Online ISSN: - Spring & Summer
University of Tehran Faculty of Literature and
Humanities
Journal of
Iranian Studies
(Jis)
DOI: https://jcl.ut.ac.ir/ /jis.
The state of public health in the Qajar era from the perspective of foreign tourists ( - )
Khadijeh Alemi | Fatemeh Alimohammad
. Assistant professor of history department of Tehran University, Tehran, Iran.
Email: alemi @ut.ac.ir
. Master graduate of Iranian studies department of Tehran University, Tehran, Iran.
Article Info Abstract Paper Research:
Research Article
Social history is one of the sciences that examines the changes in people's lives in different historical periods and challenges them. The issue of people's health and, in general, the changes that occurred in medicine during the Qajar period are among the issues that are important in the social history of this period. With the arrival of foreign tourists to Iran, some of whom were also doctors, health took on a different definition and the people of Iran faced new aspects of medicine, treatment and medicines that were different from their native medicine.
During the Qajar period, due to political and social conflicts and problems, public health was not in a good condition. For this reason, the Qajar statesmen (since the chancellery of Amir Kabir) took interesting measures to improve public health. As they sought to use a new structure and model to restore the health status of the society. The arrival of modern ideas from Europe was the main focus of these changes. The Qajar government's dealings with the western civilization brought about a kind of political-social disillusionment, the main result of which was to follow the example of European medical institutions and use macro strategies. For this purpose, the main question of the current research is, what measures and policies did the Qajar government use to improve the public health of the people? This article is done with the method of historical description and analysis and has investigated the claim that the Qajar government used three major strategies to improve the health status of the people, including improving the level of general and specialized knowledge, legislation and establishing medical institutions.
Achieving this fact that the Qajar government, through macro strategies, was able to implement measures such as pest control and quarantine at the country level, is one of the achievements of this research. This article can be a good example and achievement for other researches in this field in various aspects of health, including health in different places, types of diseases, causes of diseases and treatment style of doctors.
Received:
July Accepted:
September
Keywords:
Public health, Qajar era, foreign tourists, hospital.
How To Cite
Alemi, Khadijeh; Alimohammad, Fatemeh ( ). The state of public health in the Qajar era from the perspective of foreign tourists ( - ). Iranian Studies, ( ), - .
Publisher University of Tehran Press.
University of Tehran Faculty of Literature and
Humanities
همانلصفود
شهوژپ
ناریایاه
یسانش
لاس 21
هرامش،
2
یپایپهرامش،
12
ناتسباتوراهب 2042
،
98 - 241 DOI: https://jcl.ut.ac.ir/ /jis.
گن زا راجاق رصع رد یمومع تشادهب تیعضو یجراخ ناحایس ها
( 7221 ـ 7031 )ش
یملاعهجیدخ
2
| یلعهمطاف
1دمحم
1 .
،رایداتسا ؛لوئسم ۀدنسیون .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یناسنا مولع و تایبدا ۀدکشناد ،خیرات هورگ
:همانایار
@ut.ac.ir alemi
2 هتخومآ شناد . ا یسانشراک
دشر یسانشناریا .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یناسنا مولع و تایبدا ۀدکشناد ،
هلاقمتاعلاطا
هدیکچ
:هلاقمعون یشهوژپ
رات ی خ عامتجا
،ی ی ک ی مولع زا ی غت هک تسا یی تار گدنز ی هرود رد ار مدرم فلتخم یاه
رات ی خ ی سررب ی نآ و هدرک هب ار اه یم دقن لئسم .دشک ۀ هب و مدرم تشادهب یلکروط
غت یی تار ی رود رد هک ۀ دمآ دوجو هب بط رد راجاق
، وزج دراوم ی رات رد هک تسا ی
خ
عامتجا ی ای ن مها زئاح هرود ی
ت تسا س دورو اب . ی ناحا جراخ ی ا هب ی نار خرب هک ی زا
نانآ رعت تشادهب ،دندوب کشزپ ی
ف د ی رگ ی ا مدرم و تفرگ دوخ هب ی
نار هبنج اب یاه
دج ی د ی کشزپ زا و ی راد و نامرد هو ا هبور موب بط زا توافتم هک دندش ور ی
نآ .دوب اه
رد یمومع تشادهب ،یعامتجا و یسایس تلاضعم و اهداضت لیلد هب راجاق ۀرود رد تلود ببس نیدب .تشادن رارق یبسانم عضو )ریبکریما ترادص نارود زا( راجاق نادرم
نچ ؛دنداد ماجنا یمومع تشادهب یاقترا روظنم هب یهجوت بلاج تامادقا نا
یارب هک
هرهب لابند هب هعماج تشادهب تیعضو میمرت
.دندمآرب نیون ییوگلا و راتخاس زا یریگ
هشیدنا دورو راجاق تلود دروخرب .دوب تارییغت نیا یلصا روحم ،اپورا زا هناددجتم یاه
هنوگ ،برغ ندمت اب یلصا ۀرمث هک دروآ راب هب ار یعامتجا ـ یسایس یگدروخرس یا
یریگوگلا نآ هرهب و ییاپورا ینامرد یاهداهن زا
نیدب .دوب نلاک یاهدربهار زا یریگ
و تامادقا هچ راجاق تلود هک تسا نیا رضاح شهوژپ یلصا شسرپ روظنم تسایس هب ار ییاه اب راتشون نیا ؟تفرگ راک هب مدرم یمومع تشادهب دوبهب روظنم
نیا یسررب هب و هتفای ماجنا یخیرات لیلحت و فیصوت شور هتخادرپ اعدم
هک تسا
یاقترا لماش( نلاک دربهار هس زا ،مدرم تشادهب تیعضو دوبهب یارب راجاق تلود نوناق ،یصصخت و یمومع شناد حطس
.درک هدافتسا )ینامرد یاهداهن داجیا ،یراذگ
یتامادقا تسناوت ،نلاک یاهدربهار قیرط زا راجاق تلود هک بلطم نیا هب یبایتسد هیام دننام یبوک نیا درواتسد هلمج زا ،دنک ییارجا روشک حطس رد ار هنیطنرق و
.تسا شهوژپ راتشون
رضاح هب لیلاد تشادهب فلتخم ی
نوچمه نکاما رد تشادهب
ب عاونا ،فلتخم ی
رام ی ب زورب للع ،اه ی
رام ی نامرد کبس و اه ی
ناکشزپ
، یم هنومن دناوت
بوخ درواتسد و ی
یارب اس یر شهوژپ ا رد اه ی ن مز ی هن .دشاب
:تفایردخیرات 11 ریت 1011
:راشتناخیرات
21 رویرهش 1011
هژاودیلک
:اه
مومع تشادهب ی
،
،راجاق رصع
،یجراخ ناحایس بی
ناتسرام .
دانتسا هجیدخ ،یملاع
یلع ؛ همطاف ،دمحم (
1011 .) رصع رد یمومع تشادهب تیعضو
( یجراخ ناحایس هاگن زا راجاق 1221
ـ 1010 )ش شهوژپ . ناریا یاه نش یسا ، 12
( 1 ،) 98 - 111 .
رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم
همدقم
هرهب شیازفا یارب ییاهراکهار لابند هب رشب ،خیرات لوط رد
هدوب تملاس و یگدنز زا یرو .تسا
مهم لوط شیازفا ،یگدنز تیفیک یاقترا یارب ناسنا ره ۀزیگنا نیرت زا یشخب هب یبایتسد و رمع
نیازا ؛تسا یگنادواج هتفرگ تروص هنیمز نیا رد ینوگانوگ تامادقا هراومه ور
نیمه رب .تسا
شیازفا و رمع یاقترا و یرامیب زا یریگشیپ رنه و ملع ار یمومع تشادهب ،ریخا نرق رد ،ساسا نامزاس شلات هار زا تملاس باختنا و هتفای
امزاس و هعماج ۀنایارگ ن
انعم یصوصخ و یمومع یاه
هدرک ( دنا
،ولسنیو 1821 : 190 ـ
ۀدننکوگزاب ،نامرد و تشادهب خیرات رد شهوژپ ،تلع نیمه هب .)181
هکنیا لوا ؛دراد یساسا درکراک ود ،یعامتجا راتخاس نیا .تسا یعامتجا یاهوگلا و اهراتخاس هکنیا مود و تسا رشب یبرجت شناد یاقترا یارب یرتسب و هنیمز یرامیب نامرد
نوگانوگ یاه
یم هدهع رب ار عماوج
ود خیرات لوط رد اهروشک یتشادهب و ینامرد یاهراتخاس ،ظاحل نیدب .دریگ
نآ .دنراد هدهع رب ار هدمع ۀفیظو فظوم اه
و یمسج یگدنلاب و دشر یارب ار مزلا طیارش دنا
مرد و یتشادهب راتخاس نینچمه .دننک نیمضت شیوخ ۀعماج رد یناور هعماج ره رد ینا
یا
شناد یبایزرا یارب یلمحم )دنمفدهریغ ای دنمفده(
هدوب نادنمشناد یرظن یاه .تسا
هدوب عماوج زا یرایسب ینامرد و یتشادهب راتخاس ۀدنزاس ،خیرات لوط رد قوف لماع ود .تسا
هعماج و شناد بحاص ناکشزپ لصو ۀقلح رت و دشر ییاناوت مکاح تراظن ریز هک( ملاس یا
یق
شسرپ ،باب نیا رد .تسا بط و یکشزپ شناد ،)دراد .تسا یسررب و نایب لباق یمهم یاه
تملاس حطس یاقترا دنور رب یریثأت هچ یمومع تشادهب راتخاس هک شسرپ نیا هب نتخادرپ یم یزاب هعماج هژیو تیمها ،دنک
.دراد یا
رد .تسا تیمها زئاح رایسب ،یبرغ شناد دورو ببس هب راجاق ۀرود زا یدایز دادعت ،هرود نیا
هدع .دندش دراو ناریا نیمزرس هب هناگیب یابطا و ناکشزپ
ناراشتسم عقاو رد نابیبط نیا زا یا
یم حیجرت ینامرد تیلوئسم رب ار شیوخ یماظن و یسایس ۀفیظو هک دندوب یماظن بلاج اما .دنداد
د ناشیا ییاناوت ،قوف دارفا ۀمه ۀدمع یگژیو کی هک تسا هجوت نیازا ؛تسا دادیور تبث ر
رد ور
هدش یعس رضاح ۀلاقم و ثحب دارفا نیا رظنم زا راجاق نارود رد ناریا ینامرد یاهراتخاس تسا
هشیر تشاد رظن رد دیاب .دوش یسررب نیدب .دش زاغآ هرود نیمه زا نامرد و تشادهب لوحت یاه
جوت و هعلاطم ،ناریا ۀعماج ینامرد عضو زا حیحص مهف یارب ببس و مهم رایسب راجاق رصع هب ه
.تسا یساسا مز رد ین ۀ همانرفس رابرد هک ییاه ۀ
ا ی نار رامش ،هدش هتشون ی
هدیسر پاچ هب باتک هک تسا
بی رتش نآ شرامش هب اه یا
همانرفس رامآ اه
یا ب ی نا کچ ی هد همانرفس زا هاتوک یا هدرک هدنسب اه
.دنا
شهوژپ اهراتسج و اه یی
همانرفس هب هک اپورا یاه
یی نا رابرد ۀ ا ی نار هتخادرپ یم ،دنا ود هب ناوت
لک هورگ ی شخب دنب ی :درک ی ک هورگ ، باتک تسرهف هب هک دنتسه ییاه راگن
ی ناونع یاه
همانرفس اه یا ناونع لصف یاه اه
یا شخب هتخادرپ همانرفس ره یاه ب هک دنا
ی رتش تسرهف مان اب
صوت یف ی هتخانش یم دنوش دننام صوت تسرهف یف
ی همانرفس وسنارف یاه ی
رد دوجوم ناخباتک
ۀ لم ی
ای نار صوت تسرهف و یف
ی همانرفس لگنا یاه ی س ی ناخباتک رد دوجوم ۀ
لم ی قتدمحم ششوک هب ی
دمحاروپ ی جاتکج ی ی صوت تسرهف ا یف
ی همانرفس اه باتک و یخیرات یاه سور
ی رد دوجوم
یلم ۀناخباتک ناریا
امه قداصدمحم ششوک هب ی
نو ا .رف ی ن باتک زا هتسد ک اه
تسا ی ییاه دنراد زا
ا هلمج ین سب هک ی را ی نآ زا دق و هنهک اه ی
م ی همانرفس هب و دنتسه رد دوجوم یاه
ی ک هناخباتک
مه و هدرک هدنسب ۀ
همانرفس شهوژپ ،مود هورگ .دنرادن دوخ رد ار اه هب هک دنتسه ییاه
ی ک ی ا ود
و عوضوم ی هژ همانرفس زا رابرد و دنراد هراشا اه
ۀ ی ک عوضوم یا ی ک رهش یا موسر و بادآ ی
ک موق
یا ی ک آ یی ن وی هژ م(
دننا دنچ رد )زورون ی
ن تسج همانرفس روآدرگ و وجو
ی هدش نیازا .تسا ور
شهوژپ ابرد هک ییاه ۀر
ماجنا راجاق ۀرود ناریا ۀعماج رد تشادهب تیعضو یا
ف هت دشاب
، نادنچ
ن ددعتم و هدرتسگ ی
تس وس زا . یی دی رگ
، صع رد تبابط و بط عوضوم هب دنچ ره بامک راجاق ر
ی ش
هدش هتخادرپ ،تسا
رد ۀراب شرازگ هب فطع اب تشادهب یاه
س ی ناحا برغ ی قحت نونک ات ی
ق
همه لقتسم و هبناج ی
هتفرگن تروص .تسا
یم شهوژپ ۀنیشیپ ظاحل هب هجوت بلاج قیقحت هب ناوت
ناونع اب ییاتسور نسحم رات
ی خ ا رد تبابط و بط ی
نار ( اپ ات راجاق دهع زا ی
نا ش اضر رصع ها
) هب
اور ی ت دانسا ،ددعتم یاهویشرآ و دانسا هب یسرتسد و ندوب دنتسم دوجو اب باتک نیا .درک هراشا
فعض ،یرظن بوچراهچ نتسبن راک هب ببس هب میهاربا زمره باتک اما .دراد یراتخاس یاه
اب داژن
ناونع زاسون ی کشزپ ی مومع تشادهب و ی
رود رد ۀ راجاق تبابط یداهن یسررب اب ًارهاظ ۀرود
یم مشچ هب هنیمز نیا رد زین یرگید لصفم تاقیقحت .دراد یهجوت لباق تیزم ،راجاق زا ؛دروخ
یم هلمج باتک هب ناوت ز و تشادهب ،تملاس
ی اب یی راجاق رصع رد ۀلاقم زین و هتسجرب رحس زا
ناونع اب یناجیلع یدهم
« شلاچ اه ی مومع تشادهب ی
ا رد ی نار د زا راجاق رصع ی
د س ی ناحا
برغ ی
» شهوژپ رد یراتخاس هاگدید نتشادن ببس هب ،نیا دوجو اب .درک هراشا یگنوگچ ،قوف یاه
هدنام لوفغم راجاق نارود یتشادهب و ینامرد راتخاس نورد رد یعامتجا طباور نیازا ؛تسا
رد ور
.دوش هتخادرپ مهم نیا هب هدش یعس ور شیپ ۀلاقم 7 راجاق ۀرود زاغآ رد تشادهب تیعضو .
مهم زا رت شرازگ هب هجوت ،راجاق نارود رد یمومع تشادهب یگنوگچ مهف یاهرازبا نی تسا ییاه
هدیسر ام تسد هب یدرف تشادهب ۀنیمز رد هک نامه .تسا
شیپ هک هنوگ تشادهب ،دش هتفگ رت
ساسا نیا رب .تسا یدرف عفانم هب یبایتسد یارب یعامتجا و دنمراتخاس یتفایهر عقاو رد یمومع شرازگ چمه ییاه یم راجاق ۀرود رد یگدنز کبس ۀوحن نو
هلیسو دناوت
تیعضو کرد یارب یا
.دشاب هرود نیا یمومع تشادهب
7 . 7 . یدرف تشادهب
مهم زا یکی هفلؤم نیرت
مامح ،راجاق ۀرود رد تشادهب یاه زا یکدنا دادعت ًارهاظ .دوب یمومع یاه
مامح .دنتشاد یصوصخ مامح ناکما مدرم رب هولاع یمومع یاه
تفاظن و تشادهب درکراک
ناور ۀدافتسا ،یرهاظ مامح رد ار شیوخ تاقوا رتشیب یناریا نانز .تشاد زین ینامرد
یمومع یاه
یم فرص ارآ لدابت هب .دندرک
مامح مومع یاه
،ی گرزب نزخم ی
زخ مان هب ی هن تشاد مه هک ۀ مدرم
م مامحتسا نآ رد ی
تح .دندرک ی
ضعب رد ی مامح مک نانز اه بط تعاضب
ق ۀ اپ یی
،ن دوخ کرچ سابل
زخ رد ار ی هن م ی .دنتسش نیازا ؛تشادن یبسانم تیفیک هنیزخ بآ ًارهاظ ینارومأم ،یزکرم تلود ور
تشامگ راک هب نآ رب تراظن یارب ار (
وی
،زل 1019 :
)012
شرازگ یخرب ،نآ رب هولاع . ناشن اه
یم ل و ششوپ زا یرادروخرب ناکما ،رقف لیلد هب یماع مدرم دهد ساب
دنتشادن ار زیمت یاه
(
زنکم ی
، 1038 :
)01
دنتشاد ترفن زیمت صاخشا زا مدرم ،ییاپورا ناحایس یخرب شرازگ هب . (
و درب
،نوتسو 1011 :
)180
هب ، یروط ،هنومن یارب ؛دنتشاد مامح زا رارف یارب ییاهدنفرت مدرم هک صاخشا
م گنر انح اب ار دوخ تسد ناتشگنا ،صخشتم ی
اشغ و دندرک یی
ا زا ی ن م ار کرچ ،گنر ی
دناشوپ .
بیترت نیدب م
ی تسناوت دن تسش نودب زور دنچ ات نک رس وشو
ن ( د
ربماو ی
، 1012 :
)91
یب . مدرم یهجوت
هبنج رگتیاور ،یدرف تشادهب رد
وضو و لسغ نوچمه یلامعا مدرم ًارهاظ .دوب زین یرگید یاه
یم یفاک تفاظن یارب ار
هدافتسا هب یلیامت و دنتسناد هدنیوش زا
شرازگ یخرب رد .دنتشادن اه اه
هدش لقن هک تسا ای
نار ی نا یهام ی ک راب پ ی نهار یم ضیوعت ار
و دندرک هب سابل نامه اب
م باوختخر ی
( دنتفر
وورد ی
،ل 1009 :
.)11
نانز نینچمه تسا ماگنه
مامح
، سابل اه ار یم تسش دن و
یهاگ سابل اه ی مت ی ز م ون و ی شوپ ی دند . سیار ( 1090 : 121 ) ینلاوط ندرکن مامح ببس تدم
هتسناد رقف و سابل نتشادن ار نانز یخرب تسا
. هب هدهع نانز لومعم روط
تسش راد سابل یوشو
نانآ .دندوب م رد ار هداوناخ سابل
ی نا ت تش ی زلف ی م هناخدور و رهن رانک رد ی
دنتسش نیا یارب نانز .
یم هرهب سابل شلام و ندیبوک و نوباص زا راک رب
دند (
وی
،زل 1019 :
.)011
تسش تیمها ،ندروخ اذغ باب رد مک رایسب وشو
( انرسلاراک شرازگ قبط .دوب گنر 1012
:
202 ـ 200 ار تسار تسد ناتشگنا کون طقف نارضاح ،هاش نیدلارصان رتخد یسورع مسارم رد )
دنتسش شرازگ . کاح اه ی ا هک تسا نآ زا ی
نار ی نا مرب همقل تسار تسد اب ی
زا و دنتشاد ندرب راک هب
ب لاگنچ و دراک و قشاق ی
.دندوب ربخ دانتسا هب
وورد ی ل ا ی نار ی نا تح(
ی خرب ی ماگنه )ناگرزب ی
یم ضوع ار دوخ لامتسد وب هک دننک
ی هدننکزئمشم تنوفع و کرچ ا
ی ( دشاب هتفرگ
وورد ی
،ل
1009 : 111 ـ
.)111
شرازگ دییأت ای در رد یم رظن هب یلو ،درک لمأت دیاب لااب یاه
سر یلک عضو د
هدوبن بولطم راجاق رصع رد تشادهب .تسا
7 . 2 . یمومع تشادهب
هبنج ،یمومع تشادهب
هدرتسگ و یعامتجا یاه
یم ششوپ زین ار یرت
شرازگ دانتسا هب .داد
یاه
هتورگ .دنتشادن یبولطم عضو یتشادهب ظاحل هب ناریا یاهرهش بلغا ،یجراخ ناحایس (
1018 :
211
) ش ار نادمه رهش هچوک اب یره
نامتخاس یاراد و فیثک و هبورخم یاه
تخاسدب یاه
یم فیصوت
یب هب ،شرازگ نیمه رد .دنک هدش هراشا رهش بآ زا هدافتسا رد یلاها یتلاابم
؛تسا
هب هنوگ یا هتسناد رهش کنخ یاوه ار ابو و نوعاط ندشن عیاش تلع هتورگ هک تسا
. رگید شرازگ
س کی ۀیلاگ ،ناهفصا ۀرابرد نابایخ ندوبن شورفم و رهش تخاس زا یجراخ حای
وا .تسا نآ یاه
یب ار عوضوم نیا
یم لقن و هتسنادن رهش یاوه تنوفع و یگدولآ رد ریثأت
هب ،امرگ ماگنه هک دنک
نابایخ مدرم ،کاخ ندشن دنلب روظنم
بآ ار اه یم یشاپ دندرک (
لوا ی و ی
،ه 1011 : 111 ـ
شرازگ رد .)111
همانرفس ون ی ناس
، وزق رهش تشادهب تیعضو ی
ن ن ی ز سرت بولطمان ی
م هدش یم رظن هب .تسا دسر
بولطمان نیرت هدوب نارهت رهش هب طوبرم تشادهب تیعضو تسا
. هچوک و گنت تلاحم و اه
پرپ ی چ تشادهب تیعضو و مخو ی
رهاظ و ی دح هب مدرم ی
هک هدوب بولطمان لاراک
( انرس 1012 :
101 ) م شرازگ ی دهد
« : نآ تفاثک اه
ب ی اهن ی ت اپ ًاصوصخم ،تسا یی
ن رد و رازاب هچوک
اه یی هار هک
م ی ناد م و قوپاق ی
ناد لام شورف لحم و اه ۀ ی دوه ی اه اد رارق در سک درادن ناکما . ی
ا زا ی ن هلحم اه
وب اب و دنک روبع ی
شلا تنوفع ۀ
هبور )مئاد تروص هب( رادرم دوشن ور
» ربماو . ی ( 1012 : 91 ) نی ز
رد تیعضو ۀراب تشادهب
ی ش هب نارهت ره دوبن
کاپ ی گز ی خ ی نابا هراشا لزانم و اه دراد
. رد درجورب
شرازگ اه ی همانرفس ون ی ناس جراخ ی
، گرزب رهش ی
ب هک تسا ی
تس عمج رفن رازه ی
ت هتشاد تسا .
هچوک جک اه و جوعم و هدوب گنت اهرازاب و
رات ی ک
؛ همه زا اج عوبطمان یوب مه ماشم هب
م ی هدیسر تسا لاچ . ۀ خ بلاغ حارتسم هنا
هچوک فرط هب اه
دوب زاب و رد یهاچ هب رهش تافاثک مامت
یم لقتنم نآ زکرم دش
(
انرسلاراک ، 1012 :
.)219
لاراک مت درجورب هب تبسن ار دنواهن رهش انرس ی
ز رت
سرت ی م یم دنک ( نامه : 213 ).
ش ی زار ناوارف دوجو اب ی
می هو کاروخ و ی اه بآ و و اوه ی لدتعم
، رهش ی
مت ی ز من باسح هب ی
مآ د اریز ؛ بآ ش هدولآ .دوب ًارهاظ امرگ ی دولآ بآ و اوه ۀ
رهش همه هلاس تافلت
زی دا ی م راب هب ی دروآ (
وی
،زل 1019 : 211 ـ
.)219
2 . تسایس یمومع تشادهب تیعضو دوبهب رد راجاق تلود ۀیلوا یراذگ
2 . 7 یصصخت شناد و یمومع یهاگآ حطس یاقترا .
ومع تشادهب حطس یاقترا یارب راجاق تلود تسایس ،هاش نیدلارصان ۀرود لیاوا زا ،یم
یراذگ
نیلوا .درک لابند ار یصاخ تامادقا
ی زکرم تلود هک ی
ارب ی مومع تملاس شخب ندرک نردم ی
ماجنا
،داد .دوب نارهت هب دودحم ًاتدمع رییغت ۀنیمز رد ریبکریما رکفت موادت ،رظن دروم ۀمانرب ًارهاظ
حطس ود رد هک دوب روشک شناد راتخاس حطس کی و یمومع حطس کی ؛داتفا قافتا نلاک
قیمع هتشر .درک سیسأت ار نونفلاراد ریبکریما ،صاوخ حطس رد .یصاصتخا و رت
یاه پی هدا
،ماظن
هراوس پوت ،ماظن سدنهم ،هناخ
ی
، کشزپ ی حارج و ی
، زاسوراد ی ناک و ی سانش ی نونفلاراد رد ردت
ی س
م ی دش . نونفلاراد ۀسردم ۀدمع ۀتشر هس طابترا ناشن ،تملاس و یکشزپ اب
تملاس تیمها ۀدنهد
تلود مشچ رد یمومع لزان حطس .تسا راجاق نادرم
مهم یهاگ و رت هاگدید رییغت ،رت
مومع یاه
شرازگ دانتسا هب .تسا یتشادهب لئاسم هب مدرم ییاپورا یاه
یم رظن هب ،اه
ندوب نییاپ دسر
ذم و یهقف ثحابم طلَخ زین و یمومع یهاگآ حطس حطس لزنت بجوم ،یکشزپ یاهروتسد اب یبه
هب ـ یمومع تشادهب
تسش رما رد هژیو ( دوب هدش ـ ندیماشآ و وشو
،یربماو 1990 :
.)31
همانرب دورو .تشاد هدمع لیلد ود ،هاگدید نیا اب هلباقم یارب ریبکریما نامز زا تلود یزیر
مهم زا ،نونفلاراد رد سیردت یارب یناملعم لکش هب یبرغ بط تسایس نیرت
زا .دش تلود یاه
.تفای اقترا هیعلاطا رشن اب یمومع یهاگآ حطس ،رگید یوس گوگلا
ی ر ی اهداهن زا ی اپورا یی ارب ی
اقترا و شزومآ ی
هعماج مومع کرد
، و زا ی هژ رت ی ن َا تشادهب لئاسم مهف لاکش ی
راجاق ۀرود رد
مهم .تسا رت
ی ن شنم أ ا راشتنا ی ن وگلا ی ارهت هیدلب ۀرادا رد صاخ م ماجنا ن
ی .دش
،رما نیا رد
لوا ی ن ما ترادص نامز هب ماگ ی
بکر ی ر مرب ی لاس رد .ددرگ 1201
/ش 1211 ق وا هت روتسد ۀی
هوزج یشزومآ یاه ارب
ی هاگآ ی رد مدرم ۀراب ا لماوع ی داج دننک ۀ ب ی رام ی اه ی رسم ی و ابو دننام
هار اه ی پ ی گش ی ر ی نآ زا ا .درک رداص ار اه ی
ن هاگآ لماش لمعلاروتسد س
یزا مدرم صوصخرد کاپ
ی
حم ی ط ز ی تس نابایخ دننام یگدنز .دوب
هب یندیماشآ بآ هب هجوت ،قوف لمعلاروتسد یدیلک طاقن زا
هشیر رب هولاع تشاد رظن رد تلود ،هویش نیا اب .دوب یرامیب لماع ۀلزنم رد تافارخ و لهج ینک
رب نیا ود ره .دهد جیورت روشک رد ار نیون یکشزپ شناد ،مدرم مومع همان
و مهف یاقترا لیذ ،اه
.دش فیرعت تشادهب و تملاس موهفم زا هعماج یهاگآ تسد
ی با ی مومع تشادهب هب ی
ن ی دنمزا
راکمه ی بناجود ۀ .دوب مدرم و تلود
،ریبکریما زا سپ روظنم نیدب مومع شزومآ
ی ر رد أ روما س
رارق تاباستحا و تفرگ
مدرم هب ی روآدا ی یم کاپ هب ات دش زاس
ی مومع رباعم ی
زا و دنراذگب مارتحا
خ هب تلاوضف ندرک باترپ ی
نابا .دنشکب تسد ا
ی ن رود رد هلئسم ۀ
ل ی فوخا رارق هجوت دروم ،سور
ملاعا ساسا رب .تفرگ ۀی
ل ی
،فوخا ی ک ی اظو زا ی ف لاها ی سر ،رهش ی گد ی کاپ و تفاظن هب ی
گز ی
( دوب رباعم
،نوارب 1009 :
.)220
2 . 2 یرهش تامدخ یاقترا .
د مهم تامادقا زا هب ،یرهش تامدخ حطس یاقترا ،راجاق تلو
.تسا ،زیربت و نارهت رد صوصخ
.تفرگ ماجنا هیدلب تاسیسأت بلاق رد عوضوم نیا دارفا ،نارهت )رتنلاک( رادرهش
ناونع اب ی
« ری اک
»
، ارب ی خ نتشادهگن کاپ ی
نابا .درک بوصنم اه زا
هکاجنآ ی خ زاس ی بسانم تروص هب اه
مت ی ز من ی بآ زا و دندش مت
ی ز ارب ی نتخاس ی خ من هدافتسا ی
ما ،دندرک ی بکر ی ر ی ک دی راو نآ رود هب اه
.تخاس یتامادقا ارب ی شرفگنس نابایخ ندرک
اه نآ ندش زیمت فده اب(
)اه زاغآ .دش نچ ی ن
همانرب ا ی ربت رد ی ز هرهب دروم زین
تفرگ رارق یرادرب (
،رولف 1091 :
.)281
مود ی ن ارب ماگ ی کاپ زاس ی رهش ا سپ ، تشگزاب ز دلارصان
ی ن اپورا زا هاش داتفا قافتا
. زا یکی
.دوب هیمظن دننام یدیدج یاهداهن داجیا ،اپورا زا دیدزاب تارمث رادا
ۀ تاباستحا تیلوئسم هک
کاپ
،تشاد هدهع رب ار رباعم یزاس لیذ
مظن ی ه .دش فیرعت ا
ی ن شخب
، تشادهب رداک ی
اب ار دوخ
دصکی ارب غلاا ی زا دئاز داوم لاقتنا ناکم
اه ی راظن تحت ت
کشت ی ل .داد زا سپ ظنت ی
،ف کاپ
مس و کانرطخ داوم ندرک ی
گبآ زا ی اهر ی نارهت فارطا زا ،مدرم تملاس زا تظافح روظنم هب
دش هدرمش تاباستحا هدمع فیاظو (
نامه :
.)281
،نیا دوجو اب مهم شقن مدرم
ی ندرکن هدولآ رد
بآ اه ی راج ی و دافتسا ۀ حص ی ح رن و نآ زا ی
نتخ ز رباعم رد هلاب .دنتشاد
تن رد ی هج
، تسد ی با ی هب
مومع تملاس و تشادهب ی
راکمه نمضتم ی
بناجود ۀ م ی نا .دوب تلود و مدرم رادرهش ،همادا رد
لبطسا تفرگ میمصت نارهت لقتنم یرگید ناکم هب ،دندوب تلاوضف تشابنا ببس هک ار ییاه
( دنک 1280 /ش 1002 .)ق رادرهش ی مه نچ ی ن لآ زا یریگولج یارب بآ یگدو
،یراج یاه
تسش هناخوشو قف رد ییاه ی
ر رت ی ن رهش قطانم درک رارقرب
نانز ات تسش یوشو سابل اه نآ رد ار
.دنهد ماجنا
2 . 0 نوناق . یرهش تراظن و یراذگ
نوناق و تراظن ،مدرم تملاس یارب یرورض تامادقا زا هک دوب تیفیک لرتنک شخب رد یراذگ
د رارق یمومع تشادهب رد نآ یلجت .تشا
ارب ی ارجا رب تراظن ی
نچمه و نوگانوگ تاررقم ی
ن اقبا ی
مومع تملاس ی
، سقت هقطنم هد هب نارهت ی
م و دش یارب هقطنم ود ره
، ی ک دصتم ی مومع تملاس ی
دش هتشامگ (
نامه : 288 ـ
)011
. رهش نوناق لاس ی
1281 /ش 1810 م تایلام بیوصت ۀزاجا یاطعا اب
هاگراتشک رب
رشیپ ،نارهت رادرهش هب اه
؛دوب تیفیک لرتنک نوناق کی یو هناگی هاگراتشک نیاربانب
.دش تاناویح حبذ لحم فده
نازیم شهاک ،مادقا نیا زا اشحا و اعما
هدشدیلوت ی تسد هب
ناباصق
گناخ ی نابایخ رد یبوخ یتشادهب رظانم بلغا هک دوب تشادن اه
(
نامه :
.)289
تشادهب عضو ی
مامح ا رد اه ی ن اضر نادنچ هرود ی
ت شخب مامح نابحاص .دوبن رد بلغا اه
لخت ۀی ثک بآ ی ف یم لامها هنیزخ دندرک
ا . ی ن و تشاد همادا راجاق ۀرود رخاوا ات عضو ۀرود رد طقف
ری تسا رهمجرذوب ی
دلب رب ی ه ، دودح ات ی تفای دوبهب .
هرود نیا رد ررقم
دش مامح بآ دعوم رد اه
لخت ررقم ی ه دوش . نینچمه کاپ ی گز ی مامح بآ اه یم ار ب تسیا بط ی ب حص ی حان ی ه أت یی د یم و درک
بط نلاعا تروص رد ی
ب نبم اه ی غ رب ی ر تشادهب ی ظو ،مامح بآ ندوب یف
ۀ دلب ی ه سر ی گد ی هب نآ دوب
(
دلب هلجم ی
،ه 1000 :
)3
نینچمه . تاررقم
ی ارب ی خذ و تخاس ی
ر ۀ ی خ ظنت ی م و دش ی ک دصتم ی بط ی
رادرهش
،ی م ی اب ی تس زا ی خ ( پی ش زا )هدافتسا سرزاب ی یم ک در رادرهش . ی نارهت زین تاررقم ی ارب ی
کلاد صخشم اه نآ .درک
یم اه اب ی تس حلاصا راب ره زا دعب
، اسو ی ل ار دوخ ینوفعدض یم
دندرک
(
،رولف 1091 : 288 ـ
.)011
پ زا سپ ی زور ی هطورشم
، فلتخم تامادقا نلاوئسم ی
روظنم هب ار مومع تشادهب ظفح
ی ماجنا
؛دنداد ،هنومن یارب مه
کشت اب نامز ی
ل نمجنا یاه ،فلتخم زین نابیبط نمجنا
ی کشت ی ل دنداد هک
هتفه ره
، ود هبترم
ِص هب طوبرم لئاسم و تشاد هسلج
ّح
ّی ه یم یبایزرا ار .دندرک
ی ک ی مهم زا رت ی ن
تلاکشم ی هک ناکشزپ سرتسد ،دندوب هجاوم نآ اب ی
نتشادن اسو هب ی ل ن دروم ی زا ارب ی خشت ی ص
بی رام ی ب .دو ا اب ی ن فاصوا
، م ی ناز رم گ و م ی اهر ی شان ی ب زا ی رام ی یاه یرسمریغ ازفا
ی ش تشاد
(
اده ی ت ، 1001 :
).03
وصت ی ب خرب ی ناوق ی ن ظفح هب عجار هحصلا
یا ناوق ین ی رابرد ۀ هلبآ بوک ی نوناق و
تبابط ( سلجم راک هب زاغآ زا سپ
،) اگ م ی مأت تهج رد ی
ن مومع تشادهب ی
دوب . خرب ی باک ی هن اه
باک نوچمه ین
ۀ ماوق باک و هنطلسلا ین
ۀ س ی ضد ی دلاءا ی ن ابطابط یی ارب ی لئسم ۀ مها ،تشادهب ی
ت
زی دا ی رثؤم تامادقا زا .دندوب لئاق ی
هک رد باک ین ۀ س ی د ض ی دلاءا ی ن وص تر ا ،تفرگ ی داج ترازو ناخ ۀ
دج ی د ی مان اب
« حص ترازو ی
ه خ و ی ر ی ه
» ا .دوب ی ن ترازو اهدعب هناخ هب
« رادهب ترازو ی
» ترهش
هک تفای سر ی گد ی مدرم تملاس عضو هب
، ا اظو ز ی ف ا ی ن ( دوب هناخ ترازو
فوتسم ی
، 1000 :
).220
0 . یمومع تشادهب حطس یاقترا رد راجاق تلود تامادقا
0 . 7 . سیسأت بی ناتسرام اه
ناتسرامیب زا هورگ ود راجاق ۀرود رد
؛دندوب لاعف ناریا رد اه بی
ناتسرام اه ی
ّلع تلود هب طوبرم ۀّی
ای نار ب و ی ناتسرام اه یی اهروشک هک ی
خ جرا ی ا رد ی نار م انب ی پ ات .دندرک ی
ش دلارفظم سولج زا ی
ن
،تنطلس هب هاش طقف
ضیرم ود دوب لاعف نارهت رهش رد هناخ
ی ؛ ک ی لاس رد 1201 /ش 1219 و ق
دی رگ ی لاس رد 1201 /ش 1290 لحم رد ق ی
ب ی ن سیسأت نارهت برغ و لامش دش
(
ناکدرا ی
،
1010 : 82 و
ر .)113
ی تسا ا ی ن ب ی ناتسرام ار لاس رد 1232 /ش 1281 دهع رب ق ۀ
می ازر لع ی ناخربکا
مظان اذگ ابطلاا نتش
کح بقل و د ی
م شاب ی ن ی ز و هب ی اطعا دش شلات وا . درک
ب ات ی ناتسرام ش هب ار ی و ۀ
اپورا یی دزن ی ک ( دزاس
نامرک ی
، 1090 :
ب .)213
ی ناتسرام
، لحم رد ۀ نسح( دبنگ تشه نونک دابآ
ی رارق )
تشاد و رود رد ۀ ب مان اب راجاق ی
اتسرام ن تلود ی تخانش ه یم لاس زا و دش 1018
/ش 1038 دعب هب ق
س مان اب ی ان لاعف هب ی ت دوخ ( داد همادا
نسح ب ی گ ی
، 1011 :
).218
ب ی ناتسرام ش ی خ داه ی ی ا بی ناتسرام
زو ی ر ی ن قباس ی ز د زا ی رگ ب ی ناتسرام اه ی هک دوب نارهت لیلد هب
صو ی ت م ی ازر ع ی س ی زو ی ر اب و
زه ین ۀ شترا تسد هب جاح
ی ش ی خ داه ی م تنطلس نامز رد دلارفظ
ی ن ا .دش هتخاس هاش ی
ن
بی ناتسرام خ رد
ی نابا لو ی ولهپ( رصع ی
اپ و )قباس یی
ن خ زا رت ی نابا روهمج ی لعف ی و چوک رد ۀ
زو ی ر ی ( تشاد رارق
ناهارف ی
، 1093 : 1 /
د زا .)299
ی رگ ب ی ناتسرام اه ی اپ ی تخت م ی ب هب ناوت ی ناتسرام
ماظن ۀی دمحا ی ه نامه .درک هراشا ک هنوگ
ا مان زا ه ی
ن ب ی ناتسرام ناکم ،تسا صخشم
ی ارب ی
اوادم ی ماظن ی نا ا .دوب ی ن ب ی ناتسرام روتسد هب ما
ی ر ناخروق لحم رد ملعا ۀ
هنهک هب لاس 1280 /ش
1022 ق دمحا مان هب هاش
دش حاتتفا .
بی اتسرام ن باوختخت هاجنپ و
هاگنامرد ود ی و
ک امزآ ی هاگش و
ناخوراد ه تشاد (
سح ین ی
، 1031 :
ب .)219
ی ناتسرام ی ن ی ز ارب ی ناکدوک و نانز هاش دمحا نامز رد
هب
روتسد ما ی ر خ لحم رد ملعا ی
نابا دعس ی زورما ی .دش هتخاس نارهت ربانب
عطق بصن ۀ ردرس رب هدش
هب هک نآ دا
ی ب مملا کلا
،تسا بوسنم ب نآ مان
ی ناتسرام
، ناوناب یا هب نآ رد اوادم و دوب ناوسن
ار تروص ی ناگ م تروص ی هدعب .تفرگ لاس رد ا
1021 /ش 1011 مان ق ش ب هب ی ناتسرام ما ی ر ملعا
غت یی ر تفای (
نامه :
.)218
رد رود ۀ راجاق
، ای نار ی نا ارب ی روشک ی رد هک ناریا ب ی ناتسرام م سیسأت
ی لئاق مارتحا ،درک
م ی م .دندش ی س ی نو اکیرما یی نادمه
، گرزب غاب نورد ی
تشاد رارق ی اب
ک ب ی ناتسرام س ی هباوختخت
و ی ک ج قاتا حار ی دوجواب .هناخوراد و ی
لصا فده هک ی
م ی س ی نو لبت ی غ سم ی ح ی ت وب
،د جورم
اناوت یی ملع ی برغم کلامم مز
ی ن نکاس هب ا ن دوب زین بهذم ناغلبم تئیه . ی
اکیرما ،یی بسرپ ی رت ی ن
،
ب سیسأت رب هولاع ی
،ناتسرام هرود
اه یی ارب ی کشزپ شزومآ ی
درک ریاد
، سم طقف اما ی
ح ی نا
رد ناتستورپ هتفریذپ نآ
یم دندش (
،هتورگ 1018 : 181 ـ
م .)182
ی س ی نو لک ی اس یی بونج و زکرم رد
قرش ی ا ی نار رد یاهرهش ناهفصا
و ش ی زار و ی دز رقتسم نامرک و درک
ب . ی ناتسرام نآ هک ییاه اه
یم هرادا لاها دزن ،دندرک ی
لحم
،ی بوبحم ی ت ز ی دا ی تشاد ش رد . ی زار ی ک رز د تش ی دنمتورث
، لوپ
مزلا یارب ب سیسأت ی تسرام نا تخا رد ار ی را ا ی ن ازعا تئیه م
ی زا هک ناتسلگنا تلود .تشاذگ
ثأت ی تار ا تبثم ی ن م ؤ خ تاسس ی
ر ی ه دوب هاگآ
، هاشنامرک رد و
تبرت و دهشم ح
ی رد ی ه کمک اب
رگلوسنک ناکشزپ
،ی ب ی ناتسرام اه یی اد ی ر نآ رد هک درک داژن هب هجوت نودب اه
یا بهذم
، بی نارام
ار جلاعم یم ه دندرک (
نامه :
.)219
بی ناتسرام اه ی وی ژ ۀ ناهفصا نانز و نادرم
، بی ش زا ود ی تس
،تخت قاتا اه ی صوصخ ی ارب ی
قاتا ،ارقف ارب ازجم یاه
ی لاتبم ی نا ب هب ی رام ی اه ی گاو ی
،رادر هاگهانپ اه یی گباتفآ و کشخ ی
ر رد
تشپ ارب ماب ی ب ی نارام قاتا و ،لولسم
اه ی
ًلاماک لمع ازجم
.دوب ب بنج ی ناتسرام
،نادرم
امزآ ی هاگش ی ارب ی امزآ ماجنا ی
ش اه ی لک ی سآ و ی ب سانش ی امزآ و ی هاگش ی ارب ی م تشک ی بورک اه
هنومن و رادهگن و اه ی
فاراپ رد داوم ی
ن هت و ۀی نسکاو تشاد رارق شخب .
اه یی ن ی ز ارب ی امزآ ی ش
هدغ سآ و اه ی ب سانش ی هنومن و دندوب هدروآ دوجو هب
اه ی ب نوخ ی نارام ب ی رامش ی هب هک
بی م را ی اه ی ره زا دندوب لاتبم فلتخم ب ود
ی ناتسرام م لاسرا اجنآ هب ی
رد .دش ۀراب بت اه یی هک
نآ تلع عمان اه ی ن دوب
، م ماجنا نوخ تشک ی
نچمه .تفرگ ی
ن امزآ ی ش اه یی ارب ی خشت ی ص
م ی بورک لفس ی س هبصح و یم تروص
تفرگ و زهجم شخب . ی
هژ ارب یا ی راگنوترپ ی و
سکع رادرب ی عشا اب ۀ ا ی سک ن مشچ شخب رد و تشاد دوجو ی
ز اهراک ی ناوارف ی رد ۀراب عت یی ن
رض ی ب راسکنا رون ا .تفرگ ماجنا ی
ن ب ی ناتسرام تئیه هب قلعتم
اه ی بهذم ی جراخ ی نا ( دوب
ار ی
،س
1090 : 181 ـ
).181
شرازگ هب انب یاه
گ ی رومل ( 1030 : 08 )،
ب ی ناتسرام ی رود رد هک ۀ
ولهپ ی ارب لوا ی
ضیرم ،دش سیسأت نانز ناخ
ۀ کچوک ی هک دوب تسیب سردم ناونع هب و تشاد باوختخت ۀ
بط
نانز م تفرگ رارق هدافتسا درو .
م ی س ی نو اکیرما یی بسرپ ی رت ی ن
، مورا رد ی ه و ربت ی ز و تشر و نارهت و نادمه
، بی ناتسرام ییاه
اد ی وزق رد و درک ر ی
ن هاشنامرک و مه
هاگنامرد تشاد ا . ی ن ب ی ناتسرام هناخوراد اه دنتشاد زین
رد .
م ی س ی نو بسرپ ی رت ی ن م .دندوب تبابط لوغشم نز کشزپ ود و درم کشزپ هُن ی
س ی نو لاس رد
1291 /ش 1023 س ًاعمج ق ی
هجلاعم ار رفن رازه درک
رگلوسنک . ی
دهشم رد ناتسلگنا و
تبرت ح ی رد ی ه و ترصن س( دابآ ی ناتس ) و رهشوب و هاشنامرک
، کشزپ دوخ هب صوصخم یاه تشاد
.
رگلوسنک ناکشزپ ی
اه ی دهشم و ک تبرت و هاشنامر هیردیح
، ره ی ک ب ی ناتسرام ی تخا رد ی را .دنتشاد
م چرچ ی س ی نو لگنا ی س ی ناهفصا رد و
افلج و نامرک و ی دز ش و ی زار
، ب ی ناتسرام اه یی اد ی درک ر
(
،هتورگ 1018 :
.)022
سور اه نارهت رد ی
ک ب ی ناتسرام دنتشاد
لص هک ی ب خرس ار نآ هرادا یم .درک ناکشزپ
رگلوسنک ی اه ی سور ی ه
، تبرت و دهشم رد هیردیح
مه بی ناتسرام اه یی ( دنتشاد
نامه :
.)022
0 . 2 . سیسأت ضیرم هناخ
نامرد زکارم ی
هقرفتم ا ی ن ی ز تمه هب خرب ی اپورا یی نا اد نارهت رد ی
ر نادنچ تاعلاطا هک تشگ ی
رد ۀراب نآ درادن دوجو اه
؛ لمج زا ۀ نآ م اه ی هب ناوت ی ک ضیرم ناملآ هناخ ی (
،رتسوش 1091 :
هراشا )91
د زا .درک ی
رگ ضیرم هناخ اه ی نارهت
، ضیرم ناخ ۀ اکیرما یی دوب هک تسد هب م
ی س ی نو بهذم ی
اکیرما یی و ناج .دش هتخاس ی
دراش اکیرما کشزپ(
یی ب دودح هک ) ی
تس ا رد لاس ی نار ،درب رس هب
تما ی زا ا سیسأت ی ن ب ی ناتسرام ب نارهت رد ار ه
ن دوخ و دروآ تسد ی
ز لاس تسرپرس هب اه ی
دا و را ۀ نآ
لاس ات 1298 /ش 1029 لوغشم ق وب
ا .د ی ن ب ی ناتسرام اپ رد یی ز لاس 1212 /ش 1011 ًامسر ق هب
تسد و ناج ی دراش حاتتفا دش حارج و اوادم رانک رد . ی
ب ی
،نارام برت و شزومآ ی
ت ابطا ی ا ی نار زا ،ی
ماجنا تامادقا رگید دوب ناتسرامیب نیا رد هتفای
.
دلارصان ی ن هاش ی ک ضیرم ۀناخ ماظن ی ب اد باوختخت دنچ ا ی
ر درک . مظن ۀی رقت لماش نارهت ی
ًاب
یم تاجرد مامت زا رفن رازه ورس .دش
ی س بط ی ارب ی ا ی ن بط هس زا دوب ترابع هورگ ی
ب
، ود
ضیرم ناخ ۀ کچوک
، ی ک .هاگنامرد ی
ک نادند نادند( زاس هتفه هک تشاد دوجو مه )کشزپ
ا ی ود
ضیرم رد راب یم رضاح هناخ
ئر .دش ی س ورس ی س بط ی
، نارامیب ن مظ ی ه ضیرم رد ار ناخ
ۀ مظن ی ه
یم هجلاعم نچمه .درک
ی ن خ و هچوک تاحارج و تافداصت دراوم ی
نابا ضیرم هب ار ناخ
ۀ مظن ی ه
یم دندروآ (
روملیگ
، 1030 :
)01
. ( انرسلاراک 1012
: 103 ) ضیرم ناخ ۀ ماظن ی هب ار هدنز ناتسروگ اه
هدرک ریبعت .تسا
ضیرم نیا زا مدرم ًارهاظ قتسا هناخ
یم رظن هب .دندرکن ینادنچ لاب لیلد دسر
.دوب برجم ینامرد رداک دوبمک نآ یلصا ا
ی ن ب ی ناتسرام رتشیب برت روظنم هب ی
ت سردم نادرگاش ۀ
کشزپ ی ا نارهت ی داج ،دش اپورا داتسا تشذگرد اب اما یی
شا لاعف ، ی ت نآ .دش فقوتم ًلاماک
ضیرم حم نارهت ینامرد نکاما رگید زا یداه خیش یلم ۀناخ یم بوس
.دش ضیرم ناخ ۀ لم ی
ش ی خ داه ی رود رخاوا ات ۀ
لاعف هب نانچمه راجاق ی
ت داد همادا دوخ نیا دوجو اب .
لاس رد 1291 /ش
1023 لد هب ق ی ل بارخ ی تسم روما رد للاتخا و غ
طعت تلا ی ل
،دش لوط اما ی شکن ی د و کمک اب هک
ش اقآ تدعاسم ی
خ قتدمحم ی ش گرزب دنزرف(
ی خ داه ی ا صقاون ) ی
ن ضیرم خ فرطرب هنا دش
و
ابود هر زا 29 رذآ / 13 ذ ی هدعقلا لاس نامه ا رد .درک راک هب عورش
ی ن ضیرم
،هناخ هد هب هراومه
ب زا رفن ی نارام اذغ و وراد ی
ناجم ی م هداد ی دش . ضیرم ناخ ۀ دی رگ دلارفظم تنطلس نامز رد ی
ن هاش
ز لحم رد ی
ر ی فسو دابآ خ عطاقت لحم(
ی نابا هش ی د تشهب ی خ و ی نابا لو ی رصع نونک ی زه هب ) ین ۀ
صخش ی جو اقآ رلااسهپس ی
ه
، ع ردارب ی ن هلودلا
، دهم تراظن و هشقن اب و ی
لق ی اده ی ت و دش هتخاس
زا گناد هس ی
فسو ن دابآ ی ز زج و ضیرم تافوقوم هناخ
دش (
اده ی ت ، 1001 :
.)109
0 . 0 . م ؤ خ تاسس ی ر ی ه
هاگنامرد و تاسسؤم
راجاق ۀرود ینامرد یاهداهن رگید زا ،هیریخ یاه یم بوسحم
.دندش سسؤم ۀ
لپود ناسنو نس نارهاوخ هک دوب هیریخ تاسسؤم زا یکی ،
رد ی ک ی هچوک زا اه ی خ ی نابا اه ی
هللا و تلود تشاد رارق راز
هسسؤم نیا . نامرد رب هولاع
ناگیار ب ی نارام بهذم عون ره زا غراف(
ی
ب )دنتشاد هک ه
ناریقف اذغ و ناگیار یوراد و لعت
ی م یم .داد ارهاوخ لپود ناسنو نس ن هاگ
ی حارج
نادند و ا ترورض رگا و کشزپ ی
باج م ی لباق ،درک ه یم دندش (
،انرسلاراک 1012 :
.)191
ا ی ن نارتخد
مع ی
ًاق اتس دروم ی ش سحت و ی ن ا ی نار ی اه تح و دنتفرگ رارق ی
هاش ، ود دودح هنلااس ات
رازه هس
نآ هب کنارف لام کمک اه
ی م ی م .درک ؤ سس ۀ ناسنو نس نارهاوخ نارهت رهش هب صتخم طقف
ظن و دوبن ی ر ا ی ن کشت ی تلا رد رانک رد ی
چا ۀ مورا ی ه تشاد دوجو (
،لسروا 1092 : 201 ـ
.)201
نینچمه
غلبم ا ن بهذم ی وسنارف ی ،نارهت رد ی
ک لک ی اس ی نس نارهاوخ هک دنتشاد هسردم و کچوک
هرادا لپود ناسنو یم شا
.دندرک
0 . 1 . هاگیاج دادما یاه ی
هاگزردنا و اه
د رود رخاوا ر ۀ
راجاق
، مومع تشادهب تیعضو ی
اپرب .دش رتهب قباس هب تبسن یی
اگیاج ه یاه
دادما ی هیدلب تمه هب فلتخم طاقن رد
،نارهت هب قف طاقن رد صوصخ ی
ر شن ی ن اپ ی تخت ار هک ی ناگ
ب هب ی نارام قف ی ر یم تامدخ داد
دن ضیرم سیسأت ، هناخ
لااراد و هزجعلاراد و اه ی
مات و نینچمه
عمج وآ ر ی ناریقف ب و ی نامناخ سب کمک ،رهش حطس زا اه ی
را ی مومع تشادهب شرتسگ هب ی
درک
