University of Tehran Faculty of Literature and
Humanities
Journal of
Iranian Studies
(Jis)
DOI: https://jcl.ut.ac.ir/10.22059/jis.2022.338345.1085
Study of old Larestan water systems (aquifer) based on written sources and available evidence (from the 5th
century AH to the end of the Qajar period)
Khadijeh Gholami1 | Mohammadebrahim Zarei2
1. Corresponding Author; Ph. D Candidate in Archeology, University of Bu Ali Sina, Hamadan, Iran. Email: [email protected]
2. Professor, Department of Archeology, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran.
Email: [email protected]
Article Info Abstract Paper Research:
Research Article
Larestan (Irahestan) covers a wide area of the the hinterland and coastalland of the Persian Gulf. These regions had semi-independent rulers from the first centuries of Islam until 1010 AH, who were referred to as the Gorgin Milad and Miladian dynasties. Larestan is important due to its geographical location in terms of trade routes that connected the Persian Gulf ports to more northern regions such as Shiraz it is climatically located in the hot and dry region of the southern post-coastal region. Water scarcity is one of the main climatic features of these areas.
In this paper, the study of Larestan water systems based on written sources and available evidence from the 5th lunar century to the end of the Qajar period, with the main question of the principles of water systems and changes in water systems in different periods, with the aim of showing how Larestan people adapt to periods. Various were studied.
This research has been provided by studying written historical documents and information in geographers' reports by historical research method and based on collection and summarization, along with the available evidence. To cover the weakness of studies in this field. The study of written sources shows that water resources in Larestan have been in the form of well, cattle wells, springs,Cistern and aqueducts. The use of groundwater aquifers, as in most different parts of Iran, has been one of the systems used in these areas, but the predominant system of surface water storage in reservoirs has been because of groundwater aquifers that are not the same in all large areas of Larestan, even in Areas that are rich in aquifers can be depleted by the salinity of water, which is often the case in the plains. In addition, the strengthening of aquifers has been considered, also the water systems in Larestan region has a kind of cultural stagnation in terms of function and shape.
Received:
1 January 2022 Accepted:
13 September 2022
Keywords:
Larestan, Irahistan, water systems, Cistern, palm pit.
How To Cite
Gholami, Khadijeh; Zarei, Mohammadebrahim (2022). Study of old Larestan water systems (aquifer) based on written sources and available evidence (from the 5th century AH to the end of the Qajar period). Iranian Studies, 12 (1), 25-44.
Publisher University of Tehran Press.
University of Tehran Faculty of Literature and
Humanities
همانلصفود
شهوژپ ناریا یاه
یسانش
لاس 12 هرامش ، 1 یپایپ هرامش ، 23
ناتسبات و راهب 1401
، 25 - 44
DOI: https://jcl.ut.ac.ir/10.22059/jis.2022.338345.1085
ساسا رب میدق ناتسرلا یبآ ناگیاپ یسررب دوجوم دهاوش و بوتکم عبانم
نرق زا 5
هیراجاق هرود نایاپ ات یرجه (
یملاغ هجیدخ
1
| راز میهاربادمحم
2یع
1 . ؛لوئسم ۀدنسیون ناتساب یرتکد یوجشناد
نادمه انیس یلعوب هاگشناد یسانش .ناریا ،نادمه ،
:همانایار [email protected]
2 . ناتساب هورگ یملع تایه وضع شناد یسانش
انیس یلعوب هاگ .ناریا ،نادمه ،
:همانایار [email protected] -
me
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
هنارک زا یعیسو ۀنهپ )ناتسهاریا( میدق ناتسرلا سپ و اه
هنارک جیلخ یاه رب رد ار سراف
یم هتفرگ قطانم نیا .تسا نورق زا
ات یملاسا نیتسخن لاس
1010 یرمق ناریما ، همین
لقتسم تشاد هدرک دای نایدلایم و دلایم نیگرگ نادناخ مان اب نانآ زا هک دنا
ناتسرلا .
هار رظن زا ،ییایفارغج تیعقوم لیلد هب جیلخ یاهردنب هک یراجت یاه
هب ار سراف
یلامش قطانم یم لصو زاریش دننام رت
ا .دراد تیمها ،دندرک مرگ ۀیحان رد یمیلقا رظن ز
سپ یمیلقا ۀیحان رد کشخ و صخاش زا یکی ،بآ دوبمک .تسا عقاو یبونج ۀنارک
یاه
ساسارب ناتسرلا یبآ ناگیاپ یسررب ،راتشون نیا رد .تسا یحاون نیا یمیلقا یلصا لوصا یلصا شسرپ اب ،راجاق ۀرود نایاپ ات مجنپ ۀدس زا دوجوم دهاوش و بوتکم عبانم کِزاس هرود رد یبآ ناگیاپ تارییغت و یبآ ناگیاپ را نداد ناشن فده اب فلتخم یاه
هدش هعلاطم ناتسرلا مدرم قابطنا یگنوگچ .تسا
و دانسا ۀعلاطم قیرط زا شهوژپ نیا
یخیرات تاعلاطا بوتکم
رد شرازگ یاه هب ناسیونایفارغج شور
یخیرات قیقحت و
ینتبم رب عمج یروآ و عمج دنب ی وش رانک رد ، دوجوم دها
مهارف هدمآ تسا فعض ات
یم ناشن بوتکم عبانم یسررب و هعلاطم .دهد ششوپ هزوح نیا رد ار یتاعلاطم دهد
بآ ،همشچ ،هاچواگ ،هاچ تروص هب ناتسرلا رد بآ عبانم هدوب تانق ،رابنا
زا هدافتسا .تسا
ناوخبآ زین یحاون نیا رد ،ناریا فلتخم یحاون بلغا دننام ینیمزریز یاه زا
متسیس هدوب هدافتسا دروم یاه بآ ۀریخذ ،بلاغ متسیس اما ،تسا
رد یحطس یاه
بآ هدوب اهرابنا ناوخبآ ،نآ لیلد .تسا عیسو قطانم ۀمه رد هک تسا ینیمزریز یاه
ناوخبآ هک یقطانم رد یتح ؛تسین ناسکی ناتسرلا یم ،دنتسه ینغ اه
یروش دناوت
تشد رد بلغا هک ـ بآ نیا اه
تسا هنوگ نآ ـ یب ار اه ،نیا رب هولاع .دنک فرصم
ناوخبآ تیوقت هدوب هجوت دروم زین اه
،ناتسرلا ۀقطنم رد بآ ناگیاپ نینچمه .تسا
.دراد لکش و درکراک رظن زا یگنهرف ییاتسیا یعون
:تفایرد خیرات 11 نمهب 1400 :راشتنا خیرات
22 رویرهش 1401
هژاودیلک :اه یاپ ،ناتسهاریا ،ناتسرلا ناگ
بآ ،یبآ لخن یاهوگ ،رابنا .1
دانتسا ( میهاربادمحم ،یعراز ؛هجیدخ ،یملاغ
1401 .) رب میدق ناتسرلا یبآ ناگیاپ یسررب
دوجوم دهاوش و بوتکم عبانم ساسا شهوژپ .
ناریا یاه یسانش ، 12 ( 1 ،) 25 - 44 .
رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم
1 . ناتسلخن ،سراف یبونج قطانم رد لادوگ ییاضف رد اه
یم تشاک دننام لاطـصا هب ِعفترم یلگ یاهراوید نآ فارطا هک ،هدش
یم هدیشک رتشیب ات رتم ود زا ،یکاخ دنب هدش
هتشاد بآ یارب یدورو کی طقف و تسا یوـگ .تسا
ه لکـش هـب بآ یاـه یـسدن
هشوگ اب لیطتسم ـ عبرم یضیب و خپ یاه
.دنتسه لکش
همدقم هنارک زا یعیسو ۀنهپ میدق ناتسرلا سپ و اه
هنارک جیلخ یاه یم رب رد ار سراف
هتفرگ قطانم .تسا
تسیز رظن زا ناتسرلا فلتخم رد نآ ییایفارغج تیعقوم اما ،درادن یبولطم عاضوا ،طیحم
سپ هنارک جیلخ یاه هداد یراجت تیمها نآ هب سراف
قا ۀیحان رد ناتسرلا .تسا سپ یمیل
هنارک یا
( تسا مک شراب نآ مهم تایصوصخ زا هک ،هدش عقاو یبونج
،نایدوعسم 1382 :
)181
نیمه اما ، شراب
مه یم لزان یروط م نادنچ هک دوش
ؤ رث تسین (
یمیرک
، 1391 : 89 ـ
)95
بآ نیمأت یراوشد دراوم نیا .
یم ناشن یبوخ هب ناتسرلا رد ار م ار نآ یسرتسد نازیم و بآ عبانم .دهد
ی مهم ناوت زا شخب نیرت
ۀیآ ،ناتسرلا یسررب اب .درک دادملق رشب یگدنز
« هدنز دوجوم ره و میدیرفآ بآ زا ار یا
( »
ءایبنلأا :
)30
یم کرد رتهب هب ناریا قطانم زا یرایسب یارب بآ دوبمک هک یتلاکشم و بآ رایسب تیمها .دوش
ا ۀعلاطم اب مینک یعس هک تشاد نآ رب ار ام ،هدروآ دوجو هداد اب قباطت نینچمه و یخیرات دانس
یاه
هبور یبآ شنت یعون اب هراومه هک ییایفارغج ۀطخ نیا رد ار بآ تیریدم ۀوحن ،ینادیم هدوب ور
تسا
مک و کدنا شراب اب هتشذگ نامدرم قابطنا یگنوگچ و یسررب ،نایم نیا رد .مینک یسررب ار یبآ
همانرفس رپ ناتسرلا هب هک بوتکم عبانم ای اه هتخاد
هرود رد ناتسرلا اریز ؛دراد یدایز تیمها ،دنا یاه
نیمز ،فلتخم هزرل
نآ نیرتدیدش هک هدش لمحتم ار یدیدش یاه .تسا نایوفص ۀرود هب طوبرم اه
نیمز لاس ۀزرل 1001
هس گرم ببس ،یرمق ( دش رلا مدرم زا نت رازه
اریشیت ، 1902 : 241 و زیسربما ؛
،لیولم 1370 :
نیمز و )157
ۀزرل لاس 1339 ( راشفا شرازگ هک 1960
: 592 ـ 607 یم ناشن ) رهش دهد
بیسآ یم هک یتاعلاطا زا یلیخ دش ببس و دید یدایز یدبلاک یاه هرود رد بآ ناگیاپ زا دش
یاه
ببس زورما ینیشنرهش شرتسگ و رارقتسا موادت ،نآ رب هولاع .دنورب نیب زا ،دیآ تسد هب هتشذگ هدش راثآ زا رگید یرایسب تسا نهک ناتسرلا هک تشاد هجوت دیاب .دوش دوبان بآ ناگیاپ هب طوبرم
یم لماش ار یعیسو ۀدودحم هک ،تسا مک رایسب یوفص ۀرود زا شیپ ات ام تاعلاطا اما ،هدش
یم هک دشاب نیا لیلاد زا یکی داد لامتحا ناوت ناتسرلا
هک تسا یقطانم زا رد
نیتسخن نورق
ات یملاسا 1010
یرمق
، ناریما ین هم لقتسم هتشاد نایدلایم و دلایم نیگرگ نادناخ مان اب نانآ زا هک
هدرک دای ( دنا
یقوثو ناراکمه و ، 1387 :
).173
همانرفس ،یسیونایفارغج یملاسا نارود بوتکم دانسا و نوتم رگید و یتموکح عیاقو ریرحت ،اه
نآ ندنام یقاب و یمهم رایسب تاعلاطا ،یخیرات نارود عبانم هب تبسن اه
فلتخم عماوج عاضوا زا
یم رایتخا رد نیازا .دنراذگ
عمج و هعلاطم اب هدش یعس رضاح شهوژپ رد ور تاعلاطا یدنب
هب تسد شقن ،یملاسا نارود بوتکم دانسا و عبانم زا هدمآ زاین نوچ ،بآ فلتخم یاه
ۀیلوا یاه
زین و یرادغاب و یزرواشک و ندیماشآ مها و شقن
ی ت تشادهب رد بآ رلا ۀقطنم
یسررب ناتس
هریخذ ۀوحن و دوش ینلاوط ۀریخذ زا یشان یتشادهب تلاکشم و تیریدم و بآ یزاس
زا بآ تدم
هب ،دوش ریسفت و یسانشزاب هیراجاق نارود نایاپ ات مجنپ ۀدس یوحن
یسانشزاب و ریسفت هب هک
هرود رد قطانم نیا نامدرم قابطنا ک یارب هک ییاهراکهار نینچمه و ملاسا زا شیپ یاه
شها
شنت .داد میمعت ناوتب زین تسا ناریا و قطانم نیا یور شیپ مهم ۀلئسم ناونع هب یبآ یاه
هناخباتک تاعلاطم ساسارب یخیرات قیقحت شور زا هدافتسا اب رضاح شهوژپ لوصا اب یا
عمج عمج و یروآ شرازگ رد بوتکم یخیرات تاعلاطا و بوتکم عبانم یدنب
و ناحایس یاه
یفارغج ا ناسیون اب نآ قیبطت و میدق ناتسرلا ۀنهپ یبآ ناگیاپ ،هیراجاق ۀرود نایاپ ات مجنپ ۀدس ز
هدرک یسررب و هعلاطم ار دوجوم دهاوش .تسا
ای ن شسرپ ساسارب شهوژپ ضرف و اه
ی تا ز ی ر تسا راوتسا :
1 هچ رب ناتسرلا یبآ ناگیاپ .
یم تیریدم و هتخاس یلوصا ؟دندش
2 یبآ ناگیاپ رد تلاوحت و رییغت . هرود رد ناتسرلا
یاه
هدوب هنوگچ فلتخم ؟تسا
3
؟دنراد بآ ناگیاپ تخانش رد یشقن هچ بوتکم دهاوش .
:تسا رش نیدب هک تسا یتایضرف رط هب رجنم ناتسرلا یبآ ناگیاپ ۀعلاطم 1
مهم . نیرت
بآ لرتنک و هریخذ ،ناتسرلا یبآ ناگیاپ رد لصا ؛تسا یحطس یاه
2 ،ناتسرلا رد یبآ ناگیاپ .
ن ؛تسا نردم نارود هب طوبرم ریگمشچ تارییغت و دراد یگنهرف ییاتسیا یعو 3
بوتکم دهاوش .
یم نایب ار ناتسرلا میلقا ریثأت ریز بآ دوبمک یگنهرف فلتخم هوجو ،هقطنم رد .دراد
شهوژپ ۀنیشیپ تسیز و بآ ۀنیمز رد یدنمفده تاعلاطم نونک ات
،هدشن ماجنا یملاسا نارود رد ناتسرلا طیحم
شهوژپ رد اما ناتساب یاه
هدش یتاراشا ،یرامعم و یخیرات و یسانش رد تاعلاطم هلمج زا .تسا
تسیز و بآ ۀنیمز یم ار طیحم
( ناتسرلا لصفم خیرات رد ناوت
،ناراکمه و یقوثو
یرامعم و )1387
بآ ( ناتسرلا یعیبط طیحم رد اهرابنا
،ناراکمه و یمظاک
علاطم ۀنیمز رد .درک هدهاشم )1390
تا
ناتساب شهوژپ .تسا دوهشم راشتنا رد مه و شهوژپ رد تاعلاطا فعض مه ،یسانش رتشیب اه
یسررب هب طوبرم یم هک تسا ییاسانش یاه
شهوژپ هب ناوت ( یدرواچ یرکسع یاه
1392 و
1388 ( شوخرس و یرادرس یسررب و نایراک رد و رهم و درملا ۀقطنم ۀرابرد ) 1397
ۀرابرد )
و ناتسرلا ناتسرهش ( شوخرس یسررب
1393 شهوژپ .درک هراشا ناتسرلا مریب ۀقطنم ۀرابرد )
یبآ ناگیاپ رد شهوژپ رد فعض نیا دراد شلات ،دوجوم دهاوش و بوتکم عبانم هب هجوت اب رضاح .دهد ششوپ ار ناتسرلا 1 یگژیو و تیعقوم . ناتسرلا ییایفارغج یاه
حاون ۀدرتسگ ۀدودحم لماش ،نآ نهک موهفم هب ناتسرلا ناتسرلا ناتسرهش .تسا ناریا بونج ی
ییایفارغج ۀدودحم رد ،رلا رهش تیزکرم هب
́22
52 ات́ 45 55 و یقرش لوط
́18
27 ات́ 24 28
هتفرگ رارق لامش ضرع ۀرامش ریوصت( تسا
1 ( )
،ناراکمه و یقوثو 1387
:
لاس رد رلا .)37
1316 اب
ناتسا ناتسرهش نیمشش ،یروشک تامیسقت نوناق لاصا یم رامش هب متفه
لاس رد و تفر
1352 لاس رد .دش ادج ناتسرلا زا یلحاس تمسق 1368
دش ادج ناتسرلا زا رهم و درملا زین
(
،یملاغ 1394 :
ادج ناتسرلا زا زَوِا ناتسرهش و شارگ و جنخ ،یروشک دیدج تامیسقت یپ رد .)22
شخب لماش زورما ناتسرلا .دندش حص و مریب و هیورانب و میوج یاه
رلا یزکرم شخب و غاب یار
.تسا رظن دروم میدق ناتسرلا ،شهوژپ نیا رد .)ناریا رامآ زکرم( تسا
وصت ی ر ۀرامش 1 . ناتسرلا ناتسرهش ییایفارغج تیعقوم
سپ یمیلقا ۀیحان رد ناتسرلا هنارک
هدش عقاو یبونج یا .تسا
ای ن حان ی ه
، لقا ی م ی امرگ
،یی
شبات
،ی داب ی رابغ ی دراد (
دوعسم ی ،نا 1382
179 :
.) شراب هقطنم نیا یاه یم لزان یروط
هک دوش
نادنچ ؤم یمن عقاو رث دوش
(
یمیرک
، 1391 : 89 ـ
)95
نییاپ . تبث یامد نیرت کیتپونیس هاگتسیا( هدش
ید رد )رلا هام
8 / 4 امد نیرتشیب و سویسیلس ۀجرد ـ 8
/ 47 نیگنایم .تسا هامدادرم رد هجرد
نایلاس شراب لاس رد هضوح ۀ
1383 ، 8 / 220 یلیم لاس رد و رتیل 1389
، 6 / 169 لاس رد و 1400
،
126 یلیم هدوب رتیل کی روط هب یگدنراب .تسا هدشن هدنکارپ لوصف مامت رد تخاون
نیدب ،تسا هنوگ
دودح هک 114
یلیم ید شراب رتیل 1400
هدوب ـ یرادزیخبآ و ناتسرلا یعیبط عبانم ۀرادا( تسا
وه هاگتسیا میلقا تاعلاطم .)ناتسرلا هاگدورف یسانشا
ناریا بونج رد یناساس نارود رد یسانش
بآ طیارش یم ناشن ار زورما زا توافتم یکدنا ییاوهو
.دهد سررب ی ناوارف ی نوگ ۀ ب ی نابا ی
جات سورخ ی نا ناشن دنهد ۀ ا ی ن ناساس نامز رد هک تسا ی
نا
، لقا ی م اجنیا کشخ رصع نامز زا رت
کچوک ی نادنبخ هدوب
، رود هب تبسن اما ۀ
طسو نورق ی
م بوطر هدوب رت تسا (
،ناراکمه و یزیزع
1396 :
بآ ۀکبش .)223
یروش بجوم یکمن یاهدبنگ یفرط زا و تسا یقافتا و مک ،ناتسرلا یاه
بآ نیا یم اه هناخدور .دنوش یاهدبنگ زا روبع لیلد هب ،روش و نازیملاراد و نارهم و هدروک یاه
و یزرواشک یارب یکمن ( دنتسین بسانم یندیماشآ ۀدافتسا
،ناراکمه و یقوثو 1387
:
کاخ .)44
یاه
ترابع )یزکرم شخب( رلا ۀقطنم کاخ ۀیحان رد یکهآ لسوتیل :زا دنا
یکهآ لسوتیل ،ینابایب یاه
کاخ ۀیحان رد چگ و نورام زا لکشتم کاخ ،ینابایب یاه
کاخ ،یبوسر و ییایلق و روش یاه یاه
قبط .تفابزیر یبوسر یسررب
ماجنا یاه یم هدش
دودح تفگ ناوت 4
/ 10 تحاسم زا دصرد
( دنراد ار یمید و یبآ تعارز ییاناوت ،ناتسرلا
،یتورث 1383 :
.)17
2 ناتسرلا یخیرات یایفارغج . تمسق هک هدوب ناریا بونج زا یگرزب شخب نهک سراف ،یخیرات نوتم ساسارب و لامش یاه
هوک ار نآ برغ و قرش و ناهفصا یاه
جیلخ ار نآ بونج و ،ناتسزوخ و نامرک رب رد سراف
یم هتفرگ ( تسا
،یرخطصا 1340
:
.)95
تک رد یب ۀ ب ی نوتس
، راد ی شو یم دیوگ
« : درم ی ه و ی تادز مان
رهش ی مزرس رد مان اورات ین
ی ت ی توا ی یا دوب نکاس اجنآ ...
هوک ی گرپ گرف/
مان رد اجنآ گنج
دندرک
» (
،پراش 1388 : 56 ـ
.)58
هبیتک نیا رد ییایفارغج مسا ود ،
« اورات » و
« گرپ » مان نینچمه و
مان هب هقطنم کی
« یت یتوا ای » هدش هدرب نآ ینونک تیعقوم ندرک نشور هک تسا کرد هب ار ام اه
یم نومنهر ناتسرلا ۀقطنم رد ییایرآ ماوقا زا یتسرد ای مرات نامه اورات ،دایز لامتحا هب .دوش
لاسا نیتسخن نورق نادابآ رهش مراط گرپ ناونع اب نآ زا هک یهوک مان ،رگید یوس زا .تسا یم
تسا میدق ناتسرلا یقرش ۀهبج رد و مرات لامش رد ینونک گروف ۀقطنم اب قبطنم ،هدش دای (
،ناراکمه و یقوثو 1387
: 125 ـ
( دلفستره .)126
1947 : 733 یعدم دوخ باتک رد راب نیتسخن یارب )
هلیبق ایتوی هک دش ییایرآ و یسراپ یا
ا تروص هب دیدج یسراف رد هک دن
« تُج » ای
« تَج » رد و
یبرع
« طُز » ای
« طَز » یم ظفلت هزورما .دنوش هب یلت ،درملا ناتسرهش رد تشدورملاع شخب رد
هدس و یناساس نارود هب طوبرم تَج مان ( دراد دوجو یملاسا نیتسخن یاه
:یدرواچ یرکسع 1392
:
.)377
(
نینچمه باتک رد رات ی خ فاصو و هتشون فاص رضحلا ۀ ش ی زار ی 1346 :
)103
، بد زا ی نار شنم و ی نا و
ون ی ناگدنس متفه نرق روهشم
، ما زا ی ر تاج فلدوبا ی
هدرب مان تسا
« : دوبا ریما ل دوب راوگرزب یدرم ف
یم نایناساس داژن زا ار دوخ و تسناد
. لحاوس و ناتسهاریا و تاریسمرگ مامت رب وا تموکح
لاف و میوج و سیرج و رلا ات ناردنک دوب قلطم و ذفان فاریس و مز و نارک و
» .
دوب هدش میسقت درگباراد ،دابق ،روپاش ،ریشدرا ،رختسا ۀروک جنپ هب سراف ،یناساس نارود رد (
نبا ،یخلب 1384 :
.)286
زوح ۀ سو ی ع س ردنب ات ناتسرلا ی
فار جیلخ لحاس رد رد و تشاد دادتما سراف
رود ۀ پ ی ش شخب ،ملاسا زا ی
روک زا ۀ شدرا ی ر هروخ م بوسحم ی
هدش تسا (
رخطصا ی ، 1340 : 99 ـ 100 ،
نبا یخلب
، 1384 :
خرب رد هتبلا .)328
ی عبانم
، قطانم ی ناتسرلا زا یا
نم رلا دوخ س
روک هب بو ۀ
درگبراد
دش ه تسا ( جنرتسل . 1377
: 312 ـ 313 ) شخب ار رلا ی
درگباراد هروک زا یم
.دناد نچمه ی ن رد
عومجم ۀ دلجدنچ مانشناد ی
ۀ ملاسا ناهج تسرلا ،
شخب نا ی لاو زا ی ت هدمآ درگباراد ( تسا
دادح
،لداع 1399 :
.)664
یم ار ناتسرلا یبرغ ۀقطنم ،هدشرکذ دراوم هب هجوت اب ۀروک زا یشخب ناوت
شخب و هروخریشدرا .درک دادملق درگباراد هروک زا یشخب ار ناتسرلا یقرش یاه
تکن ۀ زئاح
ماهبا و تیمها رد روآ
ۀراب ات هک تسا نیا ناتسرلا پ
شی بولقلا تهزن زا ( یفوتسم للهادمح
1362 :
139 ) یمن هدهاشم نوتم رد ناتسرلا زا یمان صخشم روط هب رد .دوش
یربط خیرات نرق رد هک ـ
ـ دش همجرت یسراف هب یرمق مراهچ مان هب یناکم
« رلاا
» مآ هد ( تسا
،یربط 1375 :
)؛820
رد هتبلا
پاچ زا یخرب باتک یاه
یربط خیرات
، ملک ۀ هب رلاا تروص
« رلا
» هدش هتشون تسا
(
:یربط 1362 :
رد .)584
مان ۀ ناتساب رلا زین مآ هد ( تسا
،یزازک 1388 :
)539
. نبا ار ناتسرلا قطانم یخلب
( 1384 :
140 ـ 141 ) اب ـ مشش و مجنپ نورق رد هتسیز ـ یم یفرعم نارک و ناتسهاریا ناونع
دنک و
باراد هروک زا یقطانم گ
ار میوج دننام در زین
یشخب ناتسرلا زا یم
دناد :نامه(
132 .) توقای
یومح ( 1977 : 290 ) ـ متفه و مشش نورق رد هتسیز ـ زمح زا لقن هب
ۀ یناهفصا رد هتسیز ـ
ـ مراهچ و موس نورق یم
:دسیون
« هکلا فیس تهج زا دنیوگ هاریا ار ایرد لحاوس و هرانک مجع
رخریشدرا ۀ دیوگ ناتسهاریا ار سراف
؛ ا ایرد هب کیدزن اریز نکس و تس
ۀ هیهاریا زین ار نآ
هدیمان تسا
» ( جنرتسل یاگ . 1377
: 274 ) مه ،دراد رارق میوج یرتخاب بونج رد هک ار یتیلاو
یفرعم ناتسهاریا هدرک
.تسا
دوجوم تاعلاطا هب هجوت اب
،ناتسرلا هب ناتسهاریا زا هقطنم مان رییغت ثحب رد یم
ناوت
ناتسرلا عیسو قطانم هک تشاد ناونع شیپ ،
زا هکنآ رهش دس رد رلا مشش ۀ
تردق دعب هب
ب ار یسایس و یداصتقا ه
ناتسهاریا ۀقطنم مان ،دریگ تسد هدوب
تسا نوچمه یبرغ قطانم و
قطنم یداصتقا و یسایس تردق فاریس و نارک ناتسرلا ۀ
یم تیاده ار نیا .دندرک
لاقتنا لحم
تردق تسا نکمم هب فاریس لوفا لیلد هب
نیمز ِعبت هزرل غت و رد ادتبا رد هک یراجت ریسم ریی
یم یبرغ تمسق هتشذگ
تسا ـ ( فاریس هب زاریش
،ءادفلاوبا 1349 :
( شیک هب زاریش ،)368 ،یفوتسم
1362 : 185 ـ
) 186
ـ سپس و یراجت هار رییغت اب ریسم و زمره نتفای تیمها اب یقرش قطانم هب
ناتسرلا هب زمره ـ
زاریش .دشاب
تسا یقطانم زا یکی ناتسرلا نرق ات بارعا ۀلمح زا سپ هک
یزکرم تموکح ۀطلس ریز دعب اه
هب نآ رد یلحم ناریما و دماینرد ناریا عیسو نیمزرس ،رتهب ترابع هب .دندرک تموکح للاقتسا
لاس ات یملاسا نیتسخن نورق زا ناتسرلا 1010
همین ناریما ،یرمق مان اب نانآ زا هک تشاد لقتسم
یدلایم و دلایم نیگرگ نادناخ هدرک دای نا
( دنا
،ناراکمه و یقوثو 1387
:
( هکدلون هچنانچ ،)173
1357 : 24 )
نادناخ زا نایدلایم تسا دقتعم یم رامش هب یناکشا یاه
هدمآ .تسا هدس رد نایم یاه ۀ ،دعب هب یملاسا
رییغت تامیسقت تفای
هک ،یزکرم سراف ،هراکنابش شخب راهچ هب سراف و ک
هیولی
، دش میسقت ناتسرلا
(
نیسح ،یئاسف ی 1378 :
) 900
هک یبونج ناتسرلا دوب ۀناگراهچ یحاون نیا شخب نیرت
.
3 ناتسرلا بآ ناگیاپ . ناوخبآ هدش ببس ،بآ عبانم دوبمک و ناتسرلا ۀقطنم یمیلقا طیارش بآ عبنم هناگی ،ینیمزریز یاه
ناوخبآ طیارش .دنشاب نئمطم رد یتح ؛تسین ناسکی عیسو قطانم ۀمه رد ینیمزریز یاه
یقطانم
ناوخبآ هک تشد رد بلغا هک ـ بآ یروش تسا نکمم ،دنتسه ینغ اه
نیا اه نآ ـ تسا هنوگ ار اه
یب هرد رد رتشیب .دنک فرصم هیاپهوک و یناتسهوک قطانم و اه
ناوخبآ طیارش ،یا نیا .تسا رتهب اه
یم ار دروم هداد رش ناتسرلا فلتخم قطانم زا ناحایس هک یتافیصوت زا ناوت
دنا درک طابنتسا زین
ۀرامش لودج(
1 ناوخبآ زا هدافتسا .) هدوب هاچواگ ای هاچ زا هدافتسا اب ینیمزریز یاه
اورئوگیف .تسا
( 1362 : 94 ـ 95 ) نیا ار رلا ۀعلق رد یهاچواگ یم فیصوت هنوگ
:دنک
« انب ی سب ژد ی را زب ر رد و تسا گ
هاچ دوخ نحص ی
بآ اب دراد ی سب ی را لاع .ی دزن نآ قمع ی
ک ود ی تس گ سب هاچ .تسا ز ی
را مع ی ق تسا
دوگ و ی ز تاقبط هب نآ ی
ر ی ن م رهش ی دسر ااب و ی ن لاح ب ه سو یل ۀ هاچ خرچ ی واگ هک ی م ار نآ ی
دشک
، ارب هک بآ ردق ره ی
بآ ی را ی ب نآ زا دشاب مزلا هعلق ی
نور م ی دنشک .»
ینامز هاچواگ زا هدافتسا
ناوخبآ هک تسا .دشاب نیمز حطس زا دایز قمع رد ینیمزریز یاه
همشچ هدش دای بوتکم عبانم رد نآ زا هک دنتسه بآ عبانم رگید زا اه نبا .تسا
( هطوطب 1370 :
337 رد ) 730 هدرک ندید رلا زا یرجه یم رلا ۀرابرد وا .تسا
:دیوگ
« گرزب تسا یرهش رلا
همشچ یاراد غاب و ناوارف بآ و ددعتم یاهراس
وکین یاهرازاب و اه .»
ۀلصاف کی رد ،لباقم رد
نامز همشچ ۀرابرد تربره ساموت رس ،هلاسدصیس ی یم ناونع رلا یاه
:هک دراد
« ۀلیسو هب رهش
همشچ زا یمک دادعت یم باریس اه
دوش ( »
،رتسوف 1928 :
همشچ زا یرایسب هکنیا لامتحا .)56
هب اه
ناوخبآ حطس هب هجوت اب ای کشخ رورم ندش کشخ .دراد دوجو ،دنشاب هداد نایرج رییغت اه
ۀعلق ۀمشچ ( ناتسرلا مریب ریپک
،یفارشا 1396 :
هزاس هک ـ لبق ۀهد هس رد )69
زا بآ لاقتنا یاه
ناشن ـ دراد دوجو نانچمه همشچ ناوخبآ حطس شهاک اب هک تسا نیا ۀدنهد
نیمز و اه هزرل
،اه
همشچ شهاک دهاش رورم هب .میتسه ناتسرلا رد اه
بآ ،بآ عبانم رگید زا .دنتسه شراب زا یشان یحطس یاه
رد ناتسرلا قرش بونج سرگاز
ی ـ
ن کشخ سرگاز هک ی
ز م هتفگ ی دوش ـ ن کشخ دنبرمک رد ی
م رک ۀ لامش ی هک هدش عقاو گدنراب
ی مک
غت اب یی ذپر ی ر ی ز ی دا اوه و یی مرگ دراد . راب ش اه روط ی یمورف دیآ م نادنچ هک ؤ
من عقاو رث ی
زا .دوش
وی گژ ی گدنراب یاه ی
ا رد ی ن لقا ی م
، ناراب اه ی دش ی د هناد و سا تشرد
،ت هب روط ی ضعب رد هک ی
عقاوم
هاجنپ م یل ی دودح( ناراب رتم تسیب
م دصرد ی گنا ی ن گدنراب ی لاس ی رد )هنا ی ک شرازگ تعاس
هدش ا تلع هب و تسا ین
مز هک ی ن ییاناوت و بذج عابشا ا ی ن راج بآ ،درادن ار بآ رادقم ی
یم دوش و
س ی بلا تحار هب ی م هار هب تعرس هب و ی
( دتفا
رک ی م
،ی 1391 : 89 ـ
.)95
تیمها ینشور هب هلئسم نیا
یم ناشن ار بآ لرتنک هار هلمج زا ؛دهد
بوتکم دهاوش رد هک ـ زورما ات زابرید زا بآ لرتنک یاه
یم هدید زین ۀرامش ریوصت( ناتسلخن یاهوگ رد بآ لرتنک ـ دوش
2 یمیدق .تسا ) هک ینتم نیرت
هب طوبرم ،دراد هراشا عوضوم نیا هب سراف
همان نبا ی .تسا یخلب
وصت ی ر ۀرامش 2 . ،ناگدنراگن( لخن تشاک یاهوگ 1398
)
نبا فیصوت زیراک و ناور یبآ عبانم نودب ،مرگ رایسب ،ینابایب ار نارک و ناتسهاریا ۀقطنم یخلب
یم یم یحاون نیا ۀویم هناگی ار امرخ و دنک اون رد امرخ تخرد تشاک ۀوحن نینچمه .دناد
یح
یمن هدید امرخ تخرد رس زج هک ییاهوگ رد تشاک لکش هب ار نارک و ناتسهاریا یم ناونع دوش
.دراد
نبا هک تشاک هویش عون نیا یخلب
( 1384 : 140 ) یم رکذ هاچ رد امرخ ناتخرد تشاک ار نآ ،دنک
هدوب ناتسهاریا یحاون صتخم تسا
فوتسم للهادمح . ی
( 1362 : 118 ) نی ز رد امرخ تخرد تشاک ار اهوگ
هدرک رکذ .تسا هدش باختنا شراب دوبمک و امرگ لیلاد هب تشاک ۀویش عون نیا .تسا
ا هب هجوت اب ی
ن
ناخدور ناتسرلا ۀقطنم هک عوضوم ۀ
مئاد ی ش بآ ی ر ی ن کدنا شراب ،درادن لیس اما
یاسآ هب ار ناراب
رتهب ی ن هدرک هدافتسا لکش زا بآ .دنا
هار لاناک اه ی بط یع ی ی ا عونصم روط هب ناتسلخن تمس هب
اه
اده ی ت م ی دوش . لصف رد بآ اه
ی لاسرت ی آ شراب لاس ات ی
هدن
، قاب اهوگ رد نانچمه ی
م ی ا .دنام ی ن
اهدنزاس هب هجوت اب عوضوم ی
مز ی ن سانش ی بونج قطانم هک ی
ناوخبآ هب بآ ذوفن اه
نآ ی نلاوط ی
ارش ،تسا ی ط طورخم رد بآ ذوفن هنکفا
اه ـ اراد هک ی رنرتاوک تابوسر ی
و کهآ اه ی رامسآ ی تسا ـ
( تسا بسانم
ک ری م ی ، 1391 :
).140
ا ی اتس یی دودحم رد اهوگ رد بآ ۀ
سو ی ع نچمه و ی ن خبت ی ر تمک ر بآ
اضف هب تبسن ی
اس نودب ۀی ب رد ناتخرد ی
نور ناتسلخن زا ناتسلخن بآ نیمأت رب هولاع ،اه
ماشحا و اه
دراوم رد و ی
تح ی ارب ی ناسنا فراصم ی
، وقت ی ت ناوخبآ اه ی ز ی مزر ین ی ن ار ی ز م ببس ی هدش تسا . ای ن
ش ی هو م ار ی ناوت ذغت هورگ رد ۀی
عونصم ی قتسم شور هب ی
م درکراک هک درک دادملق ی
دننامه
باروگ اه ی قطنم ۀ درتسگ تلاخادم هب هجوت اب هزورما .دنراد ناتسزوخ ۀ
ناسنا ی رخت هلمج زا ی
ب
ناتسلخن لاناک و اه اه
ی غت ،بآ یی ر ش ی و ۀ بآ ی را ی ، زاسدس ی عنام هک سر ی د ن ناتسلخن هب بآ تساه
،
سو شخب یع ی ناتسلخن زا هد دنچ رد اه
ۀ هدش کشخ هتشذگ .تسا
بلایس زا یریگولج رد ،هدشرکذ دراوم رب هولاع ،ناتسرلا رد ناتسلخن یاهوگ هب بیسآ و اه
هنومن .دندوب رثؤم زین ینوکسم قطانم یم ناتسرلا مریب ۀقطنم رد وضو هب ار دربراک زا یا
.دید ناوت
ناتسمز لیس 1400
،نآ لیلاد زا یکی ،هقطنم یسررب اب هک تشاذگ یاج رب یدایز تراسخ ،مریب رد
ناتسلخن یاهوگ نتفر نیب زا ناتسلخن نیا لیدبت و اه
ات تسبواگ هوک ۀلصاف رد یزرواشک نیمز هب اه
سکع یسررب .دوب مریب هراوهام یاه
لاس رد یا 2004
سکع اب هسیاقم و راوهام یاه
ه یا لاس 2022
یم ناشن مریب ۀقطنم ۀرامش ریواصت( دهد
3 و 4 ناتسلخن هک ) یم هک هقطنم یاه
یعون دننام دنتسناوت
هتفر نیب زا ،دنهد شهاک ار لیس تعرس و نایرج ،دنب عقاو رد ،یزرواشک نیمز هب لیدبت اب و تسا
هدش ببس تسا هقطنم یمیلقا تایصوصخ زا هک دیدش ناراب ره اب لیس رطخ دنا
؛دنامب یقاب هراومه ،
نانچمه هک زین قطانم زا یرایسب رد .دراد یناوخمه ،دنب مان هب اهوگ یلحم مان اب ًلاامتحا هک یشقن هدنام یقاب اهوگ نیا هدرک ییاراک نودب ًلامع ار اهوگ نیا ،ندرکن تاریمعت و یگدیسر ،دنا
.تسا
وصت ی ر ۀرامش 3 . هراوهام سکع لاس رد ناتسرلا مریب ۀقطنم یا
2004 ( Google Earth )
وصت ی ر ۀرامش 4 . هراوهام سکع لاس رد ناتسرلا مریب ۀقطنم یا
2022 ( Gooogle Earth )
بآ متسیس رگید زا اهرابنا .دنتسه بآ هریخذ و لرتنک یاه
قباس ۀ بآ رد ار ناتسرلا ۀقطنم رد اهرابنا
نارود پ یناساس ـ یترا ناتساب کرادم ساسارب
سانش ی م ی ناوت بآ .درک هدهاشم اهرابنا
ی علق ۀ رولاس
بی مر ناتسرلا هنومن اه یی بآ زا اهرابنا ی رات نارود ی خ ی تسا ناتسرلا ۀقطنم .
ره من دنچ ی ناوت رامآ
قد یق ی بآ زا اهرابنا ی ثادحا ناتسرلا رد هدش تسد هب
داد ۀتشون قبط ، س موحرم
ی د دلاءلاع ی ن خروم ،
بآ دادعت اهرابنا ی ار ناتسرلا رد دوجوم 24
هدوب رازه تسا (
قوثو ی ، 1371 :
.)44
باتک رد بولقلا تهزن رد
سم لزانم رکذ ی
ر ش ی زار ک هب ی ،ش هاگلزنم ی ب ی ن ب( زمره و جنخ ی
مر مان هب )
« بآ رانک رابنا » هدمآ تسا
(
فوتسم ی ، 1362 :
تخاس ناتسرلا رد .)186
و بآ زاس ب اهرابنا ی رتش مع مو ی .دوب بآ اهرابنا اب ی مومع دربراک ،ی
دادعت ،همه هن رگا ی
نآ زا بنج اه ۀ ی دا .تشاد دوب بآ
اهرابنا ارب ناتسرلا رد ی
بآ یناسر دومن مدرم هب
مومع دربراک ی
ارب و تسا ی َا بنج فارش ۀ ی دا دوب
1دراد . بآ فقو تنس دوجو ،مهم ۀتکن رد هک تساهرابنا
زورما ات مدرم فلتخم راشقا نایم بآ ناتساد .تسا جیار رایسب
مخت یاهرابنا
2یغرم رد بدا ی تا رولکلوف
بآ فقو تیمها زا ناشن ناتسرلا ۀقطنم بآ فقو .تسا بآ ۀریخذ یارب شلات و اهرابنا
ۀدودحم رد رابنا
یرلا تسد هب ،زمره کولم رد یتح و ناتسرلا عیسو یم تروص اه
هتفرگ .تسا سراگ ند یا مانرفس رد ۀ
1 یم یلک روط هب . ماع یاهانب مامت ناوت
هتسد مکح نیمه اب ار هعفنملا هـب نارـیا قطانم رگید اب ناتسرلا رد توافت .درک یدنب
بآ هب جایتحا هک تسا نآ ببس م دادعت رد طقف ینامدای ۀبنج هک هدش ببس ،دایز دادعت رد اهرابنا
بآ زا یدودح دـبای دومن اهرابنا
بآ زا یلیخ و .دنرادن تخاس ۀبیتک ،یفقو یاهرابنا
2 بآ هب طوبرم ناتساد نیا . مخت شورف اب هک هدوب ینزریپ شرّیخ هک تسا یرابنا
بآ تخاس لوپ غرم تفج ار رابنا
و درـک روجو
هدیسر هزادنا نیمه هب شریخ عسو هک تسانعم نیا هب .تسا
سم رد دوخ ی
ر ه رلا هب زمر
، زا بآ رابنا ناوراک ارس ی گنت نلااد و جک ی چگ(
ی ن ) هدرب مان تسا بآ و رابنا
ار نآ ی ک ی رتون زا ی ن ز و ی رتاب ی ن بآ م اهرابنا ی دناوخ و یم رکذ هک دنک عورش شراب لصف هکنآ اب هدشن
دوب
، داقم ی ر ی سب بآ ی را للاز هک تشاد اراوگ کنخ و رت
من ار نآ زا رت ی
دش .درک وزرآ ای ن بآ رابنا هب ۀقفن
ی ک ی دش هتخاس رلا نادنمتورث زا دوب ه
(
فی ،اورئوگ 1362 :
)71
هلاولاد نینچمه ، (
1380 : 1164 ) یفقو هب
ندوب سب ی را ی بآ زا اهرابنا ی رلا فارطا و رلا یم هراشا
دنک . ۀبیتک بآ رابنا تنس ۀدرتسگ شقن زین اه
یم ناشن ار فقو یمیدق زا یکی .دهد
هبیتک نیرت م یاه
بآ هب طوبرم ،دوجو رابنا
فلس تسا ناتسرلا زَوِا ی
هک تک قبط یب بآ ،نآ ۀ رابنا ار ز دمحم جاح ی
لن اسمش ی نا رد 891 رمق ی هدرک ثادحا .تسا
بآ هناوتسا ،یبعکم هب نزخم مرف ساسارب اهرابنا تشه ،یا
میسقت )هکربراهچ( بکرم ،یهجو
یم ۀرامش ریوصت( دنوش 5
( )
،ناراکمه و یمظاک 1390
:
ۀرامش ریوصت .)114
6 بآ تیعقوم یاهرابنا
یم ناشن ار رلا رهش بآ زا یخرب .دهد
بآ دننام ،دنتشاد مه ریگداب اهرابنا رهش سردم نابایخ رابنا
هبیتک یسررب .رلا یقاب یاه
بآ ۀدنام یم ناشن رلا رهش یاهرابنا بآ هک دهد
هب طوبرم یاهرابنا
بآ دننام هیوفص ۀرود هد( هکربراهچ رابنا
ن زا ،تسا عقاو هیرصیق رازاب کیدزن رد هک )رلا ریش
یمیدق بآ نیرت هبیتک یاهرابنا .دنتسه راد
وصت ی ر ۀرامش 5 . بآ نزخم مرف عاونا ،ناگدنراگن( اهرابنا
1400 )
وصت ی ر ۀرامش 6 . بآ و رلا رهش تیعقوم ،ناگدنراگن( رلا یاهرابنا
1400 )
ب یتاراشا ،ییاپورا ناحایس ۀمانرفس رد هریخذ ۀوحن ه
بآ بآ تیریدم و یزاس هک هدش اهرابنا
یم :درک هراشا ریز دراوم هب ناوت
هینروات ( 1336 : 675 ) یم ناونع ناتسرلا رد بآ میسقت و هریخذ ۀوحن ۀرابرد هک دنک
تقو ی
م ناراب ی یآ ،د خاروس لوا زور اه
ی بآ م ار اهرابنا ی
دندنب من و ی دنراذگ نآ لخاد بآ دوشب اه
. زا سپ
آ هکن ی ک زور راب ی د مز تافاثک ادتبا ناراب و ی
ن تسش ار و نآ ،داد وش بآ هب ار بآ تقو
اهرابنا
یم .دنتسرف لمع سقت ی م خ رلا رد بآ یل
ی تسا مظنم .
وگ یا ا ی ن بآ مه اهرابنا ه رمخ ۀ دنتسه بارش .
ب زگره ی ش بآ هس زا ار رابنا
ی ک هبترم من زاب ی دننک ندرک زاب تقو رد و
، مکاح ی ما ا ی ن وا اب ی د
اب رضاح ( سورتشا .دش 1681
: 326 یم ناونع زین ) ناتسرلا یحاون رد هک دراد
بآ رد ار ناراب
بآ م هگن اهرابنا ی
دنراد بآ و اهرابنا م زاب مکاح روتسد هب طقف مه ی
دوش ا دنچره و ی
ن سب بآ ی را
هدولآ تح ،تسا ی هرطق ا ی من رده هب نآ زا ی
دور هلاولاد نینچمه . (
1380 : 1165 ) د زا یناحایس رگی
یم رکذ و هتخادرپ ناتسرلا بآ ۀریخذ ۀویش هب هک تسا هک دنک
خ ی با ا ن اه ی
ًاتبسن گرزب رت ی ار
دی مد م رد هک ی ناشنا قدنخ ی بعت ی ه گدنراب ماگنه ات دندوب هدرک
،ی راج بآ ی ناتسهوک زا اه
ی رواجم
قدنخ .درذگب نآ لخاد زا اراد اه
ی لاناک اه یا هار بآ اه ی کچوک و گرزب ی
ب هناخ تبسن ه اه
ی ود
رط زا هک دندوب فرط ی
ق نآ هناخ لخاد هب بآ اه رس اه
زا ی ر م ی دش . نآ بآ تلق ا رد ردق
ی ن رهش
دش ی د اب هک تسا ی
د تبقارم اه ی لماک ی ارب ی نامسآ تلاوزن ظفح ی
آ لمع هب ی د
، نوچ ی ک هرطق
راج بآ ی درادن دوجو رهش رد .
راب ا م تردن هب ن ی
دراب ب ترارح و ی
ش .تسا دح زا
بآ نانچمه هک درملا رد نانکشا و ناتسرلا رد زَوا دننام یقطانم رد زین هزورما هدافتسا اهرابنا
یم بآ ،شراب لصف زا لبق ،دوش لاناک و زیمت اهرابنا
یم ریمعت بآ یدورو یاه قطانم یخرب رد .دوش
بآ ،ناضمر هام هب دورو زا لبق زین یم زیمت و یبوریلا اهرابنا
د مهم ۀتکن .دنوش بآ ۀرابر
یاهرابنا
نآ تخاس ،رهش زا نوریب نایرج ریسم رد هک تسا یناکم رد اه
بآ یوحن هب ای دشاب یحطس یاه
بآ ناوتب بآ هب ار یحطس یاه هروش هب هجوت اب .درک تیاده اهرابنا
یتشد قطانم رد عیسو یاهراز
یم یعس ،ناتسرلا بآ تمس هب یناتسهوک قطانم زا بآ دوش
ش تیاده اهرابنا زا رگید یکی .دو
بآ فیاظو یم ار رهش زا نوریب یاهرابنا
بلایس تردق شهاک و لرتنک ناوت .تسناد اه
یم ناشن بوتکم عبانم یسررب بآ دهد
همشچ و تانق یدراوم رد ،هاچواگ ،هاچ ،رابنا زا ،اه
یلصا یاهراکهار زا تانق زا هدافتسا ،بوتکم عبانم ساسارب .دنتسه بآ نیمأت یلصا ناگیاپ هدوبن بآ نیمأت نونک ات .تسا
37 هدش ییاسانش ناتسرلا رد تانق هتشر تاعلاطا ۀناماس( تسا
تانق زا یرایسب خیرات ،هقطنم نیا یبآ ناگیاپ یور نتشادن هعلاطم لیلد هب اما ،)تاونق یناکم اه
هدش یفرعم یملاسا بسچرب اب طقف و تسا صخشمان مریب ۀقطنم رد وکمره تانق هلمج زا ؛دنا
لا بآ تانق و ناتسر هب رلا یدنبرمک ۀداج هیشاح رد و مرهج هب رلا روحم جنپ رتمولیک رد کیراب
یم ار سابعردنب تمس ۀرامش لودج .درب مان ناوت
1 هرود رد ناحایس ۀراشا لماش هب فلتخم یاه
یم ناشن هک تسا میدق ناتسرلا رد بآ عبانم بآ ًلاامتحا دهد
نیمأت رد ار یلصا شقن اهرابنا بآ
هتشاد ناتسرلا .دنا
لودج ۀرامش 1 ،ناگدنراگن( بوتکم عبانم ساسارب ناتسرلا رد بآ عبانم . 1400
)
و حایس مان لاس
رد روضح
)یدلایم هب( ناتسرلا ناتسرلا بآ عبانم
نبا ( هطوطب 1337 ) بآ هب هراشا ،همشچ
زمره رد رابنا نبا(
،هطوطب 1370 : 333 ـ 337 )
ح ( یفوتسم للهادم 1330
) بآ
،یفوتسم( رابنا 1362
: 186 )
( ولبراود ولاوکین 1606
) بآ
،ناراکمه و یقوثو( رابنا 1387
، 627 )
( ارئوگیف اولیسود ایسراگ ند 1614
) بآ
هاچواگ ،هاچ ،رابنا ف(
ی ،اورئوگ 1362 : 90 ـ 95 )
( هلاولاد ورتیپ 1421
) بآ
رابنا ،هلاولاد(
1380 : 1164 )
سورتشا ناج (
1672 ) بآ
،سورتشا( رابنا 1681
: 326 )
( تربره ساموت رس 1628
) بآ ،همشچ
،رتسوف( هاچ ،رابنا 1928
: 60 )
( هینروات 1632 ـ 1668 ) بآ
،هینروات( رابنا 1336
: 675 )
( وسدنام نف تشربلآ ناهوژ 1638
) بآ
هاچ ،رابنا قوثو(
ی ، 1387 : 777 ـ 778 )
( ونوت ناژ 1665 ) بآ
تانق ،رابنا قوثو(
ی
، 1387 : 797 ـ 799 )
( ریارف ناج 1667 ) بآ
رابنا قوثو(
ی ، 1387 : 828
( رفپمک تربگنا 1685
) بآ
رابنا قوثو(
ی ، 1387 : 846 )
( نجیوربود سیلنروک 1706
) بآ
همشچ ،هاچ ،رابنا قوثو(
ی ، 1387 : 878 )
( نوسلیو توبلات دلونرآ رس 1907
) بآ
،نوسلیو( هاچ ،هاچواگ ،تانق ،رابنا 1908
: 158 ـ 159 )
( ینیرومود کاژ 1911
) بآ
هاچ ،رابنا قوثو(
ی ، 1387 : 987 )
هک تسا یلیلاد زا یکی ،بوتکم عبانم ساسارب ناتسرلا رد یرادغاب و یزرواشک یسررب هرود لوط رد ناتسرلا رد یبآ ناگیاپ یدمآراک زا ناشن ( هینروات .دراد فلتخم یاه
1336 : 677 )
بآ کی زا بآ لاقتنا اتسور ود هب رابنا
یم فیصوت نینچ نیا ار ناتسرلا رد :دنک
« بآ یگرزب رابنا
هتخاس اجنآ رد هدرک خاروس مه ار هوک یولهپ و دنا
نآ ًاقباس .دنربب رواجم ۀگلج هب ار شبآ هک دنا
مل و کشخ هگلج هدش دابآ و ثادحا نآ رد بوخ ۀیرق ود ًلاعف اما ،دوب عرزی
تسا .»
ۀرامش لودج
2 یزرواشک تلاوصحم عاونا هداد ساسارب ار یملاسا ۀرود رد ناتسرلا رد جیار یغاب و
یاه
یم ناشن بوتکم قنور رب ناحایس ۀتفگ رب یدییأت ،هیراشفا ۀرود زا هدنامزاب طاشن غاب .دهد
ناشن ،دراد مزلا تشک یارب یدایز بآ هک هناودنه دننام یلوصحم .تسا ناتسرلا یرادغاب یم بآ عبانم هتسناوت رلا هنوگچ هک دهد .دنک تیریدم ار
لودج ۀرامش 2 . ،ناگدنراگن( بوتکم عبانم ساسارب ناتسرلا رد یزرواشک تلاوصحم 1400
)
یغاب و یزرواشک تلاوصحم عاونا روضح لاس و حایس مان )یدلایم هب( ناتسرلا رد لخن )12 نرق لیاوا(یخلبنبا لخن )1330 (یفوتسم للهادمح
غاب
وکین یاه )1337 (هطوطبنبا ن
رتهب نآ زا رایسب و تسین هرصب و دادغب یامرخ اب هسیاقم لباق رلا یامرخ( لخ )تسا
، رانا
، زیلاج
، کدنا یعارز نیمز
،
هویم ناتخرد غاب )1614 (اورئوگیف
لخن
،
جنران )1668ـ1632 (هینروات غاب
رلا فارطا یاه
، هتوب( مکاح غاب فیصوت خرس لگ یاه
، رانا و کی نوتیز و
کی جاک )،
غاب کی یلاغترپ ( ناتخرد روگنا ) ، هناودنه هناودنه نیرتهب(
هک ییاه
لخن یفوتسم للهادمح (
1330 )
رتهب نآ زا رایسب و تسین هرصب و دادغب یامرخ اب هسیاقم لباق رلا یامرخ( لخن )تسا
، رانا
، زیلاج
، کدنا یعارز نیمز
، هویم ناتخرد غاب
اورئوگیف ( 1614 )
غاب رلا فارطا یاه
، ح غاب فیصوت هتوب( مکا
خرس لگ یاه
، رانا و کی نوتیز و
کی جاک )،
غاب کی یلاغترپ ( ناتخرد روگنا ) ، هناودنه هناودنه نیرتهب(
ات هک ییاه
)مدوب هدید نونک ولبراتراود ولاوکین (
1606 )
( ومیل و لاقترپ و امرخ نابایخ
یم یلگنج هب رهش نیا یاه دننام
؛ نیمز اریز
رپ ،امرخ ناتخرد زا هدیشوپ ت
لاق یم ثعاب رما نیا و تسومیل و ندید هک دوش
ددرگ راوشد نوریب زا رهش )
نجیوربود سیلنروک (
1706 )
)مدوب هدید نونک ات
ولبراتراود ولاوکین (
1606 )
( ترپ ،رانا زا راشرس رلا مکاح غاب ق
هویم و لا تسا رطعم و رادبآ و گرزب یاه
،)
ورس
، عونتم تلاغ و هویم ،ریجنا (
هویم اجنیا رد یاه
قوف ترپ دننام هداعلا ق
،لا
نویریتسماپ ،رانا ،ومیل [
یلحم هویم یعون ]
تسا . لگ ،هللا ،زر ،نمسای دننام ییاه
تسا ناوارف یلوژ )
تربره ساموت رس (
1628 ) ( ومیل و لاقترپ و امرخ نابایخ
یم یلگنج هب رهش نیا یاه دننام
؛ نیمز اریز
رپ ،امرخ ناتخرد زا هدیشوپ ت
نیا و تسومیل و لاق یم ثعاب رما
ندید هک دوش
ددرگ راوشد نوریب زا رهش )
نجیوربود سیلنروک ( 1706 ) (
هبنپ و امرخ ،لدرخ ،نوتوت هقطنم تلاوصحم تسا
) )1911( ینیرومود کاژ
