رب یعامتجا هیامرس ریثأت نییبت و یسررب ب دیکأت اب یروآون
شقن ر
شناد تیریدم یجنایم
حور
کاتسا‌للها یکلملادبع‌لامج،*
2
1 . هعماج یرتکد یوجشناد نارهت تاقیقحت و مولع دحاو ،دازآ هاگشناد ،یگنهرف یسانش
2 . همانرب یرتکد یوجشناد نارهت ،یتشهب دیهش هاگشناد ،یسرد یزیر
( تفایرد خیرات :
1 / 05 / 93 شریذپ خیرات ؛ :
15 / 06 / 93 )
دیکچ ه
زا فده ت اب یروآون و تیقلاخ یّلع لدم یبایزرا و نیودت ،یحارط رضاح هلاقم أ
هطساو شقن رب دیک
یا ششناد تیریدم و
شباور شیلحت
و شناد تیریدم اب یعامتجا هیامرس و ینامزاس گنهرف یروآون و تیقلاخ اب شناد تیریدم هطبار
تسا . شهووشپ هعماج هشمه
اشنکراک
درک اتسا شرورپ و شزومآ تارادا اتس
یم هنومن هعماج نیا زا هک دشاب
یا مجح هب 872 یفداشات ویشش اب دنمراک هشقبط–
یا اشختنا
دندش . داد یروآدرگ وحن رظن زا و ،یدربراک فده رظن زا قیقحت نیا ،اه
و ییتشسبمه عون زا و یفیصوت شور هشب
لدشم ت داشعم یباشی
تسا یراتخاس .
همانشسرپ اهریغتم شجنس تهج یاه
گنهرف ششناد تیریدشم ،یعامتجا هیامرس ، وسیند ینامزاس تشیقلاخ ،
یروآوشن و
هب تسا دش هتفرگ راک .
جیاتن یم اشن دهد ششناد تیریدشم و یعاشمتجا هیامرشس رب رادانعم و تبثم رثا ینامزاس گنهرف دراد
. ،نیشنچمه
رادانعم و تبثم رثا یعامتجا هیامرس و ینامزاس گنهرف رب
شناد تیریدم و دنراد
یدم رب رادانعم و تبثم رثا شناد تیر یروآوشن و تیقلاخ
دراد . داد اشن جیاتن ،ریید یوس زا تیقلاخ
رب یروآون دراد رادانعم و تبثم رثا .
،نیاربانب ت اب یروآون و تیقلاخ یّلع لدم أ
ششقن رشب دشیک
هطساو یا شناد تیریدم ریغتم یم دییأت
دوش .
ناگژاودیلک
،یروآون و تیقلاخ متجا هیامرس
یعا
،
،ینامزاس گنهرف شناد تیریدم
.
* لوئسم هدنسیون
همانایار
roholastack@yahoo.com :
دم ی ر ی ت یعامتجا هیامرس
رود ه 1 ، رامش ه 1 زییاپ ، 1131
تاحفص 20 ـ 1
همدقم رد فرگش تارييغت و تلاوحت رصع ،رضاح رصع يروانف
تساه . يرر ف را رارس هره يررصع
رناد و دلارر لاناررررسنا يوررين تهرارشم هب هجوت و تاعلاطا هب ديشخب قمع زا هدنه اررگ
هب تسا يدر لمع لاناسنا يورين ياج .
رب رايشوه تیریدم ،ور نیا زا و ر رشيب هرهره ارت تسا
رد ر هب تهج هب يريگراه ظفح ، انيمطا مدع لماوع اب هلباقم و لایورایور يارب ناد مان هب يرازبا
نریا مزل سم رما نیا ،دی رب دور لا باقر هصرع شر سگ تهج يرو ون و تيقلار داجیا و تيعقوم و ناد تیریدم هب داهن جرا اب امزاس هه تسا هب
،لباق م روط ،يرو ورن و تريقلار تیریدم
زاين اونع هب ار ي
يدربهار تباقر هصرع رد لاماگشيپ تهج يرورض و
همانرب هرمز رد ،يریذپ ياه
تیولوا راد درهد رارق دور .
رقاو رد يرو ورن تیریدرم
، و ريهرت قریرط زا هره ترسا يدرنیارف
تايهیدب ناد فل خم يازجا لاگهراپ ی لام دیدپ ار
درو . ا سار نیا رد
، هب لانمرض ناد يريگراه
رت ،يرو ون دنیارف تيقفوم رد لاساسا لاهرحم اونع هب أ
ريث يداریز تهررش لایاراره رد درهاور اره
تشاد . رضاح هلاقم رد اذل داعبا و ناد تیریدم موهفم
لام هداد رش و دوش
ناد تیریدم هطبار
يرو ون و تيقلار اب لام لاسررب
دوش . نينچمه
، رس و لانامزارس سرنهرف هرطبار ارب لاعارم جا هیامر
لاحارط لاموهفم لدم کی لاق رد ناد تیریدم لام لاسررب و
دوش . تیاهن رد
، نيرب طباور و لدم
ت اب اهريغ م أ
هطرساو قن رب ديه
يا ا رسا شروررپ و شزورم هرادا ارنهراه رد رناد تیریدرم
لابایزرا و ليلحت ا سدره لام
دوش .
یرظن ینابم شناد تیریدم
عومجم ، ناد تیریدم ه
اهدنیارف لای هب و مهف يارب يريگراه
يدربهار بنم ترسا امزاس رد ناد
.
تراس يدر یور ، ناد تیریدم هیور هه تسا ه فای
،لاهدنامزاس و لابایزرا ،لایاسانش يارب ار لایاه
هب و هريرذ ت روظنم هب ناد يريگراه
أ نيم لارم راررقرب امزارس فادها و اهزاين درنه
(
Davenport,
1998, pp.41-56
.)
،تاعلاطا تیریدم رب هولاع ، ناد تیریدم و دریدج رناد دارجیا رد ليهرست
شور تیریدم دراد هدهع رب زين ار ناد يربراه و ميهست ياه
(
Davenport, 1998, pp.2-3
).
ه رسب
رارق اجه رد لا یزيف ظاحل زا ناد ه نیا هب لام
دريگ
، لام و لاحیررصت رناد ورن ود هب ار اوت
ميسقت لانمض ب
دره يدن
،
« اهانون » هلمج زا رگید اگدنسیون و
« لاه » و
« لانایردن » ار لاحیرصت ناد
لام لاشناد يراذگده و يراذگزمر لباق هه دنناد
دشاب . هجي ن رد
، لام ،هربارخم لاگدارس هرب ار اوت
لق نم و شزادرپ دره
رد و هداد هاگیاپ دره هريرذ اه
( لانرسح ،مدرقم 7831 ص ، 6 - 4 ) . زا ورن نریا
ناد لام ار درره ررش نم امزارس داررفا نيرب ارمنهار هرچبا ه اری و لارملع لالورمرف ل ش هب اوت .
لمعلارو سد هیور ،نيناوق ،تاررقم ،اه
ماجنا ياه نيی ،راه داد
همان هره زرج و تايئزج حرش ،اه
هب لاق نا لباق لاناس هب امزاس دارفا نيب رد لامسر روط لارم ورسحم لاحیرصت ناد ،دنا
دورش . رد
هلومرف و تسا لاصخش لانمض ناد ،لباقم تسا ل شم رايسب دره
. زا هره رناد زا ورن نیا
هبرجت ميهست قیرط لام ارررس ها ديلقت و هدهاشم اب اه
،لامعا رد هشیر ،دوش هریور
،تادرهعت ،اره
شزرا م اربز کری قیرط زا و ،تسين يراذگده لباق ،دراد دارفا تاساسحا و اه لارمن هربارخ
دورش .
ناد يود رره رناد دارجیا ياررب هره تسانعم نیدب نیا و دنرگید ی لم م لاحیرصت و لانمض
اه يرورض دنا ور نیا زا ،
، ناد ام هچن لام
لاحیرصت و لانمض ناد نيب لماعت قیرط زا ميناور
ره هن و کی هب داجیا لایاهنت لام
دوش (
،هدازاضر 7836
ص ، 8 - 4 .)
شيب لیدبت زين ناد تیریدم لالصا لاه ترسا لاحیررصت رناد هرب لانمرض ناد ر هب و ر
.
داجیا ا ما لانمض ناد يارظن
مهارف ار يرايسب لام
دنه نیاربانب ،
، رب ار تيقلار لام
دنازيگنا ررثا و
تيلاعف رب لا بثم سه ياه
دراد راهو .
اب لغا لانمض ناد لایاسانش بور يرايسب ناوم
ه رد ؛تسور
ب سانم لاتاطابترا ياضف داجیا ،هار نیا مهارف و انهراه ني
دره هره لاطیاررش
اره دنرشاب ردارق
رظن هب ار دور ياه ه ايب لا حار
دنن
، و داق نا و لابایزرا دننه
، م رايسب ؤ اراه و رث تسا
.
تيلاعف لماش ار ناد تیریدم هرره زين تاهب رناد دربراره و قلر ،لاق نا ،تبث ، سه ياه
امزاس رد لام
دناد . ناد سه
، ف هعومجم لماش تيلاع
لایاه تسا دیدج ناد سه روظنم هب هه
امزاس جرار زا لام ماجنا
دريگ . تيلاعف دننام لایاه نمجنا رد اضعا تهراشم
هرود و لاملع ياه ياه
لاشزوم
، هاگشناد اب امزاس يرا مه اه
لاملع زهارم و رگید
. امزارس ياررب دیدج ناد يرادیرر
اشن دیدج ناد سه يارب شلات ازيم هدنهد امزاس هب دورو و
تسا . يزارسدن سم و تربث
ناد
، تيلاعف هعومجم لماش امزاس رد دوجوم ناد تبث روظنم هب هه تسا لایاه
لام ماجنا درريگ .
هب يريگراه هاگیاپ
ياه هرلمج زا قفومان و قفوم راجت يزاسدن سم ،لانامزاس ناد تبث يارب هداد
تيلاعف امزاس رد ناد تبث ياه تسا
. لاق نا ناد
، تريلاعف هعومجم لماش لایاره
ترسا هرب هره
اضعا ايم امزاس ناد لاق نا روظنم لام ماجنا
دريگ . تيلاعف هسلج دننام لایاه لداربت و ورحب ياره
هبرجت لاق نا يارب رظن اه
هويش و ياه يراه
، ارا مه هب کمه و يرا مه هب اضعا لیامت تهراشم ،
امزاس رد اضعا شور دوبهب يارب
يراه ياه ،
هب يريگراه هاگیاپ
ياه ناد ن شاذگراي را رد و هداد
يارب لانامزاس همه
اشن اضعا امزاس شلات ازيم هدنهد
يارب لانامزارس ناد لاق نا ترسا
. قرلر
ناد
، تيلاعف لماش لایاه
تسا دريلوت و قرلر امزارس رد دریدج ناد قیرط زا هه لارم
دورش .
تيلاعف شاداپ دننام لایاه ون قیوشت و لاهد
يرو هدیا و اه ياه
رد را رش وحب ، انهراه دیدج هرارب
جت هبر اه تس ش و امزاس ياه
، هوررگ لي شت ياره
امزارس رد يريگداری .
رناد دربراره
، لمارش
تيلاعف اشن هه تسا لایاه لام
ب ار یور ناد امزاس دهد ه
تسا ه فرگ راه .
ب ه هدیا يريگراه ياه
ت و لانامزاس ياهدنی رف رد انهراه دیدج تريلاعف هرلمج زا لانامزارس رناد شوررف هب هجو
ياره
امزاس رد ناد دربراه تسا
.
یروآون و تیقلاخ ترسا هدرش لريلحت و هیزجت يددع م اگدنسیون طسوت يرو ون و تيقلار دنیارف هديچيپ تيهام .
هرار ن وپ يرنه (
7443 ) ،تريرصب ،زرييمت ،یيخرشت ار تريقلار ،يورسنارف فرزرب اديرضایر ،
كرد ،تفایرد لام هدیدپ کی اخ نا و
درناد ( ،لا ردريب رلاط 7838
ص ، 751 ).
ر رسب و سرنهرف
ماجنا لایاناوت ار يرو ون لا مدرر اری لورصحم قرلر هرب هه تسا هدره فیرعت يرا با يرما داد
هب ،دوش رجنم دیدج اری دريگ همشهرس دارفا دادع سا و شوه زا تسا ن مم لایاناوت نیا هه يروط
ش داجیا شزوم هليسو هب دو
(
،دماح لاق م 7838
ص ، 744 ).
فیرعت هب دان سا اب لام هدشدای ياه
اوت
تسا دیدج ير ف و هشیدنا ديلوت و لایاديپ تيقلار تفگ لارلمع يرو ورن هره لالارح رد
ن رارس
تسا ر ف و هشیدنا .
هب لانعم هب يرو ون رد هره تسا تيقلار زا لاشان دیدج تار فت يريگراه
لام امزاس لااه تروص هب دناوت
مارجنا دریدج لرح هار اری و تمدرر دریدج لای درشاب ارهراه داد
(
،لاناطلس 7831
ص ، 747 ).
هشیدنا داجیا تردق هب هراشا تيقلار يارنعم هب يرو ون و دراد ون ياه
يدربراه تسا ون و هزات را فا دره (
،يرفعج 7813
ص ، 55 ).
ترسا يدنیارف يرو ون ، قاو رد
تلا شم امزاس ، قیرط زا هه دوجوم
فیرعت و لایاسانش ار لام
دنه سپس ،
، دیدج ناد هنلااعف
لح يارب ار
اه هب راه لام دريگ .
« ر یر » رد تيقفوم دعب ود اب ار يرو ون تيقفوم درنیارف يرو ون رد تيقفوم و لوصحم يرو ون
فیرعت لام دنه . تسا دق عم وا
« تيقفوم تيقلار رجنم دم رد و دوس یازفا هب زيم
لارم دورش
» . يو
ه رد هه لانامزاس راه دره لاسررب
هب قیرط زا ، و لارق نا لرحارم ،ريحرص لانمرض رناد يريگراره
هدیا يارجا اه
يرو ون دنیارف رد ار
دره هاتوه همادا رد.
، دیاب دره نیاب تیدودحم ن فرگ رظن رد هه
هنیزگ لاتاذ ياه
لاعقاو لحارم ه نیا زا لبق ،فل خم وش زاغ ومز
درنیارف نیا ن فرگ تعرس هب ،د
رجنم لام دوش . لانامز يرو ون دنیارف تسا قفوم
قریرط زا هاور ، ارحب کی رب هلحرم ره رد هه
تعرس دوش هبلغ ،دنیارف فقوت زا تعنامم ای دنیارف ن فرگ .
اشن وضوم نیا لام
تیریدرم ارب دهد
هب تلا شم لانمض ناد ريحص فاطعنا لاشور هب هدم دوجو
رد و درش درنهاور لرح ریذرپ هرمه
ف لحارم تيقلار دنیار (
و رازاب هب دورو ات ه فرگ هدیا فشه زا هب
يريگراه )
، تريمها لانمرض ناد
يرو ون و تيقلار تيقفوم تهج رد يدایز دراد
(
،لایاضر 7836 ص ، 5 .) ميمصت درنیارف رد يرريگ
تيقلار رايسب
دراد لاگ سب لانمض ناد نف هب .
هجي ن رد
، رد ار لارمهم رقن لانمرض ناد هرمه
ون دنیارف لحارم افیا يرو
لام دنه . نیاربارنب ، لانمرض رناد تیریدرم دریاب
رد لایارناوت رورظنم هرب
هنيشيب رش هر فریذپ امزاس يرو ون تیریدم اب ا سارمه ،يرو ون و تيقلار تيقفوم يزاس دو
ررب و
لانمض ناد فل خم دعب هس (
لما ت
، لاتايح لانمض ناد لاق نا و يزاس ت
أ دوش ديه . رناد هه ره
طبترم لانمض رد يرت
هرب يرو ورن تیریدم ،دوش دراو تيقلار دنیارف فل خم لحارم رورط
و اراره
م ؤ يرو ون و تيقلار تيقفوم یازفا هب رما نیا هه دره دهاور لمع رترث لام رجنم
دوش .
ینامزاس گنهرف يپ زا لایوگلا سنهرف ضرف
يداينب ياه تسا
صار لاهورگ هه يارب
تلا رشم لح و
يراگزارس
لاباي سد و طيحم اب دور
،قلر ماجسنا و لاگهراپ ی هب ترسا هدرره دارجیا اری فشه
( ،هداز ميرهف
7831 ص ، 1 ).
هقبط هه يزيف اناید هوژپ نیا رد سنهرف زا وا يدنب
هب ،ترسا هدش ه فرگ راه اريب
لام سنهرف دنه هويش کی
شرگن تسا هدرر لماش و ،تسا كر شم دارفا زا يرايسب ايم هه سنهرف
هويش و تيلقا شرگن ه
،تسا ب رگید ترابع ه
، تسج شور و
ترسا داررفا زا لارلير كر رشم يوج .
لبمس و يداق عا ياهوگلا ،كر شم لاناعم لانامزاس سنهرف ه فریذپ ياه
هره تسا هورگ کی رد هدش
رود کی رد تسا ه فرگ ل ش تدمدنلب
.
« ترفه ،داد مارجنا زنيبار هه لاتاقيقحت نیرتدیدج قبط رب
ژیو هدنريگرب رد ومجم رد هه لالصا لاگ ج
تسا لانامزاس سنهرف تيهام و رهو
، لارم ايب دورش : 7 .
کسیر شریذپ و يرو ون ؛
1 . تايئزج هب هجوت
؛ 8 . هجي ن لایارگ
؛ 4 . دارفا هب هجوت (
مدرم لاریارگ )
؛ 5 .
ميت لایارگ ( يرا مه )
؛ 6 . تراسج (
يرگشاررپ )
؛ 1 . تابث . ره هرصيصر نریا زا کی اره
کری يور
دنراد رارق نيیاپ ات لااب زا يرا سويپ .
گا ،دورش لاباریزرا هرصيصر ترفه نریا يارنبم ررب امزارس ر
لام تسد هب لانامزاس سنهرف زا لاله يریوصت دی
.»
وسيند يارب لانامزارس سنهرف لارگژیو رارهه
لام رظن رد لالصا دريگ
لارم ميسقت لماع دنه هب لاگژیو ره هه هره ،دورش
تراربع ا زا درن ( ،يدرمحم
7831 ص ، 3 - 4 ):
راه رد دشريگرد (
تهراشم ) ي را لماش ، ادرنمراه هب دادرا
( يزارسدنمناوت )
لارميت راره ،
( ميت يزاس ) تيلباق هعسوت و تسا ادنمراه ياه
؛
دننامه ي ( لاگهراپ ی ای يراگزاس )
، شزرا لمارش هره ارنهراه ترقفاوم ،يرورحم ياره
و
لاگهراپ ی و لاگنهامه
؛تسا
دابطنا يریذپ
، ير شم ،رييغت داجیا لماش هه تسا لانامزاس يريگدای و يرادم
؛
اسر م ای تل أ تیروم
، يدربهار يربهر لماش هه (
تهج يريگ يدربهار ) ،فادرها ، درصاقم
و
هاگدید ( مشه زادنا ) تسا .
لكش 1 . نوسيند ينامزاس گنهرف لدم
شناد تیریدم و ینامزاس گنهرف لانابي شپ و تیامح تيقلار زا رد هه لانامزاس سنهرف دوجو لام
يارهزاين يرپ هرلمج زا ددرگ
ض ناد لما ت اسح هب لانم
لام دی .
« ررجیدور » و
« لارنيناو » ار لانمرض رناد لایارسانش هار ارهنت
امزاس اب دارفا طابترا يرارقرب دارجیا يارب شلات و تیامح و ه سناد امزاس ورد ای لاجرار ياه
تیریدم فیاظو زا ار لاتاطابترا ياضف نينه لام
درنناد ،دارجیا لارساسا طیاررش هرلمجزا ،نیاربارنب.
ف سا و ميهست ،تيقلار دنیارف رد لانمض ناد زا هدا
تسا امزاس ياضعا نيب دام عا .
ناد ميهست
ور نریا زا ترسا لامرسر ياره يعقوم زا ررت زريم تريقفوم رايسب لامسر ريغ ياه يعقوم رد لانمض امزاس ياضعا رد هه يوج داجیا و لانمض ناد داجیا هب دارفا قیوشت هنيمز رد يزاس سنهرف ناد ميهست يارب فیاظو زا دننه تينما ساسحا دور
اب دوب دهاور تیریدم تيمها .
یعامتجا هیامرس ب لاعام جا هیامرس ه
لاله روط
،
،طباور ،اهداهن لماش یارگ
شزرا ،اه ررب هره ترسا لایاهراجنه و اه
تسا مهاح دارفا نيب تلاماعت و را فر ب.
ه رگید ترابع
، ه برش زا ه رسد لاعارم جا هیامرس و اره
لایاهراجنه لاعمج لمع هب ار مدرم هه تسا
رداق لام دنه . سر رسد لرباق بانم هب لاعام جا هیامرس
ار دارفا هه لباق م فادها و لباق م طباور ياهراجنه ،دام عا ليبق زا لاعام جا ياهرا راس ورد رد ماجنا يارب داد
لام هدام لاعمج نه دنه
، ب و دراد هراشا ه
و لاعارم جا طباور لاعرف لوصحم اونع
د امزاس رد لاندم يريگر لام روهظ لامسرريغ و لامسر ياه
.دنه
و لاندرم ،لاعارم جا لا رسیزهب هرب کمه تيلباق اب لاعام جا تلاماعت لوصحم لاعام جا هیامرس تسا كر شم فده ياراد و دنمفده ام جا کی يداص قا .
ار تریوه و رناد بانم تلاماعت نیا
لام ميسرت هنيجنگ زا امزمه و دننه
هیامرس ياه هرهب لاعام جا
لام يرادرب و دننه
اه لام ار دنزارس .
هدودحم رد لاعام جا هیامرس هه دراد لاگ سب لاتلاماعت لافيه داعبا هب لاعام جا هیامرس تشرس
اه
داجیا لام دوش
، لانوريب تلاماعت تيفيه دننام -
لاخیرات ،لانورد هدنی ، دوب
و دارم عا ،لرباقت ،لاریارگ
شزرا اهراجنه و كر شم ياه .
شناد تیریدم و یعامتجا هیامرس لامن لا مه تيقلار هب لانمض ناد لیدبت رد ناد يراذگده ازجا و دنه
ي طرقف تيقلار لانمض
جت قیرط زا هبر
ياه ه بش و امزاس زا جرار ای لراد رد لاصخش تلاماعت ای لالمع ياه
لاعارم جا
،دنراد ار طبترم ناد و راجت هه لاناگربر اب لام
ه اديپ لما ت دناوت دن
، ار هه لام
اوت اب اونع
درب مان امزاس لاعام جا هیامرس .
لاگ سب لانمض ناد لاق نا ور تاطابترا نيب توافت هب يدایز
دراد داررفا داز تلاماعم و وررد .
،فرط ود تيميمص لالصا لماع
وسحم لانمض ناد لاق نا ازيم رد لام
دوش اریز ، لانمرض ناد
ابز قیرط زا لغا
، یامن و دب تراهم لا یزيف
لام داجیا اه دوش
لاق نا و لام نیاربارنب ،دبای
، دریاب
يروانف هب هدمع خب هه تاطابترا و تاعلاطا
يا لق نم ار ناد نیا زا لام
دنه
، هداد يرايسب ياهب
دوش . لارصخش طابترا يرارقرب يارب يرايسب تقو صاص را دنمزاين لانمض ناد لاق نا هه اجن زا
د دراد لام حا ،تسا امزاس ر
تريمها لارگربر هرب هره لایاره لارم يداریز
و يرار مه ارما ،درنهد
کمه هب دناسر ا رد ارگید
اه تيمها ، درادن يدایز
ورضوم نیا زا ناد ابحاص و هربر دارفا ،
درننه هداف رسا تردق سه تهج لالماع اونع هب .
لرباق درح ارت لانمرض رناد لارق نا ،نیاربارنب
هظحلام خش تلاماعت دنمزاين يا امزاس تیریدم هفيظو و هدوب لامسرريغ و لاص
هه تسا دارجیا اب
هنيمز ، سانم ياضف هداف سا
شور زا دارفا هناداز ر فت فل خم ياه
ار مهارف دنه . ا رسار نریا رد
،
امزاس دیاب قریرط زا ار دلاررر فت فل خم حوطس ت
هلرسلس و لاعارم جا هیامررس تریوق رتارم
تخت رت دنه نيعم .
ا تاعلاطم رورم ماجن
قیقحت یموهفم لدم یحارط و هتفرگ
یرظن و تاعلاطم ه
ياه و ارار ه و نیوارهنیدرون ،رنوپرسا و اميلس ، ودروگ و نسن سیره،ایرهون
لاعام جا هیامرس اب لانامزاس سنهرف رادانعم و تبثم هطبار رگنايب لایاطع لام
دنشاب .
یرظن و تاعلاطم ه
ياه لال سرماه و وستربور ،روگ و روگ ،اهانون
، و لانرسح و هدازارضر مدرقم
رناد تیریدرم ارب لانامزارس سرنهرف رادانعم و تبثم هطبار رگنايب ترسا
. ،نيرنچمه و تارعلاطم
یرظن ه ياه تاهب
،
، ارا مه و يردنل ، وره و رلد رگناريب لاناولا و سنيت و ساد ،فپما سا و وميت
رناد تیریدرم ارب لاعام جا هیامرس رادانعم و تبثم هطبار ترسا
. تارعلاطم ریرظن و
ه ياره و ير
نيتروگ ،وئاه ، ارا مه ،
يدرناه و سنومدا
، ميرهف و ،سارموت و لاتربارگ ، ارگروم و نمهوررب هداز
تريقلار ارب رناد تیریدم رادانعم و تبثم هطبار رگنايب ترسا
. تارعلاطم ریرظن و
ه ياره ،لارسود
، ارا مه و تدنهوه ،امادوه ،لاودنلا ت و لانیدراه ، وتراب ،هچيم و لاگيب ههر
کم و چوراد ،رنرا
و هگان ،
، ارا مه و ليگساواه
،لا سیووزرتو تلوگ ،فوربرا سا ، ارار مه و سبوره ،سرسيلپ
يدمحم و ،نسناج يرو ورن ارب رناد تیریدرم رادارنعم و تبثم هطبار رگنايب
ترسا . ،تریاهن رد
تاعلاطم یرظن و
ه ياه
،نيفیرگ و نمدوو ارا مه و يوه ،لسدناروه و لدنور
، تربملا ، رس و وها
رسيت ،ههرگس
، لایاضر ،تيساب و درا يب يرو ون اب تيقلار رادانعم و تبثم هطبار رگنايب
تسا .
لكش 2 . شهوژپ يموهفم لدم
یضرف ه یاه شهوژپ
هيضرف قيقحت لاموهفم لدم لاسررب يارب دش داجیا ریز ياه
.
لاعام جا هیامرس رب رادانعم و تبثم رثا لانامزاس سنهرف دراد
.
امزاس سنهرف لاعام جا هیامرس و لان
رثا رب رادانعم و تبثم م
ناد تیرید دنراد
.
يرو ون و تيقلار رب رادانعم و تبثم رثا ناد تیریدم دراد
.
يرو ون ريغ م رب رادانعم و تبثم رثا تيقلار دراد
.
ع لدم لام شزارب انهراه يرو ون و تيقلار لاّل دوش
.
شهوژپ شور ه ون زا فده هب هجوت اب رضاح هوژپ مج هويش ظاحل زا و يدربرا
هداد يرو اه
ليلحت و اه
،
و لاگ سبمه ون زا و لافيصوت شور هب
،هژیو نف لدم يرا رارس تلادارعم لابای ترسا7
. لدرم لاباری
يرا راس تلاداعم نف
يريغ مدرنه ويرسرگر هداونار زا دنمورين و لاله رايسب يريغ مدنه ليلحت
،
قيقد ايب هب و ا لاله لاطر لدم طسب رت
لام ا ما رگشهوژپ هب هه تس هعومجم دهد
يا تلاداعم زا
1. Structural Equation Modeling
ار ويسرگر هب
روط امزمه دنه ومز .
لدم ياررب مارج يرارم درر یور يرا راس تلاداعم لابای
هيضرف ومز ريغ م نيب طباور هرابرد لایاه
هدهاشم ياه يرا رارس لريلحت هره ترسا ون م و هدش
سنایراوه
، لدم لاّلع لابای زين
هديمان م لا دوش (
،نموه 7834 ص ، 61 .)
هعماج یرامآ شهوژپ
هعماج يرام رضاح هوژپ همه
ا رسدره ا رسا شروررپ و شزوم تارادا انهراه ترسا
. ارب
ا سرهش ريغ م ود ويح زا رضاح هوژپ هعماج هه لطم نیا هب تیانع اه
یخشم تاقبط دراد
تبسن دیاب هوژپ هنومن رد ًامازلا و ياه
رمعا ارهريغ م نیا لا
،دورش نیاربارنب
، هرنومن شور يرريگ
هقبط لافداصت
يا تبسن تیاعر اب رضاح هوژپ رد اه
هب لام ه فرگ راه دوش
.
هنومن رضاح هوژپ رد هقبط لافداصت يريگ
يا اب سان م اس نا هرب
درش هر فرگ راره .
ترهج
ب هنومن مجح نييعت شور زين هنومن مجح نييعت ه
ارنيمطا رطرس اب و ریز لومرف حرش 44
درصرد
هب دش ه فرگ راه .
هنومن هعماج نیا زا اذل
يا مجح هب 113 دنمراه سارسارب مرجح هبرساحم لورمرف
هنومن شور رد هنومن ارخ نا هداس لافداصت هويش هب زين هنومن ياضعا و نييعت هداس لافداصت يريگ
دش .
2 2
2
2 2 2
2
شهوژپ رازبا وسيند همانشسرپ لانامزاس سنهرف جنس تهج هب
درش هر فرگ راه .
همانرشسرپ نریا 88
رس ؤ و لا
تلاسر ،راه رد دشريگرد لاساسا دعب راهه امزارس فادها/
، يراگزارس (
لاگهرارپ ی و تاربث )
و
دابطنا يریذپ دراد . يارب ارا مه و نه همانشسرپ لاعام جا هیامرس جنس هب
ه فرگ راه دش
. نریا
همانشسرپ 41
س ؤ ورد لاعارم جا هیامرس لاساسا دعب ود و لا نيرب و لارهورگ
لارهورگ دراد
. ترهج
و فلوار همانشسرپ ناد تیریدم جنس سرجيب
هب درش ه فرگ راه .
همانرشسرپ نریا 74
رس ؤ و لا
وررب و اررجا ، امزاس ،يژتار سا لاساسا دعب راهه داد
راد د . ترهج همانرشسرپ تريقلار جنرس
دنر تيقلار پيس
هب ه فرگ راه دش
. همانشسرپ نیا 55
س ؤ لا دراد هه لاؤس اه نرپ هنماد رد هرجرد
يا
لاسررب تر يل لام
دنوش هنیزگ زا لا ی دور تيعضو هب هجوت اب وگخساپ و اه
اخ نا ار لام
دنه . رد
،تیاهن تهج ارا مه و ديما لانامزاس يرو ون همانشسرپ يرو ون جنس هب
هره دش ه فرگ راه 11
س ؤ لا يدررف يرو ورن ،يربهر يرو ون ،لاطيحم يرو ون لاساسا دعب نپ و
، طيرحم و درورزارب–
–درف درورزاب دراد .
رازبا ییاور و ییایاپ هوژپ ياهرازبا لایایاپ نييعت تهج رضاح هوژپ رد یرض
ره يافل و خابن هب ،درش هر فرگ راره
رظندم ياهرازبا اذل ايم رد
45 هه وگخساپ هب
روط ارخ نا لافدارصت درندوب هدرش
و درش ريرضوت
هداد لایایاپ یارض هب ياه
تسد هدم دش هبساحم .
لودج رد یا ن 7
تسا هدش ايب .
لودج 1 . شهوژپ یاهرازبا يیایاپ بیارض
یا ن هب هجوت اب ،
لقادح هنماد رد هوژپ ياهرازبا لایایاپ یارض هه اجن زا 115
5/
ارت 445 5/
دراد رارق لام ،
سانم لایایاپ اهرازبا تفگ اوت دنراد
.
رضاح هوژپ رد سايقم لایاور نييعت تهج نف
ت لالماع ليلحت یأ
يدي هب دش ه فرگ راه .
فدره
نیا لالصا نف
ن رضرف ومز زي هي
لایاره رد هرارب هرعومجم رد دورجوم لایارنبریز لرماوع دادرعت
يا زا
لماع طباور ،اهريغ م هزادنا لدم شزارب و اهرگناشن اب اه
رد لاربرجت و يرظن لانابم هب هجوت اب يريگ
هعومجم يا اهريغ م زا تسا
ب لانامز و ه
راه لام ه فرگ دوش
رد دورجوم ورن م لماوع هه لدرم
کری
رطس ه شاد
،دنشاب لماع هه يروط اه
دنرشابن ررگید ورن م لرماوع زا لاشان دور ون م ي .
یار ن
یأت لالماع ليلحت رد هوژپ ياهرازبا يدي
تسا هدش ايب همادا .
ريغتم خابنورك يافلآ
لاؤس دادعت اه
لانامزاس سنهرف
/347
5 88
لاعام جا هیامرس
/363
5 84
ناد تیریدم
/364
5 74
تيقلار 445
5/
55
يرو ون 115
5/
11
لودج 2 . صخاش یاه ت يلماع ليلحت يگدنزارب یديیأ
شهوژپ یاهرازبا
فیدر صخاش
کلام ینامزاس گنهرف
یعامتجا هیامرس شناد تیریدم
تيقلاخ ون يروآ
7 لار ود P:5/557UP 47
171/
53 844/
71 454/
57 814/
85 413/
1 يداز هجرد -
734 177
147 171
154
8 لار هدشراجنه ود 1
ر مه و
/75 7
/65 7
/64 7
/44 7
/34 7
4 RMSEA
/55 5 نيیاپ و رت
/58 5
/517
5
/515
5
/585
5
/584
5
5 لقادح CFI
/4 5
/44 5
/48 5
/44 5
/48 5
/41 5
6 لقادح GFI
4 5/
41 5/
48 5/
41 5/
45 5/
44 5/
1 لقادح AFGI
4 5/
45 5/
45 5/
45 5/
44 5/
45 5/
3 لقادح PGFI
5 5/
13 5/
63 5/
61 5/
11 5/
11 5/
یا ن هب هجوت اب
، یراش لدم رد لاگدنزارب ياه ياه
هزادنا ياهرازبا يديیأت لماع ليلحت يريگ
لام هوژپ لار رادقم تفگ اوت
لدم همه رد ود هزادنا ياه
گ رطس رد يري ياطر
5 دصرد رادانعم
تسا . نينچمه
، لار تبسن ب ود
ه رد يداز هجرد همه
لدم هزادنا ياه درم كلارم هرب هجوت اب يريگ
رظن
، لدم سانم شزارب رگنايب ياه
لاموهفم تسا .
یراش رادقم
RMSEA
لدم همه رد هزادنا ياه
ررما نریا و دراد رارق لوبق لباق هنماد رد يريگ
ادقم يایوگ زين لدم رد لوبق لباق ياطر ر
هزادنا ياه تسا اهرازبا يريگ
. یراش ریداقم ياره
،CFI
،GFI
وAGFI
لدم همه ردPGFI
هزادنا ياه ورلطم رظندرم كلارم هرب هرجوت اب زين اهرازبا يريگ
اشن هه دندش لابایزرا هدنهد
لدم سانم شزارب هزادنا ياه
يريگ تسا . نیاربانب
، یار ن هرب هجوت اب
لدم ياه هزادنا يريگ لام ، تفگ اوت همه
لوربق لرباق و سانم شزارب هوژپ ياهرازبا (
لاریاور )
دنراد . هداد لیلحت و هیزجت اه
هداد ليلحت و هیزجت رضاح هوژپ رد هب اب ،يرام ونف زا اه
مرن يريگراه يرارم يارهرازفا
SPSS
و
LISREL
تفرگ ماجنا .
ليلحت رد هداد لافيصوت
،اه وارف یزوت لوادج
،لانا یراش ياره يزرهرم
(
،امن نيگنايم و هنايم )
یراش ، ياه
لاگدنهارپ (
سنایراو و رايعم فارحنا )
هب لارم هر فرگ راره دورش
.
رازبا لایایاپ نييعت تهج هوژپ
ره يافل یرض و
خابن درش هبساحم و
ياررب رازربا لاریاور نيريعت
ت لالماع ليلحت یأ
يدي هب ه فرگ راه دش
. يضرف ومز رد ه
ياه هوژپ نف لدم يرام تلادارعم لابای
و يرا راس هب
هژیو سیرتام ليلحت ياه
سنایراوه هب
ه فرگ راه دش
.
هتفای یاه شهوژپ
هتفای یاه یفیصوت
هیزجت زا لبق ليلحت و
هداد ياه يرو درگ هدش
، هداد نریا لامورمع تيعضو اره
رد ق يارهريغ م رلا
اشن اب و هوژپ رايعم فارحنا و نيگنايم داد
دش لاسررب هه
لودج رد 8
ايب تسا هدش .
لودج 3 . صخاش يسررب شهوژپ یاهريغتم يفيصوت یاه
ريغتم یناوارف
نيگنايم درادناتس فارحنا
لانامزاس سنهرف 113
13 8/
11 7/
لاعام جا هیامرس 113
77 8/
51 7/
ناد تیریدم 113
54 8/
83 7/
تيقلار 113
/71 8
/46 7
يرو ون 113
/14 8
/74 7
یا ن هب هجوت اب هداد ليلحت
اه
، ريترت هرب هوژرپ يارهريغ م درادنا رسا فاررحنا و نيگنايم
ترابع ا لانامزارس سنهرف زا دن (
13 8/
و 11 7/
) لاعارم جا هیامررس ، (
77 8/
و 51 7/
) رناد تیریدرم ،
( 54 8/
و 83 7/
)
، تيقلار (
71 8/
و 46 7/
) يرو ون و (
14 8/
و 74 7/
).
لودج 4 . لدم رد شهوژپ یاهريغتم يگتسبمه سیرتام
در فی ريغتم
1 2
3 4
5
7 لانامزاس سنهرف
-
1 لاعام جا هیامرس
43 5/
-
8 ناد تیریدم
58 5/
47 5/
-
4 تيقلار
81 5/
76 5/
56 5/
-
5 يرو ون
14 5/
74 5/
57 5/
54 5/
-
هداد لاگ سبمه سیرتام یا ن هب هجوت اب اه
، رطرس رد رادارنعم و تربثم هرطبار لانامزاس سنهرف
انيمطا 44 رد دص لاعام جا هیامرس اب (
43 5/
) ناد تیریدم ، (
58 5/
) تيقلار ، (
81 5/
) يرو ورن و
(
/14 5 ) دراد . رطس رد رادانعم و تبثم هطبار لاعام جا هیامرس انيمطا
44 اب دصرد رناد تیریدم
( 47 5/
) تيقلار ، (
76 5/
) يرو ون و (
74 5/
) دراد . ،نينچمه رد رادانعم و تبثم هطبار ناد تیریدم
رطس 44 رد دص تيقلار اب (
56 5/
) يرو ورن و (
57 5/
) دراد . ،تریاهن رد و تربثم هرطبار تريقلار
رطس رد رادانعم 57
5/
يرو ون اب (
54 5/
) دراد .
هتفای یاه یضرف رب ینتبم ه
یاه شهوژپ
هيضرف دش ومز ریز حرش هب قيقحت ياه .
لوا هيضرف دراد لاعام جا هیامرس رب رادانعم و تبثم رثا لانامزاس سنهرف:
.
لودج 5 . ريسم بیرض ريثأت
يعامتجا هیامرس رب ينامزاس گنهرف
نيب شيپ ريغتم B
B T
Sig.
لانامزاس سنهرف 75
75/
81 5/
15 1/
57 5/
ليلحت یا ن هب هجوت اب لدم ريسم
يرا راس
، ريسم یرض ريثأت
يپ ريغ م لانامزاس سنهرف نيب
اب ربارب لاعام جا هیامرس رب 81
5/
تسا ت اب رادقم نیا هه هب هجو
هرارم رادقم لارت
( 15 1/
) رطرس رد
انيمطا 44 دصرد رادانعم تسا . نیاربانب ، رطس رد رادانعم و تبثم رثا لانامزاس سنهرف انيمطا
44
دصرد دراد لانامزاس سنهرف رب .
مود هيضرف دراد ناد تیریدم رب رادانعم و تبثم رثا لاعام جا هیامرس و لانامزاس سنهرف :
.
لودج 6 . ريسم بیارض ت
ريثأ ينامزاس گنهرف و
شناد تیریدم رب يعامتجا هیامرس
شيپ ريغتم نيب B
B T
Sig.
لانامزاس سنهرف 13
71/
47 5/
15 77/
57 5/
لاعام جا هیامرس 17
77/
84 5/
11 4/
57 5/
ليلحت یا ن هب هجوت اب لدم
يرا راس يپ ريغ م ريثأت ريسم یرض ،
ررب لانامزارس سرنهرف نيب
اب ربارب ناد تیریدم 47
5/
تسا لات یراش هب هجوت اب رادقم نیا هه (
15 77/
) رطس رد ارنيمطا
44 تسا رادانعم دصرد .
نیاربانب لام ، تیریدرم ررب رادارنعم و تربثم رثا لانامزاس سنهرف تفگ اوت
دراد ناد .
نينچمه
، ريسم یرض ريثأت
يپ ريغ م ارب رربارب ناد تیریدم رب لاعام جا هیامرس نيب
/84 5 تسا دقم نیا هه هب هجوت اب را
هرام رادقم لات
(
/11 4 ) رطرس رد ارنيمطا
44 درصرد رادارنعم
تسا . نیاربانب ، رادانعم و تبثم رثا لاعام جا هیامرس رب
دراد ناد تیریدم .
موس هيضرف دراد يرو ون و تيقلار رب رادانعم و تبثم رثا ناد تیریدم:
.
لودج 7 . ريسم بیارض رثا
ریدم ی قلاخ یاهريغتم رب شناد ت یروآون و تي
شيپ ريغتم نيب کلام
B B
T Sig.
ناد تیریدم تيقلار
54 77/
41 5/
11 74/
57 5/
يرو ون
/17 78
/48 5
/54 71
/57 5
یا ن هب هجوت اب يپ ريغ م ريثأت ريسم یرض ،يرا راس لدم ليلحت
ررب رناد تیریدرم نيرب
اب ربارب تيقلار 41
5/
تسا هب هجوت اب رادقم نیا هه هرام
لات ( 11 74/
) رطس رد انيمطا
44 دصرد
رادانعم تسا . نیاربانب لام ، رادارنعم و تربثم رثا ناد تیریدم ريغ م تفگ اوت ررب
دراد تريقلار .
نينچمه
، ريسم یرض ريثأت
يپ ريغ م اب ربارب يرو ون رب ناد تیریدم نيب
48 5/
ترسا نریا هره
هب هجوت اب رادقم لات هرام رادقم
( 54 71/
) رد رنيمطا رطرس ا
44 درصرد رادارنعم ترسا . نیاربارنب ،
رد رادانعم و تبثم رثا ناد تیریدم رب
دراد يرو ون .
مراهچ هيضرف دراد يرو ون رب رادانعم و تبثم رثا تيقلار:
.
لودج 8 : ريسم بیرض ريثأت
یروآون رب تيقلاخ
شيپ ريغتم نيب B
B T
Sig.
تيقلار
/54 78
/45 5
/17 78
/57 5
حت یا ن هب هجوت اب ليل
،يرا راس لدم ريسم یرض
ريثأت يپ ريغ م يرو ورن ررب تيقلار نيب
اب ربارب 45 5/
تسا هب هجوت اب رادقم نیا هه هرام رادقم
لات ( 17 78/
) رطس رد ارنيمطا
44 درصرد
رادانعم تسا . نیاربانب ، رادانعم و تبثم رثا تيقلار رب
دراد يرو ون .
مجنپ هيضرف اه يرو ون و تيقلار لاّلع لدم:
لام شزارب انهر دوش
.
لودج 9 . صخاش یاه شهوژپ یراتخاس لدم يگدنزارب
فیدر صخاش
رادقم کلام
هجيتن
7 ود لار
/83 P =5/557 155
ولطم
1 يداز هجرد
753 -
ولطم
8 تبسن
/14 7 1
ر مه و ولطم
4 RMSEA
/587
5
/55 5 نيیاپ و رت ولطم
5 45 CFI
5/
لقادح
/4 5 ولطم
6 44 GFI
5/
ح لقاد
/4 5 ولطم
1 41 AFGI
5/
لقادح
/4 5 ولطم
3 13 PGFI
5/
لقادح
/5 5 ولطم
یا ن هب هجوت اب ،
لار رادقم اب ربارب لصاح ود
83 155/
تسا اردرقم هرب هرجوت ارب هه
P-Value
لابرجت لدم اب لاموهفم لدم شزارب زا لاهاح تسا
. نينچمه
، لار تبسن جرد رب ود
ه ارب ربارب يداز
14 7/
قم نیا هه زارب رگنايب رظن دم كلام هب هجوت اب زين راد
ش لاموهفم لدم سانم ترسا قريقحت
.
یراش رادقم
RMSEA
اب ربارب 587 5/
و دراد راررق لوربق لباق كلام هنماد رد رادقم نیا هه تسا
تسا لدم رد لوبق لباق ياطر رادقم يایوگ زين رما نیا .
یراش ریداقم ياره
،CFI
،GFI
وAGFI
جوت اب زينPGFI
لام لابایزرا ولطم رظندم كلام هب ه لامورهفم لدرم سانم شزارب رگناشن و دوش
دم اب لابرجت ل تسا
. نیاربانب لام ، رّلع لدرم تفگ اوت ارب يرو ورن و تريقلار لا
هطرساو رقن
يا
ریدم ی لوبق لباق و سانم شزارب ناد ت دراد
.
لكش 3 . یراتخاس لدم ريسم بیارض
هجیتن یریگ اهداهنشیپ و
پ نیا رد ت لاعام جا هیامرس رب لانامزاس سنهرف يراذگريثات هوژ أ
هه دش ديی هرجي ن نیا
یار ن ارب
نيشيپ تاقيقحت هلمج زا
ارا مه و نیواهنیدرون ،زنوپسا و اميلس ، ودروگ و نسن سیره ،ایرهون
رب ،تسا وسمه لایاطع و یا
ساسا ن
، لام داهنشيپ هرنیداهن اب امزاس دوش
،تهرارشم ،دارم عا درره
بترا لاعارم جا هیامررس تریوقت هرب ،طبترم يرا فر ياهوگلا قیوشت و لاگنهرف تاضورفم رد تاطا
دزرو تردابم امزاس .
ت لاعام جا هیامرس و لانامزاس سنهرف أ
ريث ي ارب هرجي ن نیا ،دنراد ناد تیریدم رب تبثم یار ن
هوژپ ناولا ،مدقم لانسح و هدازاضر ،لال سرماه و وتربور ،روگ و روگ ،اهانون ياه ارار مه و لا
وسمه تسا . لام داهنشيپ هنيمز نیا رد دوش
امزاس رد رناد ميهرست هرب دارم عا يارضف داجیا اب اه
هدايپ قیرط زا ، امزاس رطس اب طبترم ياهرا هار و لا هراشم تیریدم يزاس
، هرب ارنهراه دهعت
ار امزاس دنهد یازفا
ه بش داجیا هب قیرط نیا زا و ورد ياه
ه هه لانامزاس ناد داجیا ونا
درنا
،
کمه دننه . نينچمه
، سنهرف قیرط زا دیاب ورضوم نریا وگ فگ و هثحابم يارب يزاس
ار رب ه اورنع
لارشومارف زا يريگورلج و لانمرض رناد يزارسرا ش درنیارف یوررت و یررست يارب يراهوزاس ناد قلر هب دور هه لافداصت لام رجنم
هب ،دوش دنريگ راه .
یا رگید یا ن هلمج زا هوژپ ن
، رت رناد تیریدرم هر نیا زا ترسا ترابع أ
دارنعم ريث ا
ررب ير
و سنورمدا ،نيترورگ ،وئاره ، ارار مه و ير تاعلاطم اب زين هجي ن نیا هه دراد يرو ون و تيقلار ميهف ،لاودنلا ،لاسود ،ساموت و لاترباگ ، اگروم و نمهورب ،يدناه ،هداز
و تسا ا سارمه يدمحم .
داهنشيپ انبم نيمه رب لام
ش دو هرب هرجوت ،لا هراشم تیریدم ، سانم شاداپ م سيس قیرط زا امزاس
ورج داجیا ،لاشناد انهراه و دلار دارفا ترس ش زا يريگداری ،تريقلار و يرو ورن لامارح
و اره
تيقفوم هدايپ اب اه لایاهراهوزارس يزاس
درننام لارسررب و شریذرپ زرهرم دارجیا ،رر ف دارتا دارجیا
ناد قلر ، ناد سه هب ،اهداهنشيپ ناد ميهست ،
دنزادرپب دریدج ياهدرنیارف قیرط نیا زا و و
هیاپ امزاس رد ار دیدج تلاوصحم يزیر
دننه .
م و عبانم آ
ذخ
7 . يدرهمدمحم ،لارحارف ؛هنيمهت ،قطان ؛يدهمديس ،لاناولا (
7836 )
،
« رد لاعارم جا هیامررس رقن
لانامزاس ناد تیریدم هعسوت
» اریا تیریدم مولع ، مود لاس ،
، هرامش 5 فص ، تاح 15 - 85 .
1 . اضرلادبع ،يرفعج (
7813 ) ،
« مارظن و تريفيه لرر نه ياره
» ريبدرت، هرامرش ،م رشه لارس ، 55
،
تاحفص 84
- 13 .
8 . لانسح هرهز ،مدقم (
7831 ) هررهب و ناد تیریدم اب لانامزاس سنهرف و وج هطبار لاسررب ، يرو
انمس ا سرهش سرادم اریدم رد ایاپ ،
اور هد شناد ،دشرا لاسانشراه همان رسانش
مورلع و لا
ارهت هاگشناد ،لا يبرت .
4 . يدهم ،هدازاضر (
7836 ،) هاگرشناد انهراه رد ناد تیریدم اب لانامزاس سنهرف هطبار لاسررب
ارهت ایاپ ، اور هد شناد ،دشرا لاسانشراه همان ارهت هاگشناد ،لا يبرت مولع و لاسانش
.
5 . دمحا ،لایاضر (
7836 ) رن اب تيقلار و لانامزاس را راس هطبار لاسررب ، هرادا ارنهراه رد يرو و
اجنز ا سرهش شرورپ و شزوم ایاپ ،
اور هد شناد ،دشرا لاسانشراه همان مورلع و لارسانش
ارهت هاگشناد ،لا يبرت .
6 . جریا ،لاناطلس (
7831 ) ،
« امزاس رد تيقلار تیوقت ياهرا هار
» ريبدت ، هرامش ،مهدراهه لاس ،
747 تاحفص ، 85
- 16 .
1 . ع ،يرونا ؛سابع ،لا رديب لاط اضريل
( 7838 ) ،
« امزارس و داررفا رد يرو ورن و تيقلار اره
،»
ريبدت هرامش ، 751 ، تاحفص 15
- 17 .
3 . ميهف نسحم ،هداز (
7831 ) رد تريقلار و لانامزارس يريگداری ررب رناد تیریدرم ررثا لاسررب ،
اشاه ا سرهش سرادم اریدم ایاپ ،
اور هد رشناد ،درشرا لارسانشراه هرمان مورلع و لارسانش
گشناد ،لا يبرت ارهت ها
.
4 . اضريلع ،دماح لاق م (
7838 )
،«
ارن جا لاتروررض ددجم لاسدنهم ریذرپان
» ريبدرت، هرامرش ، 744
،
تاحفص 68
- 56 .
75 . نيسح ،يدمحم (
7831 ) ررب ، س لانامزارس يرو ورن رد ناد تیریدم قن و هطبار لا (
هرعلاطم
ا سدره هاگشناد يدروم )
ایاپ ، دشرا لاسانشراه همان
؛ اور هد رشناد ت مورلع و لارسانش
،لار يبر
لایابطابط هملاع هاگشناد .
77 . لالعرديح ،نموه (
7834 ) لدم ، مررن دربراره ارب يرا رارس تلاداعم لابای لرزريل رازرفا
، اررهت ،
تمس تاراش نا .
12. Davenport, T. H.; De Long, D. W.; Beers, M. C. (1998), “Successful knowledge management projects”, Sloan Management Review, 39(2), 41-56
13. Davenport, T. H.; Marchard, D. (1999), “Is KM just good information management, Financial Times Mastering Information Management Supplement”, Financial Times, London, March 8th, 2-3
