https://jcl.ut.ac.ir/
Online ISSN: 2423-3404 Autumn & Winter 2022-2023 Journal of
Comparative Law Review
(JCL) DOI: 10.22059/jcl.2022.340273.634327
A Critical Examination of Legal Pluralism and Some of the Pluralistic Views in the Area of the Philosophical
Foundations of Tort Law
Seyed Noorolah Shahrokhi1 | Habibollah Rahimi2
1. Corresponding Author; Ph.D. in Private Law, Department of Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran. Email: [email protected]
2. Associate Professor of Department of Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran. Email: [email protected]
Article Info Abstract
Paper Research:
Research Article
Can monist theories that address tort law's philosophical foundations, such as corrective and distributive justice or optimal deterrence, manage the enormous diversity of circumstances that tort law now handles? The answer appears to be no. In the normative phase, monist theories seek to assure us that all laws must be designed to achieve a certain goal, while in the descriptive phase; they seek to demonstrate that all components of tort law are grounded on a single logic. This poses substantial obstacles for these theories, to the point that it appears we cannot accept monist theories philosophically or practically, suggesting that resorting to plural theories is the final option given the variety of circumstances that tort law must deal with today. In this study, we examined and analyzed four pluralistic theories in the realm of the philosophical foundations of tort law after assessing their explanations and premises. Each of these ideas has some beneficial traits that contributed to their success as a plural theory, but they also have some severe defects that render them insufficient when used as a coherent and effective theory. While embracing the plural approach, the authors of this essay suggest that present pluralistic approaches to the philosophical underpinnings of tort law have numerous severe shortcomings. A cohesive, effective plural theory could yet be created, in our opinion. Finally, we sketched out the outlines of such a theory and will go into further depth in another essay that will be published to our legal community in the near future.
Received:
2022/04/14 Accepted:
2022/07/17
Keywords:
Complementarity, Legal Monism, Legal Pluralism,
Philosophical Foundations of Tort Law.
How To Cite
Shahrokhi, Seyed Noorolah; Rahimi, Habibollah (2022). A Critical Examination of Legal Pluralism and Some of the Pluralistic Views in the Area of the Philosophical Foundations of Tort Law. Comparative Law Review, 13 (2), 577-601.
Publisher University of Tehran Press.
همانلصفود
یقیبطت قوقح تاعلاطم
لاس 31 هرامش ، 2 پ هرامش ، یپای 22
ناتسمز و زییاپ 3043
، 755 - 243 DOI: 10.22059/jcl.2022.340273.634327
ترثک یداقتنا ۀعلاطم ترثک تایرظن یخرب و ییارگ
ارگ
یفسلف ینابم ۀزوح رد یندم تیلوئسم
یخرهاش للهارون دیس
3
|
بیبح یمیحر للها
2
1 .
؛لوئسم ۀدنسیون شناد
،قوقح هورگ ،یصوصخ قوقح یرتکد ةتخومآ هملاع هاگشناد ،یسایس مولع و قوقح ۀدکشناد
ناریا ،نارهت ،)هر( ییابطابط :همانایار .
2 . ناریا ،نارهت ،)هر(ییابطابط هملاع هاگشناد ،یسایس مولع و قوقح ۀدکشناد ،یصوصخ قوقح هورگ رایشناد .
:همانایار [email protected]
تاعلاطا هلاقم
هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
تدحو تایرظن ایآ ،یحلاصا تلادع لیبق زا یندم تیلوئسم یفسلف ینابم ۀزوح رد ارگ
یم هنیهب یگدنرادزاب و یعیزوت تلادع تیعقوم ِعونت یوگخساپ دنناوت
هنک دننشاب ییاه
یلوئسم هب ؟تسوربور نآ اب هزورما یندم ت یم رظن
تانیرظن .تنسا ینفنم خساپ دسر
تدحو رب ینتبم ار یندم تیلوئسم قوقح تاررقم ةیلک یفیصوت دید زا دنراد یعس ارگ ار نیناوق ةیلک یریگوس ات دنراد شلات یراجنه دید زا و دنهد ناشن دحاو قطنم کی
هب نیا .دنیامن نیمضت دحاو قطنم نامه تمس تنیعقوم هب هجوت اب رما
راینسب یانه
هدیدع تلاکشم ،دوش لامعِا اهنآ رد دیاب هزورما یندم تیلوئسم قوقح هک یعونتم یا
یم تایرظن نیا یورارف هب ،دهن
تدحو درکیور ذاختا هک یوحن ولانمع و ولانقع ار ارنگ
ترثک هب لمع و عنتمم هراچ ار ییارگ
یم ناشن رصحنم یا اقم نیا رد .دهد
نمنم هنل
ترثک ینابم و لیلاد نایب راهچ ،یندم تیلوئسم یفسلف ینابم ۀزوح رد یقوقح ییارگ
ترثک یقوقح نافوسلیف زا هدمع ةیرظن ینسررب درونم م نس و هدنش نییبت ادتبا ،ارگ
هیرظن زا مادکره .تسا هتفرگ رارق یداقتنا هئارا یاه
شزرا دجاو هکنیا نمم هدش ییاه
ن کی هب لین یاتسار رد ةیرظ
ترثک بولطم وانضعب ِتادارنیا ینخرب راچد اما ،دندوب ارگ
نیداینب هب ار اهنآ باختنا هک دنا هنجاوم یراونشد انب ارانک و مجسنم ةیرظن کی ناونع
یم ترثک یانبم دییأت نمم هلاقم نیا ناگدنسیون .دیامن دراو تاداریا شریذپ و ییارگ
ترثک یاهدرکیور رب ةیرظن ةئارا ،دوجوم یارگ
ترثک رب ینتبم مجسنم و اراک رد ییارگ
یمن نکممان ار یندم تیلوئسم ةفسلف ۀزوح نینچ یلک حرط ،نایاپ رد ناگدنراگن .دنناد
هلاقم هب ار نآ نییبت و حیرشت ،هدرک هئارا ار یداهنشیپ هدومن راذگاو رگید یا
رد هنک دنا
.دش دهاوخ میدقت نامروشک یقوقح ةعماج هب کیدزن ۀدنیآ
خیرات :تفایرد
22 / 12 / 1011
خیرات شریذپ :
22 / 10 / 1011
هژاودیلک :اه
لیمکت ترثک ،یقوقح ییارگ ،ییارگ
،یندم تیلوئسم یفسلف ینابم تدحو .ییارگ
دانتسا بیبح ،یمیحر ؛للهارون دیس ،یخرهاش
للها ( 1011 .) یداقتنا ةعلاطم ترثک
و ییارگ
ترثک تایرظن یخرب یفسلف ینابم ۀزوح رد ارگ
سم یندم تیلوئ تاعلاطم .
یقیبطت قوقح ،
12 ( 2 ،) 755 - 211 .
رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم
875 ۀرود ،یقیبطت قوقح تاعلاطم
31 ۀرامش ، 2 ناتسمز و زییاپ ، 3043
همدقم ننننناخ ردنننننا لننننیپ ة
دوننننب کننننیرات
یننننسب مدرننننم شندننننید یارننننب زا مننشچ اننب شندننید
، دوننبن نننکمم نوننچ
داننتفوا موننطرخ هننب ننک ار یننکی نآ تننسد ار یننکی نآ دیننسر شننشوگ رننب
دوننسب شیاننپ رننب وننچ ننک ار یننکی نآ نننلتخم دنننش نانننشتفگ هنننگرظن زا رد یدنُب یعمنش رنگا منننک رننننه نک
ُه شدننننندوب هدروآ ار هننننمرع دوننننن
1
یننمه تننملم نآ ردنننا یننسک رننه دننش
یکیراننت نآ ردنننا ا
یننم ننک ش دوننسب
نادواننن نونننمه تننفگ داننهن نننیا تننس
رننب نآ ا دننیدپ دننش نزیبداننب نوننچ و
پ لکننش تننفگ
َع نوننچ مدننید لننی دوننم
نن لاد یننکی نآ ننلا نننیا داد بننقل ش
تخا یدننش نورننننیب ناشتنننفگ زا فلانن
2
هب یم رظن ۀدنمع تمنسق هنک تنسا یلکنشم ۀدنننکوگزاب ،یونثم رد اهودنه و لیپ تیاکح هک دسر
هیرظن هئارا ِرصاعم یاه صتخا زکرمت :تسا هجاوم نآ اب یندم تیلوئسم ِیفسلف ِیانبم ِصوصخ رد هدش
یصا
مه و یسررب دروم ِءیش زا هبنج کی یور هب زا یراددوخ نامز
هبنج ریاس نتخانش تیمسر .نآ یاه
علاطم هب هنادنمشوه یدرکیور دیدرت نودب ة
قوقح یمن دنناوت فادنها نتفرنگ رنظنرد نودنب
زین و دشاب قوقح ملع یارب روصتم رگشهوژپ
هعلاطم نینچ رد دنشاب هتشاد ار یگدامآ نیا دیاب یا
میسرت فادها وترپ رد ات دیامن یسررب یداقتنا یهاگدید اب قوقح یارب هدش
هک فادها هب قوقح ایآ
شیپ زا داهن ۀ رنیخ ای تسا هدش لئان دوخ (
Williams, 2008: 18
).
یرورنم ،رنظنم نینمه زا
ینانبم نیمه اریز ،دریگ رارق یداقتنا یسررب دروم و نییبت یندم تیلوئسم یفسلف ینابم هک تسا ا .درنیگ رارق نوناق عمو ةطبام و رایعم دیاب ،مظنم یقوقح ماظن کی رد واتدعاق هک تس هنب
رنظن
یم دسر رد صوصخ تیهام و فادها قوقح تیلوئسم یندم
یعانمجا دونجو
درادنن (
Abraham,
2007: 14
.) یخرب ناققحم اعدا یم دننک هک دعاوق قوقح تیلوئسم یندم
نودب فدنه هعنسوت و
لماکت یم دبای ای یتح نایب یم هدننورپ عونن هب هتسب هک دننک
، یندنم تیلوئنسم نیدانینب فادنها
هنب تاعوموم مامت رد ام هک تسین نینچ و دوب دهاوخ توافتم مینشاب فدنه کنی وافرنص لانبند
(
Williams, 2008: 152 & Abraham, 2007: 14
) یم تیعمو نیا زا یتمسق . لونلعم دناوت
قوقح هک دشاب رما نیا تیلوئسم
دم ین هب تدش هتسباو هب هدنورپ یاه حرط هدش رد مکاحم تسا و
نیا دوخ هب دشر و ةعسوت توافتم نیا هتشر رد ماظن یاه یقوقح نوگانوگ یم جتنم .دوش هزورنما
کی قفاوت یمومع رد صوصخ فادها قوقح تیلوئسم یندم
دونجو درادنن (
Williams, 2008:
13; Abraham, 2007: 14; Rogers, 2002: 1
.)
1 .دنه روشک لها مدرم .
2 ۀرامش تایبا ،موس رتفد ،یولوم یونثم . 1271
ات 1221 .
د هتسد کی ر یم ،نلاک یدنب
ود هنب ار یندنم تیلوئنسم قونقح رد ییاننبم یاهدرکیور ناوت
تدحو ةتسد ترثک و ارگ
دومن میسقت ارگ (
Perry, 2015: 648
) .
ةیرظن هس هزورما تدحو ۀدمع
هنک دراد دونجو یندنم تیلوئنسم یفنسلف ینانبم ۀزوح رد ارگ
هب نادقتعم دعاوق ةمه هک دنرواب نیا رب اهنآ
ةنیرظن نآ انسا رنب ار یندنم تیلوئنسم بنختنم
یم هب ور )یراجنه هاگدید زا( و دومن نییبت )یفیصوت هاگدید زا( ناوت ةنیرظن .داد تکرح ولج
،لوا
هلیسو وافرص ار یندم تیلوئسم قوقح ضقن ِیقلاخا ِقح زا تیامح یارب یا
هنب یبایتنسد انی هدنش
نایز ةطبار نیفرط نیب یحلاصا تلادع ب
یم رظنرد را فرط .دریگ
هیرظن ناراد تلادع رب ینتبم یاه
یاهدنمایپ و راناآ هنب هتسباو نوناق کی ای لمع کی داسف و حلاص دندقتعم یحلاصا ،تنسین نآ
تنسا هنتفهن نونانق انی لمع نآ ِدوخ تیهام رد هک تسا شزرا دم ای شزرا کی رب ینتبم هکلب (
Perry, 1992: 449
) فرص ،هیرظن نیا رد . ِتازانجم انب دنیاب رینصقت اب مأوت و یقلاخاریغ لعف وا
نیاربانب ؛دوش وربور تیلوئسم ِلیمحت دنشابن نانیز لنماع زیمآریصقت لعف زا یشان هک ینایز ره ،
ةیرظن اسا رب )ضحم تیلوئسم ِلامعِا دراوم ةیلک(
زا .دوب دهاوخن ناربج لباق یحلاصا تلادع
ةیرظن رظنم نیمه هب ریصقت
ظن ناونع هیر ینم لکنش نآ رونحم رنب یندم تیلوئسم هک یا ،درنیگ
ةیرظن و تسا هدش یفرعم ینم یفن و درط ،ضحم تیلوئسم
دونش (
Weinrib, 1995: 168 &
)172
رد . هیرظن نیا نایز ةطبار فرط ود هب فوطعم وافرص زکرمت ،
تبسن ،هدوب راب لیسناتپ هب
یاه
ننهرف ینسدنهم ةننیمز رد یندم تیلوئسم قوقح تنیلاعف دنیدحت انی قیونشت و یعانمتجا گ
انه
یب یم یهجوت فرط .دوش
یگدننرادزاب فدنه هب یبایتسد یارب یرازبا ار قوقح ،رگید ةیرظن ناراد
هنیهب تیلاعف صوصخ رد1
نایز یاه تیلاعف ةجیتن رد تورا یزاسرثکادح و راب
رظنرد روآدوس یاه
یم هیرظن نیا رد .دنریگ بانتجا قیرط زا
زا یررنم زا شینب یطاخ هک ییاجرد تیلوئسم لیمحت
هدرک داجیا هک
، هب یتورا هدروآ دوجو
،تسا ییارانک شیازنفا و تورنا یزانسرثکادح هب دراد دصق
کمک هعماج نک
د (
Posner, 1980: 243-244
تدنحو ۀدنمع درنکیور نیرنخآ و نیموس .) ،ارنگ
.تسا یعیزوت تلادع نیا
هاگدید
، فده قوقح ار میسقت نافصنم ة نیزه ة حناوس رنب انسا ینخرب
اهرایعم و عیزوتزاب عفانم و تاناکما زا شخب یاه رتدنمتردق و
رتدنمتورا هعماج
هب س یو نادنمزاین
رظنرد ینم درنیگ (
Keating, 1997: 1266; calabresi, 1961: 499
) نانننمه . دانفُم زا هنک
یمرب هیرظن نشیب ،تسا یراجنه تیمها دجاو هاگدید نیا زا هننآ دیآ
ترانسخ نارنبج هنکنآ زا رت
،اننبم نینمه رنب و تنسا هنعماج صاخنشا نیب یگدنز بهاوم ریاس و تورا ةنلاداع عیزوت ،دشاب
1 هب نایز یریداقم یتیلاعف رگا نیاربانب . رنب تیلاعف نآ ماجنا زا یشان دوس ،ییاهن لیلحت رد نکل ،دشاب هتشاد لابند
خ یخرب دورو اب هارمه ولو ،یتیلاعف نینچ ماجنا زا عنم ،دبرنب نایز عون زا یگدنرادزاب ،تاراس
« هننیهب » ،هدونبن
ینم بونلطم ار نانیز دورو زا یگدننرادزاب عون ره هک یدرکیور ندید یارب .تسین درکیور نیا رظن دم ،دنناد
:کن ،دشابن مه هنیهب یداصتقا رظن زا هچرگا
Shapo, 1993: 194 .
854 ۀرود ،یقیبطت قوقح تاعلاطم
31 ۀرامش ، 2 ناتسمز و زییاپ ، 3043
یم ینامز ات وافرص هکلب ،هشیمه هن ،تراسخ ناربج تورا عیزوتزاب تمدخ رد هک دشاب لوبقم دناوت
هب دراد تلاصا هک تسین تراسخ ناربج ِدوخ نیا .دریگ رارق هنلاداع روط مینسقت تسا لصا هننآ ،
ةیرظن ود ره .تسا هعماج یاضعا نیب ،هافر کیک ةنلاداع ،یحلاصا تلادع هاگدید فلاخرب ،ریخا
یم نآ رااآ و اهدمایپ زا یشان ار نوناق ای و لمع کی شزرا فرنط ود نیب صاخ ةطبار هب و دنناد
عییضت قوقح یایحا هلمجزا و یندم تیلوئسم یاوعد نایز ۀدش
رد هدید نانیز لنعف رناا هنجوت رانب
یم دوخ رما نیمه هک دنرادن ینادنچ ددرگ بوسحم هیرظن ود نیا رب دراو تاداریا زا یکی دناوت
.1
هک یناققحم تیرثکا ب تسد
تاعلاطم ماجنا ه یشهوژپ
رد طیح یندنم تیلوئنسم ِیفنسلف ِینانبم ة
هدز یندم تیلوئسم قوقح ندرک هچرا کی فده اب دنا
،
َه
ّم ورصم ار دوخ یسررب ف
، زا دانقتنا انی تیامح
یرظن کی اهنت ة
صاخ هدومن فرنط .دننا هنیرظن زا مادنکره ناراد
نانیب یانه هنب هدنش
زا هدافتنسا یانج
تیفرم شزرا ،بیقر تایرظن رد دوجوم یاه هب ار هیرظن نآ یاه
یم در ،هدومن یفن یدنت
2دننک .
تدحو یاهدرکیور فلاخرب ارگ
شیپ هک رت هب اهنآ هراشا دش
، فرط یروئت ناراد یاه
ای طلتخم
ترثک شلات یندم تیلوئسم قوقح رد ارگ هتشاد
دنا هب ِفادنها نینب هننزاوم داجیا روظنم ِتوانفتم
هتفرگ رظنرد یندم تیلوئسم قوقح یارب هدش
،
ِتاظحلام نیب
ِنیداینب رظن ای
ِت نلتخم هحلانصم
رارقرب دنیامن . یم یدرکیور نینچ شریذپ تروص رد ا ناوت
هنک دونب راودنیم مانظن
انه تانیرظن و
هنتخادرپ تنیلاعف هنب یگنهانمه انب یعانمتجا دنحاو کی بوچراچ نورد دنناوتب لتخم یقوقح
،
مه دنشاب هتشاد ییازفا (
Merry, 1988: 869 & 870
).
هیرظن ةیلک رب هک ینیداینب تاداریا هب رظن تدنحو یانه
تنسا رانب ارنگ رد یدنیدج لنیامت ،2
1 چیه زا هک یلاحرد . هیرظن زا کی
نایب یاه قح نافوسلیف یوس زا هدش یطیارنش ره رد تاراسخ ةمه ناربج موزل ،یقو
یمن دافتسم تحلصم یخرب دانتسا هب دیاش ،ام قوقح رد ،دوش
یشیدنا ندوب دانتسا لباق هک یهقف ینابم یضعب و اه
نآ ةنمه نارنبج لنصا ناوننع تنحت یلصا هک تسا نیا رب روهشم رظن ،تسا یدج دیدرت لحم اتسار نیا رد اه
هک دراد دوجو تاراسخ دنیدرت و کنش دراونم رد و دنبای نامزانس نآ یاتنسار رد دیاب یندم تیلوئسم دعاوق ةمه
هب ،نانیزوتاک :کن ،لاثم یارب ؛دریگ رارق رداد و رسفم ،ننقم عوجر دروم ،امنهار لصا ناونع 1217
: 25 و 212 ؛
،یدنننمحا ینننمارهب 1212
: 21 و 22 و 122 و 120 ،یدنننمحا ینننمارهب ؛ 1211
: 011 ،نانننینادزی ؛ 1212
: 112 ؛
نامهم ،نازاون 1211 : 207 نابرق ؛ ،این 1255 : 120 عونموم ،لنصا ننیا دانفُم زنین و دوبن ای دوجو یداقتنا یسررب .
هلاقم ،یمیحر و یخرهاش( رگید یا 1011
: 105 .تسا رماح ةلاقم ناگدنراگن زا )
2 چیه دجاو ار هنیهب یگدنرادزاب ةیرظن ،یحلاصا تلادع ناراداوه زا یکی . اوت هنوگ
قونقح هنیجوت و حیموت رد ییان
یمن یندم تیلوئسم دناد
( Wright, 1987: 567 & 578
هنب یگدننرادزاب ةنیرظن زا یشرازگ یرگید و) تنسد
یم هک دهد هب ار نآ یم ناشن یقلاخا شزرا هنوگره دقاف یلک دهد
( Fletcher, 1996: 155-171
،لنباقم رد .)
قطنم ،ارگرازبا یاهدرکیور ناراداوه یم یداصتقا یقطنم وافرص ار یندم تیلوئسم قوقح
للادتسا و دننیب یاه
هب هک ،قوقح یلصا قطنم یارب ششوپ کی زا شیب یزیچ ار یقلاخا یبانیزرا ،دراد یداصتقا تیهام نانآ رظن
یمن دننک ( Posner, 1975: 764
.)
2 هیرظن یداقتنا یسررب و نییبت یلیصفت ۀدهاشم یارب . تدحو ۀدمع یاه
تیلوئنسم یفنسلف ینانبم ۀزونح رد ارنگ
ح نیا رخأتم نافوسلیف هب هزو
دوجو هنیرظن ةئارا قیرط زا ات هدمآ ترنثک یانه
نمنم دننناوتب ارنگ
هیرظن زا مادکره بویع زا بانتجا هرهب اهنآ دیاوف زا ،اه
هنب یمانگ و دنونش دننم یاتنسار رد ونلج
هنیهب هچره ۀدافتسا هب یفسلف ینابم زا رت
نینچ یخرب .دنرادرب ،بولطم یقوقح ماظن هب لین روظنم
نایب هدومن هدنورپ زا یرایسب رد هک دنا تیلوئنسم فادنها صونصخ رد نلتخم تایرظن دوجو اه
هاگداد لتخم یارآ و ریسافت هب ،یندم ینم یهتنم اه
دونش (
Goldberg, 2003: 513 & 580
.)
ترثک درکیور دیاب بختنم یارگ
دناوتب ۀوحن حیجرت و مدقت و تیولوا یدننب نینب فادنها نلتخم
تیلوئسم یندم
ار نیعم لنباقت دنشاب رداق و دیامن یانه
یلانمتحا نینب
هاگدنید یانه رانعم ار
یهدناماس دنک
. رگا ةیرظن ترثک ارگ قفوم هب ماجنا نیا رما دوشن
، هن اهنت فده ییانغ قونقح هنک
یرارقرب ظن دش دهاوخن ققحم تسا م
، شنخب نینب یگنهامه مدع رذگهر زا هکلب نلتخم یانه
کی ماظن یقوقح
، ماجسنا و تدحو داتفا دهاوخ رطخ هب ییاضق ماظن
.
مونهفم ِلنصا صونصخ رد ادنتبا هک تسا نیا رماح یسررب ناگدنراگن فده ، اسا نیا رب ترثک نحب هنب ار نآ تنیبولطم و ناکما ،ترورم و دنشاب هتشاد یهاتوک یسررب یقوقح ییارگ
ةیرظن دنچ م س و دننیشنب ترثک دیدج
تیلوئسم یفسلف یانبم ةنیمز رد هک ارگ هدش هئارا یندم
ترثک تیفیک هک دننک هراظن ،هدومن نییبت ار هئارا ِییارگ
هدوب وحن هچ هب تایرظن نیا یوس زا هدش
هتسناوت اهنآ ایآ و تسا ترثک یدرکیور دنا
و یقونقح ماظن ماجسنا ظفح نمم هک دنیامن هئارا ارگ
باختنا و تتشت زا بانتجا ادکره یلصا دیاوف زا ،لیلد دقاف یاه
هنیرظن زا م تدنحو یانه
هنب ارنگ
هئارا ةیرظن رد لکش نیرتهب
؟دنیامن هدافتسا هدش
یقیقحت نینچ مییوگن رگا -
ترثک تایرظن رب زکرمتم هک تنسا ارگ
- هنئارا قنیقحت نینلوا رد هدنش
هب ،تسا یسراف نابز هب یندم تیلوئسم تایبدا ۀزوح یم تأرج
نیتسخن زا یکی ار نآ ناوت ؛تنسناد انه
هب ه یم خارف ،راک ةصرع و ناوارف ،هنیمز نیا رد یسررب یارب اج ،لیلد نیم رد هنکنیا هنب هنجوت اب .دیامن
و ینسررب یارب بولطم یقوقح ماظن هب لین تهج ،ینوناق ماهبا دوجو دراوم رد زین و نوناق عمو ةلحرم هشیر هب دیاب بسانم درکیور ذاختا م س انبم هک درک هعجارم یتایرظن یفسلف یاه
رارنق نوناق عمو ی
یم هب ،دنریگ یم رظن .تسا یلاخ ناریا رد یقوقح نیداینب تاعلاطم رد یقیقحت نینچ یاج دسر
1 . ترثک عانتما ای ناکما ؛ییارگ
للادتسا و درکیور ادتبا تمسق نیا رد ترثک ِناقفاوم و نافلاخم یاه
،هدنش نانیب یقونقح ِییارگ
یم یسررب و دقن م س .ددرگ
بیبح .ک.ر ،یندم ،یخرهاش للهارون دیس و یمیحر للها
« ناربج لصا یسررب ةمه
تاراسخ انب قانبطنا یح زا
ینابم تدحو ةفنسلف ۀزونح رد ارگ یندنم تیلوئنسم
» ۀرامنش ،مهدزینس ۀرود ،یقونقح تانعلاطم ، 2
( 1011 ،)
صص –111 105 .
852 ۀرود ،یقیبطت قوقح تاعلاطم
31 ۀرامش ، 2 ناتسمز و زییاپ ، 3043
1 . 1 . افلاخم ترثک ن ییارگ
ترثک نادقتنم یخرب یم اعدا نینچ ییارگ
ترثک درکیور عقاورد هک دننک ار انم ارنگ
« صونصخ رد
تملاسم یتسیزمه و یتشآ ،یندم تیلوئسم قوقح ددعتم فادها نیب تسا رارق هنوگچ هکنیا زنیمآ
تریح رد و توهبم دوش داجیا »
یم هگن یم حرطم ار لاؤس نیا اهنآ .دراد :دننک
« ح رگا انسا رنبب بولطمانن یاهراتفر ربارب رد یگدنرادزاب یارب یرازبا یندم تیلوئسم قوق
هتفر تسدزا لداعت ۀداعا و ]یعیزوت تلادع ةیرظن اسا ربب نایز عیزوت ،]هنیهب یگدنرادزاب ةیرظن مادک رازبا نیا ،تسا ]یحلاصا تلادع ةیرظن اسا ربب یعقوم هچ ار مادکره و یامو نیا زا کی
دیاب
؟دهد ماجنا »
(
Goldberg, 2008: 1249
).
یم حیموت یو یمن لاؤس نیا هب خساپ هک دهد
دناوت
« هفیمو هس ره و هشیمه »
هنکارچ ،دشاب
یم عنام داجیا رگید فادها هب یبایتسد ریسم رد فادها نیا زا یکی یریگیپ تاحینموت یو .دننک
یم نایب نینچ ار دوخ :دراد
« ا نکمم یگدنرادزاب هب یبایتسد هبب ام هک دشاب نیا مزلتسم تس
منکح ]یگدنرادزاب داجیا روظنم
هب ینایز هک ییاج رد یتح مینک تراسخ تخادرپ هب مییامن عیزوت ار نایز نآ میهاوخب ات هدماین دوجو
،ونحن نیمه هب .]میشکب تسد نایز عیزوت فده زا میروبجم یگدنرادزاب فده هب لوصو یارب مپب سا نکمم نایز عیزوت ةغدغد ینصاخ یگدنرادزاب چیه هک دیامن ییاج رد تراسخ تخادرپ هب مکح ت
یعنم فرنط رنب هک ییاجرد ولاثمب تسین رظن دم تنعفنم نآ یازا رد انما هدنش دراو یترانسخ رنت
یارنب ینلیلد هننیهب ِیگدننرادزاب ،تنسا هتشگ هدوزفا هعماج تورا ِعمجرس رب و هدش داجیا یرتشیب یمن تلاخد رق رگا نیننمه .]دنیب
هب تراسخ ناربج تسا را یحلانصا تلادنع ،یلانم تخادرپ لکش
نایز کی هب ام تروص نیا رد ،دوش بوسحم یلانحرد نیا .میدنمزاین نایز یاعدا کی اب یعقاو ۀدید
نایز هب طقف تسا رارق رگا هک تسا هدنش دراو نایز اهنآ هب هک یدحرد طقف مه نآ و یعقاو ناگدید
یا رد ،دریگ تروص یتخادرپ تسا هنب منکح مزلتنسم هنکب یگدننرادزاب فدنه انب رما نیا تروص ن
نایز هک تسا ییاج رد یتح تخادرپ ترانسخ لانمعِا مانقم رد ولاثنم ؛درادنن دونجو مه یعقاو ۀدید
؛تسا ضقانتم ]یهیبنت دراد همادا ناننمه تاضقانت نیا و
» (
Goldberg, 2008: 1249
).
هب هدشدای تاداقتنا ،تفگ دیاب یبایزرا ماقم رد یمن دراو رظن
نآ تاداقتنا نیا لصحام .دیامن
ترثک هک تسا ةیرظن کی هب یبایتسد تروص رد اریز ،تسین بولطم و نکمم ییارگ
ترثک ،ارگ
یمن چیه ناوت هیرظن زا مادک
تدحو یاه هب ار ارگ
ا یلاحرد نیا ؛دومن لامعِا لماک روط هنک تنس
ترثک هک تسین بولطم ولاصا دندقتعم نایارگ هنیمز ةمه رد
کی هب وافرص ،یندم تیلوئسم یاه
هیرظن یب وابیرقت ِعونت هب هجوتاب هک دنداقتعا نیا رب اهنآ .دوش لمع تنیعقوم یانهتنا
هنک ییانه
یم باجیا ار یندم تیلوئسم قوقح ِلامعِا یمن ،دننک
هب دومن دیهمت یلک یلصا ناوت هنک یوحن
کی زا دناوتب ِعمو ِماگنه هب فرط
هنیمز ةمه رد دیدج ِنیناوق تیلوئسم ِدعاوق ِلومش ِتحت یاه
هب یندم زا ،هدوب امنهار ،فده کی ناونع انی دنیدرت دراونم ةنیلک یوگخساپ دناوتب رگید فرط
.دشاب دوجوم نیناوق رد توکس
1 . 2 . ترثک ناقفاوم ییارگ
ناقفاوم ترثک ارگ یی تدحو ،لباقم رد ار ییارگ
ًلاقع
ًلامع و عنتمم یم للادتسا .دنناد انهنآ یانه
هب همادا رد هب رصتخم روط
یم رارق یسررب دروم بیترت .دریگ
تدحو یلقع عانتما )فلا ییارگ
یم نایب هنیمز نیا رد اهنآ . تدحو رکفتم چیه هک دنراد
ینیارگ
یمن یارب( یقوقح ۀدیدپ کی یازجا ةمه هک دنک تاباا دناوت هخاش ،لاثم
و ینتیلک )قونقح زا یا ار دنحا
یم لیکشت هب هک دنهد
)ینلقع عاننتما( دنتسه تکرح لاح رد دحاو فده کی طقف یوس (
Hillman,
1997: 28
.) هار هنس زا ینکی دیاب ریزگان ،دنک تاباا ار یرما نینچ دهاوخب یرکفتم رگا دندقتعم ناشیا
هب هار هس زا کیره باختنا و دنیزگرب ار لکشم یعون
ا هک تسا نیا لوا هار .تساز لنیذ هنک ار ینیازج
یمن اج وا ةیرظن یب یعون وا ،تروص نیا رد و دریگب هدیدان ،دنریگ
لهنس لقادنح انی یتقادص ار یرانگنا
هار .تسا هدومن هشیپ هیرظن هک تسا نیا مود لح
تدحو زادرپ انم هنک یرنصانع زا ینخرب دنک اعدا ارگ
یم روصت لیکشت یازجا زا مینک یسررب دروم تمسق ۀدنهد
اورد ،دنا لیکنشت ءزنج عنق و دنتنسین هدننهد
یم هدرمش یبناج و یعرف یرصانع هنیرظن ننیا تنفگ دیاب تروص نیا رد ؛دنوش
نیننچ ةنئارا انب زادرنپ
هار هتشاذگ رانک ِرصنع ِناوت و یژرنا زا ار قوقح ،یلح ینم مورحم ،هدش
دنیامن هار .1
ییانهن و مونس لنح
تدحو یاپ شیپ انع زا یخرب دنیوگب هک تسا نیا نایارگ
لیکشت رص ینسررب درونم تمسق ۀدنهد
نانش
تدحو ةیرظن اب نوچ ،دوش فذح دیاب یم هئارا هک ییارگ
نمم اهنآ تروص نیا رد ؛تسین راگزاس دنیامن
یب ةنصرع هنب ،هنتفرگ هلنصاف یفینصوت ره س زا هدوب تمسق نآ ۀدننکداجیا هک یتاظحلام هب یهجوت
هبدوخ نیاربانب ؛دش دنهاوخ دراو یراجنه فلاخ دوخ
یم هک ییاعدا نآ دنندرک
- ةنمه هنکنیا رنب یننبم
یم دحاو یتیلک رماح لاح رد ،یسررب دروم ِتمسق یازجا هنب هک دزاس
تنسا را نسهر یفدنه یونس -
ینم ناعذا وانمم عقاورد ،رصانع زا یخرب فذح یارب اماقت قیرط زا نانآ هکارچ ؛دش دهاوخ تاباا دننراد
سین زکرمتم فده کی طقف رب ازجا ةمه ولاعف ینخرب فذنح قیرط زا تسا رتهب و )یفیصوت هاگدید( دنت
)یراجنه هاگدید( دوشب نینچ ،رصانع .2
1 هدنسیون ،هنومن یارب . یا
(
Oman, 2005: 1483
) یم نینچ یباتک دقن ماقم رد :دیوگ
« نآ ]دقن دروم باتک لؤمب تیمسا هنب هنک دراد یرانجنه لنصا کی طقف رب اهدادرارق قوقح ندومن ینتبم هب لیامت ردق
هجیتن نیا یم تفگش یریگ یم ام هک یروما زا یرایسب هک دسر
دنتنسه انهدادرارق قوقح یلصا دعاوق زا میرادنپ هنلمجزا–
د یدادرارق تاراسخ و اهدادرارق ضقن ةنیمز ر ةتنسه ءزنج هکنیا هب دسر هچب دنتسین مه اهدادرارق قوقح زا یتمسق یتح–
]دنشاب نآ یزکرم .»
2 . هب هدننسیون ،هننومن ناونع یا
(
Levin, 2001: 249 & 249-250 & 256
) ینم حینموت زا ،بنیرنیو هنک دنهد
850 ۀرود ،یقیبطت قوقح تاعلاطم
31 ۀرامش ، 2 ناتسمز و زییاپ ، 3043
تدحو یلمع عانتما )ب ییارگ
رگید للادتسا کی دیاش . -
هچ و مهم اسب للادتنسا زا رنت
یلبق - تدحو ّدر رد هنب عنقاو ملانع رد ولاونصا یقوقح دعاوق هک دشاب نیا ییارگ
هننوگ هعنسوت یا
یمن هک دنبای تدحو ةیرظن کی لیذ ار اهنآ ناوتب تیلوئسم دعاوق ةمه ناوتب ولاثم و دومن عمج ارگ
هنقبط ،نآ یاتسار رد لقادح ای و تاراسخ ةمه ناربج لصا لیذ ار یندم دونمن تیادنه و یدننب
حیموت نیا اب ؛)یلمع عانتما(
:
تسخن هکنآ
یم رییغت نامز رذگ رد قوقح شزرا ،دنک
ت یعامتجا تاکاردا و اه ینم رییغ
و دننبای
ههرب ره رد هب دوخ زا یراا بلاغ هاگدید نامز زا یا
یم اج هنظفاحم ِتنیهام انحل هب هک دراذگ ِرانک
ماظن هب مه هاگدید نآ لوفا زا مپ یتح ،یقوقح ِیاه یمن نیبزا یلک
تیلوئنسم ام هقف رد ینامز .دور
دوب ریصقت هب هجوت نودب دیاش و یدانتسا ةطبار رب ینتبم (
ارم غ ی
، 1015
،ق ج 2 : 027 ) رنما نیا هک
هب تنفای بانتزاب یندنم نوناق رد بیبست و فلاتا ةیرظن رد ینشور افنص(
یی حر و ی نم ی
، 1212 : 11
؛
اباب یی
، 1212 : 121 ) یندم تیلوئسم یلک یانبم رییغت و یندم تیلوئسم نوناق بیوصت زا مپ یتح ؛
ریصقت هب یدانتسا ةطبار زا -
ناداتسا زا یخرب رظن ربانب (
افص یی و حر ی م ی
، 1212 : 12 ) - هاگدنید رااآ
یاج رد یلبق دنننام ار انم یندنم تیلوئسم قوقح ماظن هک تسا تیؤر لباق ناریا یقوقح ماظن یاج
ماظن یرایسب تدحو ۀریاد زا رگید یاه
یم جراخ ییارگ یقونقح رد هنک دونش ینقلت نینچ هکنیا .دنک
هقبانس اب و عونتم نینچ نبتقا درونم عباننم زا یننغ یا
ینم ، ا و قونقح یارنب ینلک یلنصا ناونت
هخاشریز انب ،توکنس انی دنیدرت دراونم ةیلک رد و دومن دیهمت یندم تیلوئسم قوقح هلمجزا نآ یاه
هدنورپ صوصخ رد ،لصا نامه هب کسمت عقاو یدرکیور ،درک ذاختا میمصت اه
هب ارگ یمن رظن .دسر
،مود ههرب رگا یتح هکلب ،نامز رذگ رد هن نرد ار صاخ یا
نینب یرنظن تاشقانم ،میریگب رظ
هاگدید نونانق دننیارف رد لیخد هک یتوافتم صاخشا دوش عاب تسا نکمم لتخم یاه یراذنگ
هب نیا و دنهد هعسوت نوگانوگ فادها اب و لتخم بناوج زا ار یقوقح دعاوق دنتسه رد دونخ ةنبون
تدحو هب لین ،لمع .تخاس دهاوخ عنتمم ار ییارگ
موس کی رگا یتح ، نوناق
ار ،صخنشم یننینقت منلجم کنی ناگدننیامن ولاثم ،صاخ راذگ
هچ و دنشاب فده کی اهنت هب دهعتم نانآ هک تسین نینچ ،میریگب رظنرد هنیمز ره رد اسب
هبانب یا
یم لابند ار یتوافتم فادها ،صاخ یتاظحلام .دنیامن
،مراهچ هیرظن کی ِدوخ یتح
تدحو زادرپ ونع ار شرنظن تنسا نکمم مه ارگ
رد و دننک
شزرا زا نامز رذگ بناج یتوافتم فادها و اه
.دیامن یراد
شیپ لیلاد هبانب هب ،هتفگ
یم رظن تدحو درکیور ره دسر تدنحو هنلمجزا ولاثنم ،ارگ
انب ینیارگ
ا تمسق نآ تسا دقتعم ،یحلاصا تلادع نارکفتم تدنحو درنکیور اب هک یقوقح یاهداهن ز
ةننیمزرد وا یارنگ
ییاهاطخ عقاورد ،دنتسین راگزاس یحلاصا تلادع .دنوش حلاصا دیاب هک دنا
فرص ،تاراسخ ةمه ناربج درکیور ضقانت یعون دجاو ،نآ دافُم زا رظن
ذانختا هنک تسا یتساک و
ترثک یدرکیور ینابم هب ارگ
یم هولج هجوم ار یندم تیلوئسم .دهد
2 تایرظن نایب . لداعت داجیا یارب شلات رد هتشذگ نایلاس لوط رد یندم تیلوئسم قوقح یلیلحت ۀزوح نارکفتم
ترثک تایرظن ،توافتم فادها نیا نیب هداهن ورارف ار یددعتم یارگ
شنخب نیا رد ناگدنراگن .دنا
هتسجرب زا یخرب دنتسه ددص رد یور نیرت
ترثک یاهدرک تیلوئنسم قونقح فادنها هنب تبسن ارگ
.دنهد رارق یداقتنا یبایزرا و یسررب دروم ار یندم
2 . 1 بلاطم میسقت .
هئارا تایرظن هنب تمسق نیا رد هدش
هدنش بانختنا یونحن جنیار لاکنش ا ةنیلک رگنانیامن هنک دننا
ترثک ترثک زا لکش کی رد .دنشاب ییارگ م دنچ باختنا نمم ،ییارگ
یندنم تیلوئنسم یارنب انب
هب یوحن ترثک ۀریاد رد هک ینم هداد اننبم کی هب یرترب ،دریگب رارق ییارگ
رنگید ینانبم و دونش
هب لیدعت یانبم ناونع باختنا ِیلصا یانبم رانک رد یعرف و هدننک
یم رارق هدافتسا دروم هدش .دنریگ
هب ار یرترب ،هتسد نیا ِتایرظن زا یخرب یانبم
انب ینسررب دروم ِلوا ةیرظن( )ارگرازباریغ( یقلاخا
لیمکت ناونع ینم صانصتخا ارگرازبا یانبم هب ار یرترب رگید یخرب و )ییارگ
ةنیرظن( دننهد ِمود
هب هنیهب ِیگدنرادزاب ناونع تحت یسررب دروم تلادنع تانظحلام اب نآ راهم و یلصا فده ناونع
د نیا لباقم ةطقن رد .)تسا یحلاصا هیرظن ِ یط ِرگید ِرس رد و هتس
ترثک یاه هاگدید ،ارگ
ییانه
چیه ،انبم ددعت ظفح نمم هک دنراد دوجو هئارا ینابم زا مادک
یمن یرترب یرگید رب ار هدش و دنهد
یم یعس یح نیا زا تنیعقوم انب هنهجاوم رد یرتشیب فاطعنا هک دنیامن هئارا یبیکرت دننک
یانه
رارقریغ تاراسخ نوگانوگ ینسررب ناوننع تنحت ینسررب درونم ِمراهچ ةیرظن( دنشاب هتشاد یداد
هتسد هب یم یعس هک دنتسه یتایرظن زین هتسد ود نیا طسو دح .)هتسد ترثک دننک
هب ار ندوب ارگ
هیرظن کی ،یفسلف یانبم زا حب ماگنه هب هک دنهد باتزاب وحن نیا هب ار
ةیرظن ناونع بنختنم
حب عقوم رد و دنریذ ب هیرظن ،ارجا ۀویش زا
ینسررب یارنب هک یموس ةیرظن( دنریذ ب ار رگید یا
ناونع اب هدش باختنا
« یقلاخا نایم زا هویش نیرتاراک باختنا فادها نیرت
» .)تنسا لنیبق نیا زا
هب قلاخا ،هیرظن نیا رد هکنیا حیموت قونقح یدانصتقا لنیلحت و یفنسلف یاننبم و فده ناونع
هب ا ِبولطم ۀویش ناونع .تسا هدش باختنا فده نآ هب لین یارب ییارج
.تنخادرپ دننهاوخ هحورطم تایرظن یداقتنا یسررب هب ناگدنراگن ،رظن ره یاهاعدا ةئارا زا مپ هاگدنید ؛تفرگ دهاوخ تروص هاگدید هس زا واتدمع یداقتنا یسررب نیا هک تفگ دیاب دقن بوچراچ رد
855 ۀرود ،یقیبطت قوقح تاعلاطم
31 ۀرامش ، 2 ناتسمز و زییاپ ، 3043
شور یتخانش یقطنم هاگدید ،1
لمع هاگدید و ،2
گ
2ار شور دید زا . میهاوخ رما نیا رب ،زکرمتم یتخانش
ةیرظن ایآ هک دوب حرط
هیرظن ولاوصا هدش ترثک یا
فادنها زا یکی هب نداد یرترب قیرط زا ای تسارگ
تدحو زا توافتم یشناوخ وافرص ،یندم تیلوئسم ینسررب ینقطنم دنید زا .تنسا هدونمن هئارا ییارگ
ترثک لوبق رف اب هک درک میهاوخ گ
فرص ،ینورد قطنم احل زا رظن نیا ایآ ،هیرظن ندوب ار رنظن
یمانظن ییانپرب هنب قنفوم ،جرانخ ملانع رد هنیرظن ننیا تنسبراک و لامعِا هب طوبرم تاظحلام زا هب لدتسم و هدنسبدوخ هئارا لیلاد هک یوحن
رنظن نآ تایعدنم ِتنِبثُم واقیقد هیرظن نیا یوس زا هدش
تسا هدوب - یاعدم زا صخا ای معا دشابن رظن نآ
- یم تانظحلام نیح زا تنیاهنرد .رنیخ انی ددرگ
یم یسررب ار عوموم نیا ،یلمع فرص هک مینک
شور تاظحلام زا رظن ۀونحن انیآ ،یقطنم و یتخانش
ترثک ةنمه هنب گننهامه و نزاونتم ییوگخنساپ ناوت هک تسا یوحن هب هیرظن رد هحورطم ییارگ
تیعقوم ار روصتم یاه -
م تیلوئسم ماظن کی هک نآ هنب ییوگخنساپ هنب ردانق دنیاب یند
،دنشاب انه
هب فادها محازت رف رد صوصخ -
لنباق تانکن وافرص ،هلاقم مجح تیاعر لیلد هب .ریخ ای دشاب اراد
هیرظن رد داقتنا یم رارق یسررب دروم اه
.دش دنهاوخ نایب هراشا دح رد توق طاقن و دنریگ
شناوخ ادتبا ،همادا رد ترثک زا لتخم یاه
ارگ رارق یداقتنا یبایزرا دروم م س ،هدش نییبت یی یم
.دنریگ
2 . 2 لیمکت . ییارگ یشلات ؛4
یارب یگنهامه نیب
تلادع یحلاصا و
عیزوت
هیرظن نییبت )فلا لاس رد .
1112 درلاگنا کازیا ، لنیمکت موهفم7
ینیارگ داد هنئارا ار2
(
Englard,
1993: 85-92; Englard, 1995: 183; Englard, 2005: 361
.) لیمکت یلصا ۀدیا هب ییارگ
ةلیسو
کیزیف رئوب زلین ،لبون ۀزیاج ۀدنرب و یکرامناد ناد لاس رد ،5
1125 هب و ةیرظن حیموت روظنم
« یگناگود
هرذ و جوم
»1
انی تسا جوم زا یعون رون ،ماجنارس هک لاؤس نیا هب خساپ ماقم رد و موتناوک کیناکم رد1
1. Methodolygical.
2. Logical.
3. Practical.
4. Complementarity
7 .
Izhak Englard
قوقح ، دلوتم ،یدوهی ناد 1122
شناد ، اد رد قوقح یرتکد ةتخومآ وعدنم داتسا ،میراپ هاگشن
هاگشناد رد هلمجزا .ایبملک و لیی یاه
2 لیمکت نوچ . هیرظن لامعِا ،یقوقح ییارگ
کیزیف ملع رد واقباس هک تسا یا هب ،دوب هدش حرطم
هنک یدنحرد راچان
لیمکت ،دنک کمک هیرظن نیا مهف هب یم نییبت ور شیپ ِ حابم رد کیزیف ملاع رد ییارگ
.دوش
7. Niels Bohr.
8.Wave-particle duality.
1 نایب . یم تسا تیمک کی زا نکمم رادقم نیرتمک هک موتناوک ره هک تسا کیزیف ملع رد موهفم نیا ۀدننک هنب دناوت
هب ای هرذ تروص کیسلاک میهافم زا مادکره ،هدیا نیا اسا رب .دوش یصوت جوم کی لکش
« هرذ » ای
« جونم »
هب یمن ییاهنت هب دنناوت روص تیمک راتفر لماک ت نآ ییاه
دنهد حیموت ار موتناوک کی دح رد کچوک ردق .
درگ هئارا ،تسا هدش لیکشت هرذ زا
1دی همه مهف و لماک حیموت ،لصا نیا اسا رب . تیعقاو ةبناج
یانه
،هنیرظن ود ننیا زا مادنکره .تسا راعم ةیرظن ود زا یبیکرت شریذپ مزلتسم ،کیزیف ملاع رد دوجوم یم ورارف ار تیعقاو زا لماکان هتبلا و توافتم یشخب یتروصرد طقف و دراذگ
کنمک هنب هنیرظن کی هک
رگید ةیرظن
« لیمکت » یم دوش تنیمها انم حب رظنم زا هننآ .دیسر تیعقاو زا لماک یفیصوت هب ناوت
یم و تسین دودحم کیزیف ملع هب هیرظن نیا دوب دقتعم رئوب هک تسا نیا دراد هخاش ریاس رد دناوت
یاه
دریگب رارق هدافتسا دروم مه ملع (
272 - Bohr, 1939: 271
2) لنیمکت لنصا دوب دقتعم وا ولاثم ؛ ینیارگ
یم ت ناور رد رایتخا و ربج فورعم ةشقانم هب دناو دهد همتاخ ناسنا راتفر یسانش
(
Folse, 1990: 211
) .
هب هجوت اب هقباس نینچ
لیمکت موهفم درلاگنا ،یا هب ار ییارگ
ترثک یفسلف یانبم ناونع قوقح رد ییارگ
هنب تنسا دنقتعم درلاگنا .دومن داهنشیپ یندم تیلوئسم لنیمکت هنک ونحن نانمه
نیارگ ینم ی رد دنناوت
تسیز ناور و یسانش هیرظن رد ،دریگ رارق هدافتسا دروم یسانش
هچ و یفیصوت عون زا هچ ،یقوقح یزادرپ
یم ،یراجنه عون زا هنومن نایب ماقم رد یو .دوش هدافتسا دناوت
هیرظن زا ییاه یم هک راعم یاه
دننناوت
لیمکت موهفم زا هدافتسا اب کی یاول تحت ییارگ
رثک ةیرظن ت تلادنع هنب ،دننشاب هتنشاد دربرانک ارنگ
رگید یوس زا یعیزوت تلادع و وس کی زا یحلاصا (
هعنام ةنوگ ود یتنانک قلاخا زین و )تلادع زا عمجلا
هعنام ةنوگود( رگید یوس زا روحمدوس قلاخا و وس کی زا )یقلاخا راتفر رایعم زا عمجلا
یم هراشا2
.دننک
ار یرگید راعم ةیرظن ود زا مادکره یم دودحم
هنب نیاربانب و دنک انب ،تنخاونکی ةنیرظن کنی یانج
هیرظن رنب مادکره هک دوب میهاوخ هجاوم گنهامه و مجسنم اما ، راعم ةیرظن ود ِطلاتخا زا بکرم یا
هتسد یم تموکح دراوم زا یا ( دنننک
Englard, 1995: 193-194
لنح ینپ رد واتدنمع هنیرظن ننیا .)
عیزوت و یحلاصا تلادع نیب راعت رنظن زا .تنسا فدنه ود ننیا نینب یگنهانمه داجیا ددص رد و ی
ناننمه ،درلاگنا هب رون موهفم هک
لیمکت ،هرذ ناونع هب رون موهفم ۀدننک
تلادع موهفم ،تسا جوم ناونع
لیمکت ،نآ یعیزوت یانعم رد کی زا یو .تسا نآ یحلاصا یانعم رد تلادع موهفم ۀدننک
مازنلا فرنط
خ ناربج هب نایز لعاف هب ار یندم تازاجم ِلامعِا و تراس
زا و یحلانصا تلادع ةیرظن زا یشخب ناونع
هب ار نایز عیزوت و یگدنرادزاب رگید فرط فادنها نینب عنمج( یعیزونت تلادنع ةیرظن زا ییازجا ناونع
یم دادملق )ارگرازبا هب و دیامن
نیا تدحو ۀدمع فده هس نیا ،بیترت ینم عمج ار ارگ
دننک (
Englard,
1 .دونب هدنش هزونح ننیا نادنمنشناد یمگردرس عاب نیا و تشاد دوجو یهاگشیامزآ دهاوش ،هیرظن ود زا مادکره عفن هب .
هعنام ،هرذ موهفم و رون موهفم ،کیزیف ملع رظنزا یمن یزیچ و دنتسه عمجلا
نآرد دناوت دحاو .نآ مه و دشاب نیا مه
2 . هلاقم رد رئوب ِدوخ لیمکت لصا زا ،یا
مدرم رد یتح ییارگ .تسا هدرک هدافتسا مه یسانش
2 . ناگدنسیون زا یکی هک هننآ قباطم (
Palmer, 1995: 11
) یم نایب یقلاخا رایعم ،تناک شناوخ اسا رب ،دیامن
هزیگنا و لمع ِدوخ تاذ رد ،ندوب هب و نآ ماجنا یاه
ه فرص لاحر انسا رنب و تنسا هنتفهن نآ جیانتن زا رظن
یم دیاع راتفر نآ زا تیاهنرد هک تسا یدوس رد ندوب یقلاخا رایعم ،روحمدوس شناوخ مانن هنب یزیچ و دوش
فرص ،راتفر تاذ یمن ،نآ جیاتن زا رظن
.دشاب راتفر ندوب یقلاخا صوصخ رد یرواد أشنم دناوت
855 ۀرود ،یقیبطت قوقح تاعلاطم
31 ۀرامش ، 2 ناتسمز و زییاپ ، 3043
361 - Englard, 2005: 360 3: 145;1
.)199
هشیمه یعیزوت تلادع هک تسین نینچ ،یو رظن زا هتبلا
؛دشاب راعت رد یحلاصا تلادع اب ،رینصقت یاونعد رنصانع دوجو فرص هک تسین مه نینچ ،نیاربانب
زنین ینقلاخا ییانبم دوجو هکلب ،دشاب یفاک تیلوئسم لیمحت یارب هشیمه ،تیببس ةطبار دوجو هلمجزا .تسا زاین دروم رما نیا یارب یم بیسآ عاب دنمتورا ۀدناوخ کی هک ییاج رد نیاربانب
رنصقم انما دوش
یم تیلوئسم لیمحت ،تسین هب دناوت
دوش یقلت فده ود ره زا یقیفلت ناونع (
Englard, 1993: 16 &
)54
هعماج رتدنمتورا یوس زا تورا هکارچ تسا یعیزوت تلادع ۀدنرادربرد وس کی زا ؛ هب
رنتریقف یونس
یم تکرح هعماج ینقلاخا مونهفم انب هنکارچ ،تنسا یحلانصا تلادنع ۀدنرادربرد رگید یوس زا و دنک
ةیرظن ،درلاگنا ۀدیقع ربانب .تسا زاسمه تواخس ةنیرظن ینلک بوچراچ رد ،نایم نیا رد زین یگدنرادزاب
هقبط یعیزوت تلادع یم یدنب
دوش مه یحلاصا تلادع ةیرظن اب ولاامتحا هک لیمحت هکارچ ،تسا راگزاس
هن تیلوئسم یم حلاصا ار اطخ اهنت
لنعف بانکترا زا زنین ار هوقلانب نایطاخ هکلب ،)یحلاصا تلادع( دنک
یم رذحرب زیمآریصقت )یگدنرادزاب( دراد
(
Englard, 1993: 145
.)
یلاحرد یم حیجرت درلاگنا هک و دنکن تبحص فادها نیا رد دوجوم تاضقانت صوصخ رد دهد
هب ننیا تنیاهنرد انما ،دونش زنکرمتم انهنآ نینب یگنهامه یارب یراکهار هب یبایتسد رب نآ یاج
یم رارق هراشا دروم ار تیعقاو نزو یحلانصا تلادنع ةنیرظن هنب دنیاب ییانهن لنیلحت رد هک دهد
دوش هداد یرتشیب ینم نانیب درلاگنا هننآ اسا رب .2
یندنم تیلوئنسم قونقح مانظن چینه ،دراد
یمن دوجو دناوت وا ،نیارباننب و دنشاب نآ یزنکرم ةتنسه یحلانصا تلادع هکنیا رگم دشاب هتشاد
هب یم حّجرم یعیزوت تلادع رب ار یحلاصا تلادع تحارص دنناد
(
Englard, 1993: 16 & 145
.)
هنب منه نانیز عنیزوت و یدانصتقا ییارانک ،یگدننرادزاب فادها دشاب رارق رگا هک تسا دقتعم یو تیلوئسم ةیلوا ةیامریمخ تفای ریصقت رد هک ار دوخ یزکرم ةتسه ،نوجعم نیا ،دوش هفاما یندم
یم یم تسدزا دوش دهد
(
Englard, 1993: 16 & 111
.)
.هیرظن یبایزرا )ب راتخاس هچرگ
ةیمرف ةناگود درلاگنا
یارب ةئارا کی هاگدید ترنثک یارنگ
دیدج رایسب بسانم دهاوخ هب اما ،دوب یم رظن
هیرظن نیا رب هک دسر نا
دنشاب دراو زنین نیداینب یتاداقت .
هدمع زا یضعب هب ار هیرظن نیا رب دراو تاداقتنا نیرت
یم ریز رارق تروص ناوت
:دومن یدنب
داقتنا تسخن . شور احل زا ،رنگید لاکنش ا رنب یحلانصا تلادنع حیجرت یاعدا ،یتخانش
ترثک هشدخ ار هیرظن ندوب ارگ یم راد
ترثک اریز ،دزاس هب وافرص ییارگ
شزرا نتخانش تیمسر و انه
.تنساهنآ نینب یتشآ ای شزاس ،یگنهامه ،هنزاوم داجیا یعون نمضتم هکلب ،تسین بیقر فادها
1 یم نایب نینچ تمسق نیا رد یو . ن
:دیام
« هدیا هنقبط یحلاصا تلادع موهفم لیذ هک یندم تازاجم یارگرازبا ریغ ی ینم یدننب
فادنها انب هنهجاوم رد دونش
یم رارق صاخ و ماع یگدنرادزاب یارگرازبا تروص یعیزوت تلادع ناونع لیذ ،دوخ ،ود نیا هک دریگ
یم یدنب دنوش .»
2 ةیرظن لیدعت و حلاصا فده اب ،درلاگنا ةیرظن عقاورد . .دوب هدش هئارا بیرنیو یحلاصا تلادع
