*Corresponding author
Copyright©2020, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially.
http://dx.doi.org/10.22108/srspi.2020.121048.1488 https//dorl.net/dor/20.1001.1.23221453.1399.9.1.2.5 Received: 12.01.2020 Accepted: 10.05.2020 http://ui.ac.ir/en
The Ethnography of the Process of Bathroom Changes in Tehran
Nima Bardiafar
PhD Candidate of Sociology of Economic Development, University of Isfahan, Iran [email protected]
Vahid Ghasemi*
Professor,Department of Social Sciences, University of Isfahan, Iran [email protected]
Jabbar Rahmani
Assistant Professor, Department of Cultural Anthropology, Institute for Social and Cultural Studies, Tehran, Iran
[email protected] Abbas Kazemi
Assistant Professor, Department of Cultural Anthropology, Institute for Social and Cultural Studies, Tehran, Iran
Introduction
A review of the historical documents and references related to Tehran reveals that this city has been always intrigued by water shortage. In the not-too-distant past, water used to be provided by rivers and uncovered streams that were polluted and contained urban waste. During the recent decades and following the economic development of the country and technological development of water-related industries, several urban plans were executed in different regions of the country, particularly in Tehran as the capital of Iran. These plans led to wide structural changes in the spatial structure of the city. Gradually, these spatial changes led to the cultural development of the residents and immigrants to this city, who became its main residents, such that residents of Tehran have recorded the highest water consumption rate in Iran. The present study shows that taking a bath, which is an essential need and an integral part of the urban and civilized lifestyle today, is a developmental process and its historical course is indicative of the cultural construction of this phenomenon. This construction was reconstructed in a period of contemporary history leading to a critical level of water consumption. Therefore, the authors of this study seek to find an answer to these questions: What changes have the bathroom and taking a bath undergone in their historical course? What are the conditions leading to fundamental changes in washing customs of people? In other words, the present study is an attempt to compare the main structural and cultural features of taking a bath in the past and today, on the one hand, and to examine the structural conditions of mental and cultural changes, on the other hand, to gain a better understanding of the habits and cultural features of the people of Tehran.
Material & Methods
The present study was carried out taking a theoretical qualitative approach and drawing on an ethnographic approach. Field studies and participatory observations from 2015 to 2019 were the main sources of data. The study was particularly focused on water consumption and household water use from 2015 to 2018. The data related to the past was also obtained by the historical method. For this purpose, historical texts, travelogues, and images from the past were used. Tourists’ and
western politicians’ travelogues such as those of Chardin, Drewville, and Tavernier in the Safavid period were rich sources of data for knowing about the Iranian community and its internal elements such as bathrooms and bathing customs. Written documents and valuable images shared on the cyberspace and the internet as an important part of historical documents related to the spatial structure, architecture of bathrooms and bathing customs and culture in the past were used as the basis of our analysis of the past. The
volume of information based on the purpose and the questions addressed in the study, two purposeful samplings were made and maximum diversity was used in the group and individual dialogues with two families and 30 citizens of Tehran. This article was written using the authors’ experience of participating in the living environment of the people of Tehran along with in-depth semi-structured interviews with the participants. Brown and Clark’s thematic analysis (2006) was used for analyzing the data obtained via individual and group interviews and field observations.
Discussion of Results & Conclusions
With the execution of renovation programs in Iran during the last century and the country becoming richer as the result of selling oil, major changes were gradually made possible in the cultural system, on the one hand, and in the psychological drives at the individual level, on the other hand, and people became more civilized. After the reformations made by Reza Shah for centralizing the power, the community became increasingly complicated making public relationships more intertwined and making different social classes growingly interdependent. During these years, consumerism and, consequently, increased water consumption as one of the signs of civilization grew.
One of the important functions of bathrooms is to deny and hide one’s primary nature. In other words, the bathroom and bathing in the modern period were accompanied by individualism and the community becoming more civilized.
The transformation of the spatial structure of bathrooms and the bathing culture as a consequence of the changes in the water supply system was the predictable result of the renovation process. A review of the history of bathing and bathrooms in Iran reveals that considerable changes have been made from the period of popularity of public bathrooms to the in- house or private bathrooms. In the past, the distance between bathrooms and homes, informal supervision and control, lack of public belief in the need to observe health protocols, financial problems, and technical problems related to water supply made bathing an occasional action with a large time interval in between.
The social functions of bathrooms in the form of helping one another in getting washed, massaging, cutting one’s hair, its health and hygiene dimensions, performing religious rites, visiting others, informing others, etc. turned bathrooms into a place very much different from what it is now.
In the new era, however, with the development of water supply technologies and improved economic conditions, bathrooms gradually changed into an indoor place with features different from what it used to be. The development of washing facilities and belief in increased access to bathrooms led people to add
privatization brought about proper hygiene standards.
With indoor shower heads being replaced, bathrooms were no longer a place for accumulation of dirt in public bathing pools (referred to as ‘Khazineh’). The growing aesthetic standards by using bathroom tiles of different happy colors on the floor and walls of the bathroom, installing a mirror in the bathroom, designing different functional and luxurious shower heads, bathtubs, lighting, playing music in the bathroom were indicative of the change of the meaning of bathroom and its expected functions in the modern era. Easier access to bathrooms was one of the reasons for the reduced interval between the times of bathing.
As the duration of bathing was shortened considering the changes in its traditional functions such as elimination of its social, religious and aesthetic aspects, the spatial structure of bathrooms was modified in a way that it was no longer possible to stay in the bathroom for a long time due to its limited space.
Accordingly, the term ‘taking a shower’, which refers to fast bathing in the small space of the bathroom while standing, entered the bathing literature in the contemporary era.
Under the conditions, bathing acquired numerous functions. It was a place for getting personal privacy, expression of feelings, crying, laughing, unburdening oneself with water, thinking, singing, refreshment, getting a feeling of peace, cleaning the body and soul.
It was also an appropriate space for the appearance of a spiritual sense, focus on one’s body and looking into the mirror, touching one’s body when under the shower and getting the feeling of softness and warmth of the water as an external thing and the appearance of a sexual feeling, development of a better feeling of oneself, improving the sense of unity with oneself, increased self-confidence in interpersonal relationships and civil behavior for avoiding visual and olfactory contamination. All these acquired high significances in becoming civilized.
Keywords: Bathroom, Taking a Bath, the Civilizing Process, Water Consumption, Functional Changes, Ethnographic Approach.
References
Abazari, Y. (2002) Elias, norbert and civilizing process. Journal of Sociological Studies, 19, 19-26 (in Persian).
Allen, T. (2015) Virtual Water. Tehran: Triangle Press.
Alizadeh, Z., & Sharifan, H. (2016) A study of the function of endowment baths in iran. Journal of Endowment of Eternal Heritage, 94, 75-90 (in Persian).
Balmaki, B., & Taghvaei, A. (2008) Art, myth and ritual functions in bath formation. Book of the Month of Art, 122, 106-113 (in Persian).
3 (2), 77-101.
Bryson, B. (2019) At Home: A Short History of Private Life. Tehran: Amout Publication.
Byrne, M. (2001) Sampling for qualitative research.
AORN Journal, 73 (2), 497-498.
Chardin, J. (1993) Chardin's Travelogue. Tehran:
Tools Publications.
Corrigan, P. (2018) The Sociology of Consumption: An Introduction. Tehran: Institute of Culture, Arts and Communications.
Dalvand, H. (2006) Janian bath (the intellectual use of the constitution of people's culture to challenge people's culture). Journal of People's Culture, 18, 163-169 (in Persian).
Dehkhoda, A. (1998) Dehkhoda Dictionary. Tehran:
University of Tehran, Dehkhoda Dictionary Institute.
Drewville, G. (1991) Ravel in Iran. Tehran: Shabaviz Press.
Dunning, E. (1993) Sport in Civilizing Process:
Aspects of Development of Modern Sport. Human Kinetlcs Publishers.
Dunning, E., Murphy, P., & Waddington, I. (1991) Antropological versus Sociological Approaches to the Study of Soccer Hooliganism: Some Critical Notes, a Sociology of the Global Game. Polity Press.
Elias, N. (2018) The Civilizing Process. Tehran:
Sociologists Publication.
Elias, N. (2000) The Civilizing Process: Sociogenetic and Psychogenetic Investigations. Blackwell Publication.
Fakhar Tehrani, F. (1987) Baths, Iranian Architecture of the Islamic Period. Tehran: University Jihad Press (in Persian).
Fakhar Tehrani, F. (2000) Baths in the Perspective of Time. Sofa, 30, 94-105 (in Persian).
Fakhar Tehrani, F. (2005) Proceedings of the Bath Conference in Iranian Culture. Tehran:
Anthropological Research Institute of the Cultural Heritage Organization (in Persian).
Faraji, M. (2009) “The process of Expansion of Western Civilization in Iran from the Nasserite Period to the End of the First Pahlavi (from 1228 to 1320).” PhD Thesis, Theoretical-Cultural Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran.
Flora, W. (2008) People's Health in Qajar Iran. Iran:
Bushehr University of Medical Sciences and Health Services Press.
Ghasemi, M., Hatem, G., & Tehrani, F. (2018) Recognition of the place of history and culture in taditional iranian baths (continuity of etiquette, habits and beliefs related to bathing). Historical
Haghparast, M. (2009) Sufi in the bathroom. Art Quarterly, 79, 174-192 (in Persian).
Haji Ghasemi, K. (2004) Ganjnameh, Baths. Tehran:
Shahid Beheshti Universit Press.
Hamzeh Lou, M. (2003) Four seasons bath in arak.
Monthly Book of the Month of Art, 57-58, 86-89 (in Persian).
Holster, E. (1976) Iran One Hundred and Thirteen Years Ago. Tehran: Ministry of Culture and Arts Publication.
Katirai, M. (1968) From Clay to Clay. Tehran: Institute of Social Studies and Research.
Khansari, M. (1970) Al-Nisa 'Beliefs. Tehran: Tahoori Publication.
Kian, M. (2012) Tiles engraved in the bath of ibrahim khan zahir al-dawlah in kerman. Binab (Surah Mehr), 21, 193-212 (in Persian).
Kozmix, H. (2005) The process of civilization. Iranian Journal of Sociology, 6 (3), 146-178 (in Persian).
Mahjoor, F. (2003) Bath in iranian-islamic cities.
Monthly Book of the Month of Art, 57-58, 60-66 (in Persian).
Majdaldin, A. (2004) Norbert elias, founder of the sociology of process. Cognition. 41-42, 131-148 (in Persian).
Manzoor Al-Ajadad, M. (1997) A brief look at the health situation in the big cities of iran in the fourth and fifth centuries. Research Letter, 4, 91-106 (in Persian).
Molazadeh, K., & Mohammadi, M. (2000) Public Works (Water Depot, Bridge and Dam, Bath).
Tehran: Surah Mehr Publication.
Molazadeh, K. (2000) Baths, Encyclopedia of Iranian Historical Monuments in the Islamic Period, Public Works. Tehran: Art Center Publication (in Persian).
Mollai Tavani, A., & Gholampour, M. (2014) Bath and bathing in the culture of iranians of the qajar era (from the beginning to the constitution). Studies in Cultural History, Journal of the Iranian History Association, 21, 121-142 (in Persian).
Niko Ghadam, J. (2010) The oldest bath in tehran with 465 years old. Journal of Literature and Languages, 69, 17-18 (in Persian).
Pirnia, M. (1993) Introduction to Islamic Architecture of Iran, Urban and Suburban Buildings. Tehran:
Iran University of Science and Technology Publication.
Rajaei, A. (2014) Health of public baths in the contemporary period and the role of municipalities (Case Study: isfahan city). Research Journal of Social and Economic History, 1, 47-71 (in Persian).
Ravandi, M. (1999) Social History of the Iranian People. Tehran: Negar Publication.
medical texts and introduction to delakieh's treatise.
Golestan Honar, 15, 64-70 (in Persian).
Ritzer, G. (2013) Contemporary Sociological Theory and Its Classical Roots. Tehran: Sociologists Publication.
Ruholl Amini, M., & Gharooni, A. (2007) Anthropological Attitude and Research of Public Bath in Society and Culture and Literature Yesterday. Tehran: Etelaat Publication.
Ruholl Amini, M. (2007) General Bath in Society, Culture and Literature Yesterday. Tehran: Etelaat Publication.
Sajjadi, A. (2003) Bath and bath. Journal of Iranian Studies, 4, 75-98 (in Persian).
Sajjadi, A. (2007) Bath and bathing. Collection of Articles of the Bath Conference on Iranian Culture, 4, 65-81 (in Persian).
Shabani, I., & Jabbar, S. (2014) Bath and its social functions in the middle ages of iranian history.
Quarterly Journal of the Social and Economic History, 1, 89-109 (in Persian).
Shahri, J. (1988) Social History of Tehran in the Thirteenth Century: Life, Business. Tehran: Rasa Cultural Services Institute.
Publications.
Sheikhi, A., & Dashtbani Malikabadi, M. (2018) Reading on the wall paintings of the bath of mehdi gholi bey of mashhad. Visual Arts, 73, 39-52 (in Persian).
Stones, R. (2000) Key Sociological Thinkers. Tehran:
Markaz Publication.
Tabasi, M. (2013) Familiarity with Iranian baths.
Mashhad: Sokhan Gostar Publication.
Tabasi, M. (2013) The Library of Garmabhaha.
Mashhad: Sokhan Gostar Publication.
Tabasi, M. (2016) Baths in persian proverbs. Journal of Public Culture and Literature, 11, 129-152 (in Persian).
Tabasi, M., Ansari, M., Tavousi, M., & Fakhar Tehrani, F. (2007) Recognition of the physical characteristics of iranian baths in the safavid period.
Journal of Architecture and Urban Planning, 29, 49-58 (in Persian).
Tavernier, J. (1957) The Travelogue of Tavernier.
Tehran: Sanai Library.
Van Cricken, R. (2007) Introduction and critique of the works of norbert elias. Roshd Journal of Social Science Education, 36, 44-47 (in Persian).
یشهوژپ :هلاقم عون
خیرات :تفایرد 88 / 91 / 9912 خیرات :شریذپ 89 / 8 / 9911
صص 89 - 28
http://dx.doi.org/10.22108/srspi.2020.121048.1488 https//dorl.net/dor/20.1001.1.23221453.1399.9.1.2.5
مدرم
راگن نارهتردمامحتارییغتدنیارفی
امین
درب
، رفای یوجشناد یرتکد
هعماج یسانش ۀعسوت
،یداصتقا هاگشناد
ناریا ،ناهفصا
دیحو
یمساق
،
،داتسا هورگ مولع
،یعامتجا هاگشناد
،ناهفصا یا
نار
رابج
،ینامحر
،رایداتسا ناسنا هورگ
یسانش
،یگنهرف ۀدکشهوژپ
تاعلاطم یگنهرف
و یعامتجا ناریا ،نارهت
سابع
مظاک
،ی
،رایداتسا ناسنا هورگ
،یگنهرف یسانش ۀدکشهوژپ
تاعلاطم یگنهرف
و یعامتجا ناریا ،نارهت
هدیکچ
مامح ندرک رد ناریا یتمدق، ینلاوط و دراد اب هجوت هب درکراک یاه
،یتشادهب ییابیز
،یتخانش یبهذم و
،یعامتجا شقن یرثؤم رد خیرات
یعامتجا نآ هتشاد تسا . رد ههد یاه
،ريخا مامح و مامحتسا اب دشر یژولونکت نيمأت عبانم بآ و لاقتنا نآ هب نارهت زا کی وس و قنور نا ید هش
یناوارف زا یوس رگید
، شوختسد تارييغت
یساسا هدش تسا . مه ینامز کبس یگدنز یفرصم و سرتسد یریذپ مامح رد نارود
،رصاعم
هنيمز یاه رييغت قئاذ ۀ یگنهرف و ناور یتخانش ناسنا زورما ار هب هارمه هتشاد تسا
؛ هب
هنوگ یا هک رييغت یدرکراک مامح و ینوگرگد یناعم نآ
هب ناونع ب یشخ زا تارييغت مهم ناسنا ندمتم یريگيپ، یندش تسا . ۀلاقم رضاح هب لابند کرد تارييغت مامح و مامحتسا رد ريسم نیوکت
یخیرات نآ تسا . رد نیا شهوژپ زا شور یسانش یفيک - یخیرات و هب
روط صاخ زا شور مدرم یراگن یارب ماجنا تايلمع شهوژپ و لک هي
لحارم راک یناديم هرهب هتفرگ دش . هتفای یاه نیا شهوژپ
، لصاح رجت هب سیز هت یگدنز نارگشهوژپ رد
،نارهت تادهاشم و هبحاصم اب تاقبط
فلتخم یرهش رد نارهت تسا . نیا هعلاطم ناشن یم دهد اب دوجو تارييغت یراتخاس رد یگدنز
،یرهش زا نيب نتفر مامح یمومع و ینیزگیاج
مامح
،یگناخ نیا تارييغت
ًافرص یراتخاس دوبن ه و هب
رورم
، ئاذ هق ناور یتخانش مدرم نارهت زين بسانتم اب هديچيپ رت ندش
،هعماج یتلاوحت ار
هبرجت هدرک تسا . شیازفا تاعفد تسش
و
،وش شهاک لصاوف
،ینامز شیازفا تيساسح یاه
،یتشادهب راجزنا زا
،وب ناهنپ یزاس زورب یاه
،ندب
یصوصخ
ندش و تارييغت یدرکراک و ییانعم مامح و تسا
،مامح یشخب زا نیا تلاوحت یگنهرف ناور–
یتخانش تسا هک رد لاس یاه ريخا رد
ناریا خر هداد تسا .
هژاو
:یدیلکیاه
،مامح
،مامحتسا دنیارف ندمتم
،ندش فرصم
،بآ باج ه
ییاج
،یدرکراک شور مدرم یراگن
:لوؤسم هدنسیون
11999922811
Copyright©2020, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially.
همدقم یمرد نارهت رهش خیرات عبانم و دانسا رورم اب اب رهش نیا ميبای
مک لکشم تسد ،یبآ
هب هتشذگرد .تسا هدوب نابیرگ هن یا
نادنچ
یوج و اهرهن زا ًامومع نارهت بآ ،رود نيمأت یزابور یاه
یم یگدولآ عاونا یواح هک دش و رباعم ،یرهش تلاوضف و اه
هناخ .دوب اه
« گرزب یاهرهش بلغا فلاخرب هک ،رهش نیا
هب ،درادن رارق یبآرپ دور چيه رانک رد ناهج تانق دنچ ۀليسو
بآ ای درگرهم تانق ،هاش بآ ای هاش تانق لماش زیراک و غاب تانق ،همشچرس تانق ای اضريلع یجاح تانق ،درگرهم بآ ،ریزو تانق ،امرفنامرف تانق ،هاش تانق ،رادرس رابنا
فسوی بآ ،دابآربکا تانق ،دابآ بآ ،جلگنس رابنا
و یلو ديس رابنا
بآ نيمأت ليعامسا ديس رابنا یم
دش »
،یرهش(
9929 : 921 - 922
.)
ۀعسوت و روشک یداصتقا دشر اب ،ريخا ۀهد دنچ رد هعومجم بآ هب طوبرم عیانص ۀناروانف همانرب زا یا
یرهش یاه
،نارهت رد اهنآ ۀمه سأر رد و روشک فلتخم قطانم رد هب یراتخاس تارييغت هک دش ارجا ،ناریا تختیاپ ناونع
هدرتسگ ا ییاضف دبلاک رد یا هب .درک داجیا رهش نی
نیا ،جیردت
و رهش نیا مدرم یگنهرف ینوگرگد هب ییاضف تارييغت لیدبت نآ یلصا نانکاس هب اهدعب هک دش رجنم ینارجاهم هب ؛دندش هنوگ هب نارهت مدرم ،هزورما هک یا ،بآ فرصم ظاحل
فرصمرپ یم یقلت ناریا مدرم نیرت
،رامآ ساسارب .دنوش
همه رن ،نارهت رد هلاس لبق لاس هب تبسن بآ فرصم دشر خ
هب ،طسوتم روط 2
/ 8 ینارهت و تسا دصرد هنازور اه
91 رتيل
لداعم( روشک رد برش فرصم ۀنارس زا شيب 921
بآ )رتيل
یم فرصم دننک
( هرهب رب تراظن نواعم نارهت ناتسا یافبآ یرادرب
،
9912
نيب یناهج بآ فرصم نيگنايم هک تسا یلاح رد نیا )
911 - 941 تيل ر
،نلآ(
9914
کی ،روشک شراب نيگنايم و )
موس
تسا یناهج نيگنايم
( لگنج نامزاس ،روشک یرادزيخبآ و عتارم ،اه
9914 .)
یتعنص و یزرواشک فراصم لماش رهش نیا بآ فرصم هدرتسگ فرصم لماش هک ،یگناخ بآ فرصم اما ؛تسا یا زا شيب( بعکم رتم رازهدصتفه و نويليم هس زا شيب هنازور
رد بآ رد رفن ره ۀنازور طسوتم فرصم و )رگتيچ ۀچای
هنابش ،زور 921 تسا هدش دروآرب رتيل
بلاضاف و بآ تکرش(
،نارهت ناتسا 9912
بآ فراصم زا یدایز مجح رب رظان دوخ ،)
ریاس زا رتشيب نآ یروارف و هيهت یارب هک تسا یرهش اب و تسا هنیزه فرص دنمزاين ،یزرواشک و یتعنص فراصم م هب هجوت تسیز یتايح هجو اب نآ طابترا و یکاروخ فراص
.دراد اهنآ هب تبسن یرتشيب کیژتارتسا تيمها ،یناسنا تسش و مامحتسا یلصا عاونا زا یکی ،دوخ یوشو
یم یقلت بآ یرهش فراصم فرصم زا یمهم شخب هک دوش
یم صاصتخا دوخ هب ار رفن ره ۀنارس هچنآ ،لوا رظن رد .دهد
طخ نهذ هب مامحتسا زا یم رو
نيمأت و یتشادهب هجو ،دنک
هب مامح ۀعلاطم ؛لاح نیا اب .تسا نادنورهش تملاس کی هباثم
یرهش یاضف -
ینعی ،نآ راکشآ درکراک رب هولاع هک
تسش زا ،دراد یددعتم یعامتجا یاهدرکراک ،ندب یوشو
یگديچيپ ماهبا و اه یمرب هدرپ یرايسب یگنهرف یاه
رد هک دراد
هب ۀصرع نیا سپ هاظ
هتخانش ر دنور رورم .دراد رارق هدش
مامح تارييغت نآ یاهدرکراک و زورما ات هتشذگ زا ندرک
هب هب اهرهش رد هدرتسگ ۀنارواّنف و یراتخاس تارييغت هارمه
قيقد تخانش گرزب تارييغت زا رت
هب و اهراتفر ،اهرواب رد روط
یم کمک رهش نیا مدرم یگدنز کبس ،یلک هک یتيعضو ؛دنک
اوم هب ندمتم دنیارف تاز یفرصم هب ،ندش
رهش نیا مدرم ندشرت
.ديماجنا هنازور روما رد بآ فرصم دشر و یم ناشن رضاح ۀعلاطم مامح دهد
هب هزورما هک ،ندرک
یئزج و مربم یزاين ادج
یی ذپان ی ر و یرهش یگدنز کبس
ريس و تسا ینیوکت یرما ،تسا هدش لیدبت نارهت رد هناندمتم ناشن ،نآ یخیرات یناسنا ۀدیدپ نیا یگنهرف تخاسرب ۀدنهد
هرود رد هک یتخاسرب ؛تسا هب و یزاسزاب ،رصاعم خیرات زا یا
نارحب یفرصم راتفر نیا رد ،نیاربانب ؛تسا هدش رجنم زاس
و مامح هک دوب ميهاوخ شسرپ نیا هب خساپ لابند هب هلاقم تشپ ار یتارييغت هچ دوخ یخیرات نیوکت ريسم رد مامحتسا ذگ رس بادآ ۀوحن یداينب تلاوحت هب هک یطیارش و تسا هتشا
تسش ترابع هب ؛تسا مادک ،تسا هدش رجنم مدرم رد وشو
یم ،رگید هصخشم ۀسیاقم اب ميشوک
و یراتخاس یلصا یاه
کی زا ،زورما و هتشذگ رد ندرک مامح یگنهرف یسررب و وس
هب ،رگید یوس زا یگنهرف و یناور تارييغت یراتخاس طیارش
کرد قيقد هصيصخ و تاداع زا یرت نارهت مدرم یگنهرف یاه
.ميبای تسد
مامحۀچخیرات
و تسا تراهط و یگزيکاپ یلصا رصانع زا یکی بآ تسش زا یکی ،یندب تشادهب نيمأت یارب نآ اب وشو
ندمت خیرات رد نآ یلصا یاهدرکراک نیا اب ؛تسا هدوب اه
و هب طقف بآ زا هدافتسا اب یکاپ نيمأت ؛لاح ینامسج هج
یمن دودحم نيیآ .دوش
هب حور شیلااپ یارب بلغا ،یبهذم یاه
شور یم لسوت ییاه دننام( ینيیآ یدنیارف رد هک دنتسج
یم یراگتسر یايهم حور ،)لسغ یارب ريطاسا رد بآ .دش
یم راک هب حور و مسج یکاپ هروطسا رد .تفر
نایادخ زا یا
یب رکيپ هک تسا هدمآ یرصم ن رد سیزیا ناج
و دوب روانش لي
هب بآ رد هکنآ تلع یگدنز هب ،دوب هدش هداد لسغ دور یاه
هروطسا زا ثحب رد .تشگزاب نيیآ و اه
،ناریا رد یبهذم یاه
یونام ،نيئباص دننام یلصفم ثحابم ،مسيیارتيم و نابهذم
تسا هدمآ بآ ۀدننکريهطت رصنع زا هدافتسا ۀرابرد
و یکملب(
،ییاوقت 9922 : 911 - 991
زا ؛)
نیا هيضرف رد ،ور هشیر ،یا
یاه
لکش نيیآ هب مامح یريگ هب دورو زا شيپ لسغ و تراهط یاه
هبارهم یمزاب )تابارخ/دابآروخ( اه .ددرگ
« بکرم ،هبامرگ ۀژاو
نامتخاس لحم یانعم هب هبآ .تسا هبآ و مرگ ۀملک ود زا مهم .تسا هبارهم شرتسگ ،دروم نیا رد هلئسم نیرت
و اه
هاگشتسرپ اه
هبارهم .تسا مسيیارتيم نيیآ رد زاغآ رد اه
هب ترورض بسحرب یرازگرب و تدابع یارب یناکم ناونع
یم انب مسارم تسش و ريهطت ترورض .دندش
ماگنه رد وشو
یم ثعاب مسارم یارجا هبارهم نیا دش
بآ رانک رد اه ناور یاه
دوش انب »
،ییاوقت و یکملب(
9922 : 999
هژاو زين مامح .)
،یبرع یا
تسش لحم و هبامرگ ۀژاو لداعم تسا ندب و رس یوشو
،ادخهد(
9922
.)
،ديشمج نامز هب مامح تخاس ،عبانم یخرب ساسارب یمزاب یدادشيپ هاشداپ ددرگ
هزمح(
،ول 9928 : 981
دهاوش .)
یم ناشن یخیرات ،ناریا یاهرهش رد یشنماخه دهع زا دهد
مامح تسا هتشاد دوجو یمومع یاه
،روجهم(
9928 : 14
و )
رد مامح زا هدافتسا رد ماهبا رب عبانم زا یخرب رد ،لباقمرد تسا هدش ديکأت ملاسا زا شيپ ناریا
قح(
،تسرپ 9922 : 921
اب .)
رد تراهط رب هژیو ديکأت هب هجوت اب زين ناریا هب ملاسا ندمآ همانرب بلاق رد یدایز تلاوحت ،لسغ و وضو دننام یلمع یاه
داتفا قافتا مامح تخاس
( حور ،ینوراق و ینيملاا 9921
: 889 - 888
.)
مهم زا یکی ،یقوجلس رصع هرود نیرت
دشر یخیرات یاه
ماع یاهانب ۀدرتسگ هدمآ هراب نیا رد .تسا مامح دننام ،هعفنملا
:تسا
« هدس رد تایرورض ءزج مامح ،یرجه جنپ و راهچ یاه
مامح ،گرزب یاهرهش رد و دوب اهرهش ۀرمزور یگدنز یاه
ارف ،وکين یم مشچ هب ناو
مامح ،نايعا و لاجر .دروخ یاه
مامح زا یخرب و دنتشاد یصوصخ یاراد یمومع یاه
هرمن دندوب مه یصوصخ یاه »
،دادجلااروظنم(
9921 : 12 .)
رد یصاصتخا مامح تخاس رد مدرم رتشيب یلام یناوتان هناخ مامح دایز دمآرد و دوس ،اه ترورض و یمومع یاه
یکیدزن رد مامح دوجو هاگترایز دننام ،سدقم نکاما
رب اه
تخاس شرتسگ و یزاسرهش لکش رد نآ شقن و تيمها مامح هنوگنیا نیا زا و هدوب رثؤم اهرهش رد اه
مامح تخاس ،ور
هب ماع و یبهذم ییانب ناونع بسک لحم ،ناناملسم یارب هعفنملا
تسا هدوب یورخا شاداپ و رجا
،نافیرش و هدازيلع(
9912 : 22 .)
ندراش ( 9928 : 9992 یم دروم نیا رد ) :دیوگ
« و نادنمتلود
هاج هناخ رد نادنم یدارفا و دنراد یصاصتخا ۀبامرگ ،دوخ یاه
هبامرگ ًابلاغ ،دنراد اج رتورف ۀقبط رد هک ناشراوج رد یا
هب دنهاوخب تقو ره و تسه هدافتسا نآ زا یصوصخ روط
یم هب دایز تلاکشم ،هناخ رد یصوصخ مامح نتشاد .دننک
هگن مرگ اریز ؛دراد هارمه هب نآ نتشاد
رظنزا موادم روط
یراوشد ،تشادهب یم دوجو رد اه
دروآ .»
،هیوفص ۀرود رد
مامح هلمجزا و یخیرات یاهانب زا یگرزب شخب تخاس یاه
هیاپ ناریا گرزب یاهرهش رد فورعم هلمج نآ زا ؛دش یراذگ
یم یلعجنگ مامح هب ناوت خيش مامح و اقآ ورسخ ،ناخ
ییاهب
هب هب راثآ ناونع درک دای هرود نیا زا هدناماج
،یدمحم و هدازلام(
9921 : 84
.)
مامح هب ناریا ینايم خیرات رد اه ،یحارط و یرامعم ظاحل
هاش ،تولخ لماش ای نوت ،هنیزخ ،ییوشتسد ،نحص ،نيشن
رگیدکی زا یتشه و ورهار اب اهاضف زا کی ره و دوب هناخمرگ یم ادج و امد ات دش رواجم یاضف هب تبسن اضف ره تبوطر
گنس رگید و رمرم گنس زا مامح فک .دوش ميظنت هديشوپ اه
یم هراگن هب شقنم یشاک زا و دش – اه
نيماضم زا بلغا
همانهاش هتشون و –
هب زين ییاه یم هدافتسا تانيئزت ناونع
هدش
تسا
،هرابج و ینابعش(
9919 : 18
( یسبط .)
9912 : 992 - 991 زين )
هب روط قيقد مامح یاضف یرامعم ،یرت یلصا هورگ راهچ رد اه
:تسا هدرک کيکفت ار 9
،)نکتخر( هنيب لماش یلصا یاهاضف .
تسش یلصا یاضف( هناخمرگ گرزب ضوح( هنیزخ ،)وشو
تسش و انش یارب گرزب درس بآ ضوح( ضوح لاچ ،)وشو
بآ ؛)ینت 8 یدورو( ردرس لماش یطابترا و یدورو یاهاضف . دج لپ و لوا
لحم( یتشه ،)یرهش تفاب زا مامح ۀدننکا
مامح هب یلاقتنا یاضف و ورهار( نلااد ،)راظتنا رد نايم ،)اه
یلصا(
و نکتخر طساو و مامح یطابترا یاضف نیرت ؛)هناخمرگ 9
نتسشن لحم( زيلهد لماش یتامدخ یاهاضف .
هرون ،هاگزیربآ ،)یمامح داتسا ،)ندب یاهوم ندودز لحم( هناخ
م( هناخ ماب گنل نتخیوآ یارب مامح یلااب لح
؛)اه 4 یاهاضف .
لحم( تخوس رابنا ،)نادشتآ و هروک( نوت لماش یتاسيسأت مامح رواجم زاب یاضف( بادنگ ،)مامح تخوس یرادهگن .)دازآ یاوه رد مامح بلاضاف ندناکشخ یارب
)9929 ،یمساق یجاح(مامحنلاپ-1ریوصت
1 .
،یدورو 2
،یتشه.
3
،هنیب.
4 یم.
،ردنا 5
،هناخمرگ.
6
،هنیزخ.
7 هاش،تولخ.
،نیشن 8
،نایت.
9
ضوحلاچ.
Picture 1: Bath plan (Source: Haji Ghasemi, 2004)
1) Entrance 2) Porch 3) Binet 4) Middle door 5) Warm house 6) Treasure 7) Privacy, Shahneshin 8) Tian 9) Chal Houz
ن رازااب رد هلبق مامح بایا
لايکو ماامح ،هنطلاسلا کالملا
ماااظن مااامح ،جلگنااس یااايلع ۀاایوتود مااامح ،رااانچاپ کاالملا
یداهم مامح ،کزیرهک ماامح ،ناراهت گرزاب رازااب رد ینااخ
،یملااسا تداحو ناابايخ رد راايتمه مامح و هیرينم یراصنا مامح هلمجزا هدوب هتشذگ رد نارهت فورعم یاه
دواجو ااب .دنا
ا و نارایا رد ماامح تيمها هاب هتاشذگ نارود رد ملااس
تالع
مک هب و یبآ یب یلک روط داداعت ،عومجمرد ،تشادهب هب یهجوت
هاهد رد اما ؛دوب مک رايسب اهرهش رد مامح نراق نیزااغآ یااه
تخااس ،لوا یوالهپ نارود رد نوياسازينردم دشر اب و متسيب هاب ؛تفرگ باتش نارهت رد مامح هانوگ
لااس رد هاک یا 9811
هب ره یازا 942 اخ نایا .تاشاد دوجو مامح کی ،نارهت رد هن لاس رد تيعضو
؛تاشاد شیازافا هاب ور یدانور ،داعب یااه
نااانچ لاااس رد هااک 9821
هااب رااه یازا 912
رد و هااناخ 9981
هب ره یازا 21 شیازافا هاک تاشاد دوجو مامح کی ،هناخ 41
یم ناشن لاس هاجنپ رد ار مامح یدصرد داد
،رولف(
9922 : 22 .)
عسوت تازاوم هب یابآ عباانم یروآدرگ ۀزوح رد هنارواّنف ۀ
لاس زا ،یرهش قطانم هب بآ لاقتنا ماظن دشر و )اهدس(
9981
مک هداوناخ ،مک یرهاش بآ زا یرادرواخرب نماض ینارهت یاه
هلول یشک ماامح تخاس هب ،هدش ؛داندرک ماداقا یاصخش یااه
هب هنوگ ییادج شخب ،لزانم رد مامح ۀيبعت هزورما هک یا ریذپان
هناخ یم بوسحم یرهش یاه .دوش
شهوژپۀنیشیپ هب مامح ،نارایا خیراات رد ،نآ یتاشادهب و یانيیآ شاقن تالع
هژیو تيمها نیا زا و تسا هتشاد یا
باتک رد ور هالاقم ،ااه
،ااه
همانرفس هلاسر ،اه برض و روثنم نوتم ،راعشا ،اه
لثملا اه نآ هاب
مهم زا یکی .تسا هدش هجوت رايسب داقا نیرت
مااجنا تاما هداش
لااس رد هاک تاسا یشیامه ،هنيمز نیا رد 9924
ۀدکاشهوژپ
مدرم رنهااب ديهاش هاگاشناد و یاگنهرف ثاريم نامزاس یسانش
هب نامرک ناوانع ااب کرتاشم روط
« یاناریا گانهرف رد ماامح »
بااتک رورام و هائارا اب ییامهدرگ نیا رد .دندرک رازگرب و ااه
هلاقم دننام ییاه
« هبامرگ اریا یااه همانرفاس ۀانيیآ رد یان
ااه » و
« ماع یاهانب هعفنملا
» ،یرامعم ،یکشزپ ،یخیرات ،یگنهرف داعبا ،
مدرم ناتساب و یسانش مامح یسانش
.دش یسررب یناریا یاه
( اينريپ 9928 ۀلاقم رد )
« ماامح ااه » بااتک رد ااب ییاناشآ
ناریا یملاسا یرامعم هبامرگ یمومع حرش هب
هاجوت ناریا یاه
هت راااخف .درااک ۀاالاقم ود رد زااين یاانار
« مااامح اااه ( » 9911 و )
« مامح نامز هاگرظن رد اه ( »
9921 ماامح داعبا ) ار یاناریا یااه
یاام یمواامع فيااصوت .داانک
جنااگ شااخب و هاامان زا ییاااه
هریاد ماامح هاب یملاسا ۀرود رد ناریا یخیرات یاهانب فراعملا
دراد صاصتخا
یجاح(
،یماساق 9929 ،هدازلاام ؛ 9921
ااب ییاناشآ .)
رگ هبام ۀراابرد یموامع عباانم هالمجزا زين یسبط زا ناریا یاه
مامح یرامعم هب شخب هس رد هک تسا مامح بوتکم عبانم ،اه
تسا هدرک هجوت ناریا مدرم گنهرف و
،یاسبط(
9918
رب هولاع .)
فيلأاات اااب یااسبط ،ناایا
« باااتک هاابامرگ هاامان اااه
» تاااصخشم
باتک ااب طبترم یجراخ و یسراف عبانم رتشيب یسانش ار ماامح
هب ار نآ و هئارا هتاسد یعوضوم تروص
هدراک هاضرع و یدانب
تسا
،یسبط(
9918
.)
هاب یاناریا ماامح ۀزوح رد دوجوم یرظن ینابم زا یشخب تداع ۀنيمز رد یگنهرف و یداقتنا ثحابم ماامح رد مدرم یاه
تداع ای و لاام .تاسا هدش هداد صاصتخا مدرم یتشادهب یاه
لاسر رد یليبدرا ضيفلاوبا مان هب یکچوک ۀ
« نااينج مامح
» هاب ،
هتشون قايس و کبس نایا مدرام گانهرف ،هطوراشم رصع یاه
ۀراابرد یافارخ و هنهک یاهرواب و مامح تشادهب ۀرابرد هرود مامح عضو ،هلاسر نیا رد .درک یسررب ار نآ و نامتخااس ،ااه
مامح ناگدننادرگ و نارگراک شقن ،مامح یازجا نيایآ ،اه
یااه
مامح هب نتفر هسيک و یمامح یوس زا شریذپ و
و ثحب ،شک
هدش یرکفنشور دقن تسا
،دنولاد(
9922 : 919 - 911 .)
براض زاين نارگشهوژپ یخرب لاثملا
یراظن یناابم و ااه
هدرک هعلاطم ار مامح ۀرابرد دوجوم یاسبط ،هانيمز نیا رد .دنا
( 9912 برض ) لثملا هتسد ار مامح یاه هدراک یعواضوم یدنب
ذم دیاقع جرد .تسا و حدام ،مدرام نايم نيناوق ،یفارخ ،یبه
هورگ مذ نااکم و اهرهاش ،صاخاشا ،ماوقا و اه ،تااناويح ،ااه
،یااقلاخا و یعااامتجا لئاااسم ،تااشادهب و یکااشزپ لئاااسم براض رد یسايس و یخیرات ،یريطاسا لاثملا
نااشن ااه ۀدانهد
.تسا ناریا مدرم گنهرف رد مامح تيمها راوید یاوتحم ليلحت و یرامعم ليلحت رااگن و شقن و اه
یشاک مامح یاه مدرم ای نهک یاه
ماامح یرااگن صااخ یااه
شهوژپ زا یرگید شخب ،یناریا یاسررب .تسا هزوح نیا یاه
یشاقن ليلحت و مامح یراوید یاه
ۀراابرد تلاااقم هلمجزا ،اه
ینابتاشد و یخياش .تاسا هزواح نایا یراظن ینابم رد مامح کلم ( یدابآ 9912 رد )
« یشاقن رب یشناوخ ماامح یراوید یاه
یدهم دهشم گيب یلق »
قاح و ( تاسرپ 9922 رد )
« رد یفواص
هابامرگ » رد جرداانم مااامح یاهاااضف یاااهدرکراک یااسررب اااب
هراگن راه ،تسا هديشک ریوصت هب دازهب نادرگاش زا یکی هک یا
هب کی هنوگ هدراک یاسررب ار ماامح یااضف یاواتحم ،یا .دانا
( مدقوکين 9921
ۀلاقم رد )
« یمیدق ح نیرت ااب ناراهت ماام 412
تمدق لاس »
هراشا یوفص رصع زا مناخ مامح ای هلبق مامح هب
یم ( نايک .دنک 9919
هلاقم رد ) ناونع اب یا
« یشاک شواقنم یاه
ميهاربا مامح نامرک رد هلودلاريهظ ناخ
» یشاک نیا حراش ار اه
یم حرط ،یداع مدرم یگدنز ،همانهاش ریواصت رب هک دهد یااه
یسیونشوخ ،ینادلگ یعقرب یوضر .دراد تللاد ینآرق تایآ و
( 9922 رد )
« ۀلااسر ۀمدقم و نهک بط نوتم رد مامح یرامعم
هيکاّلد » و هاناگراهچ طلاخا رب ديکأت اب ،هداد حرش ار هلاسر نیا
جازم هيصوت ،یناسنا ۀعبرا یاه یاهااضف تخااس یاراب ییااه
لواصا ۀراابرد هلااسر نایا عواضوم .تسا هدرک حرطم مامح هک یکشزپ .تسا ینید یاهرواب و ن
هزوح زا رگید یکی هاب طوابرم یراظن ینابم رد مهم یاه
هرود ندمت و گنهرف رد نآ شقن ،مامح .تاسا یخیراات یااه
نارایا خیراات ۀانايم ۀداس رد نآ یعامتجا یاهدرکراک و مامح
،هراابج و ینابعش(
9919
راصع ناايناریا گانهرف رد مامحتاسا و)
هیراجاق
پملاغ و یناوت ییلام(
،رو 9919
مهم زا یخرب)
راثآ نیا نیرت
هدرک هجوت یناریا مامح یاهدرکراک هب هک دنتسه ینابعاش .دانا
،ناراایا یخیرااات نارود رد مااامح هااک تااسا هداد ديااضوت علاطا لحم دننام ،یعامتجا یاهدرکراک لاحم ،یموامع یناسر
،یاگنهرف و یاملع درکرااک ،یاصوصخ تارکاذام و تاقلام رايعم ،ینامرد درکراک لحم ،هاگهانپ ،یعامتجا صخشت یارب ی
زا زاين یایلام .تاسا هتاشاد لاتق و تدابع لحم ،یرامشرس ییاابیز ،یبهذم ،یتشادهب یاهدرکراک نآ یعاامتجا و یتخاناش
( نايفیراش و هدازيلع .تسا هتفگ نخس راجاق نارود رد 9912
)
رد
« مااامح درکراااک یااسررب ناراایا رد یاافقو یاااه
» درکراااک ،
مااامح رد یاافقو یاااه هدرااک هااعلاطم ار ناراایا
و یمااساق .داانا
( ناراکمه 9912
رد )
« گنهرف و خیرات هاگیاج یسانشزاب هاماع
مامح رد یتنس یاه
» و لغااشم ،یرهش یاضف رد مامح شقن ،
یگژیو هاهد رد ار ماامح خیرات یگنهرف یاه رد هتاشذگ یااه
هدرک یخیرات یسررب ،ناریا ۀلاقم .دنا
« یاگژیو یاسانشزاب یااه
مرگ یداابلاک هاابا
یوفااص ۀرود رد ناراایا یاااه »
و یااسبط زا
( ناراکمه 9921
نييعت لماوع هب ) هبامرگ دشر ۀدننک
ۀرود رد اه
تيمها دننام ،یوفص هقف ماکحا تیاعر و بآ تمرح ،تفاظن
یااگژیو یاافرعم ،هاالاقم ناایا رد .دراد صاااصتخا یعيااش یاااه
هبامرگ یدبلاک هلاسلس ،داداعت داننام ،هرود نایا یاه
و باتارم
وکريس هایزجت اهاضف بسانت و داعبا ،تحاسم ،نويسلا لايلحتو
یگژیو و ییااجر .داش نيايعت ناهفاصا باتکم یدابلاک یااه
( 9919 رد )
« ماامح تشادهب و راصاعم ۀرود رد یموامع یااه
یرادرهش شقن ناهفصا رد اه
» ماامح تيعاضو ۀراابرد ، رد ااه
ههد هب و ناریا رد هتشذگ یاه یاشهوژپ ،ناهفاصا ،صاخ روط
نا یخیرات تيعاضو قايقد حراش نماض یو .تاسا هداد مااج
مامح یگنهرف و یتشادهب شلااچ ،اه
رد یرهاش ناریدام یااه
نیزگیاج هاب شود ندرک تامواقم و هانیزخ یااج
مدرام یااه
هب .تاسا هدراک حراطم ار تاشادهب تايمها زا یهااگآان تلع
( یرهااش 9929
رد )
« میدااق نارااهط »
و مااامح یرااامعم زا
شخب ليکاشت یاه اامعا ،نآ ۀدانهد
شاخب هاب طوابرم ل یااه
ییاابیز لاامعا ،نامرد ،تفاظن زا معا ،مامح فلتخم ،یتخاناش
یزاب ،یبهذم .تسا هتفگ نخس نآ یگنهرف داعبا و جیار یاه
رد یراياسب ۀدانزرا یاهراک ،تسا صخشم هک هنوگنامه مدرم ،یکشزپ ،یرامعم ،تايبدا ،خیرات ۀزوح مامح یسانش
یاه
هراگن یاوتحم ليلحت و صاخ یاه
.تاسا دوجوم یناریا مامح
هرهب اب رضاح ۀلاقم رد شاشوک یانغ یرظن ینابم نیا زا یريگ
لک ،هبرف فيصوت نمض تسا هدش مدرم و هنایارگ
مامح ۀناراگن
ندامتم دنیارف ۀیرظن بوچراچ رد ،نارهت رد مامحتسا و نداش
نيايبت ینارهت مامح اب طبترم یگنهرف تارييغت ،سايلا تربرون تسا ینتفگ .دوش شهوژپ رد
هب ،هزوح نیا یاه هاب هدمع روط
یگژیو و مامح ۀتشذگ خیرات اای ییااضف دبلاک و یگنهرف یاه
نارگشهوژپ و تسا هدش هراشا هتشذگ رد نآ یدرکراک تيمها یگژیو و اهدرکراک هب ماامح هب طوبرم یگنهرف ای یدبلاک یاه
هدرکن هجوت دیدج نارود رد فلاخراب راضاح شهوژپ رد .دنا
پ ۀدمع شهوژ ماامح یاکیزيف راتخااس راب هک ،هزوح نیا یاه
مامح ای مامحتسا رب یلصا ديکأت ،دنتسه زکرمتم .تاسا ندراک
مامح تارييغت دنور ،اجنیا رد اات هتشذگ زا یناديم یحرش اب اه
.تسا هدش هداد حرش زورما
ندمتمدنیارف:یرظنبوچراچ
9ندش
تاراييغت ،هاعلاطم نیا رد ماه
ناامز ماج نلااک حوطاس و هاع
ناور مامح لابق رد دارفا یسانش دشر دننام ،ندرک
مازلادوخ و ی
هاب هک تسا یثحابم هلمجزا ايح و مرش ۀناتسآ شرتسگ یبواخ
نیا زا .تسا هدش هجوت نادب سايلا یارآ رد ،شخب نیا رد ،ور
ندمتم دنیارف باب رد سايلا هاگدید ادتبا یام حرطم ندش
.دواش
ارييغت رتهب کرد رد درکیور نیا ناراهت رد مامحتسا و مامح ت
رد بيترت نيمه هب .تسا رثؤم شخب
اه فياصوت نمض ،دعب ی
هتفای ینغ یندامت لايلحت زا هدافتاسا اب یناديم و یخیرات یاه
تيعقاو ،سايلا یم حرطم هصرع نیا یاه
.دوش
هب سايلا مهم ناونع هاعماج نیرت
ااب ،ندامت ۀزواح ساناش
خادااتم لااماوع ییااامنزاب تاايمها رااب دايکأت لکااش رد ل
یااهد
تروص یدنب یام یعاامتجا یاهدنیارف و اه ترورياص داشوک
.دانک مياسرت ار نامز رذگ رد هعماج تارييغت دنور و یخیرات
1The Civilizing Process
