Research Paper
Measuring the social-spatial segregation of educational and occupational groups in Ardabil city
Maryam Jami Odolo a, Mohammad Hasan Yazdani a , Samaneh Jalili Sadrabad b
a. Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran b. Department of Urban Planning, School of Architecture & Environmental Design, Iran University of Science & Technology, Tehran, Iran
A B S T R A C T A R T I C L E I N F O
Urban segregation is a significant issue in the most cities of the world;
because the selective segregation of the city causes a strong focus on poverty and the emergence of the lower classes, which itself can cause the emergence, expansion or aggravation of many issues and problems in the city. Therefore, the aim of the current research is to measure the degree of social spatial segregation of educational and occupational groups in Ardabil city. The research method is quantitative, and its approach is descriptive-analytical. The data used in this research was prepared from the Iranian Statistics Center and related to the 2013 census of Ardabil city. The required data were analyzed in the form of a map using geographic information system, GeoDa software and spatial separation analysis. For this purpose, firstly, the degree of segregation of one group between the upper, middle and lower classes of the city was measured. The results showed that there is a moderate separation- selection among the strata in the city. In addition, by examining the methods of spatial statistics such as Moran's autocorrelation index, the average of the nearest neighborhood unit, the general G statistic and the K-Ripley test based on the statistical data of 1390 based on 1415 statistical blocks of Ardabil city, the results showed that Ardabil city has a centralized and clustered structure. Based on the summary of the results from the obtained indicators, we can conclude that the spatial structure of Ardabil city has a concentrated pattern in such a way that the areas with the highest degree of urban deprivation are located in the north-west and southeast parts. Moreover, they mainly include informal settlement areas, areas with middle disordered texture and textures with rural background.
social-spatial segregation,
educational groups,
occupational groups, Ardabil city.
25 March 2022
1 June 2022
2 August 2022 73-92
. Corresponding author (Email: yazdani@uma.ac.ir)
Copyright © 2022 The Authors. Published by University of Tehran. This is an open access article under the CC BY license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).
Citation: Jami Odolo, M., Hasan Yazdani, M., & Jalili Sadrabad, S. (2022).Measuring the social-spatial segregation of educational and occupational groups in Ardabil city. Journal of Geographical Urban Planning Research, 10 (2), 73-92.
http://doi.org/http://doi.org/10.22059/JURBANGEO.2022.344959.1711
Extended Abstract Introduction
Due to the growing inequality among people groups, urban segregation has become an important issue in urban studies.
Unlike the pattern of racial, ethnic and religious segregation, economic-social segregation is mentioned due to the direct effect of economic inequalities (Marcińczak et al., 2016: 358). Segregation is not only a social issue, but also a spatial issue. Cities and urban areas have mental (or real) boundaries that limit access and keep citizens separated, isolated and apart. These borders or glass walls are a threat against urban society, prosperity, economic development and growth, and urban democracy (Legeby, 2013). Spatial segregation strengthens unequal and polarized access to society's opportunities.
In addition to issues related to access, the lack of communication between different social groups may increase discriminations and deprivations, deprive people from participating in different social levels, and limit employment opportunities and skills development (Feitos, 2010). Urban segregation is a significant obstacle to achieving a comprehensive, inclusive, coherent and integrated city.
The effects related to separatist elections will not only affect poor families, but other residents of the city and the structure of the cities will be affected by these consequences. According to population movements and migration factors, the people of Ardabil city have a diverse composition in terms of social and cultural aspects. Generally, each of these groups are located in the area and blocks of a specific neighborhood. The residence of low- income citizens and immigrants is mainly concentrated in the blocks located in the north-west and southeast, which include informal settlements and dilapidated structures. These blocks are not attractive to middle and upper class social groups due to the lack of practices and the low quality of the environment, so that the space of the city is full of social and economic imbalances. The consequences of this issue reflected the spatial segregation and increased the concentration of poverty. For
this purpose, the main goal of the research is how to choose the social-spatial separation of educational and occupational groups in Ardabil city. Therefore, this study will be significant, and it will implicate other studies by urban planners in the future. Moreover, this problem determines the position of the present research to help urban designers and urban planners properly suggest neighborhoods and urban areas.
Methodology
The aim of current research is considered as an applied research and its nature is descriptive-analytical research. In order to analyze the data, the text (document) mining tool, which is the results of the general population and housing censuses of (2013), and the GIS layers at the level of the regions of Ardabil city according to the political-administrative divisions of the Ministry of Interior have been used. Excel software was used for data management, Geo-Segregation Analyzer software was used to calculate the segregation-selection indices and Arc GIS software was used to draw the spatial pattern based on the segregation-selection of the mentioned major social groups. In order to achieve the goal of the research, i.e. to analyze the morphological spatial structure of Ardabil city and the effect of the segregation of urban strata on this spatial structure, first, we measure the degree of spatial segregation based on the socio-economic base. Then, the spatial structure of the city is analyzed based on spatial distribution recognition models using the nearest neighborhood average index test, general G statistic, Moran's spatial autocorrelation and multi-distance spatial cluster analysis or k- Ripley function. The statistical population of the study is the entire area of Ardabil city, divided into statistical blocks (1415 blocks) in the form of geographic information system maps and residents (482,632 people) in this city.
Results and discussion
Segregation and social inequality in urban space is the result of differential access of city areas to valuable social resources such
as material wealth, power, housing and cultural capital. In such a way that this access created many hidden and obvious differences between the areas of the city, especially in terms of the rights, life opportunities, rewards and privileges of the residents. The results indicated a moderate separation between the social classes of the city. The maps obtained from the spatial coefficient model showed that the low- income class mostly occupies the areas with the highest degree of urban deprivation, which are located in the north-west and southeast parts of the city, as well.Most of the residents of these areas are immigrants who migrated to Ardabil from nearby cities, and for this reason, these areas have had a tremendous impact on the degree of urban segregation. Immigrants from Mughan and Meshkinshahr region and from different clans of Shahsevan nomads settled in the north and north-west, and immigrants from Khalkhal cities and villages around Baghrudagh settled in the southeast of the city. The early immigrants who live in economically disadvantaged areas moved to city in order to find a well-paid and high prestigious job. However, they could not access a suitable job (mostly because they are amateur), therefore they settled in the slums of the city, and education or literacy has no importance in their lives. Since the marginal residents are mostly rural immigrants with a background of agriculture and ranching, their skills has no importance in economic construction of the city, most of them are part-time workers or peddlers and things like that.
Conclusion
The income of the residents of deprived areas is very low and poverty is one of their most obvious characteristics. In terms of economic indicators, these settlements are part of deprived areas and their lack of satisfaction with the economic situation shows the deterioration of the residents of those areas. Unequal distribution of wealth is one of the generators of segregation in cities and causes economic differences in life and people's attitude towards urban services. Obviously, the capacity of urban facilities has a certain limit. On a macro
level, the unequal distribution of wealth between big and small cities automatically causes segregation in big cities, that is, when there is no employment and amenities in small cities, segregation is born in cities.
Funding
There is no funding support.
Authors’ Contribution
Authors contributed equally to the conceptualization and writing of the article. All of the authors approved thecontent of the manuscript and agreed on all aspects of the work declaration of competing interest none.
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
Acknowledgments
We are grateful to all the scientific consultants of this paper.
هلاقم یشهوژپ
شجنس ینیزگ ییادج
ییاضف یعامتجا–
هورگ یاه را رهش رد یلغش و یلیصحت د
لیب
ولودوا یماج میرم هورگ–
و ایفارغج همانرب یزیر
،یرهش یعامتجا مولع هدکشناد
، ناریا ،لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد
ینادزی نسحدمحم 1
- و ایفارغج هورگ همانرب
یزیر
،یرهش ع هدکشناد یعامتجا مول
، ناریا ،لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد
دابآردص یلیلج هنامس
،یزاسرهش هورگ– یزاسرهش و یرامعم هدکشناد
، تعنص و ملع هاگشناد ناریا
ناریا ،نارهت ،
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
ناگژاو یدیلک :
ییادج ینیزگ ییاضف
،یعامتجا–
هورگ یاه
،یلیصحت هورگ
یاه
،یلغش رهش لیبدرا .
خیرات تفایرد :
05 / 01 / 1401
خیرات یرگنزاب :
11 / 03 / 1401
خیرات شریذپ :
05 / 05 / 1401
.صص 92 - 73 ییادج
ینیزگ
،یرهش رد رثکا یاهرهش ناهج عوضوم روخرد یهجوت
؛تسا هکارچ ییادج ینیزگ
،یرهش بجوم زکرمت دیدش رب رقف و شیادیپ تاقبط نییاپ یم دوش هک خ دو یم دناوت لماع
،شیادیپ
شرتسگ و ای دیدشت لئاسم و تلاکشم یددعتم رد رهش دوش . نیاربانب فده شهوژپ رضاح
شجنس نازیم ییادج ینیزگ ییاضف یعامتجا هورگ یاه یلیصحت و یلغش رد رهش لیبدرا تسا .
شور قیقحت یمک هدوب و درکیور نآ یفیصوت یلیلحت–
یم دشاب . هداد یاه هدافتسادروم رد
نیا
شهوژپ زا زکرم رامآ ناریا هیهت هدش و طوبرم هب یرامشرس لاس
1390 رهش لیبدرا یم دشاب .
هداد یاه زایندروم رد بلاق هشقن اب هدافتسا زا متسیس تاعلاطا
،ییایفارغج مرن
رازفا GeoDa و
لیلحت ییادج ینیزگ ییاضف دروم هیزجت لیلحتو رارق تفرگ . هب نیمه روظنم ادتبا هب جنس ش
نازیم ییادج ینیزگ کت یهورگ نیب هقبط یاه
،لااب طسوتم و نییاپ رهش هتخادرپ دش . جیاتن ناشن
داد هک نایم یاهرشق دوجوم رد رهش ییادج ینیزگ طسوتم دوجو دراد . نینچمه اب یسررب
شور یاه رامآ ییاضف دننام صخاش یگتسبمهدوخ
،ناروم نیگنایم کیدزن نیرت دحاو
،یگیاسمه
هرامآ ومع یم وG نومزآ K-Ripley رب
هیاپ هداد یاه یرامآ 1390 رب یانبم 1415 کولب
یرامآ رهش لیبدرا جیاتن ایوگ دوب هک رهش لیبدرا زا کی راتخاس زکرمتم و هشوخ یا رادروخرب تسا .
رد کی عمج یدنب یلک زا جیاتن هب تسد هدمآ رـب یانبم صخاش یاه هدافتسادروم یم
ناوت تفگ هک
راتخاس یاضف ی رهش لیبدرا یاراد ییوگلا زکرمتم تسا هب نیا هنوگ هک هنهپ ییاه هک زا نیرتلااب
نازیم تیمورحم یرهش دنرادروخرب رد
شخب یاه لامش یبرغ و بونج یقرش هتفرگرارق دنا و
ًاتدمع لماش هنهپ یاه ناکسا
،یمسرریغ هنهپ ییاه اب تفاب ناماسبان ینایم و تفاب ییاه اب هنیشیپ
ییاتسور ه دنتس .
.
1 لوئسم هدنسیون .
Email: yazdani@uma.ac.ir
:دانتسا یماج ولودوا ، میرم ؛
،ینادزی
،دابآردص یلیلج و نسحدمحم .هنامس
( 1401 .) شجنس ییادج ینیزگ ییاضف یعامتجا– هورگ یاه یلیصحت و
یلغش رد رهش لیبدرا هلجم . شهوژپ یاه یایفارغج همانرب یزیر یرهش 10 ، ( 2
،) 92 - 73 .
http://doi.org/10.22059/JURBANGEO.2022.344959.1711
74
هلجم شهوژپ یاه یایفارغج همانرب یزیر یرهش ۀرود ، 10 ۀرامش ، 2 ، ناتسبات 1401
همدقم اب هجوت هب ر دش یرباربان یاه ازور زف نو رد ایم ن هورگ یاه رم د یم
، ینیزگ ییادج رهش
ی ا رم هزو هب هلئسم یمهم رد
شهوژپ یاه رهش ی لیدبت هدش ا تس . لاخرب ف ا وگل ی دج ا اهینیزگیی ی ژن دا ی
، یموق و یبهذم زا ینیزگ ییادج ا
اصتق د ی -
ا یعامتج هب ناونع لصاح ریثأت یقتسم م یرباربان یاه ا اصتق د ی ای د یم دوش
Marcińczak et al, 2016: 358 ( .)
ییادج
ینیزگ هن اهنت هلئسم تسا یا ا یعامتج هکلب کی هلئسم ییاضف مه ا تس . اهرهش و قطانم رهش ی اراد ی رم ز اه ی ذ ینه
( ای او یعق ) دنتسه هک یسرتسد اه ار دحم دو یم دنزاس و رهش و دن نا ار زجم
،ا ا رد زن او و هدشادج هگن یم دنراد ا . نی رم ز اه ای
یاهراوید هشیش
یا ( دنتسه یرهش یسارکومد و یداصتقا دشر و هعسوت ،هافر ،یرهش هعماج هیلع یدیدهت
Legeby,
.)2013
ینیزگ ییادج ،ییاضف
یسرتسد یاه ربان ا رب و یبطق دش ه هب تصرف یاه هعماج ار یوق رت و دیدشت یم دزاس . لاع هو
رب لئاسم وبرم ط هب سرتسد ی اه
، دع م را ابت ط ایم ن هورگ یاه افتم تو ا یعامتج نکمم ا تس ضیعبت اه و تیمورحم اه
ار
ا زف ا شی د ده ار دارفا ، زا
اشم ر تک رد وطس ح ا یعامتج فلتخم رحم مو اس دز و تصرف یاه یلغش را و اقت ء تراهم اه ار
شهاک و دحم دو ( دزاس
Feitosa, 2010
.) ینیزگ ییادج یعنام یرهش
لباق هجوت رب ا ی د س یبایت هب رهش ی رف ا ریگ
،
همه لومش هب طبترم راثآ .تسا هچراپکی و مجسنم ، دج
ا اهینیزگیی هن
اهنت هجوتم هداوناخ یاه ریقف یم دوش هکلب د رگی
انکاس ن رهش و نینچمه اتخاس ر اهرهش ا زا نی اهدمایپ رثأتم وخ ا دنه دش .
رد اهرهش
، ینیزگ ییادج یکیزیف
نیب ا رف دا و ای نیب تیلاعف اه را ابت یط میقتسم اب یگژیو یاه ییاضف ،دراد یتقیقح هک
هلئسم ینیزگ ییادج ار
رب ا ی همانرب نازیر و رط ا اح ن رهش ی هب کی رگن ا ین لیدبت هتخاس ا تس . رتشیب شهوژپ یاه طبترم
اب ینیزگ ییادج هب یرهش
ینیزگ ییادج ای و یتنوکس
ینیزگ ییادج و هتفای لیلقت نکسم
هدشدودحم دنا
. ره دنچ ا نی
ور ی رک د اه رد یک قیمع زا یگنوگچ ینیزگ ییادج
ا و هکنی هورگ یاه ا یعامتج هنوگچ رد رهش وت ز عی یم دنوش ارا هئ یم دنهد
ا ام زا ریثأت اخ ص طیحم هتخاس هدش اد یشن هب د تس یمن دنهد . هنوگچ هتخاس ندش و اتخاس ر نتفای رهش یسرتسد یاه ا رف دا
هب عبانم
، لاوصحم ت و امدخ ت رهش ی ار تحت ریثأت ق رار یم دهد (
Legeby, 2013
.) زا یکی مهم نیرت یاهدمایپ ییادج
ینیزگ هب رهش حطس رد ندروآ دوجو
هلحم یاه یرهش توافتم رظنزا
ینوکسم و یداصتقا ،یعامتجا یم
دشاب لماوع .
داجیا بجوم یرایسب ینیزگ ییادج
یم دنوش . هلمجزا لماوع نیا یم
ناوت یداصتقا لماوع هب یعامتجا و
لماش( هک
)یگدنز هب دیما و نیمز تمیق ،تورث ،صصخت ،داوس حطس ،دمآرد ،لاغتشا یم
دوش .درب مان ار شهوژپ
یاه ینیزگ ییادج
رهش ی و للع دیپ ا شی نآ اه هب رد ک رف آ اهدنی ی ییاضف - ا یعامتج و زیناکم م ییاه هک لاماعت ت را و اطابت ت ایم ن هورگ اه و
اقبط ت افتم تو ا یعامتج ار لکش هداد کمک یم دنک . مهف اد و یشن قیمع زا ینیزگ ییادج ییاضف
رد اهرهش رب ا ی
رط ا یح و تیوقت تسایس یاه یمومع هب روظنم ابم هزر اب رتسگ ش ینیزگ ییادج ییاضف
و رف آ اهدنی ی ییاضف - ا یعامتج
طبترم اب نآ ایسب ر مهم و رض رو ی ا تس . تسایس یاه رهش ی هب اهرهش کمک یم دننک ات اب زیناکم م ییاه هک ییادج
یزگ ین رهش ی ار دیلوت یم دننک ابم هزر دننک و ای ا هکنی آ اث ر نآ اه ار هب دح ا لق دنناسرب
؛ تسایس ییاه هک اعت لد و رب ا رب ی
ا یعامتج رد اهرهش ا ار زف ا شی و تیوقت یم دنشخب د یسرتس رهش و دن نا ار هب امدخ ت رهش ی ا زف ا شی یم دنهد و هجیتنرد
یرباربان یاه ا یعامتج رد اهرهش شهاک یم دبای (
Bogus,2008
.)
رد هدیدپ نیا لماک کرد هچرگا او
یتیعق هتفهن ا تس هک ینیزگ ییادج وصحم
ل یمتسیس دیچیپ ه ا تس ا ام رد ک رتشیب و
رتهب ار هطب نیب اتخاس ر ییاضف رهش ا و اهوگل ی ینیزگ ییادج زا
وع ا یلم دنتسه هک ثعاب تیقفوم ا رد رج ا ی حرط اه و
تیقفوم رد تیریدم رهش ی یم ددرگ . نیاربانب یداصتقا لماوع -
یعامتجا یم
دناوت ببس ینیزگ ییادج نیا رد هک دوش
هقادم دروم شهوژپ هتفرگرارق
هدیدپ هب نتخادرپ اذل .تسا ییادج
ینیزگ یاه رظن هب یرورض رایسب یرهش یم
دسر هک ارچ
یلااب نازیم ینیزگ ییادج
رهش فلتخم یحاون رد یم
دناوت و رقف زکرمت تیمورحم
یاه نآ زا یشان ،
هلمجزا دوبمک
تصرف یاه و یمومع تامدخ ،یلغش ضیعبت
یاه ار تیانج و مرج خرن نازیم شیازفا نوچمه ییاهدمایپ دوخ هک دیدش
رگید فرط زا و دیامن دیدشت ،دراد هارمه هب پ ندش تسس ثعاب
ی اهدنو ی اسمه ی گ ی و لکش یریگ تاساسحا ی یم دوش هک
هولاع دنرادروخرب نآ زا کچوک عماوج ا رب
ی ن گدنز ی عمج رانک رد راک و ی
ت گرزب ی ه هک ی چ پ عون ی دنو ی سح ،دنرادن
ازفا ار لباقتم رامثتسا و تباقر ی
ش یم دهد ،یدرجانس یبجر و یدزی یلپاپ(
1389 : 288 - 296 .)
دبت اب ی ل رهش لیبدرا زکرم هب ی ت زوت و ناتسا ی
ع رجاهم بذج ثعاب ناتسا حطس رد لاغتشا تاناکما لداعتمان ی
ن ا هب ی ن
دش رهش ه هب هنوگ یا ا عومجم هک ی
ن ازفا هب لماوع ی
ش عمج ی ا ت ی ن سررب .تسا هدش رجنم رهش ی
عمج تاعلاطا یت
ی ناتسا
بدرا ی ل ناشن یم دهد رهش ماظن رد هک ی
ا ی ن بدرا رهش ،ناتسا ی
ل هب ناونع رهش ماظن ،لک رب رهش تسخن ی
رد .دراد طلست
رامشرس لاس ی 1385 هش ،یناتسا تامیسقت و ناریا رامآ زکرم یاراد لیبدرا ر
418262 لاس یرامشرس رد و تیعمج رفن
1395 یاراد ، 529374 ،ناریا رامآ زکرم نکسم و سوفن یمومع یرامشرس( تسا هدوب تیعمج رفن
1395 - 1385 ؛)
مه نامز اب ای ن رس دشر ی ع عمج ی ت ناوتان و ی نچمه و نادنورهش هب بسانم تاناکما و تامدخ هئارا رد ی
ن دوکر تیلاعف یاه
تعنص ی
، رهش رقف ی ن ی ز بلاق رد ار دوخ هنهپ
یاه قف ی شنر ی ن شاح و لخاد رد ی
ه رهش شرتسگ هتفای .تسا هب هنوگ یا هک
زکرم تاعلاطم یسررب
یاه ژتارتسا ی ک ر داهن ی تسا روهمج ی سا رد نات بدرا ی ل پ رگناشن ی اهدما یی لااب خرن نوچمه ی
بی راک ی
، دنور یشیازفا بیسآ یاه داوم ،عازن ،یشکدوخ ،یعامتجا یلااب خرن ،)ردخم
یب یداوس ،یشزومآ یاهاضف دوبمک و
یتسرف رجاهم ،
هیشاح ینیشن ،ناراکمه و ینابرق( تسا هتشاد ار یعامتجا هیامرس بسانمان تیعضو ، 1400
: 90 .) نینچمه
ن رباربا ی رد کولب یاه رهش ی لیبدرا رادروخرب رد ی
زا صخاش یاه اپ هعسوت ی اضف لداعت مدع و راد یی
رود تابجوم ی
رهش
زا صخاش یاه اپ هعسوت ی رهش راد ی ا .تسا هدش ی
اهاضف ن ی رباربان و نوگمهان هن
اهنت رد ک رهش هرتسگ ل تسا دوهشم
لب ک ب رد ه ی ن کولب یاه ب رهش ی رتش ییامندوخ یم
دنک . مع هاگن اب ی
هب ق هفلؤم یاه اپ هعسوت ی رهش راد ی ، هب هژیو تلادع
،نزاوتم دشر و یطیحم تلادع ،یعامتجا یم
ناوت د ،یلم ،یناهج فلتخم حوطس رد نآ هیام رهوج تفایر هقطنم
یا و
قطانم نورد یرهش .تسا هتفهن نیازا
ور تیمها کولب اه قطانم و هجوت دوبن و قطانم و تلاحم نانکاس یتیاضران و
ربارب دنچ ار شهوژپ نیا ترورض و تیمها ،هنیمز نیا رد یفاک یم
دنک یسررب و لیلحت هب شهوژپ نیا رد . یادج
ینیزگ ی
رد یرهش کولب
یاه فلتخم لیبدرا رهش هتخادرپ
هدش .تسا هب هجوت اب بیترت نیدب تکرح
یاه لماوع و یتیعمج
لیبدرا رهش نامدرم ،ترجاهم اراد
ی بیکرت یعونتم هب احل ظ و .دنتسه یگنهرف و یعامتجا هب
روط ماع مادکره نیا زا
هورگ اه و هدودحم رد رد
کولب یاه رد عقاو هلحم یو هژ هتفایرارقتسا دنا
نارجاهم و نانکاس تنوکس . مک
ناوت دمآرد اب و
نییاپ
ًاتدمع رد کولب یاه رد عقاو یقرش بونج و یبرغ لامش هدنریگربرد هک
هاگتنوکس یاه هدوسرف تفاب و یمسرریغ
تسا هتفایزکرمت .تسا
نیا کولب اه هب د لیل دع م یرادروخرب اه
و تیفیک نییاپ یطیحم اج بذ هورگ اه ی ا یعامتج اب حطس
طسوتم و لااب ی رهش دنتسین هب یروط هک اضف ی رهش اشرس ر زا دع م لداعت یاه ا یعامتج و ا اصتق د ی دش ه ا تس . اب ز ات ب
ا نی هلئسم رد ینیزگ ییادج ییاضف
تسا هدش رجنم رقف زکرمت هب ،هدیدرگ سکعنم .
شهوژپ نلاک فده روظنم نیا هب
یگنوگچ ینیزگ ییادج
ییاضف یعامتجا –
رگ هو یاه را رهش رد یلغش و یلیصحت د
لیب یم دشاب . نیازا ور و تیمها
نآ جیاتن و هدوب نشور و حضاو شهوژپ نیا ترورض یم
دناوت هب تروص هدنیآ رد یدربراک هدافتسادروم
همانرب نازیر یرهش
و نازاس رهش .دوش عقاو
نینچمه نیا هلئسم هب ندناسر کمک یارب ار رضاح قیقحت هاگیاج همانرب
ر نازی ناحارط ،یرهش
و یرهش نازاس رهش تهج
همانرب یزیر صخشم یرهش قطانم و تلاحم حیحص یم
دنک .
( هــهد رــخاوا زا یعاــمتجا تلادــع درکراــک و موــهفم 1960
یاــیفارغج و دــش ییاــیفارغج تاــیبدا دراو ،دــعب هــب )
ریاــس زا شیــب ار لارــبیل و لاــکیدار تــحت بــتاکم
ریثأــت ( هــهد زا .داد رارــق 1970
یور ) لــیلحت هــب یتــسیسکرام درــک
لئاــسم .دــیدرگ لیدــبت راذــگ و دــنمورین ناــیرج کــی هــب یــبرغ هتفرــشیپ یاهروــشک رد یرهــش و ناتــسلگنا رد
تلاایا هدحتم فارغج ، ـی ناد ی لـثم لـیمکت هـب روـبفل یرناـه هـسنارف رد و یوراـه دـیوید هـیرظن
یاه هعماج یتخانـش رد
هــنیمز لئاــسم ( دــنتخادرپ یرهــش تاعوــضوم و و یــبیبح
،ناراــکمه 2012
: 104 یــسررب هقباــس زــین نارــیا رد .)
76
هلجم شهوژپ یاه یایفارغج همانرب یزیر یرهش ۀرود ، 10 ۀرامش ، 2 ، ناتسبات 1401
هـهد ود هـب ییاـضف تلادع و ینوگمهان تاعوضوم خا
ـی ر یمرب ددرـگ هـک هـلمجزا یم ناوـت راـثآ هـب ،ییوکـش و ورـفا
هلاسر یاه تلااقم رگید و دابآردص یلیلج ،یفیرش ، ورفا .درک هراشا
( دابآردــص یــلیلج 1395
هــب دوــخ یرــتکد هلاــسر رد ،) ریثأــت
داــجیا هارگرزب یاــه نورد یرهــش نازــیم رــب ییادــج
ینیزگ ییاضف یعامتجا–
هـلحم یاه مه راوـج اـب نآ اـه .تـخادرپ هـتفای
یاه هارـگرزب هـک دوـب نآ زا یکاـح شهوژـپ
ببــس )ع( یــلع ماــما یــنیزگ ییادــج
رد هــلحم یاه اــما .تــسا هدــش کدــف و ناــمرک ریثأــت
نازــیم رــب هارــگرزب نــیا
ینیزگ ییادج هلحم
یاه زا رـتمک ارا و لـگزا هـلحم
یاه کدـف و ناـمرک یم
دـشاب تـسا لـیلد نـیا هـب هـتفای نـیا .
هارــگرزب داــجیا زا لــبق هــک یــنیزگ ییادــج
ییاــضف - نیــب یعاــمتجا هــلحم
یاه داــجیا و هتــشاد دوــجو ارا و لــگزا
هارگرزب ریثأت نازـیم رب یمک یـنیزگ ییادـج
نیارباـنب .تـسا هتـشاد یم
ناوـت اـجیا هـک تـفرگ هـجیتن د
هارگرزب اـه رـب
یـنیزگ ییادج ییاـضف
یعاـمتجا– هـلحم
یاه مه راوـج نآ اـه ریثأـت یم دـنراذگ یراذـگریثأت تدـش اـما ، نآ
اـه هتـسب
هب یگژیو یاه هلحم یاه مه راوج نآ اه توافتم یم دشاب .
( ناراکمه و یدابآریم 1397
هب ناونع اب یشهوژپ رد ،) بت
یی ن لحت و ی ل اضف لداعت مدع یی
ماوع شجنس و رب رثوم ل
و زکرمت ینیزگ ییادج داباهم رهش رد
مدع زا ناشن هعسوت
یگتفای اذل .دراد داباهم رهش بولطم لماع
هلئسم زاس ، لباق هجوت
اراد و ی ولوا ی ت اضف راتخاس رد یی
ا بجوم هک ،داباهم رهش ی
داج ادج ،فاکش یی
زگ ین ی اضف زکرمت و یی
نچمه و ی ن اراد ی
بی رتش ی ن اضف لداعت مدع رب رثا یی
دبلاک لماع ،تسا داباهم رهش ی
رد و سأر نآ اه تاسیسأت رهش تامدخ و
ی تسا .
( ناراکمه و نایعیفر 1397
رد ،) هعلاطم یا یسررب ناونع اب ییادج
ینیزگ یاه یعامتجا - دهشم رهش رد نارجاهم ییاضف
نایب یم دنک دهشم نارجاهم هک
ًاتدمع ناکم ییاه باختنا تنوکس یارب ار یم
دننک ت اب هک و یداصتقا هاگتساخ هب هجو
یعامتجا ناش یارب نآ اه هاگتساخ اب نارجاهم ؛تسا تعاطتسا لباق فیعض
رت
ًاتدمع تنوکس یقطانم رد یم
دننک هک رظنزا
یدبلاک .دنرادن رارق یدعاسم طیارش رد یتنوکس–
هجیتنرد و رهش یلصا تفاب زا نارجاهم ندرک ادج نمض لماوع نیا
،رگیدکی زا یزگ ییادج
ین دیدشت دهشم رد ار ییاضف فاکش و یم
دنک .
( یئاضق و یفطل 1398
) شقن یسررب هب ، ینیزگ ییادج
رد لکش یریگ تفاب یاه تنحم هدز .دنتخادرپ یرهش اتن
ی ج
ناشن یم دنهد ود ره هک هدیدپ
ینیزگ ییادج و
تنحم یگدز رهش ی رد هدودحم هعلاطمدروم تیفیکاب
یاه ور نوگانوگ ی
هداد دنا . مهرب ا داهن ی ن دپ ود ی هد رد هدودحم مساق دابآ ن ی ز ناشن یم دهد هک کولب یاه ادج و هدوسرف ظاحل هب هداتفا
داصتقا ی - ا عامتج ی دبلاک و ی
ًابیرقت ،دنتسه رگیدکی رب قبطنم ا هب
ی ن هک ینعم ینیزگ ییادج
عض رشق زکرمت و ی
ف و
اوزنا ی نآ اه اس زا ی ر هورگ اه زا ، کی وس گدوسرف شرتسگ هب ی
رد تفاب یاه رهش ی یم دماجنا د زا و ی رگ دوجو وس
تفاب یاه ارش ،فلتخم داعبا رد هدوسرف ی
ط ارب ار ی ینیزگ ییادج راشقا زکرمت و
رادروخرب مک رهش
ی هم یا یم دزاس .
لادرنه و نسلین (1
2019 ناونع اب یشهوژپ رد ) ینیزگ ییادج
نیب یلاع شزومآ یاراد دارفا لاس
یاه 1990 ات 2012
ن دئوس رد نینس رد یلاع تلایصحت یاراد دارفا زا ییلااب مهس هک دنداد ناش
25 ات 64 یگلاس ینیزگ ییادج ییاضف
رد یرتمک هزوح
.دنراد ییایفارغج ینیزگ ییادج
زا رتشیب یرهش یحاون و رهش حطس رد کولب
یاه هچرگ .تسا یرهش
یاهوگلا ینیزگ ییادج نیب
لاس یاه 1990 - 2012 ،تسا هباشم نیااب
لاح
، لاس رد دارفا 2012
اب هسیاقم رد 1990
رتشیب
قطانم رد نیزگ ییادج
یگدنز یم دننک .
ناراکمه و یکتوک (2
2019 ناونع اب یشهوژپ رد ،) ینیزگ ییادج
شیازفا اب دنداد ناشن ناناوجون و ناکدوک تملاس و
ینیزگ ییادج رد تسوپهایس ناناوجون و ناکدوک تملاس ،
235 اکیرمآ یرهش هقطنم ظنزا
ر رتدب یتشادهب یم
دوش . ییادج
ینیزگ ییاضف هب ناونع بوسحم یداهن ضیعبت رهظم یم
دوش رد یگدنز قیرط زا و نکسم
یاه یب تیفیک و رقف زکرمت ،
1. Nielsen & Hennerdal
2. Kotecki
هب یسرتسد شهاک تصرف
یاه دارفا تملاس رب یشزومآ و یداصتقا ریثأت
یفنم یم دراذگ یفاکان یسرتسد ،ریقف ناکدوک .
هب تبقارم یاه یتشادهب تیلولعم نازیم و دنراد
نآ اه یاهراتفر ضرعم رد زین ریقف قطانم رد ناناوج .تسا رتشیب
تنوشخ زیمآ و لکلا ،راگیس فرصم ، یرام
اناوج تسا نکمم و دنراد رارق تراهم
یاه یرتمک یهاگشناد و یفطاع ،یتخانش
ریاس هب تبسن هلحم
اه .دنشاب هتشاد
یتاولاس (1
2020 هعلاطم رد ،) یزگ ییادج
ین ییاضف و رییغت تا اب رور ی آ رد نت ایب ن رک د ا رف دا رد هموح رهش یروراب
رتلااب ی تبسن هب قطانم زکرم ی ور و اهاتس ی مه راوج راد دن رد . رم ا لح وا هیل ر دش ینیشنرهش
، قطانم رهش ی اب رور ی
ییلااب اد دنتش . اب تیبثت ینیشنرهش
، زیم نا اب رور ی ا نی قطانم شهاک تفای . زا رط ف د رگی ینگمهان ییاضف
رتشیب ی رد
زیم نا اب رور ی ا اجی د ش ـ د . هب یروط هک قطانم هموح رهش ساسا رب رش ا طی یداصتقا ا ــ
یعامتج زا زکرم رهش دج ا دندش و
اب رور ی رتلااب ی زین تبسن هب قطانم زکرم ی راد دن . هجیتنرد رش ا طی اب رور صاخ هورگ کی ی رظنزا
یداصتقا ،یعامتجا–
هدنریگربرد تسا صاخ یرهش لدم کی
.
2لیِف ( 2021 رد ) هلاقم یا ناونع اب ینیزگ ییادج
هطبار یا هطبار درکیور کی یارب ار یبوچراچ هب یا
ینیزگ ییادج
یم داجیا یعامتجا یاهراتخاس نیب یاهدنویپ و ،تلاماعم ،تلاماعت یاهراتخاس رب هک دنک
دیکأت دراد نیا رد نینچمه .
طابترا ینیزگ ییادج یسررب هب هکنیا نمض شهوژپ تا
هتخادرپ هدش شکمشک رد فلتخم نارگیزاب بیاعم و ایازم هب تسا
ینیزگ ییادج اذل .تسا هتخادرپ زین تاطابترا
کیکفت هک تسا نیا ریگارف عوضوم کی
زیچ مظنم تارثا و للع اب صاخ نآ
تسین یداعریغ هک تسا طباور زا ضقانتم ًاتاذ یراتخاس یگژیو کی هکلب
هب ناونع ارب نارگیزاب شلات لماکت لرتنک ی
یم دبای
.
اب رم رو ی رب شهوژپ یاه وص تر هتفرگ را رد ابت ط اب وضوم ع رضاح یم ناوت هب ا نی ا رم یپ رب د هک رد حطس رهش درا لیب
ژپ و یشه رد اب ب یگنوگچ ینیزگ ییادج
ییاضف یعامتجا–
هورگ یاه را رهش رد یلغش و یلیصحت د
،لیب وص تر هتفرگن
ا تس . نینچمه هب روظنم رپ رک ند خ ﻸ یاه ژپ و یشه وجوم د و ای روآد ی زل مو هجوت حطس رد یعامتجا و یداصتقا تلادع هب
لیبدرا رهش قطانم ار رد
یاتس تیریدم ولطم ب هلئسم
،ینونک ا نی ژپ و شه فدهاب کمک هب دوجوم هلئسم دوبهب رد
لاس یاه آ یت وص تر هتفرگ ا تس . نیازا ور لیلحت یسررب هب رضاح قیقحت ، ینیزگ ییادج
ییاضف تجا–
یعام هورگ یاه
را رهش رد یلغش و یلیصحت د
.تسا هتخادرپ لیب
یرظن ینابم هب لومعمروط رهش عماوج رد مدرم ،
ی دارـفا ترواجم رد ی
گدـنز ی یم دننک ک عامتجا تلزنم ه ی
ربارب ی اب نآ اه .دنراد
نیازا ور رگیدکی زا یرهش تلاحم یعامتجا یاهراتخاس ، توافتم
دنا ؛ هورگ یاه مک دمآرد حم رد یگدنز ریقف تلا یم
دننک و
هورگ یاه و تلاحم دمآردرپ هموح
یاه باختنا ار اهرهش یابیز و ملاس هدرک
دنا دارفا نآ رد هک یتنوکس یوگلا نینچ .
یاراد توافتم هاگتنوکس
یاه ،دنتسه یتوافتم ینیزگ ییادج
هتفگ یم دوش ،یرای و ییلاوت(
1390 : 86 .) یم ناوت تفگ
ینیزگ ییادج یگنوگچ هب
هقبط یدنب ییایفارغج و یعامتجا هورگ
اه یتقو هک هعماج رد هب
تروص یگدنز هناگادج یم
دننک
یم دزادرپ (
Shala and Quainoo, 2007: 15
.) هب ترابع رگید ینیزگ ییادج همشچرس تیعقاو نیا زا اهرهش رد
یم دریگ
نانکاس هک رظنزا
یعامتجا هاگیاپ و داژن ،بهذم ،دمآرد هب یداصتقا –
د هتس اه و هورگ یاه میسقت یددعتم یم
دنوش
،مدقا ییاباب و تولخ یرایدنفسا(
1392 : 1 هب هلئسم نیا ؛) لکش
یریگ هزوح یاه رجنم اهرهش رد یعامتجا ناسمه
یم دوش ( ییاباب مدقا ، 1386 : 163 موهفم ،نیاربانب .) ینیزگ ییادج
،ینغ و ریقف نایم هدنیازف کیکفت هب هورگ
یاه ،یبهذم
1. Salvati
2. Fiel
78
هلجم شهوژپ یاه یایفارغج همانرب یزیر یرهش ۀرود ، 10 ۀرامش ، 2 ، ناتسبات 1401
،یموق ( دراد هراشا طسوتم هزادنا شهاک و یدمآرد
Firman, 2004: 350
.)
عقاورد یعامتجا تازیامت ، دیدج ییاضف–
ساسا رب حطس ،لاغتشا تیعضو ،یتیعمج راتخاس نوچمه نوگانوگ لماوع
و صاخ یاهوگلا ندمآ دوجو هب بجوم دمآرد حطس و تلایصحت هشوخ
یاه تسا هدش اهرهش رد یتوافتم و فلتخم
(
Lee and Kwan, 2011: 496
یبهذم تاداقتعا و ربارب یداصتقا ،یعامتجا هاگیاپ اب یهورگ ره ،ساسا نیا رب .)
ای ناسکی مه
داژن مه درگ ندوب یم
دنیآ ای هقطنم و هلحم
یا باختنا دوخ تنوکس یارب ار یم
دننک ،ناراکمه و ینادزی(
1395 : 200 نوچ یناگژاو ،یلئاسم نینچ بقاعتم .)
« رهش لامش
» و
« رهش بونج »
ای یدنب هلحم ،
هیلا یدنب یدنبزرم و
دیدپ یعامتجا یم
دیآ . یم ناوت تفگ ینیزگ ییادج اهرهش رد
هلمجزا تحت هک تسا یلئاسم ریثأت
رد و فلتخم یاهدنیارف
لکش نامز یط یم
دریگ یگنوگچ . لکش
یریگ نورد رد یعامتجا طباور هک تسا ییاهاضف اب طابترا رد دنیارف نیا
طیحم یاه رد ار ییایفارغج نامز
یاه و هدرک فیرعت فلتخم هطبار
،قیلاع ،مکاح یژولوئدیا ،هعماج ،دارفا اب ار یکیتکلاید
تساوخ اه ، یگژیو یاه رارقرب هعماج نامه رد یگنهرف و یعامتجا ،یداصتقا یم
دنک ،ساسا نیمه رب . یم
ناوت تلع تفگ
ینیزگ ییادج هاگیاپ ریظن یددعتم لماوع رد ار
نادنورهش و اهراوناخ یداصتقا ،یموق ،یبهذم ،یگنهرف ،یعامتجا
تسج وجو ،ناراکمه و یرومیت( درک 1396
: 3 ،نینچمه .) هعلاطم
ینیزگ ییادج هب
یلکروط فده نیا اب هجوتدروم
هتفرگرارق دناوتب هک تسا
کرد زا ناکم یبای ( دنک داجیا یعامتجا یاهاضف رد دارفا
Watts, 2005: 166
.) هیرظن
هب یرهش یژولوکا نییبت
نینچ هورگ یدنب اه و ییادج ینیزگ اه یم دزادرپ ( یجاح داژن ،ناراکمه و 1394
: 36 طباور و )
لباقتم هورگ یاه رد ار یناسنا طیحم
یاه یگنوگچ و رهش فلتخم ینیزگ ییادج
یاهاضف تخاش و رهش تیعمج
هدافتسادروم نآ
اه لیلحت و یسررب ار یم
دنک ،یفام(
1391 : 99 ،بوچراچ نیمه رد .) ینیزگ ییادج
یلحارم یط بلغا
ماجنا یم دریگ هک هب روط هصلاخ ترابع دنا :زا 1 هلحرم نیا رد :ذوفن . و دارفا زا یکدنا رامش
هداوناخ ییاه هک رظنزا ،یموق
مدرم رتشیب اب ینابز و یبهذم ،یداژن توافتم
دنا دراو هقطنم یا رهش زا یم دنوش ؛ 2 . موجه نیا رد : زا یدایز رامش هلحرم
هداوناخ اه هب هورگ نامه دارفا و هقطنم
یا دراو رهش زا یم
دنوش هک
ًلابق و دارفا زا یدادعت هداوناخ
یاه مه ناشهورگ لاغشا
هدرک دنا ؛ 3 هلحرم نیا رد :تیبثت . همادا
رد تماقا و ترجاهم هقطنم
لاغشا هدش رهش کی رد نامجاهم کچوک هعماج هب
قا و تباث تلاح یمئاد تما
یم دهد ؛ 4 دادعت :ندش هدوت و مکارت . هداوناخ
یاه مجاهم هن اهنت تیبثت یم دوش هکلب ، هبزور زور
دادعت هب نآ اه هدوزفا یم دوش ( ییاباب مدقا ،ناراکمه و 1393
: 479 .) عقاورد دصقم رهش هب دورو اب نارجاهم ، هلحم
یا ار
باختنا یگدنز یارب یم
دننک هاگیاپ زا رثأتم هک و یداصتقا ،یعامتجا
هقلع یاه موق ی نآ تساه ا . ی ببس باختنا ن
لکش یریگ اهوتگ یی رهش فلتخم طاقن رد یم
دوش ک ه هجیتن نآ ینیزگ ییادج نیا .تساهرهش رد کیژولوکا و ییاضف
ینیزگ ییادج یرهش یگدنز یعامتجا دعب رد یفنم و تبثم یاهدمایپ و تلاوحت ببس
یم دوش ( یجاح داژن ناراکمه و ،
1394 : 44 .)
ینیزگ ییادج یعامتجا
ییاضف–
زا تدم اه پ ی ش ادج ثحب یی
زگ ین ی عامتجا ی عامتجا مولع رد ی
رج ی نا تدم زا سپ هچرگا ؛تسا هتشاد ی
پ اب ی دنو ندز
ای ن اب ثحابم لیلحت
یاه اضف ی ــ ی
، دج موهفم ی
د ی مان اب ینیزگ ییادج یعامتجا
دش حرطم ییاضف– (
Dupont, 2004;
Lima, 2001; Romero et al, 2012: 76
.) ندومن رارقرب اب هک یموهفم اب عامتجا طابترا
یگژیو یاه ناکم ی عس ی رد
سررب ی ینیزگ ییادج عامتجا
ی مز رد ی هن اربانب .دراد نآ عوقو ی
ن اب ی تس ی تفگ هب یلکروط ور ود
ی درک رد هدمع
هیزجت لیلحتو اهوگلا ی ادج یی زگ ین ی دوجو تسا هتشاد
Marcińczak et al, 2014: 1406( .)
هک تسخن درکیور هشیر
یاه وگاکیش بتکم هب نآ یمرب
ددرگ زرا لماش ، ی
با ی مومع ی اهوگلا ی ینیزگ ییادج یم
دوش
انبم رب هک ی
دودحم دادعت ی
اب هک تسا صخاش ی
ک ددع رادقم ی
، ان ربارب ی زوت رد ی ع ی ک رد هورگ ی ک عمج ی ت هدرتسگ رت
و یا هطبار رد ریاس اب هورگ اه یسررب ار یم
دنک .
یلحم یاهوگلا رب ،تسا رتدیدج هک مود درکیور دیکأت
یم دنک و صخاش یاه مومع ی شقن مک تیمها یرت .دنراد
هب ترابع رگید تاعلاطم ینیزگ ییادج اضف رظنم زا
یی هرتسگ رد و نلاک
اهرهش سررب ی یم دوش ؛ هب یروط هک زوت هوحن ی ع
ای ن یرباربان یاه عامتجا ی ن ی ز .تسا حرطم
عقاورد فت مومع هعلاطم توا ی
ادج یی زگ ین ی اب ینیزگ ییادج عامتجا
_ی اضف یی ی ا هب ترابع رگید لحم هعلاطم ی
ییادج
ینیزگ ازفا هک تسا نآ ی
ش رد هقبط یدنب عامتجا ی
، هب صوصخ کشت رد ی ل هورگ یاه و مورحم یا
اضف باتزاب ،هبخن یی
رد
ازفا ی ش ینیزگ ییادج دراد ییاضف
(
Weclawowicz, 1998: 170
،) م و و یعامتجا تیعقو امت
ی ل گدنز کبس ظفح هب ی
یا وه ی ت بجوم ،هورگ هشوخ
یدنب تنوکس ی امت و ی تاز اضف یی حم رد ی ط رهش ی یم دوش (
Spevec and Bogadi,
2009: 445
.) یسررب نیاربانب ینیزگ ییادج
یعامتجا ییاضف–
آرف هعلاطم لماش ی
دن اه ی ینیزگ ییادج هورگ
یاه
عامتجا ی نچمه و فلتخم ی
ن ریثأت ا ی ن آرف ی اهدن اهاضف رب ی گدنز ی ک و یف ی ت نآ تساه ا زا و ی ن رظنم هعلاطماب فرص
ینیزگ ییادج مومع
ی توافت ادیپ یم دنک ،تباث و رایرهم(
2012 : 2 .)
شور شهوژپ
ژپ و شه رضاح رظنزا ده ف رد وح هز شهوژپ یاه اک ر رب د ی و رظنزا تیهام شور و قیقحت ز رد رم ه قیقحت یاه
یفیصوت - یلیلحت هب ش ـ ام ر یم دور . تهج هیزجت لیلحتو هداد اه رازبا زا جیاتن هک یواک )دنس( نتم یرامشرس
یاه یمومع
لاس نکسم و سوفن 1390
یم دشاب و هیلا یاه یرادا تامیسقت بسحرب لیبدرا رهش قطانم حطس رد GIS
یسایس–
روشک ترازو هدافتسا
هدش .تسا زا هدافتسا اب مرن
یاهرازفا
Excel
تیریدم تهج هداد
اه ، مرن رازفا
Geo-Segregation
Analyzer
هبساحم تهج صخاش
یاه ینیزگ ییادج و
مرن رازفا
Arc GIS
ییاضف یوگلا میسرت تهج ساسا رب
ییادج
ینیزگ هورگ یاه .دش هدافتسا روکذم هدمع یعامتجا هبساحم
اه نیا رد مرن رازفا هس لماش ، هلحرم
:تسا ریز یساسا
هک تاعلاطا لودج لیکشت
؛تسا یرهش یحاون رد هورگ ره تیعمج لماش
هب
یریگراک لومرف
یاه صخاش اه
؛
جیاتن زا نتفرگ یجورخ
لیاف یاه دننام ینتم لیاف( یجورخ .)... وtxt
لکش 1 . هوحن هبساحم صخاش اه رد مرن رازفا رگلیلحت ینیزگ ییادج
