Dissolution of Marriage

Jurisprudential Research on the Infamous Views of Sheikh Sadouq on Issues Related to the

Dissolution of Marriage

Ehsan 'Ali Akbari Baboukani¹, Mohammad Amini^2, Sahand Sadeqi Bahmani³

1. Assistant Professor, Faculty of Ahl-e-Bayt, University of Isfahan, Isfahan, Iran 2. Ph.D Student of Private Law, University of Isfahan, Isfahan, Iran

3. Ph.D of Jurisprudence and Islamic Law, University Professor, Judge of Isfahan Court, Isfahan, Iran

(Received: August 5, 2020; Accepted: October 3, 2021)

Abstract

Looking at the book of Al-Faqih by Sheikh Sadouq, one of the jurists connected to the time of the absence of Imam of the Age (may God hasten his reappearance), it can be said that he has opposing views on issues related to the dissolution of marriage like other chapters of jurisprudence. In five cases, they are: 1- Not counting the permissible divorce in three divorces that cause the separation of the woman. 2- Proximity between divorce and childbirth that is the waiting period of divorce of a pregnant woman. 3- Testing male impotence by claiming it by a woman in three ways: putting the man in cold water, feeding the man with fresh fish, and putting saffron perfume in the woman's uterus. 4- Causing permanent separation if the woman curses her dead husband (conjugal anathema). 5- Restriction causing conjugal anathema (Li'an) in rejecting the child. However, these opinions have a strong narrative support, so apart from the existing jurisprudential consensus and famous opinions, one can judge and choose between their jurisprudential theories.

Perhaps this can be a factor to change the topics of the second chapter of the seventh book of the Civil Code (pertaining to dissolution of marriage), which mostly follow the famous opinions of the jurists to express the rules. This article uses an analytical- critical method of research and library and documentary data collection procedure.

Keywords: Sheikh Sadouq, Infamous Views, Al-Faqih, Dissolution of Marriage.

 Corresponding Author, Email: aminimohammad341@gmail.com

Jurisprudential Researches https:// journals.ut.ac.ir/

Vol. 18, No. 3, Autumn 2022 Print ISSN: 2423-6942

Manuscript Type: Research Article Online ISSN: 2423-6934

DOI: 10.22059/jorr.2021.306611.1008890

قودص خیش روهشم فلاخ یارآ صوصخ رد ،یهقف شهوژپ )هر(

رد

حاکن للاحنا هب طوبرم ثحابم

یناکوباب یربکا یلع ناسحا ینیما دمحم ،1

2

،*

یقداص دنهس ینمهب

3

1 داتسا . ی

،را لها هدکشناد بلا

ی ت )ع(

ا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ، ی

نار

2 وزشناد . ی رتکد ی صوصخ قوقح ی

، ا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ی

نار

3 رتکد . ی ملاسا قوقح و هقف ی

، ضاق ،هاگشناد سردم ی

رتسگداد ی ا ،ناهفصا ،ناهفصا ی

نار

( :تفایرد خیرات 15

/ 05 / 1399 خیرات ؛ :شریذپ 11 / 07 / 1400 )

هدیكچ

یم ،)جع( نامز ماما تبیغ رصع هب لصتم یاهقف زا ،قودص خیش هیقفلا فیرش باتک ۀدهاشم اب هاک تاشاد نااعذا ناوت

رد هاک دراد هایماما یااهقف روهشم فلاخ یاهرظن ،یهقف باوبا ریاس دننام زین حاکن للاحنا هب طوبرم ثحابم رد ناشیا هب دروم جنپ ترابع بیترت نا

:زا د 1 هاجوز تمرح بجوم هک یقلاط هس رد )صخ ا ینعم هب( ینس قلاط باستحا مدع .

یم ؛دوش 2 برقا . ؛رادراب نز ۀدع کلام ،)هام هس ای لمح عضو( نیلج ا 3

یواس زا نآ یاعدا اب جوز ندوب نینع رابتخا .

طع نداهن ،جوز هب هزات یهام ندناروخ ،درس بآ رد جوز ندناشن :قیرط هس اب هجوز ؛هجوز محر رد نارفعز ر

4 داازیا .

؛ یاونشان رسمه هب تبسن هجوز ناعل تروص رد یدبا تمرح 5

.دلو یفن رد ناعل بجوم راصحنا . اب

ا ی ن لاح یوااتف ،

یم هرهب ییاور نقتم ۀناوتشپ زا روکذم نیازا ،درب

یم ور ترهش و تاعامجا زا غراف ناوت و یرواد هاب ،دواجوم یهقف یاه

یرظن نایم نیزگ دز تسد ناشیا یهقف تا

هچ و ثحابم رییغت یارب یلماع اسب داقع للاحنا رد( متفه باتک زا مود باب

)حاکن هک یندم نوناق بلغا

هتسج یوریپ روهشم رظن زا ماکحا نایب رد تسا

دشاب ، یلیلحت هلاقم نیا رد قیقحت شور . -

هداد یروآدرگ و یداقتنا هناخباتک ،اه

تسا یدانسا و یا .

یلک ناگژاو ید

،روهشم فلاخ ،حاکن للاحنا

،قودص هیقفلا .

:لوئسم هدنسیون * Email: aminimohammad341@gmail.com - m.aminiphdlaw74@ase.ui.ac.ir

1 . همدقم هتشذگ زا ،قودص خیش روهشم فلاخ ًاهاگ و یهقف یارآ صوصخ رد ات

هاب لااح هوواپ ،

کای لااح نیا اب .تسا هتفرگن تروص ناققحم و ناثدحم ای ناهیقف یوس زا یلقتسم و عماج ناسح ناب لفم یرزه مهن نرق رومان هیقف زا یطخ ۀخسن یالع هایبنتلا ناوانع ااب یرمیاص

هدش هتشاگن هیقفلا هراحی نم بئارغ نایا هب ار رصتخم ۀلاسر نیا ،تسدربز ۀدنسیون .تسا

رد ار قودص یارآ ات هتشاگن هزیگنا ار نآ نااهیقف ریااس و هدواب بایرغ دوخ رظن زا هک هیقفلا

هتشاذگ روزهم ج ،تسا هدش مزتلم نآ تحص هب قودص لاح نیا اب و دنا

عم نیا اب .دنک یروآ

هاب رداان ار نامدقتم رتشیب هاگن زا روهشم یارآ یخرب ،هدنسیون لاح هلااسر رد و هدروآ راماش

هدینازنگ روبزم ۀلاسر تروص ره رد .تسا

دنرادربرد قوداص روهاشم فلااخ یارآ یمامت ۀ

حا ار نآ ِّذاش یارآ یخرب و هتشاد رظن تراهط باتک هب اهنت هدنراگن ًارهاظ و تسین هدراک ااص

و روهاشم یأر یناابم ااب نآ زناس و نآ یناابم ضراعتم زین ارآ نیا لیذ رد دنچره ،تسا هدشن اهنآ نایم یرواد ،هاتخادرپ قوداص ِّذااش یارآ زا یاخرب رکذ هب هک یرگید باتک .تسا

مهم یلوم ۀتشاگن نیقتملاۀضور ینعی ،هیقفلا یبرع حرش نیرت قتدمحم

نیا رد .تسا یسلزم ی

ایسب ِباتک هایقفلا داافم یلیاصفت حرش ماقم رد هک لاح عبط هب هدنسیون ،گنسنارگ و لصفم ر

هتخادرپ هدنراگن روهشم فلاخ یارآ رکذ هب دراوم زا یرایسب رد ،هدوب یاخرب رد ناشیا .تسا

هدز زاین یرواد هب تسد دراوم ،یاسلزم( تاسا

1406 ج ،ق 11 : 230 یاانبم لااح نایا ااب .)

نامدقتم روهشم یأر هدنسیون هدوبن

تسا ( سلزم ی

، 1406 ج ،ق 11 : 231 .)

داتاسا طاسوت هک مق ۀیملع ۀزوح نیسردم ۀعماج پاچ هیقفلا یقرواپ حورش الع

ی رابکا

و هدش هتشاگن یرافغ دارام یلوام ۀیاشاح نوچمه یحورش زا ار یشاوح نیا ناشیا ًارهاظ

ناطلس ۀیشاح ،یشرفت ،ینااث دیهاش ۀوان ناسح نب دمحم خیش ۀیشاح ،یلمآ ینیسح املعلا

یلوم حرش قتدمحم

باتک یخرب و یسلزم ی یاه

یم زین تسا هدرک ذخا رگید نایا رد ناوت

هب هنیمز باتک نایم رد .دروآ رامش یاه

دادعترپ اجرب ی هدنام زا ااهنآ رتاشیب ًاابیرقت قودص زا

هدوب رظندم یهقف یارآ رکذ ثیح رد .تسا

هدیاشوک ناگدانراگن ،راتشون نیا تاایرظن دانا

ثاحبم هاس رد ار حااکن للاحنا هب طوبرم لئاسم صوصخ رد قودص خیش روهشم فلاخ

للااحنا باجوم هاک یبابسا تسا یضوت نایاش .دننک نییبت و یسررب یل د ،یدنس ،یلصا یم حاکن ددعتم ،تسا هدش هتفریذپ زین ام عرش رد و دوش ف ،قلااط هلمج زا ،دن

،نااعل ،خاس

للااحنا دراوم نیا زا مادک ره رد ،قودص موحرم ،ناگدنراگن هووپ هب هجوت اب . ...و رفک رد داش باجوم مهم نیا و دراد روهشم فلاخ یتایرظن ،)هدع دننام( نآ ینوماریپ لئاسم و ترابع زا هلاقم نیا ناونع

« حاکن للاحنا هب طوبرم ثحابم »

فالتخم مااسقا ات دوش هدافتسا

ار نآ یاساسا لاؤس دنچ ،حاکن للاحنا صوصخ رد قودص ِّذاش یارآ دروم رد .دریگرب رد

:هلمج زا .دراد خساپ و یسررب یاج ،مه اب طبترم و دراوام صوصخ رد یلح هملاع رصع ات قودص دِّرفتم و نامدقتم روهشم فلاخ یارآ ا

تسا مادک حاکن للاحنا تسیچ درفتم و روهشم فلاخ یارآ نیا ینابم ا

ا تسیچ مدقتم ناهیقف روهشم یارآ ینابم رد قوداص درافتم و ِّذااش یارآ ییااسانش هاب اداتبا رااثآ نایا هب هعجارم اب ناگدنراگن

هتخادرپ یلح هملاع رصع ات حاکن للاحنا هب طوبرم دراوم صوصخ ار ارآ نایا سپاس و دنا

هتاشاگن عواضوم صوصخ رد هک یبتک اب ندوب نامدقتم روهشم یأر فلاخ ثیح زا هداش

دننام ،تسا ف خلا

،یسوط خیش راصتنلاا

،یاترم فیرش ءادهقفلا ةرکذت

بدلطملا یدهتنم ، و

هب صوصخ ةعیشلا فلتخم

هدراک ااصقتسا ار ِّذاش یارآ و هدیزنس یلح هملاع .دانا

ازا ای ن ور

یاواتف بااستحا رد قوداص درفتم ای روهشم فلاخ یاوتف هب ناشیا لاثما ای هملاع یرصت عوضوم نمض ناشیا یناابم هااگنآ .تاسا هتاشاد یساسا قن ناگدنراگن یارب رضاح ۀلاقم

هدراک یسررب ار مدقتم ناهیقف روهشم یأر ینابم و قودص یأر نایا رد قایقحت شور .دانا

یداقتنا و یلیلحت ،یفیصوت هلاقم تسا

،رصتخم نیا هک تسا دیما . هنزور

داشاب ییاشگهار

ق فلاخ و ذاش یارآ ،نارگشهووپ و ناققحم ات ادتبا ار ناهیقف روهشم لو

هب تاقد ییااسانش

هچ ؛دننک مادقا تایرظن نیا ییارچ یسررب هب سپس و هدرک یرثؤام مادقا ،تاقیقحت نیا اسب

.دشاب ام ینونک قوقح مظن رد

2 میهافم . یم ذاش موهفم یحلاطصا و یوغل یسررب هب ادتبا روهاشم فلاخم یاهرظن سپس و میزادرپ

لاحنا صوصخ رد قودص خیش .درک میهاوخ نییبت ار حاکن ل

2 . 1 . تغل رد ردان و ذاش نابا( تسا هدمآ تعامج زا ندنام رانکرب و دارفنا یانعم هب تغل رد ذوذش ،رواظنم

1414 ،ق

ج 3 : 494 .) ازا ی ن ور هب ِّذاف لباقم رد ِّذاش یم راک

زا سپاس و هدواب یتعاامج رد اداتبا هک دور

هتشگ ادج ناشیا هدشن طلتخم یتعامج چیه اب ً وصا ِّذاف هکنآ لاح .تسا

،یاحیرط( تاسا

1416 ج ،ق 3 : 182 هب ذاش زا هک ییانعم رکذ زا سپ دمحا نب لیلخ .) نیا هب ار نآ ،دمآ لمع

یم میمعت وحن لیلخ( تسا ِّذاش ،یدرفنم ءیش ره هک دهد

،دمحا نب 1410

ج ،ق 6 : 215 .)

یم هتفگ یربخ هب هیارد ملع ناصصختم نایم رد ردان و ذاش حلاطصا ود نآ ۀاقث هک دوش

ار فلاخرب هتفرگ رارق روهشم لباقم هک تهج نآ وهدرک تیاور روهشم

هدایمان ِّذااش ،تسا

یم ،یناث دیهش( دوش 1408

،ق 115 ،یلماع یثراح ؛ 1401

،ق 109 ،داامادریم ؛ 1422

:ق 242 ؛

،یناقمام 1428 ج ،ق 1 : 255 هتفگ زین یخرب .) دزان زاج هاک تاسا یثیداح ذااش ثیدح ،دنا

یب ،ردص( تسا هتخانشان ،کدنا یدادعت :ات

220 فیرعت ساسارب .) هاتفگ

هداش یاتح ،ِّذااش ،

،یناث دیهش( تساراد زین ار نارخأتم حلاطصا رد ندش یقلت یحص ناکما 1408

،ق 77 نبا ؛

،یناث دیهش 1362

ج ، 1 : 6 هاب تبسن ذاش لامعتسا ،هیارد لها نایم رد هک تسا رکذ نایاش .)

عیاش ،ردان ،یرافغ( تسا رت

1389 : 44 هناش ریدم ؛ ،یچ

1388 : 182 .)

2 . 1 . 1 . ناهیقف حلاطصا رد ردان و ذاش

1

هب ردان و ِّذاش زین هیماما ناهیقف حلاطصا رد هب فدارتم تروص

هداش هدراب رااک یاراب .تاسا

دیفم خیش هنومن ار هایرظن نایا دنتاسم ،ناامر هام یگشیمه ندوب هزور یس ۀیرظن دقن رد

یمرب ِّذاش یثیداحا هدرک هشدخ اهنآ دنس رد راثآ نادقان هک درمش

ار ثایداحا نایا هااگنآ .دنا

1 ناونع . ذاش رد هقف هاگ اب لوق و هاگ اب تئارق هب راک یم دور و رد ملع

،هیارد هارمه ثیدح لامعتسا یم دوش . لوق

ذاش هب ۀیرظن فلاخم روهشم اهقف قلاطا یم دوش ( ،ناگدنسیون زا یعمج 1389

، ج 4 : 586 .)

هب یمن لمع اهنآ هب یسک هک یرداون ناونع یام یفرعم ،دنک

،دایفم( دانک 1413

:ق 19 زاج .)

باتک رد ناشیا یماما یهقف یاه

هب زین ه هب حلاطصا ود نیا لومعم روط لامعتاسا فدارتم وحن

یم ،یاسوط( دنوش 1390

ج ، 1 : 45 نابا ؛ ،سایردا 1410

ج ،ق 2 : 578 ،یالح ؛ 1413

ج ،ق 3 :

513

1.) ناونع ذاش نایم ناهیقف رد یرایسب دراوم رب یثیدح قلاطا یم دوش هک اهقف هاب داافم

نآ لمع هدرکن

،دنا دنچره یحص و نودب ضراعم دشاب ( یاب ،رداص :اات

222 .) رد نیارباانب

هب هیماما ناهیقف حلاطصا فلااخم ًامتح دِّرفتم فلاخرب ردان ای ِّذاش ،ناشیا نامدقتم صوصخ

( دراد ب ،ردص ی ات : 220 اانعم کای هب ود نیا زین ۀرارز ۀعوفرم و هلظنح نب رمع ۀلوبقم رد .)

،یرافغ(

1389 : 45 - 44 فلاخم یانعم هب ناهیقف حلاطصا هباشم و ) لامعتاسا یلمع ترهش

هدش حلاطاصا رد رداان و ِّذااش ،یلمع روهشم فلاخ فیرعت رد یناسکی یعون نیاربانب .دنا

یم هدید ناهیقف یم لاح نیا اب .دوش

دراک میاسقت ییاواتف و یایاور ماسق ود هب ار ِّذاش ناوت

،یناقمام(

1428 ج ،ق 1 : 257 .) رد خیش راصبتسلاا داح لایذ ،ییاواتف ِّذاش نییبت ماقم رد

یثی

نیا ناامر هام رد یذم مکح نوماریپ یم هنوگ

:دسیون

« انباحدصا ادیتفل فلاخم ّذاش ربخ اذهف »

( ،یسوط 1390 ج ، 2 : 83 ).

هدرک هئارا ِّذاش حلاطصا زا هباشم یفیرعت زین تنس لها ناهیقف زا لاقن هب یروزرهش .دنا

یمرب یثیدح ار ِّذاش یعفاش درم هچنآ اب و هدرک لقن ار نآ ۀقث هک درمش

هدراک تایاور م ،دانا

تیاور نارگید هک دنک تیاور ار یثیدح یسک هک تسین یثیدح ِّذاش نیاربانب .تسا فلاخم ،حلاص نبا( دننکن 1416

:ق 61 لایامتم فایرعت نایا هاب زین تنس لها ناثدحم زا یخرب .)

هدش هتسناد یتیاور ار ِّذاش رگید یخرب و ار نآ هاقث هاواخ ،دشاب هتشادن دنس کی زج هک دنا

نایا ااب ،هدراک هائارا ار فایرعت نیامه زین یروباشین مکاح .هقثریغ هاوخ و دشاب هدرک لقن لاقن ًادرافنم ار نآ هاقث هک تسا یثیدح ،ِّذاش ثیدح هک تسا رواب نیا رب مکاح هک توافت هدرک و تسا عبانم نبا( درادن ،ریثک

1409 :ق 49 - 48 .)

یانعم هب هجوت اب هتفگ

هدش رثا نیا رد ناگدنراگن و ِّذااش ،یالمع روهاشم فلاخ یانعم

1 بیذهت رد ار ردان حلاطصا هک یدروم تفه رد یسوط خیش . راصبتس ا و

.تسا ذاش حلاطصا اب مأوت ،تسا هدرب راک هب

قوداص ِّذااش و روهاشم فلااخ یوااتف یاسررب هاب ساسا نیا رب و هتفرگ ناسکی ار ردان هتخادرپ دانچره .دنواش ییااسانشزاب زاین نااشیا دِّرافتم یارآ ات هدش شلات لاح نیا اب .دنا

هایرظن یانعم هب و نآ یوغل یانعم عبات دِّرفتم یأر یانعم قف کای صتاخم هاک تاسا یا

های

ااب دراوام بالغا رد یو درافتم یارآ ،قوداص تاایرظن رتشیب یثیدح یانبم هب رظن .تسا قابطنا ِّذاش فیرعت مات

.دراد

3 حاكن للاحنا رد قودص روهشم فلاخ یارآ یواکاو . صواصخ رد قوداص روهشم فلاخ یارآ لیلحت هب نونکا ،دش رکذ همدقم رد هچنآ زا سپ

حاکن للاحنا هب طوبرم ثحابم یم

،)اواتف راه یضوت( یهقف رظانم زا ار مادک ره و میزادرپ

یم یسررب رد یل د ،یدنس نک

.می

3 . 1 . موس قلاط اب للحم هب زاین مدع و تنس قلاط رااهطا ۀامئا تایاور و میرک نآرق هب هجوت اب هک دنتسه یأر نیا رب ًاعمزم هیماما ناهیقف )ع(

دایاب ،وا هاب تباسن هاجوز تایلح یارب ،دشاب هداد قلاط ار دوخ رسمه راب هس یسک رگا ،داش لاصاح قلاط رگا هاگنآ ،دوش مازنا ییوشانز لمع ،هدومن جاودزا لِّلحم کی اب هجوز یم جوز ،یالح دهف نبا( دیامن جاودزا یو اب ًاددزم دناوت 1410

ج ،ق 3 : 465 ،ینااث دیهاش ؛

1413 ج ،ق 9 : 129 یلع .) ر نیا حرط هتبلا هک تنس قلاط ۀلئسم حرط اب قودص ،اوتف نیا مغ

یم هزیتن ،تسین ناشیا صتخم عوضوم ار دوخ رسمه تنس قلاط ساسارب یسک رگا ،دریگ

یم هجوز تمرح بجوم هک یقلاط هس ءزج قلاط نیا ،دهد قلاط یواسوم( تاسین ،دوش

،یلماع 1411 ج ،ق 2 : 49 ،یدنه لضاف ؛ 1416

ج ،ق 8 : 53 گا یتح ،) دوخ رسمه راب دصکی ر

هب .دهد قلاط هویش نیا هب ار قلااط دواخ ماداهنا باجوم قلااط عوان نایا راگید ترابع

یم ینعم هب تنس قلاط فیرعت اما .ددرگ هاعقاوم ریغ رهط رد درم :تسا رارق نیا زا صخ ا

درام و درذاگب رهط هس هاگنآ .دهد قلاط سلزم کی رد دهاش ود رواح اب ار دوخ رسمه چیه زین ااب تاساوخ رگا ار وا ،دش یح رهط هس زا سپ نز هک نیمه .دنکن یعوجر هنوگ

یوخ دقع هب دیدج رهم دروآرد

نبا(

،هیوباب 1413 ج ،ق 3 : 495 .)

رفعجوبا زا نیعا نب هرارز زا ریکب نب للهادبع زا یتیاور نومام اوتف نیا ًارهاظ )ع(

تسا

اسوط( تاسا هدراک لاقن نیبیذاهت رد ار نآ یسوط خیش هک ،ی

1407 ج ،ق 8 : 35 ،یاسوط ؛

1390 ج ، 3 : 276 هب خیش دنچره .) یو نواماریپ هاک یثحابم و ریکب نبا ۀطساو

حراطم هداش

هب یامن ار تایاور نایا ،تسا هتسناد باذک ار یو هک عوضوم نیا صوصخ ار نآ و دریذاپ

یم ِّذاش رایکب نابا هب تبسن هک یمیظع حدق نیا اب خیش هک تسا بیزع رایسب هتبلا .دراگنا

یم دراو رد دوخ ،دنک لاجرلاةفرعمرایتخا

و عامجا باحصا زا و هیماما ناگرزب ۀرمز رد ار وا

یمرب هقث و هیقف ،یسوط( درمش

1390 ]ب[

: 375 .)

3 . 1 . 1 . یدنس ثحب رد روبزم تیاور دنس راصبتسلاا

ناب دامحا زا بوابحم ناب یلع نب دمحم :تسا رارق نیا زا

للهادبع زا بوبحم نب نسح زا دمحم حلاطاصا رد تایاور نایا دناس .نیاعا نب ۀرارز زا ریکب

،یسلزم( تسا هقثوم ،نارخأتم حلاطصا رد و یحص نامدقتم 1406

ج ،ق 13 : 78 لاح نیا اب .)

یم ریکب نب ندوب باذک هب یأر ثیدح نیا لیذ رد خیش هک تسا رارق نیا زا خیش یضوت .دهد

یم تبسن ۀعافر هب ار تیاور نیا ادتبا ریکب نب د

یماگنه و ده و مشاه نب نیسح ینعی لئاس هک

یم لاؤس یو زا نارگید هاب جیوزات و لالحم دوجو نماتم ۀعافر تیاور هک دننک

جوز هلیاسو

یم ،تسا یرگید یمن و !تسا هدومن قزر یادخ ار یأر نیا :دیوگ

هرارز تایاور رد هاک دیوگ

هدمآ نینچ .تسا

ازا ی ن ور یو تیاور باحصا هک هدید نوچ ًادعب یمن لوبق ار

ار تایاور ،دننک

رفعجوبا زا هرارز هب )ع(

رظن نیا هک تسا ضاو .دریگ رارق شریذپ دروم یو یأر ات هداد تبسن

یم ناشن عاِّضو و لعاج یبذاک ار وا هک ریکب نب ۀرابرد خیش رد یو ۀراابرد نااشیا یأر اب دهد

لاجرلا ةفرعم رایتخا و هقف هک هدرمش عامجا باحصا زا ار یو هک

،تاسا قواثو دروم ناشتقاثو

هب .تسین عمج لباق نلااطب و هدیقع داسف ضرف اب یتح ار یو تایاور نایلاجر هکنیا صوصخ

هتفریذپ یو بهذم .تسا تقاثو تدش زا یکاح هک دنا

3 . 1 . 2 . یللاد ثحب

هدش قودص یاوتف یانبم هک روبزم تیاور یلصا لکشم و میراک نآراق ااب یرص تفلاخم ،

لکش اهنآ شریذپ اب ناهیقف عامجا هک یتایاور ریاس هتفرگ

هانیمز نایا رد میرک نآرق .تسا ،

هب یم نایب ًاتحارص :دراد

«ا ٍناَسْحعإعب ٌحیعرْسَت ْوَأ ٍفوُرْعَمعب ٌکاَسْمعإَف عناَتَّرَم ُقَ َّطل َ دَف ادَهَقَّلَط ْنعإَف ...

ْنعر اَعَجاَرَتَی ْنَأ اَمعهْیَلَع َ اَنُج َ َف اَهَقَّلَط ْنعإَف ُهَرْیَغ ًاجْوَز َحِکْنَت ىَّتَح ُ ْعَب ْنِم ُهَل ُّلِحَت ادَمیِقُی ْنَأ اَّنَظ

َنوُمَلْعَی ٍمْوَقِل اَهُنِّیَبُی ِهَّللا ُدوُ ُح َکْلِت َو ِهَّللا َدوُ ُح »

هرقب(

/ 230 - 229 .) زا ساپ هیآ نیا ساسارب

،دواب داهاوخن للااح یو یاراب رگید هجوز ،داد قلاط ًاددزم جوز رگا نداد قلاط راب ود هولاع ایآ هک تسا فلاتخا دروم نیا رد هتبلا .دنک حاکن یرگید اب هجوز هکنآ رگم ،داقع رب

شانز لمع موزل هب هیماما ریخ ای دریذپ تروص زین ییوشانز لمع دیاب مداع هب هماع و ییو

.تسا للحم هب زاین موس قلاط اب تروص ره رد .دنراد رواب نآ موزل هداشن لائاق نآ رایغ و تنس قلاط نایم یتوافت ثیح نیا زا هفیرش ۀیآ هک تسا مولعم

نیازا .تسا یم نیاربانب .تسا داات رد هفیرش ۀیآ اب ًاحیرص ریکب نبا و قودص لوق ور

ناوت

یقف ضارعا یلصا تلع .تسناد هیآ اب تفلاخم ار روبزم ثیدح زا ناه

4 برقا ،رادراب نز قلاط ۀدع . هام هس ای لمح عضو ،نیلجلاا

لامح عضو ،رادراب نز قلاط ۀدع هک دنتسه یأر نیا رب هیماما ناهیقف روهشم تاسا

مالع(

،یدهلا 1415 :ق 337 ،یالح هاملاع ؛ 1413

ج ،ق 7 : 497 ،یزایربت یناحباس ؛ 1414

:ق 265 ؛

یدهلا ملع ،

1405 ج ،ق 1 : 186

1) ۀفیراش ۀایآ سااسا راب روهشم یأر .

« علادَمْحَأْلا ُتَلاوُأ َو

ًارْسُی ِهعرْمَأ ْنِم ُهَل ْلَعْجَی َهَّللا ع َّتَی ْنَم َو َّنُهَلْمَح َنْعََِی ْنَأ َّنُهُلَجَأ

» /قلاط(

4 .تسا هتفرگ لکش )

هب هیآ هب لمح عضو زا تحارص مان قلاط ۀدع ینایاپ ۀطقن ناونع

.تسا هدرب

کایدزن قلااط ۀداع هاک تسا رواب نیا رب قودص موحرم لاح نیا اب ،داعوم ود نیرات

برقا دااتفا قاافتا قلااط زور رد طقاس اای لمح عضو رگا هک ینعم نیا هب .تسا ،نیلج ا طقاس اای لامح عضو هام هس زا یپ ات نآ زا سپ رگا و .تسا قلاط ۀدع نایاپ زور نامه

هدع نایاپ ،داد یور ط ی

یلو ،تسا قلا تروصرد

ی هک زا یاب طقاس ای لمح قلاط زا سپ

1 ملع . یم راصتن ا رد یدهلا یم نامگ هکنآ اب دیوگ

برقا رادراب نز قلاط هدع هک لوق نیا رب هیماما هک دوش ااما ،تاسا نیلج ا

رد زاین یعامجا و دنرادن یارگ یأر نیا هب ام باحصا عیمج هک میتفگ لصوم لها یهقف ت اوئس باوج رد ام ،تاسین رااک

یم اوتف نآ فلاخرب ام باحصا رثکا هکلب .دنهد

یم بوسحم رادراب نز ۀدع هام هس نامه ،تفای همادا هام هس رد تالاح ود نایا هاتبلا .دوش

هاب طقاس اای لامح عاضو راگا هاکنیا نآ و دنراد توافت رگیدکی اب ،قودص یاوتف ناوانع

کیدزن کن تیلح ،قلاط رب هولاع ،داد یور دعوم ود نیرت یم لصاح زین حا

راگا یلو .ددرگ

هب هام هس تشذگ کیدزن ناونع

هدع اهنت ،داد یور دعوم ود نیرت یم لصاح قلاط ی

.ددراگ

یم لصاح طقس ای لمح عضو زا سپ اهنت رگید حاکن یارب تیلح یلو جوز نیاربانب .ددرگ

یم هدنهد قلاط برقا ات دناوت

اکما نیانچ نآ زا ساپ یلو ،دیامن هعجارم نیلج ا راسیم ینا

نی تس نبا(

،هیوباب 1413 ج ،ق 3 : 509 نبا ؛ ،هیوباب 1415 :ق 345 نبا .) رد زاین هزامح هلیدسولا

،

دراد قودص اب هباشم یرظن نبا(1

،هزمح 1408 :ق 325 تاافو ۀدع رد قودص لاح نیا اب .)

دعبا ۀیآ دننامه رادراب نز یم هدع نایاپ ار نیلج ا

هاب نااهیقف روهشم دش هتفگ هکنانچ .دناد

ۀفیرش ۀیآ رهاظ قباس

رکذلا یم کسمت هب ار رادراب نز ۀدع هک دننک

لامح عاضو قالطم وحن

یم یو شاب هقلطم رادراب نز هکنآ زا معا ،دناد .دشاب هدرک تافو شرهوش ای د

قداص تراح زا ینانک حابصوبا تیاور ،دوخ یأر رد اما قودص دنتسم )ع(

هاک تاسا

عنقملا رد هدش لقن دنس لقن نودب ( تسا

نبا ،هزمح 1408 ق : 346 مااما تایاور نیا رد .) )ع(

یم :دنیامرف

« ی رادراب نز قلاط ک

راب نآ هدع و تسا دزن

ی ک رت ی ن تاسا داعوم ود »

انیلک(

،ی

1429 ج ،ق 11 : 531 ،یاااسوط ؛ 1407

ج ،ق 8 : 70 ،یاااسوط ؛ 1390

ج ، 3 : 298 نیااانچمه .)

یم ناشیا زا یبلح و ریصبوبا تیاور هب ناوت )ع(

تایاور ااب نوماام ماه هاک دراک هرااشا

،ینیلک( تسا حابصوبا 1429

:ق 533 - 532 .)

4 . 1 . یدنس ثحب رد حابصوبا تیاور دنس یفاکلا

ییحی نب دمحم :تسا رارق نیا زا دامحم زا دمحم نب دمحا زا

نب ینانک حابصوبا زا لیاف نب دمحم زا عیزب نب لیعامسا لک(

ین ی

، 1429 :ق 533 - 532 .) رد

1 لماحلاف . اهتدع برقأ

،نیلجلأا ىنعمو کلذ نأ لجرلا اذإ قلط هتأرما

،لاماح تعضوو اهلمح بیقع قلاطلا ۀظحلب تناب هانم

عضوب

،لولأا ملو ززی اهل نأ جوزتت إ دعب عضو عیمج ام یف اهنطب .

،طقسلاو ریغو طقسلا نإو ناک ۀقلع یف کالذ ،ءاواس نإو

تام ىلع کلذ ۀثلاث

،رهشأ ملو عات لمحلا تناب

،هنم ملو ززی اهل جوزتلا إ دعب عضو لمحلا .

هاتفرگرد ثاحب یو دروام رد هک لیاف نب دمحم زج ،دنتسه هقث تاور یمامت تیاور نیا هب یمرم و فیعض ار وا خیش .تسا یفریص یفوک یدزا ریثک نب لیاف نب دمحم یو .تسا ولغ یم هدرواین یو دروم رد یمذ و حدم یشازن .دناد ار یو دایفم خیاش لاح نیا اب .تسا

یم فورعم یاسؤر و ناهیقف زا یم هتفرگ یو زا ماکحا و اوتف و مارح و للاح هک دناد

دواش

،دیفم(

1413 :ق 25 و 31 طوبرم هک دوخ باتک مود مسق رد ار یو دواد نبا و یلح هملاع .)

هدرک رکذ ،تسافعض هب هتاسناد فیعاض ار دناس زاین یاسلزم هملاع .دنا

،یاسلزم( تاسا

1404 ق

، ج 21 : 129 ناب دامحم زا یرعشا یلعوبا :تسا رارق نیا زا ریصبوبا تیاور دنس .)

زا ریاصبوبا زا ناکاسم نب زا ناوفص زا یگمه حون نب بویا زا زازر سابعلاوبا و رابزلادبع قداص تراح )ع(

( تاسا یحص دنس نیا . اسلزم

ی

، 1404 ج ،ق 21 : 140 تایاور دناس .)

زا یابلح زا داامح زا ریمعوابا نبا زا شردپ زا میهاربا نب یلع :تسا رارق نیا زا زین یبلح قداص تراح )ع(

تسا نسح دنس نیا . سلزم(

ی

، 1404 ج ،ق 21 : 140 .)

4 . 2 . یللاد ثحب داعوم و هدراک صخشم لماح ۀدع یارب ار دعوم ود هک ثیح نیا زا روبزم تایاور تل د

کیدزن نبا و قودص یأر رب ،تسا هتفرگ رظن رد هدع یاهتنا کلام ار رت نابا( هزمح

،ۀزامح

1408 :ق 325 برقا یانعم هکنآ رگم ،تسا ضاو ) هک مینادب لمح عضو هراومه ار نیلج ا

هاچ .تسا زیزع باتک اب تفلاخم اما یأر نیا یلصا لکشم .تسا داات رد تیاور رهاظ اب عضو رب میرک نآرق هکنآ هب لمح

هدع لجا ناونع ۀداع رگا و .تسا هدرک هراشا رادراب نز ی

یم دوجو یرگید یم نایب ار نآ ،تسا رادراب نز ۀدع نایب ماقم رد هک باتک ،تشاد

اذال .درک

نخاس هاقلطم ۀداع ۀراابرد هک رگید ۀیآ دنچره .تسا روهشم یأر زا یکاح قلاطا تلاصا یم یمرب رد ار هیف نحنام زین دیوگ .دریگ

« ٍءوُردُق َةدَی َی َّنعهِسُفْنَأعب َنْصَّبَرَتَی ُتاقَّلَطُمْلا َو /هراقب(»

228 یمن یح رادراب نز هک ازنآ زا دوش هتفگ هکنآ رگم ،) زا ًاعواضوم رادراب نز اذل ،دوش

نبا و قودص هکنآ نمض .تسا جراخ هفیرش هیآ نیا تحت کاسمت هایآ نایا هاب زین هزمح

هتسزن .دنا یم نیاربانب وت

دییقت ،دش رکذ هک یتیاور هس اب ار هیآ قلاطا هتسجرب هیقف ود نیا تفگ نا

هدرک هب روهشم .دنا نز ۀداع یاراب داعوم کی رب اهنت رگید تایاور هتبلا و هیآ روهظ ۀطساو

هدرک دیکأت رادراب رفعجوبا زا یفعج لیعامسا لثم یتایاور .دنا

)ع(

هداع هاک ار رادرااب نز ی

هتسناد لمح عضو اهنت ،ینیلک( تسا

1429 ج ،ق 11 : 532 .)

5 هجوز یوس زا نآ یاعدا اب جوز ندوب نینع رابتخا .

ینز رگا هک دنیأر نیا رب هیماما ناهیقف روهشم اعدا

یب ،نمحرلادبع دومحم( ندوب نینع ی ،ات

ج 2 : 550

1) ار ییواشانز لمع زا یو ززع ینعی دوخ جوز ، ااعدا

یااعدا جوز یالو ،دراک

اب جوز لوق ،درک تحص یام مداقم یو دنگواس

،یالح هاملاع( ددراگ 1413

ج ،ق 7 : 209 ؛

،یکرک ققحم 1414

ج ،ق 13 : 263 هدرک عامجا یاعدا فلاخلا رد یأر نیا رب خیش .) تاسا

،یسوط(

1407 ج ،ق 4 : 356 یاراب قایرط هاس قوداص هلمج زا ناهیقف یخرب لاح نیا اب .)

هدرک حرطم هجوز یوس زا ننع یاعدا تروص رد جوز رابتخا .دنا

رد قودص عنقملا

هب عبت رد دوخ دلاو ( هلاسر

نبا ،هیوباب 1415 :ق 237 لقن ار رابتخا نیا ،)

یم یم درس بآ رد درم هک دنک تالآ راگا یلو .تسا نینع یو ،دش مرن یو تلآ رگا .دنیشن

نبا( تسین نینع ،دش بقنم یو ،هیوباب

1415 :ق 322 رد .) هیقفلا راابتخا زاج هداشرکذ

ود

زین رگید رابتخا یم لقن

یام هداناروخ درم هب هزات ِیهام ،زور هس ات هکنآ تسخن .دنک .دواش

یم هتفگ وا هب سپس ،دراک دارواس ار رتاسکاخ یو راردا رگا .نک راردا رتسکاخ رب هک دوش

زا رایخا دروام ود .تاسا نیانع ،دراکن داروس ار رتسکاخ یو راردا رگا یلو .تسین نینع د زین رگید یخرب ار جوز ننع رابتخا ر

لأت ی ف هدروآ دواخ یاهقف ،ییاابطابط یایلابرک( دانا

1418 ج ،ق 11 : 468 زا یاتیاور نوماام هاک یقیرط .تسا هناکریز یردق اما رگید قیرط .)

وبا زا یمشاه لاف نب للهادبع للهادبع

)ع(

راسمه ننع اب هطبار رد هجوز یاعدا صوصخ رد

اد ینارفعز رطع ینعی قولخ یرادقم هلباق هکنیا نآ و تسا دوخ یام نز محر رد لخ

.دانک

درم رگا اهتشا یام مولعم و هدش درز یو تلآ ،درک یکیدزن یو اب و تشاد نز هب هاک دواش

1 .تسا درم تلآ راشتنا مدع ای عامج رب تردق مدع ،ندوب نینع زا روظنم .

نبا( تسین نینع یو ،هیوباب

1413 ج ،ق 3 : 550 - 549 نبا .) تاحار قایرط ااما هزمح ار یرات

یم داهنشیپ ،ۀزمح نبا( تسا ندوب نینع هب جوز دوخ فارتعا نآ و دنک

1408 :ق 311 .)

5 . 1 . یدنس ثحب یم حرطم ننع ثحب رد قودص هک یدنس اهنت لااف ناب للهادابع تایاور هاب طوابرم ،دنک

زا شرداپ زا دامحم ناب دامحا زا بوابحم ناب یلع نب دمحم قیرط زا هک تسا یمشاه قداص تراح زا یمشاه )ع(

،یاسلزم( تسا یحص دنس نیا .تسا 1406

ج ،ق 9 : 223 .)

رد ینیلک ار تیاور نیمه یفاکلا

هدراک لاقن لاسرم دنس اب ،یانیلک( تاسا

1429 ج ،ق 10 :

801 ،تاسین یدایدرت ااما هزامحا نابا قیرط رابتعا رد .دنتسه لسرم اما رگید قیرط ود .)

هکارچ .دوب دهاوخ ذفان سفن رب لاقع رارقا باب زا جوز فارتعا

5 . 2 . یللاد ثحب یقافتا ۀمزلام جوز ندوب نینع اب تسا نکمم دنچره قودص تایاور هاکنانچ ،دنشاب هتشاد

ِبحاص هدراک لقن ار نآ ابطا یخرب زا لقن هبضایر

،ییاابطابط یایلابرک( تاسا 1418

،ق

ج 11 : 468 قرط نیا اما .) ب

ی نامگ و ربتعم یملع تهج هب هتخانش

هدش هب ،دنتسین صواصخ

هب نیاربانب .تسا عقاو فشک زا یکاح تایاور نیا ناسل هک ندوابن قاثوم و طباانم روظنم

ا زج بتک رگید رد ندوبن لوقنم هتبلا و یملع تهج هب قرط نی هیقفلا

خیش ییاعدا عامجا و

رد ف خلا هدرک ضارعا نآ زا ناهیقف روهشم ، ،یکرک ققحم( دنا

1414 ج ،ق 13 : 263 .)

6 . شرسمه طسوت اونشان جوز ناعل زاوج مدع ۀیرظن

یام نز هک دنیأر نیا رب هیماما ناهیقف روهشم شراک راسمه داناوت

زاین جوز ،دانک نااعل ار

یم هراشا اب دناوت ،یلح هملاع( دهد باوج ،دشاب هتشاد ناعل زا تیاکح هک یا

1413 ج ،ق 9 :

273 ،یناشاک یف ؛ 1429

ج ،ق 2 : 246 .دش دهاوخن دبوم میرحت بجوم اما ،)

1

1 . لصلأاب لامع ،دبؤملا میرحتلا مدع دمتعملا .

قداص تراح زا یثیدح لقن اب هیقفلا رد قودص لاح نیا اب )ع(

یم :دایوگ

« یانز راگا

ق ار شرک رسمه نایم ،دومن انز هب فذ

ای ن ود یم هدنکفا ییادج یارب نز نیا زگره و .دوش

دهاوخن للاح درم دوب

» نبا(

،هیوباب 1413 ج ، 4 : 50 رد ثیدح نیا .) یفادکلا

و بیذدهت زاین

هدش لقن ،ینیلک( تسا

1429 ج ،ق 11 : 755 ،یسوط ؛ 1407

ق ج ، 8 : 193 نایا لااح نیا اب .)

و بیرغ لوق غ

ی لومعمر هدش هدرمش

،یاسلزم ؛ناامه( تسا 1406

ج ،ق 9 : 187 تایاور .)

.تسا هتفرگن رارق هجوت دروم ،ندوب لسرم ثیح زا زین 6 . 1 . یدنس ثحب رد تیاور دنس دنچره هیقفلا

رد اما ،تسین روکذم یفاکلا

بیذهت و ناب نسح زا تیاور نیا

قداص تراح زا باحصا زا یخرب زا بوبحم )ع(

هدش لقن بوابحم ناب ناسح اما .تسا

ناسحلاوبا ترااح باحصا زا ار یو خیش .تسا هفوک هیلزُب یلاوم زا دارز ای دارس )ع(

و

دمحموبا )ع(

للهادبعوبا باحصا زا نت تصش زا و تسا )ع(

هدرک تیاور زا نیانچمه .تسا

هب یوخ رصع رد هعیش ۀناگراهچ ناکرا یم رامش

ک رد ناوانع نیا اب .تسا هتفر هاعبرا بات

1518 هب فیراعم ءزج ثیح نیا زا و تسا هدش لقن تیاور یم رامش

،یابارت( دور 1424

:ق

141 قداص تراح باحصا مان یو هک ثیح نیا زا نیاربانب .) )ع(

راکذ تایاور نیا رد ار

یمن ،تسا هدرکن هب لسرم ناوت

.دروآ رامش

:تسا رارق نیا زا اما بوبحم نب هب قودص قیرط

« زا هچنآ ره تایاور بوبحم نب نسح

هدرک لکوتم نب یسوم نب دمحم زا ما )س(

زا للهادابع ناب دعاس و یریمح رفعج نب للهادبع زا

.تسا بوبحم نب نسح زا یسیع نب دمحم نب دمحا »

نبا(

،هیوباب 1413 ج ،ق 4 : 453 هملاع .)

یم نیاربانب .تسا هدرمش یحص ار قیرط نیا هدرک یرصت ناهیقف زا یخرب هکنانچ ناوت

هب دنا

،یااسلزم( درااک ناااعذا دنااس تحااص 1406

ج ،ق 9 : 187 ج و 10 : 112 ،ییااابطابط یاایلابرک ؛

1418 ج ،ق 11 : 262 هب یخرب دنچره ،) هداد نآ فعض هب یأر ،لاسرا ۀطساو

.دنا

6 . 2 . یللاد ثحب هاب ناهیقف روهشم لاح نیا اب .تسا ضاو قودص دوصقم رب تیاور تل د نااکما ۀطاساو

ا ،جوز طسوت ناعل هب تیاور فعض و میرحت مدع لص

ضارعا تیاور نیا زا ،لاسرا ۀطساو

هدرک یو هاب لامع زا یاشان ار نآ ،قوداص زا یأر نیا نایب نمض هملاع لاح نیع رد .دنا

،یلح هملاع( تسا هتسناد سایق 1413

ج ،ق 9 : 273 نیانچ روابزم تایاور هب هجوت اب هک ،)

یم رظن هب بیرغ یلوق .دسر

7 عل بجوم راصحنا . دلو یفن رد نا

،یلح هملاع( هیماما ناهیقف روهشم 1413

ج ،ق 7 : 453 ج و 9 : 274 ود ناعل هک دنیأر نیا رب )

.دلو یفن مود و انز ۀدهاشم یاعدا اب هجوز یانز رب ینبم جوز یاعدا تسخن ؛دراد بجوم ،هایوباب ناب یلع( تسا روهشم رظن مه هیوباب نب یلع یتح یأر نیا رد 1415

:ق 248 ااب .)

نیا یام دالو یفن ار ناعل بجوم اهنت یوخ بتک رد قودص لاح رد یو .داناد

عدنقملا و

ةیا هلا یم :دیوگ

« فذاق ار دواخ نز یدرام راگا نیارباانب .تسین رسیم دلو یفن اب زج ناعل

هدرکن هنعلام ،دشن رکنم ار یو هچب یلو دومن هب هزیتن رد .تسا

داتاشه فذاق داح ناونع

یم قلاش هبرض .دروخ

» نبا(

،هیوباب 1415 :ق 355 نبا ؛ ،هیوباب 1418 :ق 275 رد .) هیقفلا رب زین

یم اوتف لاونم نیمه یم همادا رد و .دهد

:دیوگ

« و دوامن مهتام اانز هب ار دوخ نز یدرم رگا

یام هعمازم منز اب هک مدید ار یدرم یو یاپ ود نایم نم هک تفگ زاین ار یو هاچب و دانک

ع دهاش راهچ یو رب رگا ،دومن راکنا یم مجر ،درک هماقا لدا

ار دهااش رااهچ رگا یلو .دوش

هب ،درک عانتما ناعل زا رگا .دنک ناعل ار یو دیاب درکن هماقا یو رب هداننز ءاراتفا داح ناوانع

یم یدح قلاش هبرض داتشه یام عافد یو زا داح ،دوامن نااعل راگا یالو .درواخ

.دواش »

نبا(

،هیوباب 1413 ج ،ق 3 : 536 .)

ور قودص دنتسم ًارهاظ وبا زا ریصبوبا تیا

للهادبع )ع(

یم هک تسا :دانیامرف

« عاقاو نااعل

یمن یامن عقاو زین و دنک لوخد شرسمه اب جوز هکنآ رگم دوش .دالو یافن ااب راگم دواش

»

،یسوط(

1407 ج ،ق 8 : 186

،یسوط ؛ 1390

ج ، 3 : 371 زا ملاسم ناب دامحم تیاور هب زین .)

نیقداص زا یکی )ع(

د ریاصبوبا تیاور هباشم ینومام هک ،یانیلک( درا

1429 ج ،ق 11 : 753 ؛

،یسوط 1407 ج ،ق 8 : 185 .)

ۀفیرش ۀیآ هب اما روهشم

«

ُءا َهُش ْمُهَل ْنُکَی ْمَل َو ْمُهَجاوْزَأ َنوُمْرَی َنیِذَّلا َو

» /رون(

6 کسمت )

یم هحیحص رد هکنانچ هیآ نیا لوزن ببس هکنآ هچ ؛دننک زا هدامآ جازح نب نمحرلادبع ی

یو .تسا رارق نیا یم

وبا زا یرصب دابع دیوگ للهادبع

)ع(

لاحرد ی هک ،مدوب رضاح نم

« لاؤس

یم ناعل ار نز ،درم هنوگچ :دومن وبا دنک

للهادبع )ع(

لواسر دزن ناناملسم زا یدرم :تفگ

ادخ )ص(

رد دوخ نز اب ار یدرم و دش لزنم دراو یدرم رگا ادخ لوسر یا :تفگ و دمآ

دخ لوسر دنک هچ ،دید هعمازم لاح ا

)ص(

فرصنم زین درم و دنادرگرب ار کرابم یور اما

هدش لاتبم شرسمه بناج زا رما نیمه هب هک دوب یسک وا .دش لزاان یهلا یحو سپس .دوب

ادخ لوسر .دومن نایب ار مکح و دش )ص(

و داناوخ ار وا و داتاسرف درم نآ یپ رد ار یسک

ب سپ .هلب :تفگ یدید ار یدرم تنز اب وت ایآ :تفگ وا هب دزان ارم و تفایب هار :تفگ وا ه

.ربب تنز هکارچ

هدرک لزان وا و وت ۀرابرد ار دوخ مکح للها ...تسا

» ،ینیلک(

1429 ج ،ق 11 :

745 .تسا رسیم زین فذق قیرط زا ،دلو یفن زج ناعل نیاربانب .)

7 . 1 . یدنس ثحب نب دمحم نب دمحا :تسا رارق نیا زا ریصبوبا تیاور ینعی تسخن تیاور دنس یطنزب رصنوبا

وبا زا ریصبوبا زا ورمع نب میرکلادبع زا للهادبع

)ع(

،یاسلزم( تاسا قاثوم دناس نایا .تاسا

1406 ج ،ق 13 : 360 نیقدااص زا یاکی زا ملاسم نب دمحم تیاور ینعی مود تیاور دنس .) )ع(

جارد ناب لیمج زا دیدح نب یلع زا دمحم نب دمحا زا ییحی نب دمحم :تسا رارق نیا زا زین محم زا هدش هدرمش فیعض دیدح نب یلع ببس هب دنس نیا .ملسم نب د خیاش دانچره .تسا

یم ذخا ناشیا زا مارح و للاح هک هتسناد تاقث و ملاعا ار یو دیفم .دوش

7 . 2 . یللاد ثحب دامحم تیاور لاح نیا اب .تسا مامت هسفن دح یف قودص یاوتف رب ریصبوبا تیاور تل د

همتت ملسم نب ح هک دراد یا

تیاور نیا لیذ رد هکنآ هچ ؛تسا ناهیقف روهشم یاوتف زا یکا

ماما )ع(

یم :دنیامرف

« تسا هدومن ناعل ار یو ،دنک فذق ار دوخ رسمه یدرم رگا .»

هلمج یا

هک هب تحارص هب ناعل ققحت رب

یم دیکأت انز هب هجوز فذق ۀطساو قوداص کسمت هتبلا .دهن

هب ،تسین مولعم تیاور نیا هب یا هک صوصخ

هب ناش یم تحارص هاب ااهنت جوز راگا :دایوگ

فذق افتکا یم مجر ،دنکن هماقا لداع دهاش راهچ رگا و هدشن عقاو ناعل ،دنک .دوش

هقثوم هب اهنت قودص هکنیا لامتحا نیاربانب داایز رایاسب ،داشاب هدراک دانتاسا ریصبوبا ی

.تسا ازا ی ن ور ناد ریاصبوبا تایاور ار قوداص دنتاسم ااهنت ناهیقف یخرب هتاس

،یالح( دانا

1404 ج ،ق 3 : 418 نیا ار ریصبوبا تیاور خیش لاح نیا اب .) فذاق هاک هدراک هایجوت هانوگ

نودب انز هب هجوز اعدا

یمن تیافک هدهاشم ی

،یسوط( دنک 1390

ج ، 3 : 371 هاک یهیجوات .)

ۀرواس مشش ۀفیرش ۀیآ و یفرع عمج یااتقم اب اما ،تسین راگزاس تیاور رهاظ اب دنچره رون ۀکرابم هب هیجو هزیتن رد و تسا راگزاس

یم رظن .دسر

8 . تن ی هج بلاطم عومزم زا بی

نا هدش یم ، هووپ نیا رد :درک هراشا لیذ جیاتن هب ناوت

1 یارب ،دهد قلاط ار یوخ رسمه راب هس یسک رگا هک دندقتعم هیماما یاهقف روهشم .

ع و دنک جاودزا لِّلحم کی اب هجوز دیاب ،وا هب تبسن هجوز تیلح ،دریگ مازنا ییوشانز لم

یم جوز ،دش لصاح قلاط رگا هاگنآ دنتاسم قودص خیش اما .دنک جاودزا وا اب ًاددزم دناوت

رفعجوبا زا نیعا نب هرارز زا ریکب نب للهادبع زا یتیاور نومام هب )ع(

قلاط ۀلئسم حرط اب ،

ینعم هب( تنس یم هزیتن )صخ ا

واخ راسمه تناس قلااط سااسا رب یسک رگا ،دریگ ار د

یم هجوز تمرح بجوم هک یقلاط هس ءزج قلاط نیا ،دهد قلاط .تاسین ،دوش

هاچنآ ااما

یم قودص یاوتف شریذپ مدع ثعاب تاایآ ااب نآ یرص تفلاخم ،دوش

229 و 230 هرواس

هتفرگ لکش اهنآ شریذپ اب ناهیقف عامجا هک یتایاور ریاس زین و هرقب هکرابم .تسا

نیا قبط

– هیآ یتوافت هکنآ نودب دشاب هدش لئاق نآ ریغ و تنس قلاط نایم

- قلااط رااب ود زا ساپ

،دواب داهاوخن للااح یو یاراب رگید هجوز ،داد قلاط ار شرسمه ًاددزم جوز رگا ،نداد یم نیاربانب .دنک حاکن یرگید اب هجوز هکنآ رگم ثیدح زا ناهیقف ضارعا یلصا تلع ناوت

.تسناد هیآ اب تفلاخم ار روبزم 2 م رظن قباطم ) هدع هیماما ناهیقف روهش

ُداعبا( لمح عضو ،رادراب نز قلاط ی )نیالج ا

وا تسا هیآ ناشیا دنتسم و 4

نیا اب .تسا قلاط هروس هداع هاک تسا دقتعم قودص لاح

ی

کیدزن قلاط

ُبرقا( دعوم ود نیرت عاضو راگا هاک تاسا نایا یو دوصقم .تسا ،)نیلج ا

نامه ،داتفا قافتا قلاط زور رد طقس ای لمح نآ زا ساپ رگا و .تسا قلاط ۀدع نایاپ زور

و .تسا قلاطۀدع نایاپ ،دش عقاو طقس ای لمح عضو هام هس زا لبق ات تروصرد

ی هک زا سپ

هاام هاس ناامه ،دیمازنا لوط هب هام هس زا یب طقس ای لمح عضو ،قلاط عوقو داع

نز ۀ

یم بوسحم رادراب امه رادرااب نز تاافو ۀداع رد قوداص لااح نایا ااب .دواش

،هایآ دانن

دعبا یم هدع نایاپ ار نیلج ا زا ینانک حابصوبا و یبلح ،ریصبوبا تیاور قودص دنتسم .دناد

قداص تراح )ع(

ماما هک تسا )ع(

یم :دنیامرف

« ی رادراب نز قلاط ک

رااب نآ ۀداع و تاسا

کیدزن تسا دعوم ود ِنیرت .»

ۀایآ .تاسا روبزم هیآ اب تفلاخم یأر نیا یلصا لکشم ًارهاظ

یرگید یم نخس هقلطم ۀدع دروم رد هک یام راب رد ار هایف نحناام ًابیرقت ،دیوگ

هاک درایگ

:زا تسا ترابع

«

ٍءوُرُق َةَی َی َّنعهِسُفْنَأعب َنْصَّبَرَتَی ُتاقَّلَطُمْلا َو /هرقب(»

228 زا مییواگب راگا ااما .)

یمن یح رادراب نز هک ازنآ نیازا ،دنیب

هفیراش ۀایآ نایا تحت زا ًاعوضوم یو ور جرااخ

،نیاربانب .تسا نامه

روط یام ،تاسا هداشن کاسمتم هیآ هب دوخ یاوتف رد قودص هک ناوات

هدرک دییقت ،دش رکذ هک یتیاور هس اب ار هیآ قلاطا هتسجرب هیقف نیا تفگ .تسا

3 . جوز ااما ،دواش دواخ جوز ندواب نیانع یعدم هجوز رگا ،روهشم لوق قبط ااعدا

ی

مدقم یو دنگوس اب جوز لوق ،درک تحص یم

نیا اب .ددرگ زا نااهیقف زا یاخرب لاح

هالمج

هاجوز یواس زا نناع یااعدا ترواص رد جوز زنس و یامزآ یارب هویش هس ،قودص حرط هدرک دنا رد قودص )فلا : عنقملا

یام لاقن ار راابتخا نایا دراس بآ رد درام هاک دانک

یم

؛تسین نینع ،دش بقنم رگا و .تسا نینع یو ،دش مرن یو تلآ رگا .دنیشن هس ات )ب

یو راردا راگا ،دانک راردا رتاسکاخ راب سپاس .دوش هداد جوز هب اذغ یارب هزات ِیهام ،زور نیانع ،دراکن دارواس ار رتاسکاخ یو راردا رگا یلو .تسین نینع ،درک داروس ار رتسکاخ یم نز محر رد لخاد ینارفعز رطع یرادقم هلباق ،هکنآ رگید قیرط )ج ؛تسا درام رگا .دنک

وز هب لیام یم مولعم ،درک یکیدزن یو اب و دش هج

نبا .تسین نینع یو هک دوش ااما هزامح

تحار قیرط یم داهنشیپ ار یرت

تاایاور .تاسا ندواب نینع هب جوز دوخ فارتعا نآ و دنک

اامک ،دشاب هتشاد یقافتا ۀمزلام جوز ندوب نینع اب تسا نکمم دنچره قودص دانتسا دروم ِبحاص هکنیا ضایر

یخرب زا لقن هب هدرک لقن ار نآ ابطا

،قوداص یرابتخا قرط اما ،تسا

ًارهاظ جیار و ربتعم یملع تهج هب رد دراوام نایا راکذ ءزاج هب و دنتسین

و هدیقفلا عاامجا

رد خیش ییاعدا

،ف خلا نیازا ،دنرادن یقثوم و طبانم هبنج ضارعا نآ زا ناهیقف روهشم ور

هدرک .دنا

4 هک دندقتعم هیماما ناهیقف روهشم . یم هجوز

جوز و دنک ناعل ار یاونشان رسمه دناوت

یم زین هراشا اب دناوت ااما .ناانآ ناایم یدابا تمرح دازیا نودب ،دهد باوج ناعل نیا هب یا

قداص تراح زا یثیدح هب دنتسم قودص )ع(

یم هاب فذاق ار شرک رسمه ینز رگا :دیوگ

یم هدنکفا ییادج اهنآ نایم ،دومن انز نز نیا زگره و دوش

دهاوخن للاح درم یارب .دوب

هب اهقف روهشم لاح نیا اب فعاض و میراحت مداع لصا ،جوز طسوت ناعل ناکما هطساو

هب تیاور هدرک ضارعا تیاور نیا زا ،ندوب لسرم هطساو

.دنا

5 ااب هجوز یانز رب ینبم جوز یاعدا ،تسخن :دراد بجوم ود ناعل ،روهشم لوق قبط .

فن ،مود و انز هدهاشم یاعدا یم قودص اما .دلو ی

.تاسین راسیم دلو یفن اب زج ناعل :دیوگ

هدراکن هنعلام ،دشن رکنم ار یو هچب یلو ،درک فذق ار دوخ نز یدرم رگا نیاربانب .تاسا

وبا زا ریصبوبا تیاور قودص دنتسم ًارهاظ للهادبع

)ع(

یاکی زا ملسم نب دمحم تیاور زین و

نیقداص زا )ع(

ۀفیرش ۀیآ هب روهشم .تسا

«

َو ُءا َهدُش ْمدُهَل ْندُکَی ْمَل َو ْمُهَجاوْزَأ َنوُمْرَی َنیِذَّلا

»

/رون(

6 یم کسمتم ) هک ازنآ زا .دنوش

هامتت هامادا رد ملاسم نب دمحم تیاور هاک دراد یا

،تاسین موالعم تایاور نایا هاب قوداص کاسمت زین .تسا ناهیقف روهشم یاوتف زا یکاح قثوم هب اهنت قودص هکنیا لامتحا نیاربانب زا .تاسا داایز رایسب ،دشاب هدرک دانتسا ریصبوبا ۀ

نیا ار ریصبوبا تیاور یسوط خیش ،رگید فرط اانز هاب هاجوز فذاق هک هدرک هیجوت هنوگ

نودب اعدا یمن تیافک هدهاشم ی ،تسین راگزاس تیاور رهاظ اب دنچره یهیجوت نینچ .دنک

ون هکرابم ۀروس زا مشش ۀفیرش ۀیآ و یفرع عمج یااتقم اب اما هجوم هزیتن رد و راگزاس ر

یم رظن هب .دسر

یام قودص تایرظن هب یهاگن اب تیاهن رد ماهم ،تافایرد ناوات

یادایپ بباس نیرات

ناشیا هقف رد ِّذاش تایرظن نارخأاتم هااگن زا هتبلا–

.تاسا قوداص تایاور لاقن ۀویاش–

یب باتک باختنا دیدرت هب صاخ یاه

یم ،یهقف عبنم و ذخأم ناونع داناوت

هایجوت نایا ۀداننک

باختنا قودص دروم رد هکنانچ .دشاب فلاتخا هلاسر

باتک نامه ای عئارشلا

لواصا هاتبلا و

همدقم رد اهنآ زا یشخب هک یرگید هایقفلا

هاب بباس ،تاسا روکذام زا یاب ندامآ دواجو

ی ک مزنپ یم ناشن هزیتن نیا .تسا هدش دِّرفتم و ِّذاش تایرظن دروام یناامز هزاب رد هک دهد

ک ثحب یهقف بتک رد زورما هکنانچ ،تسا یرغص تبیغ و موصعم رواح هب لصتم رصع ه

یم هدهاشم هب یرما ،دوش

،داشاب فلااخم تاایرظن زارابا زا عنام هک ترهش ای عامجا ناونع

نیاربانب .تسا طوبرم یرترخأتم نارود هب رما نیا و .تسا هتشادن دوجو یمن

دانتسا هب ناوت

ا زا سپ هک یعامجا ای ترهش .دراک یرواد قوداص یارآ هاب تبسن هتفرگ لکش نارود نی

هدرک نییبت رصاعم ناهیقف یخرب هکنانچ یمن ،دنا

ترهش دوجو ناوت ار روابزم تاعامجا ای اه

هب تیاور تیزح و رابتعا طقسم ای تیاور فعض رب یلیلد هب .دروآ رامش

نایا هک صوصخ

و تاعامجا ترهش

اه مدقتم تایاور هب یکتم دوخ روداصلا

یلقتاسم لایلد دواخ و .تاسا

هب یمن رامش یم نیاربانب .دنور

ترهاش و تااعامجا زا غرااف ناوت و یرواد هاب روابزم یااه

هدرک شلات ناگدنراگن هک یراک .دز تسد یهقف تایرظن نایم نیزگ رصتخم نیا رد ات دنا

نوزفا .دنهد هئارا حاکن نوماریپ لئاسم صوصخ رد و ن قاافتا هاب بیرق رثکا ،نآ رب

تاایرظ

نیا و تسا ربتعم و یحص ًادنس هک تسا یتایاور رب ینتبم قودص ِّذاش م

ی دنناوت فاصم رد

اب لوق

،روهشم هدرک یگداتسیا هچ و

یندم نوناق حاکن للاحنا ثحابم رییغت یارب یلماع اسب

یم قیقحت نیا .دشاب ،هدرک یوریپ روهشم رظن زا ماکحا نایب رد بلغا هک یارب یزاغآ دناوت

ووپ ه اه .دشاب هنیمز نیا رد رگید یدربراک و لصفم ی

همانباتک میرک نآرق ا 1 نبا . ( دمحا نب دمحم ،سیردا 1410

.)ق یوادتفلا ردیرحتل یوادحلا رئارسلا ۀاعماج :ماق ،

.نیسردم 2 نبا . ( نیسح نب یلع ،هیوباب 1415

.)ق اضرلا هقف )ع(

لآ ۀسسؤم :سدقم دهشم ، .)ع(تیبلا

3 . نبا یلع نب دمحم ،هیوباب (

1376 .) یلاملاا .یچباتک :نارهت ،

4 _______________ . (

1415 .)ق عنقملا یداه ماما ۀسسؤم :مق ، )ع(

.

5 _______________ . (

1418 عورفلا و لوصلاا یف ةیا هلا .)ق

ۀسسؤم :مق ، ماما

یداه )ع(

.

6 _______________ . (

1406 لامعلاا باقع و لامعلاا باوی .)ق

.یضرلا فیرشلاراد :مق ،

7 ___________ . (____

1386 .)ق ،عیارشلا للع .یرواد :مق

8 _______________ . (

1378 .)ق اضرلا رابخا نویع )ع(

.ناهج :نارهت ،

9 _______________ . (

1413 هیقفلا هرِحیلا نم .)ق

.نیسردم ۀعماج :مق ،

10 _______________ . (

1403 یناعم .)ق

،رابخلاا .نیسردم ۀعماج :مق

11 . نبا ( یلع نب دمحم ،ۀزمح 1408

.)ق ةلیسولا ةلیِفلا لین یلا ۀاناخباتک تارااشتنا :ماق ،

تیآ .یفزن یشعرم یمظعلا للها

12 . ( نیدلا نیز نب نسح ،یناث دیهش نبا 1362

و احدصلا ثدیداحلاا یدف نامجلا یقتنم.)

ناسحلا ج ، 1 .نیسردم ۀعماج :مق ،

13 . نبا ( نمحرلادبع نب نامثع ،حلاص 1416

.)ق ،ثی دحلا مودلع یدف دصلا ندبا ةدم قم

کلاراد :توریب .ۀیملعلا بت

14 . نبا ( رمع نب لیعامسا ،ریثک 1409

.)ق ثی حلا مولع راصتخا .ۀیملعلا بتکلاراد :توریب ،

15 . نبا ( مرکم نب دمحم ،روظنم 1414

.)ق برعلا ناسل ج ،

3 - 5 .رکفلاراد :توریب ،

16 . یب( للهادبع یبا نب دمحا ،یرئااغ نبا .)ات

یرئاِغلا نبا لاجر یب :مق ،ءافعالا باتک ،

.اج