University of Tehran Faculty of Literature and
Humanities
Journal of
Iranian Studies
(Jis)
DOI: https://jcl.ut.ac.ir/10.22059/jis.2022.331981.1044
Revising the Early History of Persian Gulf based on the Role of Elamite Confederation
Hamidreza Peighambari1 | Leila Makvandi2
1. Corresponding Author; Assistant Professor of the History Department, Persian Gulf University, Bushehr, Iran. Email: [email protected]
2. Assistant Professor, Archeology Department, Kashan University, Kashan, Iran.
Email: [email protected]
Article Info Abstract Paper Research:
Research Article
The Early history of the Persian Gulf is focused on the substantial political and economic role of Mesopotamia and its relations with Dilmun (Bahrain), Magan (Oman) and Meluhha (Indus valley).
Therefore, the role of Elamites and the other people from Northern coasts of the Persian Gulf has remained obscure and unclear. One of the unanswered questions is about the maritime activities of these people. The present article is an attempt to answer this question, and in order to determine the role of the “Elamite Confederation” in Persian Gulf trade, it emphasizes on the necessity of revising the common understanding through the use of historical analysis and archaeological data. This research indicates that Mesopotamian sources reflect only a part of the history of “Lower Sea” (Persian Gulf), which mainly refers to their commerce with the southern coasts. But the scattered information about the eastern places in the same sources and the archaeological data based on the analysis of minerals and objects made of semi-precious stones such as lapis lazuli and Chlorite, indicate the importance of those lands. The waterway for exchange of these resources and commodities, which passed through Susa and the coasts of Fars (Anshan), especially Liyan (Bushehr), like the land routes, were influenced by the political rivalries and enmity of Elam and Mesopotamia, but was very prosperous in several periods of time. Some of these periods were the Sukkalmah and Shutrukid dynasties, in which Elamite relationship extended to Bahrain and Oman. Thus, in spite of strong political and economic relations between Mesopotamia and southern coasts of “Lower Sea”, power dynamics in the region frequently changed in favor of Elamites and with this knowledge, we can now say that the gainful Sea trade has not been always in the hands of Mesopotamia, as Mesopotamian sources inculcate.
Received:
8 October 2021
Accepted:
21 August 2022
Keywords:
History of Persian Gulf, Sea trade, Elam, Mesopotamia, Susa, Liyan.
How To Cite
Peighambari, Hamidreza; Makvandi, Leila (2022). Revising the Early History of Persian Gulf based on the Role of Elamite Confederation.
Iranian Studies, 12 (1), 151-168.
Publisher University of Tehran Press.
University of Tehran Faculty of Literature and
Humanities
همانلصفود
شهوژپ ناریا یاه
یسانش
لاس 21 هرامش ، 2 یپایپ هرامش ، 12
ناتسبات و راهب 2042
، 252 - 218
DOI: https://jcl.ut.ac.ir/10.22059/jis.2022.331981.1044
جیلخ ۀیلوا خیرات یرگنزاب مالیع ۀیداحتا شقن رب دیکأت اب سراف
ی
یربمغیپ اضردیمح
2
یدنوکم الیل|
1
1 ؛لوئسم ۀدنسیون . ورگ رایداتسا
سراف جیلخ هاگشناد ،خیرات ه :همانایار .ناریا ،رهشوب ،
2 .ناریا ،ناشاک ،ناشاک هاگشناد ،یسانش ناتساب هورگ رایداتسا .
هلاقم تاعالطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
جیلخ ۀیلوا خیرات شهوژپ رد سراف
و یسایس یروحم شقن رب ینونک یملع یاه
نایم یداصتقا و نادور
ۀرد( هخولم و )نامع( نگم و )نیرحب( نوملید اب نآ تابسانم
نیازا ؛تسا زکرمتم )دنس هنارک نانکاس ریاس و نایمالیع هاگیاج ور
لامش یاه رد ی
جیلخ هدنام صخشمان و مهبم سراف یم نهذ هب هک یساسا یشسرپ .تسا
سر نیا د
تیلاعف رد یشقن هچ روکذم نامدرم هک تسا م افیا ییایرد یاه
ی .دندرک لاقم شیپ ۀ
نآ رد و تسا شسرپ نیا هب نداد خساپ یارب یشالت ور ندرک صخشم روظنم هب
شقن
« مالیع ۀیداحتا »
جیلخ یناگرزاب رد رب ،سراف
تشادرب رد یرگنزاب ترورض یاه
جیار
، هرهب رذگهر زا لیلحت زا یریگ
هتفای و یخیرات یاه اه
ی ناتساب یتخانش دیکأت
.تسا هدش شهوژپ م ناشن رضاح ی
نایم عبانم هک دهد دور
ینا طقف سکعنم ک دنن ۀ
شخب ی رات زا خی جیلخ لاعف رب ًاتدمع هک دنتسه سراف تی
اه ی ناگرزاب ی وخ د نآ زا اه
رط قی هنارک اه ی بونج ی رد ای .دراد تلالد ،نیادوجواب هدنکارپ تاعالطا ا
ی هک رد راب ۀ
مان اهاج ی قرش ی هبال زا ال ی مه نی هب عبانم م تسد ی آ دی و هتفای اه ی ناتساب تخانش ی
نتبم ی زجت رب هی لحت و لی ندعم داوم ی شا و یای هتخاس گنس زا هدش اه
ی ن همی ق یتمی
هب ،نوباص گنس و دروجال نوچ بوخ
ی مها تی حاون ی و یبونج قرش ناریا ی ن ار ناش
م ی هار .دهد اه ی بآ ی ا تالدابم نی هنارک و شوش زا هک اهالاک و عبانم اه
ی سراف
)ناشنا(
، هب ل هژیو نای )رهشوب(
، م رذگ ی هار نوچمه ،درک اه
ی مز ینی ثأت تحت ی ر
تباقر نمشد و اه ی س یسای ع مالی نایم و دور نا هدوب
، لو ی رد بر ه ه اه یی سب ی را قنور
تشاد ه .تسا زا یخرب ا نی ب ر ه ه هلسلس اب اه اه ی لکوس خم کورتوش و اه ی
اه طنا قاب
دراد ماد هک ۀن ع طباور نایمالی رحب هب نی شرتسگ نامع و هتفای
دوب
؛ ربانب ا نی دوجو اب
وق تاطابترا ی س یسای داصتقا و ی تردق اه ی نایم دور ینا هنارک اب اه ی بونج ی
« رد یای اپ نیی
»
، هتسد دنب ی ا رد هقطنم تردق نی
ع دوس هب عطاقم نایمالی
ت غ ریی تفای
م نونکا و ی مطا اب ناوت نانی ناگرزاب هک تفگ ی
رد دوسرپ ای ن زی نآ هک نانچ عبانم
نایم دور ینا م اقلا ی دننک
، هراومه نایم راصحنا رد دور
نا هدوبن .تسا
:تفایرد خیرات 11 رهم 1011 :راشتنا خیرات
22 رهم 1011
هژاودیلک :اه
جیلخ خیرات ،سراف ،ییایرد تراجت
نایم ،مالیع ،نادور .نایل ،شوش
دانتسا ( الیل ،یدنوکم ؛اضردیمح ،یربمغیپ
1011 .) جیلخ ۀیلوا خیرات یرگنزاب کأت اب سراف
دی
مالیع ۀیداحتا شقن رب شهوژپ .ی
ناریا یاه یسانش ، 12 ( 1 ،) 121 - 118 .
رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم
1 . همدقم زا سپ و رضاح لاح رد تشذگ
زا شیب دصکی لاس زا شواک یاه ناتساب انش تخ رد ی هنارک ه یا
یبونج و یلامش جیلخ
سراف
، تخانش یبسن ی زا خیرات ندمت یاه هقطنم نیا یناتساب ح
لصا هدش تسا .
یتایئزج خیرات زا یسایس نوماریپ یحاون جیلخ
سراف هرازه رد و دالیم زا شیپ لوا ات موس یاه
تیلاعف یاه زین نآ رد یداصتقا نتم رد
یاه نایم دور ینا تبث هدش تسا . نیا نوتم
، یتاعالطا هدنکارپ
ًاتبسن یلو تنوکس ۀرابرد ینغ
هاگ طباور و اه یداصتقا
رد یسایس یتح و قطنم
ۀ جیلخ سراف رایتخا رد
یم دنراذگ
، اما دنچ ۀراشا ان
ی هب یمن نایمالیع نک
ن .د وصحم یعفترم نیمزرس طقف مالیع هک ییوگ ر
هک تسا یکشخ رد یشقن
ایرد رد یمن افیا دنک . نآ عبت هب
، نارگشهوژپ
« یسانشروشآ
» زین زا نوچ
خیرات جیلخ سراف یم نخس ناتساب نارود رد دنیوگ
ـ یصصخت قیقحت نیتسخن زا ا رد
هنیمز نی
ۀتشون وا ( میاهنپ
1520 : 1 ـ
)11
یدج ات یلک رثا نیرتد رلکنیاتشا و نسروال زا
( ) 2111
ـ هاگیاج لباق
هجوت یارب ی مالیع هنیمز نیا رد یمن لئاق
دنوش . رد نینچمه چیه
باتک زا کی و خیرات یاه
ناتساب مالیع یسانش
، ثحبم لماک ی هب عوضوم طابترا ندمت نیا ایرد اب
صاصتخا فاین
ت ه تسا . عقاورد
شقن نیرفآ ندوبن رد نایمالیع جیلخ
سراف یارب ناققحم یخرب نوچمه
تیعقاو کی فریذپ
هت
هدش تسا . ـ گربمل یکسفلراک
(
1512 :
)228
صوصخرد یب
و یگقالع تبیغ
یناگرزاب رد نایمالیع
ایرد
، هب ردنب ندوب هتخانشان رد
هنارک یناریا یاه جیلخ
سراف یم هراشا دنک . نامگوه (
1580 : 111 ـ
) 101
زین حرطم نینچ هدرک
تسا یشنماخه مکی شویراد زا شیپ هک طابترا ،
رادانعم ی مالیع نایم (
هنارک -
)سراف جیلخ یلامش یاه و
ایرد دوجو هتشادن تسا . یم دراو لاکشا تارظن نیا هب هچنآ دنک
، ا نی
هک تسا ـ نانچ هک تفگ میهاوخ ـ
« ۀیداحتا مالیع
» هنارک یحاون زا یعیسو ۀنهپ و یا
سپ ک هنار یا
لامش جیلخ سراف یم لماش ار ش
هد .تسا هتشذگ نآ زا
، هنارک یلامش یاه جیلخ
سراف ب تبسن ه
هنارک یبونج یاه
، ببس هب هراپ دوجو
َا زا یا هرخص لاکش و یا
عضو بسانم رت سپ هنارک اه ، ب هوقلا
لحاس رایتخا رد یرتشیب ناکما یم رارق نانیشن
و دهد یارب هنارک ۀناهد زا یدرون جیلخ
سراف
ِس ات دن
بسانم رت تسا
،یسای(
1121 : 1 ـ 1
؛ یتومیت ستاپ ، 1550 : 18
یتشک لصفم خیرات .)
یدرونایرد و ینار
یاهردنب جیلخ یناریا
دعب هب یشنماخه ۀرود زا سراف
، رب یهاوگ نیا
تساعدم (
نیرتدیدج یارب
تاقیقحت خیرات ۀرابرد یلک اهردنب
،ناریا رد یدرونایرد و یقوثو :کن
تفص و ،لگ
.)1152
نایاش تسا رکذ
هتشون ۀرابرد ییاه ۀیلوا خیرات
جیلخ سراف یسراف نابز هب هدش هتشون
، بلاغ اما نآ اه لک ی و ییوگ
بلاطم یروآدرگ رب
یمیدق تاقیقحت ۀیاپ دننام یلک ای
خیرات جیلخ سراف رثا دلونرآ یو ( نوسل )1111
ناتساب ای ع یسانش مالی
رثا لیند ( ستاپ دنتسه )1182
. هنافسأتم نیا
هنوگ هتشون اه رب ام شناد
یمن یمن لح هنیمز نیا رد ار یلکشم و دنیازفا .دننک
صوصخ نیا رد
، شسرپ یاه جو یساسا دو
.تسا یسررب دنمزاین هک دراد هکنیا
بوتکم عبانم ارچ یمالیع
هراشا هب یا بانم و دنرادن ایرد ع
نایم دور زا یمان زین ینا و مالیع
یاهردنب نآ یمن دنرب ؟ ایآ راتخاس هب هجوت اب تشیعم و
ع و یریاش
چوک نیشن و تالف نانکاس زا یگرزب شخب ی ییایوپ
یزرواشک ناشوش رد
،رک دور ۀزوح و م
ی ناوت
تشاذگ نیا رب ار ضرف هک
نآ اه و هب یزاین نچ ؟دنتشادن ییایرد تارطاخم هب دور
ضرف نی ی هتبلا
ئسم ۀل مهم رگید ی ب ه ایرد یگیاسمه زج یم هدیدان ار
:دریگ تیمها ک یضرف .ایرد دوسرپ تراجت ه
یم حرطم اجنیا رد دوش
زا تسا ترابع نایرج یریذپریثأت
اه و هباج یناگرزاب یاهریسم ییاج م
ۀقطن
جیلخ سراف رد ۀجیتن تباقر یسایس یاه ـ
یداصتقا مالیع
و نایم دور نا . لئسم ۀ هدشدای ت نونک ا
عوضوم قیقحت لقتسم ی هدوبن تسا و رضاح ۀلاقم ،هدش ماجنا یخیرات شهوژپ شور هب هک
ب یهاگن ا
ینامزرد و لیلحت اب یخیرات کرادم و دانسا رانک رد
نیرتدیدج ناتساب کرادم
یتخانش
، یا ن عوضوم
ار یم یسررب دنک
.
2 . ۀیلوا خیرات جیلخ
سراف ؛ یتامدقم تاظحالم
خیرات جیلخ سراف شیپ هک یشنماخه ۀرود زا یم
ار نآ زاغآ ناوت هراشا نیتسخن
اه رد وس نوتم یرم
هب
« نییاپ یایرد
1» هلسلس نامز رد یرموس میدق یاه
1 ( 2111 ـ 2121 م.ق رد ) تفرگ رظن
، ینارود
رد ار بیشن و زارف رپ و ینالوط یم رب
دریگ هرود نیا عبانم . ار
رازگ و تاعالطا ش
یاه دنکارپ ه زا یا
نوتم یخیم نایم دور نیماضم اب ینا یبدا
نتم دننام(
« ناهج مظن و یکنا
» و
« روخنین و یکنا گس
)»
و یداصتقا دننام(
یناگیاب روا یاه 1 ) یسایس و
، هب هژیو هبیتک یهاش یاه
RIM( )
یم لیکشت2
دنهد .
نوتم قبط هدشدای
نییاپ یایرد ،
، یبآ ۀنهپ یعیسو
زا بکرم جیلخ
سراف و نامع یایرد ت
دودح ا
س دن و هدوب نیمزرس نآ اب طبترم یاه و )نیرحب( نوملید دننام
نگم نَ کم/
و )ناتسچولب و نامع(
)دنس ۀرد( ه خولم هزیمآ اب
یگژیو و تورث زا یا هروطسا یاه
یم هتخانش یا وش
دن
( لپمیاه ، 1581 :
22 ـ 51
. )
یم ناشن نوتم نیا ۀلدابم هک دنهد
ییایرد تالوصحم و دیراورم نوچ
نیمزرس یاهالاک یاه
دای لماش هدش یایشا ،الط ،سم ،گنس
یتنیز بوچ ، تاناویح و و تیمها
ناوارف قنور هتشاد
ا تس
،میاهنپوا(
1520 : 11 ؛ ،یکسفلراک ـ گربمل 1512
: 222 ـ 225
؛ زنمیل ، 1511
. )
اهالاک نیا
، یفرصم یداع داوم مه
مه و
« اهالاک ی نأش از
» یم لماش ار هک دش
هب یسرتسد نآ
اه گرزب یاهرهش یارب نایم
دور نا
تیمها .تشاد
هتفای لیلحت و اه یاه
ناتساب انش یس
، تلود نایم یناگرزاب طابترا یاه
نایم دور یا اب نا ن
نیمزرس اه یم دییأت ار دننک
. ًاساسا دنرظن نیا رب ناققحم هک
نانکاس ندروآ یور نایم
دور ا هب ن
1 .
« نییاپ یایرد » ربارب رد
« الاب یایرد » نایم نانکاس هک تسا یحالطصا ،)هنارتیدم(
جیلخ یارب نادور مع یایرد و سراف
ات نا
هب دنس دور دودح یم راک
( دندرب ،لپمیاه 1581 : 22 ـ 51 .)
2 هبیتک . نایم یهاش یاه نادور
Royal Inscriptions of Mesopotamia: RIM( هعومجم)
هبیتک زا یا تسا یهاش یاه
لاس زا هک 1515 هلسلس اب بسانتم فلتخم تادلجم رد میرف تنرگ و نوسیِرگ کریک .فلا یتسرپرس هب یخیرات یاه
نایم نادور
یم رشتنم .دوش
اب یناگرزاب طباور یرارقرب نیمزرس
یاه قطنم ۀ جیلخ سراف
، نیزگیاج هار
یاه ۀنیزهرپ و تخس
ینیمز هدوب تسا . لمح لقنو و لاقتنا ایشا و دارفا هار قیرط زا
یاهرهش هب یبآ یاه نایم
دور نا هک
سأر رد جیلخ سراف ناسآ ،دندوب هدش عقاو تارف و هلجد ۀیشاح و رت
دوب
،هزاغلا(
1151 : 11 ـ 52
. )
نینچ
هب یم رظن گرزب یاهرهش یفرصم زاین هک دسر نایم
دور نا
، یناگرزاب نیوکت رد یساسا یشقن
هقطنم رسارس هتشاد
تسا
( لُک ، 1518 : 011
؛)
نانچ هک نیمزرس نوماریپ یاه جیلخ
سراف نوچمه
هطوحم و نامرک یاه نامع و روپمب
زا زین هباج ییاج قنور و یراجت یاهریسم ییایرد یناگرزاب
،
هب هژیو ۀرازه رخاوا زا موس
دالیم زا شیپ هرهب
دندش دنم .
ًالباقتم
، رظن نیا دوجو مه دراد
هک جت ترا
یناتسهوک ناگیاسمه ماخ داوم نایم
دور نا مراهچ ۀرازه( کوروا ۀرود زا دالیم زا شیپ
) یشقن
یساسا لکش رد یریگ و ۀعسوت ندمت نایم رد نادور هتشاد تسا
،هزاغلا(
1151 : 111 ـ 101
.)
ًامومع هدش هتفریذپ هناخدور یندمت رموس هک
هب و هدوب یا ۀناهد و اهروه شقن رب یگزات
جیلخ سراف دیکأت یرموس ندمت رد هدش
تسا
( میردرو ، 2121 : 11 ـ 18
.)
یبآ طباور هک کوروا ۀرود رد
لاناک و اهدور رد یناوراک هار رب مدقم و دربراکرپ اهروه و اه
چ زا هدافتسا اب ه
،هدوب یلها نایاپرا
تالدابم اب ز یناگر هب لکش هدرتسگ و ناشوش نایم یا نایم
دور هتشاد دوجو نا
،هزاغلا(
1151 : 11 ـ 52 )
جنپ ۀرازه( دیبع ۀرود زا نآ زا شیپ یتح زین یتاطابترا و م
دالیم زا شیپ نیب )
نایم دور نا و
جیلخ سراف نایرج رد هدوب
تسا
( رتراک ، 2112
. )
نیااب ،لاح قبط و بوتکم کرادم دام
،ی ایرموس ن
هزات ۀرازه لیاوا رد موس
دالیم زا شیپ طابترا هب
رثؤم نیمزرس اب دروآ یور ییایرد یاه
نیا .دن
هباج ییاج شیپ تالالتخا اب هار رد هدمآ
و سرگاز رد یکشخ یاه قرش یناگرزاب ندش یراصحنا
ب ه
تسد یمالیعزاغآ اه
( ندلآ ، 1582 : 120
هتسناد طبترم )
هدش تسا . نیا اب هک یخرب اب ناققحم شقن
هباج نیا رد یقرش نانمشد ییاج
مه رظن دنتسین
( یتومیت ستاپ ، 1550 : 82 ـ 282
، )
تقد اب د خیرات ر
ییورایور خر یاه یمن یقاب یکش هداد عبانم هب یسرتسد هک دنام
نیمزرس یقرش یاه هراومه
هغدغد یارب مهم یا نانکاس
نایم دور نا هدوب تسا . نیا ینمشد هنوگ اه
هک اب یخیرات نارود رد
یم مشچ هب یرتشیب حوضو دنروخ
،ستنیه(
1188 : 11
، )
یم دییأت ار ضرف نیا تباقر هک دننک
یاه
یسایس دیدش هباج رد
،ییاج یتالدابم فلتخم یاهریسم قنور ای لوفا
، شقن یمهم افیا ک هدر تسا .
رد ۀرازه رخاوا موس
دالیم زا شیپ یروتارپما نیتسخن
یاه هقطنم یا
َ کا ینعی د ( دودح
2110 ـ 2120 م.ق ) روا موس ۀلسلس و (
دودح 2112 ـ 2110 م.ق ) یم دوجو هب هک دنیآ
ود ره نآ اه
هب یصاخ هجوت یناگرزاب
ایرد نییاپ ی .دنراد ید کا زا ایسآ برغ یداصتقا عفانم زا دنتشاد شالت اه
آ دنس ۀرد ات یلوتان هرهب
؛دنوش دنم زا ار نآ مظعا شخب هک دنچره
هار بسک
« تمینغ » اب هن و یناگرز
یم بسک دندرک
. روا موس ۀلسلس ناهاشداپ مه
بونج رد هک نایم
دور دنتشاد تیمکاح نا
، هب
هرهب یگ ر نییاپ یایرد داصتقا زا ی تخس
هقالع دنم دندوب
، شور ًابلاغ یلو ر کیتاملپید یاه
رد ا
رد دوخ تسایس یم شیپ
ًارهاظ .دنتفرگ طخ
یشم هلسلس نیا ناهاشداپ اه
تیوقت هب عومجمرد
نایرج دیماجنا هدودحم نیا رد یناگرزاب
( زلید ، 1511 : 11 ـ 18 ؛ رتساف ، 1551 : 25 ـ 18
.)
زا یمهم شخب
یناگیاب نوتم روا ۀرود یاه
1 /شاگال تاطابترا مه و شوش ًابلاغ( مالیع اب وسریگ
)موبس و نودمدا
یم ناشن ار .دنهد
شا و نسروال تاقیقحت رلکنیات
(
2111 :
)11
هب ناشن یبوخ هداد
تسا هک هب یلکروط
روا ۀرود رد 1
بونج نایم یناگرزاب ۀطبار نایم
دور و نا جیلخ سراف لکش هب ی ،لومعمان ایوپ ب هدو تسا .
،لباقمرد اب مالیع هب تبسن هک یتوافتم ییایفارغج تیعقوم هب هجوت نایم بونج
دور نا تشاد
، هب
.دوبن هتسباو ایرد هب عبانم نیمأت یارب رموس ۀزادنا ۀیشاح یحاون و ناریا تالف یناتسهوک یحاون
جیلخ سراف
، دندوب ماخ داوم نیمأت ۀدمع زکارم زا و
هب یلکروط نیمأت رد یمهم شقن
« یاهالاک
یلمجت
» نایم دور دنتشاد نا
( یکسفلراک ـ گربمل ،
2112 : 18 ـ 225
یخرب یتح .)
، یزیچ ار ناریا نیمزرس
نوچ
« نایرموس یودارودلا »
هدرک فصو دنا
،یروم(
1185 : 18 ـ 11
.)
لیلحت یم ناشن زین اه هک دهد
نایرج نیا هب رایسب مالیع داصتقا یتالدابم
هتسباو هدوب تسا
( یجشوریمود ،
2111 : 11
؛ )
نکمم نیاربانب
تسا یتح نآ ببس هب نایمالیع هار هک
ییایرد یاه
، عفانم نآ اه یم دیدهت ینیمز تراجت رد ار اب درک
دوب فلاخم نآ ها
:دن یرموس نتم کی نیمزرس هک
یمرب ار ناشیاهالاک و ییایرد یاه ،درامش
ص هب ترو
نشور رایسب یم نخس ایرد یناگرزاب اب نایمالیع تفلاخم زا
دیوگ :
« ناهج مظن و یکنا
» لآ . رتس (
1581 :
22 ) هبیتک و رموس ییازون ۀرود هب ار نتم نیا هدوگ یاه
آ ( 2100 ـ 2120 م.ق شاگال هاشداپ ) ًالماک
یم قبطنم دناد
. کردم دییأت رضاح ۀدننک
نیا ـ گربمل هاگدید یکسفلراک
( 1512 : )228 تسا هک
نایرموس اب یرارقرب تیلاعف یناگرزاب یاه زا
قیرط ایرد دنتشاد دصق مالیع
ار رود نزب دن
؛ ا ز نیا ور رخافت
ناهاشداپ نگراس نوچ ی مکی
( 2110 ـ 2215 م.ق )،
ناینب راذگ و د کا یروتارپما هدوگ
آ و منروا و
( 2101 ـ 2111 م.ق ) ناینب راذگ روا موس ۀلسلس
، رگنل هب یتشک نتفرگ خولم و نگم یاه
ه رد ردانب
نایم دور نا رد رانک شرازگ ه تراغ و یناریو رب ینتبم یا زا تمینغ بسک و
ایرد اب طبترم یاهرهش
َب نوچ همیش و
« نآ یاهرهش ایرد یوس
» طقف دیابن ار هفازگ
ییوگ یاه یب درک یقلت تیمها
( ،ستاپ
1182 : 211
یشکرکشل نیا .)
ار اه کش مامت اب تاماهبا و اه
یکیتسجل تالکشم و عناوم صوصخرد هک ی
نآ اه ،دراد دوجو ترورض
یداصتقا یاه یم باجیا
درک . گرزب ناهاشداپ نیسپاو یتح نایم
دور نا رد
لوا ۀرازه دالیم زا شیپ
مود نگراس نوچ (
122 ـ 112 م.ق ) یناب روشآ و لاپ
( 118 ـ 122 م.ق ) زین هک
گنج ریگرد دندوب دوخ ورملق برغ و قرش رد یعیسو یاه
،
ِتنس یغیلبت ۀبنج زا هب هراشا
عا لام
و تیمکاح جاب
نیمزرس زا یناتس ه
ۀقطنم یا جیلخ
سراف دوبن لفاغ دن
( مارف ، 2111 : 255 ـ 111
.)
دش هتفگ هچنآ اب ،
رد عبانم صوصخ دوجوم
یگمه هک وزج
تلود یمسر و یرادا عبانم یاه
نایم دور
،دنتسه ینا هب یدج یزاین
هب هجوت نانکاس یسایس ضارغا و فادها نینچمه و شرگن عون
نایم دور نا ه تس
( یتومیت ستاپ
، 1550 : 81 ـ 85
؛ )
نیازا ور
، نداتفا ملق زا مالیع
رد ۀریجنز یناگرزاب طباور
نانکاس نایم دور نیمزرس اب نا یاه
نوماریپ نییاپ یایرد
، یم دناوت ات یدح یتایعقاو زا یشان یسایس
دشاب هک ود م ار فرط م ای لیا
ریسم ود زا هدافتسا هب روبج و یکشخ
ایرد ریسم ای هنارک یا یلامش
یبونج و دوب هدرک . نینچمه اجنآزا هک نشور دش زین و درادن دوجو هنیمز نیا رد یمالیع یعبنم ت
هیک
عبانم رب نایم دور یم ینا هارمگ دناوت دشاب هدننک
، روظنم هب زا زیهرپ
« رب جاتنتسا س ۀیاپ
عبانم توک
»
،
زا لیلحت و خیرات ییایفارغج یاه کرادم
ناتساب انش کمک یتخ یم
میریگ .
3 . یاهالاک یقرش
و یمالیع ۀیداحتا
نتم دننام یبدا نوتم
« ناهج مظن و یکنا »
و
« گسروخنین و یکنا »
سن مالیع هب ار ییالاک چیه تب
یمن
؛دنهد نآ اه ا ۀرقن و الط ،قیقع و دروجال ز خولم
بوچ ،ه و گنس ،نوملید و نگم علق و سم
خرم یم نخس یش دنیوگ
( میردرو ، 2121 : 81
بلاغ رظن .)
ناققحم یاهالاک هک تسا نیا
« ناتسهوک یقرش یاه »
و ناشخدب ینعی نامرک و ناسارخ
، زا هار و نامع هب ناتسچولب ای دنس
رد نیرحب جیلخ
سراف هب اجنآ زا و نایم
دور یم نا دیسر
،یدبع :کن یلک رورم یارب(
1111 : 21 ـ 11
، )
اما
یب یاهالاک زا یهورگ کش نیمزرس
یاه
« نآ مالیع یوس »
زا هار هنارک یلامش یاه جیلخ
سراف و
هب شوش نایم
دور یم هداتسرف نا دش
کرادم . ناتساب
انش یم ناشن یس یحاون و شوش هک دنهد
زا ناریا تالف فلتخم قیرط
و یناتسهوک یبونج ریسم هب
ۀطساو چوک نیشن ناناگرزاب و نا سامت رد
دندوب
،هنولاکسا :کن(
1150 : 108 ـ 122
نینچمه .)
یم روصت ًاقباس هک دش
یتازلف رد علق و سم نوچ
و شوش هب ،فلتخم عبانم زا رموس صوصخ
زا هار نامع و دنس
، نیمأت یم ش د
،
ِعبانم هزورما یلو
نآ اه یم ناریا یزکرم یحاون ار دنناد
( دروفارک ، 2112 : 020
هب مه ناتسزوخ و سراف ریق ًارهاظ .)
هباشم یشور یم هداتسرف نیرحب هب
دش
( ستاپ ، 2115
ب .)
ه نیا زج یم ار ییاهالاک اه ًاتدمع هک مینیب
هب و دیلوت ناشوش رد نایم
دور یم رداص نا مهم دیاش .دندش
هب و هلغ عاونا اهالاک نیا نیرت و
دجنک هژی
یم ربخ نآ لاقتنا زا یرایسب نوتم هک دوب دنهد
،اواکیام(
1155 : 20 ـ 82
. )
مه بوچ دوب یرگید یالاک
هیاپهوک زا هک سرگاز یاه
هب ، ۀپت( نودمدا صوصخ )؟رتشوش ناگخرس
، یم دراو نتم دنچ .دش
م روا ۀرود زا ًاصوصخ 1
/وسریگ زا یم یبوچ هب هراشا شاگال
)نودمدا( مالیع زا قیاق اب هک دننک
یتشک یارب هدروآ یزاس
هدش تسا
( نامه : 28
؛ زلس ، 1551 : 21 ـ 01
.)
یرورض اجنیا رد تسا
تیعقوم هب زین مالیع ییایفارغج راتخاس و
هراشا دوش . ظن زا مالیع نانکاس ر
نایم دور دوب ربارب ناریا نیمزرس لک اب ًابیرقت نا
الاو(
، 1111 : 151
.)
حالطصا لکش هب عبانم رد مالیع
کی ای فالتئا نیمزرس و ماوقا زا بکرم ۀیداحتا هولج نوگانوگ یاه
یم رگ دوش
( ،ستنیه 1188 : 25 )
هک رظن هب یم لکش دسر یریگ
هعسوت تسایس هب یخساپ نآ تلود ۀنابلط
یاه نایم دور ا ین هدوب تسا
تسا(
و ،رپل 1185 : 25
.)
پِی
َا ر هیم (
1581 :ب 111 ـ
)211
و نایمالیع زا بکرم ار هیداحتا نیا
« نایمالیعارف
1»
یم یکرادم نآ یارب و دناوخ ناتساب
انش یتخ یم هئارا هب وا .دهد نوچ یهباشم یایشا هب هجوت اب هژیو
کبس یگنس فورظ
« نایم یگنهرف
2» مود ۀرازه لیاوا ات موس ۀرازه مود ۀمین هب قلعتم زا شیپ
دالیم زا
« نورد طباور یناریا
» زا بونج ات ناریا قرش یم نخس خلب
حالطصا اب هچ .دیوگ
« عارف یمالی »
نیمزرس یارب هیما رش یاه
تلالد مامت اب ،یق
،نآ یسایس و یگنهرف یاه هچ و میشاب قفاوم
م لئس ه
تهابش ثحب طقف ار یرنه یاه
زا یشان تاطابترا یوق
رد میریگب رظن
نمتیپ(
، 1180 : 11
نیا ،)
راکنا تیعقاو یندرک
هک تسین رانک رد
نیمزرس نیا بلاغ ،یداصتقا قنوررپ تالدابم ا اه
یسایس رظن ز
.دندوب مالیع دحتم یشکرکشل ماگنه یتح
ناهاشداپ یاه نایم
دور نا
، رظن هب یم نیمزرس دسر یاه
یرگید
« ایرد فارطا رد »
یم هیداحتا نیا هب زین .دنتسویپ
کا هاشداپ وسوتشینم گنج شرازگ رد د
( دودح 2211 ـ 2222 م.ق ) نامکاح اب ( یاهرهش
uru/ālum ،نییاپ یایرد نوماریپ )
هب روط ینمض
داحتا زا نخس نآ
اه تسا نایم رد
( نیارف ، 1551 : 11
.)
ۀبیتک و منروا زا یمهم ندنادرگزاب رب ینبم
یتشک /شاگال هب نگم یاه ،وسریگ
هراشا ندرک دازآ هب هنوگامعم یا ناناگرزاب
گنچ زا
« ن یادخا
ایرد گرزب »
دراد
( نامه ، 1551 : 01 ـ 08
. )
دروفارک تیره (
2112 :
)021
لامتحا هداد تسا نتم نیا هک
هراشا یلاحرد ،دشاب ییایرد نادزد هب یا هیداحتا اب هدیدپ نیا طابترا هک
شیپ هک یا پ اب رت
ناهاشدا
دندوب هدیگنج د کا
، .تسین نهذ زا رود ًالصا لاحرهرد
هراشا زا یاه و هرود هب هرود هتخیرگ هتسج
یسایس نوتم رد نآ تیمها رب دیکأت و ایرد اب طابترا یرارقرب هب نایم
دور ینا
، یم یرد ناوت هک تفا
طابترا نایم دور نیمزرس و نا ایرد یاه
، نآ هن یم روصت ًاقباس هک نانچ و مکحم دش
مظنم
، کلب ه
یعطقم و راوتساان هدوب
تسا
( میردرو ، 2121 : 88
.)
،رگید یوس زا رظن
تیهام هب
« یمالیع ۀیداحتا »
چوک یرترب و /یموق یاهدحاو رد نانیشن
لیکشت یسایس نآ ۀدنهد
( ،هدازیلع 1181 ،ستاپ ؛ 1182 : 201
مجسنم تلود کی روصت زا تسا مزال ،)
هباشم یمالیع روا
1 باسح یداصتقا ۀمانرب اب هک زکرمتم و هدش
، ار ناریا تالف رد دوجوم عبانم
دشاب هتشاد تراظن تحت میقتسم زین
.مینک زیهرپ ،هنومن یارب
خرم ب ات د کا نامز زا هک یش میدق لبا
لاس دصناپ هب کیدزن تدم هب مهم زا یکی
،دوب مالیع نادحتم نیرت رد
نیع لاح وررپ تراجت زا قن
1 حالطصا .
« گنهرف ف یمالیعار
» ( Trans-Elamite )
رمتسا و طابترا رب هیما رظن دروم ۀرود نایم یگنهرف را
طخ زا هدافتسا
یمالیعزاغآ ( 1211 ـ 2111 )م.ق یمالیع و خم ط ط دودح رد کنیشوشنیا ـ روزوپ یهاشداپ ۀرود(
2111 )م.ق دراد هیکت ،هیما(
1581
:فلا 51 ـ 110 نآ نایم ۀلاس دصناپ زا شیب ۀلصاف هب هجوت اب رظن نیا .) تسین نارگشهوژپ زا رگید یخرب دییأت دروم اه
( ،ستاپ
1182 : 121 ـ 111 .)
2
« . نایم کبس یگنهرف ( » Intercultural Style هب )نوباص گنس و تیرولک( مرن گنس یایشا یارب هک تسا یحالطصا )
یم راک هنارک رد تورات زا یعیسو قطانم رد ،نامرک رب هوالع هک دور جیلخ یبونج یاه
هطوحم زا یرایسب ات سراف نایم یاه
نادور
هدش تفای تسا ( ،لُک 1512 : 18 ـ 11 .)
وشوخرم گنس ینعی نآ ۀدمع یالاک ای
تیرولک
( رلکنیاتشا ، 1582 : 221
جیلخ رد)
و سراف نایم دور نا
یم دوس
؛درب نیاربانب
، دشاب رتهب دیاش ثحب
تباقر و مالیع نایم دور نا رد جیلخ سراف ار ب ثحب ا
هرود روهشم مهم شیارگ یاه
هب شوش ینعی نآ یسایس تختیاپ و مالیع رهش نیرت نایم
ر دو و نا
تالف هب نتسویپ و اجنآ زا نتسسگ
،هیما(
1110 : 58 ـ 111
میجنسب)
. تلود رایتخا رد شوش هک اجنآ یاه
نایم دور هب قرش زا الاک تادراو ،دوب ینا نایم
دور ناهاشداپ ورملق هب شوش نوچ و دوب رارقرب نا
یمزاب مالیع تشگ
یم عطق تالدابم ، دش
( یتومیت ستاپ
، 1550 : 282
هنارک ییایرد یاهریسم هب و)
یاه
یبونج جیلخ سراف یم دودحم دنام
.
4 . شوش تیمها تراجت رد
جیلخ سراف
هنولاکسا وکیرنا (
1150 : )111
رایسب شقن هب ـ یگنهرف عیزوت و لدابت رد شوش مهم
طنم یراجت هق
،
هب ۀرازه مود ۀمین رد هژیو موس
دالیم زا شیپ یم هراشا
شوش :دنک نیمزرس یگدنیامن
ف یاه تال
تشاد هدهعرب ار ناریا نوچمه و
« یفیق » یم لمع هک درک یوس هب نآ ۀناهد جیلخ
سراف دوب . یا ن
رهش زا هار دور یاه نوراک هخرک ای هب سأر جیلخ سراف یم طبترم دش
. ۀلحرم راهچ تراجت
شوش
رد جیلخ سراف یم هنولاکسا زا تیعبت هب ار درک حیرشت نینچ ناوت
:
لحرم ۀ 1 یلاوح(
2011 ات 2221 م.ق ):
ییایرد تاطابترا نیتسخن نایم
دور و نگم اب شوش و نا
هب صوصخ خولم
.ه کرادم ناتساب انش هنومن یارب یس ترابع
دنا زا تفای یایشا ک شوش زا هدش
ه
اب ییاهرهم دننام ،دنتسه دنس ۀرد هب طوبرم حرط
یاه رهم و اپاراه کبس ه
هدنک یاه یراک
زا هدش
قیقع
( ،هنولاکسا 1150 : 111 ـ 115
. )
شوش طابترا کرادم رب ینتبم مه نامع اب
ی ناتساب یسانش سا
،ت
رد دنچره نیا ۀرابرد رضاح لاح
هتخاس یایشا هک نامع زا شوش سم نینچمه و مرن گنس زا هدش
نامرک زا ای هدش دراو
، تسه کش
( ستاپ ، 2115
.)
بوتکم کرادم
، رایتخا رد یرتشیب تاعالطا
یم ( ینگراساشیپ نتم کی :دنراذگ
21
هب )RTC
« یتشک رود هار یناگرزاب یمالیع یاه
1» هراشا
.دراد یناشن هنافسأتم یتشک نیا زا
تسد رد اه تسین
، نوتم اما نایم
دور یم ناشن ینا نهد
یخرب د
یتشک عاونا زا هک اه
« یتشک گرزب یاه
2» یم هدناوخ تفاسم یارب ،دندش
یاهالاک و ینالوط یاه
هب رتشیب یم راک دنتفر
( ،رلکنیاتشا و نسروال 2111
: 12 و 110 ـ 112
.)
لحرم ۀ 2 یلاوح(
2221 ات 2111 ـ 2121 م.ق ):
د کا روضح رد
و شوش جیلخ
سراف . کرادم
ناتساب انش یم ناشن یس هک دنهد
هرود نیمه رد
« اهالاک لیس »
و نامع و دنس ۀرد زا جیلخ
ف سرا
1 . kam - ka - ma - Elam ak ma2
- eš8
- ga - دننام مه اجنیا رد تسا نکمم هتبلا ؛nam
« یتشک نگم یاه
» حالطصا ،
« یتشک یمالیع یاه
» یتشک ، نایم یاه دنک فیصوت ار نیمزرس نیا اب تراجت صاخ ینادور (
ستاپ ، 2115 .)
2
« . یتشک گرزب یاه ( » gal - gal ma2
ۀرود رد رتشیب ) روا
1 زا عون نیا ۀمدخ و ناناگرزاب ۀرابرد زین یتاعالطا و هتفر راک هب
یتشک تسا تسد رد اه (
رلکنیاتشا ، 2111 : 12 و 110 ـ 112 .)
نایرج شوش هب هتشاد
تسا یمن هدید یعنام و دوش
،ستاپ(
1182 : 185 ـ 151
. )
ۀرود شاگال زا ینتم
( ینگراس
STTI 63
) زین یم صخشمان ییاهالاک زا هک دیوگ
هب ناونع زا یشخب
« ود هار یناگرزاب ر
مالیع اب » دش هدروآ ه بئوگ هب
،رلکنیاتشا و نسروال(
2111 : 12
.)
ۀلحرم 1 یلاوح(
2111 ـ 2121 ات 2111 م.ق ):
ۀیلوا ۀتسه داجیا فرط و ینوملید
یراجت دیدج یاه
مه نامز .دنس ییایرد تراجت نارحب اب ساسارب
روا ۀرود هک تسین یکش ،نوتم 1
هرود یارب قنوررپ یا
شوش یناگرزاب هدوب
تسا درونایرد کی . یرموس
شوش رد
، یدبعم هب یگلوش یتمالس یارب ار یزرگ
هیده هداد تسا
( ،هیما 1110 : 112
.)
نتم رد اه روا ی 1 هب ررکم ناشوش زا راولا و دجنک تادراو هراشا
هدش تسا
،اواکیام(
1155 : 22 ـ 28 ؛ ،رلکنیاتشا و نسروال 2111
: 12 و 112
عومجمرد .)
رظن هب یم دسر یشخب شوش
روا یروتارپما یایوپ یناگرزاب داصتقا زا 1
هدوب تسا
،اواکیام(
1155 : 20 ـ 22
؛ ستاپ ، 2115
، )
یرگید نتم اما
( تسه
FAOS 19
هک ) یم ناشن رموس و شوش نایم یبآ هار زا دهد
، به هدافتسا مه یناگرزاب زج
هدش تسا نتم نیا رد .
، هورگ کی ۀلمح ۀرابرد رهش گرزب یناحور دصشش
یم ربخ یمالیع ۀرفن هک دهد
شاگال رهش تراغ زا سپ
، تشگزاب هار رد
، زا لاوما نآ اه دش هتفرگ سپ
،رلکنیاتشا و نسروال(
2111 : 12
.)
لحرم ۀ 0 یلاوح(
2111 ات 1811 م.ق ):
نوملید علق(
ه )نیرحبلا شوش و
مه نامز لقتسم دشر اب
هطوحم رازاب هب لیدبت ناتسچولب یاه ی
یارب دحاو نایم
دور یم نا .دنوش کبس اب ناوارف یاهرهم
شوش زا ینوملید
، یم ناشن ار طابترا نیا دنهد
؛ هحول زا تسا تسد رد مهم یا
ِنآ نوملید یصخش ی
ـ نیسیا ۀرود زا
ًالامتحا هک اسرال تفر شوش هب هک هدوب یناگرزاب
و دمآ هتشاد تسا
(ا هیم ، 1581 :ب
105 ـ 121
.)
تم د ن یرگی ناشن هک ۀ رترب ی س یسای ع مالی لخ برغ رب جی
،تسا سراف حا ینتم
ًالامت زا
رود ۀ هتنوهن ردوک مکی
( 1111 ـ 1111 ) تسا
،الاو(
1581 : 51
هک )
دورو هب داقم ری هبانتعم ی زا هرقن
د بناج نوملی دراد هراشا شوش هاش هب
؛ تاظحالم نیاربانب
، یم صخشم طابترا رد شوش هک دوش
اب جیلخ سراف یرایسب تیمها نوملید ًاصوصخم و هتشاد
تسا . نینچ یتح رظن هب
یم سر یهورگ د
ینوملید زا هتشاد تنوکس شوش یلاوح رد اه
دنا
( ربمال ، 1511 : 11 ـ 12
.)
5 . لکوس
َم خ اه شوش و ناشنا ی
، یکورتوش نایل دشر و اه
یلاوح زا 1111 م.ق نوتم نایم دور ینا هب ینادنچ ۀراشا رگید نییاپ یایرد
یمن و قنور ییوگ و دننک
یم نایاپ نآ یناگرزاب ییافوکش دبای
( رلکنیاتشا و نسروال ،
2111 : 15
. )
طقف زین و لباب رد نایساک ۀرود رد
تاراشا ون روشآ رخاوا ی
ارپ ک یم نوملید نیمزرس و نییاپ یایرد هب یئزج و هدن .دوش
حیضوت هچ یارب ی
نیا لئسم ه دراد دوجو ؟ هرود نیا رد
، تردق زکرم نایم رد
نادور یکیدزن رد هک یرموس یاهرهش زا
جیلخ سراف نیا و تفای لاقتنا )اونین و روشآ( لامش و )لباب( زکرم هب دندوب هدش عقاو رب
حن شرگن ۀو
هقطنم نامکاح یا نایم
دور
؛تشاد ریثأت نا ،هنومن یارب
نیا یحاون اب یروشآ نوتم رد ه خولم و ن کم هک یا
یم هابتشا هشبح و رصم نوچ دنوش
،یدبع(
1111 : 11
هچ)
اسب ناشن رصم داصتقا رب نایروشآ زکرمت ۀدنهد
دشاب یم نینچمه . یم نیمأت سربق و ریغص یایسآ زا روشآ سم هک میناد
دش
،ستاپ(
1151 : 28
.)
رظن زا هچنآ اما جیلخ
سراف هک تسا نیا دراد تیمها یب
هجوت ی نانکاس نایم دور هب نا
جیلخ سراف ًاساسا تشاد ناکما هب
نزاوت ندروخ مهرب هزوح نیا رد یداصتقا
دوش رجنم کنآ ای
ه
رب و عبانم شهاک رثا تسج
و یارب وج زا یکی .دشاب هداد خر رگید عبانم ینیزگیاج لئاسم
ی نیا اب هک
نایرج مه نامز تیلاعف فیعضت لیالد زا و دراد ی رد اه
جیلخ سراف یم یقلت دوش
، ا تسا ترابع لوفا ز
ندمت و دنس ۀرد ندمت دننام یقرش یاه رهش
و هتخوس هطوحم
یاه نامرک
،رلکنیاتشا(
2111 : 021 )
دشاب طبترم عیسو یلاسکشخ ای یمیلقا رییغت کی هب یگمه دیاش هک .
هچنآ ناققحم نونک ات هجوت ی
هدرکن نادب دنا
، مه نامز ی یگریچ نتفای نایاپ نایم
دور نا اب ندش گنررپ ح رد نایمالیع روضح
ۀزو
جیلخ سراف .تسا لکوس خم مالیع یاه نامه ای
بیان هنطلسلا ( گرزب یاه 1521
ـ 1111 م.ق )
هب یلکروط تیلاعف یعیسو یناگرزاب یاه خلب زا
و دندرک رارقرب هیروس ات دوجو زا
د یاهرهم ینوملی
رد و شوش فشک
یایشا رهم نوچ ی
َو تومیس
َتر ش
، لکوس ۀرود هاشداپ خم
اه زا )نایل( رهشوب
،
یم ایرد اب یبسانم طابترا هلسلس نیا هک دیمهف ناوت هتشاد
تسا
( ،ستاپ 1182 : 281
.)
تسا یمهم ۀقطنم هرود نیا رد نایل .
طابترا رهشوب ۀقطنم اب
نایم دور زا نا هار ایرد ب رسیم ًالماک هدو
و تسد ۀرود لیاوا رد مک خه
یشنما هب یبوخ یهاوگ هدش تسا
( زبوکای و نملکنه ،
2121 : 120 ـ 122
؛ )
نیاربانب
یگلوش ۀرود زا ینتم هک
یتشک اب نازابرس تشگزاب هب نگم یاه
ناشنا زا رموس هب دراد هراشا
،اواکیام(
1155 : 25
زین)
یم هب دناوت هقطنم نیا دشاب هتشاد تلالد
؛ اریز مهم )نایل( رهشوب هار نیرت
بترا ینیمز طا
جیلخ سراف /ناشنا( سراف زکرم اب )نایلم
هدوب تسا و یتشک یم درباک اجنیا رد نگم یاه فای
شوش هن دنت
دوخ هک روا ورملق زا یئزج 1
دوب . ناشنا و نایل دنویپ ساسارب
یرتفک لافس هب موسوم لافس ۀزاب رد1
مود ۀرازه لیاوا ات موس ۀرازه رخاوا دالیم زا شیپ
یم دییأت دوش
،رنماس(
1585 : 112 ـ 111
.)
ا رد نامز نی
یورین کی ناشنا یم یقلت یوق یماظن و یسایس
شوش و ناشنا ناهاشداپ ار دوخ مالیع ناهاشداپ و دوش
یم .دنناوخ ،ییوس زا یعیسو ۀرتسگ رد یرتفک لافس
زا هنارک یاه یبونج جیلخ سراف رد ش ۀریزج هب
دراد یگدنکارپ ناتسبرع
(پ و یرت یدرواچ یرکسع و نیدیس ،
2111 : 0 ـ 12
تفای اب و)
مالیع یاهرهم ندش
ۀکلیف رد هنایم تیوک
لت و قربالا تاراما
( ستاپ ، 2115
،)
لک رد یگنهرف تالماعت جیلخ
سراف یبوخ هب یأت دی
یم دوش . نامز نیا رد
، یب کش یطابترا هار نایل ناشنا و شوش
اب د نگم و نوملی هدوب
تسا : رد م و نایل
رهشوب شوش و اب هطبار زا یکرادم نیرحب
( و لافس )نوملید کبس یاهرهم یشا یخرب و هدمآ تسد هب
ا
دنتسه یدنس و ینگم مه
( ستاپ ، 2111 : 125 ؛ رلکنیاتشا و نسروال ،
2111 : 12 ؛ هیما ، 1581 :ب 218 ـ 282
.)
مامت
1 . مه سراف رد یرتفک ۀرود ۀطوحم ،هرود نیا رد .تسا )دالیم زا شیپ مود ۀرازه طساوا ات موس ۀرازه طساوا( میدق مالیع اب هرود
دیدرگ لیدبت مالیع رد یمهم یسایس و یگنهرف زکرم هب و دش عیسو رایسب نایلم (
،رنماس 1585 .)
