Attribution of Responsibility to International Organizations in Light of the Bosphorus Case
(Type of Paper: Research Article)
Ahmad Momeni Rad1*, Bagher Roozbahani2
Abstract
The European Court of Human Rights (ECHR) is seen as the most important human rights judicial body not only in Europe but also around the world. However, with its decisions in such cases as Bahrami and Saramati, the ECHR has reduced its popularity and authority as a defender of human rights. Nonetheless, by applying the criterion of "effective control" instead of "ultimate control" for assigning responsibility to international organizations in the Bosporus case, the court seems to have recovered its credibility. This is so despite some well-founded criticism of the Court's decision in this case. This is the topic that the present article seeks to explain by analyzing the ECHR' judgement in the Bosporus Airways v. Ireland case.
Keywords
Ireland, Bosphorus, European Court of Human Rights, Bosphorus' presumption, international responsibility, violation of basic right.
___________________________________________________________________
1.Associated Prof. Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran (Corresponding Author). Email: momenirad@ut.ac.ir
2.Ph.D. Student in International Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran (Pardise Alborz), Tehran, Iran. Email: bagherroozbahani@gmail.com
Received: January 25, 2020- Accepted: January 25, 2021
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
نیب تیلوئسم باستنا یللملا
نامزاس اه
سورفسوب ۀیضق وترپ رد
( ملع :هلاقم عون _ ی
شهوژپ )ی
ؤم دمحا دار ینم
1
یناهبزور رقاب ،* 2
هدیکچ
هب رشب قوقح ییاپورا ناوید زا مهم ناونع
نا ح راب رراان و رشب قوقح یماح یئاضق نکر نیرت
هن رشب قوقح ییاپورا نوی ناونک تاررقم ییارجا اهنت
داای نااهج حطاس رد هکلب ،اپورا حطس رد
یم و ایبو م نابایم زا یتامارااس و یامار ب رایبن یایاری رو او ااب هاچرگا ناوید نیا .دوش
هب دوخ یعجرم هب رشب قوقح یماح ناونع
، ساک ت ش یارب
نایا زا ییاهر ،،کاشم
دواخ هاب
هب و ه می اب عرس شقن
رفی ی ن راایعم ماااعا و ورراسوب ۀیضق رد ی
« اتنک ررثام مر » هاب یااج
« یئاهن مرتنک »
نیب یلوئ م با تنا عوضوم رد هب ،یللالا
و خادرپ وررسوب هیضرف یفرعم
قیرط نیا زا اشگزاب راشب قواقح اقن ناینابرق زا یااح ۀورع رد دوخ نیت خن هاگیاج هب
وگلا دوخ زا و هدرک یی
فرو( نأش روخرد زا ربن
هراپ ا میااصت هب هدراو هجوم تاداقتنا ی ناواید
درک هضرع نایناهج هب ایی و یچ وررسوب هیضرف هکنیا نیاربانب .
ًاساسا زا یااح رد یلو ت
،یل ت اب رضاح راتشون هک سا یعوضوم ،هدرک داجیا نی ناینابرق و رشب قوقح أر
ورراسوب ی
نی نایب و حرش د ورد سا
.
ناگژاودیلک
ف ،رشب قوقح ییاپورا ناوید ، وررسوب ، نلریا نیاب یلوئا م ، ورراسوب ۀیضر
اقن ،یاللالا
.نیداینب قوقح
___________________________________________________________________
1 . رایشناد ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یسایس مولع و قوقح ۀ کشناد ،یمواع قوقح هورگ ، موئ م ۀ ن یون(
.
Email: momenirad@ut.ac.ir
2 . نیب قوقح یرتکد یوجشناد ناریا ،نارهت ، زر لا سیدرپ( نارهت هاگشناد یسایس مولع قوقح ۀ کشناد ،لالا
.
Email: bagherroozbahani@gmail.com
: فایرد خیرات 06
/ 11 / 1398 - :شریذپ خیرات 06
/ 11 / 1399
همدقم
و اپورا یاروش راکتبا هب هک رشب قوقح ییاپورا ناوید هب
روابنم نویا ناونک تارراقم زا نایاو
ماس رد رشب قوقح ییاپورا 1959
عماج رد ییاپورا ۀ سأت
ی س ، ش ماح رد ماهم زا راضاح نیرات
هن رشب قوقح نانا هگن و عجارم هنت
نیب ۀورع رد هکلب ،اپورا حطس رد ا ماهم . اسا یللالا
نیرات
ردااو رشب قوقح ۀنیمز رد هک سا یئاری ،نیداینب ف ه نیا قق ت یاتسار رد ناوید راببا ام
ی
نک ااما ،هدواب راشب قواقح نااینابرق یماح دراوم زا یرای ب رد نچره هرداو یاری . ماااک رد
ۀیاضق اننام( ردان نچره یدراوم رد فسأت دااهن نایا مبانت تاا جوم ، یتامارااس و یامار ب
. سا هدرک مهارف ار یرشب قوقح مک ت م هب اب روکذم ۀیضق رد هنارسأتم ناوید صقان رایعم نت ب راک
« ییاهن مرتنک »
هاب راایعم یااج
نیب مو ق ،باق ینعی یللالا
« ررثم مرتنک »
نیاب ینونااقریی رااتفر با تنا عوضوم رد هاب یاللالا
گرد ناعبات نامزاس ًافرو نداد هولج رصقم اب یاهن رد و درک یط ار یها تشا ری م ،هیضق رد ری
یعقوم و هداهن داینب یلبلبتم یانب ،،لم ار دوخ
هب هاب راشب قوقح یماح ناونع فیعاضت ت اش
هت لا .درک
ًا قاعتم هایلع ورراسوب یاایپاوه کرش ۀ نورپ رد طلی ۀیور نیا زا مو ع اب ناوید
رد نلریا ماس
2005 ۀاعلاطم راب هایکت ااب راضاح ۀتاشون . نااسر نیتا خن هاگیاج هب ار دوخ ،
هناخباتک ا ی - یریووت :قیق ت ۀویش نتفرگ شیپ رد و یدانسا -
هب ،یلیاکت یاکی حیراشت ما ند
مهم زا ه عاق یاری نیرت سا یلوا شسرپ نیا هب ییوگخساپ و وررسوب یأر ینعی ،ناوید زاس
ایی هک أر ت وررسوب ی هب ؟ سا هدرک داجیا رشب قوقح زا یااح ورالق رد یلو
،راگید ترا ع
نیا زا ایی أر
ی م ی ناوت هب ناونع أر ه عاق یی نایا هاکنیا ای ؟درک دای رشب قوقح ۀزوح رد زاس أر
ی
رادروخرب یواخ یگژیو زا ،رگید یاری اب ه یاقم رد بین نی
نایا انچره اسا راکک نایااش .
د هقباس هب قو م ه عاق رد ناوید م قتم یاری ر
ه نورپ اه ننام یی
M&C
نااالی هیلع زوایتم و
سیلگنا هیلع ناونع اب ،
« مداعم یااح نیرتکد »
. سا هدوب ،ماح نیا اب
هچنی ایااح نیرتکد
هدراک ورراسوب ۀیاضرف ینعی نی مداعم ای( ناونع نیا ق ت م ار کراش ۀ انورپ رد ااهنت ،
ماس رد هک وررسوب یکرت ییاایپاوه 1999
هب نلریا لود هیلع شتیکلاام قوقح قن ب س
، ش حرطم هاب مواسوم نیراتکد زا ًااتقیقح وررسوب ۀیضرف ماح ره هب . یدرگ قق م
M&C
هب شتیااح ،یلد قوقح زا
رشب ، عماج رت رادروخرب یرتلااب رایع و نزو زا و . سا
راتاشون نایا رد
م عورش اوعد ۀنیشیپ زا یرصتخم نایب اب ار عوضوم ی
،اواعد نیفراط عاضاوم هاب س اس ،میانک
یم ثلار نیدراو یاری زا یرصتخم رورم اب همادا رد و میزادرپ
د ی ناو ااه و یرتا گداد ییااپورا ی
یم ما ند ار ث ب ،رشب قوقح ۀیضرف نایب و حرش اب یاهن رد و مینک
یارجا طیارش و وررسوب
اب نی تن ی هج گ ی ر هاتاخ هلاقم بجوم ی م
ی ی با .
سوب ةیضق مسیروت یرلاوی اواه سورف
1 . سورفسوب یاوعد ةنیشیپ
رد رشب قوقح ییاپورا ناوید 30
نئوژ 2005 ورراسوب ۀیضق رد ار دوخ یأر انلریا هایلع1
رداو درک واصخ رد راشب قواقح ییاپورا نوی ناونک وضع مود یلوئ م هب طوبرم ۀیضق .
را ۀیدا تا ناریزو یاروش ۀیحان زا هک سا ینوناق تاما قا هب سپ نیا زا( ییاپو
یاروش راصتخا
،یا ت اهنی هب ییاپورا م
ی دوش (
Schorkopf, 2005: 1256-1257
نی اب ، کراش هاک حراش
هب( هیکرت ییاوه طوطخ ییاواه طوطخ هب قلعتم یمابنریی یاایپاوه ود وررسوب راصتخا
هب( قباس یولا گوی راصتخا
یم رد ار JAT
1993 اب ار ااهنی زا یاکی و هراجا ه
مااجنا روابنم
نلریا روشک یهار تاریاعت م
ی نک . ،ااح و هار رایزو روتسد هب ی نلریا تاماقم قافو ،اقنو
ۀبوصم 93 /
2990 زا یشخب عقاو رد هک ییاپورا یاروش ر ت
ی م اه ،لم نامزاس طسوت یلااعا ی
ۀمانعطق( قباس یولا گوی هیلع 820
/ 1993 ینما یاروش ارجا هب ار3
م ی دراذاگ یااایپاوه ،
300 - 737 فیقوت ریاعت ماگنه ار وررسوب کرش م
ی ننک هایلع ییاواعد فوووم کرش .
،اح ریزو میاصت حراطم انلریا یلااع هااگداد رد دوخ یکلام قح قن رب رئاد نلریا ،قنو
یم یرارو( ییای ری رت شور رب هیکت اب ه شدای هاگداد . نک ،این
1398 : 5 - 4 ملا تسا نینچ
م ی نک
« : زا ف ه طق همانع ااه و ،الم نامزااس ی ااهنی ورایپ
ۀبواصم 93 / 990 ،ااپورا یارواش
یولا گوی لود یریگولج ماجنا زا
ۀمادا ای لاعف ی اه یی ( نیوگزره و ینسوب هیلع )
هاک سا
هب ار یدایز یلام و یناج تارلت دوخ اب هاراه
هتاشاد نیانچاه ، رد لاااک مااقتنا زا یریگوالج
قن یاتسار ر ت
ی م اه م دارفا طسوت نایا رد ًلامااک هاک نااهاوخ کرش دوخ هن ، سا نونب
یب ارجام سا ریصقت .»
ملاعا هاگداد همادا رد م
ی نک : همانعطق اه قواقح وباج ،لم نامزاس ی
بو م نلریا یلخاد ان
ی نوش هاک ملا تاسا نایا ااب ار نلریا هار ریزو میاصت یاهن رد و
هرادا و مرتنک قباس یولا گوی طسوت ناهاوخ کرش یان
و هت ناد شتارایتخا زا جراخ ،دوش
___________________________________________________________________
1. Bosphorus Hava Yollari Turizm v. Ireland, APP. No 45036198 (Eur.Ct.H.R.30 June 2005), available at http://cmiskp.echr.coe.int(tkp197) portal.asp? sessioned=3666597 and skin=hudoc-en and action=request.
2 ۀبوصم . 93 / 1990 راراق زا هاک ساپورا یاروش قباس ۀبوصم رب ی ییأت اسا ،ایک
: Council Regulation 1432-
92,1992,O.J. (L151) 4 (EEC).
یروهاج و اپورا یداصتقا ۀعماج نیب تراجت عنم هتنوم و نات برو یاه
وراگن
ۀبوصم و 92 / 2656 ۀراااش ۀبواصم ااب طاا ترا رد نیعم ینف تاریرشت هب طوبرم اروش 92
/ 1432 راکک نایااش .
سا اروش
،روشنم متره ،صف قفو ینما ی عاضو یارب همانعطق هس
را ت ی م ااه و ناتا برو یرواهاج هایلع
هتنوم ورگن هب روبنم بباح ندراک راداو و نیوگزره و ینسوب یروهاج یتینما و یضرا یماات قن زا عناام
عضو یروهاج نیا هب حلو ۀداعا رد ینسوب برو .درک
3 . نیا همانعطق اه لود یم فروم ار اه وی یااهاایپاوه یمااات ات نک
، انراد ددرات نااشورالق رد هاک ار یولاا گ
. ننک فیقوت
یام نااهاوخ کرش یاایپاوه دروم رد اپورا یاروش ۀبوصم یارجا یلباق م ع رب مکح اهد
(
Zeynep ELibol-Bronneke, 2013: 7
ماجرف اب .
،اح ریزو یهاوخ هاب ه انورپ انلریا ،قنو
یلاع ناوید نیا
یم ماسرا روشک ناوید و دوش
د زا ا تبا رد ه شدای ییااپورا یرتا گداد ناوای
یتام قم ربن ساوخرد م
ی نک س س و ع ی
ًان اراجا هاب ار ناوید ربن ام
ی دراذاگ (
Kuhnert,
2006: 177-178
هاب ار ه انورپ نااهاوخ کراش ضارتعا اب روشک یلاع ناوید . ۀامادا روابنم
یام مااسرا راشب قوقح ییاپورا ناوید هب یگ یسر ۀداام ااسارب اات انک
1 موا ،اکتورپ زا
ه نورپ ییاپورا نوی ناونک
ًاد جم ( دواش یاسررب
Bosphorus, II, 2005: para.45
. نیارباانب
ناوید یاهن رد و ثلار دراو مود ،اوعد نیفرط عضاوم ،یل ت راشب قواقح و یرتا گداد یاه
. سا رضاح ث ب عوضوم ییاپورا
)سورفسوب ییامیپاوه تکرش( ناهاوخ تکرش عضاوم
ه نورپ نیا رد ناهاوخ : سا یع م
« ماابن یاراجا هاب ما اقا انلریا الود نی رد هک یتیعضو
یاسررب ،باق یعضو کی ،هدرک شیاایپاوه هیلع یایر ت ،ایک
ۀداام
11 ییااپورا نویا ناونک
هکلب ،هدو ن یایاصت نینچ کاختا هب رو جم نلریا لود ،رگید نایب هب . سا هدوب رشب قوقح رد
دروم ااع رایتخا هبوصم یارجا ۀو ن ۀداام اقن هاجیتن رد ،هتاشاد ،
21 ۀراااش ،اکتورپ زا 1
و یکلام قح قن( رشب قوقح نوی ناونک یلاعف
اسا ه اش قاق م (
Schorkopf, 2005:
نب هب نت م ناهاوخ کرش . 1259
3 ۀرااش ،کتورپ 7
ااب ،راشب قوقح نوی ناونک هب یقا لا
ناونع
« ماری قح
» یع م م ی دوش هاب ه اناوخ : کااختا ،ایلد
اسردان میااصت ایاب
تراا خ
هب ار یلیا ت ، قت ،ماک تروو
نک ،یوسوم(
1395 : 21 .
همادا رد ناهاوخ م
ی ابفا ی یتح ، تروورد ی هاک تا اهعت مااجنا اهج رد ی انلریا تااماقم
نیب یللالا یایاصت نینچ کاختا هب رو جم ناش هدوب
انا هدواب ینونااقریی نااشایاصت ماه زااب ،
اپورا ۀعماج اریز ، سا هچنی مداعم( مداعم یتیااح یی
ناونک رد ی
نو ه امی رشب قوقح ییاپورا
هئارا ه نورپ رد یان
هد نوبفا . قافاوم وررسوب کرش یکلام قوقح رد نلریا لاخد ،نیا رب
نیب قوقح یلک مووا اب ۀدام بوچراچ رد ،لالا
1 نویا ناونک هب یقا لا موا ،کتورپ زا نی
ا .
___________________________________________________________________
1 . ۀدام 1 و قواقح نیااضت هاب فاروم نوی ناونک وضع مود ؛رشب قوقح یئاپورا نوی ناونک دازی
ی ااه یاساسا ی
ییاضق یحلاو ت دارفا یماات یارب نوی ناونک موا شخب رد جر نم . نت ه ناش
2 . سا رد ق م یقوقح ای یقیقح زا معا یصخش ره ۀدارت
الا م می ی ب ار ی ک . سا دوخ ماوما زا ان
ی ناوت قاح زا
مواوا اای نونااق طاسوت هاک یطیارش هب طورشم و یمواع عفانم ظرح یاتسار رد رگم ،درک مور م شتیکلام نیب قوقح یلک نییعت ،لالا
م ی دوش ف اه اب هک ینیناوق یارجا رد لود قح زا عنام ماح ره رد قوف تاررقم .
دارتااسا مرااتنک و ضراوااع رااگید ااای تااایلام ااخادرپ نیاااضت ااای یمواااع عفااانم ااهج رد ماوااما ناایا زا ه
رج ی ها ساه یان ، .دوش
ریا لود هک حرش نیا اب یرارقرب رد نل
نزاوت یمواع عفانم ظرح رد رد دانج هاب نداد نایاپ(
تارا خ و هناتسودرشب و رشب قوقح ۀدرت گ قن هب ن یشخب هاتاخ ف ه اب هقطنم یب
رااش
( سا هدوب ناوتان ، اخشا هب یلیا ت یداصتقا
Hinare, 2006: 252
نااهاوخ کرش . یع ام
سا ( اایپاوه کلام اوه طوطخ کرشJAT
ه اش تازااجم نایا راب قبااس یولا گوی یلم یئ
نااهاوخ کرش رد میقت مریی ای میقت م عرنم چیه فوووم کرش هک حیضوت نیا اب . سا سا هتشا ن شعفانم یا ه ای و ترابن ، یری م زا معا ،هدواب رادروخرب نی زا هک یتعرنم اهنت.
فایرد هراجا اه دنیئوب یاایپاوه نورف ود ی 300
/ 737 سا زا ساپ ماه نی هاک اسا یراجیت
ۀبوصم بیوصت 92
/ 1432 اپورا یاروش ه شررقم
هایکرت یباکرم کاناب رد یدو ا م باا ح هب
( اشاب هتاشا ن ار نی اشادرب قاح قباس یولا گوی لود و بیراو
Campbell-White, 1995:
یاایپاوه فیقوت نیاربانب . 1063
ناهاوخ کرش یراجیتسا
ًلاماک ب ی طابر و ی ی باسانتمر هدواب
( سا
Bosphorus, II, 2005: paras.20-21
.
سا یهی ب هچنانچ
یقواقح تا هعت ماجنا یاتسار رد ار اایپاوه فیقوت هب طوبرم طیارش یماات
هب نلریا لود یاواعد اننام( اماری اخادرپ عناام رما نیا ،مینا ب ییاپورا ۀعماج زا یوضع ناونع
هب ناهاوخ کرش هب جورا سا تشاد ،یلد
اب دادرارق داقعنا رد ین ن ح ن
JAT
. سا هدو ن
2 . )دنلریا( هدناوخ تلود عافد
عافد نینچ ناهاوخ کرش ساوخداد ،باقم رد نلریا لود م
ی نک :
« نیب یراکاه یوقت یاها رب ا تبا راشب قواقح ییاپورا نوی ناونک هکنیا و یللالا
ام ی
اب ی ت هب ی ایاعر هاب هک دوش ری رت یو ن ارراقم
ت هاک واضع مود طاسوت ییااپورا ۀاعماج
نامباه وضع هب مه نوی ناونک رااش
م ی نور دواش رجنم ، .»
: اسا یع ام انلریا الود ...«
یتروو رد ناوید م
ی ناوت راایتخا یاراد رواشک نایا دواش زر م هک نک یگ یسر عوضوم هب
ۀرااش ۀبوصم دارم یارجا رد ،اع 93
/ 990 سا یلاح رد نیا . سا هدوب اروش روشک نیا هک
چیه یلاع رایتخا هنوگ قوت رد
ی ف ۀاعماج یقوقح مابن ماع تا هعت اریز . سا هتشا ن اایپاوه
ۀبواصم داارم یاراجا و ایاعر هب مبلم ار روشک نیا تاماقم ،اپورا 93
/ 990 و ااپورا یارواش
... سا هدرک ییاپورا یرت گداد ناوید زا هرداو یتام قم ماکحا زا یع ت ( »
Schabas, 2015:
یم شیپ مواعم ح زا رتارف یتح دوخ تایعافد ۀمادا رد ه ناوخ . 190
و دور م ی ابفا ی
« : غراف
هئارا نوی ناونک عوضوم یااح مداعم یتیااح ییاپورا ۀیدا تا و ییاپورا ۀعماج هکنیا زا م
ی
ننک نیب تا هعت یاعر فرو روشک نیا ، یفااک ااایپاوه فایقوت یاراب ار یللالا
ام ی اناد »
(
Bosphorus, II, 2005: para.112
ار نااهاوخ یااایپاوه فایقوت انلریا لود عواجم رد .
زا هدارتسا مرتنک رایعم اب بسانتم و ینوناق ًلاماک ناهاوخ طسوت ماوما
م ی ناد
، رد هتکن نچ
نیا عافد ی تا ،باق
،مأت هب ربن م ی سر :
1 جا ۀو ن رد اما ، سا هبوصم یارجا هب فروم ه ناوخ لود . . اسا هدواب ،ااع راایتخا یاراد ار
نی یارجا یگنوگچ هب ضارتعا ، سا ناهاوخ یاعدا دروم هچنی سا
؛هبوصم دوخ هن
2 تراابن م ع و رشب قوقح ییاپورا نوی ناونک رد ییاپورا ۀیدا تا یوضع م ع هب هجوت اب .
نینچاه و اپورا ۀعماج یقوقح مابن رب یفاک دو م
ی اید هاب دارافا ۀعجارم ناکما ناو
، م اپورا یقوقح مابن رد نوی ناونک ربندروم مداعم یااحECJ
،مأت
؛ سا
3 نیب تا هعت یاعر فرو . یهیجوات هاکلب ، ین نوی ناونک قوقح یارجا نماض ،یللالا
تاررقم زا ییاهر یارب نی
سا
Zenep ELibol-Bronneke, 2013: 25)
.
3 . ثلاث نیدراو
هب ایلاتیا و نات لگنا ناونع
وررسوب یاوعد دراو نلریا عضاوم زا یااح رد ثلار دراو م
ی نوش .
لود ودره نیب تا هعت یارجا هب طوبرم طیارش رارکت اب
و یللالا أت یی زا مدااعم یااح دوجو
و قوقح دازی ی اه یقوقح مابن رد یساسا ی نلریا
یام عورش ار دوخ تایعافد ، و اننک
هامادا رد
عاافد هب اها زا ای عفاانم یموااع جرا و ای نی عفاانم راب نااهاوخ یاووصخ
ام ی انزادرپ
(
Bosphorus, II, 2005: paras.129-132
.
هاک سا یاها بئاح ثیح نی زا اوعد هب ییاپورا نوی یاک ثلار دورو ملا تاسا
ااه ی
هئارا نیب یلوئ م دروم رد داهن نیا ۀیحان زا ه ش یاتاسار رد ًلامااک نچره ، لود یللالا
لود عفانم حراطم انلریا الود هک سا یبیچ نی زا توارتم اما ، سا نلریا
ام ی انک
(
Bosphorus, II, 2005: paras.122-128
هک حیضوت نیا اب . لاحرد
ی هک ری رت نلریا لود
نیب تا هعت یان م رب ،اع فرو ،نی اسا رب هک لود ینوصم زا یعسوم عفار ار یللالا
یلوئ م م
ی ناد یم هئارا ، هد
اب ، دوجو نیا
، یسررب دروم ۀیضق اخ طیارش نوی یاک ار
عفار نلریا یلوئ م م
ی ناد سا قتعم نوی یاک . انلریا
هرااچ ا ۀبواصم یاراجا باج ی
اپورا یاروش دراکلاع ،درایگ راراق یاسررب دروام یاب هچنی نوی یاک ربن زا . سا هتشا ن
ۀبوصم هکلب ، ین نلریا لود یاروش
( اسا ییاپورا
Costello, 2006: 100
دراو ااهنت .
نااهاوخ ننااه ه سثم نیا .دوب سیراپ یقوقح ۀ سثم ،داد ربن ناهاوخ عرن هب هک یثلار دوب قتعم هچنی
ث ب ،باق سا
دواخ هان اساایپاوه فایقوت رد انلریا لود راتفر عون ،
ۀبوصم 93 / 990 دااقتعا ،ایلد نیاه هب ،اپورا یاروش هاب
تاسرد ی یااعدا نااهاوخ اشاد
(
Bosphorus, II, 2005: paras.133-134
.
یارآ د ی ناو اه ییاپورا ی
1 . رظن لک رواشم ییاپورا یرتسگداد ناوید
بوکاژ یاقی رت رد
ی ر همانعطق اه اقتعم و یئاای ری رت ات هداد یبرل ری رت شور هب ار یولوا
: سا ...«
قیاضم رایا ب یریا رت ۀائارا ااب نلریا یلاع هاگداد ادرب ،1
ۀبواصم زا یتاسردان اش
93 / 990 هئارا اروش هدرک
... سا .»
هب یدایز یاها یو أشنم
ۀبوصم 93 / 990 ،ائاق و هدواب راب
رواب نیا سا
« ۀرااش( ینما یاروش ۀمانعطق زا سرد کرد 840
هک أاشنم ۀبواصم 93 / 990
یم یهتنم اپورا یاروش ۀبوصم زا حی و یری رت هب هدوب اپورا یاروش ...دواش
.»
اشیا رکذاتم نا
م ی نوش هالک اه ی
« یرثکا » و
« عرنم مرتنک »
یولاا گوی راایتخا رد هک اایپاوه یکلام هب
ا ، سا هراش . سا هدوب وررسوب کرش اب هک ،هنازور مرتنک ات دراد
ۀبوصم یارجا هکنیا زا سپ بوکاژ 93
/ 990 حی او ورراسوب کرش هیلع ار اپورا یاروش
م ی ناد ،وا هب ،
« بسانت » م ی پ دزادر هب اپورا ۀعماج ۀیور هب وصخ نیا رد . روااه ۀیاضق هژایو
2
یم عاجرا بوا م ناهاوخ یکلام قح قن اایپاوه فیقوت ایی هک مهم عوضوم نیا هب ات هد
یم .دزادر ب ،ریخ ای دوش هتکن نیا رب بسانت ،وا وصخ رد ،ک رواشم کأت
ی م ی نک اقوم ایمور م و ااایپاوه فیقوت :
ناهاوخ ح زا قوق ،هاقطنم رد دانج نداد ناایاپ زا اسا تراا ع هاک یمواع عرنم ربارب رد شتیکلام
هیجوت عااجرا ااب( یکلام قح یاعر ترورض و یمواع عرنم ،یص ت نیب یاهن رد ناشیا . سا ریذپ
رارقرب یقطنم یلداعت ، ئوس هیلع جورا سا ۀ نورپ ینعی ،رشب قوقح ییاپورا ناوید هیور هب م
ی نک
3.
2 . ییاپورا یرتسگداد ناوید یأر
هب اب ناوید ،یل ت یریگراک
هلحرمود ا ی رداو ار دوخ یتام قم مکح م
ی انک اراجا ،اباق ا اتبا .
ۀبوصم ندوب 93
/ 990 ناهاوخ کرش هیلع رد اب ار
نتفرگ ربن ،وا
« بسانت » یسررب ام ی انک
___________________________________________________________________
1. Bosphorus Hava Yollari Turizm ve Ticaret Anonim Sirketi v. Minister for Transport, Energy and communications, Ireland and Attorney General and Team Aer Lingus Ltd (Bosphorus Irish High Court Decision). (1994) .26 Irish Law Reports Monthly (I.L.R.M.) at 558,C.M.L.R.pp.464.
2. Case 44/79 Hauer v. Land Rheinland-pfal2 (1979) E.C.R. at 3747,p25(1980) 3 C.M.L.R.P.66:
روگنا( وم خرد شاک ساوخرد در ناهاوخ هیضق نیا رد هاب ارواش ۀبواصم ااسا راب ار یناالی تاماقم طسوت
ةرامش 62/76 یم شلاچ هب یع م و شک
م ی دوش ار نااالی یاساسا نونااق رد جر انم یو یکلام قح هبوصم :
یم ناهاوخ یکلام قح قن م ع رب یأر ناوید یاهن رد . سا هدرک قن . هد
3. See Sporrog v. Sweden, 5 E.H.R.R.35, 50-55,pp 66-74 (1983):
یم یأر ناهاوخ عرن هب رشب قوقح ییاپورا ناوید ه نورپ نیا رد کراش طسوت یدو م داجیا هک نایب نیا اب . هد
ۀدام بجوم هب یکلام قح قن ار ناهاوخ ماوما هیلع یتیس ملهکتسا ینااتخاس 1
نویا ناونک موا ،اکتورپ
ا ناکما ناهاوخ هکنی رگم ،هت ناد رشب قوقح . شاب هتشاد ار هدراو نایز ذخ
(
Bosphorus, II, 2005: paras.11-26
ۀبوااصم هااکنیا نیاایعت رد . 93
/ 990 درواام رد اروااش
فیقوت یاایپاوه ۀداام ییاای و ینتم ،یبرل ری رت ترورض ناوید ،هن ای هدوب مااعا ،باق ه ش
8
یم رویدای ار اپورا یاروش ۀبوصم زا ( دوش
Bosphoru, 2005: para.11
.
: سا قتعم یبرل یری رت شور هب اکتا اب ناوید
« ۀدام رد عرنم ۀالک 8
ۀبوصم 93 / 990
موهرم هدرت گ ا یم ،ماش ار ی ، شا ن یکلام موهرم ناضتم هالک نیا هک یرلاخم ،یلد و دوش
دارت م نی زا ان
ی ددرگ ( »
Bosphorus, 2005: paras.12-15
رد ناواید هاک یراگید ملا تسا .
اروش ۀبوصم یارجا یوقت یاتسار هب
راک م ی گ ی در
، ار هاچنی زا ریی یری رت هنوگره هک سا نیا
ک ب س ، ش نایب هک ررثم درکراک نتخا نا هرطاخم هب و یولا گوی رب راشف شها
ر ت ی م ااه ام ی
ناد (
Bosphorus, 2005: paras.17-18
.
یاتسار رد ملا تاسا نینچ ناوید بسانت ،وا ری رت و حیضوت
ام ی انک
« : یاساسا قواقح
هب قلطم قوقح یکلام قح( ناهاوخ کرش رااش
ان ی دور ، هب یروط یمواع عرنم بیقعت هک
م ی ناوت دزاس هجوم ار ناهاوخ قوقح یمور م .»
: شا ن فطل زا یلاخ رضاح ۀ نورپ رد ناوید راک یگژیو ود رکک یاش 1 هب طوبرم ۀبوصم ری رت هب ناوید هک سا یراب نیلوا . را ت
ی م ااه ییااپورا ۀاعماج ی ام
ی
دزادرپ (
Eeckhout, 2005: 426
.
2 ح یسررب هب ناوید هک سا راب نیت خن یارب . ینما یاروش ۀمانعطق یقوق
م ی دزادرپ اات
،همانعطق عوضوم یایر ت مابن ایی ، نک صخشم قح
ایکلام هب ار ناهاوخ وحن
غ ی بسانتمر
ضقن هدرک ( ریخ ای سا
Canor, 1998: 150
.
3 رشب قوقح ییاپورا ناوید یأر .
یم زارحا ار دوخ یحلاو ،یئاهن میاصت کاختا زا شیپ ناوید هاب س س و نک
کراش تادارایا
یم خساپ ،یک حرش هب ناهاوخ : هد
3 . 1 . ناوید تیحلاص زارحا بوچرااچ رد ار وررراسوب کراش اساوخداد ، یحلااو ث ب رد رشب قوقح ییاپورا ناوید
یم صیخشت رشب قوقح ییاپورا نوی ناونک ملا تسا نینچ و هد
م ی نک
« : قوقح یئاعدا قن
بن رد اب اایپاوه فیقوت( ناهاوخ یماات نتفرگ ر
پ ی ش طرش اه ییااپورا نوی ناونک یتیحلاو ی
یحلاو طرش ،ینیمزرس یحلاو طرش(
نیمزرس ورالق رد ، یتاک یحلاو طرش و یصخش
هدوب نلریا (
Scharkopf, 2005: 1260-1261
،) ۀدام مواش ت ًاقیقد هجیتن رد 1
نویا ناونک
رارق روببم م
ی گ ی در ( »
lock, 2010: 1
.)
3 . 2 خساپ . ةبووصم صوموش شدوع ووصخ رد ناهاوخ داریا هب 93
/ 990 ووصخ رد
یسررب تحت هدنورپ ...«
ۀبوصم 93 / 990 ۀدام اسا رب اپورا یاروش 249
یمااات رب ارجا ،باق ییاپورا ۀعماج ۀ هاعم
چیه و هدوب نلریا هلاج زا هعماج یاضعا ینوناق ربن زا اضعا زا کی
ان ی ناوت هناش نی تاررقم زا
ک یلاخ ... ن .»
همادا رد م ی ابفا ی
« : رب هبوصم میقت م یارجا کت
کت اضعا ی ی
،باقر . اسا ایدرت
ۀبوصم 93 / 990 زا 28 ،یروی 1993 یشخب اپورا ۀعماج یاسر ۀلجم رد نی راشتنا نامز زا ینعی
سا ه ش بو م نلریا یلخاد قوقح زا ( »
Bosphorus, I 2005: para.18
.
3 . 3 خ رد ناوید صلادتسا . دنلریا تلود راتفر بسانت شدع رب ینبم ناهاوخ یاعدا وص
راعشا ناوید دروم نیا رد م
ی دراد ...« : هب ،یاسو نیب یاب ًات عاق هتفرگراک
هلاواح فا اها ااب ه ش
شاب رارقرب یقطنم ی سانت
» (
Schorkopf, 2005: 1262-1263
هب نایاپ رد ناوید . ملاعا حارو
م ی نک ...« : رگ ربن رد اب نیاب ۀعماج یمواع عفانم ظرح هک یعقاو نیا نتف
ۀا نج هاک یاللالا
قواقح و راشب قواقح هیلع نوشخ ،دنج یعضو هب نداد نایاپ زا سا ترا ع و دراد یتایح نیب ۀناتسودرشب یولاا گوی رواشک هاب هک اایپاوه فیقوت ،نیوگزره ینسوب یروهاج رد یللالا
هاب باسانتمان یراتفر ،دراد قلعت راااش
اان ی دور ( »...
Bosphorus, I, 2005: para.26
ناواید .
قاح ریبن ناهاوخ یساسا قوقح قن وصخ رد نینچاه
« الاا م ۀدارتاسا قاح زا بایمی
یکلام » قح ای و
« تیلاعف
» ملا تسا نینچ م
ی نک
« : یارجا و مااعا و ین قلطم قوقح نیا
نیب ۀعماج طسوت یمواع عفانم فا ها نیمأت هب طونم اهنی الا
سا یلل ( »
Bosphorus, 2005:
paras.19-26
هاب ا ن یرتاشیب یاها زا رضاح ۀ نورپ رد یمواع فا ها نیا سا یهی ب .
( هدوب رادروخرب ناهاوخ یساسا قوقح نیمأت
Schorkopf, 2005: 1258
قاح اسا نیاه رب و
ۀبوصم بجوم هب ناهاوخ یکلام 93
/ 990 سا ه شن قن ( »
Bosphorus, 2005: para.45
.
3 . 4 صداعم تیامح . رظندروم
ناوید
رکذتم ناوید هنیمز نیا رد م
ی دوش رد ی یرو تاررقم ییاپورا عماوج سسثم تا هاعم هچرگا :
ناوید اما ، نرا ن یساسا قوقح زا یااح وصخ
ECJ
ًا قاعتم رد هاشیر هک ار یقوقح نینچ
یاسر هب ،دراد هعماج یقوقح مابن یلک مووا م
ی سانش و ناونک زا ی نو هب ماهم ناونع نیرات
دای قوقح نیا ع نم م
ی نک و ایاعر ار ییااپورا ۀاعماج مااعا یعورشم طرش ه شدای ناوید .
یم یساسا قوقح هب مارتحا واضع مود و هعماج یاهداهن طسوت هحورطم یواعد ، ناد
د رد ای ناو
ار سو ی هل ا ی ی ی قت مر ی م یم یقلت دارفا قوقح زا یااح رد فرو ، نک
باین اهنی دوخ هکنیا زا ربن
م ی نناوت لود و رگید دارفا هیلع ، اشذگ رابن زا هاک یلیلاد هب انب . ننک قح قاقحا وضع یاه
مداعم ییاپورا ۀعماج یقوقح مابن رد ار مداعم یااح دوجو رشب قوقح ییاپورا ناوید هاچنی
ار
رد هک ناونک ی نو ، سا أت یی م ی نک
.(Bosphorus,2005:paras,161-163).
4 هصلاخ . ناوید مکح
نلریا هار ریزو روتسد ناوید وصخ رد
ار ناهاوخ کرش یاایپاوه فیقوت ًلامااک
ااب قا طنم
ۀدام 8 ۀبوصم 93 / 990 ( اپورا یاروش ق طنم و
ۀمانعطق اب 820
یم ینما یاروش نیا هب و ناد
عاج نب ی م ی سر
« : قن ینامز مداعم یااح ضرف م
ی دوش ررقم هک تا ییااپورا نویا ناونک
یاتاسار رد ه اشدای الود هاک سا یلاح رد نیا . شاب ه ش قن اراکشی نلریا لود طسوت هاب شراگید تا اهعت زا ییااپورا ۀاعماج( طوبرم نامزاس رد شتیوضع زا یشان تا هعت یارجا سا هدرک مو ع رشب قوقح ییاپورا نوی ناونک بجوم ( »
Bosphorus, II, 2005: paras.145-
رایعم نیاربانب . 150
« یااح » روشک نی طسوت وررسوب ضرف نااه ای نوی ناونک رد جر نم
هب . سا ه شن قن نلریا لود رگید ترا ع
راب قاح( ار نااهاوخ کراش ینویا ناونک قوقح
هب یکلام مهم عوضوم ب س
هاتفرگ ه ایدان ینااهج و ییاپورا ۀعماج عفانم زا یااح ینعی ،رت
( سا
(Schorkopf, 2005: 1263
ااب دنهااه نلریا لود هک سا نیا ضوررم ،هکنیا هولاخ .
ۀاعماج رد شتیواضع زا یشان یقوقح تا هعت یارجا بج یرایتخا یتقو ،هدرک ،اع نوی ناونک . سا هتشا ن ییاپورا
رشب قوقح ییاپورا ناوید و ییاپورا یرتسگداد ناوید یارآ تاداریا
را ناوید یأر هک اجنی زا هب رشب قوقح ییاپو
یعون ک ی رادرب ییااپورا یرتا گداد ناوید یأر زا ی
یأر ودره نیاربانب ، سا نامأوت
هتشاذگ قن ۀتوب هب م
ی نوش :
1 ۀداام زا هاک اسا یری رت عون ،هرداو یاری یساسا تاداریا زا یکی . 8
ۀبواصم 93 / 990
هب تاالک وصخ
« یرثکا
» ،
« عفانم » و
« مرتنک » جر نم نی رد زا ه اش هئارا مکا م نیا یوس
. سا هتخاس مهارف ار ییاضق داهن ود نیا طلی طا نتسا ۀنیمز و ترا ع
زادرپ نتام رد فوووم ی
ۀدام 8 ایکلام مواهرم ۀ انرادربرد رتشیب ،ه شدای مکا م ربن زا اسا
الود هاب قالعتم هاک
و مرتنک موهرم ات سا یولا گوی هرهب
رادرب رش رایتخا رد هک اایپاوه زا ی هدواب وررسوب ک
یم متخ هجیتن نیا هب ه شدای ترا ع زا یتئارق نینچ . سا دوش
،مکاا م نایا ربن زا ات ۀداام
8
ت وررسوب یاایپاوه نداد رارق زا عنام یاکاح
ۀبوصم 93 / 990 راکک نایاش . شا ن اروش
شادرب یوقت رد ناوید سا یمز نایا رد دوخ ۀیور هب ًافرو ،روببم ترا ع زا دوخ
هان ،اسوتم
: سا هدرک اعدا و ه ش هب هک هبوصم رگید نوتم زا
نابز اه ،ه یدرگ میبنت رگید ی قد
ی ًااق نیااه
ار یکلام( موهرم م
ی ناوت دوان طا نتسا ملا تسا نیا هب خساپ رد.
م ی ناوت رگ
ًلاوا یتاما قا :
هک دروم رد ماجنا یدرف قوقح ،کرد و( یکلام قوقح م
ی ذپ ی در رت عبات یاب اشاب قیضم ری
،ایناسراپ(
1392 : 5 - 3 یلاحرد ، هئارا ری رت هک
نی ساکع اسرد فوووم مکا م بناج زا ه ش
،دوش یع م ناوید هکنیا سا یهی ب . سا ترا ع
زادرپ ۀدام ی 8 هداام نیا ات ین نیا زا عنام
،دراد عاسوم یریا رت زا ایاکح دوخ ، هد رارق دوخ مواش ت ار وررسوب یاایپاوه هان
!.قیضم هدام نتم اریز تاالک و
یدانتسا هن
ااهنت ًاامابلا ار ایکلام مواهرم اان
ی ننااسر هاکلب ،
. نتا ین رادرواخرب نااهاوخ یااایپاوه نداد راراق شاشوپ ت رد یفاک حارو زا نینچاه ازا ی ن ور ،ماهبا دراوم رد مأت
ی ن یعی ط قوقح مووا اسارب دارفا قوقح ، یواج(1
1391 : 66 راب
ود قوقح ل قوقح رضاح ث ب رد( اه ییااپورا ۀاعماج
( دراد ای جرا
Bosphorus, I, 2005:
paras.14-16
: سا قتعم رونوک هنیمز نیاه رد .
« ااب انرا ن قاح ییااپورا نوی یاک و اروش
هب دانتسا ترورض
اه ننک قن ار دارفا قوقح ،هجراخ روما هب طوبرم ی .»
رد هانیمز نیا رد یو
یااح یاها وصخ هجراخ روما و یتینما سایس ۀنیمز رد وضع مود طسوت رشب قوقح زا
نب هب 2 ۀدام 6 ( ییاپورا ۀیدا تا ۀ هاعم دانتسا TEU
م ی نک (
Conor, 1998: 152
.
نار یًا ۀبواصم فالتخم نواتم هب هعجارم یاعدا : 93
/ 990 تاراا ع زا ایکلام مواهرم جارختاسا و
ربن هب هجوم نا نچ ،یدانتسا ان
ی سر . هاب ه شدای مکا م هک ،یلد نیا هب نواتم هاب هاعجارم یااج
ۀمانعطق زا فلتخم 820
هک ینما یاروش أشنمرس
ۀبوصم بیوصت 93
/ 990 نوتم هب ًافرو ، ساروش
هعجارم ،مکاح جیار مووا فلاخرب یلکش هب مه نی روکذم ۀبوصم زا فلتخم هدرک
انا . اسا حاضاورپ
فلتخم نوتم هب هعجارم رد ناوید ۀیور یانعم و ری رت نیرتهب هک ار ینتم ناوید :دراد نیا زا یاکح
رد ار هتشادرب ی نتم نیرتهب رضاح ث ب رد و نک باختنا ، شاب ق
ی
ًان نی یاان م رب هک سا ینتم
ًلاوا
یزاین هب یکلام قح زا ناهاوخ یمور م لاعف و
ی یو ؛ شا ن نار یًا رااشف مااعا هج رد الود راب
. شاب بین یولا گوی . ین دوهشم رضاح ؛ نورپ رد یری رت نینچ هت لا
ًاثلار ناوید یاعدا : نا نچ رونوک داقتعا هب انب دوخ قباس ۀیور هب اکتا اب روکذم ری رت ۀئارا رد
. ین عافد ،باق ۀ انورپ هاب هانیمز نایا رد ییااپورا یرتا گداد ناوید
Com2 - Centro
عااجرا
یم یلاحرد . هد هب ه شرکک ۀیضق هک
میر ش ها اه ، ورراسوب ۀ نورپ اب ًلامااک
تواارتم نی زا
،هدواب ییااپورا ۀاعماج قوقح دروم رد ورتنس ۀ نورپ هک سا نیا رد مه نی توارت ه اع . سا تروورد ی هک اسا نااهاوخ ایلاعف و ایکلام قح( یدرف قوقح دروم رد وررسوب ۀ نورپ
Zeynep ELibol-Bronneke, 2013: 18)
.
ًاعبار اه م ع : ۀبواصم یضرف ف ه اب اایپاوه فیقوت یناوخ 93
/ 990 ۀامانعطق و ارواش 820
. ینما یاروش
___________________________________________________________________
1 راب ینت م یاب یدادرارق قوقح( ینا نا قوقح یماات و قوقح هن سا نوناق اب لاوا ،یعی ط قوقح بتکم رد .
. نشاب ،دراد ینا نا قلخ یعی ط نیناوق رد هشیر هک ینا نا نیناوق 2. Case C-124/95,the Queen,exparte Centro-Com Srl.v HMTreasury & Bank of England,1997,E.C.R.I-81.
نااه هنوگ هاب ارواش ۀبواصم ، اش هداد حیاضوت هک ۀداام هژایو
8 ار ش یواصت زا ف اه ،نی
هب نایب ینشور ان
ی نک ، هب هنوگ ا ربن هب هک ی م
ی سر د ی ناو اه هب دوخ ه شدای ی یاعابتنا ترواو
نتم زا ار یف ه ۀمانعطق و هبوصم
820 ناشاب هدرک جارختسا فا اها نیاب رد ،فاوو نایا ااب .
،هبوصم ربندروم یلااتحا دروم نیا هب ناوتب یاش
« : و وواسووس وارلاف تالود تاعنامم
ناکرا ورد ی ر نآ گنج رد قن زا یریگولج ف ه اب اایپاوه هب یسرتسد زا ،
ر ت ی م اه » هراشا
اسا نیاه رب .درک ه هک یضرف رد ،
ار ناوید یجارختسا ف میرایگب رابن رد لاااب دروام
نایا ،
یان حیضوت ف ه ، هد
هنوگچ ییاایپاوه ۀراجا م
ی ناوت رد و دزااس عارتنم ار یولا گوی روشک
مابن ،خم ماح نیع ر ت
ی م اه یلاحرد ؟! شاب بین روشک هک
ه شدای هن هدارتاسا ا و هدراک نی زا ی
یلرتنک هن نی رب
( ! سا هتشاد
Conor, 1998: 159-160
.
هک سا نیا رضاح ث ب رد هجوت نایاش ۀتکن و هدواب رقت م یولا گوی رد هن وررسوب کرش
یترااجت اای صخاش هان و هداد مااجنا یتاایلاع رواشک نیا بناج زا هن نآ زا
یاعرن کراش نایا رد
هتشاد نا وررسوب کرش . پاوه زا
ی ااا رد یترفاا م یااهروت مااجنا اهج رد ًافراو یراجیتاسا ی
هب فلتخم یاهروشک هدارتسا یولا گوی بج
م ی هدرک سا . زا کراش نایا ۀدارتاسا اان م نیااه راب
اایپاوه ان ی هت ناوت قان ر ت ی م اه عضو ی ف ه و ه ش ناوید یطا نتسا
نیا زا ر ت ی م اه . شاب
2 مکاا م یاری تادارایا زا رگید یکی . رد ه اشدای
ۀ انورپ ایاعر م اع ورراسوب
« ،اوا
بسانت » سا (
Drewniak, 1997: 1077-1078
ۀعماج یقوقح یلک مووا زا یکی هک ،وا نیا .
بالطم نایا رگناایب ،هدراک داجیا ار نی دوخ ۀیور رد یرت گداد ییاپورا ناوید هک سا ییاپورا ماجنا ،اع نیب یاب هک سا ف ه و هتفرگ
ربندروم . شاب رارقرب یقطنم یطا ترا ،اوا قبااطم
یرگید هب هک ا ،اکم یعون هب بسانت ،و
رااش م ی دور ،اوا یانعی ،
« هالخا م نیراتاک »
یاراب
تروو ما قا هکنیا یاراب نااکما اح ات یاب ربندروم ،اع ، شاب دنهااه هبوصم ف ه اب هتفرگ
هب ار دارفا قوقح رد( هلخا م نابیم نیرتاک شف ه هب ن یسر ثا ب رد . اشاب هتاشاد هارااه
د یاری رد روکذم دراوم زا یکی بین یلعف اای( ورراسوب یااایپاوه دادرتاسا هاک سا نیا ناوی
هراجا دادرارق مااتا زا سپ یولا گوی اس هب اایپاوه زاورپ یتح م
ی اناوت زا هدارتاسا ۀانیمز
ماکشا نیا هب خساپ رد .دزاس مهارف روشک نیا یارب ار اایپاوه م
ی ناوات ۀبواصم ۀایقا لا ، ارگ
ۀرااش هب اروش 92
/ 1432 ۀبوصم زا شیپ هک 93
/ 990 اروش مزلا ارجلاا ه ش هدوب هاب اای زا زاورپ ،
نیارباانب . اسا هدراک ملااعا عونام ،ییاپورا ۀعماج وضع یاهروشک زا ای هب ار یولا گوی روشک ( ینارگن نینچ یارب ییاج هدارتساءوس
هب . سا هتشا ن دوجو اایپاوه زا ینخس
فایقوت ،راگید
یارب اایپاوه ن یسر
هن هبوصم ف ه هب ض اهنت
،هتشا ن یترور
،هبوصم یارجا یاتسار رد هکلب ااب
،هبوصم ف ه قق ت ناکما یرتاک ۀلخا م یزاین هکنی نو ب
دارافا یاساسا قواقح قن هب اب
ی
صقت ی ر سا هتشاد دوجو ، شاب وررسوب کرش ام ث ب رد(
(
Drewniak, 1997: 1081
.
)صداعم تیامح نیرتکد( سورفسوب ةیضرف 1 . هیضرف ةنیشیپ
ۀیضرف ۀیضق رد ا تبا وررسوب
Mac1
ماس رد ناالی مار ف یروهاج هیلع 1990
رد ،دز هناوج
زویتم ۀیضق هب یاهن رد و ش یوقت و رارکت2
نیب مو ق دروم ۀ عاق کی ناونع یللالا
یاوعد رد
. یسر روهر ۀصنم هب ورررسوب ۀیضرف مان هب وررسوب زاس کی هب تارایتخا ماقتنا ؛هیضرف نیا قباطم نیب نام
یوس زا یللالا نوی ناونک وضع مود
جر انم یاساسا قواقح زا ه شدای نامزاس هک سا زاجم یتروو رد اهنت رشب قوقح ییاپورا رد
ناونک ی نو
،یشوراس( نک هئارا ،هدوان مهارف نوی ناونک هچنی مداعم یتیااح ، 1390
: 94 - 83 ،
نیاربانب لود اه هب تارایتخا یورت میریلع وضع ی امزاس
ن اه نیب ی ماا ق رد ناانچاه یاللالا
قن اه و رشب قوقح ی دازی
ی اه کرت ای ،عف زا یشان نوی ناونک رد جر نم یساسا ی ،اعف
ااه ی
نی یوضع هب هک ینامزاس ه میرد
نا ای یلخاد قوقح تاررقم یارجا ۀجیتن رد هاوخ(
اهج رد
فیارو ماجنا اب
ی ن اللالا ی ،یناامز( انام انهاوخ یقااب نااش 1387
: 64 - 59 ار بالاطم نایا .
ۀیضق رد ًانیع رشب قوقح ییاپورا نوی یاک
Mandenco
مااس رد ناالی مار ف یروهاج هیلع3
1990 نیراتکد ناونع ت هک ،حرطم
M&Co
( دراک رواهر
Bosphorus,II.2005:para.108-
مداعم یااح نیرتکد ناونعریز نوی یاک میاصت . 110
یرت گداد ناوید عطقم نیا ات هت لا(
یم قیوشت ار ییاپورا نک
ۀاعماج یقواقح مابن ملاقتسا هب هک ماح نیع رد ،ییاضق داهن نیا ات
جر نم یساسا قوقح اب ار دوخ ، سا نب یاپ ییاپورا ناونک رد
ی نو ( نک قی طت بین
Costello,
2006: 91
هیلع زویتم ۀ نورپ هب طوبرم رت ی ج ۀیضق . ماس رد نات لگنا
1999 . اسا نایا رد4
یراذاگاو زا ساپ یاتح نویا ناونک واضع مود یلوئا م رب رشب قوقح ییاپورا ناوید ه نورپ نیب نامزاس کی هب تارایتخا نوی ناونک تاررقم ،باقم رد یللالا
کأت ی هدراک نااشنرطاخ ام
ی
دزاس
، ج نورهش هک ینوناق ؛ یا یلگنا نورهاش عقاو رد( یقراطلا
نکااس ،ا ج ا ت قرااطلا
ینیناواق زا ودراه خیرتاسام نااایپ ااب ،هتخاس مور م دوخ یأر قح زا ار سیلگنا یاکاح و بیواصت ناتا لگنا طاسوت هانادازی هک نت ه مزلا
اراجلاا ه اش انا (
Bosphorus, II, 2005:
___________________________________________________________________
1. M &C v. Federal Republic of Germany (1990) 64 D.R.138.
2. Matthews v. U.K,[1999] ECHR (Ser.A), p.45.
3. .Mandenco v. Federal Republic of Germany (1990) 64 D.R.138:
وی یاک طسوت هک ناهاوخ تارداو و تادراو کرش ،هیضق نیا رد اقن رطاخ هب هایرج خادرپ هب مبلم ییاپورا ن
نونااق
یم ییاپورا نوی یاک رد اوعد حرط هب رو جم ،ه ش یتباقر قوقح(
نوی یاک .دوش اپورا
یی ا رد ی ن ملااعا ه انورپ ام
ی
دراد تارایتخا ماقتنا ، لود زا
اه ی ناونک وضع ی نو قواقح ییاپورا هاب راشب
نامزااس ااه نیاب ی ۀاعماج رایبن( یاللالا
را ییاپو
ًامابلا یفان لوئ م ی نوی ناونک ما ق رد روببم مود دو م رد
یراذگاو تارایتخا ۀ نی
.
4. Application No,24833/94,Deinise Matthews v.United Kingdom,1999-I Euro.C.H.R. February18 ,1999,p.252.
para.31
ماثم نیا اب ناوید نیاربانب . م
ی هاوخ ییااپورا نوناق نیب یکیکرت ، نک ملاعا نونااق و
ایاعر رد سیالگنا الود یلوئا م اب طا ترا رد یلخاد ا ناونک اعاوق
ی نو یاان ،ائاق دواش
(
Bosphorus, II, 2005: para.32
ۀیضق ودره . لااب
واضع الود کی هک ندوب ه عاق نیا رگنایب ،
ییاپورا ۀعماج ان
ی ناوت ورا ۀعماج هب تارایتخا ماقتنا اب ،نوی ناونک بجوم هب شریارو زا هناش اپ
یارجاام زا رتشیب زویتم ۀیضق هت لا . نک یلاخ
M&Co
ایااح نیراتکد ایوقت و ای ثت رد
زا غراف ،ییاضق مابن دوجو فرو هک( مداعم ررثم
،ار نی ندوب ماراک و یااح تا را یارب یفاک
مداعم م ی ناد ررثم ( سا هدوب
Costello, 2006: 103
نیرتکد ،زویتم ۀ نورپ اسارب . ااح
ی
ش هاوخن قق م رگم
هکنی یگ یسر ییاپورا یرت گداد ناوید
« ررثام اماراک و » واصخ رد
یاعدا قن هب( نوی ناونک رد جر نم یساسا قوقح راکشی نیرتکد مهم یاهرایعم زا یکی ناونع
هب مداعم یااح ( شاب هدروی ،اع
Bosphorus, II, 2005: paras.23-31
.
هب رجا طیارش رگید ترا ع وررسوب ۀیضرف یا
سا ترا ع ، انک بار یاب ه ناوخ هکنیا زا
مداعم یتیااح هچنی
ناونک رد ی
نو دواجو باین ییااپورا ۀاعماج حطس رد ، سا دوجوم ییاپورا
ۀیضق رد ربندروم یااح ،یتیااح نینچ دوجو ضرف رد یتح نک بار ناهاوخ هکنیا ای ،دراد هب یسررب دروم سا ه ش قن راکشی تروو
.
سورفسوب ةیضرف صامعا طیارش 1 . نیب نامزاس تابوصم یارجا یاتسار رد وضع صود )باختنا قح( لمع رایتخا یللملا
بااختنا رد روشک نیا هک دوب نیا وررسوب کرش( ناهاوخ یاهاعدا زا یکی وررسوب ۀیضق رد یارجا ۀو ن ر ت
ی م اه نیلوا . سا هتشاد ،اع رایتخا لاثس
وصخ نیا رد هک ی رداا تم ناهک هاب
یم یاراجا رد( ،اع رایتخا یاراد وضع لود هک درک ضرف یاب یدراوم هچ رد هک سا نیا ،دوش
ییاپورا یاروش هبوصم ایی . سا هدوب ام ث ب رد
م ی ناوت ۀاعماج هاک یدراوام یماات رد ،درک اعدا
یم رارق باطخ ار وضع مود ییاپورا اایتخا واضع لود هک سا نیا رب ضرف ، هد
یاراجا باج یر
( اشاب هتاشا ن ار هعماج نوناق یارچ و نوچ نو ب
Bosphorus, II, 2005: para.157
خاساپ رد.
م ی ناوت ۀدام رگ 3
/ 290 ۀاجیتن هاب هراشا ًافرو ییاپورا ۀیدا تا ۀ هاعم ربندروام
هاعماج نونااق
،ائان هاجیتن نی هاب یریا م ای شور هچ اب وضع مود هکنیا اما .دراد ام
ی نواش رد ، دواخ راایتخا
راشب قواقح ییاپورا ناوید سیئر وررسوب ۀیضق رد . ساهنی
Lu Rius Wildhaber
هاب حاراو
:درک ملاعا
« یم مااعا ییاج رد اهنت وررسوب ضرف یارجا هب ًافرو نوی ناونک وضع مود هک دوش
هطوبرم نامزاس رد دوخ یوضع زا یشان یقوقح تا هعت م
ی نزادرپ
1.»
___________________________________________________________________
1 . وضع مود یارب ار هعماج نیا نیناوق هک ییاپورا عماوج ۀ هاعم لا
مز ارجلاا م ی ناد .
رد ییاپورا ناوید انلریا رواشک یلااع ناواید :دراک ملاعا هنیمز نیاه رد وررسوب ۀیضق
ه ی چ هنوگ اهج ییاپورا یرت گداد ناوید هب ه نورپ عاجرا زا سپ هچ و شیپ هچ یرونام تر ق
،اح ریزو روبنم( نلریا لود تاماقم نینچاه . سا هتشا ن یتام قم ربن ملاعا انلریا ،قنو
نوناق اسا رب هچ یرایتخا چیه ۀبوصم( اپورا ۀعماج
93 / 990 انلریا نونااق ااسا راب هچ و
یالخاد نونااق هاب ییااپورا ۀاعماج یاسر ۀلجم رد راشتنا و بیوصت زا سپ نی رد همانعطق هک(
ینوناق فیارو ماجنا بج ه ش ،ی ت نلریا ۀداام زا هاک شا
8 ۀبواصم 93 / 990 ،هاتفرگ تأاشن
یرگید رایتخا ( سا هتشا ن
Schorkopf, 2005: 1262
.
ناالی هیلع ی نک و یو ۀیضق رد مااس رد ناالی هیلع ناگِر و ریب ،1
1999 نایا هاب ناواید
عوضوم هلئ م م
ی دزادرپ ساوخداد هکنیا ملاعا اب ناالی ایی هک ناهاوخ
اه یئاواه ساناژی هایلع
ف ه اب سناژی قوم نانکراک طسوت هک( ییاپورا أت
یی یما ختسا یاهدادرارق ه اش حرطم ناش
هب ار دوب نب ،هدرک ملاعا شریذپ ،باقریی سناژی ینوصم ،یلد 1
ۀداام 6 اقن ار نویا ناونک
نب قن راکنا اب ناوید نچره ؟ریخ ای سا هدرک 1
ۀدام 6 حیراو ییوگخاساپ زا ناالی طسوت
ایی هک عوضوم نیا هب هاگداد
اه ناالی ی بگ ی هن ا اواعد عااتسا م ع بج ی نااهاوخ
ااه هتاشا ن انا
(
Bosphorus, II, 2005: para.28
هب(
چیه سناژی سسثم نس هکنیا ب س یالاع راایتخا هانوگ
زا ااعدا نایا ماح ره رد اما ، فر هررط سا هتشاذگن یقاب یدراوم نینچ رد دوخ یاضعا یارب ( ش حرطم ناالی یوس
Kuhnert, 2006: 181
.
بثا راب و ییاپورا نویسناونک راکشآ ضقن رایعم و نامز اوعد تا
1 . راکشآ ضقن نامز
نیب نامزاس ایی هکنیا ار وررسوب ضرف هطوبرم یللالا
و ریخ ای هدرک مااعا و کلاام ینامز هچ
تواارتم میااصت ود کااختا زا یاشان هاک دراد دوجو توارتم ۀ یقع ود ، سا یبایزرا نیا یان م ناوید ا رد ی ن اایلاتیا هایلع ینیرا ساگ ۀیضق رد . سا هنیمز ژلب و2
مااس رد کای 2009
ناواید ،
:درک ملاعا ییاپورا ...«
ناوید فروم هاب قاا لا ناامز رد ه اناوخ مود اایی ، انک نییعت ات سا
رداق وتان نامزاس هدوب
نا زا یاشان فلاتاخا ،ح یلخاد مت یس ایی هک ننک نیعم ین ن ح اب
اب ضراعت رد یرگراک ،ئا م ناونک دارم
ی نو سا هدوب رشب قوقح ییاپورا ؟رایخ ای
( »
Lock,
2010: 8
یارجا نامز وررسوب ۀیضق رد ناوید رگید یهاگ ید رد . ۀیضرف
ناامز ار وررسوب
ییاعدا قن م
ی ناد نیب نامزاس هب قا لا نامز هن رد ینیرا اساگ ۀیاضق رد هاچنی ننام ،یللالا
( داد خر وتان
Bosphorus, II, 2005: para.155
.
___________________________________________________________________
1. Wait and Kennedy v. Germany and Beer and Regan v. Germany,[1999] ECTHR (Ser.A), p.3.
2. Gasparini v. Italy and Belgium (APP no. 10750/03 (section II), 12 May,2009):
