یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد تاتابن حالصا و تعارز یشزومآ هورگ
دشرا یسانشراک هجرد تفایرد یارب همان نایاپ هب و کیتنژ شیارگ یزرواشک یسدنهم هتشر یهایگ یداژن
شنت رثا یسررب لصف یاهتنا یامرگ
درکلمع یازجا و درکلمع یور رب پیتونژ ناغم رد نان مدنگ یاه
:رگشهوژپ
روپاضر زیزع
دیتاسا :امنهار
زیرهک هدگ شخبناهج هبادوس رتکد ینارماک یضترم رتکد
سا ا یت :رواشم د
یدابع یلع رتکد یتاداس یسیئر ادلی هدیس سدنهم
دادرم 9911 هام
رثا تیکلام و تلاصا گرب ،تاراک تبا ،جیات ن رب بت رتم یونعم و یدام قوقح یمام ت
یروآون و تاعارتخا قلعتم ،شهوژپ نیا ماجنا زا یشان ِیاه
هب یلیبدرا ا قم ماهگگشناد یم
نیا زا بلبم مقن ن ددشاب
ا دددشناد مان رکذ اب و هطوبرم تارّرقم تیاعر اب ،رثا هار داتسا مان ،یلیبدرا ققحم نتسا عناملاب وجشناد و امن
بناجنیا روواگضر زیزع
شناد هتشر شرا یسانشراک هتخومآ
یزرواشک یسدنهم -
شیارگ هب و کیتنژ
یهایگ یداژن کشناد
یلیبدرا ا قم ماهشناد یعیبط عبانم و یزرواشک رامش هب
ییوجدددشناد 5059655469
یراددت رد هددک 49
69/ 4955/ زا
نایاپ دوخ یلیددصحت همان
" :ناونع تحت شنت رثا یگگسررب
درکلمع یازجا و درکلمع یور رب لگگگگصف یاه تنا یام رگ پگیتونژ ناغم رد نان مدگنگ یاگه
دومن عافد "
هعتم ،ما
یم :هک موش
9 نایادپ نیا ) چیه تفایرد يارب ًلابق ار همان
كر م هنوگ
ریاس رد یش هوژپ تیلاعف هنوگره ناونع هب ای يلیص حت ا شناد آ تاسسؤم و اه
زا جراخ و مخاد یشهوژپ و یشزوم
دومنن هئارا روشک نما
2 نایاپ تایر نم یمامت یقددس و تّحددّ تیلولددسم ) همان
یم هع رب ار دوخ یلیصحت نمریگ
9 نایاپ نیا ) دددسوت دددش ماجنا شهوژپ مدددّاح ،همان
یم بناجنیا ن شاب
4 نار ید يشهوژپ و يملع ياهدرواتسد زا هك يدراوم رد )
دافتسا دومن
اب و هطوبرم تارّرقم و باوض قبابم ،ما
و دافتسا دروم عبنم مان ،یملع یرا تناما مّا تیاعر ركذ عبانم تددسرهف و نتم رد ار نآ تاددص ددشم ریاددس دومن نما
5 ره ای دافتسا صق ،میصحت زا تغارف زا عب هچنانچ )
رهب هنوگ ننن و عارتخا تبث ،باتك رشن زا یعا يرادرب
نیا زا نایاپ
زوح زا ،یددشاب هتدشاد ار همان تنواعم
مزلا ياهزوجم ،یلیبدرا ققحم ا شناد یرواّنف و يشهوژپ نییامن ذخا ار
6 هئارا تروّ رد ) هلاقم
نایاپ نیا زا جر تسم رد همان
شیامه سنارفنک ،اه ییامهدرگ ،اهرانیمس ،اه
عاونا و اه
رانك رد ار یلیبدرا ققحم ا دددشناد مان ،تلاجم مان
رکذ )رواش م و امنهار یتاس ا و وجش ناد( ناگ نس یون نییامن
7 تباث قوف دراوم ولاخ ،ينادمز عبقم ره رد هدچنادنچ ) ،يلیصحت كر م لاببا هلمی زا( نآ زا يشان بقاوع ،دوش
يم ار )ننن و ا دددشناد ددسوت تیاکددش حرط و مریذپ
یم زاجم ار یلیبدرا ققحم ا دددشناد بناجنیا اب یناد
وض قبابم ن یامن راتفر هطوبرم تارّرقم و با
روواضر زیزع اضما یرات
هدکشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
تاتابن حالصا و تعارز یشزومآ هورگ
نایاو دشرا یسانشراک هجرد تفایرد یارب همان
رد هب و کیتنژ شیارگ یزرواشک یسدنهم هتشر یداژن
یهایگ
:ناونع
یامرگ شنت رثا یسررب لصف یاهتنا
درکلمع یازجا و درکلمع یور رب پیتونژ ناغم رد نان مدنگ یاه
:رگشهوژپ
روپاضر زیزع
نایاو نارواد هتیمك مدش بیوصت و يبایزرا اب همان
... هجرد
مان و مان یگداوناخ
هبترم يهاهشناد تمس
ءاضما
شخبناهج هبادوس رتكد زیرهک مدگ رایشناد
داتسا سییر و امنهار
نارواد هتیمک
ینارماک یضترم رتکد رایشناد
سییر و امنهار داتسا نارواد هتیمک
یدابع یلع رتکد داتسا
رواشم داتسا
ادلی مدیس سدنهم یتاداس یسیئر یبرم
رواشم داتسا رواد
( دادرم 9911 هام )
و ناونع دیدپ مان سررب :روآ
ی امرگ شنت رثا ی
اهتنا ی ور رب لصف ی ازجا و درکلمع ی
تونژ درکلمع ی پ یاه رد نان مدنگ
ناغم - روپاضر زیزع
:امنهار ناداتسا زیرهک هدگ شخبناهج هبادوس رتکد
ینارماک یضترم رتکد و
:رواشم ناداتسا یتاداس یسیئر ادلی هدیس سدنهم و یدابع یلع رتکد
خیرات :عافد /51
/51 5911
دادعت :تاحفص .ص87
نایاپ هرامش :همان
تاتابن حالصا و تعارز هورگ
:هدیکچ :فده ررضاح شهوژپ زا فده یامرگ شنت یرسررب
ییرب رد درکلمع یازجا و درکلمع رب لرصف یاهتنا
مدنگ شخب دیما ماقرا و
تررسد یبای هب ماقرا لمحتم هب ییامرگ شنت اب
هناد درکلمع الاب
یم .دررشاب اذل
ور ییآراک دوبهب دووررصحمرپ و موا م ماقرا دیلوت و ییاررسانررش یاررش یریگراکب و وابرغ یاه
یاه
هژیو هاگیاج زا بسانم یشنیزگ .تسا رادرویرب یزرواشک تا ی حت رد یا
ور :شهوژپ یسانش پیتونژ رد لصف یاهتنا یامرگ شنت ریثات یسررب یاتسار رد
رشیپ مدنگ یاه هتف
یررشیامزآ هب
ترک تروررص ولب حرط بلاق رد رارکت هررس اب )تالپ تیل ررسا( هدررش دری یاه
لماک یاه
یفداصت هعرزم رد .دنتفرگ رارق یبایزرا دروم ناغم یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد یتا ی حت ف
روتکا
لصا ی رات هس ی خ تشاک 95 ( دنابآ و رذآ9 و )رذآ95 یعرف روتکاف هتفرشیپ مقر96
مدنگ .دوب
هتفای :اه پیتونژ رضاح قی حت زا لصاح جیاتن ساسا رب هرامش یاه
دG1 وG4 هبG7 هتوب عافترا بیترت
و و هتوب عافترا دهناد درکلمع لبنررس دادعت و لکنادپ ووط
هچ ک نزو د هرامررش پیتونژ و هتوب لک نزو و ها
تراG14 هتوب لک رد هناد نزو و هتوب عاف اهتنا یامرگ شنت تیاررش رد یرترشیب
یاس هب تبسن لرصف ی ر
پیتونژ یم ساسا نیا رب .دندرک دیلوت اه پیتونژ نیا هک تفرگ هجیتن ناوت
پیتونژ ءزج اه تم یاه
هب لمح
یم وررسحم هدررش ماجنا نیگنایم تاررسیا م ساررسا رب لررصف یاهتنا یامرگ شنت هیزجت رد .دنوررش
ی
هرشوی پیتونژ یا م رد هعلاام دروم تافرص ظاحل زا یبایزرا دروم یاه
هلحر رارق هشوی راهچ رد شنت ی
ووا هورگ هک دنتفرگ پیتونژ
اه هرامرش ی دG12
و G8 ندش لمارش ار G7 دهناد درکلمع تافص رد هک د
لبنررس دادعت و هتوب لک نزو دهتوب لک رد هناد نزو .دندوب الاب نیگنایم یاراد هچ
نینچمه حت نیا رد قی
هرامش لمحتم پیتونژ دG1
تشاک خیرات رد تسناوت 95 یاه
و نابآ هناد درکلمع یالاب نیگنایم رذآ95
.دهد صاصتیا دوی هب ار هیزجت
و لیلحت بیرض یگتسبمه ناشن
داد هک شیازفا درکلمع هناد رد ش تیار
شنت امرگ هب روط ینعم یراد تبثم و یوق رایسب یگتسبمه هشوی رد هناد نزو و هتوب لک نزو تافص اب
مه یگتسبمه بیررض نیرتالاب .دراد رد هناد نزو اب هناد درکلمع تفص یارب یبایزرا دروم تافص نیب رد
( موس تشاک خیرات یارب هرشوی اب ربارب )رذآ95
/17 لماع هب هیزجت جیاتن ساسا رب .دیدرگ هدهاشم0 اه
لماع نیلوا لررصف یاهتنا یامرگ شنت تاررس رد /401
ت زا دررصرد55 یاراد و دومن هیجوت ار تارییغ
بیررض تبثم اب گرزب بیرض یاراد نینچمه هشوی رد هناد دادعت و هناد درکلمع دهتوب لک نزو تافرص
عت تفص اب گرزب یفنم یاب زا لصاح جیاتن .دوب هجنپ داد
تالپ زین هک داد ناشن ا یامرگ شنت تحت
یاهتن
پیتونژ لصف هرامش یاه
دG1 دG3 دG5 و G7 تبسن یبایزرا دروم تافص رظن زا ار ولام تیارشG12
ی ب هب پیتونژ ه .دنداد ناشن اه
بلاام تسرهف
-4 همد م و فده ...
...
...
...
44
-2 نابم ی و پ ی ش ی هن حت ی ق ...
...
...
...
45
-2 -1 صوصی ی تا گ ی ها سانش ی مدنگ ...
...
...
91....
-2 -2 تاصخشم ژولوفروم
ی ک ی مدنگ ...
...
...
91...
-2 -9 رات ی هچخ مدنگ ...
...
...
...
29
-2 -4 مها ی ت و اج ی هاگ مدنگ رد ا ی نار و ناهج ...
...
...
22
-2 -5 مها ی ت داصتقا ی و ذغت ی ه ا ی مدنگ ...
...
...
24
-2 -6 تنژ ی ک و هب داژن ی مدنگ ...
...
...
...
25
-2 -6 -9 اهشور و دودحم ی ت اه ی لوت ی د لثم تنس ی ...
...
...
25
-2 -6 -2 فادها و لحارم همانرب اه ی هب داژن ی مدنگ ...
...
...
26
-2 -6 -9 عونت مسال مرژ ...
...
...
...
27
-2 -6 -4 ال ی ن اه ی رارت ی هتخ مدنگ ...
....
Error! Bookmark not defined.
-2 -7 شنت اه ی حم ی ا ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
-2 -8 تارثا شنت امرگ رد مدنگ ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 ور حت ی ق ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -9 تاصخشم لحم
یارجا شیامزآ ...
Error! Bookmark not defined.
-9 -2 داوم شیامزآ ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -9 حرط یشیامزآ و تایلمع یعارز ...
Error! Bookmark not defined.
-9 -4 تافص دروم یبایزرا ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -5 یزجت ه یاه یرامآ ...
...
Error! Bookmark not defined.
-5 اتن ی ج و ی هتفا اه ی شهوژپ ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -2 ا م ی تاس م ی گنا ی ن تافص دروم زرا ی با ی ...
Error! Bookmark not defined.
-4 -2 -9 ووط لکنادپ و عافترا هتوب ...
. Error! Bookmark not defined.
هژاو :یدیلک یاه هناد درکلمع دکیژولوفروم تافص دمدنگ دلصف یاهتنا یامرگ شنت
-4 -2 -2 دادعت هچلبنس ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -2 -9 نزو هاک ...
...
..
Error! Bookmark not defined.
-4 -2 -4 درکلمع هناد ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -2 -5 دادعت د هنا رد هشوی و نزو هناد رد هشوی ....
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 زجت ی ه هشوی ا ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -4 گتسبمه ی ب ی ن تافص دروم زرا ی با ی رد تونژ ی پ اه ی پ ی هتفرش مدنگ ...
Error!
Bookmark not defined.
-4 -5 زجت ی ه هب لماع اه ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -6 زجت ی ه اب ی تال تونژ ی پ اه ی پ ی هتفرش مدنگ ارب ی تافص دروم زرا ی با ی ...
Error!
Bookmark not defined.
-9 ثحب و تن ی هج گ ی ر ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
-5 -9 تن ی هج گ ی ر ی لک ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
-5 -2 پ ی تاداهنش ...
...
..
Error! Bookmark not defined.
-0 عبانم ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
وودج تسرهف اه
9وودج 9- - یرگیدپ ( هرجش ) پیتونژ اه ی دروم هدافتسا رد شیامزآ مدنگ
Error! Bookmark
not defined.
4وودج 9- . وودج زجت ی ه راو ی سنا تافص هزادنا گ ی ر ی هدش رد تونژ ی پ اه ی مدنگ ...
Error!
Bookmark not defined.
4وودج 2- . ا م ی تاس م ی گنا ی ن تونژ ی پ اه ی مدنگ ارب ی تافص دروم زرا ی با ی
Error! Bookmark
not defined.
4وودج 9- : گترسبمه ی تافرص دروم زرا ی با ی رد تونژ ی پ اه ی پ ی هتفرش مدنگ رد رات ی خ 95تشاک
نابآ ...
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
4وودج 4- : گتسبمه ی تافص دروم زرا ی با ی رد تونژ ی پ اه ی پ ی هتفرش مدنگ رد رات ی رررر خ 9تشاک
رذآ ...
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
4وودج 5- . گترسبمه ی تافرص دروم زرا ی با ی رد تونژ ی پ اه ی پ ی هتفرش مدنگ رد رات ی خ 95تشاک
رذآ ...
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
4وودج 6- . گتررسبمه ی تافررص دروم زرا ی با ی رد تونژ ی پ اه ی پ ی هتفرررش مدنگ ارب ی م ی گنا ی ن هررس
رات ی خ تشاک ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
4وودج 7- : ارض ی ب لماع اه ارب ی تافص دروم زرا ی با ی رد رات ی خ 95تشاک نابآ ...
Error!
Bookmark not defined.
4وودج 8- : ارض ی ب لماع اه ارب ی تافص دروم زرا ی با ی رد رات ی خ 9تشاک رذآ ...
Error!
Bookmark not defined.
4وودج 1- : ارض ی ب لماع اه ارب ی تافص دروم زرا ی با ی رد رات ی خ 95تشاک نابآ ...
Error!
Bookmark not defined.
4وودج 90- : ارض ی ب لماع اه ارب ی تافص دروم زرا ی با ی ارب ی م ی گنا ی ن هس رات ی خ تشاک ...
Error!
Bookmark not defined.
لکش تسرهف اه
3لکش 1- - تسوتم گدنراب ی و امد ی هام ی هنا رد واس عارز 69ی 1361- Error! Bookmark
not defined.
4لکش 1- : مارگوردند لصاح
زا زجت ی ه رتسالک ارب ی رات ی خ 11تشاک نابآ ...
Error!
Bookmark not defined.
4لکش 2- : مارگوردند لصاح
زا زجت ی ه رتسالک ارب ی رات ی خ 1تشاک Error! Bookmark رذآ
not defined.
4لکش 3- : مارگوردند لصاح
زا زجت ی ه رتسالک ارب ی رات ی خ 11تشاک رذآ ...
Error!
Bookmark not defined.
4لکش 4- : مارگوردند لصاح
زا زجت ی ه رتسالک ارب ی م ی گنا ی ن هس رات ی خ تشاک رد Error! مدنگ
Bookmark not defined.
4لکرش 1- : رادومن اب ی تال تونژ ی پ اه ی مدنگ پ ی هتفررش اب تافص دروم زرا ی با ی رب ساسا ود م هفلو
ووا رد رات ی خ 11تشاک نابآ ...
...
Error! Bookmark not defined.
4لکرش 9- : رادومن اب ی تال تونژ ی پ اه ی مدنگ پ ی هتفررش اب تافص دروم زرا ی با ی رب ساسا ود م هفلو
ووا رد رات ی خ 1تشاک رذآ ...
...
Error! Bookmark not defined.
4لکرش 7- : رادومن اب ی تال تونژ ی پ اه ی مدنگ پ ی هتفررش اب تافص دروم زرا ی با ی رب ساسا ود م هفلو
ووا رد رات ی خ 11تشاک رذآ ...
...
Error! Bookmark not defined.
4لکرش 8- : رادومن اب ی تال تونژ ی پ اه ی مدنگ پ ی هتفررش اب تافص دروم زرا ی با ی رب ساسا ود م هفلو
ووا ارب ی م ی گنا ی ن هس رات ی خ تشاک 11 ( دنابآ رذآ1 11و رذآ Error! Bookmark not .)
defined.
1 - فده و همد م
مدنگ مهم نیرت هایگ یعارز و نیلوا هلغ ایند ترسا هک رد تحارسم یعیسو
زا نیمز یاه یزرواشک
رد ایند ترشک یم دورش . ییاناوت یراگزارس مدنگ
اب میلقا یاه فلتخم هب یدح تسا هک رد سارس ر
هرک نیمز تیلباق تعارز دراد ار . رترسگ تشک
مدنگ رد قطانم دفلتخم نیا هایگ ار تحت ت ریثا
تیاررش یایحم یفلتخم رارق هداد و شنکاو یاه توافتم یدرکلمع ار
رد نآ بجوم هدیدرگ تسا
(
Emam, 2011
).
یکی مدنگ اب زا
زرا نیرت زا شیب نیممت اب هک ترسا یناهایگ دصرد40
یرلاک
50 و تسا رادرویرب ییازسب تیمها زا یناریا هعماج ییاذغ هریج رد دزایندروم نیيتورپ درصرد .
ا ز
دایند رد هایگ نیا تیمها هب هجوت اب رگید فرط شیب
هب یعارز ناهایگ نیب رد ار تشک تاس نیرت
دوی رد و هداد صاررصتیا وت نازیم دعومجم
دودح نان مدنگ دیل تررسا واررس رد نت نویلیم620
(
Nouriyani, 2015
.) مدنگ کی وورصحم دوی
هدرگ ناشفا یم رد .دشاب تاس دناهج ناب ک یاه نژ
کی هعومجم گرزب زا عبانم یکیتنژ هناوج مدنگ زا هلمج هنوگ یاه یررشحو
Triticum
ار ظفح
هدرک دنا . هنوگ یاه یرامررشیب زا
Triticum
اب مونژ یاه فلتخم و دادعت توافتم موزومورک دوجو
دراد . هاگتساوی موکیتیرت
رب ساسا تاس دیدیئولپ تیعضو
دیکیژولویب قطانم
یایفارغج ی و تافص
وفروم - یعارز عونت لباق یهجوت دراد . دورو للآ یاه دیدج زا قیرط روبع زا عبانم یکیتنژ مدنگ
دفلتخم هب ناونع واثم هنوگ یاه نردم اب هنوگ یاه راگزاررس و دیلحم ثعاب شیازفا عونت یکیتنژ و
اختنا تافرص دروم هقالع یم ددورش هک یارب نانیمطا زا عونت یعیبط ینعم راد رد تارس یتونف پ
دروم زاین ( ترسا
Ahmed sallam, 2019
.) مدنگ کی عبنم هوبرک دنمرشزرا تاردی
یارب م نویلی اه
نارسنا و هدوب ب دجنرب و ترذ زا دعب شی
نیرت لوت دی ند رد ای هب ار تسا هداد صارصتیا دوی .
کلمع در
داوم دیلوت دنیآرف ینایاپ وورصحم مدنگ رد هناد هب دتسا نآ یفرصم یاهریسم و هدرورپ
یروط ک ه
نازیم عبانم رد یلآ داوم تیارس و ذج نیب وداعت هب هناد درکلمع تسا هتسباو نزاخم فرصم و
هب ترسا نکمم و زا یکی هلیرسو
ورش دودحم دود نیا دعب یراج زتنسوتف عبنم هس زا هناد نزو .د
ا ز
هدرگ تاردیهوبرک وا تنا دیناشفا هدرگ زا لبق هک ییاه
هرییذ و دیلوت هایگ رد یناشفا و هدش
زا دعب
92 فده و همد م هدرگ هب یناشفا یم ل تنم هناد
ددجم تکرح ًاحالاصا دنیآرف نیا هک ددرگ یم هدیمان
تنا و دوش وا
تاردریهوبرک هدرگ زا دررعب هرک ییارره
هرود ینعی دهررناد یياب درررشر هرود رد و ینارررشفا هررک یا
تالیمیررسآ ه
هب هایگ یراج زتنررسوتف زا لررصاح یا لیلد
هناد ریذپ تیدودحم لیکررشت هزات یاه
زاین زا شیب دهدرش هناد
هب نیاربانب و هدوب اه یم هرییذ هایگ رد تقوم ترورص
ددنوش ر دنیآرف نیا(
ا
یم ددجم وا تنا ًاحالاررصا ممت )دنمان
یم نی .ددرگ عیزوت ًاحالاررصا دددجم تکرح و وا تنا عومجم
ددجم یم هدیمان .دورش
زا سپ مدنگ رد یم یراج زتنرسوتف
تاردیهوبرک هب ناوت هرییذ یاه
هدررش
رد شخب هب )هقارس هلمجزا( یرشیور یاه نیممت عبنم ناونع
هدننک تاردیهوبرک دروم یاه
ن یارب زای
ومن هرارشا هناد ندرک رپ .د
ک ءزج هک تاردیهوبر
ریغ یاه یم وسحم یراتیارس
دودح رد و دنوش
ات25 زا دصرد40 لیکشت ار هقاس کشی نزو لک یم
دنهد (
Savic et al., 2012
.) دراوم زا ی هک
مهم ش ن ی
لوت رد دی م رون فرررصم ددراد هناد درکلمع و کررشی هدام ی
.دررشاب هب د ترابع درگی رگا
کی گ های رد نمرض دناوتب تفای
ب رون درترشی ررض اب ار نآ ی
ب رتالاب ی ز هب تسی دبت هدوت ی ل رد ددنک
دیلوت هدام قفوم درکلمع و کرشی .دوب دهاوی رت
ازفا شی گ گرب تاس یاش های
هب لد لی ازفا ی ش
فرظ و رون ذج تی
زتنرررسوتف ی
گ های ازفا بجوم شی
مدنگ هناد درکلمع یم
درگ د (
Ghobady et
al., 2011
) . مهارف ندومن اذغ رررصانع یی
رط زا قی ثمت ری آرف رب یاهدنی گ دررشر های عارز دی م ی دناوت
برجوم ازفا شی درکلمع هاریگ ددرگ (
Baghai and Maleki Farahani, 2012
.) هرچرگا یمامت
شنت یاه هدنز و ریغ هدنز زا لماوع مهم شهاک هدنهد درکلمع مدنگ وررسحم یم
ددنوررش اما
تبوطر و امد زا مهم نیرت لماوع رثوم رب درکلمع نیا هایگ یعارز هب رامش یم دنور . تاعلاام ناشن
هداد دنا هک مدنگ رد قطانم یریررسمرگ رد
یحاررس وداعم نویلیم7
راتکه رد ایند تحت تیارررش
شنت امرگ ترشک یم دوش . نآ رب هوالع هدیدپ
شیامرگ یناهج و شیپ ینیب شیازفا یامد یحم ت زا
/8 ات 9 /8 هجرد 5 یتناررس دارگ ات نایاپ نرق دیراج دیلوت مدنگ ار ات واررس یدالیم 2050
رد
یاهرورشک رد
واح دهعسوت ات20
دصرد90 شهاک دهاوی داد (
Farooq et al., 2011
).
تاس رد
تیحم زا یعیرسو هدودحم رد مدنگ دایند یم راک و تشک اه
دودح هک دوش نیا زا راتکه نویلیم7
همین یحاون رد یرررضارا یم هجاوم ییامرگ شنت اب هراح
دنرررشاب . غت یی تار ناهج ی هب اوه و آ روط
ازف ی هدن ا ی لوت رب ی د زروارررشک تالورررصحم ی
ثمت ی ر م ی اررررش .دراذگ ی
ت نارحب ی اوه و آ یی د هب و ی ژ ه
راجنهان ی اه ی گدنراب و امد ی
د ثمت ی ر هجوت لباق ی
فوم رد ی ت ز تاررس ی ر عارز تالوررصحم تررشک ی
ز ترارح هجرد .دراد ی
دا غ و ی ر وومعم ی ک ی اررش زا ی ع یرت ن شنت واکررشا غ
ی ر هدنز رای هک تررسا
99 فده و همد م گرزب ی ارب ی لوت ی د عارز تالورصحم ی
م ورسحم ی
ددرگ . دودح هنالاس ناریا رد /5
راتکه نویلیم6
یم تررشک مدنگ دودح هک ددرگ
یامرگ شنت اب یبونج قطانم رد عقاو یررضارا نیا زا دررصرد90
دلرصف یاهتنا یم هجاوم هناد ندش رپ هرود و یهدلگ هلحرم رد ًارصورصی
دنشاب (
Moshattati et
al., 2010
) . ای ن ارش ی ت اوه و آ یی م ار ی ازفا هاتوک نامز تدم اب ناوت ی
ش ب ات امد ی ش 5 زا هجرد
تناررس ی دارگ رتالاب امد زا ی لومعم ی ررصوت ی ف درک . شنت امرگ بلغا هب ناونع شیازفا امد هب رتالاب زا
کی دح هناترسآ و یارب کی هرود ینامز هک خرشم تراسی
لباقریغ تشگرب هب دشر و ومن هایگ
دراو دنک فیرعت یم نیرترشیب .ددرگ بیرسآ
هدراو یرشان زا شنت امرگ رد هلحرم یشیاز هب تروص
شهاک دادعت هناد رد هلبنرس نزو و رازه هناد یم دشاب . شنت امرگ یعبات زا یگرزب و تعرس شیازفا
امد و نینچمه تدم
نامز رارق نتفرگ رد ضرعم یامد شیازفا هتفای تررسا (
Rahman et al.,
).2009
ن و کرررشی قطارنم رد همی
کرررشی د تعنامم رطای هب زا
ترررشاک رثا رد درکلمع شهاک
د ماگنهری هرود ووط شهاک و درشر
گ دهای من ی ناوت د هب ار مدنگ تشاک رتری
رد .درک ووکوم رذآ زا
تشاک تروص مدنگ
ور دشر هرود درذآ رد یشی
گ های ارش رد تی اوه و آ یبسانم یی بق زا
لی جرد ه
اپ ریاوا رد برسانم رون و ولام ترارح و زیی
یر رس ناترسمز لرصف گ اذل دهدش
های ور دشر یشی
ز یدای ات دهدرک عررضو زا هلبنررس روهظ هلحرم تی
بررسانم ی یاراد و هدوب رادرویرب لیررسناتپ
لوت ی د
الاب درکلمع یی
م ی ددرشاب لو ی اوا زا لی ددعب هب دنفرسا هب
لیلد ازفا شی رس عی ا رد ترارح هجرد و
ریا
دومن و دشر لصف ینعی
هدرگ هلحرم زا ناشفا
ی سر هلحرم ات یگدی
ف دکیژولویزی گ
های اب رود ه اه یی زا
ط رد الاب یامد ی
دهدررش هجاوم هناد ندررشرپ هرود بیررسآ
د هدی م شهاک نآ درکلمع و ی
.دبای رد
یتروررص ب مدنگ تررشاک هک شی
ا زا نی یمت هب ری ب ددتفی هلحرم رب هوالع ندررشرپ
تح دهناد ی م لحار
ررس ت می م زوی ن هلبنررس روهظ و زی
یاهامد هب الاب
م درویرب ی دنک ا رد هک نی ارررش دتی دامرگ شنت
هدلگ لحارم ی
ات رررسر یگدی ف کیژولویزی ب ار هناد درکلمع و هدومن لتخم ار
رترررشی زا وومعمدح
م شهاک ی دهد . ار ساسا رب ی
نز ی ه و م یرکف ماجنا هدش تسوت نامزاس ی حت تا ناهج یزرواشک ی
NARS (National Agricultural Research Systems)
حاون رد ی ی مدنگ ی ز امرگ شنت دناهج
ب ه ع ناون یولوا ت حت رترب ی تا ی عت یی ن تسا هدش .
شنت یامرگ نایاپ لصف
ًالامتحا رد یآ هدن کیدزن
یارب مدنگ هب لیلد شیازفا مرگ ندررش هرک شیازفا نیمز دبای
. دنیاربانب لمحت امرگ رد نگ مد کی
ینارگن گرزب یناهج ترسا (
Paliwal et al., 2012
.) نیگنایم هنازور یامد یتناس هجرد90
و دارگ
هنازور یامد رثکادح تناس هجرد97
ی هدرگ زا دعب زور هد زا دارگ رامیت رد یگدیسر نامز ات یناشفا
94 فده و همد م یفنم ریثات اب امرگ شنت رب
وجوم ید ا و تن رر ا و م ر و دا سوتف ر زتن ی ب ر ه اد نر ه ه ر ا ی رد اح و لماکت و
ک ر شها یلوت ر د و تر د موا یلوت ر د ساشن ر هت رد اد ن رر ه جنم رر ر ب رر ه ک رر شها ش رر دید کلمع رر ر د اد ن رر ه
م رررر ی ش ررر و د . ب نیرتشی سآ بی شان هدراو ی از هلحرم رد امرگ شنت زا یشی
هب دادعت شهاک تروص
و هلبنرس رد هناد نزو
م هناد رازه ی
درشاب . هلبنرس هناد دادعت یاراد رتدنلب یاه زا .دنتسه یرتشیب
نیا هب هلبنرس ووط ور .دراد یمهم ش ن هناد درکلمع رد می تسم ریغ روط
مامت الاب یامد ی
لحارم
گ یدشر های ثمت تحت ار ری
رارق م ی ددهد هدلگ ی رست ار عی و هچلبنس دادعت دهلبنس ومن هرود دهدومن
هب و هداد شهاک ار هلبنس ووط وحن
بولامان ی ت تحت ار هدرگ هناد ومن ثم
ری م رارق ی دهد . نچمه ی دن
ررست اب الاب یامد عی
آرف دنی پ یری لحارم رد گرب زبرس تارس شهاک ثعاب گرب یشیاز
و هدش رد
اهن تی هجنپ شهاک اب م مدنگ درکلمع شهاک هب رجنم هتوب رد روراب یاه
ی ددرگ . ارررش رد تی شنت
هب دامرگ تلع فدارصم ندش هرود ومن هلبنس اب هجرد ترارح رتالاب زا هناتسآ لمحت دهایگ ا ووط ی ن
هب هرود روط ینعم یراد هاتوک رت هدررش و ثعاب شهاک دادعت بنررس م هلبنررس رد روراب هچل ی
ددوررش
نچمه نی شنت هناوج تردرق و ماود شهارک ارب ارمرگ نز
ی اهن رد و هدرگ هناد تی
التیا و آرف رد دنی
هدرگ یناشفا م هلبنس رد هناد دادعت شهاک ثعاب ی
دوش . د رد ام ی ز ای د ب رر ه د یل رر ل وت ان ر ییا یلاعف ر ت
ار سیب ر وک هب تروص ا انژیسک ز و تیلﻼح رتمک ید ا دیسک نبرک رد سیا م ر ه ب ر ا ا ژیسک دن سفنت ون یر
ا زف ا شی و زتنسوتف شهاک م ررر ی بای ررر ( د
Farooq et al., 2011
).
رد نبرک تیبثت شهاک واح ره هب
د ام ی ز ای د رد ره ود رش ا تی و وج د و دع م و ج رررر و د ت رررر سفن ون یر د دی ه دش ه ا تس . ا نی ضوم رررر و ع
ح ر یکا ا نآ زا س ر ت هک ت ف یئزج زا ک ر شها سوتف ر زتن سوت ر ت ت ر سفن ن ر و یر لباق هیجوت ا تس و
شهاک رد تیلاعف آ میزن ار سیب رر وک رد شهاک سوتف رر زتن رد ش رر را تی ت ر شن مرگ ر ا ی یﻼم ر م ن ر ش
م رر رترثو ی .دراد اب میالم یامرگ شنت تیارش رد وکسیبار تیلاعف شهاک مدنگ رد نسوتف شهاک
زت
زولوبیر شبازفا اب و هتشاد یگترسبمه لای و9
یب5 سهاک و تافسف هارمه تارسیلگ وفسف9
.ترسا شنت یکرشی هارمه اب یامد الاب رجنم هب هترسب ندش هنزور اه یم دددرگ یلو شنت امرگ ب ه
ییاهنت رد یایارررش هک
آ یفاک دوجو هتررشاد ددررشاب یریثات رب هنزور اه درادن . رثا شنت امرگ ب ر
تیاده هنزور یا رد شیامزآ یاه فلتخم هترسب هب تدش شنت دامرگ تیارش یایحم و پیتونژ یاه
دروم سررب ی توافتم یم دشاب (
Dias et al. 2011
.) یارب هلبا م اب نیا دلکشم یم ناوت زا ور یاه
هب یعارز و هب هدافتررسا یداژن دومن
هک رد نیا دنیب اختنا خیرات تررشاک و مقر بررسانم زا تیمها
یررصای رادرویرب دنتررسه
. رد دهجیتن هب یداژن و هعررسوت ماقرا موا م هب امرگ رد همانرب یاه دیلوت
95 فده و همد م مدنگ زا تیمها هژیو یا رادرویرب تسا (
Anjum et al. 2011; Mohamed, 2013
.) یتنس تفایهر
رات دروآرب شیامزآ ماجنا د ولام تشاک خی
هعرزم می تسم یاه اب یا
هرتسگ یا خیرات زا تشاک یاه
یم هعرزم تیارش تحت شنت لمحت یارب اختنا .درشاب هب بلغا دیا
پیتونژ نداد رارق هلیسو اه
رد
هب الاب یامد ضرعم ورررش رد اهنآ نداد رارق ای ترررشاک خیرات رییغت هلیرررسو
ماجنا ییامرگ یاه
یم .دورش هب ترابع رگید اختنا خیرات تشاک بسانم و مقر یاراد یژولونف ام ول هک دشر و ن وم
هایگ اب تیاررش یایحم رد ووط لرصف دشر قباات یبسانم هتشاد ددشاب ثعاب دشر و ومن م ولا
هایگ هدرش و
ًالامتحا هب دیلوت درکلمع هناد ولام رجنم دهاوی درش . تی فوم رد دوبهب تالوصحم
یعارز
ًامومع هب نازیم یریذپرییغت یکیتنژ
و نازیم تثارو یگژیو یاه ولام یگترررسب دراد
(
Kahrizi et al., 2010
.) یهاگآ زا یبایزرا مرژ مررسالپ یارب اختنا پیتونژ یاه لمحتم هب امرگ و
نینچمه یارب
دوبهب درکلمع هناد رد یامد الاب زا تیمها ییالاب رادرویرب تررسا
. ناهایگ تارییغت
یامد تیحم ار زا قیرط یگتفرشآ رد
دمرسیلوباتم تیلایرس
ییاشغ و تابیکرت ینیيتورپ ت یخش
یم دنهد . نینچ شنکاو ییاه ات ندیررسر هب
وداعت یلولررس ددیدج یاهدنیآرف ی یبات
دننام ب نای
نیيتورپ یاه وررش یترارح ار واعف یم دننک (
Ruelland and Zachowski, 2010
.) رد قطانم
نج رر یبو زا هلمج وی ز اتس ن شنت مرگ رر ا ی ا هتن رر ا ی صف رر ل جنم رر ر ب ر ه شهاک ات5
رد40 دص ی
کلمع ررر ر د اد ن ررر ه نگ ررر د م م ررر ی ش ررر و د (
Moshattati et al., 2010
.) زتنسوتف یکی ساسح زا نیرت
یاهدنیآرف یکیژولویزیف
هب شیازفا تررسا امد و
شهاک رد زتنررسوتف رد
رثا شیازفا امد رجنم هب
تیدودحم رد
درشر مدنگ و رد تیاهن شهاک درکلمع یم نآ .دوش تسین خشم هک
مادک کی زا
یازجا هاگترسد یزتنرسوتف یامد هب
الاب تیسارسح یرتشیب
هتشاد و زتنسوتف هدننکدودحم .تسا
شنکاو یاه ییایمیشوتف رد
یدیئوکالیت یاشغ و
مسیلوباتم نبرک
رد دتسالپورلک یامورتسا نیلوا
ناکم یاه همدرص هدید زا یامد .دنتسه الاب هب مدنگ دورو اب
ردت هب هناد ندشرپ هلحرم جی
م زا نازی
گدنراب ی اه فرط زا و هدرررش هترررساک ی
امد ی خبت داوه ری تن رد و قرعت و هجی
ن زای بآ ی مدنگ شیازفا
م ی دبای گ سپ . های دودحات ی دح و هدرش هجاوم آ دوبمک اب ی
کشی شنت زا ی
امرگ و یی هبرجت ار
م ی ددنک ا هک نی رما م ی دناوت زتنرررسوتف تعررررس شهاک ببرررس گرب یریپ عیررررست و
دورررش اه
(
Golabadi et al., 2015
.) قرعت یکی یاهراکوزاس زا مهم
عفد ترارح و کنی ندش هایگ و تسا
رد تیاررش یایحم مرگ رد ترورص دوجو آ راکوزاس دیفاک یبسانم
یارب لیدعت یامد هیاس زادنا
ورسحم یهایگ یم
.دوررش کنی ندررش یررشان زا قرعت گرب اه تیارررش رد یایحم
مرگ اب یرایبآ
96 فده و همد م دیفاک یارب یراکهار شهاک
تارثا یفنم شنت امرگ تررسا اب و لمحت هب امرگ زا قیرط رارف زا امرگ
تبترم رد .تررسا دلبا م
رد ی طانم اب یبررسن تبوطر نییاپ
و آ و یاوه مرگ و دکررشی تیاده
هنزور یا اب شیازفا هجرد ترارح شهاک یم دبای یلماع و دودحم زتنرسوتف یارب هدننک هب
اسح
یم دیآ . اربانب دنی ن زای ارب دص م ی ندرک رپ رط زا هناد قی
زتنسوتف داوم ددجم وا تنا ی
یذ ی هر هدش
ممت نی م ی ( ددرگ
Zhang et al., 2015
.) شنت هب مدنگ شنکاو مک و امرگ
بآ ی پ راکوزاررس ی
چ ی هد یا
غت لمارش هک دراد یی
تار لوکلوم ی لاعف لک هب نآ رتسگ و ی
ت یاه لوباتم ی مس ی آ یراذگرثا و رب ن
وفروم گ یژولونف و یژول ی
ها م ی دررشاب . نینچمه یا ب
ناهایگ رد تیارررش شنت ییاناوت هب اهنآ
رد
تفایرد رحم داه دیلوت و وا تنا وانگیررس و
رییغت رد تیلاعف یاه کیژولویزیف و
ییایمیررشویب
فلتخم دراد یگترسب (
Farshadfar and Javadinia, 2011
) . یازجا خررساپ درکلمع
هب یامد الاب اب
هجوت هب نامز عوقو و تدم نامز رارق دنتفرگ رد ضرعم یامد الاب نینچمه و عون
مقر توافتم
یم درشاب . مسیناکم یرسررب ناهایگ هک ییاه
یم رداق ار یکشی شنت اب ات دزاس
امرگ و پ زاس ادی
نارشدرشر و دننک ددنیامن ظفح تیاررش نآ تحت ار
یم ناهایگ اختنا رد دناوت یکشی هب موا م
همین و کشی قطانم رد ترشک یارب کشی
دنک کمک (
Shetabi, 2016
.) پیتونژ هب لمحتم یاه
الاب درکلمع دهقاس تاردیهوبرک رتشیب ریایذ دلیفورلک یاوتحم ظفح دزتنرسوتف ظفح اب الاب یامد هناد قیرط زا رترشیب یدنب
ینالوط و تسد مهم نیا هب الاب یامد رد یتح هناد ندش رپ هرود ندرش
یم .دنبای هب یزمرسا میظنت زا یکی ناونع
رد هایگ یراگزاس یاهراکوزاس یکشی شنت ربارب
و امرگ
عمجت قیرط زا هک ترررسا هدرررش هتفرگ رظن رد یم وولحم داوم
سنارررسژروت ظفح هب رجنم دناوت
وولرررس و اره لیرررسناتپ رد نآ هب هرترررسباو یارهدرنیآرف .دورررش آ نییاپ یاه
زا یکی نیلورپ
میظنت هدننک شنت تحت یزمررسا یاه یاه
یایحم دعت رد هک تررسا هنوگ زا یدایز دا
دیهایگ یاه
شنت نیا هب لمحت اب ییالاب یگتسبمه یم افیا اه
دنک (
Azarpanah et al., 2013
) . دنرداق ناهایگ
یتنآ تابیکرت دیلوت اب ریظن ینادیسکا
د دوی یلولس یاهراتیاس زا اهدیئونتراک و یلونف تابیکرت ر
واکیدار ربارب فاحم شنت تیاررررش رد هدرررشدیلوت واعف یاه
تظ ( دننک
Bettaaieb et al., 2010
.)
هب یترابع رد تیاررش ولامان دیایحم ش ن متسیرس یعافد یتنآ نادیسکا تهج تظافح رد ربارب
بیرسآ یاه ویتادیرسکا هب
رشغ ءا یلولرس و ریارس کمادنا یاه یهایگ رد واح دشر تارثا شهاک و
رخم هنوگ یاه نژیرسکا واعف
رایرسب مهم هب رظن یم دسر . زا یکی ور هیزجت یاه دنچ لیلحتو
هب هیزجت دهریغتم لماع
میمعت یتلاح هک تررسا اه هفلؤم هب هیزجت زا هتفای
یاه یلو تررسا یلررصا
97 فده و همد م هژیو ًاتبسن ودم کی یانبم رب دنآ فالیرب ا
ی تیضوت یلصا فده ور نیا رد .تسا راوتسا یرامآ
هابار ب هدهاشم لباقریغ یفداصت تیمک دادعت قیرط زا اهریغتم نی ت
لماع ناونع تح رد و اه
ع نی
هداد مجح شهارک وارح .ترررسا اره
ندمآ دیدپ بجوم هک ینارهنپ لرماوع دیایاررررش نینچ رد
یم تافررص نیب یگتررسبمه ساررسا رب و هدیدرگ ییاررسانررش ددنوررش
هورگ هب اهریغتم اهنآ ب ییاه
ا
نورد یگتررسبمه الاب یهورگ
هتررسد یدنب یم دنوررش . هررشوی هیزجت یا
ور زا یکی زین یاه
یرامآ
نیب رد یکیتنژ عونت یررسررب یارب هتیراو
هورگ یارب نآ زا هک تررسا فلتخم یاه و تافررص یدنب
هورگ پیتونژ یدنب یم هدافتررسا اه
دوررش . هورگ پیتونژ یدنب اب اه
ور زا هدافتررسا دنچ یرامآ یاه
هب یارب هریغتم نارگداژن
یم مدنگ هک رظن نیا زا .درررشاب یدربراک زرا یاراد دناوت کمم
ترررسا ن
پیتونژ ب فده هب هترسب اه ه
یاهرتسالک زا یداژن دوش اختنا فلتخم
. نا حم یدایز ور
GGE
یاب تالپ ار یشور دمآراک یارب یسررب رثا لبا تم پیتونژ رد تیحم یفرعم هدومن و نایب دندرک هک
نیا پیتونژ صورصی رد یدیفم تاعالطا ور تیحم و اه
رارق ق حم رایتیا رد یسررب تحت یاه
یم دربراک .دهد یابGGE
( نان مدنگ یارب بررسانم ماقرا شنیزگ رد تالپ
Mohammadi et al.,
؛2016 Omrani et al., 2017
) .تسا هدش رازگ
ا مه ی ت شنت امرگ گارف زور هب زور ی
رتر م ی وررش د ا اذل . ی ن ازفا ثعاب عوررضوم ی
ش حت ی تا دروم رد
فنم تارثا ی ازفا ی ش و ترارح هرجرد یا
ب ه یترابع امرگ شنت یی
مک درکلمع رب ی
د ک ی ف ی چمه و ن ی ن
ازفا ی ش گ رد امرگ شنت هب لمحت ی
ناها عارز ی مهف و رد نیاربانب .ترررسا هدرررش مدنگ هلمج زا
ررساپ خ نت هب ناهایگ ش
یاه فلتخم هب هژیو شنت ییامرگ ددرکلمع هدننک دودحم لماوع ریاررس ای و
.تررسا یرورررض ًالماک اب
ره یکررشی و ترارح هجرد شیازفا و نیمز یجیردت ندررش مرگ هب هجوت
نیا دشر ساسح لحارم رد ای تبوطر دوبمک لیلد هب درکلمع ندمآ نییاپ دهارش ناریا هلارس و یکشی هب موا م ماقرا زا دیاب رادیاپ یئافکدوی کی هب ندیسر یارب ور نیا زا دترسا یعارز هایگ الاب درکلمع اب هارمه امرگ .دومن هدافترسا
فده قی حت زا ررضاح
هعلاام تایصورصی ییرب یعارز
پیتونژ تحت رگیدمه اب اهنآ هابترا و یکیژولوفرم تایررصوررصی هلمج زا مدنگ یاه تیارررش
شنت
لصف یاهتنا ییامرگ یم
دشاب .
98 فده و همد م هیضرف(هیضرف شهوژپ )یاه
:
) 9 بجوم ترارح هجرد شیازفا شهاک
هزورکن هجیتن رد و زتنسنوتف ندش
هایگ دشر شهاک و هایگ
یم .دوش
) 2 پیتونژ درکلمع یازجا یبایزرا لصف یاهتنا یامرگ شنت تحت نان مدنگ یاه
یاش ییرب دروآرب )9 پیتونژ رد ییامرگ شنت هب تموا م و لمحتم یاه
و مدنگ فلتخم یاه
یعارز تافص اب اهنآ هابترا شنت اب تبترم کیژولوفرم یاهرتماراپ زا ییرب یسررب )4 یعارز لصف یاهتنا یامرگ
شهوژپ )فادها( فده :
مدنگ شخب دیما ماقرا ییرب رد درکلمع یازجا و درکلمع رب لصف یاهتنا ییامرگ شنت یسررب )9 )2 تسد یبای هب ماقرا لمحتم هب ییامرگ شنت اب
هناد درکلمع الاب
)9 بسانم هیارا یاش نیرت
یزگ ماجنا تهج رد امرگ و یکشی هب تموا م یاه لمحتم پیتونژ شن
مدنگ ییاسانش )4 هابار
ییرب تافص یعارز اب تموا م هب امرگ شنت
2 - نابم ی و و هنیشی قت
ای
-2 -1 مایگ تایصوصخ مدنگ یسانش
هریت ریز دنایمدنگ هریت زا مدنگ ی
Pooideae
هفیاط د ی
Triticeae
هفیاط ریز د ی
Triticinae
و
سنج زا
Triticum
یم مهم زا مدنگ .هنبرک هس و دنلب زور دهلاسکی تسا یهایگ .دشاب تالغ نیرت
و
کت رادلگ ناهایگ زا ه ل
یا .تسا هناوج هلحرم و امد د آ هب یرایسب یگتسب مدنگ ینز
هوق ن هیما رذب
هناوج یارب دیاب هناد .دراد دوی هاوخلد یامد ندز
ار مدنگ یارب امد نیا لقادح هک دشاب هتشاد زین
ات9 یتناس هجرد2 یم دارگ
ب هقاس هب ماگنه هایگ دنینچمه .دشا دراد آ هب یناوارف زاین نتفر
. مدنگ
وزج درس و ودتعم یحاون تالغ و هدوب
ومن و تشک نآ
و آ تیارش رد و ایند ها ن زا یرایسب رد
ناکما فلتخم ییاوه ریذپ
یم .دشاب هناتسمز ماقرا زا ییرب مدنگ
95 ات هجرد یتناس زین ار دارگ
لمحت یم دننک و آ رد زین امرگ هب تموا م رظن زا . دراد یبوی دشر مدنگ مرگ یاوه
یتروص رد د ک
ه
دشابن دایز تبوطر یامد ریسمرگ قطانم رد و
ات50 یتناس هجرد55 لمحت یبوی هب زین ار دارگ
یم عافترا ات و دیامن یم تشاک یرتم9000
یکای تیارش ظاحل زا .دوش ناکما
تشاک ره رد نآ
یکای دراد وجو نآ هرش هب
تیدودحم هک تیارش نیرتهب .دشاب هتشادن ندوب یقالتاب و یروش یاه
ای دمدنگ یارب یکای قمع اب تسوتم تفاب یاراد یاه
بسانم یم یثنی هتیدیسا و دشاب
دهدنبادی(
87 .)99
2 2- - مدنگ یکیژولوفروم تاصخشم
هشیر :هشیر هشیر .تسا یحاس و ناشفا مدنگ یاه
جرای هقوط لحم زا یلصا و یعرف یاه
یم راق مه یگمه و هدش هشیر تیلاعف قمع .دنشاب
مدنگ یاه
ًالومعم دودح ای رد یتناس90
رتم
یم ای رد .دشاب یلومعم و مرن یاه
هشیر ددشاب مدنگ دشر یارب بسانم هک
ًالومعم اه قمع ات
80
یتناس یم ذوفن رتم یم آ مدنگ ومن و دشر یلصا لماوع زا یکی .دنک
ذج هشیر هلیسوب هک دشاب
20 عبانم یم اد یرتمک رتسگ وج هشیر هب تبسن مدنگ هشیر .ددرگ نیا و در
لیلد گ رتمک تموا م رب مدن
یم یکشی تیارش رد وج هب تبسن .دشاب
هناوتسا و یلایوت و دنبدنب تالغ هریت ناهایگ مامت دننام مدنگ هقاس :هقاس وط هب .تسا یا
یر دهک
هناوتسا لکش هتسد دوجو و یا
هدش هقاس ماکحتسا بجوم نآ رد ربیف یاه یگژیو نیا و تسا
د ار هقاس یدودحات یم موا م سرو ربارب ر
هقاس یاراد مدنگ ماقرا بلغا یلصا هقاس رب هوالع .دیامن -
یم زین یعرف یاه یم هدیمان هجنپ هک دنشاب
دنوش هرگ لحم . زغم و رپوت هقاس رد اه
یم راد .دشاب
یم توافتم فلتخم ماقرا رد هقاس گنر و تماخض دعافترا .دشاب
ًالومعم مدنگ هقاس ره یور رد :گرب دعت
7 دا 8 ات هرگ لحم زا هک گرب و هدش جرای هقاس یاه
هتفرگ رارق هقاس ووط رد نایم رد کی و وانتم روط هب ماین تمسق ود زا گرب ره .دراد دوجو ددنا
هک دنلب و کیراب هغیت و هب
یم گرب کنهپ هلزنم هب هک ماین .تسا هدش لیکشت ددشاب
نم گربمد هلز
هب ار هقاس دتسا ب رد یفالغ تروص
یم کمک هقاس ماکحتسا هب و تسا هتفرگ رب رد هرگ ود نی ن
.دیام
کنابز مان هب دننام هنابز یدیاوز گربمد و گرب لصاف دح رد کنابز .دراد دوجو راوشوگ و 1
زا
دودح و هدش جرای گربمد هب گرب واصتا لحم ات2
یلیم9 یب و فافش و دراد ووط رتم .تسا گنر
ش لیکشت هنابز ود زا راوشوگ یم هطاحا ار هقاس زا یتمسق و هد
رک یاراد و دنک یزیر یاه
گرب تیمها .تسا گرب ریاس زا رتناوج هک مدنگ هقاس یاه
یم دوجوب هی ب زا رترید و تساه دیآ
د
قوف .تسا دایز هداعلا
و تسا یلصا روحم کی یاراد هک دراد دوجو هلبنس کی مدنگ هقاس ره یاهتنا رد :لگ شیارآ روحم یور رد کلبنس دیلصا
یم دوجوب هچلبنس ای اه یاراد کیره و دیآ
ات9 یم لگ7 هک دنشاب
ًالومعم حا ل لمع زا دعب یم هناد هب لیدبت روراب هچلبنس ره رد لگ ود
کی لماش هچلگ ره .دوش
و یگدام ره .تسا هدش هدیشوپ مولگ ای هشوپ مانب رع م هدیاز ود تسوت هچلبنس .تسا مچرپ 9
ضع ود تسوت لگ و
مان هب هدیدرگ هطاحا فارطا زا هنیشوپ هب .تسا
و مچرپ ره فارطا رد دهوالع
هک تسا مدنگ زا یمادنا یلک رظن زا کشیر .دراد دوجو کنیشوپ مانب کچوک هدیاز هس یگدام مادنا ریاس زا رترید یم دوجوب اه
ش ن و تسا رتشیب کشی تیارش اب نآ یراگزاس دنیاربانب .دیآ
یمهم یکیژولوزیف یاس و مدنگ رد
دراد هدهع هب تالغ ر دیمیرک(
.)9979
1 ligule
29 عبانم :هناد گنر و واکشا هب هک تسا همدنگ عون زا مدنگ )رذب ای هویم( هناد هدرید فلترخم یاه
یم نیب هناد ووط .دوش -92
یلیم4 تماخض و رتم 4 نآ
5- 9/ یلیم رتم هناد رازه نزو .تسا ریغتم
نیب زین -60
تسا ریغتم مرگ 95 .
شخب دمدنگ هناد یلوط رب رد ییاه
درذب هتسوپ دربارف لماش
رولآ هیال نآ دن یم هدید مولتوکسا و نینج دمر سود لماش مدنگ هناد ییایمیش بیکرت .دوش
دیهوبرک ار ت ( اه /5 -75 ( نیيتورپ د)دصرد 62 -24
( یبرچ داوم د)دصرد 8 -2
/5 داوم د)دصرد 9
( یزلولس -2
/5 ( یندعم داوم د)دصرد9 /9
-2 /5 نیماتیو و )دصرد9 یم اه
مدنگ ینیيتورپ داوم .دشاب
یب یم نینتولگ و نیدایلگ عون زا رتش ب د آ اب بیکرت تروص رد هک دشاب
لیدبت نتولگ ه یم
.دندرگ
هوهق زمرق ات د)دیفس مدنگ هب فورعم( یدوخن ای ژب زا مدنگ گنر هرتسگ خرس مدنگ هب فورعم( یا
)
یازجا دفلتخم لماوع هب هتسب .تسا هناد مر سودنآ هدنهد لیکشت
یم اه تفس ای مرن تفاب دنناوت ی
یم نییعت ار نآ تیبوغرم مدنگ نتولگ نازیم .دنشاب هتشاد مدنگ .دنک
و هراهب تخس زمرق یاه
نآ زا نان هیهت زرا دلیلد نیمه هب و دنراد یرتشیب نتولگ هزییاپ خپ تیفیک .تسا رتشیب اه
ت
هب نان یک لماع ود هب هدمع روط ریمخت رب نتولگ تیمک .دراد یگتسب نان ریمی نتولگ تیمک و تیف
مدنگ .تسا رثوم نان مجح شیازفا و ییاونان ظاحل زا ددنتسه نتولگ یرتشیب راد م یاراد هک ییاه
ولام تیفیک زین هب هایگ نتولگ تیفیک .دنراد یرت
یم نییعت نآ یکیتنژ هنیشیپ هلیسو .دوش
م( نینتولگ شخب ود زا نتولگ )یوق یدودح ات و لکلا رد وولحم( نیدایلگ و )فیعض زاب رد وولح
هدش لیکشت ریمی )ششک( هتیسیتسالا لماع نیدایلگ و ریمی یگدنبسچ لماع نینتولگ هک تسا
دیقدص( تسا .)9912
-2 -3 مدنگ هچخیرات
فلع زا مدنگ شیادیپ آشنم .تسا هنایمروای و کیدزن روای دهنارتیدم قرش یحاون یشحو یاه
یحاون نیا
ًالومعم همین یحاون اب ی تسا کشی
و ناتسمز ناتسبات و یناراب یاه کشی یاه
سه .دنت
هب یترابع دودح مدنگ ات92
لبق واررس رازه97 یم تررشک هنایمروای رد دالیم زا
دیدرگ دودح و
ات90 .تسا هترشاد دوجو ایرسآ رد زین دالیم زا لبق وارس رازه 95 .
فولیواو اب هابار رد هاگتسای
یه .دراد ادبم دنچ مدنگ هک ترررسا د تعم مدنگ ب سک
ه یمن یترررسرد
ًا یقد هک دناد و عقوم هچ
مدنگ یلرررصا زکرم قیقد روط هب نکیل دهدرررش هتیانرررش یرررصخرررش هچ ترررسوت هک هیلوا یاه
لمارش
Triticum monococcum
و
Triticum dicoccum
یم هک هدوب نیاسلف و هیروس زا ددنشاب
انم ود نیا زا نیب و رررصم هب ه
دناتررسودنه هب ناریا قیرط زا و هدمآ ناریا هب س ررس و نیرهنلا
