The Interaction between Sustainable Development and the Fair and Equitable Treatment Standard in
International Investment Arbitrations
(Type of Paper: Research Article)
Mehdi Piri1, Yasaman Azadi2*
Abstract
The obligation of the host state to fair and equitable treatment of foreign investors includes maintaining the stability of the investment environment, transparency, compliance with legal procedures and etc. On the other hand, sustainable development is a dynamic concept whose implementation requires constant domestic and international regulation. A question may arise as to how these two principles can be balanced, most particularly in investment arbitrations. In this article, the possible contrast between these two commitments and the case-law of international investment arbitration on this subject will be examined. It will be concluded that the fair and equitable treatment standard can be interpreted with respect to the object and purpose of an investment agreement in light of the other requirements of the agreement, such as sustainable development. With regard to international investment arbitration case-law, it seems that arbitral tribunals have used behavioral criteria to make interaction among such obligations possible.
Keywords
fair and equitable treatment standard, sustainable development, international investment agreements, investment arbitrations, international investment arbitration case-law.
___________________________________________________________________
1. Assistant Prof., Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran. Email: Mehdi.piri@ut.ac.ir
2. Ph.D. Student in International Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran (Corresponding Author). Email: yasaman1.azadi@gmail.com
Received: June 22, 2021- Accepted: December 26, 2021
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
اپ ۀعسوت لباقت و لماعت ی
راد عم اب ی را ور رد هنافصنم راتفر ۀی
رواد ی اه ی امرس ی ه راذگ ی ب ی ن للملا ی
( ملع :هلاقم عون _ ی
شهوژپ )ی
یریپ یدهم یدازآ نمسای ،1
2
*
هدیکچ
ربارب رد هنلاداع و هنافصنم راتفر هب نابزیم یاهروشک دهعت امررس
ی ه راارگ رنتم هرک یرارخ
طیحم تابث ظفح امرس
ی ه گ راا و هنلاداع سرداد تیاعر ،تیفافش ،ی یاریوو رارنک رد ،تسا…
گنورگگ و اهرورشک طرسوت یناورو ررییغت و یرگنزاب ترورض و رادیاو ۀعسوت اب طبترم لئاسم طسوت تادهعت یا نامز ه ریسفت د
ی ناو اه ساسا لئاسم زا ،یرواد ی امرس
ی ه رااگ ی بی لل لا
ا هلاقم یا رد هنیمز یا رد .تسا تادرهاعم رد تادرهعت یا ریسفت ۀوحن و لماعت گنوگگ ادتب
هیامرس یارآ سپس و یرااگ رواد
ی اه ی امرس ی ه رااگ ی بی لل لا شلات نآ زا سو و سررب رم
دوش گژیو تشاد رظن رد اب
« رایعم » قوقح رد بی
لل لا ارب راریعم ریا لرماعت گنورگگ هرب ،
.دوش هیوت رادیاو ۀعسوت زا شان تادهعت صخشم سررب یا ۀجیتن رد
رم دورش عم ری را رارتفر
هنلاداع و هنافصنم اب
و ی گژ اه ،لو ش ۀرتسگ دننام ووقح رایعم کی ی فاطعنا
ارو ی ر تریلباو ،ی
اب .... و ریسفت رظن رد
تشاد ترقفاوم فده و عوضوم هرمان
اره ی امررس ی ه راارگ ی ارس ورترو رد ی
ر
تقفاوم تامازلا همان
ت لرباو رادریاو ۀعرسوت درننام یارآ هرب هریوت ارب و ترسا ریرسف
رواد ی اره ی
امرس ی ه رااگ ی بی لل لا رظن هب م
دسر ، د ی ناو اه تادرهعت یا نایم لماعت داجیا یارب یرواد ی
خرب هفلؤم اه رظن رد نابزیم یاهروشک یارب ار یراتفر ی هتفرگ
دنا .
ناگژاودیلک
یررب یرواد ،رادرریاو ۀعررسوت یرواد ۀرریور ، ررلل لا
هیامرررس یارره ااررگ
یررب یر تادررهاعم ، ررلل لا
هیامرس یب یرااگ .هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم ، لل لا
___________________________________________________________________
1 . .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ، سایس مولع و قوقح ۀدکشناد ، مو ع قوقح هورگ ،رایداتسا Email: Mehdi.piri@ut.ac.ir
2 . قوقح یرتکد یوجشناد بی
لل لا .)لوئسم ۀدنسیون( ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ، سایس مولع و قوقح ۀدکشناد ، Email: yasaman1.azadi@gmail.com
د خیرات :تفایر 01 / 04 / 1400 - :شریاو خیرات 05
/ 10 / 1400
همدقم
دانسا بلغا رد هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم جرد دهاش هزورما امررس
ی ه راارگ یرب ی ، یترسه رلل لا
لاحرد هک نآ فرع هاگیای نانچ ه
رایعم یا .تسا هشوانم دروم ترابع زا
رقت ی
ًاب اخ ل یدرهعت هرب
درش لیدربت هاتوک نامز تدم رد هوقلاب تعسو اب
(Kläger, 2010: 443)
کرنیا و هرب ناورنع یراریعم
یواعد رد رضاح هشی ه امرس
ی ه رااگ هتخانش ی م
دورش
.(Dolzer,2005: 39)
رحب هرکنیا ارب یاره
قیداصم ۀرابرد یرایسب عم
ری را و هرنلاداع و هنافرصنم رارتفر گنورگگ
رسفت د دوریو نآ ری رد ارما ،درا
تیا ح طورش ریاس اب هسیاقم عفانم زا هدننک
امرس ی ه رااگ رارتفر طررش دننام نابزیم روشک رد یراخ
1 لم هلماک طرش ، دادولا
مارع مازتلا طرش ،2
لرماک ترینما و تریا ح ،3
و هنافرصنم رارتفر راریعم ،....و4
یارب یرتشیب تی ها زا هنلاداع امرس
ی ه نارااگ ،تسا رادروخرب یراخ هکارگ
هب یرازبا ۀباثم ه ه
هرارک
تیا ح یاهلأخ ما ت تقفاوم
همان اه ی امرس ی ه رااگ ششوو ار ی م
دهد
(Kläger,2010: 443)
.
هتفریاو موهفم کی زین رادیاو ۀعسوت قوقح رد هدش
بی لل لا هب و ی هژ قوقح بی لل لا طیحم
رادیاو ۀعسوت زا بلغا هک فیرعت .تسا تسیز هئارا
م دوش عت ، یترسخن هرک ترسا فیر رد رارب
لاس شرازگ 1987
دنلتارب هئارا5
هعرسوت ،رادریاو ۀعرسوت نآ بریوم هرب هرک دش هرک ترسا یا
وگخساو ی ن ی اهزا ی نودب رضاح لاح هب
ارناوت تخادرنا رطخ ی
لرسن اره ی آ ی هدرن اررب ی ممرت ی
نی اهزا ی دوخ
6.تسا عواو رد او ۀعسوت ری راد اررب ی ا لرح ری شرترسگ هلئرسم ی
هرتفا ترسا هرک
تلاکشم ز ی تس حم ی ط داصتوا ، ی عا تیا و ار هب رظندم نامز ه روط و درهد رارو
درنیارف ی زا
ا ار هعسوت ی
داج نک د هب هک هس ره طسوت لباقتم روط هزوح
وقت ی ت
7.دوش
یاهرترسب دارجیا و ارقترا ترهی رد شلات و رادیاو ۀعسوت لصا هب اهروشک یدنبیاو ترورض ا و یودت قیرط زا نآ یارب بسانم کی زا هطوبرم تاررقم و یناوو حلاص
وس هب اهروشک دهعت و
ربارب رد هنلاداع و هنافصنم راتفر امرس
ی ه رااگ تقفاوم بیوم هب یراخ همان
یاه امرس ی ه رااگ زا ی
طیحم رد تابث داجیا مزلتسم ًانعب هک رگید یوس امرس
ی ه رااگ رارعت دارجیا زا ناشن ،تسا ی
اهروشک تادهعت نایم هب
و ی هژ ک یاهروش امرس ی ه او ی ر .دراد لارحرد هرک و هنافرصنم رارتفر راریعم
هنلاداع هب ناونع نانی طا یرازبا هیامرس یارب شخب
و ترینما دراد عرس هرک ترسا یراخ رااگ
هیامرس طیحم رد ار مزلا تابث رم شلارت رادریاو ۀعرسوت ،دنک داجیا ناشیا یارب یرااگ
زا درنک
___________________________________________________________________
1. National Treatment
2. Most Favorite Nation Treatment 3. Umbrella Clauses
4. Full Protection And Security 5. 1987 Burndtland Report
6. UN Report of the World Commission on Environment and Development, Paragraph 2, UN DOC.A/RES/42/187 (1987).
7 . علاطم یارب ۀ رادیاو ۀعسوت داعبا رتشیب ک.ر
:
UN Johannesburg Declaration on Sustainable Development, Paragraph 5, UN DOC A/CONF.199/20 (2002)
عبانم ز ی تس حم ی ط ثاریم ،یداصتوا ، یاررب نآ ظرفح فدره ارب اهرورشک عا تیا و گنهرف
فادرها ارب هرنلاداع و هنافرصنم رارتفر راریعم و رادیاو ۀعسوت هیاو یا رب .دنک تظفاحم ناگدنیآ م ولات رگیدکی اب هیامرس نابزیم روشک نعی ناسکی یور لو رد توافتم ررگید نایب هب .دننک
هیامرس هک هاگنآ هب یراخ رااگ
رهب لابند ه و یناورو رد تاربث هرل ی زا هنافرصنم راتفر زا یدنم
شیو ،تاررقم نیب
ۀعرسوت نارمز ه ،ترسا ناربزیم روشک رد ... و تیفافش ،ضیعبت مدع ،یریاو
اهروشک هک دراد عس رادیاو هب
و ری هژ تارررقم و یناورو ررییغت ارب هعرسوت لارح رد یاهرورشک
ز ی تس حم ی ط دم اب ، عا تیا و گنهرف ثاریم ظفح و هررهب ض ،دویوم عبانم تیری
،یدرنم
نآ لسن یارب ار .دننک ظفح هدنیآ یاه
هنافسمتم دانسا رتشیب بی
لل لا ۀعسوت ۀنیمز رد دویوم
و رادیاو امرس ی ه رااگ ی بی لل لا گنوگگ ۀرابرد طرش دواف لح
لرصفو رد .ترسا لرباقت ریا
،زین یرواد یارآ ای
هنوگگ هک هلئسم د
ی ناو اه یرواد ی س
امر ی ه رااگ ی اب ی د لورصا ناریم عزارنت
یب قوقح و رشب لل لا
حم ی ط ز ی تس یرب قوقح و لرل لا
امررس ی ه راارگ دورخ ،درننک لرح ار ی
یب قوقح رد هاگ هک تسا لممت لباو عوضوم لل لا
امررس ی ه راارگ هرب نآ زا ی ی ۀرباثم
رک زا
هبنی یاه
« تیعورشم نارحب »
م هدرب مان ؛دوش
هب و ی هژ نامز هرک ا ح ری ت زا امررس ی ه راارگ زا ی
رط ی ق همانقفاوت یاه امرس ی ه رااگ ، سراو یدازهب و فیس( دشاب هدش ی نت ی 1398
: 4 .)
یب یرواد ۀیور رد زا ک دادعت نونکات لل لا
د ی ناو اه دارعبا ناریم طابترا ساسا هب یرواد ی
ب حیرص هراشا نودب ،هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم و رادیاو ۀعسوت فلتخم ،مورهفم ود ریا طابترا ه
هتخادرو دنا (
Islam, 2016: 43
) م شلات هلاقم یا رد انبم یا رب . ود ناریم طاربترا سررب اب دوش
ًارساسا اریآ هرک لرصا شرسرو ریا هرب رادریاو ۀعسوت لصا و هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم موهفم عسوت لصا و هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم زا شان تادهعت تاذ راعت یاراد رادیاو ۀ
و رریخ ای دنا
ۀیور رد رواد ی اه ی بی لل لا هگ موهفم ود یا لماعت یارب هفلؤم
اه ،ترسا هدرش هتفرگ رظن رد ی
شسرو هب نآ زا شیو تسا یرورض هک دوش هداد خساو :دوش هداد خساو زین ریز عرف یاه
1 ۀعسوت و هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم نامز ه جرد . یرب دانسا رد رادیاو
هرنوگگ رلل لا
؟دوب دهاوخ ریسفت لباو 2 یرواد ۀیور رد . هیامرس یاه
یب یرااگ هگ راعت یا لح یارب لل لا
ور ی اهدرک ذاختا ی
؟تسا هدش یا ساسا یا رب ت سو هس رد هلاقم
هئارا م دوش رارتفر لرماعت گنورگگ لوا ت رسو رد .
یاو ۀعسوت اب هنلاداع و هنافصنم ۀبنایدنگ و هبنایود دانسا وترو رد راد
بی لل لا م سررب دوش
یرواد یارآ خرب نآ زا سو و یاه
بی لل لا امرس ی ه رااگ رسررب و هرعلاطم مود ت رسو رد ی
م دوش مدرع و هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم زا شان تادهعت تیهام تفرگ رظن رد اب سپس و
شان تادهعت اب نآ تاذ راعت شلات رادیاو ۀعسوت زا
م دوش خرب هفلؤم اه درورم یرارتفر ی
دانتسا د ی ناو اه .دوش زارحا یرواد ی
رد رادییاپ ۀعیسوت و هینوداع و هنافیصنم رایتفر راییعم رییسفت و یسررب هیامرس تادهاعم یراذگ
بی ن للملا ی
عوضوم تی ها هب هیوت اب امرس
ی ه راارگ ی رب ی رلل لا تیرساسح و امررس
ی ه ناراارگ یاهرورشک و
امرس ی ه تسرف زا تیا ح هب امرس
ی ه اه ی ناش یاهروشک شلات زین و امرس
ی ه او ی ر تی کاح ظفح یارب
قیوشت رانک رد شیوخ امرس
ی ه نارااگ ب ی لل لا ، تقفاوم همان اره ی امررس ی ه راارگ رارنت لرحم ی
هطقن اهرظن یفرط ووقح ی تقفاوم
همان ،ناریو( دنتسه 1389
: 95 هرکنیا هب هیوت اب .) رخرب رد
تادهاعم امرس ی ه رااگ تارمازلا ای داهنشیو ،هنلاداع و هنافصنم راتفر هب نابزیم روشک مازلا رانک رد ی
شیو رادیاو ۀعسوت هب بایتسد یارب تادهاعم رظنم یا زا ،تسا هدش نیب
امرس ی ه رااگ ی بی لل لا
یسقت هتسد راهگ هب م
دنوش هنآ رد هک دنتسه تادهاعم لوا ۀتسد . چیه ا
هراشا ا هب ی هفلؤم اره ی
ۀبنایود تادهاعم ًامو ع هک تسا هدشن رادیاو ۀعسوت امرس
ی ه رااگ ههد زا شیو هک ی 1990
درقعنم
هدش دنا راررو هترسد ریا رد ، رم
گ ی درنر رخرب و دازآ ترارجت تادرهاعم برلغا هرک مود ۀترسد ؛
تقفاوم همان اه ۀبنایود ی امرس
ی ه رااگ عم ،دنراد رارو هتسد یا رد ی ترابع کی اب هک دنتسه تادها
ناونع همدقم رد لک هدرک
دنا فادها هک هعسوت
ا دیاب ی هب ناونع فده رظندم موس ۀتسد ؛دریگب رارو
هک دنتسه تادهاعم هب
روط خرب صاخ دودحم
ی ت اه ار هب روظنم نزاوت داجیا م
ی نا و یداصتوا دشر
تسیز طیحم زا تظافح وی
ش بی ن مراهگ ۀتسد و تسا هدرک هک دنتسه تادهاعم
هب رورط رئزی
داعبا یارب ار تاررقم هس
هناگ یا رد ار تادهعت و رادیاو ۀعسوت مز
ی هن اه و ی ش بی ن هدرک درنا درننام ،
ک ک اه قوقح ،تیفافش ، نف ی زی
تس حم ی ط ... و یرگراک و
.(Rincon, 2011: 18)
1 . تادهاعم امرس
ی ه راذگ ادیاپ ۀعسوت تیاعر هب مازلا دقاف ی ر
نا ه دانسا خرب ،دش هراشا همدقم رد هکروط امرس
ی ه رااگ ارهنآ رد هرک دنترسه ی هرارشا
ا هرب ی
فادها هعرسوت ا رد لارثم یاررب .ترسا هدرشن ناربزیم رورشک ی هرنو ن
اره تادرهاعم ی هربنایود
امرس ی ه رااگ نوگ یاهروشک ی ناتسلگنا
،
،نا لآ نارریا و شکارم ، واژ موزرل ررب رریاد طررش1
یراک ه و هیوت هدهاشم نابزیم روشک رادیاو ۀعسوت یاتسار رد
ن دوش رد هرک رشسرو لاح .
م حرطم صوصخ یا مدع دویو اب ایآ هک تسا یا دوش
و ی ش بی ن تادرهاعم رد رادریاو ۀعسوت
امرس ی ه رااگ نابزیم روشک ایآ ،ی م
درناوت مازرلا امررس ی ه راارگ تریاعر هرب یرارخ هرفلؤم
اره ی
ز ی تس حم ی ط تیا و یداصتوا ، ؟دنک تساوخرد ار رادیاو ۀعسوت عا
ناربزیم رورشک ه هک تسا تلاح تسخن ؛تسا روصتم تلاح ود شسرو یا هب خساو یارب عوبتم روشک ه و هیامرس امرس
ی ه رااگ هک دنتسه یرگید روآدهعت دنس هب دهعتم ود ره یراخ
___________________________________________________________________
1 . :ک.ر https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements , last seen, 11/12/2020.
زا کریره اری رادریاو ۀعسوت یاقترا و تیاعر هب مزلم نآ بیوم هب هرفلؤم
اره ی ز ی ترس حم ی رط ،
نآ عا تیا و یداصتوا هدش
دنا ررظن هب تلاح یا رد . رم
درسر ۀدارم دارفم زا هدافترسا ارب 31
سناونک ی نو تادهاعم قوقح یو تفررگ ررظن رد ارب ار هرنلاداع و هنافرصنم رارتفر راریعم ناوتب 1
تادرهاعم زا رشان تادرهعت لمارش هرک ناربزیم رورشک تادهعت رب
ی رلل لا تادرهاعم درننام
ز ی تس حم ی ط انما فرط ود ره طسوت هک هدش
دنا قوقح ای رب ی لرل لا هرب درهعت درننام رفرع
زا یریگولی گدولآ
اه تاریثمرت بایزرا ماجنا و یزرمارف ی ز
ی ترس حم ی رط مارگنه هرک مارجنا
هب رجنم تیلاعف ثمت
ی ر دیدش یزرمارف م
ددرگ .درک ریسفت ، ۀریور رد یدررکیور یرنگ ذارختا2
رواد ی اه ی رس ام ی ه رااگ ی بی لل لا رد زریام .ید.سا ۀینو رد هل ی زا ،تسا هدهاشم لباو زین
تشاد رظن رد اب ار اتفن تاررقم یرواد ناوید هک اداناک ربارب تقفاوم
ۀمان تکراشم ز ی تس حم ی ط
لا ش یاکیرمآ کی هک3
تقفاوم همان تادرهعت ۀراربرد و ارتفن رارنک رد بناری ز
ی ترس حم ی رط
ن ورنع یاهروشک تادرهعت و فادرها سارسارب و دررک ریرسفت ،ترساتف
ترقفاوم ۀرمان تکرارشم
ز ی تس حم ی ط :دورش ریرسفت رلک لصا هس یانبم رب دیاب اتفن تاررقم درک نایب 1
یاهرورشک .
زا یلااب حطس هک دنراد ار قح یا ونع ا ح
ی ت اره ی ز ی ترس حم ی رط مزرلم و درننک دارجیا ار
یارب ًافرص ار دوخ یاهرایعم هک دنتسین ت
مم ی هحلارصم اهروشک ریاس یداصتوا و سایس عفانم
؛دننک 2 ؛دنزیهرپب تراجت رد فارحنا داجیا زا دیاب انعا . 3
. ا ح ی ت اه ی ز ی تس حم ی ط ۀعرسوت و
یداصتوا م دنناوت دنوش تیوقت نامز ه دیاب و (
: 220 UNCITRAL, 2000
).
___________________________________________________________________
1 . ۀدام 31 لک ۀدعاو سفت ی ر 1 . ی ک ن سح هب هدهاعم ی
ت انعم اب قبطنم و ی
لو عم اب هکنآ ی د نآ تاحلاطصا هب
س رد ی قا عوضوم وترو رد و ترابع و
هدهاعم فده سفت ،دوش هداد
ی ر دش دهاوخ
؛ 2 هب . سفت روظنم ی ر ی ک
س ،هدهاعم ی قا هولاع ،ترابع ن ئا ض و همدقم لماش هک تم رب
ی ز م
،دوش تسا ل تشم رب
فلا : ) هنوگره
ب هک هدهاعم هب طوبرم قفاوت ی
لک ی ۀ فرط اه ی
؛تسا هدش لصاح نآ داقعنا اب طابترا رد هدهاعم )
عون ره
دنس ی طسوت هک ی ک ی ا فرط دنگ رد
ظنت هدهاعم داقعنا اب طابترا ی
فرط طسوت و هدش اه
ی د ی رگ هب ناونع
دنس ی او هدهاعم هب طوبرم ی
هتفر تسا هدش
؛ 3 س اب هار ه . ی
قا ز دراوم هب ،ترابع ی
ر ن ی ز هیوت فلا :دش دهاوخ )
تآ قفاوت هنوگره ب
ی فرط اه ی سفت صوصخ رد هدهاعم ی
ر هدهاعم یا اریا ی ؛نآ تاررقم )
ره ور عون
ّی ۀ
دعب ی اریا رد ی ؤم هک هدهاعم
ّی د قفاوت ج ؛دشاب نآ )
ب قوقح طبترم ۀدعاو ره ی
لل لا ب طباور رد هک ی
فرط اه ی دشاب اریا لباو هدهاعم ؛
4 تروصرد . هک تباث فرط دصو دوش اه
ی انعم هدهاعم ی
اخ ص زا ی ک
نعم نا ه ،تسا هدوب حلاطصا .دش دهاوخ هداد روبزم حلاطصا هب
2 . :ک.ر فرط اه ی سفت صوصخ رد هدهاعم ی
ر ج ؛دشاب نآ )
ب قوقح طبترم ۀدعاو ره ی
لل لا ب طباور رد هک ی
فرط اه ی اریا لباو هدهاعم دشاب
؛ 4 . تروصرد هک تباث دصو دوش فرط اه ی انعم هدهاعم ی
صاخ زا ی ک
نعم نا ه ،تسا هدوب حلاطصا .دش دهاوخ هداد روبزم حلاطصا هب
3 :ک.ر . Case Concerning Pulp Mills on the River Uruguay (Arg. v. Uru.), Judgment, 2010 I.C.J. Rep. 14, ¶ 193
(Apr. 20) (citing Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons, Advisory Opinion, 1996 I.
4. The North American Agreement on Environmental Cooperation (NAAEC (
هیامرس نابزیم روشک هک تسا نامز مود تلاح هب
اهنت ونع ی اوم تقف همان ا هرب هرک ترسا ی
تادهعت یاراد نآ بیوم ز
ی تس حم ی ط .ترسا رادیاو ۀعسوت یاتسار رد عا تیا ای و یداصتوا ،
رظن هب ه تروص یا رد م
دسر هارگیای و تی ها تلع هب رحم
ی ط ز ی ترس رد رادریاو ۀعرسوت و
قوقح بی لل لا فدره و عورضوم اب راعت رد نابزیم روشک تادهعت هک یای ات ، اوم
ترقف ۀرمان
امرس ی ه رااگ خرب قوثو دروم درکیور یا و دوب دنهاوخ هیوت لباو ،دشابن ی د
ری ناو اره یرواد ی
نانچنآ ،تسا هتفرگ رارو زین هک
تادرهعت هرب هریوت ارب ناورید اکیراتساک هیلع لاگنآ ۀینو رد
ز ی تس حم ی ط زا صاخ ۀنوگ زا تظافح یارب اکیراتساک روشک کلا
تشو اه یناورو رد ررییغت ار
ف هسفن تفرگن رظن رد هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم فلاخ (
: 246 ICSID, 2012
).
1 . پی ش بی ن تادهاعم رد رادیاپ ۀعسوت ی هبناجود
و هبناجدنچ امرس
ی ه راذگ ی بی ن للملا ی
نا ه زا خرب رد ،دش نایب هکروط تقفاوم
همان اه م نایب همدقم ت سو رد ًافرص ارقترا هرک دوش
امرس ی ه رااگ رجنم ونع یاهروشک رادیاو ۀعسوت و یداصتوا ۀعسوت دشر هب یراخ ی م
دوش اری
هب یفرط لیا ت هکنیا امرس
ی ه رااگ ی اه .درنک کر ک رورشک ود رره رادیاو ۀعسوت هب هک تسا ی
هنو ن لاثم یارب تقفاوم
ۀمان ۀبنایود امرس ی ه رااگ اداناک ی ،1
تقفاوم ۀمان و درنه رورشک ۀبنایود
لیزرب جم ،2
سورلارب و ناترسرا درو دریک یروره ی و ناترسراجم اری و3
.دنترسه عورن ریا زا4
رادریاو ۀعرسوت هرمدقم ت رسو رد ترسا ک م ینچ ه هرب
ناورنع فادرها زا رکی اری فدره
تقفاوم همان دننام ،دوش نایب تقفاوم
ۀمان ۀربنایود امررس
ی ه راارگ و یرتناژرآ یروره ی ناریم ی
برع ۀدحتم تاراما هک
زا کی هم ت ر ی داقعنا لیلاد ترقفاوم
هرمان ، ورشت ی ق او ۀعرسوت هرب ری
راد
اهروشک ی ا ح و اقترا و ونع ی
ت امرس زا ۀی امررس ی ه ناراارگ ره ری ک فررط زا ی ترقفاوم رد هرمان
مزرس ی د فرط ی رگ تقفاوم همان .تسا هدش نایب
5
هتسد ا زا ی هنو ن اه ی تقفاوم همان اه ی امرس ی ه رااگ ی بی رلل لا هولارع هرک دنترسه زرین ررب
تم رد همدقم تقفاوم
همان صاصتخا رادیاو ۀعسوت هب ار یداوم زین هداد
درنا درنب لارثم یاررب . 4
ۀدام 3 ۀدام و 6 هنو ن تقفاوم همان ۀبنایود امرس ی ه رااگ دنله روشک ی نایب هک6
م دراد فررط ی
___________________________________________________________________
1. The Agreement between Canada and Mali for the Promotion and Protection of Investments, 2016, accessible at https://www.international.gc.ca/trade-commerce/trade-agreements-accords- commerciaux/agr-acc/mali/fipa-apie/index.aspx?lang=eng last seen 19/12/202.
2. The Investment Cooperation and Facilitation Treaty between The Federative Republic of Brazil and the Republic of the India, accessible at https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment- agreements/treaty-files/5912/download last seen 19/12/2020.
3. The Agreement between the Government of the Republic of Belarus and the government of Hungary for the promotion and reciprocal protection of investment, 2019.
4. The Agreement between the Government of Hungary and the government of the republic of Cabo Verde for the promotion and reciprocal protection of investment, 2019.
5. The Agreement for the Reciprocal Promotion and Protection of Investments between the Argentine Republic and the United Arab Emirates, 2018.
6. The Agreement on Reciprocal Promotion and Protection of Investments between… and the Kingdom of the Netherlands.2018.
تقفاوم همان یاب د هب هنوگ ا ی امرس ی ه رااگ ی او ۀعرسوت فادرها هک دنهد اقترا ار ری
راد قرقحم ورش .د
ۀنو ن رد ینچ ه تقفاوم
ۀمان امرس ی ه رااگ ژورن روشک ی او ۀعسوت هب هراشا ض
ی راد هرمدقم رد
تقفاوم همان
، ی ک اظو زا ی ف ک ی ت ۀ ذ کرتشم ی
ل دنب 8 ۀدام 23 سر ی گد اب طبترم تاعوضوم هب
حم زا تظافح ی
ط ز ی
،تس نما و تملاس ی
ت مو ع او ۀعسوت فادها و ی
راد .تسا هدش هدر شرب 1
ردابتم هذ هب شسرو یا لاح م
دوش و هرنلاداع و هنافرصنم راتفر رایعم نامز ه جرد هک
کی رد رادیاو ۀعسوت اب طبترم تامازلا تقفاوم
ۀمان امرس ی ه رااگ .دورب دهاوخ ریسفت لباو هنوگگ ی
تسا رکذ نایاش م راعت تروص رد
ی نا دعاوو ی ک امرس هدهاعم ی
ه رااگ ی دعاوو و ری ک درهاعم ۀ
حم ی ط ز ی تس اب ی د ا لوا :تشاد هیوت هتکن دنگ هب ی
هک ماگنه ، راعت هلئسم م حرطم
دوش
تادهاعم هک ع رد
ی کفنم و ادی دنرشاب کرترشم عورضوم رد ، ه زا ندوب
، لدرگیب یایرض(
1385 : 176 .) اربانب ی ارب ی ا راعت لح ی
ابن تادهاعم ی
د ا هب لوص رلک درننام رارعت لرح
لوصا
« دعاو ۀ دعاو صاخ ۀ
صخت ار ماع ی
ص م دنز
» و
« دعاو ۀ درعاو رخؤرم ۀ
رم خرسن ار مدرقم
دنک
» درک عویر
، اب هکلب ی د سفت لوصا هب هیوت اب ار خساو ی
ر انو ۀیور و تادهاعم ی
رب ی رلل لا
دروم ره رد ی
تفا ، یایض(
1393 : 17 .)
سررب اب تقفاوم
همان اه و هنافصنم راتفر رایعم هب مازلا طرش ود ره نتم هک ی و هرنلاداع
م هدهاشم ،دنرادیاو ۀعسوت دانسا زا ک دادعت رد دوش
امررس ی ه راارگ دورخ رد ی ترقفاوم
هرمان
رارعت ریا لرح یارب یریبادت رو
ی ش بی رن .ترسا هدرش رب
ۀرنو ن رد لارثم یار ترقفاوم
ۀرمان
امرس ی ه رااگ رانک رد دنله ی و
ی ش بی ن موزرل ررب رادریاو ۀعرسوت یارقترا و تریاعر یارب تامازلا
نم زرین ناربزیم رورشک راتفر ندوب هنافص کمت
ری د درنب رد سارسا ریا ررب .دراد 4
ۀدارم 6 هرنو ن
تقفاوم همان امرس ی ه رااگ دنله ی :هدشررقم
« فرط ی تقفاوم همان یابن د هب هرنوگ ا ی ناورو ی رلخاد
او ۀعسوت اب طبترم ی
راد ار بیوصت ا ن ی دن عبت هب رجنم هک ی
ض غ ی هنافصنمر و
یا دودحم ی ت نارهنو
ارب ی امرس و تراجت ی
ه رااگ ی دوش
»
2. رد درکیور یا هباشم ترقفاوم
ۀرمان یارکیرمآ دازآ ترارجت
)اتفن( لا ش هک تسا هدهاشم لباو3
هار لح ارب ارتفن تارررقم نایم راعت ترقفاوم
ۀرمان 1986
اررکیرمآ ۀدررحتم تلاارریا و اداررناک روررشک نارریم کاررنرطخ یاهدنا ررسو نیمزرررسارف لاررقتنا و4
سناونک ی نو 1989 ب عرفد و کارنرطخ یاهدنا رسو نیمزررسارف لارقتنا ارب هطبار رد لزا نآ
اره
،
و ی ش بی ن
5هدش ۀدام هنیمز یا رد و 104
نویسناونک و اتفن تاررقم نایم راعت تروص رد اتفن
___________________________________________________________________
1. The Agreement between the kingdom of Norway and ... for the promotion and protection of investments, 2015.
2. Agreement on Reciprocal Promotion and Protection of Investments between… and the Kingdom of the Netherlands.2018.
3. The North American Free Trade Agreement (NAFTA)
4. The 1986 Agreement Between the Government of Canada and the Government of the United States of America Concerning the Trans boundary Movement of Hazardous Wastes
5. The 1989 Basel Convention on the Control of Trans boundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal
یرترب ،لزاب سناونک
ی نو ندش هفاضا اب ینچ ه .تسا هتخانش تی سر هب ار لزاب ترقفاوم
ۀرمان
1986 نیمزرسارف لاقتنا هرب ارکیرمآ ۀدرحتم تلااریا و اداناک روشک نایم کانرطخ یاهدنا سو
ه ی ض 1 - 104
1اتفن یا ، تقفاوم همان .تسا هدرک ادیو یرترب اتفن تاررقم رب زین
هگرگا تسا رکذ نایاش وی
ش بی ن هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم نایم راعت لح یارب راکهار
تامازلا و زی تس حم ی ط تیا و یداصتوا ، رادیاو ۀعسوت عا
رثؤم تری ها رد اما ،تسا هیوت لباو و
زا کدنا دادعت ًافرص هکارگ ،درک هغلابم دیابن نآ تقفاوم
هرمان اره و دنترسه طررش یرنگ یاراد
داهنرشیو راعت لح یارب صخشم راکهار اتفن تاررقم دننام هداد
درنا
(Zhu, 2018: 347-348)
و
تادهاعم رتشیب رد امرس
ی ه رااگ سن ی رادریاو ۀعرسوت لصا و هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم نایم تب
هرمادا رد هک شسرو کنیا و تسا هدش هتشااگ توکسم هرب
لاربند لریلحت ، یترسه نادرب خرساو
درکیور رواد ی اه ی امرس ی ه رااگ توکس تروص رد ی تقفاوم
همان .تسا صوصخ یا رد
ۀعسوت و هنوداع و هنافصنم راتفر رایعم لباقت یسررب یییرب رد رادییاپ
یرواد یارآ امرس
ی ه راذگ ی بی ن للملا ی
یرواد ۀیور رد هب
روط رما یا و تسا هدش هتخادرو موهفم ود یا نایم طابترا هب دودحم
ًامو ع نودرب
موهفم هب حیرص هراشا ای و نآ طابترا تی ها ۀرابرد هکنآ ۀعسوت
للادترسا ،رادیاو هرئارا
مارجنا ،درننک
دویو اب .تسا هتفرگ رد مورهفم ود ریا لرماعت نازریم رگنایب یرواد یارآ زا دودحم دادعت ی ه ، یا
و تسا نونک ۀهرب م
دناوت هب ناونع ریاس یارب تآ یواعد رد یوگلا د
ی ناو اه .درریگب راررو یرواد ی
تسیز داعبا اب هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم لماعت ای لباقت دویو ت سو یا رد یدارصتوا ، رطیحم
و
شلارت ناریاو رد و رسررب یرواد عریارم زا هرداص یارآ رد رادیاو ۀعسوت عا تیا رم
دورش رخرب
هفلؤم اه کرتشم ی هب
روظنم .دوش هدر شرب موهفم ود یا نایم رتشیب هگره لماعت داجیا
1 یارآ یسررب . رواد
ی اه ی امرس ی ه راذگ ی بی ن للملا ی
لاداع و هنافرصنم رارتفر رایعم لباقت ۀنیمز رد ترسیز فرلتخم دارعبا و هرن
و یدارصتوا ، رطیحم
هیامرس یرواد ۀیور رد رادیاو ۀعسوت عا تیا یب یرااگ
هرک دراد دوریو یددرعتم یارآ لل لا
___________________________________________________________________
1 . ود تقفاوم ۀمان ۀبنایود ز ی تس حم ی ط ۀ ی ض رد 1
- 104 اتفن و ی ش بی ن :تسا هدش
1 . تقفاوم ۀمان یاهدنا سو نیمزرسارف لاقتنا رد هدشانما ،اکیرمآ ۀدحتم تلاایا و اداناک روشک نایم کانرطخ
،اواتا 28 ربتکا 1986 .
2 . تقفاوم ۀمان راک ه ی نایم ا ی تلاا دحتم ۀ رمآ ی اک ا و ی تلاا دحتم ۀ زکم ی ک ارب ی و تظافح یزاسهب حم ی ط
ز ی تس قطنم رد ۀ زرم ی اخاب ،زاولا رد هدشانما ، لاک
ی نرف ی ا ،روس 14 تسوگآ 1983 .
هرظحلام نایاش یرواد یارآ زا کی أر
اکیراترساک هریلع لارگنآ ۀیرنو رد هردارص ی (
ICSID,
)2012
تیورنع یاتسار رد اکیراتساک تلود هینو یا رد .تسا رد
رسناونک ی نو یرب یارکیرمآ
زا یرادهگن و تظافح کلا
تشو اه یایرد ی لاس رد1
1995 کری تخاس یارب لم کراو نوناو
رد هک ار یایرد کراو نآ
هنوگ ا کلا زا ی تشو
رخت درنناوتب ارقنا لاح رد یاه ،درننک یراارگ
لاس رد نآ بواعتم و درک بیوصت 2005
یغت ار رلم کراو زرم زا دوخ ریسفت داد رری
ریا هرک2
دروم اهدعب ریسفت مت
یی د ترفرگ رارو زین اکیراتساک لاع ناوید (
para 91 ICSID: 2012,
) ۀرئارا .
صورصخ ریا رد و درریگب راررو لم کراو ۀدودحم رد لاگنآ کلاما دش بیوم دیدی ریسفت رد هدشداجیا رییغت درک راهظا ،اهاعدا ریاس رانک رد و عویر یرواد ناوید هب لاگنآ کراو نوناو
لاس رد لم 2005
ضرقن و وا کلاما ۀرداصم بیوم رییغت یا و هدوب وا نوناو تاراظتنا فلاخ
ترسا هدش هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم (
para 235
:
ICSID: 2012
) ریرسفت ارب یرواد ناورید .
یرب تادرهعت هرب هریوت و هرنلاداع و هنافرصنم رارتفر راریعم ضقن للع زا قینم رشک رلل لا
رو
زا یرادرهگن و ترظافح نویرسناونک بریوم هب اکیراتساک کلا
ترشو اره دارفم هرب دورو نودرب ،
ویسناونک ن تادهعت ، بی
لل لا ز ی تس حم ی ط تاماقم طسوت یذاختا تا ی صت و نابزیم روشک
درک نایب و تخانش تی سر هب ار نآ لخاد رظنم زا
درادن توافت ناوید عم
ری را هنافرصنم رارتفر
هب ح ناونع عم لواد ی را راتفر ی دوش هتفرگ رظن رد یا
ی ک دادراررو لقتسم طرش ی
(
Zhu, 2018:
ترسا یروررض هرنلاداع و هنافرصنم رارتفر راریعم ضقن تابثا یارب ناهاوخ تشاد ررقم و )340
نار ه و درهد ناشن ار نوناو یاطخ کی فرص زا شیب یزیگ ۀیرنو رد یرواد ناورید هرکروط
اکولاس یا رد هراب هدرک راهظا رد هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم ضقن تابثا یارب ،
ظن هک یای
هب ،دراد دویو ربتعم مو ع ماگنه هژیو
ترلود تیلوئرسم هرب طوربرم تا ی صت ای تامادوا هک
هافر ای تایولاخا ،تینما ، مو ع تملاس زا تظافح یارب نچ ه و
ی اس ی ر ارهدرکل ع ی
طوربرم
لام هب ی تا تخا و ی تارا ترسا تمورکح تامادروا ،دورش زررحم دریاب
مارجنا هرتفرگ تا ی رصت اری
هتفرگ هدش هب روط ترسا ... لورقعمریغ اری فافرشریغ ،ضوانتم شحاف
.(UNCITRAL, 2006:
para 246)
راریتخا اکیراترساک رورشک رلخاد یناوو و ساسا نوناو بیوم هب ناوید ۀدیقع هب
هداد لارع ناوید و لک ناتسداد هب یناوو یاهن ریسفت ترسین هترسیاش یاربارنب ،ترسا هدرش
رطارخ هب هکنیا ای دنک لاع ناوید و لک ناتسداد رظن یزگیای یناوو هرابرد ار دوخ رظن ناوید ماجنا تامادوا ربارب رد ار ناشیا ۀتفرگ
امرس ی ه رااگ رگم دنادب لوئسم یراخ ای
هک نارشیا مادوا
،هنارسدوخ عبت
ی ض مآ ی ز ای هب هنوگ ا ی ناکت هدنهد دشاب (
UNCITRAL, 2006: para 253
).
ناورید هیرنو ریا رد .ترسا هدهاشم لباو کیزکم هیلع د کت ۀینو رد للادتسا یا فلاخ
___________________________________________________________________
1. The Inter-American Convention for the Protection and Conservation of Sea Turtles.
2 لاس نوناو بیوم هب . 1995
لم کراو زرم 125
هرب لور عم درم و رزری طخ زا رتم درعب لارس هد ارما ،دورب اریرد یورس
هب ۀژاو هک دش هداد صیخشت هب هابتشا ایرد یوس
نایوا تهی فلاخ تقیقح رد و هدش هدرب راک سو
رظندم .تسا هدوب
رخرب ضرقن لریلد هرب کریزکم تلود طسوت د کت یایناپسا تکرش زوجم دید ت مدع یرواد ل علاروتسد تیاعر مدع و دراوم تسیز یاه
هنافرصنم رارتفر راریعم فلارخ ار طیحم و
هرنلاداع
ۀدام رد جردنم 4
تقفاوم ارب ناورید هیرنو ریا رد .ترفرگ رظن رد یفرط نایم هدشدقعنم ۀمان
ۀدام هب دانتسا 31
( 1 ) سناونک ی نو تار لک لوادرتم یانعم تفرگ رظن رد اب درک ررقم ادتبا یو
دیاب هک تسا یدادرارو لقتسم طرش کی هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم هرب
رورط رسفت عرسوم ری
دوش نآ بیوم هب و امرس
ی ه رااگ یراخ هک دراد راظتنا م تلود
ی
،نابز ارریا لوط رد ی
،دادراررو
راتفر ی ناسک ا هب ؛دشاب هتشاد وا اب ی
نعم ا هرنوگره نودب هک هرنوگره ربارنب و هناررسدوخ لر ع
صت ی تا رلبو ری ا امررس هرک درنک رارتفر هدرشرداص ی
ه راارگ هرب دار تعا ارب نآ
رورشک نآ رد
امررس ی ه راارگ ی ترسا هدررک
ICSID, 2003: para 153-154)
) ۀدارم ررگا ناورید ۀدریقع هرب .
4
تقفاوم همان ،ترسا هرنلاداع و هنافرصنم راتفر رایعم هرابرد هک ار یفرط نایم ا
ری هرنوگ ریرسفت
درکراک و انعم ربارب روکام رایعم ، ینکن رظندروم
ریرسفت یاربارنب .ترسا هدرشن ریرسفت یفرط
ر رایعم عسومریغ هنلاداع و هنافصنم راتف
ب کرش رد یفررط درصو فلارخ ترقفاوم
هرمان .ترسا
ینچ ه نآ
روط هب طوبرم یاهاطخ تسا صخشم هک امررس
ی ه راارگ ، مور ع تملارس لدارعت ،
ژولوکا ی ک ی ا حم ی ط ز ی تس ن رطخ هب ار دزادنا
. یاربانب رم ناورت مدرع و ضوارنت هرک ترفگ
ربارب رد نابزیم روشک راتفر رد تیفافش هیامرس
زا شیرو یو هب راطخا لاسرا مدع و یراخ رااگ
یارب ار ناکما یا ،ل علاروتسد رودص امرس
ی ه رااگ مدرع هرب هک یراتفر زا هک تسا هدرکن هارف
رجنم زوجم دیدجت م
دوش لارقتنا نارمز ات یو تیلاعف یارب زوجم ۀمادا لوادح ای هدرک عانتما ،
درنک ی رنت ار دریدی نارکم هرب تاریل ع (
ICSID, 2003: para 162
).
ۀیرنو رد لرباقم رد
ناورتیل تریفرط هب سگنیرکراو
ICSID, 2007)
) فارطعنا ارو ی ر رد یرواد ناورید زا یرترشیب ی
ربارب رد هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم ریسفت هبنی
اه رورشک رادیاو ۀعسوت گنهرف و عا تیا ی
کی تخاس صوصخ رد هینو یا .تسا هدهاشم لباو نابزیم طرسوت ترنیکراو نردرم تسیس
رهش خیرات زکرم رد یژورن تکرش کی و
ی نل ی
1سو هژوررو ثادحا داهنشیو تدم زا سو هک دوب
ارنبم ریا رب .دش در خیرات ۀقطنم هب هژورو کیدزن تلع هب رهش تاماقم طسوت امررس
ی ه راارگ
راتفر تلع هب درک ملاعا یراخ عبت
ی ض مآ ی ز ارتفر راریعم طررش یرادرهرش تاماقم و هنافرصنم ر
ترنیکراو ثادرحا یارب ار وا یداهنشیو ۀژورو یرادرهش تاماقم هکارگ ،تسا هدش ضقن هنلاداع نارگن تلع هب گنهرف ثاریم هرابرد دویوم عا تیا یاه
اپن ی هتفر دنا ، لاحرد هک تدم زا سو
هب یشام تنیکراو تخاس زوجم ، هاتوک امرس
ی ه رااگ هداد هرقطنم نآ رد یرگید یراخ .درش
د ی ناو ا رد ی نو ی ه هب ب تحارص ی نا درک نارگن و تاضارتعا هیوت اب هک اه
ی رقطنم هرب طوربرم ۀ
گنهرف صت ی تا اتسار رد رهش تاماقم ی
یوت ناهاوخ هب زوجم مدع ی
ه ریاو .تسا ینچ ه رد
اعدا اب هطبار ی
عبت راتفر ی ض مآ ی ز م روشک ی نابز سب تهابش دویو اب ی
را رب ی هژوررو ود ناورید
هرب
___________________________________________________________________
1. Vilnius
ت رظ تواف ی ف م ی نا نآ اه هیوت درک و هب تلع سآ ی ب اه ی لا تحا رات ی خ ز و ی ترس یحم رط هرک
گنهرف هقطنم هب ک م ناهاوخ هژورو صت ،دنک دراو
ی رادرهرش تاماقم ی
ارو لرباو ار ی
شر
تسناد (
Zhu, 2018: 346
).
یاعدا سررب یاتسار رد ناوید عبت
ی ض مآ ی ز اربزیم رورشک یرادرهرش تارماقم راتفر ندوب ن
درک ررقم نا ه
هکروط رد سا.ما. س زاگ لاقتنا تکرش ۀینو لع
ی ه رتناژرآ ی ،ترسا هدرش ناریب
عبت راتفر ی ض مآ ی ز داصم زا کش نودب ی
ق ترسا هنلاداع و هنافصنم راتفر ضقن رارتفر یارعدا ارما ،
ضیعبت ،تسا ناسکی طیارش رد توافتم راتفر و هباشم طیارش دویو زارحا مزلتسم زیمآ لارحرد
هک رد نارهاوخ هژوررو تحارسم ررظن زا ،هژوررو ود رره نارکم و فده رد تهابش دویو اب اجنیا
عیسو خیرات ۀقطنم هب و هدوب رت دزن
ی ک رت یاربانب ،تسا م
درناوت ۀرقطنم هرب بیرسآ بریوم
خیرات هب ناونع دورش رگنهرف ثارریم زا شخب (
ICSID, 2013: para.379-381
) . ۀدریقع هرب
هش تاماقم هچنانگ ناوید یارب یرادر
هرهب رادرب ار مزلا زورجم سگنیرکراو تکرش هب هژورو زا ی
اطعا م دندرک بیوم هب شتادهعت زا ناوتیل روشک طخت هب ، سناونک
ی نو وکسنوی ناهی ثاریم
11972 رجنم م دش (
388 - ICSID, 2013: para. 385
).
یا رد أر تفرگ رظن رد ض ناوید ی نارگن
اه یم روشک رد دویوم ی درک نایب نابز
،
« قباوس
م ناشن تفلاخم هک دهد اه
ی حرطم لع هدش ی ه ناهاوخ هژورو و هدورب رهم
رد رصت ی رادرهرش ی
نبم انتما رب هژورو یارب زوجم رودص ع ثمرت
ی ر ترسا هترشاد ، خیرارت ترظافح .
ناترساب رسانش و
تسیز طیحم م دناوت ژوررو شریارو مدرع یاررب هییورت هیرنو ریا رد هرتبلا و لماع .درشاب ه
ینچ ه ثمت
ی ر عماری یارسیلک رگنهرف ساسح ۀقطنم نآ کیدزن هب هیوت اب هژورو فنم هوقلاب
تسا هتفای شیازفا
» (
ICSID, 2013: para. 392
).
هن تسا شلات رد یرواد ناوید هینو یا رد اهنت
عفانم و نابزیم روشک تادهعت نایم نتقم لداعت امرس
ی ه رااگ هکلب ،دنک داجیا یراخ هارگن ارب
عسوم هبنی اه و گنهرف ، عا تیا ی زی
تس حم ی ط .دنک سررب زین ار نابزیم روشک
هکنانگ یرواد رد تسا صخشم هیامرس یاه
یب یرااگ تادرهعت باریزرا ۀرنیمز رد رلل لا
درحاو ۀیور ،هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم و رادیاو ۀعسوت فلتخم داعبا یاتسار رد نابزیم روشک ناسکی و ناوید .درادن دویو یاررب توارفتم ضرقن ۀناترسآ تفررگ رظن رد اب کیره یرواد یاه
هاگدرید ،رایعم یا ضقن تابیوم و دافم زا توافتم ریسفت و هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم یاره
رد ناربزیم روشک تادهعت و هنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم لماعت ای لباقت اب هطبار رد ار فلتخم سار هدرک ذاختا رادیاو ۀعسوت یات م رظن هب ساسا یا رب .دنا
لرصا شرسرو هرب خساو یارب دسر
ۀعرسوت لرصا و هرنلاداع و هنافصنم راتفر رایعم لباقت ای لماعت ناکما هب طوبرم هک رضاح قیقحت رارتفر هرب درهعت هرنوگرایعم تیهام نآ و دوش هیوت یرگید ۀلئسم هب تسا یرورض ،تسا رادیاو هنافصنم و هنلاداع و هب
روط لک
« رایعم
» قوقح رد اه بی
لل لا .تسا
___________________________________________________________________
1. The UNESCO World Heritage Convention, 1972
لیماعت و هنوداع و هنافصنم راتفر رایعم زا یشان تادهعت تیهام یسررب رادیاپ ۀعسوت اب نآ
لرصا و هرنلاداع و هنافرصنم رارتفر راریعم لماعت گنوگگ یارب بسانم خساو هب ناوتب رگا تح گ نانچ ه اما ،دیسر رادیاو ۀعسوت دننام تسد یا زا تاعوضوم ریاس اب رایعم یا لماعت گنوگ
،هناتسودرشب قوقح ،یرشب قوقح تادهعت هب اهروشک یدنبیاو ز
ی تس حم ی ط هک ... و رم
درناوت
هب روط عفانم اب هوقلاب امرس
ی ه رااگ هرب انبم یا رب .دوب دهاوخ صخشمان ،دشاب راعت رد یراخ
رظن م دسر ار هب بایتسد یارب و هنافرصنم رارتفر راریعم تریهام ترسا یرورض بسانم یراکه
و هنلاداع هب
روط قوقح رد رایعم لک بی
لل لا رارتفر راریعم ریرسفت گنورگگ سپرس و حیرشت
م سررب رادیاو ۀعسوت وترو رد هنلاداع و هنافصنم .دوش
1 قوقح رد رایعم یگژیو و موهفم . بی
ن للملا
ۀژاو
« درادناتسا » سراف نابز ریبعت هب ای
« رایعم » رم رارک هب نوناو ای هدعاو ۀژاو لباقم رد و دور
صخشم و قیود هک یناوو فلاخرب ناشن دارفا هب و دنا
م دنهد ار نونارو ًارقیود یرارتفر هگ هک
ل ع نآ قباطم ای ضقن م
دنک اهرایعم ، ًامو ع
ار قیودریغ یاوتحم هئارا
م دننک . صوصخ رد
هتفگ ینگ هدعاو اب رایعم توافت م
دوش هک هب ناونع یناورو رد تعرس تیدودحم هرابرد لاثم
ییعت هدعاو گدننار م
دنک زا شیب دیابن ناگدننار هک 55
هترشاد تعررس تعارس رد رتمولیک
ناگدننار زا رایعم اما ،دنشاب م
دهاوخ دننک گدننار هنئ طم تعرس اب ًافرص هک
.(Bodansky,
2003: 3)
بیوصت نوناو توو ساسا یا رب م
دوش زا ار لمارک و قریود یاوتحم نآ ناعضاو ،
دارفا هب نآ م
ا ن ی دن صخشم دارفا ل ع زا دعب رایعم لو ش ۀنماد و اوتحم اما ، م
دوش نارمز ،
ییعت رواد ای ضاو هک م
دنک فرگ ماجنا صخشم تیعووم رد درف طسوت هک یراتفر ایآ هک ،هرت
هب هرک ارجک ره رد رایعم زا هدافتسا عواو رد .هن ای تسا هدوب رایعم ضقن ۀلزنم هژاو
اره و هبرم ی
،هنلاوقعم دننام صخشمان بی
ش دحزا هب ... و هنافصنم ، رم رارک
راررو هریوت درورم ،دور رم
گ ری در
(Casey, 2015: 1407)
. ییعت قیود تایئزی عضو نامز رد رایعم یارب رگید نایب هب ن
دورش
لورکوم لر ع مارجنا زا دعب نامز هب لو ش ۀنماد و تایئزی ییعت تقیقح رد و رم
ددررگ
1. زا
اهرایعم دربراک یور ی ه هب
و ی هژ خرب رد مز
ی هن اره ،هناترسودرشب قورقح ،ررشب قورقح درننام
___________________________________________________________________
1 . ب رسرداد یریآ نونارو دننا ه ،تسا رایعم یدایز دادعت رب ل تشم اکیرمآ ۀدحتم تلاایا ساسا نوناو لاثم یار رنلاداع رسرداد ، رقطنمریغ صرحفت و قریقحت نوچ ه تارابع رب ل تشم هک روشک یا یرفیک ۀر کاحم ،ه
و لو عمریغ تازاجم ، نلع و عیرس ب
هنا حر :ک.ر رتشیب ۀعلاطم یارب هنیمز یا رد . .... و
Schauer, Frederick. "The Convergence of Rules and Standards." New Zealand Law Review (2003): 303-328.
قوقح و تراجت قوقح حم
ی ط ز ی تس لیلد هب تقیقح رد .تسا شرتسگ هب ور ... و و
ی رگژ اره ی
ایعم هک هارف ناکما یا دنراد ووقح یاهر م
دوش طیاررش رد و فرلتخم لورصا ورترو رد هرک
هبارشم تیعضو رارکت مزلتسم داجیا یارب هک ووقح دعاوو فلاخرب و دنشاب ریسفت لباو توافتم رد وارنتمریغ هرک یدراورم ارب هطبار رد ووقح یاهرایعم ،دنتسه هنیمز کی رد مز
ی هرن اره ی
هب فلتخم عووو
م و ی و دندن قوقح رد اهرایعم .دنراد لا عا تیلباو ، بی
لرل لا و ی رگژ اره لرباو ی
هنیمز خرب رد هدش بیوم هک دنراد هیوت هرل ی زا ،درنریگب راررو ناراارگنوناو لابوا دروم اه
.دراد ووقح دعاوو هب تبسن یرتشیب لو ش هرتسگ رایعم هکنیا لاحرد
هرک درعاوو زا کری رره
عم عوضوم هب ًافرص ووقح ۀدرعاو کری عرضو ماگنه هک دراد دویو ناکما یا و دنراد هراشا نی
هرب و درشاب هدشن هتفرگ رظن رد عوضوم کی بناوی ما ت ووقح تن
ی هرج ا ارب هرک دورش ررجنم ی
س ی تسا اه دراد تریاغم ساسا ی ضاو یارب ار ناکما یا ووقح رایعم ،1
هارف رم دزارس هرک
نم ۀجیتن و سررب ار دویوم قیاقح ما ت لاوحا و عاضوا و بناوجیما ت تفرگ رظن رد اب ار بسا
ووقح دعاوو عواو رد .دیا ن ییعت م
دناوت ۀدرعاو ترسا ک م .دنشاب هار ه اطخ ود اب هراو ه
عضو اب هدش شگ شوو ،درادن لا عا تیلباو نآ هب تبسن هک طیارش زا بی
ش دحزا دورش ریگارف
ای ای هکن اب رد رظن یاقح ۀیلک تفرگن رد ارما ،درنا ب زاب ،دراوم ۀ ه هب تبسن لا عا زا بناوی و ق
تلع هب ووقح رایعم مدع
دودحم ی ت ررگید گژیو .تشاد دهاوخن دویو اهاطخ یا قیداصم رد
فاطعنا رایعم .تسا یریاو
فاطعنا او ی ر اهرایعم رد دویوم ی هن
اهنت نآ قیداصم ییعت رد اطخ زا
یریگولی م
دنک ا یناوو هب هکلب ، هزای
م دهد تحار رت .دنورش راگزارس هرتفایرییغت طیاررش ارب
هب ناونع ۀدعاو کی ،دنک انتوا ار بسانم تبوارم ، ووقح رایعم کی رگا ناسکی طیارش رد لاثم
ووقح هب روظنم ار صاخ رازبا زا هدافتسا بسانم تبوارم و
ی ش بی ن م دنک تفررشیو رگا لاح .
هدعاو ،دوش لصاح دویوم یاهرازبا رد هب
روظنم ارما ،تسا حلاصا دنمزاین دیدی طیارش اب قباطت
دریدی یارهرازبا ارب برسانم تربوارم ررب نارنچ ه یرگنزارب و حلارصا هرب زاین نودب رایعم کی لا عا تسا ندش
(Bodansky, 2003: 8-10)
.
نا ه رخرب رد ارهرایعم دربرارک درش هرتفگ هکروط مز
ی هرن اره قورقح ،ررشب قورقح درننام
ح ،هناتسودرشب طیحم قوق
ز ی تس .تسا هیوت نایاش ... و ب
لیا ت رشب قوقح ۀنیمز رد لاثم یار
، رلظ و هجنکرش تریعون م .ترسا رترشیب درعاوو عرضو هرب تبرسن یراتفر یاهرایعم داجیا هب تررینما ،ناریب یدازآ قررح ،زریمآریقحت و ناررسناریغ ۀجنکرش و راررتفر تریعون م ررگ ه ... و2
ا هنیمز یا رد هک دنتسه یاهرایعم داجی
هدش دنا تنی قوقح زین هناتسودرشب قوقح ۀنیمز رد .
هب و ی هژ و اهرازبا نایب هب هک ههلا نویسناونک شور
اه تنی ی م
دزادرو ترسا روحمرایعم ًاتد ع ،
___________________________________________________________________
1
؟؟؟؟ . 2 . قاثیم ب ی لل لا قوقح ندم و سایس - داوم 7 ات 9 .
