Bash Qala Rural District, Urmia County

(1)

Winter 2023. Vol 13. Num 4

618

* Corresponding Author:

Ayoub Amani Kalarijani, PhD Student

Address: Department of Urban and Rural Planning, Faculty of Social Sciences, Mohaghegh Ardabili University, Ardabili, Iran.

Tel: +98 (919) 3396272

E-mail: [email protected]

Research Paper

Analysis of the Resilience of Rural Households' Livelihoods (Case Study: Bash Qala Rural District, Urmia County)

1. Associate Professor, Department of Urban and Rural Planning, Faculty of Social Sciences, Mohaghegh Ardabili University, Ardabili, Iran.

2. PhD Student, Department of Urban and Rural Planning, Faculty of Social Sciences, Mohaghegh Ardabili University, Ardabili, Iran.

Arastoo Yari Hesar¹,^*Ayoub Amani Kalarijani²

During the last two decades, the villages around Lake Urmia have undergone fundamental changes in terms of agricultural income and population structure due to the decrease in the water level of the lake and the limitation of agricultural water harvesting. The aim of the current research is to identify the effective factors in the resilience of rural livelihoods in the villages of Bash Qala village in Urmia city. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical based on the method. To collect the required information, the method of library documentary, survey and field studies (through interviews and researcher-made questionnaires) has been used. The statistical population of the research is the households of the villages of Bash Qala (35 villages) in Urmia city. The sample size is 368 households, which were selected according to the population of each village and by simple random sampling method. The main tool of the research was a questionnaire (open and closed), the validity of the questionnaire was confirmed by professors and experts, and its reliability was obtained with Cronbach's alpha (0.81), and statistical methods and SPSS software were used to analyze the collected data. In analyzing the effective factors of rural livelihood, 18 components were suggested in three dimensions: economic, socio-cultural and environmental-ecological. The results showed that, from the target community's point of view, the components of the economic dimension with an average of (3.95), the ecological dimension with an average of (3.83), and the social dimension with a numerical average of (3.60), respectively have been influential in their livelihood resilience. According to the analysis, findings and economic, social and environmental-ecological conditions, for the development of livelihood and livelihood resilience in these villages, short-term, mid-term and long-term strategies based on potentials and their capabilities were suggested in the form of 5 strategies.

A B S T R A C T

Key words:

Livelihood resilience, Economic- social, Ecological, Rural livelihood, Urmia city

Received: 24 Feb. 2022 Accepted: 18 Nov. 2022

Extended Abstract 1. Introduction

ural settlements have a close and recip- rocal relationship with the natural envi-

ronment. In Iran, the economic and social foundations of villages are based on natural components and this relationship can be seen everywhere in the country, and for this reason, numerous climatic and management changes in recent decades have affected both the livelihood of the

R

Citation: Yari Hesar, A., & Amani Kalarijani, A. (2023). [Analysis of the Resilience of Rural Households' Livelihoods (Case Study: Bash Qala Rural District, Urmia County) (Persian)]. Journal of Rural Research, 13(4), 618-631, http://dx.doi.org/

10.22059/jrur.2022.339446.1726

: : http://dx.doi.org/ 10.22059/jrur.2022.339446.1726

Use your device to scan and read the article online

Copyright © 2023, Journal of Rural Research. This is an open-access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-noncommercial 4.0 International License which permits copy and redistribute the material just in noncommercial usages, provided the original work is properly cited.

(2)

village residents and the economic foundations. It has faced many changes; therefore, ensuring the improve- ment of rural livelihoods requires a deep understanding of the resilience dynamics of rural livelihoods and the factors affecting it.

During the last two decades, the villages around Lake Urmia have undergone fundamental changes in terms of income, and social and economic structures due to the decrease in the water level of the lake and the limitation of agricultural water harvesting. Checking the background of domestic and foreign studies shows that in household resilience studies, economic components have been in- vestigated and measured rottenly, and other dimensions (socio-cultural and environmental) have received less at- tention.

The aim of the current research is to identify the effective factors on the resilience of rural livelihoods in the villages of Bash Ghaleh rural district located in the vicinity of Lake Urmia. Because during the past years, due to the drought crisis (unprecedented decrease in the water level of Lake Urmia), and the incorrect management in the rural area, the livelihood resilience of the villages in the study area has faced many challenges and problems, and this issue has created the basis for large-scale migrations and provide the basis for gradual evacuations of rural settlements. In other words, this research aims to investigate and identify the factors affecting the resilience of livelihood in the study area and to give an appropriate answer to the following question: Which factors are effective in improving the resilience of rural livelihoods in Bash Qala village (Urumiyah city)?

2. Methodology

The current research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature. To collect the required information, the method of library-documentary and field studies (through interviews and a researcher- made questionnaire) has been used. The statistical population of the research includes 35 selected villages of Bash Qala district from the central part of Urmia city, and the sample size is estimated at 368 people based on the Co- chran formula.

In this research, in order to collect the required information, a questionnaire (semi-open) was used in the form of a five-point Likert scale. Which includes 3 dimensions and 18 indicators. The validity of the questionnaire was confirmed by professors and experts and its reliability was calculated by Cranach’s alpha statistical test; the obtained alpha is (0.810), which indicates a high level of

reliability. In this research also SPSS software and statistical tests (mean descriptive statistics, standard deviation, chi-square test and Spearman's correlation) were used to analyze the collected data.

3. Results

In response to the research question, which components are effective in improving the resilience of rural livelihoods in Bash Qala village (Urumiah city)? It can be said that based on the opinions of residents, economic factors have the greatest impact on the resilience of rural livelihoods in the study area. So that the components of the economic dimension including creating entrepreneurship in rural areas, diversifying agricultural and non-agricultural activities and guaranteeing the purchase of agricultural products have a higher average.

The analysis of the available information about the studied villages shows that the correlation coefficient between livelihood capital and resilience is significant and there is a positive correlation. So that there was a correlation between economic capital and resilience (0.607), social capital (0.466) and environmental-ecological capital (0.574), and the significance level of all indicators were also obtained (0.000). Therefore, it can be stated that there is a direct relationship between livelihood capital and resilience with a confidence level of 95%. Also, if we compare the intensity of livelihood capital relationships with resilience, there is the highest correlation between economic capital and resilience and the lowest correlation between sociocultural capital and resilience.

4. Discussion

The analysis of statistical data shows that in the environmental dimension, the indicators of environmental stress caused by the drying up of the water level of Lake Urmia (4.46), sufficient access to water in the field of agriculture with average desirability (3.99), the quality and improve- ment of health environment (waste management and sanitary waste disposal) (4/34), and easy access to sufficient water have the most value, and the component of reducing environmental pollution (caused by waste from urban industries) is the least important in the resilience of livelihood from the respondents' point of view. Also, the investigation of livelihood diversity and resilience in the studied villages shows that the indicators of livelihood diversity and resilience index are normal and quite significant and higher than the average. And in the social and cultural dimension, the indicators of social capital (par- ticipation and cohesion) in the village and educational, health and cultural facilities have the highest level of av-

(3)

620 erage desirability and the component of reverse migration

is the least important component.

5. Conclusion

According to the analysis, findings and economic, social and environmental-ecological conditions prevailing in the studied area, for the development of livelihood and resilience of livelihood in these villages, short-term, medium- term and long-term strategies based on their potential and capabilities in the form of 5 strategies are suggested as follows:

1. Capability and empowerment strategy 2. The strategy of diversifying activities 3. Support strategy (insurance)

4. Infrastructure development and equipping strategy

Acknowledgments

This research did not receive any specific grant from funding agencies in the public, commercial, or not-for- profit sectors.

Conflict of Interest

The authors declared no conflicts of interest

Yari Hesar, A., & Amani Kalarijani, A. Analysis of the Resilience of Rural Households' Livelihoods. JRR, 13(4), 618-631.

(4)

4 هرامش .13 هرود . 1401 ناتسمز

:لوئسم هدنسیون * یناجیرلاک یناما بویا .ییاتسور و یرهش یزیر همانرب و ایفارغج هورگ ،یعامتجا مولع هدکشناد ،یلیبدرا ققحم هاگشناد ،لیبدرا :یناشن +98 )919( 3396272 :نفلت [email protected] :یکینورتکلا تسپ رییغت راچد یزرواشک بآ تشادرب تیدودحم و هچایرد بآ حطس شهاک تلع هب هیمورا هچایرد نوماریپ یاهاتسور ریخا ههد ود یط

تشیعم یروآ بات رد رثؤم لماوع ییاسانش رضاح شهوژپ فده .دنا هدش تیعمج راتخاس و یزرواشک دمآرد رظنزا یساسا تلاوحت و یفیصوت ،شور ساسا رب و یدربراک فده ظاحل هب شهوژپ نیا .تسا هیمورا ناتسرهش رد هعلق شاب ناتسهد یاهاتسور رد ییاتسور همان شسرپ و هبحاصم( ینادیم و یشیامیپ ،یدانسا - یا هناخباتک تاعلاطم شور زا زایندروم تاعلاطا یروآ عمج یارب .تسا یلیلحت - .تسا هیمورا ناتسرهش رد )اتسور 35( هعلق شاب ناتسهد یاهاتسور یاهراوناخ شهوژپ یرامآ هعماج .تسا هدش هدافتسا )هتخاس ققحم ،شهوژپ یلصا رازبا .دندش باختنا هداس یفداصت یریگ هنومن شور اب و اتسور ره تیعمج اب بسانتم هک تسا راوناخ 368 هنومن مجح .دش هبساحم )0/81( خابنورک یافلآ اب نآ ییایاپ و دییأت نارظن بحاص ،دیتاسا طسوت همان شسرپ ییاور هک هدوب )هتسب و زاب( همان شسرپ تشیعم یروآ باترب رثؤم لماوع یسررب هنیمز رد .دش ماجنا ^SPSS رازفا مرن و يرامآ ياه شور اب هدش یروآدرگ تاعلاطا لیلحتو هیزجت جیاتن هک دش حرطم )یکیژولوکا - یطیحم و یگنهرف - یعامتجا ،یداصتقا( دعب هس رد هفلؤم 18 شهوژپدروم هدودحم رد ییاتسور اب یعامتجا دعب و )3/83( نیگنایم اب یکیژولوکا - یطیحم دعب ،)3/95( نیگنایم اب یداصتقا دعب یاه هفلؤم ،فده هعماج هاگن زا داد ناشن تارطاخم عاونا ربارب رد یروآ بات تهج یتشیعم یوگلا .تسا هدوب راذگریثأت اه نآ تشیعم یروآ بات رد تیولوا بیترت هب ،)3/60( نیگنایم هجرد رد هقطنم نازرواشک تشیعم یروآ بات حطس رد ار ریثأت نیرتشیب هک تسا )یرادغاب( یزرواشک تشیعم یوگلا ،یناسنا و یعیبط .تسا هتشاد )هقطنم حطس رد تسردان تیریدم( یناسنا لماع مود هجرد رد و یلاسکشخ لوا

:اه هژاودیلک

،تشیعم یروآ بات ،یعامتجا - یداصتقا تشیعم ،کیژولوکا هیمورا ناتسرهش ،ییاتسور

1400 دنفسا 05 :تفایرد خیرات 1401 نابآ 27 :شریذپ خیرات

همدقم یعیبط طیحم و دراد یعیبط طیحم اب گنتاگنت یطابترا اتسور نایئاتسور تشیعم تخانش یارب .تسا نایئاتسور تشیعم ناینب تخانش ار اتسور طیحم دیاب نآ یرادیاپ یارب یزیر همانرب و مدع و عیرس تارییغت اب ییاتسور یحاون .(Babaei et al., 2021)

هک زادنا مشچ و یراد لگنج تامدخ ،یزرواشک شخب رد تیعطق یزاسهب نیمضت .دنتسه ور هبور دراذگ یم ریثأت اه نآ هدنیآ رب نانکاس یاهزاین یاتسار رد یزرواشک هعسوت و ییاتسور تشیعم ییاتسور تشیعم یروآ بات ییایوپ زا قیمع کرد هب زاین ،ییاتسور مدرم تشیعم تیعضو هک ارچ .(Partridge et al., 2009: 26) دراد دراد یفلتخم یاه یژتارتسا نآ ناکم و نامز هب هتسب و تسا ایوپ یاه هار زا یکی یترابع هب .(Paudel Khatiwada et al., 2018: 35)

،ییاتسور هعماج رد رقف شیازفا زا یریگولج و تفرشیپ زیرگان یفرط زا .تسا ییاتسور یاهراوناخ یتشیعم عضو هب هجوت

ییاتسور رادیاپ هعسوت هب یبایتسد و ییاتسور هعسوت کش نودب ،یگنهرف - یعامتجا ،یطیحم داعبا همه هب هجوت مزلتسم يتارییغت و اه نارحب .تسا یتیریدم - یداهن و یدبلاک ،یداصتقا یهجوت لباق تارثا دناوت يم ،ددنویپ یم عوقو هب زورما يایند رد هک هک ییاهاتسور .دراذگب اج هب اه نآ تشیعم تیعضو و عماوج رب داصتقا یاراد ،هتشاد هیکت یزرواشک هب دوخ شاعمرارما یارب هک ارچ ،دنرب یم رس هب ییایفارغج یاوزنا رد و دنا یلوصحم کت یطیارش رد .دتفا یم قافتا اه نآ رد یرتدیدش یتشیعم تارییغت یاهراوناخ ،دریگ رارق رطخ ضرعم رد نایئاتسور تشیعم هک یارب ،یگدنز یساسا یاهزاین تیدودحم اب رتریقف ییاتسور

(Makita, دنتسه ور هبور یرتشیب تلاکشم اب دوخ شاعم نیمأت رد هراومه یطیحم تسیز و یعامتجا یاه متسیس .^{2016: 54)}

.ناریا ،لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یعامتجا مولع هدکشناد ،ییاتسور و یرهش یزیر همانرب و ایفارغج هورگ ،رایشناد -1 .ناریا ،لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یعامتجا مولع هدکشناد ،ییاتسور و یرهش یزیر همانرب و ایفارغج هورگ ،یرتکد یوجشناد -2

)هیمورا ناتسرهش هعلق شاب ناتسهد :هعلاطمدروم( ییاتسور یاهراوناخ تشیعم یروآ بات لیلحت

2یناجیرلاک یناما بویا^* ،¹راصح یرای وطسرا

(5)

622

ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف 4 هرامش .13 هرود . 1401 ناتسمز

قابطنا و دروخزاب ،هلباقم یگنوگچ نیب نیارد ،دنتسه رییغت لاح دراد یگتسب اه متسیس نیا یروآ بات تردق هب تارییغت نیا اب ،یتشیعم متسیس کی .(Mohammadi & Manouchehri, 2018)

تخاسزاب و تارییغت بذج یارب ار قابطنا و یراگزاس تردق دیاب یاه متسیس یراگزاس .دشاب هتشاد نکمم نامز نیرتمک رد دوخ یاه شنکاو و تیفرظ ،یهد خساپ یگنوگچ رب یکتم و یتشیعم یاهراشف و اه شنت ربارب رد یتشیعم متسیس و یلحم مدرم ینامز زین رما نیا .(Walsh-Dilley et al., 2013) تسا ناسر بیسآ ییاتسور قطانم هدمع تلاضعم و تلاکشم هک دوش یم لصاح رد یرهش یحاون اب یرباربان و ضیعبت ،فیعض تیریدم ،رقف ینعی .دوش نک هشیر یهافر یاه تخاسریز و هعسوت عفانم هب یسرتسد درکیور و عوضوم کی ،ییاتسور تشیعم يروآ بات ،یلکروط هب طوبرم داعبا زا يرایسب زونه هک دوش یم بوسحم يدیدج ًاتبسن هنیمز نیا رد دوجوم تایبدا يدربراک ياه هبنج و تایبدا هب اتسار نیا رد .تسا یساسا یاه شهوژپ دنمزاین و هدشن یسررب هب یرورض ییاتسور تشیعم یروآ بات رد رضاح شهوژپ ماجنا رد هدش ماجنا یاه شهوژپ زا دروم دنچ هب اجنیا رد .دسر یم رظن .دوش یم هتخادرپ هطیح نیا ییاتسور تشیعم یروآ بات ،)2021( ناراکمه و ییاباب ار ،)هیمورا ناتسرهش زا هیمورا هچایرد نوماریپ یاهاتسور(

نیگنایم هک دوب نیا رگنایب جیاتن هک دنا هداد رارق هعلاطمدروم هعلاطمدروم فده هعماج رد تشیعم یروآ بات یددع تیبولطم لماع ،)4/18( لوا هبتر رد یداصتقا لماع هک دهد یم ناشن ینامزاس -یداهن لماع ،)4/11( مود هبتر رد یطیحم - یدبلاک رد ،)3/87( مراهچ هبتر رد یعامتجا لماع و ،)3/93( موس هبتر رد .دنتسه راذگرثا ییاتسور تشیعم یروآ بات رب رثؤم لماوع هنیمز یاه هاگتنوکس یروآ بات ،)2018( یدلگتسیا و هداز یجاح یسرربدروم ار درملا ناتسرهش هموح ناتسهد هقطنم ییاتسور و نیرتشیب یداصتقا صخاش هک داد ناشن جیاتن و دنداد رارق نازیم رد ار ریثأت بیرض نیرتمک یداهن - یتیریدم صخاش .دنراد ییاتسور یاه هاگتنوکس یروآ بات یداصتقا یاه تیلاعف عونت شقن ،)2019( ناراکمه و نایجاح رد ییاتسور زرواشک یاهراوناخ یروآ بات رب یعارزریغ و یعارز جیاتن .دندرک هعلاطم ار نارانچ ناتسرهش یلاسکشخ ضرعم ،یعارزریغ شخب رب دیکأت اب تشیعم عونت هک دوب نیا زا یکاح ضرعم رد ییاتسور یحاون هعسوت یژتارتسا ناونع هب ناوت یم ار .دومن یفرعم ییاتسور یاهراوناخ یروآ بات شیازفا و یلاسکشخ تارثا لیلقت ناکما یسررب هب ،)2018( ناراکمه و یهلادبع رب دیکأت اب ییاتسور داصتقا رب هیمورا هچایرد ندش کشخ یفنم نیگنایم هک دنتفرگ هجیتن و دنتخادرپ نیزگیاج تشک یوگلا ،هیامرس ،دمآرد( يیاتسور داصتقا يرادیاپ دعب صخاش راهچ ره هدش دروآرب تیبولطم ددع زا رتلااب )لاغتشا و يزرواشک تادیلوت يزرواشک تادیلوت صخاش و لاغتشا صخاش نایم نیا رد هک

هیمورا هچایرد بآ ندش کشخ زا ار يفنم تاریثأت نیرتشیب راثآ لیلقت تهج رد حرطم ياهراکهار نیب رد و دنا هدش لمحتم يلامش دابآ تمحرم ناتسهد ياهاتسور رد هیمورا هچایرد يفنم يعارزریغ و يعارز شخب رد يیاتسور داصتقا یشخب عونت راکهار یبآ مک هب مواقم تلاوصحم تشک و تشک يوگلا رییغت راکهار و يرامآ هعماج هاگدید زا هنیمز نیا حرطم ياهراکهار نیرت مهم .دندش هتخانش یروآ بات یاهدربهار ییاسانش )2019( ناراکمه و یمساق یاهراوناخ هاگدید زا یلاسکشخ هرطاخم ربارب رد تشیعم ؛)نارانچ ناتسرهش ،ناکملگ ناتسهد :هعلاطمدروم( ییاتسور تشیعم یروآ بات شیازفا روظنم هب داد ناشن شهوژپ جیاتن .دش هداد صیخشت هنیهب یعفادت یاهدربهار ییاتسور یاهراوناخ یشخب عونت ؛تشیعم یروآ بات دربهار نیرت مهم هنیمز نیا رد .دیدرگ ییاسانش یلاسکشخ ضرعم رد ییاتسور یحاون داصتقا یسررب هب ،)2016( هناخاتوت ینونجم و نابراس یردیح نوماریپ ییاتسور یاهراوناخ یروآ بات رد یتشیعم عونت شقن هدمآ تسد هب جیاتن .دنتخادرپ یلاسکشخ ربارب رد هیمورا هچایرد رتشیب یروآ بات هب رجنم یتشیعم درکیور ذاختا هک دنهدیم ناشن رد .تسا هدش هیمورا هچایرد یلاسکشخ طیارش رد اهراوناخ نیا ،دنتشاد رارق یرتدیدش یلاسکشخ ضرعم رد هک ییاهاتسور .تسا هدوب رتشیب یتشیعم عونت یارب توافتم یاه یژتارتسا ،)2018( ناراکمه و ¹وافسا روشک رد ار یلاسکشخ تیعضو اب ییاتسور هعماج رد یراگزاس بلغا هک دش صخشم شهوژپ نیا رد .دندرک هعلاطم هیرجین یژتارتسا ناونع هب عونت هب هیرجین رد ریذپ بیسآ یاهراوناخ اب ییورایور یژتارتسا نینچمه و یمیلقا تارییغت اب قابطنا نمض نارگشهوژپ نیا .دنتسه یکتم رازاب تدم هاتوک یاه کوش یارب یتلود تلاخادم ،ییاتسور یاه تخاسریز دوبهب رب دیکأت .دنناد یم یرورض ار تشیعم عونت داجیا یروآ بات ناونع اب یشهوژپ رد )2009( ناراکمه و ²نتوش یروئت ؛اپورا ییاتسور قطانم رد یطیحم یعامتجا یاه متسیس یعامتجا یایوپ متسیس کی ار ییاتسور یحاون :زادنا مشچ و یروآ بات هک دنراد هراشا هجیتن نیا هب و هدرک یفرعم یطیحم )نازرواشکریغ و نازرواشک( ییاتسور فلتخم یاه هورگ نیب رد .دراد دوجو توافت طیحم اب اه نآ طابترا نازیم اب بسانتم یاه هداوناخ یروآ بات یسررب هب ،)2013( ناراکمه و ³رچلب دوبن هک داد ناشن جیاتن .تخادرپ یلاسکشخ ضرعم رد زرواشک .دهد یم قوس نآ یاه تیدودحم تمس هب ار اه متسیس ،یروآ بات

1. Asfaw 2. Schouten 3. Belcher

»ییاتسور یاهراوناخ تشیعم یروآ بات لیلحت .یناجیرلاک یناما بویا و راصح یرای وطسرا«

(6)

ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف

رد یدج تارییغت دوش فیعض یروآ بات هک یماگنه نینچمه عماوج رد مدرم شیاسآ و هافر و یتشیعم یاهداینب و متسیسوکا .دوش یم فلتخم هنیمز رد ،یجراخ و یلخاد تاعلاطم هنیشیپ جیاتن قبط هعلاطم یاه شهوژپ رتشیب ،ییاتسور یحاون تشیعم یروآ بات ریاس رتمک و ،دندرک هاگن عوضوم هب یداصتقا هاگدید زا ،هدش اب شهوژپ نیا .دنا هدرک یسررب ار تشیعم یروآ بات رب رثؤم داعبا هعلق شاب ناتسهد یاهاتسور رد تشیعم یروآ بات یسررب فده دندش عقاو هیمورا هچایرد نوماریپ رد هک ،هیمورا ناتسرهش زا تلع هب ریخا ههد ود یط هک ارچ .تسا هتفرگ رارق هعلاطمدروم و ،)هیمورا هچایرد بآ حطس هقباس یب شهاک( یلاسکشخ نارحب تیعضو هک هدیدرگ ببس ییاتسور هزوح رد تسردان تیریدم شلاچ راچد هعلاطمدروم هدودحم یاهاتسور تشیعم یروآ بات دناد یم مزلا دوخرب شهوژپ نیا اذل .دوش یا هدیدع تلاکشم و تشیعم یروآ بات رب راذگریثأت یاه هفلؤم هنیمز رد یا هعلاطم هک نیا رد .دهد رارق شاکنک دروم ار ییاتسور یایفارغج یاضف رد دوش یم ور هبور یساسا هیضرف کی و لاؤس کی اب ققحم اتسار اه هفلؤم مادک :دوش یم حرطم حرش نیدب یلاؤس اتسار نیا رد هک هعلق شاب ناتسهد رد ییاتسور تشیعم یروآ بات دوبهب رد

؟تسا رثؤم )هیمورا ناتسرهش(

عوضوم تایبدا رب یرورم هافر هک یمیلقا و یطیحم ،یعامتجا قیمع تارییغت هب هجوت اب یروآ بات موهفم هب هقلاع ،دنک یم دیدهت ار ناسنا یتسیز عونت و زا یکی یروآ بات .(Cinner & Barnes, 2019: 43) تسا دشر هب ور تسا رادیاپ هعسوت فادها هب یبایتسد یارب یرورض یاهرایعم یریگ لکش ناکما روآ بات عامتجا کی رد اریز (Turner, 2014: 621)

یبایزرا .(Kaur et al., 2019: 65) تسا نکمم رادیاپ هعسوت ققحت و زاین شیپ کی یطیحم تسیز و یعامتجا دیلوت رظانم رد یروآ بات

(Lee et تسا هقطنم رد تعیبط و ناسنا رادیاپ لماعت یارب یساسا رد مدرم همه تیفرظ ناونع هب ار تشیعم یروآ بات .al., 2020: 12)

دوخ تشیعم هافر و تاناکما دوبهب و ظفح یارب اه لسن رساترس یسایس و یعامتجا ،یداصتقا ،یتسیز طیحم تلالاتخا دوجو اب یرادروخرب تروص رد .(Tanner et al., 2015: 15) دننک یم فیرعت تشیعم هب ندیسر و هدش تیوقت زین تشیعم ،یروآ بات زا هعماج یروآ بات نیب اذل .(Reyes et al., 2014: 224) دوش یم تیوقت رادیاپ ،دراد دوجو میقتسم و یوق یگتسبمه کی رادیاپ تشیعم و هعماج نآ یروآ بات نیقی هب دشاب رادیاپ تشیعم اج ره هکارچ ،یروآ بات مدع تروص رد و دوب دهاوخ رادیاپ فلتخم داعبا رد زین ؛ییایفارغج هاگدید زا یروآ بات .دش دهاوخ لزلزتم زین تشیعم تیعقوم هب هجوت اب فلتخم یاه ناکم ،ییایفارغج هاگدید ساسا رب یایلاب ربارب رد یتوافتم یاه یروآ بات یاراد دوخ یریگرارق توافتم یاه یگژیو و تارطاخم عاونا لیلد هب .دنتسه یعیبط یروآ بات زا دحاو و یلک کرد کی ناوت یم یتخس هب یناکم

.(Zhou et al., 2010) دروآ تسد هب فلتخم ییایفارغج قطانم زا سپ هک تسا نیا یروآ بات درکیور رد یلصا ثحب نیرت مهم رییغت ناسنا و طیحم نیب هطبار ،یطیحم ای یعامتجا للاتخا ره ؛دوش یم رارقرب ددجم لداعت و هتفای هعسوت دیدج شناد ،دنک یم اب یریگدای یارب شناد تیفرظ هب یا هدرتسگ روط هب یروآ بات اذل .تسا هتسباو دیدج تاعلاطا بذج يکیژولوکا - يعامتجا يروآ بات موهفم هک يیاه هزوح زا يکی تسا )ییاتسور ای یرهش( هعماج يروآ بات ،دراد دربراک نآ رد يتاعوضوم هلمجزا تشیعم يروآ بات و .(Berkes & Ross, 2013)

هتفرگ رارق هجوتدروم هعماج يروآ بات هزوح تاعلاطم رد هک تسا طباور هکلب ،دمآرد بسک فلتخم ياه هویش اهنت هن ،تشیعم .تسا يگدنز تیفیک داعبا و تکراشم ؛تیکلام قوقح ؛اهداهن و يعامتجا ور نیازا .دوش یم لماش ار دنتسه يرورض شاعم ظفح يارب هک یعمج و یدرف تیفرظ و یناسنا سناژآ شقن تشیعم یروآ بات

(Tanner et al., دنک یم هتسجرب از سرتسا لماوع هب خساپ رد ار لوط رد دارفا همه تیفرظ ناونع هب تشیعم یروآ بات .²⁰¹⁵⁾ هافر و تشیعم یاه تصرف ،اه نآ دوبهب و یرادیاپ یارب لسن

(Jones & یسایس و یعامتجا ،یداصتقا ،تسیز طیحم دوجو اب یروآ بات اب ار تشیعم متسیس ،تشیعم یروآ بات .Tanner, 2017)

ییاه هویش رد یلصا نارگیزاب مدرم هک یا هنوگ هب دنک یم ماغدا تیفرظ زا یعبات تشیعم یروآ بات ور نیازا .دنتسه یراگزاس تسا یتشیعم متسیس هدنزاس لوحت و هدننک بذج ،یقیبطت ثداوح رد یتشیعم یاه تصرف زا ات دهد یم ناکما مدرم هب هک هک ییاجنآزا .دنشاب رادروخرب یعیبط یایلاب زا یشان سرتسا یاه تیلاعف ،یعیبط عبانم رب یدیدش ریثأت ییاوه و بآ تارییغت

(Podder دراد یگدنز تیفیک و تشادهب ،ییاذغ تینما ،یداصتقا کی هک دنک یم نییعت ییاتسور یروآ بات ،& Samanta, 2019)

تسا بیسآ و تادیدهت لمحت هب رداق هنوگچ ییاتسور هقطنم یاهراوناخ تشیعم تیعضو .(Rahmawati & Rudiarto, 2019)

یداصتقا یاه تیلاعف هب زونه هعسوت لاحرد قطانم رد ییاتسور ًامومع هعرزم تشیعم عبانم .تسا هتسباو هعرزم زا جراخ و هعرزم ،یماد ،یعارز تلاوصحم لماش و تسا مکاح ییاتسور قطانم رد ،هعرزم تلاآ نیشام ،یزرواشک یدزم راک ،نیمز هراجا ،یلگنج تشیعم عبانم هک یلاحرد .دوش یم هفولع و تاجیزبس ،هویم ،یصوصخ و یتلود تامدخ ،کچوک لغاشم لماش یزرواشکریغ فیط زا درکیور نیا و تسا عبانم ریاس و یرمتسم ،اهدزمتسد هقطنم کی رد مدرم یاقب یگنوگچ کرد یارب اه شلات زا یعیسو يروآ بات کرد ،نیاربانب .(Israr et al., 2017) تسا هدمآ دیدپ صاخ يریذپ تمواقم هب طوبرم لاؤس هب ات دنک يم کمک تشیعم رما رد هچ ،مدرم یتشیعم یاه یژتارتسا یروآ بات رب زکرمت اب :میزادرپب یروآ بات عاونا .(Suárez et al., 2016) ؟یناسک هچ یارب و یزیچ :زا دنا ترابع ییاتسور یاه هاگتنوکس

(7)

624

یروآ بات :⁴ییاتسور یاه هاگتنوکس یعامتجا یروآ بات .1 و اه هورگ ییاناوت زین و لاعفناو لعف دوجو رب ،یلحم تاعامتجا هنوگره رب هبلغ روظنم هب دوجوم عبانم زا هدافتسا رد تاعامتجا دراو نمزم و یجیردت ای یناهگان نارحب و شلاچ ،للاتخا ،کوش یهد نامزاس و قابطنا ،تیریدم زین و تدم هاتوک رد تاعامتجا رب

(Amirzadeh & دراد زکرمت تدمدنلب رد تاعامتجا ددجم .Barakpour, 2018: 63)

فده هزورما :⁵ییاتسور یاه هاگتنوکس یداصتقا یروآ بات .2 عونت نتشاد ییاتسور یاه هاگتنوکس رد یداصتقا یروآ بات زا نیاربانب .تسا )یداصتقا تسیز( یتشیعم موادت و یداصتقا نایئاتسور رایتخا هنماد )یداصتقا تسیز( یتشیعم یشخب عونت اه نآ یتشیعم کسیر حطس و هداد شیازفا عبانم زا هدافتسا رد ار .دهد یم شهاک ار هعسوت میاداراپ :⁶ییاتسور یاه هاگتنوکس یطیحم یروآ بات .3 یاه متسیس بلاق رد یعیبط طیحم و ناسنا طباور رب دیکأت اب رادیاپ نیون یاهدرکیور هئارا رد یعس یناسنا - یعیبط هتسویپ مه هب رد .تسا نآ زا یشان تادیدهت و یطیحم تارطاخم اب هلباقم یارب

4. Social resilience of rural settlements 5. Economic resilience of rural settlements 6. Environmental resilience of rural settlements

هتسباو یناسنا عماوج یروآ بات و یریذپ بیسآ هلوقم ،نایم نیا هرامش ریوصت .دریگ یم رارق هجوتدروم رتشیب یعیبط طیحم هب یاهوگلا هنیمز هس رد تشیعم یروآ بات کرد زا یموهفم لدم ،1 یاه یژتارتسا و تشیعم یروآ بات رب رثؤم لماوع ،تشیعم .دهد یم ناشن ار تشیعم یروآ بات ییایفارغج ورملق 12/5 رد هیمورا ناتسرهش یزکرم شخب زا هعلق شاب ناتسهد هجرد 45 : 15 ات 45 : 4 نیب هیمورا رهش قرش لامش یرتمولیک ییایفارغج ضرع هجرد 37 : 43 ات 37 : 34 و ییایفارغج لوط دوجو اتسور 35 دادعت ناتسهد نیا هدودحم رد .تسا هتفرگ رارق یا هگلج ناتسهد نیا یاه یدابآ بلاغ یعیبط تیعقوم هک دراد یتیعمج اب راوناخ 2210 یاراد ناتسهد نیا یاهاتسور .تسا ًابلاغ هقطنم مدرم یلصا لغش .تسا تیعمج رفن 9136 رب بلاغ هقطنم رب مکاح یتشیعم یاهوگلا یترابع هب هدوب یزرواشک تسا هدوب )یرادغاب( یعارز یزرواشک رب ینتبم تشیعم یوگلا یاه تیلاعف رب یکتم یتشیعم یاه تیلاعف زا یزیچان دصرد و ریوصت .تسا هدوب )کچوک عیانص و یتامدخ( یزرواشکریغ ناشن ار شهوژپدروم هنومن یاهاتسور یبسن تیعقوم ،2 هرامش .دهد یم

1400 ،هدنراگن :عبنم .شهوژپ یموهفم لدم.1 ریوصت

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف

(8)

.ییاتسور تشیعم یروآ بات شهوژپدروم یاهریغتم .1 لودج

ریغتم اه صخاش هفلؤم

،...و یتسد عیانص دننام یتنس داصتقا یاه تیلاعف هعسوت Êc2 ،یزرواشک ریغ و یزرواشک شخب رد لاغتشا هب یشخب عونت Êc1 و )یتسد و یلیدبت( کچوک عیانص رارقتسا Êc5 ،دیدج یاهراکو بسک قیرط زا ینیرفآراک Êc4 ،اتسور رد هیامرس شیازفا Êc3

.یزرواشک ریغ و یزرواشک تلاوصحم دیرخ نیمضت ^Ec6 ،هنیمز نیا رد یراذگ هیامرس یداصتقا تیفرظ ^Ec یداصتقا شیازفا ^Sc3 ،)ترجاهم هزیگنا شهاک( اتسور رد هدنیآ هب دیما ^Sc2 ،)...و ناتسریبد،ییامنهار( یشزومآ تاناکما شیازفا ^Sc1

Sc6 ،)...و تکراشم( یعامتجا هیامرس زا یرادروخرب ^Sc5 ،)سوکعم ترجاهم( ترجاهم مدع ^Sc4 ،یتملاس و یتشادهب تاناکما یموب شناد

- یعامتجا تیفرظ ^Sc

یگنهرف - یعامتجا یگنهرف

PE3 ،)یرهش عیانص یاهدنامسپ زا یشان( یطیحم یگدولآ شهاک ^PE2 ،یزرواشک هنیمز رد بآ هب یفاک یسرتسد ^PE1 شهاک ،یلاسکشخ شهاک ^PE4 ،)...و یگنهرف یرگشدرگ و مسیروتوکا یاه یگژیو زا هقطنم یرادروخرب( یعیبط یاه هبذاج

هیمورا هچایرد بآ حطس ندش کشخ زا یشان یطیحم تسیز یاه شنت ^PE6 ،یماد و یزرواشک تلاوصحم یگدزامرس

- یکیزیف تیفرظ ^PE

)یکیژولوکا( یطیحم - یطیحم یکیژولوکا

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،شهوژپ یاه هتفای :عبنم .ییاتسور تشیعم یروآ بات یاهریغتم خابنورک یافلآ نازیم .2 لودج

خابنورک یافلآ نازیم هیوگ دادعت هدودحم

0/810 18 هعلق شاب

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،شهوژپ یاه هتفای :عبنم 1400 ،هدنراگن :عبنم .هنومن یاهاتسور یبسن تیعقوم.2 ریوصت

قیقحت یسانش شور تیهام ظاحل هب و یدربراک فده ظاحل هب رضاح شهوژپ زا زایندروم تاعلاطا یروآ عمج یارب .تسا یلیلحت - یفیصوت قیرطزا( ینادیم و یشیامیپ ،یدانسا - یا هناخباتک تاعلاطم شور هعماج ،تسا هدش هدافتسا )هتخاس ققحم همان شسرپ و هبحاصم هعلق شاب ناتسهد بختنم یاتسور 35 لماش قیقحت یرامآ ساسا رب هنومن مجح ،دندوب هیمورا ناتسرهش یزکرم شخب زا رد دندش باختنا هنومن تیعمج ناونع هب رفن 368 نارکوک لومرف هعلاطمدروم هعماج تاعلاطا یروآ عمج روظنم هب رضاح شهوژپ یا هنیزگ جنپ فیط بلاق رد هب )هتسب و زاب( همان شسرپ رازبا زا

تسا هفلؤم 18 و دعب 3 لماش هک .تسا هدش هتفرگ هرهب ترکیل نارظن بحاص ،دیتاسا طسوت همان شسرپ ییاور .)1 هرامش لودج(

یافلآ نازیم دیدرگ هبساحم خابنورک یافلآ اب نآ ییایاپ و دییأت ییایاپ زا ییلااب حطس هدنهد ناشن هک تسا )0/810( هدمآ تسد هب لیلحتو هیزجت یارب نینچمه .)2 هرامش لودج( تسا هدوب یرامآ یاه نومزآ و ^SPSS رازفا مرن زا هدش یروآدرگ تاعلاطا رئوکسا یاک نومزآ و ،رایعم فارحنا ،نیگنایم یفیصوت یاه هرامآ(

.تسا هدش هدافتسا )نمریپسا یگتسبمه و

(9)

626

اه هتفای

یفیصوت یاه هتفای و هتخاس ققحم همان شسرپ یاه هداد زا لصاح جیاتن ساسا رب نایوگ خساپ دصرد و یناوارف نیرتمک و نیرتشیب ،ینادیم تاعلاطم ینس هورگ و دصرد 42/5 اب 41-50( ینس هورگ رد بیترت هب ،نایوگ خساپ تلایصحت هنیمز رد ،تسا )دصرد 12/5 اب 21-30 31 اب ملپید قوف تلایصحت هب طوبرم دصرد و یناوارف نیرتشیب هب طوبرم دصرد و یناوارف نیرتشیب ،لاغتشا هنیمز رد و ،دصرد لودج( تسا هدوب دصرد 51 اب یرادغاب و تعارز یلغش هورگ .)3 هرامش ریوصت و 3 هرامش یطابنتسا یاه هتفای یطابنتسا رامآ یاه شور زا هدافتسا اب شهوژپ زا شخب نیا رد طباور یگنوگچ ییاسانش و شهوژپ لاؤس هب خساپ و لیلحت هب رامآ یاه لیلحت رد .تسا هدش هتخادرپ قیقحت یاهریغتم نیب هورگ هعلاطم زا لصاح جیاتن هک تسا نیا رب رظن یطابنتسا هداد میمعت هعماج مان هب یرت گرزب هورگ هب هنومن مان هب یکچوک

هعماج راتفر ،هنومن هورگ تیعضو و راتفر ساسا رب ینعی ؛دوش ^Spss رازفا مرن زا هدافتسا اب اتسار نیا رد .دوش یم نییبت یرامآ بلاق رد هیمورا ناتسرهش نایئاتسور زا هدش یروآ عمج یاه هداد لیلحتو هیزجت و هعلاطمدروم ینوگانوگ یاه هفلؤم و اهرایعم .تسا هدش هداد خساپ شهوژپ لاؤس هب ،اه نآ قبط رب و هتفرگرارق ناتسهد رد ییاتسور تشیعم یروآ بات دوبهب رد اه هفلؤم مادک

؟تسا رثؤم )هیمورا ناتسرهش( هعلق شاب یداصتقا دعب یداصتقا داعبا هنیمز رد )2 یخ( رئوکسا یاک نومزآ جیاتن دعب رد طوبرم هفلؤم 6 زا نایوگ خساپ یبایزرا هک دهد یم ناشن ییاتسور یاهاضف رد ینیرفآراک داجیا یاه هفلؤم ؛یداصتقا ریغ و یزرواشک یاه تیلاعف هب یشخب عونت ،)دیدج راکو بسک(

نیگنایم یاراد یزرواشک تلاوصحم دیرخ نیمضت و یزرواشک هئارا 4 هرامش لودج رد جیاتن نیا .دنتسه نومزآ دح زا رتشیب .تسا هدش

.نایوگ خساپ لاغتشا و تلایصحت ،نس دصرد .3 لودج

دصرد لاغتشا عون دصرد داوس حطس دصرد ینس هورگ

51 یرادغاب و تعارز 25 لکیس 12/5 21-30

26/5 یرادماد 26 ملپید 25/5 31-40

13/5 یرگراک 31 ملپید قوف 42/5 41-50

9 یتلود 18 رتلااب و سناسیل 19/5 51-60

100 عمج 100 عمج 100 عمج

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،شهوژپ یاه هتفای :عبنم

1400 ،هدنراگن :عبنم .)هعلاطمدروم هدودحم نایوگ خساپ تلایصحت و لغش ،نس( یفیصوت یاه هتفای.3 ریوصت

(10)

.هعلاطمدروم هدودحم رد ییاتسور تشیعم یروآ بات رب رثؤم یکیژولوکا - یطیحم لماوع .6 لودج رئوکسا یاک یرادانعم حطس یدازآ هجرد رایعم فارحنا نیگنایم اه هیوگ

196/639^a 0/000 4 1/10117 3/99 یزرواشک هنیمز رد بآ هب یفاک یسرتسد

51/534^a 0/000 4 1/33162 3/42 )یرهش عیانص یاهدنامسپ زا یشان(یطیحم یگدولآ شهاک

163/157^a 0/000 4 0/97829 3/77 و مسیروتوکا یاه یگژیو زا هقطنم یرادروخرب(یعیبط یاه هبذاج )...و یگنهرف یرگشدرگ

180/984^a 0/000 4 1/00651 3/70 یلاسکشخ شهاک

109/178^a 0/000 4 1/10051 3/66 یماد و یزرواشک تلاوصحم یگدزامرس شهاک

667/241^a 0/000 4 1/05605 4/46 هیمورا هچایرد بآ حطس ندش کشخ زا یشان یطیحم تسیز یاه شنت

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،شهوژپ یاه هتفای :عبنم .هعلاطمدروم هدودحم رد ییاتسور تشیعم یروآ بات رب رثؤم یداصتقا لماوع .4 لودج رئوکسا یاک یرادانعم حطس یدازآ هجرد رایعم فارحنا نیگنایم اه هیوگ

159/021^a 0/000 4 1/03346 4/11 یزرواشک ریغ و یزرواشک شخب رد لاغتشا هب یشخب عونت

103/681^a 0/000 4 1/2252 3/68 ...و یتسد عیانص دننام یتنس داصتقا یاه تیلاعف هعسوت

667/241^a 0/000 4 1/05605 3/53 اتسور رد هیامرس شیازفا

133/000^a 0/000 4 1/21857 4/36 دیدج یاهراکو بسک قیرط زا ینیرفآراک

19/152^b 0/000 4 1/09625 3/84 هنیمز نیا رد یراذگ هیامرس و )یتسد و یلیدبت( کچوک عیانص رارقتسا

147/791^a 0/000 4 1/09608 4/21 یزرواشک ریغ و یزرواشک تلاوصحم دیرخ نیمضت

.هعلاطمدروم هدودحم رد ییاتسور تشیعم یروآ بات رب رثؤم یگنهرف - یعامتجا لماوع .5 لودج

رئوکسا یاک یرادانعم حطس یدازآ هجرد رایعم فارحنا نیگنایم اه هیوگ

117/372^a 0/000 4 1/12733 3/61 )...و ناتسریبد ،ییامنهار( یشزومآ تاناکما شیازفا

147/791^a 0/000 4 1/09608 3/46 هدنیآ هب دیما

50/880^a 0/000 4 1/25176 3/76 یتملاس و یتشادهب تاناکما شیازفا

51/534^a 0/000 4 1/33162 3/42 )سوکعم ترجاهم(ترجاهم مدع

180/984^a 0/000 4 1/00651 3/70 )...و تکراشم( یعامتجا هیامرس زا یرادروخرب

98/942^a 0/000 4 1/30847 3/68 یموب شناد

یگنهرف - یعامتجا دعب هفلؤم 6 زا یگنهرف - یعامتجا یاه صخاش لیلحت تهج یعامتجا هیامرس زا یرادروخرب ،یاه هفلؤم هک دش هتفرگ هرهب -یشزومآ تاناکما زا یرادروخرب و ، اتسور رد )ماجسنا و تکراشم(

و نیگنایم تیبولطم دح نیرتشیب یاراد یگنهرف و یتشادهب نیا .تسا هدوب هفلؤم نیرت تیمها مک سوکعم ترجاهم هفلؤم .تسا هدش هدروآ 5 هرامش لودج رد جیاتن یکیژولوکا - یطیحم دعب یاراد هک تشیعم یروآ بات یکیژولوکا - یطیحم داعبا هنیمز رد

،یاه هفلؤم ،یرامآ یاه هداد یلیلحت جیاتن ساسا رب .تسا هفلؤم 6 هچایرد بآ حطس ندش کشخ زا یشان یطیحم تسیز یاه شنت اب یزرواشک هنیمز رد بآ هب یفاک یسرتسد ،)4/46( هیمورا یطیحم تشادهب دوبهب و تیفیک ،)3/99( تیبولطم نیگنایم هب ناسآ یسرتسد ،)4/34( )هلابز یتشادهب عفد و هلابز تیریدم(

شهاک هفلؤم و ،دنا هدوب شزرا نیرتشیب یاراد )4/33( یفاک بآ نیرتمک )یرهش عیانص یاهدنامسپ زا یشان( یطیحم یگدولآ .تسا نایوگ خساپ هاگن زا تشیعم یروآ بات رد ار تیمها )3/42(

.دهد یم ناشن ار جیاتن نیا ،6 هرامش لودج

(11)

628

و یتشیعم عونت تیعضو یسررب رد ،7 هرامش لودج جیاتن یاه صخاش هک دهد یم ناشن هعلاطمدروم یاهاتسور رد یروآ بات دح زا و )0/000( هدوب لامرن یروآ بات صخاش و یتشیعم عونت یرادانعم هب هجوت اب .تسا لااب هب تسا )3( هک نیگنایم طسوتم میمعت لباق یتشیعم عونت و یروآ بات یاه صخاش ،هدمآ تسد هب .دراد ار هعماج لک هب خساپ رد و شهوژپ زا جرختسم جیاتن ساسا رب اتسار نیا رد تشیعم یروآ بات دوبهب رد اه هفلؤم مادک هک قیقحت لاؤس هب .تسا رثؤم )هیمورا ناتسرهش( هعلق شاب ناتسهد رد ییاتسور یداصتقا لماوع نانکاس تارظن ساسا رب هک تفگ ناوت یم هدودحم رد ییاتسور تشیعم یروآ بات نازیم رب ار ریثأت نیرتشیب :لماش یداصتقا دعب یاه هفلؤم هک یروط هب .دراد ار هعلاطمدروم ،)دیدج راکو بسک( ییاتسور یاهاضف رد ینیرفآراک داجیا(

نیمضت و یزرواشکریغ و یزرواشک یاه تیلاعف هب یشخب عونت نومزآ دح زا رتشیب نیگنایم یاراد یزرواشک تلاوصحم دیرخ نینکاس اب هبحاصم و ینادیم تادهاشم ساسا رب .دنتسه )3(

داجیا تهج یراذگ هیامرس رگا هعلق شاب ناتسهد یاهاتسور یزرواشک تیلاعف زاریغ هب و دبای شیازفا اهاتسور رد ینیرفآراک یداصتقا قنور ثعاب ددرگ هدافتسا اهاتسور رگید یاه لیسناتپ زا زا و دور یم لااب زین ییاتسور تشیعم یروآ بات و هدش ناتسهد نینکاس زا تلود رگا نینچمه .دنک یم یریگولج هیور یب ترجاهم یارب و دنک تیامح ییاتسور تشیعم و هافر تهج رد اهاتسور

و نایوجدوس تسد و دنهد نیمضت یزرواشک تلاوصحم دیرخ تشک یارب یرتشیب هزیگنا نایئاتسور .دننک مک رازاب زا ار نلالاد زین ییاتسور تشیعم یروآ بات هجیتنرد و دننک یم ادیپ عرز و .دنک یم ادیپ شیازفا اب یتشیعم یاه هیامرس نیب هطبار یسررب تهج نینچمه قباطم .دیدرگ هدافتسا نمریپسا یگتسبمه نومزآ زا ،یروآ بات هیامرس نیب یگتسبمه بیرض ،8 هرامش لودج یاه هتفای یتبثم یگتسبمه طابترا و رادانعم هطبار یروآ بات اب تشیعم نازیم اب یروآ بات و یداصتقا هیامرس نیب هک یروط هب .دراد دوجو یطیحم هیامرس ،)0/466( یعامتجا هیامرس ،)0/607( یگتسبمه یرادانعم حطس نینچمه ،دمآ تسد هب ،)0/574( یکیژولوکا - نایب ناوت یم نیاربانب ،دمآ تسد هب )0/000 ( زین اه صخاش مامت 95 نانیمطا حطس اب یروآ بات و یتشیعم هیامرس نیب هک درک طباور تدش رگا نینچمه .دراد دوجو یمیقتسم هطبار دصرد هیامرس نیب ؛مینک هسیاقم یروآ بات اب ار یتشیعم یاه هیامرس یگتسبمه نیرتمک و یگتسبمه نیرتشیب یروآ بات و یداصتقا .دراد دوجو یروآ بات اب یگنهرف - یعامتجا هیامرس نیب هدمآ تسد هب نمریپسا یگتسبمه بیرض رادقم هب هجوت اب نیاربانب

.تسا طسوتم دح زا رتلااب یگتسبمه نازیم )^r=0/549(

.)یتشیعم یاه ییاراد( یتشیعم یاه هیامرس و تشیعم یروآ بات یگتسبمه سیرتام .8 لودج 363 هعماج مجح

یرادانعم حطس یگتسبمه نازیم یروآ بات تشیعم یاه هیامرس

0/000 0/607 تشیعم یروآ بات یداصتقا هیامرس

0/000 0/466 یعامتجا هیامرس

0/000 0/574 یکیژولوکا -یطیحم هیامرس

0/000 0/549 یروآ بات یتشیعم هیامرس

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،شهوژپ یاه هتفای :عبنم .هعلاطمدروم یاهاتسور رد تشیعم یروآ بات عونت تیعضو یسررب .7 لودج

یرادانعم یدازآ هجرد رایعم فارحنا نیگنایم اهریغتم

0/000 367 0/93321 3/95 یداصتقا

0/000 367 1/38132 3/60 یگنهرف-یعامتجا

0/000 367 1/26660 3/83 یطیحم-یکیژولوکا

0/000 367 1/15307 3/79 یروآ بات

(12)

هب هجوت اب هعلاطمدروم یاهاتسور رد تشیعم یروآ بات هنیمز رد درک نایب نینچ ناوت یم قیقحت زا یطابنتسا و یفیصوت یاه هداد یوگلا هک .دوش یم حرطم هدودحم رد یتشیعم یوگلا هس هک نارحب زا لبق هتبلا هک تسا یزرواشک یوگلا ،یتشیعم بلاغ .دوب یرادرب هرهب دروم یبآ تعارز یزرواشک یوگلا ،یلاسکشخ یتنس تروص هب یرادغاب یزرواشک ،ینونک تشیعم یوگلا یلو هدودحم نازرواشک هک درک طابنتسا نینچ ناوت یم .تسا مکاح یاهزاین دناوتب هک یتشیعم یوگلا دوخ تشیعم نیمأت یارب طیارش زا یشان یاه کوش و تارطاخم عاونا ربارب رد ار اه نآ یاهوگلا رگا و دننک یم باختنا دزاس فرطرب یناسنا و یطیحم زاین توافتم ینامز طیارش هب هجوت اب دناوتن هدش حرطم یتشیعم طیحم زا دیاب ای ییاتسور هعماج دنک فرطرب ار یلحم هعماج ار طیارش اب بسانتم یوگلا ای و )یتیعمج هیلخت( ترجاهم دوخ یگدامآ ،طیارش و تاناکما هب هجوت اب هعماج نیاربانب .دنک باختنا هک تسا تروص نیا رد .دنراد ار تارطاخم و اه کوش عاونا ربارب رد .دوش یم صخشم فلتخم داعبا رد هعماج یروآ بات حطس یریگ هجیتن و ثحب ،یعامتجا ،یداصتقا راتخاس رصانع نیرت مهم زا اهاتسور رامش هب روشک یناسنا یاه هاگتنوکس یداهن و یطیحم تسیز رایسب ،یلم هعسوت دنیآرف رد اه نآ هعسوت هب هجوت هک دنور یم مجح نتشاد لیلد هب اهاتسور هک ارچ ،تسا یدیلک و یساسا رد یمهم شقن ،روشک یناسنا عبانم و یعیبط عبانم زا یمیظع تارطاخم یریذپ بیسآ .دننک یم افیا ییاضف یاه لداعت یرارقرب .تسا تاعامتجا نیا هعسوت یاه تیدودحم زا یکی ،یطیحم درکیور دناوت یم ییاتسور تاعامتجا تشیعم یروآ بان ،نیاربانب طیارش دوبهب یترابع هب و هعسوت هب یبایتسد یارب هدننک لیهست یاهاضف رد یگدنز طیارش یفیک دوبهب و نینکاس تسیز ،تشیعم ،یروآ بات هک درک نایب ناوت یم اذل .دشاب ییاتسور میهافم زا تشیعم یاهوگلا و ییاتسور تشیعم یروآ بات دور یم رامش هب روشک ییاتسور قطانم هعسوت تهج رد یساسا هنیمز هک دنتسه لیخد یدایز رصانع و لماوع هنیمز نیا رد و .دزاس یم رسیم ار تشیعم یروآ بات ای تشیعم یروآ بات مدع تشیعم یاهوگلا و تشیعم یروآ بات هنیمز رد اه یسررب قبط ،یکیژولوکا - یطیحم ،یعامتجا ،یداصتقا یاه هفلؤم ،ییاتسور نیا زا یرادروخرب مدع و دراد ییازسب ریثأت یداهن و اه تخاسریز دهاوخ هارمه هب ار تشیعم یروآ بات مدع هنیمز اه ییاراد و عبانم یطیحم تارطاخم هب هجوت تشیعم یروآ بات هنیمز رد .تشاد تخانش و )یزیر همانرب و تسایس( یناسنا لماوع ،)...و یلاسکشخ(

نینچمه .دراد ییازس هب شقن تشیعم یروآ بات یاهوگلا یاه تصرف زا ات دهد یم ناکما مدرم هب تشیعم یروآ بات یناسنا و یعیبط تارطاخم زا یشان سرتسا ثداوح رد یتشیعم و یگدنراب شهاک زا یشان تارطاخم طیارش .دنشاب رادروخرب اه تسایس و فرط کی زا هیمورا هچایرد بآ هقباس یب شهاک یروآ بات شهاک هب ناوت یم ار یتلود تسردان یاه یزیر همانرب و

نینچ هجیتن .درک رکذ هعلاطمدروم هدودحم رد ییاتسور تشیعم هدوب فلتخم داعبا رد تشیعم یروآ بات متسیس فعض ،یطیارش رد یساسا و یداینب تارییغت ریخا ههد ود یط یترابع هب ،تسا -یطیحم و یکیزیف - یدبلاک ،یعامتجا ،یداصتقا راتخاس شخب تعارز تمس زا یزرواشک شخب تلاوحت هک ،هدوب یکیژولوکا هناتسبات تلاوصحم و روگنا ،بیس ًاتدمع( یرادغاب یوس هب )یبآ(

رتشیب یبآ فرصم اب هناتسبات تلاوصحم ریخا یاه لاس رد هک یتیعمج هیلخت تروص هب ار دوخ یعامتجا تلاوحت ،)هدش جیار دهاش یکیژولوکا - یطیحم هنیمز رد .داد ناشن ترجاهم هار زا یریخ لصاحریغ ،کاخ یروش( یزرواشک یاه نیمز بیرخت .میتسه ...و عتارم ،)...و یزاسلایو ،یضارا مک تعسو ،نیمز و یتشیعم یروآ بات نیب هک تفرگ هجیتن ناوت یم ،نیاربانب دوجو یرادانعم هطبار )یتشیعم یاه ییاراد( یتشیعم یاه هیامرس رب یداصتقا دعب رد رضاح هعلاطم اب زین عوضوم هنیشیپ رورم .دراد رب دیکأت یعامتجا دعب رد ،)یعارز ریغ یاه تیلاعف( یتشیعم عونت ،یعامتجا ،یداصتقا یاه هزاس میقتسم طابترا و ،یعامتجا هیامرس یکیدزن ،نازرواشک تشیعم یرادیاپ اب یعون هب یطیحم و یکیزیف ثحب زا یداصتقا هبنج هب تاعلاطم رتشیب ،لاح نیااب .دراد یروآ بات هعسوت رگید داعبا هب و دنا هتخادرپ تشیعم یروآ بات هدودحم رد تفگ ناوت یم هصلاخ روط هب .تسا هدش هجوت رتمک رب دیکأت ییاتسور تشیعم یروآ بات هنیمز رد ،هعلاطمدروم رد دناوت یمن تشیعم ندوب یدعب کت و تسا هعسوت داعبا همه هب یشخب عونت رب ،اذل .دوش عقاو رثؤم اه نآ تشیعم یروآ بات ییاتسور تشیعم یروآ بات رب هعسوت داعبا یگچراپکی و تشیعم یزاوم ،اه یتلادع یب رد یداینب تارییغت اب نیاربانب .دوش یم دیکأت و ییایوپ ،کرحت یارب هزیگنا مدع ثعاب هک ،ینامزاس یاه یراک نتفر نیب زا و ،ییاتسور قطانم رد یراذگ هیامرس مدع نینچمه هب قطانم نیا رد مکاح یگنلک داصتقا زا ناوت یم ،هدش تیقلاخ دوش یم کرحت و یشخبرثا ببس هک زرم نودب داصتقا تمس یروآ بات( ییاتسور یحاون داصتقا هنیمز رد اذل .دومن تکرح رد ناوت یم ار یشخب عونت هنوگ ود ،هعلاطمدروم هدودحم )تشیعم رد عونت )2 ،نردم یعارز دیلوت ماظن رد عونت )1 :درک لابند هدنیآ .گنیدنرب و ینوگرگد درکیور قیرط زا نردم یداصتقا یاه تیلاعف فده یاهاتسور رد تشیعم یروآ بات رد حرطم درکیور نیاربانب ییاتسور یاهراکو بسک یزاسدنرب و ینوگرگد درکیور ،هعلاطم و یزرواشک شخب رد )یشخب عونت( یتشیعم یاهوگلا قیرط زا .تسا یزرواشکریغ یعامتجا ،یداصتقا طیارش و اه هتفای ،اه لیلحت هب هجوت اب تهج ،هعلاطمدروم هدودحم رد مکاح یکیژولوکا - یطیحم و یاهدربهار ،اهاتسور نیا رد تشیعم یروآ بات و تشیعم هعسوت و اه لیسناتپ ساسا رب تدمدنلب و تدم نایم ،تدم هاتوک داهنشیپ ریز حرش هب یژتارتسا 4 بلاق رد اه نآ اه یدنمناوت

(13)

630

:دوش یم یزاسدنمناوت و یسانش تیفرظ یژتارتسا .1

اه تیلاعف هب یشخب عونت یژتارتسا .2 )یا همیب( یتیامح یژتارتسا .3 اه تخاسریز زیهجت و هعسوت یژتارتسا .4 ینادردق و رکشت .تسا هتشادن یلام یماح هلاقم ،لوئسم هدنسیون راهظا هب انب