The nature and types of administrative contracts in legal systems of Jordan and Egypt
Mohammad Shami1 | Mozhde Kalantari2
1. Corresponding Author; Assistant Professor, Department of Public Law, Faculty of Humanities and Law, Isfahan Azad University (Khorasgan), Isfahan, Iran. Email: shamei_shamei@yahoo.com 2. M.Sc., Private Law, Faculty of Theology, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Isfahan,
Iran. Emai: mozhdekalantari.std@gmail.com
Article Info Abstract
Article Type:
Research Article
The benefits of comparative study of different legal institutions has been identified by legal experts. Iranian administrative law has been largely influenced by French legal system. Consequently, there were quite a few comparative legal studies on Iranian and Arabic legal systems. The Iranian comparative research is still mainly about comparing French and Iranian legal systems. Despite difficulties in accessing resources, the authors have tried to explain the issue in the light of the two legal systems of Jordan and Egypt. A general consensus on a close relationship between Iranian, Egyptian and Jordanian legal systems in one hand and the continental origins of Jordanian and Egyptian systems in the other, indicate the reasons for conducting the current study. The purpose of the study is to identify the nature and different types of administrative contracts in Egypt and Jordan as well as different regimes for the application of such contracts. Administrative contracts in Egyptian and Jordanian legal systems albite the similarities, have subtle differences in execution and adjudication that have been noted .This is a descriptive- analytical study.
Pages: 1-22 Received:
2021/03/08
Received in revised from:
2021/06/30 Accepted:
2021/12/26 Published online:
----/--/-- Keywords:
administrative law, Jordan, Egypt, comparative law.
How To Cite
Shami, Mohammad; Kalantari, Mozhde (2023). The nature and types of administrative contracts in legal systems of Jordan and Egypt. Public Law Studies Quarterly, -- (--), 1-22.
DOI: https://doi.com/10.22059/jplsq.2021.320269.2719
DOI 10.22059/jplsq.2021.320269.2719
Publisher University of Tehran Press.
هنوگ و تیهام تخانش رصم و ندرا یقوقح ماظن رد یرادا دادرارق یاه
یعمش دمحم
1
یرتنلاک هدژم|
2
1 هفصا دازآ هاگشناد ،قوقح و یناسنا مولع ۀدکشناد ،یمومع قوقح هورگ ،رایداتسا ؛لوئسم ۀدنسیون . .ناریا ،ناهفصا ،)ناگساروخ( نا
:همانایار shamei_shamei@yahoo.com
2 یسانشراک . قوقح ،دشرا ۀدکشناد ،یصوصخ
هاگشناد،تایهلا دازآ
دحاو ،یملاسا فجن
دابآ
،ناهفصا ، ناریا .
:همانایار mozhdekalantari.std@gmail.com
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
اهن یقیبطت ۀعلاطم بحاص هک دراد یدیاوف ،قوقح ملع رد دوجوم یاهد
نیا نارظن
هتفگ نخس نآ ۀرابرد لصفم هزوح ناریا رد .دنا
اب هکنآ لکش هب یرادا قوقح یریگ
ماظن یقیبطت ۀعلاطم ،تسا هدوب هسنارف یقوقح ماظن زا ریثأت اب طبترم یقوقح یاه
هب روشک نیا .تسا هتفریذپ تروص رتمک یبرع یاهروشک صوصخ
یقیبطت ۀعلاطم
روشک اب سایق رد رتشیب یرادا یاهدادرارق دروم رد ،ناریا یقوقح ماظن رد ددبم
و
اما ،تسا هتفریذپ تروص هسنارف ینعی یلصا اب
دوجو ، بادنم هدب راودشد یدسرتسد
ناگدنراگن شوک ی هد دنا یقودقح مادظن ود وترپ رد عوضوم نییبت هب راتشون نیا رد ات
.دنزادرپب ندرا و رصم ب
ا دوجو زا ناردیا ادب ردصم و ندرا یرادا قوقح ماظن تبارق
ی ک وس و ماو گ ی ر ،یدنمرژ یمور لدم زا ماظن ود نیا رد اهدادرارق رب مکاح دعاوق ی
نهربم شهوژپ نیا ماجنا ترورض م
ی دوش . و نادسکی تیهام تخانش هدنوگ
اده ی
و دعاوق و ماظن لامعا یگنوگچ و رصم و ندرا رد یرادا دادرارق توافتم قوقح ۀژی
شهوژپ نیا درواتسد دادرارق عون نیا رب یرادا تدسا
رد یرادا دادراردق نیدنچمه .
ندرا و رصم اب
دوجو ،هباشت داعبا توافت
اه لوصا و دعاوق لامعا ۀویش رد یفیرظ ی
نآ هدب دوخ یاج رد هک دنراد یسرداد و مکاح نیناوق و هرادشا
هددش ور .تدسا
یفیصوت قیقحت -
.تسا یلیلحت
احفص 1 :ت - 22
:تفایرد خیرات 18 / 12 / 1399 :یرگنزاب خیرات
09 / 04 / 1400
خیرات شریذپ :
05 / 10 / 1400 راشتنا خیرات طخرب
:
/-- /-- ---- هژاودیلک :اه ،یرادا دادراردق ،یدقیبطت قوقح ،ندرا
.رصم
دانتسا هدژم ،یرتنلاک ؛دمحم ،یعمش
( 1402 .) هنوگ و تیهام تخانش یرادا دادرارق یاه
اظن رد رصم و ندرا یقوقح م قوقح تاعلاطم.
یمومع ، -- ( -- ،) 1 - 22 .
DOI: https://doi.com/10.22059/jplsq.2021.320269.2719
DOI 10.22059/jplsq.2021.320269.2719
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم رشان
1 . همدقم رادا و هئارا ،داجیا رد یصوصخ شخب تکراشم دنمزاین یرادا دادرارق ۀ
.تدسا یمودمع رودما نیددب
زا قدیرط
جح م و زادنا ۀ رادا رایتخا و هدش هتساک یرورضریغ قاوم رد تلود ۀ
داصتقا رد یمومع تامدخ ی
و ادیوپ ،دازآ
یارب یتکراشم یم مهارف مدرم
.دوش و نیوددت زا سپ لکدش
گ دی ر یادنعم هدب یرادا قودقح ی زوردما
،نآ ی
هب ردت ی ج نیاربانب .تفر شیپ هزوح ره رد دعاوق للاقتسا تمس هب شناد زا هخاش نیا بیوصت
قودقح دعاوق ی
ۀژیو لامعا رب مکاح ۀرادا
بحاص نهذ و نارظن
ناداتسا دوخ هب ار قوقح رادا دادرارق .تخاس لوغشم
زا زین ی
رما نیا انثتسم زا سپ و دوبن لکش
گ ی ر زا یدبرع یاهرودشک زا یرایدسب ،دادراردق زا لدم نیا رب هژیو ماظن ی
و نیودت هب و دنتفر شیپ هسنارف یرادا قوقح ماظن زا دعاوق ذخا تمس هب زین ندرا و رصم هلمج لکش
دهد ی
یخرب دوجو اب اما .دندرک مادقا یرادا دادرارق صاخ ماظن هابش
ت اه مادظن ادب ندرا و رصم رد یرادا دادرارق ی
،هسنارف یقوقح م
ی ناوت هب توافت اه رد زین یی سقت
ی م دنب لودحت و ردییغت زا یلاکدشا و یرادا دادراردق عاونا ی
هب رد یرادا دادراردق عودضوم .دردک هرادشا زدین یقودقح و یعامتجا تائاضتقا لیلد لادس
اده رادثآ رد ردیخا ی
دروم یناریا ناگدنسیون ت
لمأ عوضوم یقیبطت هوجو هب رتمک اما ،هدوب ثحب و هراشا
هددش رد هددنراگن .تدسا
رد یرادا دادرارق عاونا و تیهام ییاسانش ددصرد شهوژپ نیا ماظن
اه .تسا هدوب رصم و ندرا یقوقح ی
2 . هنوگ و تیهام یسررب ندرا رد یرادا دادرارق یاه
هب تلاوحت اب درا یتلود یاهداهن رد هدمآدوجو
ههد رد ن اه
ی اب و هتشذگ هجوت
نوزدفازور یادهزاین هدب رد
ندرا مز رد ی هن اه ی تمس هب تلود ،یگنهرف و یعامتجا ،یداصتقا ندردک مهاردف اب ات درک تکرح ییوسو
اقترا هار زا دوخ نادنورهش یارب رتهب یگدنز ی
هدب و یمودمع تامددخ حطس هدعماج یادهزاین ینادسرزور
،
بیوصت یدیدج یدربهار نیناوق اضما اب .دنک
ی لادس رد ندرا یدسایس ناربهر طسوت یلم روشنم 1990
،
ت نیع رد روشنم نیا .تشگزاب روشک نیا هب یبزحدنچ یسارکومد أ
رودشک یملاسا تیوه رب دیک ،
دددصرد
تسا نوناق تموکح جیورت ،سکدم(
1392 : 41 .) لیهدست یاتدسار رد راذدگنوناق کمک اب تمددخ
نادسر ی
روص فلتخم حوطس رد یتلاوحت هتفرگ ت
تسا مادظن رد لودحت یدنعی نآ زا یشخب هب لاجم نیا رد هک
یرادا یاهدادرارق م هتخادرپ
ی دوش نآزا یرادا یاهدادرارق . مدهم زا یدکی هدک تدسا تیمها زئاح ور
ردت ی ن
تیاده و تراظن یارب اهرازبا م بوسحم یمومع تامدخ هب طوبرم فادها ققحت و1
ی دوش نیناوق قباطم .
یرادا لغاشم ماظن داوم دانتسا هب ،ندرا
114 و 120 یساسا نوناق بوصم(2
1952 ) نیدنچمه و روشک نیا
1 . طلس ة باقرلا ة حلاطصا هک هیجوتلا و
«
pouvoir de controle et direction
اعم» د .تسا نآ یوسنارف ل
2 . لصا قفو 120 یساسا نوناق 1952
ندرا
، وحن و یتلود تلایکشت و یرادا تامیسقت ۀ
رادا ۀ و ناریددم نییعت تیفیک و اهنآ
تیحلاص دودح و ناشیا لزع آ یاه
.تسا هاش تقفاوم اب و ناریزو یاروش طسوت هرداص تاررقم قبط نان
وترپ رد هبوصم ا ی بوصم هب موسوم ۀ
1986 دش رداص هاشداپ روتسد هب انب یماکحا ،ینادجنز ددیمع(
1384 :
263 .) هب روکذم ماکحا بجوم
، نامزاس اه ی نیدب نآ میدسقت و هدجدوب یدصخت رب ات دنراد هزاجا یلوتم
ا شاب هتشاد فارشا تلود هب هتسباو یاهداهن و تاراد ن
ردب روکذدم یادهداهن طلدست بدجوم نادمرف نیا .د
.دش یرادا یاهدادرارق
1 و 2
2 . 1 . ندرا رد یرادا یاهدادرارق تیهام
یاهدادرارق یرادا
انب نیناوق زا عون ود ساسا رب ندرا هدش هداهن
دنا : نوگ ۀ مان هب لوا
« یرادا یاهدادرارق
3»
،
هب عومجمریز یعون ۀ
م رارق یمومع قوقح ی
گ ی در
؛ ۀنوگ ناودنع تحت مود
« یدصوصخ یادهدادرارق
» رد و
.دنراد رارق یندم نیناوق لومش قودقح صاخدشا ادب طباور رب مکاح دعاوق و لوصا لومشم اهدادرارق نیا
یسوم( تسا یصوصخ ،هداز
1391 : 558 .) هدب ادهدادرارق یرادا تدیهام ندرا رد هدنوگ
هدک دودب یا تدسد
نوناق شیپ تافلاتخا رد ات داد هزاجا وا هب و تشاذگ زاب اهدادرارق عون نیا هب طوبرم نیناوق ریسفت رد ار راذگ
هدمآ
، یرادا یسرداد رما رد ینعی )یرادا تلادع ناوید(
، تلاخد دنک لح هب و فلاتخا لصفو رد .دزادردپب اه
نیا صاخ جرم صاصتخا اب تروص
، رادا تلادع ناوید ینعی ی
، ،یرادا یادهدادرارق هدب یگدیدسر رما هب
م ماجنا ی تفرگ هب اب هزورما . دوجو
شخب رد دوقع نیا نتفرگ رارق یارب روکذم طیارش اهرییغت یخرب ندمآ
یتلود
، هب یرورض من رظن
ی دسر مهم هب اجنیا رد . رت
ی ن م هتخادرپ تارییغت ی
دوش ،یوامط(
1984 : 57 ) لوا .
یرادا یاهدادرارق هکنیا
، گید مان نآ زا نوناق رد هچنآ لومشم ر هدش هدرب
، تسین
؛ مه رب هکلب ۀ
یاهدادرارق
ناگرا و اهداهن اه
ی هژورپ ماجنا یاتسار رد یتلود اه
ی متشم یمومع تسا ل
اب . نیناودق هدکنیا هدب هدجوت
حرط نیا هب طوبرم عومجم رد اه
ه رارق یندم نیناوق هدتفرگ
، و تادمازلا و یدصوصخ قودقح هدب نیاربادنب
دحم و ید ت اه ی م طوبرم نآ ی
دنوش
؛ تساوخ زا یبیکرت رب یتلود نیناوق ماظن هکنیا مود ۀ
یارب یتلود تاماقم
یرادا یقلت مه نینچمه و دادرارق کی ندش خ
ناو ی کأت یمومع تامدخ یاهرایعم اب نآ ی
د ددنراد ندیا رد .
م هک تسا تروص ی
ناوت تفص هب ار دادرارق نآ
« یرادا » درک فصتم ییاهدادرارق ؛
یادهداهن فدده هدک
نآ داقعنا زا یتلود
، تسا یمومع تامدخ موادت نیمضت
؛ تفص لیمحت هکنیا موس
« یرادا
» ییاهدادرارق رب
رادا ای داهن هک ۀ
دراد راصحنا رد یتلود
، ییاضق جرم یانبم اب یطابترا هزورما رد یتح .درادن )صاخ و ماع(
وما هب یگدیسر یارب دحاو ییاضق ماظن زا هک ییاهروشک دم هردهب نآ ریغ ای یرادا ر
ی ددنرب
، یادهراکهار
1 . ۀدام ساسا رب اهدادرارق نیا 71
ةبوصم 1986 یم یتلود لغاشم ماظن نیناوق لومشم .دوش
2 . اش ی نا رکذ للصا رد زین ندرا روشک رد یرادا یاهدادرارق هب هصاخ ماکحا هک تسا
، یقولقح مالظن ا هلتفرگرب
روشک هسنارف تسا .
3 . یرادلاا دوقع ة
ا رب یصاخ ی
ن هنوگ اب هک تسا مکاح اهدادرارق اظن
یدصوصخ یادهدادرارق رب مکاح یقوقح م )یدتلودریغ(
رارق یارب یساسا طرش لیلد نیا هب .دراد توافت نیا نتفرگ
ق زا هنوگ اهدادرار یرادا نیناودق هدعومجم رد
،
لقتسم و صاخ ینوناق دوجو تسا
؛ هلخادم یارب یرادا تلادع ناوید هب هک یتارایتخا نیاربانب هب
روظنم لح
هعزانم اه ی شیپ هدش ضیوفت هدمآ
، م ؤ .تسین عوضوم رد رث
1
2 . 1 . 1 . دام( یتلود لغاشم ماظن لومشم یاهدادرارق ۀ
71 بوصم ۀ 1986 )
ره هک اهدادرارق نیا تساراد ار دوخ صاخ دعاوق مادک
، ود لماش عودن دم ی دودش : ودن دعومجمریز لوا ع ۀ
م دقعنم یداع دارفا نیب هک تسا ییاهدادرارق ی
دوش ندیا .تدسا مکادح ادهنآ رب یصوصخ قوقح دعاوق و
هک اهدادرارق زا هتسد
« ینوناق یراکنامیپ دادرارق
» م هدیمان ی دنوش
، نآ یاردب یدصاخ زادیتما چیه لومشم
تسا ییاهدادرارق زا عون نامه نیا .تسین یتلود داهن ای هرادا زا هسنارف قوقح رد هک
ناودنع تدحت ادهنآ
« هرادا یاهدادرارق
2» و مود عون .دش دای ام ثحب اب طبترم باتک نیا رد هچنآ
،تس هدک تدسا ییاهدادرارق
یتلود ناگرا ای داهن نایم هب(
دنیامن ناونع ۀ
هب راکنامیپ و )تلود ت روظنم
أ هژورپ و تامدخ زا یکی نیم یاده
م دقعنم یمومع ی
دوش نیناوق . نآ هب طوبرم
، مه هب مه و یلکش ظاحل هب
قودقح نیناودق اب یوهام ظاحل
رمز رد لیلد نیمه هب و دراد توافت یصوصخ ۀ
م رارق یمومع قوقح نیناوق ی
گ ی در زدین ار روبزم دادرارق و
)یتلود( یرادا م3
ی مان ی م تسا مزلا اجنیا رد . شیپ
یقودقح مادظن لومدشم هک ییاهدادرارق هب نتخادرپ زا
مع م یمو ی دوش
، مزلا طورش نایب هب .میزادرپب یرادا یاهدادرارق یارجلاا
2 . 1 . 2 . مزلا طورش ندرا رد یتلود یاهدادرارق یارجلاا
هیرظن زوح نازادرپ ۀ
فصتم یارب هسنارف قوقح زا تیعبت هب زین ندرا ییاضق ماظن و یقوقح فدصو نددش
ِطرش هس ،دادرارق رب یرادا اق نامزمه
ئ هدش ل دنا : ش متح هک تسا نآ لوا طر
ًا فرط زا یکی اده
ی دادراردق
مان نآ زا یمومع قوقح رد هک دشاب یدارفا زا دیاب .تسا هدش هدرب
یهیدب رما نیا4
، نادشن ددنهد ۀ تفدص
یارجا زا فده و یرادا
،نآ سم ،یتلود ناگرا ای هرادا نامه اریز ؛تسا یرادا رما ئ
دادرارق یارجا لو تدسا
نآ یارجا رد و یارب
را ئا ۀ ندیا رد راذگنوناق روظنم لیلد نیمه هب و تشاد دهاوخ تراظن یمومع تامدخ
1 . موکحلا لاغشلاا نوناق
،ة مقر 71 نسل ة 1986
2 . رادلاا دولقع ۀ
لپ . شی رلت رالشا یالهدادرارق هلسنارف رد الهدادرارق نلیا هلب هلک هلش هرادا
«
les contrats de
ladministration
.هنیوگ»
3 . هیرادلاا دوقع (
یرادا یاهدادرارق )
ناونع تحت هسنارف رد هک
«
les contrats administratifs
» م دای نآ ا ی دوش .
4 . ماعلا نوناقلا صاخشا نم صخش هقعلا فارطا هحا نوکی نا .
ندیازا .ددش ددهاوخ ققحم هلحرم ور
دادراردق نیفردط زا یدکی تدسا مزلا
، ددنیامن ۀ ادی تدلود زا یدشخب
عومجمریز ۀ
یتلود یمومع یاهداهن زا یکی (
دننام هیداحتا اه م ،فانصا و ؤ
نونادک ،یمودمع تادسس اده
ی
نمجنا ،لاکو هناخوراد یاکیدنس ای ناکشزپ
نآ لاثما و ناراد )
.دشاب
رادا هک تسا یهیدب ۀ
رب دیاب دادرارق فرط و ددشاب هتدشاد ترادظن ،رادکنامیپ طسوت نآ یارجا لحارم
زا تراظن تیلوئسم مهم
نوناق هک تسا ییاهرازبا نیرت راذگ
دیاب ات هرادا هب حرط یارجا نایاپ دهدب
بسح .
ور یاهراکهار و طورش هماندهعت و اهدادرارق رد نش
ۀدام رد یگمه اه 22
ندرا یدتلود لغاشم نیناوق فلا/
حیرصت حردط یارجا لحارم رب فارشا و یوریپ یارب تراظن .تسا هدش ار
شدخب هرادا یدنف یاده مادجنا
یم دنهد تراظن نیا زا فده . یارجا
خشم تقو رد یدادرارق طیارش تسا
هرادا ددیاب بدیترت نیمه هب .
مز رد سپ و دشاب دنبیاپ دوخ تادهعت هب دادرارق قبط و خشم نا زا
ار ددهعتم قوقح ،حرط لحارم مامتا
؛دزادرپب رظن ملاعا و هژورپ لیوحت و مامتا زا سپ اهنت اریز ت و یسانشراک
أ هیوست دهعتم اب دادرارق دافم دیی
م باسح ی دوش یبایزرا و تراظن هورگراک رگا .
، ت ماجنا رد یهاتوک و قاون دننک هدهاشم راکنامیپ تادهع
،
دوخ یلام تادهعت رد ار نآ تسا یهیدب اب
راکنامیپ
، ظاحل یم دننک نادیز و رردض ناربج راتساوخ یو زا و
م ی دنوش . رد یلو رد تکرادشم یاردب مییودگب ددیاب رادکنامیپ تیادده و ترادظن رد هرادا ترددق صوصخ
هژورپ ماجنا و تیاده یاهراکهار
، رب لصا پ هک تسا نآ ددشاب هتشاد لماک لمع یدازآ ،راکنامی
؛ رد ردگم
دودش تباث نآ فلاخ هک یدراوم ،هرددنآ(
1992 : 456
،) تیحلادص نیاربادنب مادقم
اده ۀزودح رد یرادا ی
اهدادرارق نونادق هک تسا یرایتخا زا یشان یمومع تردق هب لسوت رد یرادا ی رد
دی د تدسا هدراذدگ نآ
یسوم(
،هداز 1398 : 45 .)
مود طرش اب طبترم
هب دادرارق قلعت .تسا یمومع تامدخ ماظن
هب زین ندرا رد1
زا یدکی هدکنیا ِفرِص
فرط اه ی دادرارق
، دشاب یتلود
، من ی ناوت دادرارق نآ رب
، تفص
« یرادا
» ای
« یتلود
» درک بترتم
؛ نوچ نآ
دادرارق دیاب رادا ای داجیا تهج رد ۀ
بآ( یمومع تامدخ روما زا یکی
، و قردب . ددشاب )..
یدکی و ا طیاردش ز
یرادا بوسحم رارق ،دادرارق ندش زوح رد نآ نتفرگ
ۀ تسا یمومع تامدخ ،فطادع دومحم(
2007 : 47 ) .
هیرظن حرط ،نازادرپ اه
ی هدردک میسقت شخب ود هب ار یمومع تامدخ ددنا
: یعودضوم یادنعم لوا شدخب
تسا
؛ م ماجنا یمومع یاهزاین ندروآرب یارب تموکح هک یتیلاعف هنوگره ینعی ی
دهد
؛ مه هب مود شخب ۀ
تمدخ یارب تلود هک ییاهداهن ای تاسسؤم ناسر
ی تیلاعف و یمومع
، و سیسأت اتسار نآ رد هار
زادنا ی م ی
دنک ، دراد صاصتخا .
ب مج ی ن نیا موهفم ود
، تسا یرورض
، یتیلاعف هنوگره اریز ار
ًامازلا هدسسؤم ای داهن
تروص دیاب تکرش ای .دهد
مولعم نینچمه نآ تدیهام ندوب
یعادمتجا تدیلاعف
، ددیاب و تدسا یروردض
هدروآرب تهج رد یعامتجا تیلاعف نآ هک دوش خشم هدن ادی تسا یمومع یاهزاین ندرک
،لدو(
1998 :
1 . ماع قفرمب هقعلا قلعتی نا .
336 .) طرش رگید زوح هب طوبرم ۀ
.تسا دادرارق تلاسر و تیلاعف یرادا ار ادهدادرارق عودن نیا هکنآ یارب1
میمانب
،
ِحرط ای هژورپ تیهام تسا مزلا أشنم
هب .دوش مولعم دادرارق ترابع
دی رگ دادرارق دوش خشم دیاب
زوح رد ۀ هب .هن ای تسا یمومع تامدخ
ِیقوقح خش ای جرم هکنیا ِفرِص تردابم
تدیلاعف نآ هب هدننک
من تیافک ،دشاب یتلود داهن ای هرادا ،یمومع تمدخ ای ی
دنک
؛ حرط تیهام دیاب هکلب
، مولعم دشاب ترادظن و
مه رب ۀ حارم دریگ تروص نایاپ ات زاغآ زا نآ ل ،یوامط(
1984 : 79 .)
2 . 2 . یرظن شیادیپ ۀ
ندرا رد یرادا یاهدادرارق
یرظن ۀ یانبم رب هکنآ نودب روشک نیا رد یتلود تارادا .تسا هزات یعوضوم زین ندرا رد یرادا یاهدادرارق
فیرعت ینوناق دننک هجوت دادرارق عون نیا هب هدش
( یادهدادرارق دننام زودح رد داردفا نیدب یدادع
ۀ قودقح
ِرصنع هس ساسا رب یصوصخ نیفرط تقفاوم
و ناکم و فادها
،) ادهدادرارق هب ی
رد .دنتدشاد ردظن یرادا
یرظن شیادیپ بجوم یساسا لماع هس عومجم ۀ
دش یرادا یاهدادرارق :
لوا هکنآ لاعف ی ت اه ی زودح یرادا ۀ
کچوک و دودحم تشاد ی
دخ نیناوق زا یشخب چیه هکنآ مود ؛ و دودب هدتخادرپن هزودح ندیا نیدیبت هدب صا
نیدب یصوصخ قوقح نیناوق بیترت
، مه جرم ۀ فلاتخا رارق اه تفرگ ( زا نآ فردط ود هدک یتاعزانم هچ
هک یتاعزانم هچ و دندوب یداع دارفا ی
ک فرط رادا نآ ۀ دوب یتلود
؛) موس هکنآ کدی هدک یتادعزانم یاردب
،دوب تلود ،نآ فرط یداع مکاحم
سر هب حلاص ، ،معنملا دبع( دندوب یگدی
2007 : 68 .)
2 . 3 . هنوگ ندرا رد یرادا دادرارق یاه
مه ۀ ارجا و دقعنم ندرا یرادا ماظن رد هک ییاهدادرارق م
ی دوش
، یمومع قوقح ماظن لومشم یدم
؛دودش زا
شخب یاهدادرارق هلمج اه
ی یهت و دیرخ ای یمومع تامدخ ۀ
هرادا رد یفرصم مزاول اه
ی هب .یتلود بدجوم
لاس تاحلاصا اه
ی نوناق ،روشک نیا رد ریخا نیا راذگ
عومجم زا ار اهدادرارق هنوگ ۀ
یدتلود لغادشم ماظن
،
جراخ شخب هب و اه
ی راذگاو رگید رک
د.
،لاح سررب و تاعلاطم ی
اه ی ود هب ار دوخ م میسقت شخب
ی دنک ی م :
هک ییاهدادرارق لوا دیاب
تحت لومش رارق یتلود لغاشم ماظن دریگ
؛ ارق مود ردیاد زا هک ییاهدادر ۀ
مادظن
.تسا جراخ یتلود لغاشم
2 . 3 . 1 . یتلود لغاشم شخب یاهدادرارق
یتلود لغاشم یاهدادرارق
، ندیا هب هک تسا ییاهدادرارق لغادشم هدنوگ
، هتدسباو تدسا و یدنف تامددخ لمادش و
1 . ماعلا نوناقلا لئاسول نیهقاعتملا رایتخا .
زوح رد یسدنهم ۀ
م تلود ی دوش دام قبط . ۀ 2 یتلود لغاشم نوناق
، نامتخاس سیسأت اج ،اه
هد هار ،اه تادسیسأت ،اده
هژورپ و اه ی تمدخ و یرادهگن و ظفح ،ینف و یسدنهم فلتخم ناسر
ی ینابیتدشپ ،هرادجا ،ددیرخ ،تادسیسأت نآ هب
یهت ،تاودا ۀ یلوا داوم ۀ هناخراک ،هدادتفاراکزا و هدودسرف تاعطق یزاسزاب و ضیوعت ،فلتخم تاسسؤم و اه و قدیقحت
لیلحت همانرب اه ی هسسؤم یدربراک و اه
هناخراک پ و تاسیسأت و اه ی
گ ی ر ی هژورپ رب تراظن و اه هدعومجم نیا رد اهنآ
م رارق ی گ ی دنر ،فار هنآ(
1386 : 66 .) همانرب و قیقحت دننام یسدنهم و ینف تامدخ عاونا ر
دی ز ی رد یدسدنهم و یدنف
مه ۀ مز ی هن اه پ یارب ی هدا زاس ی حرط یارجا و و اه
تراظن رب رد نانآ یمامت هدب طودبرم دراودم تادقیقحت و شیادمزآ
هرواشم و ینادیم و یهاگشیامزآ اه
ی ا هب طوبرم یسدنهم و ینف ی
ن هدنوگ هژوردپ اده
، راردق نمدضتم رد نآ نتفردگ
عومجم ۀ رد هک تسا یرادا لغاشم ماظن همادا
م دراوم نیا زا یخرب هب ی
زادرپ ی م .
2 . 3 . 1 . 1 . یمومع لغاشم یاهدادرارق
یمومع لغاشم یاهدادرارق نامه1
هنوگ دام رد هک ۀ
2 ددش هرادشا یتمودکح لغاشم نوناق
، و سیدسأت رد
هار زادنا ی حرط اه ی راددهگن و یمودمع تامددخ فدلتخم ی
تمددخ و نادسر
ی دم حردطم نآ هدب ی
ودش ن د .
رظن ی ه نازادرپ
، ای ن هنوگ هدرک فیرعت نینچ ار اهدادرارق دنا
« : ادی یدقیقح خدش و هرادا نیب هک یدادرارق
م دقعنم یقوقح ی
دوش أت یارب ینابیتدشپ ادب هژوردپ یزادسون و یزاسزاب و میمرت و ریمعت ای داجیا و سیس
تامدخ فدهاب و یتلود جرم قدفاوت سادسا رب یعامتجا یناسر
اده ی رد دودجوم دادراردق
» ،لدو(
1998 :
336 .) اب و نیناوق ساسا رب یرادا یاهدادرارق عون نیا هژوردپ ادی لغادشم داجیا فده
زا و یمودمع یاده
رط ی ق ط یارجا م دقعنم مود فر ی
دنوش ا هکنیا یارب . ی
ن هنوگ حرط رارق یمومع تامدخ رامش رد اه ریگ
ن د
،
یساسا طرش دنچ مزلا
تسا :
طرش نآ هدب قدلعتم لودقنم لاودما صوصخ رد یتلود نامزاس ای داهن هک روکذم یاهدادرارق هکنیا لوا
م دقعنم تکرش ی
نک د رمز رد ، ۀ رارق یمومع تامدخ یاهدادرارق یا .دریگن
رب تفص ن مه
ۀ رگید عاونا دادراردق
م بترتم ی دوش
؛ نامتخاس دننام نآ یراددهگن ای انب یزاسون و میمرت ،یزاس
،یباهدش(
1388 : 56 .) نیدنچمه
سیورس و داجیا یاهدادرارق لماش م نآ دننام و روسناسآ سیورس و قرب و نفلت طوطخ هب یهد
ی
؛دوش
طرش دادرارق رگید فرط هکنیا مود ریز قیرط زا
زا رادا فرط ۀ ددشاب یدتلود
؛ لوا ۀدنوگ ردگا هدکنآ
دادراردق
تخاس هب طوبرم ددنیامن رادیتخا رد دیاب نامتخاس نآ تیکلام ،دشاب زاسو
ۀ تدلود ددشاب ادنب نآ دودش قدفاوت ادی
هب ای هرادا هب یداع خش کی طسوت ای خش نیمه ۀطساو راذگاو یتلود نامزاس
دوش
؛ ۀنوگ ردگا هدکنآ مود
ی رد دادرارق فرط شخب زا یک
اه ی رد یریثأدت زدین دشاب هتشاد تیلاعف یراجت و یتعنص تفدص ردییغت
روکذدم
هتشادن دشاب تسا یمومع حلاصم هب طوبرم فادها دوجو طقف دادرارق هب یتلود تفص قلاطا زا یلک روظنم و
؛
1 . ماعلا لاغشلاا هقع ة
لداعم ا نآ یارب هسنارف رد هک
«
le marche de travaux puplices
» دافتسا هش .تسا
دادرارق زا فده هک تسا نآ موس طرش
، زا طردش ندیا .ددشاب یمودمع فادنم و تحلدصم ققحت دراودم
ورض یر یارب تسا تلود هب طوبرم یرادا یاهدادرارق داقعنا ،
اهدادرارق اریز ی
هک ی یارب هب تسد فانم ندروآ
م دقعنم یصخش ی
دوش
،
ِنمض رد رارق یتلود یاهدادرارق هعومجم دمن
ی گ دی در رد دودجوم فاددها هدچنانچ و
دشاب عونتم اهدادرارق
، دم دانتدسا یدراوم هب ی
دودش دت و هددنریگربرد هدک أ
نیم دننک د ۀ .ددشاب یمودمع فادنم
نامه هنوگ هک م هدهاشم ی دوش رش و هتفگ ط دش
،ه طرش هباشم اه
یی تسا هک .دندش حرطم زین هسنارف قوقح رد
2 . 3 . 1 . 2 . تامدخ و لااک ۀیهت و نیمأت یاهدادرارق
1
ای هرادا نیب هک یدادرارق زا تسا ترابع دت و هدیهت یاردب یقوقح ای یقیقح خش و یتلود نامزاس
أ نیم
ایشا ی
ِلوقنم خشم
، م دقعنم ی دوش ا . دی ن هدنوگ دیهت لمادش ادهدادرارق ۀ
یکددی تادعطق و هدیلوا داودم
هناخراک م نآ لاثما و اه ی
دوش دنراد یمومع فرصم هک .
2 . 3 . 2 . زوح زا جراخ یرادا یاهدادرارق ۀ
یتلود لغاشم
2
ۀدام 31 کی هک ییاهدادرارق رب ندرا یقوقح ماظن م و تسا هرادا نآ فرط
لغادشم مادظن نیناودق لومش
م یتلود ی دوش
، ،یدتینما یلادع یادهداهن ،یدلم تدینما یلادع یارودش ،ندرا حلسم یاهورین .دراد تللاد
ناتسا و تختیاپ نیمأت یاهاروش و رهش یاهاروش ،اه
اتسور هاگشناد و اه
ی نثتسم رما نیا لومش زا ندرا ا
تسه دن ایتما یاهدادرارق لماش نینچمه هزوح نیا ماکحا . حرط ز
اه ی یاردب مزاودل دیرخ و یمومع تامدخ
شخب من یرادا یاه ی
دوش دب . ی ن ترت ی ب راردق زا اهدادرارق یخرب رد نتفردگ
زودح ۀ نثتدسم یرادا لغادشم ا
دنتسه ترابع اهدادرارق نیا . ا
زا دن :
2 . 3 . 2 . 1 . یاهدادرارق هاگشناد هب طوبرم
اه ی
3ندرا
ۀدام ساسا رب 29
رادا نوناق ۀ
هاگشناد اه ۀبوصم 1987 مه ۀ هاگشناد هب طوبرم روما ۀدادم قبط دیاب اه
20
رادا هب طوبرم نوناق ۀ
هاگشناد ماجنا اه دریگ هولاع . رب رادا ،هدمآ رگید ینوناق دراوم رد هچنآ ۀ
هاگشناد اده ار
هعومجم نامه بوچراچ رد و نآ ناریدم دیاب
؛دنریگ هدهع رب تخاس دننام یدراوم
دیهت و زادسو ۀ
و مزاودل
حرط یارجا و تاودا مه و تاسیسأت و اه
ۀ .تدفرگ ددهاوخ ترودص نآ تیریددم فاردشا تدحت ،جاتحیام
نیازا هاگشناد تیریدم و ثادحا یاتسار رد یصاخ نیناوق ور یدگمه هک دش هدیشیدنا یتادیهمت و ضو اه
1 . نآ یوسنارف لداعم هک هیروتلاهقع
«
les marches de fournitures
» تسا .
2 . یرادلاا دوقعلا ة
عضاخلاریغ ة یموکحلا لاغشلاا ماظن ماکحلا ة
3 . یرادلاا دوقعلا ة
صاخلا ة لاا تاعماجلاب در
ین ة
رب قبطنم و هعومجمریز ۀدام
3 هاگشناد یرادا نوناق هنیمز نیا رد .دنریگ رارق اه
، رص هدک دراد دوجو تحا
مه ۀ هاگشناد اه ی سیسأت هزات و هدش سأت
ی س رد و لاح رد تخاس رارق نوناق نیمه لومش تحت دیاب ندرا
دنریگ ،معنملادبع(
2008 : 77 ).
ره ؛دشاب دوخ صاخ نیناوق بات دیاب یهاگشناد لاثم یارب
دقطنم هاگدشناد درودم رد ۀ
هدتوم
، 1
تدلود
اهراکهار و ارایتخا ت سم و ئ لو ی ت ه ا ی رد ار مزلا تأیه دروم
روکذم هاگشناد یانما
، .تدسا هدردک خشم
ۀدام 45 ۀبوصم 1987 مه ۀ روما ( زا تخادس ،تاودا و جادتحیام دیرخ هلمج ،یرادا یاهزادسو
هار زادس ی و
هداج یشک ، هژورپ یسدنهم یاه )...و
دهع رب ار ۀ تأیه رارق انما .تسا هداد ۀدام نینچمه
10 رد نوناق نامه
دروم مادختسا اه ی رکذتم ار ریز دراوم هاگشناد هب طوبرم :تسا هدش
1 . یزاسون تیریدم ای یسدنهم رتفد طسوت میقتسم یارجا
؛
2 . رد تیلوئسم یاطعا نوناق نیمه بوچراچ
؛
3 . هب هب ندرامگ و یریگراک تارایتخا ضیوفت نودب و میقتسم روط
،نامثع(
1990 : 56 .)
2 . 3 . 2 . 2 . زایتما یاهدادرارق یمومع
2
« تما ی زا
» رد تلا ی ن هب انعم ی رابجا دادرارق نیا رد .تسا هدمآ هحابا ای3
تلود ار زا ا ی ن ثیح
« تما ی هدنهدزا
»
و فرط هلماعم ار
« بحاص تما ی زا
» وگ ی دن ،یباجندس(
1343 : 210 .) رد رعت دی ف هدتفگ هددش تدسا :
« تما دی زا
ترابع تسا زا اطعا ی تما ی زا ی هب تروص راصحنا ی ی ا غ ی ر راصحنا ی ارب ی ی ک لاعف دی ت دادصتقا ی رد دی ک
ۀرود عم ی ن و رد ی ک دودحم ۀ فارغج یا یی نیعم
» ،یناما(
1389 : 77 .) رادا قوقح رد ی
هسنارف
، تما ی
ْزا لدمع
نوناق ی ی هبناجک ی ا هبناجود ا ی تسا هک هب بجوم نآ رترب ی صاخ ی زا یوس دسک ی هدب دی ردگ ی دم ی ددنهد
،یراصنا(
1388 : 466 .)
اب هجوت ادرارق تیمها هب رد هک ییاهد
هرهب و تیریدم و ارجا اهنآ هژورپ یرادرب
م راذگاو اه ی
دوش زایتما(
هرهب رادرب ی )،
دادرارق فرط باختنا رد هرادا رایتخا )راکنامیپ(
نوناق تلع نیمه هب و دراد مات راذگ
ندرا نآ
مه هک طرش نیا اب ؛درک جراخ یتلود لغاشم ماظن لومش زا ار ۀ
فاوم اب دیاب اهدادرارق ماقم تق
اه ی ینوناق
.دریگ تروص مهم زا4
رت ی ن ادهدادرارق زا شدخب ندیا دراوم
، هار و دادجیا زادیتما زاددنا
ی هردهب و رادردب ی زا
1 . ۀدام ربانب 22 ۀرامش هب 36 ةبوصم 1985 .
2 . ماعلا قفارملا ایتما هقع ة
رد هک هسنارف
«
la concession des services publics
» م هیمان ی دوش .
3. permit
4 . ۀدام 117 ةبوصم 1958 مه هک دراد تحارص ندرا ة
رهب عاونا تالماقم تقفاوم اب هیاب یعیبط عبانم ا یرادرب
.دریگ تروص طوبرم ینوناق
لااپ ی هاگش اه ۀدام قبط 19
ۀبوصم 1958 م دراوم رگید زا .تسا ی
ناوت ادب ندرا یوردین ترازو دادراردق هب
قطنم قرب یزکرم تکرش ۀ
درک هراشا ءاقرزلا
؛ رد یلو کی هک هباشم دراوم فردط
،دادراردق رادرهدش ی اده
دنتسه
، 1
دادرارق اب دیاب تأیه تقفاوم زو
ی نار ماجنا ریگ .د
3 هنوگ و تیهام یسررب . رصم رد یرادا دادرارق یاه
هسنارف قوقح تنس زا یوریپ هب
، ماظن رد اه ی مور ی نمرژ ی خاش ۀ یاردب ییادضق تادیح و قوقح زا یلقتسم
ماقم اه ی رد یرادا هتفرگ رظن هب هک هدش
بیترت
« یرادا قوقح
» و
« هاگداد یرادا یاه
» م هدیمان ی دوش . ردصم
زین زا نثتسم هدعاق نیا ا
.تسین رصم رد2
مادقم رب تموکح و تراظن اب یرادا قوقح اده
ی زا یرادا و یمودمع
لکش قیرط مظن و یهد
تدیدوجوم هدب یشخب و
یرادا تلایکدشت و تیحلادص
، ادهزاین و تامددخ مادجنا ی
م نیمضت ار یمومع ی
دنک . هب م هصلاخ روط ی
ناوت زوح هب یرادا قوقح تفگ ه
م طوبرم ریز یاه ی
دوش :
1 . هقبط اهنآ تیحلاص و یرادا یاهداهن یدنب
؛
2 . لاعف هب طوبرم تیحلاص و تردق رب مکاح دعاوق ی
ت اه ی یمومع ( زا لمعلاروتدسد هلمج نیدیآ و اده
همان اه ی یرادا یاهدادرارق و یرادا
؛)
3 . هاگداد نآ تیحلاص و یرادا یاه لاعف هب طوبرم روما رد یهاوخرظندیدجت و یگدیسر رد اه
ی ت اده ی
یرادا ،یعمش(
1392 : 86 .)
نایاش هب رصم رد یرادا قوقح هک تسا رکذ نوددمریغ تروص
تدسا3
جاتنتدسا و اده
ی رده هدب طودبرم
رط زا عوضوم ی
ق مصت ی م اه ی ییاضق م ماجنا4
ی ریگ د.
یرادا قوقح
، رم یاهز یگنتاگنت طبتردم قودقح ادب
ادب
تیکلام رصم قوقح رد یرادا یاهدادرارق .دراد5
، دندشاب یساسا طرش هس دجاو دیاب :
1 . ددیاب یرادا یادهداهن
فرط زا یکی اه
ی دادرارق دشاب ؛ 2 . مهارف دادرارق عوضوم درک
ن ددشاب یمودمع تامدخ
؛ 3 . ور و راکوزادس
نآ یارب یمومع قوقح هب طوبرم یدادرارق دوش بوسحم یرادا یدادرارق هک
، هدب دیاب لدباق حودضو هدهادشم
دشاب
؛ اب رصم قوقح رد نیاربانب هاگداد لیکشت هب هکنآ
یرادا یاهدادرارق هب یگدیسر یارب یرادا صاخ یاه
زرو تردابم ی
هد دنا
، هب صاخ جارم تیحلاص زا دادرارق عون نیا فیرعت رد اما هدکنآ یاردب مزلا طردش ناودنع
یدادرارق دوش یرادا فصو دجاو
، تسا هدماین نایم هب ینخس ،نلابدق ریملاادبع(
1999 : 213 ) رد . عودمجم
شن رکف نیا زا یرادا یاهدادرارق یارب هژیو ماظن یحارط زین رصم قوقح رد أ
م ت ی گ ی در ردب یمودمع فن هک
1 . هنب دانتسا هب
« فلا
» ۀدام 42 یرادرهش نوناق ۀرامش هب اه
29 ( ةبوصم 1955 )
2. Ali El-Dena,Bahaa, Privisation And The Creation Of A Market-Based Legal System:The Case Of Egypt Available At:Books.Google.Com/Books?Id=5lr9af6guoic8.Pg 2002.
3. uncodified 4. Jodicial decisions 5. Property rights
لوصا نیا و دراد مدقت و تیولوا یصوصخ فن
، هنوگ ریسفت رد یرادا دادراردق فلتخم یاه
نآ آدسف و اردجا ،
م لامعا ی دوش یرادا یاهدادرارق تایح نامز رد یمومع یاهداهن . قوقح
ی
؛دنراد زا لمج ۀ قوقح نیا
، ردب قح
قیلعت تسا .تدسا هددمآرد اردجا هدب طوردش نیا اب یدادرارق دوش تباث دیاب نآ قبط هک ریثأدت عودمجم رد1
هشیدنا م یرادا یاهدادرارق قوقح رد هسنارف نانادقوقح یاه هب رص
هتسجرب روط ۀلکادش اردیز ،تسا نایامن یا
قوقح ماظن قوقح یانبم رب ،رصم رد یرادا مور
ی نمرژ یپ هسنارف ی ،یوامط( تسا هدش یزیر
1984 : 87 .)
3 . 1 . یرظن شیادیپ ۀ
رد یرادا یاهدادرارق رصم
هب لکش ،یخیرات ظاحل رادا یادهدادرارق اب یسایس داصتقا صوصخ رد کیسلاک دیاقع یریگ
یددنویپ ،ی
مهم زا .دراد ینتسسگان هشیدنا هک ینارکفتم نیرت
رثؤدم ردضاح ردصع یداصتقا تلاوحت رب وا یاه هدودب
یم ،تسا گرزب دوکر هک دوب دقتعم یو .درک هراشا تیمسا مادآ هب ناوت تدسا هداد نادشن ار تیعقاو نیا2
یمن رازاب هک هب اهنت دناوت
تلود و دوش هرادا دوخ یاهورین ۀلیسو .دزادرپب نآ میظنت هب دیاب
یدعب لسن اما نانادداصتقا
عادبا هب یسایس
« هافر تلود
3» ،نودسودناو( ددنتخادرپ 2009
: 2 تادیبدا رد .)
رد ادقب نیمدضت یاردب یهادفر تامددخ نیمأدت :تسا هدش دیکأت یساسا لصا ود رب هافر تلود ۀرابرد دوجوم یدهاز( کیتارکومد تلود دوجو و دازآ داصتقا طیارش ،
1379 : 142 هدب نیاربانب ،) ،یتندس یادهدرکراک زا ردیغ
ِیمومع تامدخ ۀئارا هب تلود یم زین هدشرکذ4
مدهم دیادش .تخادرپ رد تدموکح تدیلاعف رد تاردییغت نیردت
،نیدلگلا( ددشاب یعادمتجا هافر رتسگ و داصتقا تیریدم رد ینوگرگد ،رصاعم نارود 52:1388
ردگن رد .)
هب هافر تلود یزورما مأت
ی ن نادنورهش هافر و یداصتقا و یعامتجا یاهزاین م
ی دزادرپ ،یسابع(
1398 : 29 .)
شیپ رودص زا نوناق 112 ( ۀبوصم 1946 ) رد ییاضق ماظن ،رصم سلجم طسوت دوب هچراپکی روشک نآ
مه و ۀ م هداتسرف یدحاو مکاحم هب تاعزانم ی
دش رد . عومجم
، ره هب یگدیسر جرم ره رد و عون و لکش
هک هنیمز غ دراوم و دوب یتلود یاهدادرارق ،تاعزانم نآ زا یشخب
ی ر زا نآ مکادحم نیا .دوب یداع مکاحم ،
مه هب ۀ دندوب صاخ نیناوق لومشم هک اهدادرارق
، م یگدیسر ی
درک نیا ؛
،عوضوم دودب یعیبط یرما
، اردیز
فلاتخا هب یگدیسر یارب صاخ مکاحم .تشادن دوجو یرادا یاه
دلحرم رد ۀ ونادق روددص ادب ددعب ن
112
( ۀبوصم 1946 ) هدب یگدیدسر یاردب صادخ ییاضق مکاحم و لیدبت نوگمه یماظن هب رصم ییاضق ماظن
هدنورپ اه ی سپ .دش لیکشت یتلود زا
نآ
، نوناق ساسا رب 112
فلاتخا زا خشم یدراوم اه
ی هب یرادا
م لوحم یرادا مکاحم ی
دش . نیمه هلئسم فلاتخا بجوم .دش رظن
لادس رد یدعب ماگ 1949
هدک دودب ادب
1. Ibid,p22
2. Great Depression 3. welfare state 4. poblic service
ۀدام رودص 9
نوناق لیمکت رد 112
( ۀبوصم 1946 ) یصخشم تارایتخا (
یادهدادرارق هدب یگدیدسر دننام
یمومع لغاشم )
ددش هداد یرادا مکادحم هدب یرادا تافلاتخا هب یگدیسر یارب .
دب نید راذدگنوناق بدیترت
هب یرادا مکاحم ات داد تروص یتامادقا اهدادرارق هب یگدیسر جرم ناونع
هدب .ددنریگ راردق یرادا ی لدیلد
فلاتخا زا هتسد هس هب یگدیسر اهنت هکنآ دوب یرادا مکاحم تیحلاص رد اه
، یگدیدسر جرم مکاحم نیا
مه هب ۀ یقب و دوب هتفرگن رارق یرادا یاهدادرارق ۀ
دم هداتدسرف یمومع مکاحم هب نانچمه تاعزانم ی
ددش .
تروص تارییغت روخرد و دودحم هتفرگ
دندوبن هجوت (
،یوامط 1984 : 46 .)
دراوم صاصتخا هس
ناگ ۀ م تروص یلاح رد یرادا یصاصتخا مکاحم هب یسرداد رما رد روکذم ی
تدفرگ
سر جرم اهنت ار یرادا مکاحم ،راذگنوناق هک ی
گد ی هدننک دروم هس هب هدشدای
رارق م و دوب هدادن دودب ندکم
ره دوش هداتسرف زین یمومع مکاحم هب دراوم نآ زا مادک .
رد هن اب اما تیا نوناق رودص
165 ۀبوصم 1955 ۀدام دانتسا هب و 10
زا ، مکادحم ،ردصم سلجم فرط
هب یرادا هس تاعزانم هب یگدیسر جرم اهنت ناونع ناگ
ۀ یهت و نیمأت و یتلود لغاشم یاهدادرارق( روکذم ۀ
هماندهعت و لااک رارق )یرادا یاه
.دنتفرگ
ا زا ی ن جیتن ود رما ۀ
دش لصاح مهم :
لوا هدب یگدیدسر دجرم ادهنت یرادا یدصاصتخا مکاحم هکنیا
هس تاعزانم ناگ
ۀ و دندش روکذم هب
رودط هدب لدباقتم ۀدادم دن بدجوم
10 یمودمع مکادحم ،هددشرکذ
،
بوصم هکنآ رگید .دنداد تسد زا ار یواعد نیا هب یگدیسر تیحلاص ۀ
ای سلجم دضو یاردب تلود تأیه
لصف تاررقم و نوناق طوبرم یواعد باطخلا
رارق یرادا یاهدادرارق هب ب اب نیاربانب .تفرگ
ه دودجو نددمآ
تلاوحت روکذم رد مز ین ۀ فلاتخا اه ی فلاتخا نیا نداتسرف و یرادا یاهدادرارق رکفت ،یرادا مکاحم هب اه
تفرگ لکش یرادا یاهدادرارق یقوقح و ینوناق ینابم میظنت .
3 . 2 . یرادا دادرارق فیرعت رصم رد
تلاکشم دوجوم
دقعنم یاهدادرارق هک تسا لیلد نادب یرادا یاهدادرارق فیرعت رد هدش
زا تدلود فردط
یرادا یاهدادرارق هب رصحنم اهنت
،تسین یعادمتجا نوگادنوگ دراودم رد هک تسا ییاهدادرارق لماش هکلب
م دقعنم ی دوش و عومجمریز ۀ
م رارق یصوصخ نیناوق ی
گ ی دنر نیمه هب . تلع
یعناودم هدب فیرعت نیا یارب
مرب ی روخ ی م رد هک نیا هنیمز رصبت هب ۀ 870 ۀدام 5 ( ۀبوصم 1956 ) م هراشا رصم ی
دوش . تدشاد هجوت دیاب
ره زا هک یدادرارق م دقعنم هرادا فرط
ی دوش من بوسحم یرادا دادرارق ، ی
دوش و یرایدسب یادهدادرارق زا
شخب اب هدشدقعنم اه
ی رگید
، رمز رد ۀ خا هب و هدش بوسحم یصوصخ یاهدادرارق رد نآ زا یشان تافلات
م یگدیسر یداع مکاحم ی
دوش من بترتم یرادا نوناق یدابم اهدادرارق نیا رب . ی
دوش هدب و هدکنیا ِفردِص
فرط زا یکی اه
ی طبار ۀ یدادرارق
، دشاب تلود
، من ی ناودت نآ ددیمان یرادا دادراردق ار و
نیناودق لومدشم
رارق یمومع قوقح داد
. یمن نینچمه ناوت
یگدیسر جرم ب
ه نآ دحم ار و )هدصاخ مکادحم زا یکی( درک د .
هچ نامه یرادا خش اسب هنوگ
م هدهاشم یرادا یاهدادرارق رد هک ی
دوش ددقعنم ینددم یدادراردق دناوتب ،
دنک ،نلابق ریملاادبع(
1999 : 136 .)
لکش روصت یرظن یریگ
ۀ یرادا دادرارق
، اب رگم مکحم دوجو ۀ
ِیصاصتخا هدب یگدیسر تیحلاص هک یرادا
نیا دراد ار اهدادرارق هنوگ
، ناکما .تسین ریذپ لاس رد
1946 ۀدام ربانب 112
مکحم ،رصم سلجم ۀ
اهنت یرادا
هزات مکاحم و دوبن یرادا یاهدادرارق تاعزانم هب یگدیسر جرم لوت
ید تفا ۀ یسرداد لاس رد یرادا 1949
طقف
شیپ عوضوم هس هب یگدیسر لوئسم ندیا .دنددش یرادا یاهدادرارق زا هتفگ
مکادحم یگنادگود بدجوم ردما
یگدیسر دش یرادا یاهدادرارق هب هدننک
؛ ره هب هعجارم .یداع مکاحم و یرادا یسرداد مکاحم ینعی زا ماددک
مکاحم نیا
، هتشاذگ یعدم رایتخا هب ار یرادا یدسرداد زدین راذدگنوناق .دودب هدش
طدقف هدب یگدیدسر دجرم
ای ن هنوگ رارق تافلاتخا دادن
؛ نوناق رد رگم 165
( ۀبوصم 1955 ) یمرد دش هتفگ هچنآ رصتخم زا . هدک میبای
رد
رصم ه ی چ هاگ هب دناوتب ات دشن هداد تصرف یرادا یاهدادرارق هب ددعاوق و مادکحا و ینادبم ساسا رب و ییاهنت
دریگب لکش هژیو
؛ زا رگم لاس 1955 تددم نیا هتبلا . نادمز
لکدش یاردب زدین رظن یردیگ
دی ها ی رد ینونادق
صوصخ ادرارق یرادا یاهد
، هب یفاک من رظن ی سر ی د نیدب . هدب ندیدسر رد ادت ددش بجوم ددعتم لماوع بیترت
دریگ تروص ینلاوط ریخأت یرادا یاهدادرارق زا یعطق فیرعت ،انبلا فطاع(
2007 : 147 .)
هئارا یانبم وترپ رد زا هدش
هیرظن یوس
ِنازادرپ رصم رد ییاضق و یقوقح
، ۀرابرد م یرادا دادرارق ی
ناوت
زا هک تسا یدادرارق روظنم تفگ رادا فرط
ۀ یاردجا یارب یصوصخ تکرش ای خش و تلود هب هتسباو
حرط اه ی یمومع تمدخ و
یصوصخ نیناوق زا ریغ ینیناوق ساسا رب ادب و )یدادع(
ادب میقتدسم ارتدشا
م تروص حرط یارجا یارب راکنامیپ ی
گ ی در
1. زوح ۀ ییاضق
، رد ار ییانثتسا طیارش دا یاهدادرارق
هدتکن یرا
م مهم یا ی
دناد .
رصم یرادا تلادع ناوید
، یرظن ۀ روکذم ا ار ی ن هنوگ م حیرشت ی
2دنک هدب طودبرم دادراردق هدچنانچ هدک
حرط اه ی دشاب یمومع تامدخ
، م بوسحم یرادا ی
دوش دب هتبلا . ه رادک تفدص ندردب
« یرادا
» هدب ِفردِص
طوبرم یمومع تامدخ هب دادرارق ندوب
، تسا نینچمه .تسین یفاک ینوناق رازبا زا هداف
، نیدیعت رایعم هددننک
دم یمومع فانم اب نآ یکیدزن و یگنهامه و دادرارق تیهام هب هتسب هکلب ؛تسین یرادا یاهدادرارق رد ی
ناوت درک بوسحم یرادا ار دادرارق ،یوامط(
1984 : 76 .) مه ی ن روط ،ردصم یرادا یلاع ناوید ماکحا قفو
هب خ قوقح هب طوبرم لوصا یریگراک مت یارب ییانبم زین یصوص
ی م یقلت نآ ریغ زا یرادا یاهدادرارق زی ی
دوش ،نامثع(
1990 : 34 ).
1 . ای شخب ینعی ا یئزج
.دراد ارجا ناکما راکنامیپ تکراشم اب گرزب حرط کی
2 . رداص مکح ۀ
16 ربماسد 1956 رصم یرادا تلاهع ناوید .
