ﺛﺄﺗ ﯿ ﺷدﻮﮐﺮ ﯿ
ﻤ ﯿ ﺎﯾ ﺑوﯽ ﯿ ژﻮﻟﻮ ﯾ ﮏ
،دﺮﮑﻠﻤﻋﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋياﺰﺟا
وﻦﻏورﺪﺻرد، ﺌﺗوﺮﭘ
ﯿ اﻦ ﻗر ﺎ ﺪﺠﻨﮐم
يﺮﮐﺎﺷنﺎﺴﺣا
1
ﯽﻘﻫدﯽﻨﯿﻣاﺪﯿﺠﻣ،*
ﯽﯾﺎﺒﻃﺎﺒﻃﯽﻠﻋﺪﯿﺳ،2
و3
يﻮﻧﺎﺛسرﺪﻣﺪﻤﺤﻣﯽﻠﻋﺪﯿﺳ
4
ﺖﻓﺎﯾردﺦﯾرﺎﺗ :
29 / 4 / شﺮﯾﺬﭘﺦﯾرﺎﺗ 89 :
17 / 11 / 90
1 ﺷهﺎﮕﺸﻧاد،ﺖﻋارزﺪﺷراﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐﻖﺑﺎﺳيﻮﺠﺸﻧاد- ناﺮﻬﺗﺪﻫﺎ
2 ناﺮﻬﺗﺪﻫﺎﺷهﺎﮕﺸﻧاديزروﺎﺸﮐهﺪﮑﺸﻧادﺖﻋارزهوﺮﮔرﺎﯾدﺎﺘﺳا -
3 دﺰﯾنﺎﺘﺳاﯽﻌﯿﺒﻃﻊﺑﺎﻨﻣويزروﺎﺸﮐتﺎﻘﯿﻘﺤﺗﺰﮐﺮﻣﯽﻤﻠﻋﺖﺌﯿﻫﻮﻀﻋ-
4 ناﺮﻬﺗسرﺪﻣﺖﯿﺑﺮﺗهﺎﮕﺸﻧاديزروﺎﺸﮐهﺪﮑﺸﻧادﺖﻋارزهوﺮﮔدﺎﺘﺳا-
ﻪﺒﺗﺎﮑﻣلﻮﺌﺴﻣ * E-mail: [email protected] :
ﯿﮑﭼ هﺪ
ياﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ
)
،0
و 25
رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 50
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ و (
ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ روﺬﺑ ﺢﯿﻘﻠﺗوﺢﯿﻘﻠﺗمﺪﻋ)
ﺪﺠﻨﮐﻢﻗر ﻪﺳدﺮﮑﻠﻤﻋياﺰﺟاودﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ(
Sesamum indicum L.)
براد) ( -
،14
وﺖﻓﺮﯿﺟ يدﺰﯾ
ﯽﻋارز لﺎﺳردﯽﻘﯿﻘﺤﺗ (
ﻣ ويزروﺎﺸﮐتﺎﻘﯿﻘﺤﺗﺰﮐﺮﻣرد1388
ﺖﻓﺮﮔمﺎﺠﻧادﺰﯾﯽﻌﯿﺒﻃﻊﺑﺎﻨ ﻪﺑﺶﯾﺎﻣزآ .
كﻮﻠﺑحﺮﻃﺐﻟﺎﻗردﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓﺖﯿﻠﭙﺳاترﻮﺻ يﺎﻫ
ﺪﻣآرداﺮﺟا ﻪﺑراﺮﮑﺗ ﻪﺳردﯽﻓدﺎﺼﺗﻞﻣﺎﮐ داﺪﻌﺗ،ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗراتﺎﻔﺻ .
ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ ردلﻮﺴﭙﮐ
،لﻮﺴﭙﮐ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ ﺪﺻرد ،ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ،ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻪﻧادراﺰﻫ نزو
،ﻦﻏور ﺮﮑﻠﻤﻋ هزاﺪﻧاﻦﯿﺌﺗوﺮﭘﺪﺻردوﻦﻏورد ﺪﻧﺪﺷيﺮﯿﮔ
ﻪﮐدادنﺎﺸﻧﺞﯾﺎﺘﻧ .
مﺎﻗرا ﻒﻠﺘﺨﻣ رد تﺎﻔﺻﯽﻣﺎﻤﺗ يﺎﻨﺜﺘﺳاﻪﺑ)
ﻦﻏورﺪﺻرد فﻼﺘﺧاﺮﮕﯾﺪﮑﯾﺎﺑ (
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺪﻧراد ﯽﻣﺎﻤﺗﺮﺑﺰﯿﻧﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐونژوﺮﺘﯿﻧﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷدﻮﮐدﺮﺑرﺎﮐ .
ﺮﯿﺛﺄﺗﺖﺷادﺮﺑﺺﺧﺎﺷوﻦﻏورﺪﺻردﺰﺟﻪﺑتﺎﻔﺻ ﯽﻨﻌﻣ
راد ي ﺪﻨﺘﺷاد ﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ. )
4 /
رﺎﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ1794 (
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘﺪﺻردﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑو
) 48 / 22
بارادﻢﻗررد ( -
دﺮﺑرﺎﮐو14
مأﻮﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ
)
رﺎﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ50
و (
ﻪﺑﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐ
ﺪﻣآ ﺖﺳد ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ .
ﯽﻨﻌﻣ راد ي ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ ﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﺴﭙﮐ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
ﻪﻧاد دا
،لﻮﺴﭙﮐ رد
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘﺪﺻرد ﻦﻏوردﺮﮑﻠﻤﻋو
ﺖﺷاد رد .
ﻞﮐ ﺞﯾﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد دﺮﺑرﺎﮐ دﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﯽﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ ﺎﺗ ﺪﺣ يدﺎﯾز رد يﺎﺘﺳار
ﺶﻫﺎﮐ فﺮﺼﻣ دﻮﮐ
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ نژوﺮﺘﯿﻧ
ﺪﯿﻔﻣ ﺪﺷﺎﺑ
.
هژاو يﺎﻫ ﯿﻠﮐ
:يﺪ نژوﺮﺘﯿﻧدﻮﮐ،ﺪﺠﻨﮐمﺎﻗرا ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐ،
ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﻦﻏورﺪﺻرد،ﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋ،
Effect of Chemical Fertilizer and Biofertilizer on Seed Yield, its Components,Oil and Protein Percent in Sesame Varietes
E Shakeri1*, M Amini Dehaghi2, SA Tabatabaei3 and SAM Modares Sanavi4
Received: July 20, 2010 Accepted: February 6, 2012
1MSc, Student, Faculty of Agriculture,University of shahed,Tehran,Iran
2Faculty Member of Shahed University,Tehran,Iran
3Faculty Member,Agricultural and Natural Resources Reasearch center of Yazd,Iran
4Prof, Faculty of Agriculture, University of Tarbiat Modarres,Tehran, Iran.
* Corresponding author: E-mail: e_shakeri2007@ Yahoo.com
Abstract
In order to study the effects of different nitrogen (0, 25 and 50 Kg.ha-1) levels and two levels of Nitroxin biofertilizer (control and inoculation) on yield and its components in three sesame varietes (Darab-14, Jiroft and Yazdi) an experiment was conducted at Agricultural Research Center and Natural Resources of Yazd in 2009. Varietes in main plot, nitrogen fertilizer and biofertilizer as factorial were randomized in sub-plots used in a split plot factorial arranged as a randomized complete block design with three replications. Plant height, number of capsules per plant, number of branches per plant, number of seeds in capsule, 1000 seed weight, seed yield, harvest index, oil percent, oil yield and protein percent were measured.Concerning the effect of varietal differences, results illustrate significance differences between the three varieties in all determined characters except for oil percent. Different nitrogen fertilizer and biofertilizer significantly affected in all determined characters except for oil percent and harvest index.The highest seed yield (1794/4 kg.ha-1) and Protein percent (22/48%) was obtained using Darab-14 with applying 50 kg N ha-1 and applying biofertilizer treatment. Seed yield had positive and significant correlation with capsules and branches per plant, number of seeds in capsul, protein percent and oil yield. Generally, the results showed that use of biofertilizer can be useful in during the decrease use of N chemical fertilizer.
Key words: Biofertilizer, N fertilizer, Nitroxin,Oil percent,Protein percent,Seed Yield, Sesame
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﯽﻤﻠﻋمﺎﻧ ﺎﺑﺪﺠﻨﮐ
Sesamum indicum L.)
ﯽﮑﯾ(
ﻪﻤﯿﻧ ويﺮﯿﺴﻣﺮﮔ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﯽﻨﻏور نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﻤﯾﺪﻗ زا ﺖﺳا يﺮﯿﺴﻣﺮﮔ و
ﺮﻈﻧ ﻦﯾا زا يﺎﻫﺎﻣد رد ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ
ﻦﯿﻣز ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻻﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﯽﺑﻮﺧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻒﯿﻌﺿ يﺎﻫ
ﺴﺑﺪﺷﺎﺑ ﺖﺳاﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣرﺎﯿ
نﺎﯿﺠﯾﺪﺑ)
،2004
ﯽﺸﺒﺤﻟا
نارﺎﮑﻤﻫ و
2007
ﺪﺠﻨﮐ ﻪﻧاد .(
صاﻮﺧ ياراد
،ﯽﯾوراد
ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑو ﯽﺸﯾارآ،ياﻪﯾﺬﻐﺗ هدﻮﺑ
و وﺖﯿﻤﮐ ﻞﯿﻟدﻪﺑ
ﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ارﻮﺧ ﻦﻏور و ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ يﻻ
ﯽﮐ زرا ﯽﯾاﺬﻏ ش
ﯽﯾﻻﺎﺑ دراد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و نآ ﻦﻏور
ﯽﺘﻧآ دﻮﺟو ﻞﯿﻟد ﻪﺑ
ناﺪﯿﺴﮐا ﻦﯿﻣﺎﺴﺳ ﺮﯿﻈﻧ يﻮﻗ يﺎﻫ ﻦﯿﻟﻮﻣﺎﺴﺳ ،1
و 2
لﻮﻣﺎﺴﺳ ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﯾﻻﺎﺑ هدﺎﻌﻟا قﻮﻓ تﺎﺒﺛ زا 3
راوﺎﻨﺑﺎﺳ)
و2008
نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﺟﻮﺳ
2004 (
ﻢﻫاﺮﻓ .
رد هﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﻓﺎﮐ راﺪﻘﻣ ندﻮﻤﻧ ﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ كﺎﺧ ﻪﺒﻨﺟ زا ﯽﮑﯾ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫد
يﺎﻫ
ﯽﻋارز ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﻢﻬﻣ رﺎﯿﺴﺑ ياﺮﺑ
دﻮﺒﻬﺑو ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا
ﺖﺳا تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ يﺪﯿﻌﺳ)
1387
ﯽﻠﺤﻣ مﺎﻗرا .(
يﺎﻫدﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﻪﺑ ،ﻦﯿﯾﺎﭘ يﺮﯾﺬﭘ دﻮﮐ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺪﺠﻨﮐ مﺎﻗرا ردﯽﻟو ﺪﻨﻫدﯽﻤﻧ نﺎﺸﻧﯽﻧاﺪﻨﭼ ﺶﻨﮐاو ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻠﻤﻋﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣهروا دﻮﮐفﺮﺼﻣهﺪﺷحﻼﺻا دﺮﮑ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﻧاﺮﺤﺑ و يﺪﻤﺣا)
1388
ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ رﻮﻃ ﻪﺑ .(
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ياﺮﺑ ﮏﯾ
ﺎﺗ ود رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ رد
ﺪﺠﻨﮐ دوﺪﺣﻪﺑ ﺎﺗ35
نژوﺮﺘﯿﻧرﺎﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ75
زﺎﯿﻧ
ﺖﺳا رﻮﭘ ﻪﺟاﻮﺧ) 1383
ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣﯽﺸﯾﺎﻣزآ رد.(
دﺮﺑرﺎﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 45
ﯽﻨﻌﻣ راد ﻮﺑ عﺎﻔﺗرا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﺴﭙﮐ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗ
ﻪﻧاد ﺪﺷ ﺪﺠﻨﮐ نارﺎﮑﻤﻫوﺎﻣرﺎﺷ)
1996 (
نﺎﺒﻣاراوﺎﯾﺎﻤﯾا.
و ارﺎﮑﻤﻫ ن
) 2002
رد (
ﯽﺸﻫوﮋﭘ هﺪﻫﺎﺸﻣ
ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﮐ
دﺮﺑرﺎﮐ
8 /
مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ43
نژوﺮﺘﯿﻧ ﺺﻟﺎﺧ
رد رﺎﺘﮑﻫ ﻪﺑ
ناﺰﯿﻣ ﺪﺻرد25
ﺮﺗﻻﺎﺑ زا راﺪﻘﻣ لﻮﻤﻌﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ار
ﻪﺑ ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﺪﻧﺎﺳر
نارﺎﮑﻤﻫ و ﮏﯿﻟﺎﻣ .
) 2003
نﺎﯿﺑ (
ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا
ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﺴﭙﮐ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا يﺎﻫ
ﺪﺻرد و ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ،لﻮﺴﭙﮐ رد رﺬﺑ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻧادﻦﻏور ﺪﺠﻨﮐ
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﻓﺎﯾﺶﯾاﺰﻓاي رد .
ﮏﯾ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﯽﺳرﺮﺑ
ﻔﺗرا ﺮﺑ يﺮﯿﺛﺄﺗ عﺎ
ﻪﺗﻮﺑ ﺪﺠﻨﮐ ﺪﻧ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻟو ﺖﺷا ﯽﻨﻌﻣ
-
راد ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ي رد ﻦﯾا و داد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
لﺎﺳردﻖّﻘﺤﻣﻦﯿﻤﻫﻪﮐﺖﺳا ﯽﻟﺎﺣ هدﺮﮐشراﺰﮔ2004
دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ دﻮﺑ داﺪﻌﺗ و ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ
ﻪﺧﺎﺷ ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ ﺪﺠﻨﮐ هﺎﯿﮔ
ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ار يراد
ﺪﻫد ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻮﭙﮑﯿﺟوا)
ﮓﻧ
2005
ﯽﻧاﺮﺤﺑ و يﺪﻤﺣا .(
) 1388
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ (
1Sesamin
2Sesamolin
3Sesamol
ﻪﺧﺎﺷداﺪﻌﺗ،ﻪﺗﻮﺑردلﻮﺴﭙﮐ داﺪﻌﺗنژوﺮﺘﯿﻧ
،ﯽﻋﺮﻓيﺎﻫ
ﻪﻧاد ﻦﻏور ﺪﺻرد و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﺠﻨﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد راﺰﻫ نزو يور ﺮﺑ ﯽﻟو ﺖﺷاد ي
ﺮﯿﺛﺄﺗﻪﻧاد ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺪﯾدﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ي نﺎﻧآ .
ﺪﻧدﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ
ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾﺶﻫﺎﮐ ﻦﻏور ﺪﺻردنژوﺮﺘﯿﻧ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓاﺎﺑ
ﺮﯿﻏ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾاﯽﻟو ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾاﻪﮐ دﻮﺑ
ﯾﺎﺑﺎﺑ و ﯽﻧاﺮﺤﺑ ﯽ
) 1386
نارﺎﮑﻤﻫ و دراوآ، ( )
1998
،(
نارﺎﮑﻤﻫ و نﺎﺒﻣاراوﺎﯾﺎﻤﯾا
) 2002
ﺎﻤﺣﺮﻟاﺪﺒﻋ و (
و ن
نارﺎﮑﻤﻫ
) 2003
ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ (
ﺖﺷاد يدﺎﺠﺳ .
و ﮏﯿﻧ
نارﺎﮑﻤﻫ
) 1389
ﺪﻧدﺮﮐ نﺎﯿﺑ (
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 50
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺺﺧﺎﺷ،ﻪﻧاد راﺰﻫنزو،لﻮﺴﭙﮐ ردرﺬﺑداﺪﻌﺗ
ﺪﺷ ﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺖﺷادﺮﺑ ﯽﻧاﺮﺤﺑ .
ﯽﯾﺎﺑﺎﺑ و
) 1386
نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ (
ترﻮﺻﻪﺑ ارﻪﻧادﻦﯿﺌﺗوﺮﭘناﺰﯿﻣ ﯽﻨﻌﻣ
د را ﯽﻣﺶﯾاﺰﻓاي
ﯽﻧاﺮﺤﺑويﺮﭘﺎﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧﺎﺑﻪﮐﺪﻫد
) 1384
ﻪﺑﺎﺸﻣ (
دﻮﺑ ﻪﺑ.
دﻮﮐ ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ يز كﺎﺧﺪﯿﻔﻣ ناراﺪﻧﺎﺟ يﺮﯿﮔرﺎﮐ يﺎﻫ
ﻞﺣهارﻦﯾﺮﺗبﻮﻠﻄﻣ وﻦﯾﺮﺗﯽﻌﯿﺒﻃناﻮﻨﻋﻪﺑ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ و كﺎﺧ ﯽﺗﺎﯿﺣ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻦﺘﺷاد ﻪﮕﻧ لﺎﻌﻓ و هﺪﻧز ياﺮﺑ ﺖﺳا حﺮﻄﻣ يزروﺎﺸﮐ ﯽﺿارارد ﯽﮔدﻮﻟآ زايﺮﯿﮔﻮﻠﺟ زرد)
نارﺎﮑﻤﻫ و ي
1387
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺖﯿﺒﺜﺗ ﻪﺑ هزوﺮﻣا .(
يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻖﯾﺮﻃ زا نژوﺮﺘﯿﻧ ﻪﻠﻤﺟ زا يزدازآ رﺎﯿﻤﻫ يﺎﻫ
هﺪﺷ فﻮﻄﻌﻣ يا هﮋﯾو ﻪﺟﻮﺗ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزا و مﻮﻠﯾﺮﭙﺳوزآ ﺖﺳا نارﺎﮑﻤﻫ و كﻼﯿﺗ) 2005
دﻮﮐ .(
ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ
ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ زا
هداﻮﻧﺎﺧ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗوزآ
زا ﻪﻠﻤﺟ يﺎﻫدﻮﮐ
ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺻ
رد ﺪﺻ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ د
ر ناﺮﯾا ﺖﺳا رد.
ﮏﯾ
ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ زا نآ ﺶﯿﺑ زا هد نﻮﯿﻠﯿﻣ لﻮﻠﺳ هﺪﻧز يﺮﺘﮐﺎﺑ
ﺖﯿﺒﺜﺗ هﺪﻨﻨﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﺟو
دراد داﺪﻌﺗ.
يﺮﺘﮐﺎﺑ يﺎﻫ
دﻮﺟﻮﻣ رد ﮏﯾ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ زا
،ﻊﯾﺎﻣ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزآ
05 / 0 107× ،
موﺮﯿﭙﺳوزآ
107
، يﺮﺘﮐﺎﺑ مﺮﮔ
ﯽﻔﻨﻣ ﻞﯿﺳﺎﺑ
105 5 × / 2
،
2 / 1 109× يﺮﺘﮐﺎﺑ مﺮﮔ ﯽﻔﻨﻣ ﺎﺑ ﯽﻨﻠﮐ يﺎﻫ يﺮﯿﺷ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ
و ﺪﻗﺎﻓ ﺮﻫ عﻮﻧ ﯽﮔدﻮﻟآ ﯽﭼرﺎﻗ هدﻮﺑ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻪﺑ ﻪﻠﯿﺳو ي
ﻪﺴﺳﺆﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ
كﺎﺧ و بآ و ﻪﺴﺳﺆﻣ يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗﻮﯿﺑ
ﻪﺴﺳﺆﻣ و ﺶﻫوﮋﭘ
يﺎﻫ ﯽﻤﻠﻋ و ﯽﺘﻌﻨﺻ ناﺮﯾا
دروم
ﺪﯿﺋﺎﺗ راﺮﻗ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﯽﺴﯿﻔﻧ و ﯽﺗﻮﮑﻠﻣ)
1376 .(
ﺪﯿﻟﻮﺗﺎﺑ ،نژوﺮﺘﯿﻧ ﺖﯿﺒﺜﺗﺖﯿﻠﺑﺎﻗﺮﺑ هوﻼﻋ مﻮﻠﯾﺮﭙﺳوزآ
ﺷركّﺮﺤﻣ داﻮﻣ نآﺐﻗﺎﻌﺘﻣ وﻪﺸﯾرﺪﺷر دﻮﺒﻬﺑﺐﺒﺳﺪ
زاو هﺪﯾدﺮﮔ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ وبآ بﺬﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا دراد ﺮﯿﺛﺄﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا رد ﻖﯾﺮﻃ ﻦﯾا و كﻼﯿﺗ)
نارﺎﮑﻤﻫ
2005
ﺪﺿ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ ردﺎﻗ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزا .(
يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﯿّﻠﮐ ﻪﯿﻠﻋ ﺮﺑ ﯽﭼرﺎﻗ ﺐﺒﺳ و هدﻮﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
ﻮﺷ ﯽﻣ هﺎﯿﮔ ﻪﯿﻨﺑ و ﯽﻧز ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﻪﯾﺎﭘ ﺪﺷر ﻪﮐ د
دراد لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ار ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻦﭼ)
2006
ﺎﯿﻧ ﻖﺣ و ﯽﻔﯾﺮﺷ .(
) 1386
ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎﯿﺑ (
داﺪﻌﺗ،ﻪﻠﺒﻨﺳ لﻮﻃ،ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرانﻼﺒﺳ ﻢﻗرمﺪﻨﮔيورﺮﺑ ترﻮﺻ ﻪﺑ ار هﺎﯿﮔ رد ﻪﻠﺒﻨﺳ داﺪﻌﺗ و ﻪﻠﺒﻨﺳ رد ﻪﻧاد ﯽﻨﻌﻣ راد داد ﺶﯾاﺰﻓا ي ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ ﺰﯿﻧ ﺞﻧﺮﺑ رد .
و ﺖﻣﺎﺨﺿ ،ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ ،ﯽﻧز ﻪﺠﻨﭘ ترﺪﻗ ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ داد ﺶﯾاﺰﻓاﻪﺷﻮﺧ ردارﻪﻧاد داﺪﻌﺗ وﻪﻗﺎﺳلﻮﻃ شﻮﻗ .
ﻦﯾدﻮﯿﻫﻮﻣ و
) 2000
يﺎﻫدﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ (
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﺠﻨﮐ هﺎﯿﮔ يور ﺮﺑ
ﯽﻨﻌﻣ راد ي عﺎﻔﺗرا
ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ
،ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﺴﭙﮐ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻪﻧادراﺰﻫ نزو داد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﻪﻧاد
و ﺎﺗﺎﺷ .
ساوﺎﺨﻟا
) 2003
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ (
ﺮﺑ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﺎﻫدﻮﮐ راد
شراﺰﮔ ار نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ هﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﻧدﺮﮐ نارﺎﮑﻤﻫ و ﮏﯿﻧ يدﺎﺠﺳ . )
1389
ﺪﻧدﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ (
ﻪﺑ ﺪﺠﻨﮐ هﺎﯿﮔ رد ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ترﻮﺻ ﯽﻨﻌﻣ راد ي اﺰﻫنزو،لﻮﺴﭙﮐردرﺬﺑداﺪﻌﺗ
،ﻪﻧادر
داد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ رﺎﻣﻮﮐ .
نارﺎﮑﻤﻫو
) 2009
يﺎﻫدﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎﯿﺑ (
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ زا ﯽﻨﯿﯾﺎﭘ ﺪﺻرد هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ رﻮﻃﻪﺑ ﺪﺠﻨﮐهﺎﯿﮔيورﺮﺑ ﯽﻨﻌﻣ
راد ي نزو،ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا
و ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﺴﭙﮐداﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ ﻦﻏور دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﺻردﺖﺴﻧاﻮﺗﻦﯿﻨﭽﻤﻫودادﺶﯾاﺰﻓاار
ﻦﯾا ﻪﺘﺒﻟا ﻪﮐ ﺪﻫد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو و ﻦﻏور ﺮﯿﻏﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻨﻌﻣ
راد دﻮﺑ نارﺎﮑﻤﻫوﻒﺳﻮﯾ . )
2004
ﺰﯿﻧ (
و ﺮﺘﮐﺎﺑ ﻮﺗزا يوﺎﺣ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﺎﻫدﻮﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ارﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ نزو وﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرامﻮﻠﯾﺮﭙﺳوزآ هﺎﯿﮔرد
ﯽﻠﮔ ﻢﯾﺮﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ
ﯽﻨﻌﻣ راد ي داد ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﺳرﺮﺑ رد .
ﺖﺴﻧاﻮﺗ مﻮﻠﯾﺮﭙﺳوزآ دﺮﺑرﺎﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ يﺮﮕﯾد ﺪﺣﺎﺗارنژوﺮﺘﯿﻧدﺮﺑرﺎﮐ ﺪﺻرد50
ﺪﻫدﺶﻫﺎﮐ ويدر)
نارﺎﮑﻤﻫ
1996
ﺶﻫوﮋﭘﻞﮐرد .(
هﺪﻨﻨﮐنﺎﯿﺑيرﺎﯿﺴﺑيﺎﻫ
رﺎﺛآ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺮﺑ ﺮﻔﺳوﺰﯾر رد ﺎﻫ يﺮﺘﮐﺎﺑ رﻮﻀﺣ ﺺﺧﺎﺷ
ﻫﺎﯿﮔ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ يﺎﻫ نﺎ
ﺖﺳا ﻪﮐ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ،
ﺴﺑناﺪﻨﻤﺸﻧاد ﻪﻄﺑار يرﺎﯿ
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ومﻮﻠﯾﺮﭙﺳوزآﺎﺑهﺎﯿﮔ
،هﺎﯿﮔ ﺪﺷر ﺮﺑ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﯿﻔﻣ رﺎﺛآ ﺚﯿﺣ زا ار ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزا مﻮﮕﻟ ﯽﺘﺴﯾﺰﻤﻫ ﺎﺑ سﺎﯿﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﯽﻣ مﻮﯿﺑوﺰﯾر-
ﺪﻨﻧاد ﺐﻫوورﺎﮑﻧﺎﺷﺎﺟ) 2004
.(
ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا زا فﺪﻫ
، ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺶﻫﺎﮐ
دﻮﮐ ﺎﺑ نآ ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
، ﯽﺳرﺮﺑ
دﻮﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
ﺮﮑﻠﻤﻋﺮﺑ ﺪﺠﻨﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و د
ﺖﯾﺎﻬﻧردو ﺮﯿﺛﺎﺗﺖﺤﺗلآهﺪﯾانژوﺮﺘﯿﻧدﻮﮐ ناﺰﯿﻣﻦﯿﯿﻌﺗ
ﺪﺠﻨﮐدﺮﮑﻠﻤﻋﺶﯾاﺰﻓاﺖﻬﺟﯽﺘﺴﯾزدﻮﮐ ﺖﺳاهدﻮﺑ
.
ﺎﻫشوروداﻮﻣ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا
ﯽﻃ نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ ﻪﻋرﺰﻣ رد 1388
ﯽﺷزﻮﻣآ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ-
دﺰﯾ نﺎﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻃ)
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ لﻮ ضﺮﻋ و ﻪﺟرد 54
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ عﺎﻔﺗراو ﻪﺟرد 31
ﺎﯾرد ﺢﻄﺳزاﺮﺘﻣ 1220 (
ﺪﺷ اﺮﺟا ياراد هدﺎﻔﺘﺳادرﻮﻣكﺎﺧ .
67 /
pH= 7
، ﻦﺑﺮﮐ
ﯽﻟآ ﻞﮐ
112 /
ﺪﺻرد0
دﻮﺑﯽﻨﺷ،ﯽﻣﻮﻟﺖﻓﺎﺑو ﻦﯿﻣز.
ﺲﭘ
ﺪﺷيﺪﻨﺑ تﺮﮐ،ﺢﯿﻄﺴﺗوندز ﻢﺨﺷ ويزﺎﺳ هدﺎﻣآزا
.
ﺰﯿﻧ ﺎﻫ تﺮﮐ دﺎﻌﺑا
×5
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺮﺘﻣ 3
ضﺮﻋ .
تﺮﮐ ﻦﯿﺑيﺎﻫﺪﻨﺑ زايﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ياﺮﺑ ﯽﻋﺮﻓ وﯽﻠﺻا يﺎﻫ
تﺮﮐﻪﺑدﻮﮐﺖﺸﻧ ﺐﯿﺗﺮﺗﻪﺑروﺎﺠﻣيﺎﻫ
ود و ﮏﯾ ردﺮﺘﻣ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ ﺰﯿﻧ ﺎﻫراﺮﮑﺗ ﻦﯿﺑ ﻞﺻاﻮﻓ .
ود ﺮﺘﻣ ﻦﯿﻌﻣ
ﺪﺷ دﻮﮐ ﺰﯿﻧ ﺖﺷﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ .
ﺮﻔﺴﻓ
)
رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 100
رﺎﺘﮑﻫ كﺎﺧ ﺶﯾﺎﻣزآ و ﺪﺠﻨﮐ زﺎﯿﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ (
ﺷهداد ﻦﯿﻣزﻪﺑ ﺪ
ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺖﯿﻠﭙﺳاترﻮﺻ ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ.
كﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ
ﺪﺷاﺮﺟا ﺪﺠﻨﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا .
باراد) -
و ﺖﻓﺮﯿﺟ ،14
يدﺰﯾ تﺮﮐ رد (
دﻮﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ و ﯽﻠﺻا يﺎﻫ
نژوﺮﺘﯿﻧ هروا)
ﺢﻄﺳﻪﺳرد ( )
،0
و25
دﻮﮐمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ50
ﻧ رﺎﺘﮑﻫردنژوﺮﺘﯿ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐو (
ﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﻦ
يوﺎﺣ)
ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزا مﻮﮐﻮﮐﻮﺋوﺮﮐ
،1
ﺲﯿﻠﯿﺟآ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزا
،2
مﻮﯿﻠﯾﺮﭙﺳوزآ ﺲﻨﻠﯾزاﺮﺑ
و 3
موﺮﻓﻮﭙﯿﻟمﻮﯿﻠﯾﺮﭙﺳوزآ
(4
رد
ود ﺢﻄﺳ ترﻮﺻﻪﺑرﺬﺑﻪﺑدﻮﮐﺢﯿﻘﻠﺗودﻮﮐﺢﯿﻘﻠﺗمﺪﻋ)
1Azotobacter Chroococcum
2 Azotobacter agillis
3Azospirillum brasilense
4Azospirillum lipoferum
لﺎﻣرﺬﺑ تﺮﮐ رد (
ﺪﻧﺪﺷ ظﺎﺤﻟ ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ تﺮﮐ ﺮﻫ رد .
ﯽﻋﺮﻓ ﺶﺷ لﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺷﺎﮐ ﻂﺧ ﺞﻨﭘ
ﻞﺻاﻮﻓ ﻪﺑ و ﺮﺘﻣ
5 /
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺮﺘﻣ 0
روﺬﺑ ، ندﺮﮐ لﺎﻣرﺬﺑ ﺖﻬﺟ.
هداد راﺮﻗ ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ ﻪﻈﻔﺤﻣ رد ﺖﺷﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ زور ﮏﯾ مزﻻ راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ ﺲﭙﺳ و ﺪﺷ
) 5 /
ﺮﺘﯿﻟ 0
ياﺮﺑ رﺬﺑمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 9
ﻞﻣﺎﮐ رﻮﻃﻪﺑوﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿانآ ﻪﺑ (
ﺪﺷطﻮﻠﺨﻣ دﻮﮐ ﺎﺑروﺬﺑ رﺎﺒﻧا رد دﻮﮐ ﻪﺑ ﻪﺘﺸﻏآ روﺬﺑ .
ﯾﺎﺳًﻼﻣﺎﮐ ﯽﻄﯿﺤﻣرد يزروﺎﺸﮐتﺎﻘﯿﻘﺤﺗﺰﮐﺮﻣ رودوﻪ
تﺪﻣ ﻪﺑ و ﺪﺷ ﻦﻬﭘ ﺰﯿﻤﺗ نﻮﻠﯾﺎﻧ يور ﺮﺑ بﺎﺘﻓآ زا
12
ﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻞﻣﺎﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﻋﺎﺳ ﻢﻫدرﺎﻬﭼ ﺦﯾرﺎﺗ رد .
ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﺑ روﺬﺑ ﺖﺸﮐ هﺎﻣﺮﯿﺗ
5 -
ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ زا ﺮﺘﻤﯿﺘﻧﺎﺳ 6
ا يرﺎﯿﺑآ زور نﺎﻤﻫ ردو ﺪﺷ مﺎﺠﻧاﻒﯾدر يور رد لو
شور)
ﯽﺑﺎﻗﺮﻏ ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺰﯿﻧ (
ﺰﯿﻧ ﺪﻌﺑ زور ﻪﺳ .
مود يرﺎﯿﺑآ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
ﻔﻫ ﺪﻌﺑ ﻪﺑ نآ زا و رﺎﺒﮑﯾ يا ﻪﺘ
ﺎﻫيرﺎﯿﺑآ ﺻ
ﺖﻓﺮﮔترﻮ نژوﺮﺘﯿﻧﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷدﻮﮐﺮﯾدﺎﻘﻣ .
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ رد ﻂﯿﺴﻘﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ
،ﺖﺷﺎﮐ زا ﺲﭘ)
لﻮﺴﭙﮐنﺪﺷﺮﭘنﺎﻣز ياﺪﺘﺑاو ﯽﻫدﻞﮔﻪﻠﺣﺮﻣﻞﯾاوا ﺎﻫ
(
ﻒﯾدررﺎﻨﮐرديراﻮﻧترﻮﺻﻪﺑ ﺖﻓﺮﮔراﺮﻗﺖﺷﺎﮐيﺎﻫ
.
ﺖﻔﻫ هﺎﻣنﺎﺑآردﺖﺷادﺮﺑزاﻞﺒﻗ ﻪﺘﻔﻫﮏﯾ رﻮﻃﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ
يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ ماﺪﻗا و بﺎﺨﺘﻧا تﺮﮐ ﺮﻫ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ و ﺪﺷ ﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا ﻞﯿﺒﻗ زاﯽﺗﺎﻔﺻ ﻪﻠﯿﺳﻮﺑيﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا)
ﺶﮐ ﻂﺧ ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ،(
ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ شرﺎﻤﺷ)
داﺪﻌﺗ ،(
ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﺴﭙﮐ شرﺎﻤﺷ)
لﻮﺴﭙﮐ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،( )
20
بﺎﺨﺘﻧاﯽﻓدﺎﺼﺗرﻮﻃ ﻪﺑﻪﺗﻮﺑﺮﻫردلﻮﺴﭙﮐ رﺬﺑاﺪﻌﺗو
نآرد ناﻮﻨﻋﻪﺑﺎﻬﻧآ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣﺖﯾﺎﻬﻧردوﺪﺷشرﺎﻤﺷﺎﻫ
لﻮﺴﭙﮐ رد رﺬﺑ داﺪﻌﺗ ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ
ﺪﺷ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا (
رد .
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣﺖﯾﺎﻬﻧ ﺖﺳدﻪﺑداﺪﻋا
نآﺺﺧﺎﺷناﻮﻨﻋﻪﺑهﺪﻣآ
رﻮﻈﻨﻣ تﺮﮐ ﺪﺷ
ﺦﯾرﺎﺗ رد .
ﺮﺛا فﺬﺣ زا ﺲﭘ نﺎﺑآ 14
ﺪﺣاو ﺮﻫ ﺖﺷﺎﮐ طﻮﻄﺧ ﻂﺳو ﻒﯾدر ود ،ﻪﯿﺷﺎﺣ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﺖﺣﺎﺴﻣ)
5 /
ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ 2
ﺗ ﻪﺑ داﺪﻌ ﻪﺗﻮﺑ 50
(
ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ و بﺎﺨﺘﻧا ﺎﻫ ﻪﺗﻮﺑ .
ياﺮﺑ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ
رﺎﺒﻧا ﻪﺑ و هﺪﺷ هداد راﺮﻗ ﯽﻧﻮﮔ ﻞﺧاد رد ﻪﻧاد شﺰﯾر تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﻞﻘﺘﻨﻣ دﻮﺑ ﻪﯾﻮﻬﺗ هﺎﮕﺘﺳد ﻪﺑ ﺰﻬﺠﻣ ﻪﮐ
ﺪﻧﺪﺷ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ياﺮﺑ ﺰﯿﻧ رﺎﺒﻧا رد .
مﺎﻤﺗ ﯽﮔدز ﮏﭙﮐ
ﻪﯾﺎﭘيورﺮﺑﺎﻫﯽﻧﻮﮔ ﺮﯾزردﺎﺗﺪﺷهدادراﺮﻗﯽﺑﻮﭼيﺎﻫ
نآ ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑنﺎﯾﺮﺟلﺎﺣرداﻮﻫ ﮏﺸﺧزاﺲﭘ ﺖﯾﺎﻬﻧرد .
هدادنﺎﮑﺗ تﺪﺷ ﻪﺑ ﯽﻧﻮﮔ نﺎﻤﻫﻞﺧاد ردﺎﻫ ﻪﺗﻮﺑ ،نﺪﺷ ﺪﻧﻮﺷ جرﺎﺧ ﺎﻫ لﻮﺴﭙﮐ زا ﻞﻣﺎﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ رﺬﺑ ﺎﺗ ﺪﺷ
.
هﺎﮕﺘﺳدزا هدﺎﻔﺘﺳاﺎﺑﻪﻧاد راﺰﻫ نزو يﺮﯿﮔهزاﺪﻧا ياﺮﺑ ﺗ رﺬﺑ ﺮﮕﺷرﺎﻤﺷ داﺪﻌ
و شرﺎﻤﺷ ﺎﻫ ﻪﻧاد زا ﺎﺗ 1000
ﺪﯾدﺮﮔﻦﯾزﻮﺗﺲﭙﺳ هزاﺪﻧاﺰﯿﻧﺎﻫرﺬﺑوﺎﻫﻪﺗﻮﺑﻞﮐنزو .
ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ و ﺪﺷ يﺮﯿﮔ ﺪﺷ ﻪﻠﺴﮐﻮﺳ شور ﻪﺑ ﻦﻏور ﺪﺻرد يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا .
ﯽﻨﯿﺴﺣ) 1373
هﺪﮑﺸﻧاد رﻮﯿﻃ و ماد هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد (
ﺪﺷمﺎﺠﻧاناﺮﻬﺗسرﺪﻣﺖﯿﺑﺮﺗهﺎﮕﺸﻧاديزروﺎﺸﮐ ﺖﻬﺟ.
نژوﺮﺘﯿﻧ ﺪﺻرد اﺪﺘﺑا ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا رد
ﺎﺑدﺰﯾيزروﺎﺸﮐتﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣكﺎﺧوبآ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ لاﺪﻠﺠﮐ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻨﯿﺴﺣ)
1373
يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا (
ﺪﺷ ﺮﯾزلﻮﻣﺮﻓزاهدﺎﻔﺘﺳاﺎﺑﻦﯿﺌﺗوﺮﭘﺪﺻرد،نآزاﺪﻌﺑ .
ﺪﺷﻪﺒﺳﺎﺤﻣ رﻮﭘﻪﺟاﻮﺧ) :
1383 .(
3 /
×5
نژوﺮﺘﯿﻧﺪﺻرد
= ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘﺪﺻرد
ﻊﻤﺟ زا ﺲﭘ هداد يروآ
،ﺎﻫ نآ ﺎﻫ راو ار مﺮﻧ د راﺰﻓا
Excel مﺮﻧ ﻪﻠﯿﺳﻮﺑ ﺲﭙﺳ و هدﻮﻤﻧ راﺰﻓا
ﻪﯾﺰﺠﺗ SAS
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يرﺎﻣآ زآ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﺎﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .
نﻮﻣ
ﺪﺷمﺎﺠﻧاﻦﮑﻧاد
.
ﺚﺤﺑوﺞﯾﺎﺘﻧ
ﯽﻣﺎﻤﺗﺮﺑ،ﻢﻗرﺮﺛاﻪﮐدادنﺎﺸﻧﺲﻧﺎﯾراوﻪﯾﺰﺠﺗﺞﯾﺎﺘﻧ ﺢﻄﺳردﻪﻧاد ﻦﻏور ﺪﺻردﺰﺟﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣتﺎﻔﺻ
ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﯽﻨﻌﻣ
راد دﻮﺑ لوﺪﺟ) 1
دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا .(
تﺎﻔﺻﯽﻣﺎﻤﺗﺮﺑنژوﺮﺘﯿﻧﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻦﻏورﺪﺻردﺰﺟﻪﺑ)
ﺖﺷادﺮﺑﺺﺧﺎﺷو ﺮﺛا (
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺷاد لوﺪﺟ) 1
ﺢﯿﻘﻠﺗ .(
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐ تﺎﻔﺻﯽﻣﺎﻤﺗﺮﺑ ﺰﯿﻧروﺬﺑﻪﺑﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ
ﯽﺳرﺮﺑدرﻮﻣ ﺖﺷادﺮﺑﺺﺧﺎﺷوﻦﻏورﺪﺻردﺰﺟﻪﺑ)
(
ﺮﺛا ﯽﻨﻌﻣ راد ي ﺖﺷاد ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺢﻄﺳ رد لوﺪﺟ)
1 .(
ﺘﺧا و ﮏﯿﻟﺎﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ مﺎﻗرا نﺎﯿﻣ رد ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا فﻼ
نارﺎﮑﻤﻫ
) 1988 (
ﻪﮐدرادﺖﻘﺑﺎﻄﻣ
ﻦﯾا فﻼﺘﺧا عﺎﻔﺗرا
ﺮﯾدﺎﻘﻣ زاهدﺎﻔﺘﺳا رد ﻒﻠﺘﺨﻣ مﺎﻗرا ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يدﻮﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا .
ترﻮﺻﻪﺑار ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﯽﻨﻌﻣ
راد ي ﻦﯾاﻪﮐداد ﺶﯾاﺰﻓا
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻧاﺮﺤﺑ و يﺪﻤﺣا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ
) 1388
ﮏﯿﻟﺎﻣ و (
نارﺎﮑﻤﻫو
) 2003
دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ (
لوﺪﺟ) 1
دﺮﺑرﺎﮐ .(
50
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
) 40 / 136
ﯽﺘﻧﺎﺳ (
ﺪﺷ ﺐﺟﻮﻣ ار ﺮﺘﻣ لوﺪﺟ)
3 .(
ﻊﻗاو رد
درﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯿﻣﺄﺗ ﺐﺒﺳ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و هﺪﺷ هﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ نﺪﺷ ﺪﻨﻠﺑ و ﻢﯿﺴﻘﺗ
لﻮﻠﺳ ددﺮﮔ ﯽﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ رﻮﭘ ﻪﺟاﻮﺧ)
1383
ﺢﯿﻘﻠﺗ .(
رﻮﻃ ﻪﺑ ار ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺰﯿﻧ ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ ﯽﻨﻌﻣ راد ي داد ﺶﯾاﺰﻓا لوﺪﺟ)
4
و رﺎﻣﻮﮐ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ (
نارﺎﮑﻤﻫ
) 2009
درادﺖﻘﺑﺎﻄﻣ (
ﯽﻣﻪﮐﯽﻤﻬﻣﻞﯾﻻدزا.
ناﻮﺗ
عﺎﻔﺗرا ﺶﯾاﺰﻓا رد ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ ياﺮﺑ ﻪﺗﻮﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻫدﻮﮐ ﻦﯾا فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﻦﯾا دﺮﻤﺷﺮﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﺮﻣا ﻦﯾا ﻪﮐ هﺪﺷ ﺎﻫ هﺮﮕﻧﺎﯿﻣ لﻮﻃ نﻮﻣرﻮﻫﺪﯿﻟﻮﺗﮏﯾﺮﺤﺗ ﻦﯾاﻂﺳﻮﺗهﺪﺷﺪﯿﻟﻮﺗﯽﻫﺎﯿﮔيﺎﻫ
ﺪﺷﺎﺑﺎﻫدﻮﮐ نارﺎﮑﻤﻫورﻮﭘﻦﺴﺣ )
1389
ﺮﺑ ﻢﻗرﺮﺛا .(
ﻪﺗﻮﺑردلﻮﺴﭙﮐداﺪﻌﺗ ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺪﺷ لوﺪﺟ) 1
ﺞﯾﺎﺘﻧﺎﺑﻪﮐ (
ﻫناﺮﮕﯾد ﺖﺷادﯽﻧاﻮﺨﻤ
ﯽﯾﺎﺑﺎﺑوﯽﻧاﺮﺤﺑ)
يﺪﻤﺣا،1386
ﯽﻧاﺮﺤﺑ و نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘ ﻦﺴﺣ و1388
1389
ﺎﺑ .(
ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﺴﭙﮐ داﺪﻌﺗ ﯽﻓﺮﺼﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ترﻮﺻ ﯽﻨﻌﻣ راد ي ﺶﯿﭘ ﻪﮐ ﯽﺠﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا
درادﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ دﻮﺑهﺪﺷنﺎﯿﺑ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘﻂﺳﻮﺗﻦﯾازا ﯽﯾﺎﺑﺎﺑوﯽﻧاﺮﺤﺑ)
ﺤﺑويﺪﻤﺣا،1386
ﯽﻧاﺮ ﮏﯿﻟﺎﻣ،1388
نارﺎﮑﻤﻫو نارﺎﮑﻤﻫوﺎﻣرﺎﺷ،2003
1996
دﻮﮐدﺮﺑرﺎﮐ .(
ﯽﺸﯾاﺰﻓاﺮﺛاﺰﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﯽﻨﻌﻣ
راد ي لﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳرد
ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺖﺷاد ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﺴﭙﮐ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ
لوﺪﺟ) 1 (
نارﺎﮑﻤﻫ ورﻮﭘﻦﺴﺣﺞﯾﺎﺘﻧﺎﺑﻪﮐ
) 1389
درادﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ( .
ﺑ ﺰﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا داﺪﻌﺗ ﺮ
ﻪﺗﻮﺑردلﻮﺴﭙﮐ ﯽﻨﻌﻣ
راد دﻮﺑ لوﺪﺟ) 1
داﺪﻌﺗﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ .(
ﮐ لﻮﺴﭙ
) 78 / 223
باراد رﺎﻤﯿﺗ رد ( -
دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ،14
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐورﺎﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ50
ﺪﻣآﺖﺳدﻪﺑﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﻞﮑﺷ)
1
ﻪﺗﻮﺑردلﻮﺴﭙﮐداﺪﻌﺗ .(
ﯽﻣبﻮﺴﺤﻣ ﺪﺠﻨﮐدﺮﮑﻠﻤﻋﯽﻠﺻاياﺰﺟازا دﻮﺷ
رﺎﮑﻧﺎﻣ)
ﮑﻤﻫ و نارﺎ
1996
رد لﻮﺴﭙﮐ داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا تاﺮﺛا زا (
ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ دﺎﯾدزا ﻪﺗﻮﺑ ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ دﺮﮑﻠﻤﻋ رد يدﺎﯾز ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ .
ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺶﯾاﺰﻓا مﺎﻗرا مﺎﻤﺗ رد ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺷاد لوﺪﺟ) 1
فﺮﺼﻣ ﻪﺑ مﺎﻗرا ﺶﻨﮐاو ﯽﻟو (
نﺎﺴﮑﯾ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ دﻮﺒﻧ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ ﺢﯿﻘﻠﺗ .
ﻪﺧﺎﺷداﺪﻌﺗ ﺰﯿﻧﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ رﻮﻃﻪﺑار ﯽﻋﺮﻓيﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ -
راد ي داد ﺶﯾاﺰﻓا لوﺪﺟ)
4
ونژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا .(
ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ راد
دﻮﺑ لوﺪﺟ) 1
ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ .(
ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
) 88 / 15 (
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷدﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ،ﺖﻓﺮﯿﺟ رﺎﻤﯿﺗرد ردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 50
ﺖﺳد ﻪﺑ ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ و رﺎﺘﮑﻫ ﺪﻣآ ﻞﮑﺷ) 2
ﯽﺗرﻮﻣ نﺎﻨﮔ .(
) 1992
زا ﻪﮐ دﻮﻤﻧ شراﺰﮔ (
ﺪﻨﭼمﺎﻗراردﺪﺠﻨﮐدﺮﮑﻠﻤﻋﺮﺑﺮﺛﺆﻣيﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ﻪﺧﺎﺷ ﺖﺳا ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻊﻗاو رد .
ياﺮﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏداﻮﻣ ندﻮﺑ ﻢﻫاﺮﻓ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ تاﺮﺛا ﺷ ﻦﯾا دﻮﺟو ،هﺎﯿﮔ ﯽﺸﯾاز و ﯽﺸﯾور رﺎﺘﺧﺎﺳيﺮﯿﮔ ﻞﮑ داﺪﻌﺗ و ﻻﺎﺑ يا ﻪﻨﯾﺰﺒﺳ ﻢﺠﺣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ داﻮﻣ
ﻪﺧﺎﺷ دﻮﺷ ﯽﻣﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻋﺮﻓيﺎﻫ راﺰﻫنزوﺮﺑ ﻢﻗرﺮﺛا .
ﻪﻧاد ﯽﻨﻌﻣ راد دﻮﺑ لوﺪﺟ) 1
و (
نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ
ﺶﯾاﺰﻓاﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ﯽﻨﻌﻣ
راد ي ﺖﻓﺎﯾ لوﺪﺟ) 2
ﺎﺑ ﻪﮐ (
ﮑﻤﻫ و ﮏﯿﻟﺎﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ نارﺎ
) 2003
نارﺎﮑﻤﻫ و اﺮﺗﺎﭘ و (
) 2005
نارﺎﮑﻤﻫ و رﺎﮑﻧﺎﻣ ،( )
1996
ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ( .
ﺮﺛا ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻨﻌﻣ
راد ي
لﺎﻤﻋا ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ﺮﺑ ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﺪﻨﮐ لوﺪﺟ) 1
ﺎﺑهﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑﺞﯾﺎﺘﻧﺰﯿﻧ ﺮﻈﻧﻦﯾا زاﻪﮐ (
نارﺎﮑﻤﻫ و ﮏﯿﻧ يدﺎﺠﺳ ﺞﯾﺎﺘﻧ
) 1389
ﻄﻣ (
دراد ﺖﻘﺑﺎ
.
داﻮﻣ نﺎﯾﺮﺟ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ًﺎﻤﯿﻘﺘﺴﻣ ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ﺖﺳاﯽﻧﺎﺸﻓاهدﺮﮔزاﺪﻌﺑيﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺪﻨﻧاﻮﺗﯽﻣداﻮﻣﻦﯾا .
هﺮﯿﺧذ داﻮﻣ دﺪﺠﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﺎﯾ و هﺎﯿﮔ يرﺎﺟ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ زا ﻪﻗﺎﺳ رد هﺪﺷ ﺪﻧﻮﺷ ﻦﯿﻣﺄﺗ ﺎﻫ لﻮﺴﭙﮐ ﺎﯾ و ﺎﻫ گﺮﺑ ،ﺎﻫ
ﯽﻧاﺮﺤﺑ و يﺪﻤﺣا) 1388
راﺰﻫ نزو ﺶﯾاﺰﻓا .(
ﺎﺑ ﻪﻧاد
ﻪﺟﻮﺗ لﻮﻃ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ هرود
ﻪﯿﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﻧاد نﺪﺷ ﺮﭘ
يﺮﺘﮐﺎﺑﺮﯿﺛﺄﺗﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺪﻧاﻮﺗﯽﻣ وهدﻮﺑ هﺪﻨﻫدﺶﯾاﺰﻓايﺎﻫ
هﺮﯿﺧذيﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓداﻮﻣراﺪﻘﻣﺶﯾاﺰﻓاﻖﯾﺮﻃزاهﺎﯿﮔﺪﺷر ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻧاد نﺪﺷ ﺮﭘ تﺪﻣ لﻮﻃ رد هﺪﺷ و يﺮﺒﮐا)
نارﺎﮑﻤﻫ
1388
ﻞﺑﺎﻗ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا .(
ﺎﻫدﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﻠﯿﺳﻮﺑ سﺮﺘﺳد يﺎﻫدﻮﮐ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ي
نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ يدﺎﯾز ﺪﺣ ﺎﺗ ﺖﺳا ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ راﺰﻫ دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﻧاد ﺮﺛا ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ﺶﯾاﺰﻓا .
دﻮﮐزاهدﺎﻔﺘﺳا يﺎﻫ
يﺮﺒﮐاﺞﯾﺎﺘﻧﺎﺑﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ نارﺎﮑﻤﻫو
) 1388
و (
وﺮﯿﻫزﻦﯿﻨﭽﻤﻫ نارﺎﮑﻤﻫ
) 1998
ﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ (
دراد ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ .
ﺪﺳر يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻣ يﺎﻫ دﻮﮐ رد دﻮﺟﻮ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ مﻮﯿﻠﯿﭙﺳوزآ و ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزا)
ﯽﻣ (
رﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
،نژوﺮﺘﯿﻧ بﺬﺟ ﺶﯾاﺰﻓاﻪﻠﯿﺳﻮﺑ هﺎﯿﮔ ﺪﺷريور ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ نﻮﻣرﻮﻫﻮﺘﯿﻓ ﺰﺘﻨﺳ وﺎﻫ
لﻼﺤﻧا ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺪﯿﻔﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ
نارﺎﮑﻤﻫ و نﺎﻣﺮﻫ) 2008
رد ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋﺮﺑ ﻢﻗر ﺮﺛا .(
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ دﻮﺑ راد
لوﺪﺟ) 1
ﻪﺑ (
رﻮﻃ ﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑﻪﮐي
) 08 / 1173
ردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ (
ﻢﻗرردرﺎﺘﮑﻫ راد
ب
-
ﺪﻣآﺖﺳدﻪﺑ14
لوﺪﺟ) 2
ﻞﮐرد.(
داﺪﻌﺗوﻪﺗﻮﺑعﺎﻔﺗرا يارادﺖﻓﺮﯿﺟﻢﻗر ﻪﺧﺎﺷ
ﯽﻋﺮﻓيﺎﻫ
ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد دﻮﺑ يﺮﺘﺸﯿﺑ باراد ﻢﻗر
-
داﺪﻌﺗ ياراد 14
،ﻪﺗﻮﺑ ردلﻮﺴﭙﮐ
،ﻪﻧادراﺰﻫ نزو ﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺺﺧﺎﺷوﻪﻧاد د
ﻮﺑيﺮﺘﺸﯿﺑﺖﺷادﺮﺑ ﺮﻈﻧ ﻪﺑﻪﮐد
ﯽﻣ ﺪﺳر ﻦﯾا ﺖﺒﺴﻧﻢﻗر
داﻮﻣ صﺎﺼﺘﺧا رد يﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﺖﻓﺮﯿﺟ ﻪﺑ ﻪﺑ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
دراد يدﺎﺼﺘﻗا دﺮﮑﻠﻤﻋ نژوﺮﺘﯿﻧدﻮﮐ ﺮﺛا .
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻨﻌﻣ
راد دﻮﺑ لوﺪﺟ) 1
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ (
ﯽﻧاﺮﺤﺑ و يﺪﻤﺣا
) 1388
،(
ﯽﻧاﺮﺤﺑ و
ﯽﯾﺎﺑﺎﺑ
) 1386
،(
ﯽﻧاﺮﺤﺑ و يﺮﭘﺎﭘ
) 1384
نارﺎﮑﻤﻫ و ﮏﯿﻟﺎﻣ ،( )
2003 ( ،
نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺸﺒﺤﻟا
) 2007
ﻦﺴﺣ ،(
نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘ
) 1389
نارﺎﮑﻤﻫ و ﮏﯿﻧ يدﺎﺠﺳ و ( )
1389
ﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ (
دراد ﯽﻣ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ .
ﺪﺷر ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺰﯿﻧوﻪﻗﺎﺳ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳﺮﺘﺸﯿﺑماود وشﺮﺘﺴﮔ،ﯽﺸﯾور دﻮﺷ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﺧﺎﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ
.
ﺘﯿﻧﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐدﺮﺑرﺎﮐ ردﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋيورﻦﯿﺴﮐوﺮ
ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺪﺻردﮏﯾ ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺖﺷاد لوﺪﺟ) 1 (
ﻦﯾاﻪﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ نارﺎﮑﻤﻫوﮏﯿﻧ يدﺎﺠﺳ ﺞﯾﺎﺘﻧﺎﺑ
) 1389 (
ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ دراد
لوﺪﺟ .
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﻫ
دادنﺎﺸﻧ ﻪﮐ
لوﺪﺟ 2
ﮑﻠﻤﻋيﺎﻬﻨﯿﮕﻧﺎﯿﻣﻪﺴﯾﺎﻘﻣ-
ﺪﺠﻨﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣمﺎﻗراردﯽﻋارزتﺎﻔﺻﺮﯾﺎﺳوﻪﻧاددﺮ
عﺎﻔﺗرا ﻢﻗر ﻪﺗﻮﺑ cm) (
داﺪﻌﺗ ردلﻮﺴﭙﮐ
ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ
ﻪﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﯽﻋﺮﻓ رﺬﺑداﺪﻌﺗ
رد لﻮﺴﭙﮐ نزو
ﻪﻧادراﺰﻫ g) (
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد kg/ha) (
ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ
(%)
ﻦﻏور
(%)
ﻦﻏوردﺮﮑﻠﻤﻋ
kg/ha) (
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
(%)
باراد b
21 /
a 128 42 /
b 124 83 /
a 8 30 /
a 70 99 /
a 2 08 /
a 1173 42 /
a 23 76 /
a 50 74 /
a 600 45 / 20
ﺖﻓﺮﯿﺟ a
94 /
b 133 47 /
a 107 10 /
a 10 42 /
b 67 76 /
b 2 01 /
b 965 52 /
a 17 83 /
b 50 89 /
b 492 32 / 19
ﯽﻣﻮﺑ b
831 /
a 117 36 /
c 125 57 /
b 6 31 /
a 59 94 /
b 2 82 /
b 886 61 /
a 17 41 /
b 51 61 /
b 451 64 / 19
هداد ﺘﺳﺮﻫردكﺮﺘﺸﻣفوﺮﺣﺎﺑيﺎﻫ ﯽﻨﻌﻣفﻼﺘﺧاﺪﻗﺎﻓ نﻮ
ﺪﻨﺘﺴﻫﺪﺻردﺞﻨﭘلﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳردﻦﮑﻧادنﻮﻣزآسﺎﺳاﺮﺑراد .
لوﺪﺟ 3
نژوﺮﺘﯿﻧدﻮﮐﺮﯿﺛﺄﺗﺖﺤﺗﺪﺠﻨﮐمﺎﻗراﯽﻋارزتﺎﻔﺻﺮﯾﺎﺳوﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋيﺎﻬﻨﯿﮕﻧﺎﯿﻣﻪﺴﯾﺎﻘﻣ-
نژوﺮﺘﯿﻧدﻮﮐ kg/ha) (
عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ cm) (
داﺪﻌﺗ لﻮﺴﭙﮐ
ﻮﺑرد ﻪﺗ داﺪﻌﺗ ﻪﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﯽﻋﺮﻓ داﺪﻌﺗ
ردرﺬﺑ لﻮﺴﭙﮐ نزو
ﻪﻧادراﺰﻫ g) (
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد kg/ha) (
ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ
(%)
ﻦﻏور
(%)
ﻦﻏوردﺮﮑﻠﻤﻋ
kg/ha) (
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
(%)
ﺮﻔﺻ c
14 / 105
c 25 / 73
c 60 / 5
c 92 / 58
c 68 / 2
c 77 / 598
a 13 / 19
a 92 / 50
c 28 / 305
c 58 / 18
b 25 44 / 128
b 01 / 128
b 01 / 128
b 92 / 66
b 94 / 2
b 29 / 1082
a 36 / 19
a 49 / 51
b 99 / 557
b 85 / 19
a 50 40 / 136
a 84 / 155
a 90 / 10
a 20 / 71
a 07 / 3
a 86 / 1343
a 07 / 20
a 58 / 50
a 98 / 691
a 97 / 20
هداد ﯽﻨﻌﻣفﻼﺘﺧاﺪﻗﺎﻓ نﻮﺘﺳﺮﻫردكﺮﺘﺸﻣفوﺮﺣﺎﺑيﺎﻫ ﺪﻨﺘﺴﻫﺪﺻردﺞﻨﭘلﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳردﻦﮑﻧادنﻮﻣزآسﺎﺳاﺮﺑراد
.
لوﺪﺟ
4
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣﻪﺴﯾﺎﻘﻣ-
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐﺮﯿﺛﺄﺗﺖﺤﺗﺪﺠﻨﮐمﺎﻗراﯽﻋارزتﺎﻔﺻﺮﯾﺎﺳوﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋ يﺎﻫ
دﻮﮐ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ عﺎﻔﺗرا
ﻪﺗﻮﺑ cm) (
داﺪﻌﺗ لﻮﺴﭙﮐ ﻪﺗﻮﺑرد داﺪﻌﺗ
يﺎﻫﻪﺧﺎﺷ ﯽﻋﺮﻓ رﺬﺑداﺪﻌﺗ
لﻮﺴﭙﮐرد نزو
ﻪﻧادراﺰﻫ g) (
ﻪﻧاددﺮﮑﻠﻤﻋ kg/ha) (
ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ
(%)
ﻦﻏور
(%)
ﻦﻏوردﺮﮑﻠﻤﻋ
kg/ha) (
ﺗوﺮﭘ ﻦﯿﺌ
(%)
ﺢﯿﻘﻠﺗمﺪﻋ b
02 / 116
b 53 / 97
b 78 / 6
b 80 / 62
b 77 / 2
b 94 / 849
a 11 / 20
a 67 / 51
b 32 / 438
b 23 / 19
ﺢﯿﻘﻠﺗ a
63 / 130
a 5 / 140
a 21 / 10
a 56 / 68
a 0 / 3
a 67 / 1166
a 93 / 18
a 32 / 50
a 32 / 591
a 37 / 20
هداد ﯽﻨﻌﻣفﻼﺘﺧاﺪﻗﺎﻓنﻮﺘﺳﺮﻫردكﺮﺘﺸﻣفوﺮﺣﺎﺑيﺎﻫ ﻦﮑﻧادنﻮﻣزآسﺎﺳاﺮﺑراد
ﺪﻨﺘﺴﻫﺪﺻردﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳرد .
ﻞﮑﺷ
1
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ-
يﺎﻬﻨﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺮﺛا
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ دﻮﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ و دﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ مﺎﻗراﻪﺗﻮﺑردلﻮﺴﭙﮐداﺪﻌﺗﺮﺑ
ﺪﺠﻨﮐ
ﻞﮑﺷ
2
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ-
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ يﺎﻫ ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ دﻮﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ و دﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﻪﺧﺎﺷداﺪﻌﺗﺮﺑ
مﺎﻗراﯽﻋﺮﻓيﺎﻫ ﺪﺠﻨﮐ
ﻪـﻧاددﺮـﮑﻠﻤﻋﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ
) 4 / 1794 رﺎـﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ رد (
بارادرﺎﻤﯿﺗ
- 14
نژوﺮـﺘﯿﻧﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷدﻮـﮐدﺮﺑرﺎﮐﺎﺑ
) 50
رﺎــﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ ﻪــﺑﻦﯿﺴــﮐوﺮﺘﯿﻧﮏــﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮــﮐو (
دﺮﮑﻠﻤﻋﻦﯾﺮﺘﻤﮐوﺪﻣآﺖﺳد
) 6 /
رﺎـﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮﻠﯿﮐ454 (
برادرﺎــﻤﯿﺗﻪــﺑطﻮــﺑﺮﻣ
-
دﻮــﮐزاهدﺎﻔﺘــﺳامﺪــﻋو14
دﻮﺑﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐونژوﺮﺘﯿﻧﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻪﺑ .
ﯽﻣﺮﻈﻧ ﺪﺳر
بارادﻢﻗرﻪﮐ
- 14 دﻮـﮐ ﺶﻨﮐاوياراد
ردﯽﯾﻻﺎـﺑيﺮﯾﺬـﭘ
ﺖـﺳاﺮـﮕﯾدﻢـﻗرودﺎﺑﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
) ﻞﮑـﺷ
3 .(
ﻦـﯾاﻊـﻗاورد
دﻮـﮐزاهدﺎﻔﺘـﺳانﺎـﻣزردنآياﺰـﺟاودﺮﮑﻠﻤﻋﺶﯾاﺰﻓا
ﺖــﯿﻌﻤﺟدﻮــﺟوزاﯽــﺷﺎﻧﺪــﻧاﻮﺗﯽــﻣﮏــﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﺎــﻫ
ﺎـﺑروﺬـﺑﺢﯿـﻘﻠﺗﺮـﺛاﺮـﺑﺮﻔـﺳوﺰﯾرﺎﯾكﺎﺧردﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻓايﺎﻫ
ﻪـﺧﺮﭼدﺎـﺠﯾاﻪﻠﯿﺳﻮﺑﻪﮐﺪﺷﺎﺑﺪﺷرهﺪﻨﯾاﺰ
ﻦﺘﺧﺎﺳسﺮﺘﺳدﻞﺑﺎﻗوﯽﯾاﺬﻏداﻮﻣ نآ
ﺎﻫ
ﻆـﻔﺣﺶﯾاﺰﻓا،
نژﻮﺗﺎﭘﺎﺑﺖﺑﺎﻗرردﺪﺷرهرودلﻮﻃردﻪﺸﯾرﯽﺘﻣﻼﺳ -
ﺚـﻋﺎﺑﯽﯾاﺬـﻏداﻮـﻣبﺬـﺟﺶﯾاﺰـﻓاوﻪﺸـﯾرﯽﻫﺎﯿﮔيﺎﻫ
ﺪﻧﻮـﺷﯽـﻣهﺎـﯿﮔ ﺪﺷر
) نارﺎـﮑﻤﻫوﯽﺘﺴـﺋور
2006
زا .(
ﻞﻣﺎـﺷﻦﯿﺴـﮐوﺮﺘﯿﻧﮏـﯾژﻮﻟﻮﯿﺑدﻮﮐﻪﮐﺎﺠﻧآ
يﺮﺘﮐﺎـﺑود
رﺬﺑﻪﺑﺎﻫيﺮﺘﮐﺎﺑﻦﯾاﺢﯿﻘﻠﺗﺎﺑﺖﺳانژوﺮﺘﯿﻧهﺪﺘﺘﮐﺖﯿﺒﺜﺗ
ﻪـﻨﯿﻬﺑبﺬـﺟ،ﻪﺸـﯾرﺢﻄـﺳ،نژوﺮﺘﯿﻧﯽﺘﺴﯾزﺖﯿﺒﺜﺗناﻮﺗ
ﻦﯿﻣﺎـﺘﯾوﯽـﺧﺮﺑﺪﯿﻟﻮﺗوﯽﯾاﺬﻏﺮﺻﺎﻨﻋوبآ
ﺶﯾاﺰـﻓاﺎـﻫ
وهﺪـﺷﺖـﯾﻮﻘﺗهﺎﯿﮔﯽﻔﯿﮐوﯽﻤﮐﺪﺷرﻪﺠﯿﺘﻧردﻪﮐﻪﺘﻓﺎﯾ
ددﺮـﮔﯽـﻣنﺎـﯾﺎﻤﻧدﺮـﮑﻠﻤﻋﺶﯾاﺰﻓاترﻮﺻﻪﺑنآﻪﺠﯿﺘﻧ
.
ﻧ
ودردﻪـﻧاددﺮـﮑﻠﻤﻋﻪـﮑﻨﯾاﻪﺟﻮﺗﻞﺑﺎﻗوﻢﻬﻣرﺎﯿﺴﺑﻪﺘﮑ بارادﻢﻗر
- 14 ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷدﻮﮐزامأﻮﺗهدﺎﻔﺘﺳاويدﺰﯾو
ناﺰﯿﻣﻪﺑنژوﺮﺘﯿﻧ
25 دﻮـﮐﺢﯿـﻘﻠﺗورﺎـﺘﮑﻫردمﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
زاهدﺎﻔﺘـﺳارﺎـﻤﯿﺗزاﺮﺘﺸﯿﺑﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
50 دﻮـﮐمﺮ
