿﮔ ﺖﺒﺴﻧ : ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ رد(b)
Zaa: Rate of plant (a) in sole cropping
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
داد نﺎﺸﻧ دﻮﺨﻧ و ﻮﺟ هﺎﯿﮔ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ
دﻮﺨﻧ هﺎﯿﮔ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﻮﺟ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻢﻫﺮـﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ يراد ﻢـﯾژر ﺶﻨـﮐ
ﻢـﮐ يﺎـﻫ و يرﺎـﯿﺑآ
لوﺪﺟ) ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا 4
ﺶﯿﺑ .(
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗ رد ﻮـﺟ
يد رد دﻮـﺨﻧ + رذآ رد ﻮـﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺎـﺑ هﺎـﻣ
7/
4215
ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺳد
ﺪﻣآ ﺖ ﻞﮑﺷ) 1 .(
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد -
ﻪﺑ هﺎﻣرذآ رد ﻮﺟ ﻪﮐ ﺪﺳر ﺶﯿﺑ عﺎﻔﺗرا و يﺮﻫﺎﻇ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻞﯿﻟد
يﺮـﺗ
يد رد دﻮﺨﻧ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﮐ يد دﻮـﺨﻧ و هدﻮـﺑ ﺐﻟﺎﻏ هﺎﯿﮔ دراد هﺎﻣ
هﺎـﻣ
ﻢﮐ ﺖﺑﺎﻗر ﯽﻣ دﺎﺠﯾا ﻮﺟ ﺎﺑ يﺮﺗ ﺶﯿﺑ ﯽﺳﺮﺘﺳد ﺚﻋﺎﺑ و ﺪﻨﮐ
ﻪـﺑ ﻮـﺟ ﺮـﺗ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و هﺪﺷ ﻊﺑﺎﻨﻣ رذآ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد
يد دﻮﺨﻧ + ) نارﺎـﮑﻤﻫ و يزوﺮـﯿﭘ .ﺪـﺷ هﺎﻣ
Piroozi et al., 2012 (
) ﺎﯿﺑﻮﻟ يﺮﯿﺧﺄﺗ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ رﺎﻬﻇا Phaseolus vulgaris
) ترذ ﺎﺑ (L.
L.
Zea mays ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ترذ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ (
ﻢﻫ ﺖﺸﮐ .ﺪـﺷ ﺎﯿﺑﻮﻟ ﺎﺑ ترذ طﻮﻠﺨﻣ رد ترذ يﺮﯿﺧﺄﺗ ﺖﺸﮐ ﺎﯾ و نﺎﻣز
ﺶﯿﺑ ﺗ ﺎـﺑ بﻮـﻠﻄﻣ يرﺎـﯿﺑآ ﻂﯾاﺮﺷ رد دﻮﺨﻧ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮ 5/
3015
ﮏﺗ رد رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يد دﻮﺨﻧ ﯽﺘﺸﮐ
ﺶﯿﺑ و هﺎﻣ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗ
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد دﻮﺨﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﺑآ
37 ﺪﺻرد ي ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
يد رد دﻮﺨﻧ + رذآ رد ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ ﻪﺑ هﺎﻣ
ﺖﺳد
ﻞﮑﺷ) ﺪﻣآ 2
ﯽﻣ .(
ﮔ ناﻮﺗ ﻪـﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯾﻻد زا ﯽﮑﯾ ﻪﮐ ﺖﻔ ﮏﺗ رد دﻮﺨﻧ
يد دﻮﺨﻧ ﯽﺘﺸﮐ ﮏـﺗ رد ﺖـﺸﮐ ﻢﮐاﺮﺗ ندﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ هﺎﻣ
-
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﯽﺘﺸﮐ نارﺎﮑﻤﻫ و تﺮﯿﺳ ﮏﯿﻧ
) Niksirat
et al., 2018 ﻢﻫ .ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ (
رد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯾﻻد زا ﻦﯿﻨﭼ
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ + رذآ رد ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﯽﺑآ
يد رد دﻮـﺨﻧ هﺎـﻣ
ﯽﻣ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﻢﮐ ندﻮﺑ اراد ﻞﯿﻟد ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯿﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﻦﯾﺮﺗ
ﺖﺑﺎﻗر ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يا
ﻪﻧﻮﮔ نورد ﻢﻫ و يا ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭼ ﯽـﻄﯿﺤﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ زا ﻪـﻨﯿﻬﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻞﯿﻟد
ﻪﺑ ار دﻮﺨﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ .دروآ ﺖـﺳد
نارﺎـﮑﻤﻫ و ﻪـﻧﺎﯿﭼ ﯽﯾﺎـﺿر
(Rezaei Chiyaneh et al., 2014) ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫﻮﮕﻟا ﯽـﺳرﺮﺑ رد
) ﺰﺒﺳ هﺮﯾز طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ Cuminum cyminum L.
) سﺪﻋ و ( Lens
culinaris L.
ﺶﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد مود ﺖﺸﮐ رد ( ﻪﻧﻮﮔ ود دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗ
ﻢﮐ و ﺺﻟﺎﺧ ﺖﺸﮐ زا نآ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ
يراﻮﻧ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﻮﮕﻟا زا ﺎﻫ
ﻪـﺑ ﺰﺒـﺳ هﺮﯾز ﻒﯾدر ود ﺎﺑ سﺪﻋ ﻒﯾدر ﺶﺷ ﯽـﺳرﺮﺑ رد .ﺪـﻣآ ﺖـﺳد
) ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ ﯽﺋوراد هﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ Nigella sativa L.
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد (
ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖﺤﺗ هﺎﯿﮔ ﻪﺳ ﺮﻫ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺎﯿﺑﻮﻟ و دﻮﺨﻧ ﺎﺑ ﺺﻟﺎـﺧ ﺖﺸﮐ رد ﺖﻔﺻ ﻦﯾا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺶﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ) دﻮـﺑ ﺮﺗﻻﺎـﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ Koocheki et al., 2014
رد .(
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ دﻮﺨﻧ هﺎﯿﮔ ﻤﯿﺗ ﻪﻤﻫ رد ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﯽﺑآ
ﻪﺑ ﺎﻫرﺎ -
ﺖﺸﮐ ﺰﺟ يد دﻮـﺨﻧ +رذآ ﻮﺟ و هﺎﻣرذآ دﻮﺨﻧ رذآ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ يﺎﻫ هﺎـﻣ
ﮏﺗ رﺎﻤﯿﺗ دﻮﺨﻧ هﺎﯿﮔ ﺖﺷﺎﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻦﯿﺑ رد .ﺪﯾدﺮﮔ رد دﻮـﺨﻧ ﯽﺘـﺸﮐ
يد ﻪﺑ هﺎﻣرذآ و هﺎﻣ ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ
80 و 1/
16 ﺶﯿﺑ ﺪﺻرد ﻢـﮐ و ﻦﯾﺮﺗ
ﻦﯾﺮـﺗ
ﻞﮑﺷ) ﺪﻨﺘﺷاد ار دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد 2
.(
لوﺪﺟ 4 - ﻢﯾژر ﺮﺛا ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻢﮐ يﺎﻫ
دﻮﺨﻧ و ﻮﺟ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﺖﺷﺎﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا و يرﺎﯿﺑآ
Table 4- Analysis of variance for effect of low irrigation regimes and cropping patterns on barley and chickpea seed yield
تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
Mean of squares يدازآ ﻪﺟرد
df تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
S.O.V
ﻮﺨﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ د
Chickpea yield ﻮﺟ دﺮﮑﻠﻤﻋ
Barley yield
7934ns 317711ns
2 راﺮﮑﺗ
Replication
203347600* 573967ns
1 ﻢﮐ ﻢﯾژر
يرﺎﯿﺑآ
Low irrigation regime (A)
56608 47017
2 ﯽﻠﺻا يﺎﻄﺧ
Error Main
2386388**
47017**
5
طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺷﺎﮐ يﻮﮕﻟا
Intercropping patterns (B)
1457546**
2048095ns 5
A×B
9231 327421
يﺎﻄﺧ 20 B
error B Sub
.9 17.14 31
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ CV (%)
،ns و* :**
ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ مﺪﻋ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻨﻌﻣ ،يراد
ﻄﺳ رد يراد ﻮ لﺎﻤﺘﺣا ح 5 و 1 ﯽﻣ ﺪﺻرد .ﺪﻨﺷﺎﺑ
ns * and **: non-significant and significant at 5% and 1% probability levels, respectively.
دﻮﺨﻧ ﺎﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ رد ﻮﺟ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ - 1 ﻞﮑﺷ
b1
، b2
، b1c1
، b1c2
، b2c1
و b2c2
: ﻪﺑ ﮏﺗ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻮﺟ ﯽﺘﺸﮐ هﺎﻣرذآ ﻮﺟ ، د ي هﺎﻣ يد دﻮﺨﻧ + يد ﻮﺟ ،رذآ دﻮﺨﻧ + يد ﻮﺟ ،يد دﻮﺨﻧ + رذآ ﻮﺟ ،رذآ دﻮﺨﻧ + رذآ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ،
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺸﻣ فوﺮﺣ ياراد يﺎﻫ نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ كﺮﺘ
لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ ردLSD 5
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ياراد ،ﺪﺻرد ﯽﻤﻧ يراد
.ﺪﻨﺷﺎﺑ
Fig. 1- The mean comparison of seed yield in barely affected as intercropping with chickpea
b1,b2,b1c1,b1c2,b2c1 and b2c2: were barley in mono cropping on December and January, barley on December + chickpea on December, barley on December + chickpea on January, barley on January + chickpea on December and barley on January + chickpea
on January, respectively.
Means with similar letters had no significant difference based on LSD (p≤0.05) test.
ﻞﮑﺷ 2 ﻢﻫﺮﺑ – ﺶﻨﺗ ﺶﻨﮐ ﻢﮐ
ﯽﺑآ .دﻮﺨﻧ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ و ،لﺎﻣﺮﻧ يرﺎﯿﺑآ :N
ﺶﻨﺗ :S ﻢﮐ يرﺎﯿﺑآ ﻪﻧاد نﺪﺷ يﺮﯿﺷ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد
ﻮﺟ
c1
، c2
، b1c1
، b1c2
، b2c1
، b2c2
: ﻪﺑ ﮏﺗ ﺐﯿﺗﺮﺗ يد دﻮﺨﻧ ،هﺎﻣرذآ دﻮﺨﻧ ﯽﺘﺸﮐ ﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ،هﺎﻣ
ﻮﺟ ،يد دﻮﺨﻧ + رذآ ﻮﺟ ،رذآ دﻮﺨﻧ + رذآ ﻮﺟ ط دﻮﺨﻧ + يد ﻮﺟ ،رذآ دﻮﺨﻧ + يد
يد
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺖﻔﺻ ﺮﻫ ياﺮﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ رد كﺮﺘﺸﻣ فوﺮﺣ ياراد يﺎﻫ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ ردLSD
5 ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ياراد ،ﺪﺻرد ﯽﻤﻧ يراد
ﺪﻨﺷﺎﺑ .
Fig. 2- Interaction effect of low water stress and intercropping treatments on chickpea grain yield. N: Normal irrigation, S:
Drought stress at milk development of barley grain
c1,c2,b1c1,b1c2,b2c1 and b2c2: were chickpea in mono cropping on December and January, barley on December + chickpea on December, barley on December + chickpea on January, barley on January + chickpea on December and barley on January + chickpea
on January respectively.
Means with similar letters had no significant difference based on LSD (p≤ 0.05) test.
) ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ (LER
ﻪـﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺺﺧﺎﺷ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻢﻫﺮﺑ ﻢﯾژر ﺶﻨﮐ ﻢﮐ يﺎﻫ
ﯽـﻨﻌﻣ ﺮﺛا طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا و يرﺎﯿﺑآ -
ﺮﺑ يراد لوﺪﺟ) ﺖﺷاد ﻞﮐ و دﻮﺨﻧLER
5 ﻢﮐ ﺶﻨﺗ .(
ﻪـﺑ ﯽﺑآ ﺐـﯿﺗﺮﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ 58
و 25 يﺪﺻرد و دﻮﺨﻧLER
ﻂﯾاﺮـﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻞﮐ
ﻢﮐ لوﺪﺟ) ﺪﺷ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ 6
ﺶﯿﺑ .(
ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﻞﮐ و دﻮﺨﻧLER
يد رد دﻮﺨﻧ + رذآ رد ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ رد ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد هﺎﻣ
ﯽﺑآ
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 46 /1 و 45 /2 لوﺪﺟ) دﻮﺑ 6
رد ﻮـﺟ هﺎﯿﮔ مﺎﮕﻨﻫ دوز ﺖﺸﮐ .(
يد رد دﻮﺨﻧ هﺎﯿﮔ ﺖﺷﺎﮐ رد ﺮﯿﺧﺄﺗ و هﺎﻣرذآ ﮔ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ هﺎﻣ
هﺎﯿ
ﻊﯾﺮﺳ ﺪﺷر ﻞﺼﻓ ﻞﯾاوا رد هﺎﻣرذآ ﻮﺟ ﻪﮐ دﻮﺷ ﺖﺸﮐ ﯽﻧﺎﻣز رد دﻮﺨﻧ ﺮﺗ
يد رد دﻮﺨﻧ ﺖﺷﺎﮐ و هﺪﯿﺳر ﯽﺸﯾور ﺪﺷر ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ و ﻪﺘﻓﺎﯾ راﺮﻘﺘﺳا هﺎﻣ
ﻢﮐ ﺚﻋﺎﺑ نوﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر نﺪﺷ ﺮﺗ ﻪﻧﻮﮔ
ﺖـﯾﺎﻬﻧ رد و هﺎـﯿﮔ ود ﻦﯾا ﻦﯿﺑ يا
ﺶﯾاﺰﻓا ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ دﻮﺨﻧ هﺎﯿﮔ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا رد ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔLER
ﺴﻧ ﻪﺑ ﺎـﺑ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ ﺪـﯾاﻮﻓ زا ﻞـﮐ و دﻮـﺨﻧ رد ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒ
ﺶﯿﺑ يﺪﻨﻣدﻮﺳﻮﺟ بآ و ﯽﯾاﺬـﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ بﺬﺟ ﺶﯾاﺰﻓا .ﺖﺳا هدﺮﺑ يﺮﺗ
ﻪﺑ ﻪـﺸﯾر ﻢﺘـﺴﯿﺳ ﻪﻠﯿـﺳو ) طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ رد توﺎـﻔﺘﻣ يا
Stolz &
Nadeau, 2014 ﯽﻓﺮﻃ زا و (
، ﺶﯾاﺰﻓا ﺶﻨـﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ رد دﻮﺨﻧLER
ﻪﮐ ﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﯽﺑآ ﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﮐLER
ﺞ و تﺮﯿـﺳ ﮏﯿﻧ
نارﺎﮑﻤﻫ ) Niksirat et al., 2018 ﺎـﺑ ﻮـﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﯽﺳرﺮﺑ رد (
ﻢﻫ .ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ تﺎﺑﻮﺒﺣ ) نارﺎﮑﻤﻫ و تﺮﯿﺳ ﮏﯿﻧ ﻦﯿﻨﭼ
(Niksirat
et al., 2018 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
رد تﺎـﺑﻮﺒﺣ ﺎﺑ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يور ﺮﺑ يا
ﺶﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﯽﺑآ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﻮـﺟ مﺎﻗراLER
ﺖﺸﮐ رد يﺎﻫ ﻂﯾاﺮـﺷ رد دﻮـﺨﻧ + ﻮـﺟ و ﻼﻗﺎـﺑ + زوﺮﻤﯿﻧ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ
ﺶﻨـﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ رد دﻮـﺨﻧ + ﮏﻫز ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ و بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ ﻢﮐ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﯽﺑآ 57
/0 ﺶﯿﺑ و ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﺖﺸﮐ رد ﻞﮐ و تﺎﺑﻮﺒﺣLER
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد دﻮﺨﻧ + ﮏﻫز ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﻪـﺑ ﯽﺑآ
ﺐـﯿﺗﺮﺗ 83 /0 و
4/
1 ﻪﺑ ﺖﺸﮐ يور ﻪﮐ ﺮﮕﯾد ﯽﺸﯾﺎﻣزآ رد .ﺪﻣآ ﺖﺳد و نﺎـﺤﯾر طﻮﻠﺨﻣ
ﺖﺒـﺴﻧ ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا ترذ طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ يﺎـﻫﻮﮕﻟا ﻪـﻤﻫ ردLER
ﺶﯿﺑ ﻪﺑ ﮏﯾ زا ﺮﺗ ) ﺪﻣآ ﺖﺳد
Mabudi & Salmasi, 2017 و ﮓـﻧاز .(
) نارﺎﮑﻤﻫ Zhang et al., 2007 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد (
طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ يور يا
) ﻪﺒﻨﭘ و مﺪﻨﮔ يﺮﯿﺧﺄﺗ Gossypium herbaceum L.
ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ (
رﺎﻤﯿﺗ ﻪﻤﻫ ﻪﮐ ﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫ
ﻦﯿـﻣز يﺮـﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ طﻮﻠﺨ
نآ نﺎﯿﻣ رد ﻪﮐ ﺪﻧﺪﺷ ﺶﯾارآ ﺎﻫ
ﺖـﺷﺎﮐ يﺎﻫ 3:1
، 3:3 ، 4:3 ﻦﯾﺮﺗﻻﺎـﺑ
) ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ 39
/1
= ﺎـﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ار (LER
ﺶﯾارآ 6:2 ﺎﺑ 28 /1
= ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧاLER ﻢﻫ .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ يراد
ﻦﯿﻨﭼ
ﯽﻣ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد ﻻد زا ﯽﮑﯾ ﻪﮐ دﺮﮐ نﺎﯿﺑ ناﻮﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯾ ردLER
يد رد دﻮﺨﻧ + رذآ رد ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻦـﯾا رد دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا هﺎﻣ
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ رﺎﻤﯿﺗ ﻞﮑﺷ) ﺪﺷﺎﺑ ﯽﺑآ
2 زا .(
ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻓﺮﻃ ﯽﻣ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا ردLER
ﻪـﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺮﯿﺧﺄـﺗ و هﺎـﻣرذآ رد ﻮـﺟ هﺎﯿﮔ مﺎﮕﻨﻫ دوز ﺖﺸﮐ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺖﻠﻋ ﻦﯾا رد
يد رد دﻮﺨﻧ هﺎﯿﮔ ﺖﺷﺎﮐ ﯽﻧﺎﻣز رد دﻮﺨﻧ هﺎﯿﮔ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ هﺎﻣ
ﻊﯾﺮﺳ ﺪﺷر ﻞﺼﻓ ﻞﯾاوا رد هﺎﻣرذآ رد ﻮﺟ ﻪﮐ دﻮﺷ ﺖﺸﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ راﺮﻘﺘﺳا ﺮﺗ
يد رد دﻮﺨﻧ ﺖﺷﺎﮐ و هﺪﯿﺳر ﯽﺸﯾور ﺪﺷر ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ و ﻢﮐ ﺚﻋﺎﺑ هﺎﻣ
ﺮﺗ
نوﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر نﺪﺷ ﻪﻧﻮﮔ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و هﺎﯿﮔ ود ﻦﯾا ﻦﯿﺑ يا LER
ا هﺪﯾدﺮﮔ .ﺖﺳ
) ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺺﺧﺎﺷ (A
ﻢﻫﺮـﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺺﺧﺎﺷ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺶﻨـﮐ
ﻢﯾژر ﻢﮐ يﺎﻫ ﯽـﻨﻌﻣ ﺮـﺛا طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ يﺎـﻫﻮﮕﻟا و يرﺎﯿﺑآ ﺮـﺑ يراد
لوﺪـﺟ) ﺖﺷاد دﻮﺨﻧ و ﻮﺟ هﺎﯿﮔ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺺﺧﺎﺷ 5
ﺶﯾﺎـﻣزآ ﻦـﯾا رد .(
ﺶﯿﺑ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﯽﻣﺎﻤﺗ رد ﻮﺟ هﺎﯿﮔ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺖـﯿﺒﻟﺎﻏ زا ﺮـﺗ
دﻮﺨﻧ هﺎﯿﮔ ﺖﺒﺜﻣ ﺖﻣﻼﻋ ﺎﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺐﯾﺮﺿ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .دﻮﺑ
ﺖـﺳا طﻮـﻠﺨﻣ ﺖـﺸﮐ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫﻮﮕﻟا رد ﻪﻧﻮﮔ نآ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ) Eslami Khalili et al., 2011 ﻪـﺑ ﻮﺟ هﺎﯿﮔ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد .(
ﻞـﯿﻟد
هﺎﯿﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﺘﺑﺎﻗر ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ زا ﺖﺒﺜﻣ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺐﯾﺮﺿ ﻦﺘﺷاد وﺪﺟ) ﺖﺳا هدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ دﻮﺨﻧ ل
5 و ﯽﻧﺎـﻣز ﯽﯾﺎـﺒﺘﺠﻣ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ (
) يزورﻮـﻧ Mojtabaie Zamani & Norouzi, 2017 ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ رد (
ﺪـﻧداد مﺎـﺠﻧا ﻼﻗﺎﺑ ﺎﺑ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا يور ﺮﺑ ﻪﮐ ﺎﺑ ﻮﺟ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺮﺜﮐاﺪﺣ .ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ 84
/0 ، 82 /0 و 75 /0 ﻪﺑ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ
ﺖﺸﮐ دﻮﺨﻧ + رذآ رد ﻮﺟ ،رذآ رد دﻮﺨﻧ + ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ يﺎﻫ ﻮﺟ و يد رد
يد رد دﻮﺨﻧ + ﻢﮐ ﻂﯾاﺮﺷ رد هﺎﻣ
دﻮﺨﻧ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺮﺜﮐاﺪﺣ و بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ
ﺎﺑ 13 /0 - و 19 /0 - ﻪﺑ ﺖﺸﮐ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ دﻮﺨﻧ + رذآ رد ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ يﺎﻫ
يد رد ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد هﺎﻣ رذآ رد دﻮﺨﻧ + يد رد ﻮﺟ و ﯽﺑآ
رد هﺎـﻣ
ﻢﮐ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﯿﺑآ لوﺪﺟ) ﺪﻧﺪﻣآ ﺖﺳد
6 .(
لوﺪﺟ 5 - ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻢﯾژر ﺮﺛا ﺲﻧﺎﯾراو ﻢﮐ يﺎﻫ
هﺮﻬﺑ ﺺﺧﺎﺷ و ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ،ﯽﺘﯾﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ ،ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺑ ﺖﺷﺎﮐ يﺎﻫﻮﮕﻟا و يرﺎﯿﺑآ ﻢﺘﺴﯿﺳ يرو
دﻮﺨﻧ ﺎﺑ ﻮﺟ طﻮﻠﺨﻣ ﺖﺸﮐ
Table 5- Analysis of variance for effect of low irrigation regimes and cropping patterns on land equivalent ratio, competitive Ratio, Aggressivity and system productivity index of barley and chickpea intercropping
تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
Mean of squares
ﻪﺟرد يدازآ
df تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
S.O.V
ﻢﺘﺴﯿﺳ يروهﺮﻬﺑ ﺺﺧﺎﺷ
System productivity index ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ
Aggressivity ﯽﺘﺑﺎﻗر ﺖﺒﺴﻧ
Competitive ratio ﻦﯿﻣز يﺮﺑاﺮﺑ ﺖﺒﺴﻧ
Land equivalent ratio
دﻮﺨﻧ SPI Chickpea ﻮﺟ
Barley
دﻮﺨﻧ Chickpea ﻮﺟ
Barley
ﻞﮐ Total دﻮﺨﻧ
Chickpea ﻮﺟ
Barley
385457* 0.117ns
0.117ns 0.8643ns
0.5ns 0.057ns
0.0017ns 0.0047ns
راﺮﮑﺗ 2 Replication
189113476ns 0.582ns
0.582ns 50.243*
0.02* 0.764**
1.052**
0.023ns
1 ﻢﮐ ﻢﯾژر يرﺎﯿﺑآ
Low irrigation regime (A)
589232 0.043
0.043 1.923
0.023 0.067 0.0031
0.0832 يﺎﻄﺧ 2
A Error A
56904* 0.068**
0.068**
7.419**
0.3382**
0.518**
0.37**
0.012ns 3
ﺖﺷﺎﮐ يﻮﮕﻟا
Cropping patterns (B)
A×B 3 0.019ns 0.564** 0.547** 0.6067** 10.920** 0.191** 0.191** 2567996ns 78103 0.007
0.007 0.359
0.013 0.012
0.0067 0.0066
يﺎﻄﺧ 12 B Error B
13 15.69
15.69 18.72
22.14 7.57
16.33 8.47
CV (%)
،ns و* :**
ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ مﺪﻋ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻨﻌﻣ ،يراد
ﺢﻄﺳ رد يراد 5
و 1 ﻣ ﺪﺻرد ﯽ .ﺪﻨﺷﺎﺑ
ns,* and **: non-significant and significant at 5 and 1% probability levels, respectively.
