DOI: 10.22059/JPLSQ.2021.318546.2698
Denial of Benefits Clause and its Role in Limiting Nationality Planning in Investment Arbitration
Precedent
(Type of Paper: Research Article)
Pouria Askary1, Niloofar Saeedi2*
Abstract
Large numbers of investment treaties and variety in their content have encouraged many investors to search for a desirable treaty and access such treaty with strategic change of nationality. This process called nationality planning increases investors protected under the treaty and the possibility of disputes against host state. Including Denial of Benefits clause is one of the solutions of states for limiting third state or host state investors’ strategic access to treaty. This clause can potentially deprive third state investors from treaty. Although, using this clause depends on various procedural and substantive requirements. Because of that it is important to assess, by analyzing investment treaties and arbitration judgements, how arbitrations interprete procedural and substantive requirements of DOB and the impact of this interpretation on limiting Nationality Planning? Treaties and judgments analisys indicates that formulation of DOB caluses doesn’t include different forms of Nationality Planning and also, arbitration interpretations of this clause, usually, makes it difficult for host states to apply it successfully.
Keywords
Nationality Planning, Denial of Benefits Clause, Bilateral Investment Treaty, Foreign Investment Arbitration.
___________________________________________________________________
1.Associate Prof., Department of Public and International Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran. Email: p.askari@atu.ac.ir
2. Ph.D. Student in Public International Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran (Corresponding Author). Email: niloofar.saeedi1991@gmail.com
Received: February 5, 2021 - Accepted: November 8, 2021
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
DOI: 10.22059/JPLSQ.2021.318546.2698
عفانم راکنا طرش اب هلباقم رد نآ رثا و
همانرب ر ی ز تیعبات ی
یرواد ۀیور رد امرس
ی ه راذگ ی
)یشهوژپ ـ یملع :هلاقم عون(
یرکسع ایروپ یدیعس رفولین ،1
2
*
هدیکچ
دایز دادعت هدهاعم
اه ی امرس ی ه راذگ یاوتحم رد عونت و ی اهنآ
بجوم ، تسا هدش امررس
ی ه اراذرگ
تسج هب یجراخ و
ۀدهاعم یوج زا ،تریعبات یدرررهار ررییغت اب و دنزادرپب بولطم
امح ری ت اره ی
نینچ هدهاعم ا ی هرهب دنم هک دنیارف نیا .دنوش همانرب
ر ری ز یازرفا برجوم ،دراد دارن تریعبات ی
امرس ی ه اراذگ یم هدهاعم لومشم یازفا ار ابزیم تلود هیلع یواعد حرط لامتحا و دوش
رم ی
دهد یاهراکهار زا یکی . تلود
اه ارب یشنیزگ یسرتسد اب هلباقم ی امرس
ی ه اراذگ ۀعرت تلود اه ی
طررش نریا .ترسا فارنم راکنا طرش جرد ،هدهاعم هب ابزیم تلود ای ثلاث هرب
رورص زا هوقلارب
نتخاس دورحم تیلباق امرس
ی ه اراذگ تلود اه هدااترسا دنچره .تسا رادروخرب هدهاعم زا ثلاث ی
هام و یلکش طیارش ققحت هب طونم آ زا .ترسا ینوگارنوگ یو
ازا ری ن ور یرسررب ارب ،ترسا دزلا
هدهاعم اه ی امرس ی ه راذگ یرواد رجارم هرک یزادررپب رسرس نریا هرب ،یرواد جارم ۀیور و ی
ریسات ار فانم راکنا طرش یوهام و یلکش طیارش هنوگچ م
ی رنک د رد یررثا هرچ ریرسات نریا و
وگانوگ لاکشا اب هلباقم همانرب
ر ی ز اد دهاوخ تیعبات ی یسررب ؟تش
هدهاعم اره آ زا یکارح ارآ و
وس کی زا طرش نیا شراگن ۀوحن هک تسا هب
هنوگ ا لاکشا یمامت ماج هک تسا ی هرمانرب
ر ری ز ی
ار آ هرب برسوت ارکما ،طرش نیا زا یرواد جارم ریسات بلغا ،رگید یوس زا و تسین تیعبات راوشد ابزیم تلود یارب م
ی دزاس .
ناگژاودیلک
هررمانرب ر رری ز ی یرواد ،ترریعبات امرررس
ی ه راذررگ ۀرررناجود ۀدررهاعم ، فاررنم راررکنا طرررش ،یجراررخ ی
امرس ی ه راذگ .ی
___________________________________________________________________
1 و یمومع قوقح هورگ ،رایشناد . بی
ن بلملا رهت ،یئارطارط هملاع هاگشناد ،یسایس دولع و قوقح ۀدکشناد ، اریا ، ا
.
Email: pouria.askary@gmail.com
2 . قوقح یرتکد یوجشناد بی
ن بلملا گرشناد ،یسایس دولع و قوقح ۀدکشناد ،یمومع ، اررهت ،یئاررطارط هرملاع ها
اریا )لوئسم ۀدنسیون(
. Email: niloofar.saeedi1991@gmail.com
یرات :تفایرد خ 17
/ 11 / 1399 - :شریذس خیرات 17
/ 08 / 1400
همدقم
همانرب ر ی ز تیعبات ی یوس زا تیعبات یدررهار رییغت هب1
امررس ی ه راذرگ دره ارب هرک دراد هرارشا
ۀدهاعم رد ررقم تیعبات طرش زا یرادروخرب امرس
ی ه راذگ رورص رظندروم ی رم
ی گ ری در نریا ارب .
ادقا ،د امرس ی ه راذگ تیامح لومشم هدهاعم
ا ی م ی دوش یرسرتسد آ هرب رورص نیا ریغ رد هک
دراوم زا یرایسب رد هچرگا .تشادن همانرب
ر ی ز یورس زا هرجوم یمادقا تیعبات ی امررس
ی ه راذرگ رد
یحارط ایرج امرس
ی ه راذگ بمع رد ،تسا ی م
ی دناوت زا یعیرسو ۀرنماد یسرتسد یارب ار هنیمز
امرس ی ه اراذگ هرب اربزیم تلود ای ثلاث عارتا زا عا هدرهاعم
اره ی امررس ی ه راذرگ دروآ هاررف ی
لاحرد ی هک لع ی لوصلاا نیا هدهاعم اه نیرنچ زا تریامح یارب امررس
ی ه ناراذرگ هریهت ی هدرشن درنا .
یواعد یازفا حرط
هدش یوس زا امرس ی ه ناراذگ اب هک ی همانرب ر ی ز زا تیعبات ی امح
ی ت اه یلکرش ی
دهاعم یوهام و ه
هرهب دنم هدش دنا ، تلود اه دودرحم یاررب ییارهراکهار ارت ترسا هتشاد آ رب ار
نیا یسرتسد نتخاس امرس
ی ه اراذگ زا یرکی .دنبایب هدهاعم هب رارکنا طررش جرد ارهراکهار نریا
فانم رد2
هدهاعم اه ی امرس ی ه راذگ رد هک طرش نیا .تسا ی هدهاعم
اره ی جاور دریدج ی هرتفا
رد ،
س زا یددعتم یواعد یو
تلود اه رارق دانتسا دروم تسا هتفرگ
امگ . م ی تفر درناوتب طررش نیا
نتخاس دورحم اکما دروآ هارف اب امرس
ی ه اراذگ اهنت ار هدهاعم ،هدهاعم هب یسرتسد زا ثلاث
یارب امرس ی ه ناراذگ هب هدهاعم نیفرط هک ی زا تیامح دصق قاو
اهنآ ،دراد هارگن وراحم ،دنراد ار
وگ ریساات اما ررگید یورس زا و طررش نیا ددعتم یوهام و یلکش طیارش زا یرواد جارم وگان
عونتم لاکشا همانرب
ر ی ز حرطم ار سرس نیا ،تیعبات ی م
ی دزاس طیارش هنوگچ یرواد جارم هک
ریسات ار فانم راکنا طرش یوهام و یلکش م
ی ک دن لاکرشا ارب هرلباقم رد یررثا هچ ریسات نیا و
وگانوگ همانرب ر ی ز ی شلات رضاح هوژس رد ؟تشاد دهاوخ تیعبات م
ی دوش یسررب اب هدهاعم
اه
یرواد ۀیور و امرس
ی ه راذگ نیا هب ی سرس
اه خساس دوش هداد .
همانرب ر ی ز تیعبات ی
Shopping Treaty
یقورقح ایلمع هنوگره رب هرب
رورظنم تریعبات ررییغت اری برسک ،هدااترسا
هب روص درهاعم هرب یرسرتسد دره ارب یدررهار ا
امررس ی ه راذرگ ی بورلطم ررت دراد ترللاد
(
Baumgartner, 2016: 12
دننام ینوگانوگ احلاطصا زا .)
« همانرب ر ی ز تیعبات ی
» ،
« همانرب ر ری ز ی
هدهاعم
3» ،
« هدهاعم زا هدااتساءوس
4» و
« هدهاعم دیرخ
5» هدااترسا یتاریلمع نینچ دیمان یارب
___________________________________________________________________
1. Nationality Planning 2. Denial of Benefits Clause 3. Treaty Planning 4. Abuse of Treaty
5 ییورگ درنیارف نریا رد هک تسا نیا حلاطصا نیا زا هدااتسا تلع . امررس
ی ه راذرگ ادرهاعم عورنتم عاورنا اریم زا
م ی دوش . لاحرد ی هک س دننام احلاطصا نیا زا یخرب هک یانم راب یاراد هدهاعم زا هدااتساءو
درنا
تیوقت ار رواب نیا و م
ی دننک یوس زا یمادقا نینچ هک امرس
ی ه راذرگ دریاب رلع ی لورصلاا عورنمم
هرک درنراد هریکت یعیرط دنیارف رب احلاطصا رگید ،دشاب امررس
ی ه راذرگ ۀرمانرب یرحارط نیرح
امرس ی ه راذگ یط دوخ ی م
ی دنک . امرس ی ه راذگ نریا هرب هرلمج زا هرب بریلد
هرمانرب ر ری ز تریعبات ی
ردارم م ی زرو د ات 1 هک ییاج رد . امرس
ی ه راذگ چیه لومشم ی هدهاعم
ا زا یرادرورخرب ،تسین ی
دنک نیمضت ار تیامح 2
زا . امح ی ت اه هدهاعم رد یصاخ یوهام ی هب
صوصخ ی هرهب دنم و دورش
3 راکوزاس ای یلکش اررقم زا . اه
ی بح بصفو ۀدهاعم رد دوجوم لاتخا هب
رصوصخ رادرورخرب ی
( دوش
Gaukrodger & Gordon, 2016: 55
)
.
همانرب ری ز هب تیعبات ی شور
اه ققحت یالتخم ی اری تکررش دارجیا ،،ریار شور کی .تسا ریذس
ۀریجنز راتخاس رد رییغت تکرش
اه دوجوم ی یوس زا1
امرس ی ه راذرگ شور نریا .ترسا
Free Riding
هاگ .دراد دان امرس
ی ه راذگ رف تکرش کی ، ۀدهاعم هک یثلاث روشک رد هعبات یع
امررس ی ه راذرگ ارب آ ی
داجیا ،تسا بولطم ابزیم تلود م
ی دنک لررتنک تحت یعرف تکرش نیا . امررس
ی ه راذرگ لوئرسم ،
امرس ی ه راذگ ( دررک درهاوخ اورعد حررط اربزیم تلود هیلع لاتخا زورب روص رد و ستا ی
Lee,
2016: 99
تکرش ،دراوم یخرب رد .) امرس
ی ه راذگ هب اج ی امرس ی ه راذگ رد ار تکررش کی ، یقتسم ی
هاوخلد روشک -
ابزیم ای ثلاث زا عا -
ۀریجنز هب ار آ و سیسأت تکررش
اره دراو دورخ ی رم
ی درنک .
امرس ی ه راذگ روص دیدج تکرش قیرط زا ی م
ی گ ی در ه ، لاتخا زورب داگنه . امرس
ی ه راذرگ ره و
تکرش سأت ی س هدش آ یوس زا م
ی دنناوت ک اورعد حررط ( درن
Lee, 2016: 99-100
زا یرایرسب رد .)
دراوم تکرش اه ی ای هدشداج دررشیس یارب همانرب
ری ز اهنت تیعبات ی تکرش
اه هرک دنترسه یرورص ی
داجنا یعقاو یداصتقا تیلاعف و دنتسه داهس کلام ًافرص من
ی دنهد .
،رگید ۀویش همانرب
ر ی ز اری اربزیم تلود ۀعرت یوس زا تیعبات ی
Round Tripping
ا رد .ترس
شور نیا امرس
ی ه راذگ ادرهاعم هرب ًارساسا و تسا ابزیم تلود ۀعرت هک ی امررس
ی ه راذرگ اری ی
یرواد جارم امرس
ی ه راذگ اری داجیا هب دادقا ،درادن یسرتسد ی امررس
ی ه راذرگ تکررش کری رد ی
ۀدرهاعم لومشم یجراخ امررس
ی ه راذرگ اربزیم رورشک ارب ی رم
ی ،هرجیتن رد .درنک لارحرد
ی هرک
امرس ی ه راذگ ،تسا یجراخ تکرش کی لرتنک
دننک اربزیم تلود ۀعرت آ یعقاو کلام ای ییاهن ۀ
( تسا
Sornarajah, 2015: 176
.)
نیموس ،هویرش لارقتنا اورعد .دراد دارن2
،هویرش نریا رد امررس
ی ه راذرگ - هرک لومرشم برلغا
امح ی ت اه ۀدهاعم چیه ی امرس
ی ه راذگ تسین ابزیم تلود اب ی -
زا یشخب ای دامت ، امرس
ی ه اذگ ر ی
امرس ی ه راذگ دوجوم ی هئارا ار تیامح زا یالتخم حوطس هک م
ی نک دن ، هدهاعم ا هک ار ی امح ی ت اه ی بولطم ررت ی
هئارا م ی دنک یرادیرخ ، م
ی امن ی د . 1. Corporate structuring or Restructuring
2. Assignment of Claims
هک ار ابزیم تلود نیمزرس رد دوخ صوصخ رد
هب یفلاتخا آ هب ،تسا هدمآ دوجو
امرس ی ه راذگ
ۀدهاعم کی تیامح تحت هک یرگید امرس
ی ه راذگ لاقتنا ،تسا ابزیم تلود اب ی م
ی دهد سپس .
یوس زا اوعد امرس
ی ه راذگ اریم برق زا اوعد هک ییاج رد بلغا هویش نیا دش دهاوخ حرط ریخا
مرس ای ه راذگ هب ابزیم و تسخن دوجو
تسا هدمآ اما ،
امرس ی ه راذگ هب تریامح زا دوخ تیعبات بیلد
هدااتسا ،تسا دورحم اوعد حرط یارب بولطم یقوقح م
ی دوش (
Oke, 2018: 74
.)
نآ یوهام و یلکش طیارش و عفانم راکنا طرش هزورما هب روظنم زا هدرتسگ فیراعت بیدعت امرس
ی ه راذگ رد هدهاعم اه ی امرس ی ه راذگ طررش زا هدااتسا ،ی
ی جاور فانم راکنا هتفا
تسا . هنومن اه رد طرش نیا هیلوا ی هدهاعم
اه یدروناریرد و ینارگرزاب ، دورم ی
نیفرط ،ساسا نیا رب .دش جرد دود یناهج گنج زا سس هدحتم لاایا م
ی دنترسناوت فارنم اری اریازم
زا ار هدهاعم تکرش
اه تنک ای تیکلام تحت هک یی نریا سپرس .درننک بلرس ،تسا ثلاث یاهروشک لر
رد طرش هدهاعم اه هرناجدنچ ای ود ی امرس
ی ه راذگ ( تفای جاور ی
Feldman, 2012: 293-294
.)
شراگن یهباشم ارارع اب ًامومع ادهاعم رد جردنم فانم راکنا طورش م
ی دنوش رترشیب رد .
ررقم فانم راکنا طرش ،دراوم م
ی نک د :هک
« 1 ررط زا یکی . نیف
رم ی درناوت ار هدرهاعم نریا فارنم
تکرش هب ترسن امرس
ی ه راذگ ای تیکلام تحت تکرش آ رگا ،دنک راکنا آ ۀیامرس و رگید رط
لرتنک امرس ی ه اراذگ : فارنم ۀدننکراکنا رط و دشاب )ثلاث( هدهاعم نیا یاضعا زا ریغ یروشک
کیتاملپید طباور ثلاث تلود آ اب )فلا دشاب هتشادن
)ب ای ار یتامادقا ثلاث تلود آ هب ترسن
روص رد ای تسا عونمم آ قرط تکرش اب هلماعم هک هدرک ذاختا هررهب
درنم نریا زا تکررش ی
دراو هشدخ امادقا نیا هب ،هدهاعم م
ی دوش 2 نیفررط زا یکی ، روشم و یلرق راطخا هب طونم .
م ی دناوت تکرش هب ترسن ار هدهاعم نیا فانم امرس
ی ه راذگ رط تکررش ررگا ،درنک رارکنا رگید
لرتنک ای تیکلام تحت امرس
ی ه اراذگ نیمزررس رد یرعقاو یدارصتقا تریلاعف چیه و هدوب ثلاث
رگید رط دشاب هتشادن
» (
Morocco-Japan BIT, 2020: 20
.)
ادهاعم یخرب رد امرس
ی ه راذگ اریوگ هرک ترسا هرتفای شرارگن یلکرش هرب فانم راکنا طرش ی
اب هلباقم ًارصحنم ب
همانر ری ز ۀدرهاعم رد هرنومن یارب .دراد رظندم ار تیعبات ی گرنه
گرنک ارارما و
ررقم تسا هدش هک
« نیفررط زا یرکی رم
ی درناوت هرب تررسن ار هدرهاعم نریا فارنم ارمز رره رد
امرس ی ه راذگ تیعضو بسک زا یلصا ده )فلا :رگا دنک راکنا آ ۀیامرس و رگید رط امرس
ی ه راذرگ
رگید رط هرهب
دنم ا ی امز رد دوجوم لاتخا کی یارب هدهاعم نیا فانم ز همانرب
ر ری ز تریعبات ی
ریغ رد هک دشاب ای
ن روص امرس ی ه راذرگ )هدرهاعم( آ زا هررهب
درنم رمن ی ورش د ( »....
Hong Kong-
UAE BIT, 2019: 11
ررقم زین دنه و سورلاب ایم ۀدهاعم .) م
ی نک د نیفررط زا کریره هرک رم
ی
دناوت سن ار هدهاعم فانم هب تر
« امرس ی ه راذگ ای ی امرس ی ه راذگ هریلوا دره هب ًافرص هک رگید رط
دزیناکم هب یسرتسد بح
بصفو هدش داجیا هدهاعم نیا لاتخا »
( درنک راکنا
Belarus-India BIT,
2018: 35
.) لاحرد ی هک زا هدهاعم تیامح بلس اکما اهنت فانم راکنا طورش یخرب امرس
ی ه اراذرگ
ب رد ار ثلاث روشک بماش زین ار ابزیم عارتا رگید یخرب ،درادر
م ی دنوش اترسنمرا ایم ۀدهاعم رد .
تریلاعف ۀدرهاعم ررگید ررط نیمزررس رد هرک یتکررش هب ترسن ار فانم راکنا اکما روساگنس و ای ثلاث یاهروشک عارتا لرتنک ای تیکلام تحت و درادن یعقاو یداصتقا
« هدننکراکنا روشک »
،ترسا
زاجم م ی دناد (
Armenia–Singapore BIT, 2019: 2.13
.)
هچرگا همانرب ری ز هب تیعبات ی رارق هجوت دروم روکذم دراوم رد تحارص
تسا هتفرگ هرجوت دریاب ،
رظنرارهظا نیاربانب .دنرادربرد یتاررقم نینچ یکدنا ادهاعم هک تشاد صورصخ رد
نریا ییارارک
هتفرگن رارق یواعد رد نیفرط دنتسم زونه هک ردان دراوم ترصرف دراورم نیا زا یخرب .تسا راوشد ،
اب هلباقم یارب یدیدج همانرب
ری ز هدرناوخ تلود رایتخا رد تیعبات ی رمن
ی درنراذگ نتخارس دودرحم .
هب ترسن فانم راکنا اکما همانرب
ری ز ،یرواد هرب یسرتسد ده هب ای لاتخا زورب زا دعب تیعبات ی
هک ییاج رد ه آ همانرب
ری ز نیا رد تیعبات ی اری ینارمز تیحلارص هرب ضاررتعا قریرط زا ضورف
بجوم ،تسا یریگیس بباق قح زا هدااتساءوس یاعدا م
ی دوش قریرط زا هک ار ییاعدا هدناوخ تلود
راکوزاس اه دانتسا اب ،تسا حرط بباق رگید ی هب
طرش .دنک حرط فانم راکنا رازربا بمع رد نیاربانب1
اب هلباقم یارب یدیدج همانرب
ری ز تیعبات ی رارق هدناوخ رایتخا رد
من ی گ ی در زا یرخرب ررگید یوس زا .
وگانوگ لاکشا اب هلباقم یارب داوم نیا همانرب
ری ز ارریز ،دنتسین رادروخرب دزلا تیعماج زا تیعبات ی
اهنت دروم بسح امرس
ی ه اراذگ ، یقتسمریغ همانرب
ری ز یوس زا تیعبات ی امرس
ی ه اراذگ هرن و ثرلاث
ای ابزیم روشک مانرب
ه ری ز ار لاتخا زورب زا سس تیعبات ی رظندم
رارق م ی دنهد .
جرد ادهاعم رد فانم راکنا طرش ،عومجم رد م
ی دوش درهد هزارجا نیفررط زا کیره هب ات
زا ار هدهاعم فانم امرس
ی ه راذگ یدارصتقا درنویس اما ،تساراد ار هدهاعم رگید رط تیعبات هک ی
لمج زا .دنک بلس ،درادن آ اب یعقاو ترسا یرعقاو یدارصتقا دنویس ادقف زا یکاح هک یدراوم ه
رارع دنا :زا 1 ،هرنومن یارب عورتم تلود نیمزرس رد یعقاو یداصتقا تیلاعف دورن . صورصخ رد
تکرش اه ای یروص ی 2
ررط تریعبات هک یتکرش رب ابزیم ای ثلاث روشک عارتا لرتنک لامعا .
( تساراد ار هدهاعم رگید
Nikièma, 2012: 12
.)
___________________________________________________________________
1 زا سررس هررک دررنرادروخرب یتاررفلاتخا هررب یگدیررسر تیحلاررص زا اررهنت یرواد ررجارم . دزلا
رررجلاا ا ۀدررهاعم دررش
امرس ی ه راذگ .دشاب هدمآ دوجو هب نیفرط یارب هطوبرم ی امررس
ی ه راذرگ کری ، لاترخا زوررب ارمز رد دریاب زرین
امرس ی ه راذگ هچنانچ .دشاب هدهاعم لومشم امرس
ی ه راذگ لومرشم ،تریعبات یراکتسد زا سس امح
ری ت اره کری ی
،دوش هدهاعم من
ی دناوت بیذ ار نیشیس یواعد هدهاعم
ا ی سس هک زا همانرب ر ی ز هرتفای یرسرتسد ادرب تریعبات ی
زا یس خیرات نیا هچنانچ ، لاتخا زورب خیرات نییعت زا سس یرواد جارم .دنک حرط ،تسا همانرب
ر ی ز تیعبات ی
هب ار اوعد ،دشاب در ینامز تیحلاص ادقف بیلد
م ی دننک وزفا . دره ررگا نیا رب امررس
ی ه راذرگ زا هرمانرب ر ری ز ی
سد ًافرص تیعبات در بریلاد زا هرک درش دهاوخ یقلت قح زا هدااتساءوس دادقا نیا ،دشاب یرواد جارم هب یسرت
:ک.ر رتشیب ۀعلاطم یارب .تساوعد Baumgartner, 2016:166-228.
تیعبات یارب ار سیسأت بحم رایعم اهنت هک دراد دربراک یتادهاعم رد بلغا فانم راکنا طرش رظن رد یقوقح صاخشا م
ی گ ی دنر نیا . هلئسم هدرحتم لااریا ادهاعم رد هرب
اورنع نیترسخن
زا دره هرک درش دلارعا و تفرگ رارق هجوت دروم ،درک هدااتسا فانم راکنا طرش زا هک یروشک طرش جرد ( ترسا سیرسأت برحم راریعم زا هدااترساءوس هنوگره زا یریگولج فانم راکنا
Oke,
2018: 119
.) رئورش و رزلاد داقتعا هب یاهراکهار زا فانم راکنا
هلباقم اب یژتارتسا ییاه هرک تسا
بولطم تیعبات بسک اب ددصرد
هررهب درنم ( دنترسه هدرهاعم تریامح زا ی
Dolzer, Schreuer,
2008: 55-56
) ره ادهاعم رد طورش نیا جرد رص دنچ امرس
ی ه راذگ تیقفوم یانعم هب ی اهنآ
اب هلباقم رد همانرب
ر ی ز رارکنا طررش لامعا یارب یددعتم یوهام و یلکش طیارش .تسین تیعبات ی
فانم رظن رد هتفرگ تسا هدش یگمه ققحت ارثا هک
اهنآ .تسا راوشد هدناوخ تلود یارب ًاضعب
و طورش نیا ،همادا رد ریثأت
اهنآ اب هلباقم( فانم راکنا طرش ده ققحت رب همانرب
ر ی ز )تریعبات ی
.دش دهاوخ یبایزرا
1 عفانم راکنا یلکش طیارش .
1 . 1 .
؟یوهام ای یتیحلاص هلحرم نیتسخن زا یکی سرس
اه رد فارنم رارکنا طرش هک تسا نیا دادرک
ری ک ،یگدیرسر برحارم زا
تسا دانتسا بباق ،یوهام ای یتیحلاص طررش نریا شراگن ۀوحن رد دیاب ار سرس نیا هب خساس ؟
تسج و ای هرناجدنچ ادهاعم رد بلغا .درک وج تقفاوم
همان اه ارکما ،طررش نیا ،دازآ راجت ی
هارف هدهاعم بصف ای خب کی هب ترسن ار فانم راکنا م
ی دروآ فارنم رارکنا طورش ،بباقم رد .
ۀرناجود ادهاعم رد جردنم امرس
ی ه راذگ ی رررقم ار هدرهاعم بک فانم راکنا اکما ، رم
ی امن ی درن .
ۀرررناجود ادررهاعم راتخاررس رد واررات ،طرررش شراررگن هوررحن رد واررات نرریا برریلاد زا یررکی امرس ی ه راذگ .تسا ادهاعم رگید و ی لاحرد
ی هک هرب طوربرم اررقم ًارصحنم هرناجود ادهاعم
امرس ی ه راذگ هرناجدنچ ادهاعم ،دنرادرب رد ار یجراخ ی عورنتم ثرحارم یمررنا رورشنم درننام
شوس ار یرگید م
ی دنهد . ازا ی ن ور هرب هرک یرشخب هرب ارهنت فانم راکنا طرش ادهاعم نیا رد
امرس ی ه راذگ ی م ی دزادرس دودحم ، م ی دوش (
Oke, 2018: 113
.)
هولاع زرین دشاب لامعا بباق هدهاعم زا خب دادک هب فانم راکنا طرش هکنیا ،یلک واات نیا رب
ۀدام هنومن یارب .تسا تیمها زئاح 17
ررقم یمرنا روشنم م
ی راد د
« : زا کیره ررط اره درهاعتم ی
ررقم فانم راکنا قح خب نیا رد
واحم دوخ یارب ار م
ی دراد .»...
ۀدارم رد هراشا دروم خب 17
ۀدنرادربرد امح
ی ت اه .تسا هدهاعم رد ررقم یوهام ی ازا
ی ن ور ۀیرضق رد یرواد جرم
Plama
لع هری
نریا هرب دانترسا اکما هب یگدیسر هک تفرگ هجیتن ،هدام نیا لوادتم یانعم هب هجوت اب اتسراغلب ۀدام اریز ،دوش لوکوم یوهام ۀلحرم هب دیاب طرش 26
هدهاعم صوصخ رد بح
بصفو رد ارفلاتخا
،دراد راررق یمررنا روشنم جنس بصف لارحرد
ی هرک ۀدارم 17 رخب رد رررقم فارنم رارکنا دورس
-
امح ی ت اه یوهام ی - نکمم ار م ی دناد (
ICSID, 2005: paras. 147-149
.) درییأت دروم درکیور نیا
بمع یمرنا روشنم یانرم رب هک جارم زا رگید یخرب م
ی دندرک زا دندقتعم جارم نیا .تفرگ رارق ،
ۀدام هک اجنآ 17
مارش ار هس خب اهنت و درادن یطارترا آ جنس خب ای یمرنا روشنم دامت هب ب
م ی دوش آ ریسات ، من
ی دناوت یارهاعدا هرب یگدیرسر تیحلارص زا یرواد جرم ایآ هک دنک نییعت
( ریخ ای تسا رادروخرب اهاوخ
PCA No.228, 2009: para. 497
.)
هب رظن م ی دسر یگدیسر یمرنا روشنم یانرم رب هک یرواد جارم یلک درکیور م
ی دننک نریا
رب ینرم اهاوخ تلود ضارتعا هک تسا یتیحلارص ضاررتعا سنرج زا ، فانم راکنا طرش لامعا
هچرگا .تسین لئسم
ضاررتعا کی بلاق رد ًاضعب و یگدیسر ۀیلوا بحارم رد هراومه فانم راکنا ۀ
حرطم یتیحلاص م
ی دوش رارکنا ارکما صورصخ رد هرلحرم ارمه رد برلغا ه یرواد جارم ،
فانم مصت ی گ ی ر ی م ی نک دن آ طیاررش ققحت روص رد اما ادرقف زا رریغ یرلیلاد هرب اورعد ،
رد فارنم رارکنا طررش شرارگن هرب ًاتعیرط جارم زا هتسد نیا درکیور .دش دهاوخ در تیحلاص ۀیضق رد .تسا یکتم یمرنا روشنم
Pac Rim
یانرم رب هک روداولاسلا هیلع تقفاوم
رمان رارجت ۀ
)اتاک( یزکرم یاکیرمآ دازآ عا صوصخ نیا رد یرواد جرم ،دش حرط1
:تشاد دلا
« امه رورط
رکذ هدهاعم نیا رد ًاتحارص هک تسا هدش
زا هدرش رارکنا فانم هک تسا حضاو ، امررس
ی ه راذرگ رد
ۀدام 2.12.10 فانم یمامت
هدشاطعا هب امرس ی ه راذگ خب رد ه امرس
ی ه راذرگ رخب ره و ی
بح بصفو رد ار افلاتخا مرب
ی گ ی در .»
دیکأت یرواد جرم ،همادا رد م
ی نک د هک هلئسم تیحلاص
ۀدام هب هیرش اتاک بیذ 17
( ترسین ،دراد یرتدودرحم ۀرنماد هک یمرنا روشنم
ICSID, 2012:
para. 4.4.
.) رد اهن ی ت فانم راکنا طرش لامعا رب ینرم اهاوخ یتیحلاص ضارتعا یرواد جرم
.تسین رادروخرب یگدیسر یارب دزلا تیحلاص زا هک درک دلاعا و تفریذس ار یعجارم رد ۀرناجود ادهاعم یانرم رب هک
امرس ی ه راذگ یگدیسر اوعد هب ی هدرک
دنا ، لئرسم ۀ
ادنچ فانم راکنا طرش دوب یوهام ای یلکش لاچ
گنارب ی ز تسا هدورن ۀیضق رد .
Guaracachi
فانم راکنا اکما ،یویلوب و اکیرمآ ایم ۀدهاعم ،یویلوب هیلع هدهاعم بک
ار رس ی بی رن ی هدررک
دوب حا زا سس . هک فانم راکنا یلکش و یوهام طیارش زار
هب اونع یورس زا یتیحلارص دارریا کی
حرط هدناوخ دوب هدش
بریذ ارهاوخ یارعدا هرب یگدیسر تیحلاص هک درک دلاعا یرواد جرم ،
( درادن ار هدهاعم نیا
PCA, 2014: para. 384.
)
.
1 . 2 . نابزیم تلود یوس زا عفانم راکنا طرش لامعا موزل
ن زا یکی طررش نریا اریآ هرک تسا نیا فانم راکنا لامعا صوصخ رد بئاسم نیتسخ هرب
رورص
___________________________________________________________________
1. Central America Free Trade agreement (CAFTA)
ارجا راکدوخ م
ی دوش رارکنا طوررش ًارمومع .دنک لامعا ار آ یترثم دادقا اب هدناوخ تسا دزلا ای
شراگن یتارارع اب فانم م
ی ی دنبا یاررب طوربرم ترلود یاررب بارختنا قرح یعون ۀدنرادربرد هک
ای قح نیا لامعا ص
ر رظن ( ترسا آ زا درک
Oke, 2018: 265
.) یمررنا رورشنم هرنومن یاررب
ررقم م ی دراد زا کیره هک رط
اه ار فانم راکنا طرش لامعا قح
« واحم دوخ یارب رم
ی دراد »
(
ECT, 1998: 17
.) بعف زا اتان رد
« م ی دناوت » صوصخ رد هدااترسا فانم راکنا زا هدااتسا
هدرش
تسا یعون ۀدنرادربرد هک تخا
ی را بمع ( تسا ابزیم تلود یارب
NAFTA, 1994: 1117
.)
ۀیضق رد هدناوخ
Plama
زا یررگید دادقا چیه دنمزاین فانم راکنا هک درک هراشا هتکن نیا هب
و تسین ابزیم یوس هب
روص ارجا راکدوخ م
ی دوش (
ICSID, 2005: para. 154
.) یرواد جرم
کات آ یارجا و قح کی دوجو ایم ادتبا ۀدارم هرک دررک للادترسا و دش بئاق کی
17 رورشنم
درک دورحم یارب یقح یمرنا امرس
ی ه راذگ دارجیا هرس خب فانم زا ترسا هدررک
ترلود ارما ،
ترسا نکمم و درادن قح نیا لامعا هب یمازلا ابزیم ره
ی چ هارگ درنکن هدااترسا آ زا (
ICSID,
2005: para. 155
.) ۀدام نتم هب هجوت اب یرواد جرم سپس 17
للادترسا ررگا هرک دررک هراشا
هدرناوخ دورصقم یرفاو هرک یتارارع زا و هتفای شراگن بکش نیدب هدام ارچ ،دشاب حیحص هدناوخ هدااتسا دشاب تسا هدرکن
( ؟
ICSID, 2005: paras. 156
.) رد هنومن یارب تقفاوم
رمان بوچرارچ ۀ
فارنم راکنا طرش قرط آ.هس.آ امدخ
« فارنم ترقفاوم هرمان زا هرئارا اگدرنهد هرک یتامدرخ
ۀعرت یقیقح صاخشا تلود
اه یقوقح صاخشا ای وضعریغ ی سأت
ی س هدرش زا یرکی نیمزررس رد
یدارصتقا تریلاعف سیسأت بحم نیمزرس رد و هدوب ثلاث عارتا لرتنک ای تیکلام تحت هک اضعا بلرس ،دنرادن یعقاو رم
ی دورش ( »
ASEAN Comprehensive Investment Agreement, 2009:
.)19
یا شراگن ۀوحن ن هب
حوضو .تسا فانم راکنا راکدوخ لامعا زا یکاح
ۀدام زا ریسات نیا یماح یرواد جارم 17
هدام نیا دنتشاد دیکأت یمرنا روشنم هرب
گدارس ی
زا ار هس خب فانم امرس
ی ه راذگ بلس من ی دنک وراحم ارضعا یارب ار یقح نینچ ًافرص هکلب ،
م ی دراد . ازا ی ن ور
،یراذگرثا یارب دوش لامعا طوبرم تلود یوس زا دیاب قح نیا
(
PCA No.227,
2009: para. 456
.) یارنرم رب هک یعجارم رگید یوس زا هدناوخ تلود یوس زا یلرق راطخا دوزل
بمع هرناجود ادهاعم م
ی دندرک یایارضق رد یرواد رجارم .درش درییأت زرین ،
Ulysseas
هریلع
روداورکا
UNCITRAL, 2010:
) (
para.172
و
Guaracachi
هریلع ( یوریلوب
PCA, 2014: para.
)378
ادهاعم یانرم رب ود ره هک امرس
ی ه راذگ دوزل رب ،دش حرط هدناوخ تلود و اکیرمآ ایم ی
« یارجا
1» .دندرک دیکأت هدننکراکنا تلود یوس زا قح نیا
هلمج زا للادتسا اه ی هئارا هدش زیم تلود دیاش هک تسا نیا درکیور نیا زا تیامح رد هب اب
بذج هلمج زا یلیلاد امرس
ی ه اراذگ یرعقاو تیعبات هب ترسن ،رتشیب ارهنآ
و هدررکن یریگتخرس
___________________________________________________________________
1. Exercise
زا ار هدهاعم فانم دشاب هتشادن دصق امرس
ی ه راذگ قیرط زا هک ی همانرب
ر ی ز هدرهاعم هرب تیعبات ی
تسد ی هتفا هلئسم نیا .دنک بلس ،تسا هب
و ی هژ فارنم ،نیفررط زا یرکی هک تسا حیحص ینامز
زا ار هیامرس بذج زا بصاح زه
ی هن اه یواعد زا یشان ی امررس
ی ه راذرگ درنادب رترشیب یلارمتحا ی
(
Oke, 2018: 269
.) ازا ی ن ور ارجا هدهاعم رد جرد رص هب طرش نیا هک تفریذس دیاب من
ی دورش ،
ابزیم تلود دروم ره رد هکلب م
ی دناوت .دریگب یمصت آ لامعا ددع ای لامعا صوصخ رد
1 . 3 . هیعلاطا رودص
لامعا دوزل شریذس اب طرش
راکنا رسرس نیا هب دیاب یرواد جارم ، ابزیم تلود یوس زا فانم
رترشیب ؟تسا لامعا بباق ینامز هچ رد و یتروص هچ هب یلکش احل هب قح نیا هک دنهد خساس ادهاعم امرس
ی ه راذگ نیا خساس ی سرس
اه اوم یخرب رد ،لاح نیا اب .دنرادنرب رد ار در
م ی اورت
ۀدارم رد هنومن یارب .درک هدهاشم ادهاعم یخرب رد ار قح نیا لامعا یلکش دنیارف هب یتاراشا 1005 ( ارتان ۀدرهاعم
NAFTA, 1994: 1005
) ۀدارم و 10.12 ( ارتاک
CAFTA-DR, 2004:
10.12
) ش طونم ،هدهاعم رگید رط اب روشم و هیعلاطا رودص هب فانم راکنا ، هد
تسا .
ودص دوزل یلرصا لاچ فانم راکنا طرش لامعا صوصخ رد هدهاعم رگید رط هب هیعلاطا ر
.تسین یرواد جارم لاتخا
رظن یلصا صوصخ رد نیا امز
علارطا نارسر رارکنا طررش .ترسا ی
یاهراکهار دودعم زا فانم هدهاعم
ا اب هلباقم یارب دوجوم ی همانرب
ر ری ز رره هرب .ترسا تریعبات ی
ارحا رد جارم هک هزادنا لارمعا رد هدرناوخ ترلود سنارش ،دننک یریگتخس آ یلکش طیارش ز
قفوم ی ت مآ ی ز هاک قح نیا م
ی ی دبا بمع یمرنا روشنم ساسارب هک یرواد جارم . م
ی نک دن هرب ،
یناسکی ،یاتن سرن
ی هد دنا ۀیضق رد .
Plama
یلع یرواد جرم ، اتسراغلب هیلع دورن غر
هرررقم ا ی
عا یمرنا روشنم رد صوصخ نیا رد :درک دلا
« امرس ی ه راذگ هرس رخب یایازم زا هدهاعم لومشم
هرهب دنم م ی وش ،د هکنآ رگم عورشم راظتنا و دنک لامعا ار فانم راکنا طرش ابزیم
امررس ی ه راذرگ
ینامز ات هک تسا نیا رارکنا ار فارنم اربزیم تلود لامعا هک
ترسا هدررکن هدرهاعم یاریازم زا ،
نیا نیاربانب .دوش رادروخرب امرس
ی ه راذگ هرنوگره داجنا زا یس دیاب یلامتحا امررس
ی ه راذرگ رد ی
زا ابزیم روشک ای
هکن لامعا ار فانم راکنا تلود ایآ م
ی دنک دوش لطم ،هن ای ( »
ICSID, 2005:
para. 161
.) هرکنیا زا یس دیاب ابزیم تلود یأر نیا قرط امررس
ی ه راذرگ یمیمرصت یلارمتحا
م روشک هب بانم ۀئارا رب ینرم رد درکیور نیا .دنک رداص ار فانم راکنا ۀیعلاطا ،دنک ذاختا ابزی
ۀیضق
Masdar Solar
، رجرم نریا ۀدریقع هرب .درش دییأت ایناپسا هیلع
« هدرهاعم رس رد دارجیا ی
یقوقح بوچراچ س
ی بی ن ی یارب ریذس امرس
ی ه راذگ تیلباق نیا .تسا یمرنا ۀزوح رد ی س
ی بی ن ی
ققحت ینامز اهنت م
ی ی دبا هک س امر ی ه اراذگ هدهاعم تیامح لومشم ایآ دننادب برق زا م
ی دنوش ای
رگا .ریخ امرس ی ه راذگ زا سرس هرظحل رره رد ،ترساراد ار هدرهاعم رد رررقم تریعبات طرش هک ی
امرس ی ه راذگ تیعقوم رد ،دریگ رارق فانم راکنا ضرعم رد ابزیم روشک رد ی س
ی بی رن ی یندرشن
،تریعطق ددرع نریا .ترفرگ درهاوخ رارق یباریزرا یاررب دزلا ییارناوت
امررس ی ه راذرگ ددرع اری ی
امرس ی ه راذگ زا ار طوبرم روشک رد ی امرس
ی ه راذگ بلس م ی ک درن هلئرسم و دره لارخ هرک یا
تسا هدهاعم عوضوم ( »
ICSID, 2018: para.236
.)
ۀیضق هب دراو یاهداقتنا زا یکی
Plama
نیگنرس ۀرایظو دررکیور نریا لارمعا هرک تسا نیا
ام رب راظن و هدیچیس تیه
لاچ گنارب ی ز یمارمت یرارجت تریلاعف امررس
ی ه اراذرگ ررگید ررط
ابزیم تلود ۀدهع رب ار دوخ نیمزرس رد هدهاعم م
ی دراذگ فارنم راکنا طرش ده ،هلئسم نیا .
شودخم ار آ ریثأت و م
ی زاس د (
Oke, 2018: 288
.)
ینامز ۀدودحم نییعت زا ، جارم زا رگید یخرب ابزیم تلود هک
م ی درناوت ار فارنم رارکنا آ یرط
یزرو یراددوخ ،دنک لامعا هد
دنا یگدیرسر یرط اری اورعد حررط زا سرس قح نیا هب بسوت اب دنچره
فلاخم هدرک دنا ۀیضق رد ارواد ۀتاگ هب .
Yukos Universal
هدناوخ ،هیسور هیلع من
ی دناوت ۀرلحرم رد
ۀدام هب یوهام یگدیسر 17
( دنک دانتسا یمرنا روشنم
PCA No.227, 2009: para. 459
.)
تلوهرس ارب یمررنا رورشنم زا رریغ یرواد رجارم رد فارنم راکنا طرش لامعا امز نییعت هارمه یرتشیب تسا هدوب
. امه روط زا ار فارنم رارکنا طررش قرقحت رجارم نریا ،دش هراشا هک
دوخ تیحلاص در بیلاد هتسناد
دنا . ازا ی ن ور بسوت یارب بسانم امز ًاقطنم ررظن زا قرح نیا هب
ۀیضق رد .تسا یتیحلاص ۀلحرم ، جارم نیا
Ulysseas
،هرتکن نریا درییأت نمرض ،روداوکا هیلع
دورش حررط عارفد ۀرینایب زا ررترید دریارن یتیحلارص داریا لارتیسنآ نیناوق قرط هک دش دیکأت (
UNCITRAL, 2010: para.172
رارکنا ده هک اجنآ زا جارم نیا ۀدیقع هب قاو رد .) ، فارنم
زا هدهاعم ازایتما بلس قح یاطعا امرس
ی ه اراذگ ینارمز قح نیا تسا رتهب ،تسا فارنم هرک
رارق اعدا دروم م
ی گ ی دنر ( دوش لاعف ،
PCA, 2014: para. 376
.)
رد یرواد جرم ضق
ۀی
Nextera
سارسارب هک یعجارم رگید زا ،ارآ نیا زا یسأت هب ،ایناپسا هیلع
یگدیسر یمرنا روشنم م
ی ک دنن زا هرکنآ رحم هب دیاب ابزیم تلود هک درک ررقم و تفرگ هلصاف ،
بسوت لامتحا و قح نیا لامعا طیارش دوجو امرس
ی ه راذگ صورصخ نریا رد ،درش لطم هدهاعم هب
مصت ی گ ی ر هدناوخ هیضق نیا رد .دنک ی دم
اه هک تیعقاو نیا زا برق امرس
ی ه راذگ ییاکیرمآ یلصا
ه تکرش کی قیرط زا و هدوب ( دورب ررخارب ،ترسا هدرک دادقا یدنل
ICSID, 2019: para. 364
ارب .)
دررک قیورشت تیلاعف ۀمادا هب ار اهاوخ یتح و درکن هدااتسا فانم راکنا طرش زا ایناپسا ،لاح نیا (
ICSID, 2019: para. 366
هب .) ۀدیقع جرم رارکنا ۀریعلاطا ارمز ارمه رد دریاب ایناپسا ،یرواد
رداص ار دوخ فانم م
ی درک نیا حرط . هلئسم
ار یتیحلارص ادارریا ترساوخداد رد و دعب لاس هس
من ی اوت ( تسناد تین نسح یور زا یمادقا
ICSID, 2019: para. 368
.)
رد وارات زا ارهنت فارنم راکنا طرش لامعا امز صوصخ رد یرواد جارم تتشتم درکیور یشان ادهاعم شراگن من
ی دورش رب هرک یرعجارم یرتح هرکارچ ، یارنرم ر
هدرهاعم ا هرب درحاو ی
رک یگدیسر افلاتخا هد
دنا یتوااتم ،یاتن هب صوصخ نیا رد ، سر
ی هد دنا ۀزارب هرک هزادرنا ره هب .
اب هلباقم رد آ درکراک ،دبای هاک ابزیم تلود یارب قح نیا لامعا ینامز همانرب
ر ی ز تیعبات ی
شودخم زین م
ی دوش ای هزاجا ابزیم تلود هاگره ،بباقم رد . زا سرس هرلمج زا رترید ینامز رد دب
.درش درهاوخ قرقحم ررتهب هدهاعم رد قح نیا جرد زا ده ،دنک دانتسا قح نیا هب اوعد حرط هب صوصخ شریذس امز بلغا ابزیم تلود هک امرس
ی ه راذگ تررسن ،هیامرس بذج ۀزیگنا هب و ی
یعقاو تیعبات هب امرس
ی ه راذگ و همانرب ر ی ز یساسح آ یوس زا تیعبات ی .دراد یرتمک ت
1 . 4 . تابثا راب ادب فانم راکنا طرش لامعا اکما یبایزرا داگنه یرواد جارم هک یلئاسم رگید زا هتخادرس
دنا ،
هدیقع نیا رب بلغا جارم .تسا قح نیا لامعا طیارش ارثا راب ا
ارثا راب هک دن دهع رب
ترلود ۀ
اهاوخ هک دنک تباث دیاب ابزیم تلود .تسا ابزیم برحم رورشک رد یرعقاو یدارصتقا تیلاعف
نیا .تسا ثلاث عارتا تیکلام ای لرتنک تحت و درادن سیسأت لاح رد
ی تسا هدریچیس راتخاس هک
و لادنچ لرتنک و تیکلام ۀی تکرش
اه رایرسب ار هدرناوخ یورس زا اررثا راب نیا ققحت ،بمع رد
راوشد م ی دنک . ازا ی ن ور اب اکامک هچرگا یرواد جارم یخرب هدناوخ ۀدهع رب ار ارثا ر
م ی دنناد ،
هب روظنم زا تکررش تریکلام و راتخارس صورصخ رد دزلا اعلاطا ۀئارا دوزل رب ارثا راب بیدعت
دیکأت اهاوخ یوس هدرک
دنا رد یرواد جرم هنومن یارب . ۀیضق
لعAmto
هی ارکوا :دررک ررقم نی
« لرتنک ای تیکلام یسک هچ هکنیا ارثا امرس
ی ه راذگ ار نیدرنچ هرک یدراوم رد ،دراد تسد رد
نیا رد وگانوگ یاهروشک زا داهن هلئسم
بیخد اهاوخ ،بباقم رد .تسا راوشد هدناوخ یارب ،دنا
زا ًاقیقد لاعف ی ت اه هب ۀزوح رد یداصتقا ی و تسا لطم یصوصخ
هب رتحار ی رم ی درناوت دزلا ۀرلدا
نیا ارثا یارب لاعف
ی ت اه .دنک هئارا ار لاحرد
ی هک کمم هدرناوخ سرترسد رد اعلاطا نیا تسا ن
دنشارن .»
یاشفا هب اهاوخ ۀایظو رب طیارش نیا بیدعت یارب یرواد جرم ،هجیتن رد هلدا
دیکأت
هب کرادم دناوتب هدناوخ ات درک هرک ار یصوصخ
غ رد ری ر زا ،درادرن یرسرتسد ادرب رورص نریا
درنک ترساوخرد ارهاوخ
» (
SCC, 2008: para.64
.) رد یرواد رجرم ۀیرضق
Pac Rim
هریلع
سیسأت بحم روشک رد اهاوخ یعقاو یداصتقا تیلاعف ادقف زارحا یارب زین روداولاسلا -
اکیرمآ -
اهاوخ دوهش داهش زا تفرگ هرهب
(
Feldman, 2012: 297
.)
ۀیضق رد
Generation Ukraine
دزارس درعاقتم ار ارهاوخ درک شلات هدناوخ ،نیارکوا هیلع
ایعم هب طوبرم ۀلدا دورب رواب نیا رب یرواد جرم دنچره .دراذگب وا رایتخا رد ار فانم راکنا یاهر
ًارصحنم صوصخ نیا رد هلدا ۀئارا راب هک دهع رب
ارعلاطا زا دادرن هزارجا وا هرب و تسا هدناوخ ۀ
هئارا هدش ،هجیتن رد .دنک هدااتسا دوخ ان هب اهاوخ یوس زا هب
لد ی ب ۀلدا تیااک ددع هدشزاربا
،
ناوخ ( دریآرب اررثا راب ۀدهع زا تسناوتن هد
ICSID, 2003: paras.15.7-15.8
،هرجیتن رد .) راررق
داد ،هدناوخ ۀدهع رب ارثا راب م
ی دناوت لامعا لامتحا زا قفوم
ی ت مآ ی ز هرچنانچ .دهاکب قح نیا
ۀلدا زا هدااتسا اب یرواد جارم هئارا
هدش کرادرم ۀئارا هب اهاوخ دازلا ای اهاوخ یوس زا درورم
ان هب تیعضو ،دننک تالاخم هدناوخ هب زاین امرس
ی ه راذگ یروررض نیاربارنب .تفای دهاوخ رییغت
اب یرواد جارم تسا رظن رد
نتفرگ س ی چ ی گد ی اه اریم ، فارنم رارکنا طیارش ارثا رد دوجوم ی
.دنزاس رارقرب لداعت نیفرط 1 . 5 . یتآ ای ییارقهق رثا
ینامز زا ار هدهاعم فانم ابزیم تلود هک امرس
ی ه راذگ بلس م ی نک د یریارقهق ررثا دادرقا نیا ایآ ،
یرست قح نیا هب دانتسا زا یس هب و دراد م
ی ی دبا بمارش ار هدرنیآ ارهنت ای و رم
ی دورش هرکنیا ؟
یرواد جارم دادک
ی ک رب هرلباقم رد طرش نیا ییاراک رد ییازسب ریثأت دنریذپب ار ریساات نیا زا ا
همانرب ر ی ز ی اکما ییارقهق رثا شریذس ًاتعیرط .دراد تیعبات همانرب
ر ی ز یارب تیعبات ی امرس
ی ه راذگ
هاک ار م
ی دهد یارآ اریم دریاب هرک ترسا آ زا یکارح صوصخ نیا رد یرواد جارم ۀیور .
.دش بئاق کیکات ادهاعم رگید یانرم رب هرداص یارآ و یمرنا روشنم یانرم رب هرداص ضق رد ۀی
Plama
دارجیا یمررنا روشنم ده هک درک للادتسا یرواد جرم ، اتسراغلب هیلع
دره و عوضوم ساسارب .تسا یمرنا ۀزوح رد دمدنلب یراکمه ۀعسوت یارب یقوقح بوچراچ ،هدهاعم من ی اوت دانترسا ارمز زا فانم راکنا نیاربانب .دراد ییارقهق رثا فانم راکنا هک تفریذس
هب ترسن اهنت ( دراد رثا هدنیآ
ICSID, 2005: paras. 161-165
.) هب ۀدریقع یرواد رجرم
« ررگا
ییارقهق رثا قح نیا لامعا دشاب هتشاد
یارب یدج بقاوع ، امرس
ی ه راذگ هب .ترشاد درهاوخ هارمه
امرس ی ه راذگ رد دوب دهاوخن رداق دمدنلب
یراثآ نینچ یارب همانرب
ر ی ز رثا اب یقح دوجو و دنک ی
هک ییارقهق برجوم ،دورش لارمعا ارهگان و امز ره تسا نکمم
رم ی دورش عوررشم ارارظتنا
امرس ی ه راذگ .دوش لدب تسردان اراظتنا هب ًارقاعتم لاحرد
ی هک ارب ریرسات قررط قح نیا یتآ رثا
ۀدام تین نسح 17
ییارقهق ریسات ،تسا راگزاس آ عوضوم و ده وترس رد ای
ن هرنوگ ترسین
»
(
ICSID, 2005: para. 163
.)
امز رد ًاتعیرط .تسا هجاوم ییاهداقتنا اب درکیور نیا امرس
ی ه راذگ ازیم زا ابزیم تلود ،ی
لاعف ی ت اه ی امرس ی ه راذگ .ترسین لطم آ ارادماهس و اکلام تیعبات و سیسأت بحم روشک رد
هک ینامز ابزیم تلود ،تلاح نیرتهب رد امرس
ی ه راذگ رلطم لاترخا زورب زا ار آ رم
ی درنک ا ، ز
هیجوت ار فانم راکنا طرش لامعا هک یطیارش دوجو رم
ی درنک هارگآ ، رم ی دورش (
Baumgartner,
2016: 117-118
باجیا نیفرط ایم لداعت داجیا نیاربانب .) رم
ی رنک د ار قرح نریا لارمعا ررثا ،
. ینادن آ زا سس و لامعا امز هب دودحم هب
صوصخ هکنآ امه روط ترلود دازرلا ،درش هراشا هک
ب ابزیم زا یس قح نیا لامعا ه امرس
ی ه راذگ رارق شریذس دروم یرواد جارم رتشیب یوس زا ی
تسا هتفرگ للادتسا نینچمه .
تسا هدش ۀدام ییارقهق ریسات هک
17 دوررهب هرب یمررنا روشنم
تکراشم اه رجنم دمدنلب ی م
ی دوش اریز ، امرس ی ه راذگ قیوشت ار م
ی نک د ،تیکلام صوصخ رد ات
یدنورهش و تیعبات ،یقیدص و یمامغ( دنک دروخرب تقادص اب دوخ
1397 : 124 .)
ۀررناجدنچ اری ود ادرهاعم ررگید سارسارب هرک ایارضق زا یرگید ۀتسد رد امررس
ی ه راذرگ ی
یگدیسر هدش
دنا ذارختا یتواراتم درکیور ، ترسا هدرش
ۀیرضق رد هرنومن یاررب .
Ulysseas
هریلع
اکیرمآ ایم ۀدهاعم هب هجوت اب یرواد جرم ،روداوکا چیره هرک دیرسر هرجیتن نریا هب روداوکا و
ررثا هرکنیا ررب یرنرم ارهاوخ یاعدا هب خساس رد .درادن دوجو ییارقهق رثا نتفریذپن یارب یلیلد یهتنم هدهاعم قرط نیفرط یقوقح طباور رد یتاماهبا هب ییارقهق م
ی دوش هرارشا یرواد جرم ،
:درک
« هک اجنآ زا امرس
ی ه راذگ امز زا امرس ی ه راذگ زا ی یورس زا فانم راکنا طرش لامعا لامتحا
تیامح هجیتن رد ،دراد علاطا ابزیم هدشاطعا
رمع لوط دامت رد هدهاعم رد امررس
ی ه راذرگ رد ی
دراد رارق قح نیا هب ابزیم یلامتحا بسوت ضرعم ( »
UNCITRAL, 2010: para.173
.)
رس و یمررنا رورشنم رب ینترم یایاضق رد فانم راکنا یتآ رثا شریذس رد یریارقهق ررثا شریذ
نیا هب نتخادرپن یتح و ایاضق رگید هلئسم
رارکنا هک یطیارش رد ه آ ،رگید یارآ یدادعت رد
رارق یگدیسر و دانتسا دروم یدودحم یارآ رد ونکات فانم تسا هتفرگ
قرح نیا ییاراک اهنت ،
اب هلباقم رد همانرب
ر ی ز هاک ار تیعبات ی م
ی دهد سخن هتسد جارم ۀیور . رترشیب ًلاارمتحا هک ت
هب روظنم یازفا و یمرنا یزاسدازآ زا تیامح امرس
ی ه راذگ ترصرف ارهنت ،ترسا هزورح نیا رد ی
یاررب ار هرنیمز و دودرحم اربزیم تلود یارب ار قح نیا لامعا هرمانرب
ر ری ز یورس زا تریعبات ی
امرس ی ه راذگ هارف م ی دروآ ینامز ًلاوا ،دود ۀتسد جارم درکیور قرط . دریق هرک
رد فارنم رارکنا
ققحت ادتبا زا ،دراد دوجو هدهاعم امح
ی ت اه هب هدشاطعا ی امرس
ی ه راذگ قرقحت ددرع هرب طورشم
فانم راکنا طیارش م
ی وش د کی عورشم اراظتنا اب یتریاغم رما نیا ،ًایناث و امرس
ی ه راذگ ررب ینرم
زا یرادروخرب امح
ی ت اه ان هب ار تیعضو یدرکیور نینچ .درادن تلود
اه ی دوررهب اربزیم رم
ی
دشخب فانم راکنا طرش ده ققحت و نیفرط ایم لداعت یرارقرب یارب و بسانم
رت .تسا
2 . عفانم راکنا یوهام طیارش
2 . 1 یعقاو یداصتقا تیلاعف رایعم . هک تسا نیا فانم راکنا طرش یوهام طیارش زا یکی امرس
ی ه راذگ تریلاعف ،سیسأت بحم روشک رد
یعقاو یداصتقا دن
دشاب هتشا یسرتسد زا تعنامم ده هب بصا رد طرش نیا .
تکرش اره یرورص ی
هب امح ی ت اه یم هدااتسا ،ترسا جردرنم فارنم رارکنا دویق یمامت رد ًاریرقت طرش نیا هکنیا اب .دوش
جارم زا یدودعم دادعت
« یعقاو یداصتقا تیلاعف »
ریسات ار هدرک دنا ارهاوخ ایاضق زا یدادعت رد .
ک هدرک اعذا ( درادرن یرعقاو یدارصتقا تریلاعف سیرسأت بحم روشک رد ه
PCA No.228, 2009:
para. 517
.) فانم راکنا هب بسوت اکما در اب یرواد جرم ،دراوم یخرب رد هرب
لد ری ب قرقحت ددرع
