The Effect of Life Skills Training Based on the Holy Quran on the Negative Emotions, Life Quality and Life Orientation of Patients with Breast Cancer in Tehran

(1)

 Pizhūhish dar dīn va salāmat.2020;5(4): 7-19

 Journal Homepage: http://journals.sbmu.ac.ir/jrrh

Vol. 5, No. 4, Winter 2020

Pizhūhish dar dīn va salāmat

Journal of Research on Religion & Health

This work is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0).

7

Mehrdad Ekhtiary Sadegh¹ , Mohsen Imani Naeini²* , Mohammad Hassan MirzaMohammadi³

1- Department of Educational Sciences, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.

2- Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

3- Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran.

*Correspondence should be addressed to Mr. Mohsen Imani Naeini; Email: [email protected]

Article Info

Received: Aug 8, 2019 Received in revised form:

Sep 29, 2019

Accepted: Oct 12, 2019 Available Online: Dec 22, 2019

Keywords:

Cancer Emotional Life orientation Life skill Quality of life

https://doi.org/10.22037/jrrh.v5i4.18886

Abstract

Background and Objective: Cancer is the fourth most common chronic disease that has a negative effect on patients’ normal life and mental health. Therefore, the present study aimed to investigate the effectiveness of life skills training with Quranic approach on negative emotions, the quality of life and orientation toward life in patients afflicted by Breast Cancer in Tehran.

Methods: This was a quasi-experimental study with a pretest-posttest and control group design. The statistical population included all women with breast cancer selected from those referring to Kasra hospital in Tehran.

Based on the specified criteria for inclusion in the study and DASS, WHOQ-26 and LOT-R, life quality and orientation to life, patients with the highest scores were selected by convenience sampling and randomly assigned to experimental and control groups (n₁=n₂=15). The experimental group received eight 60-minute sessions of therapeutic intervention one session a week, while the control group received no intervention. The collected data was analyzed by descriptive statistics and multivariate analysis of covariance (MANCOVA). In this study, all the ethical considerations have been observed and no conflict of interest was reported by the authors.

Results: The results of the study showed that there was a significant difference between the experimental and control groups in reducing the negative emotions such as anxiety, depression and stress (P<0.05). The results further showed that there was a significant difference in quality of life scores and life orientation between the two groups (P<0.05).

Conclusion: Life skills training based on the Holy Quran combined with standard medical care had a beneficial effect on the psychological indicators and health of cancer patients and decreased their negative emotions.

Please cite this article as: Ekhtiary Sadegh M, Imani Naeini M, MirzaMohammadi MH. The Effect of Life Skills Training Based on the Holy Quran on the Negative Emotions, Life Quality and Life Orientation of Patients with Breast Cancer in Tehran. Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;

5(4): 7-19. https://doi.org/10.22037/jrrh.v5i4.18886

Background and Objective

Chronic diseases are the main cause of mortality today (1). Cancer is an example of a chronic disease characterized by abnormal cell deformation and loss of cell differentiation and has physical, psychological and

social consequences (2-5). Most people develop stress, depression and anxiety in the first months after getting a chronic illness. If these negative emotions persist, they will have a harmful effect on the patients' mental and physical health (1).

One of the variables affecting health and prevention in mental health of patients with chronic diseases is the quality of life and life orientation (6). Improving the

The Effect of Life Skills Training Based on the Holy Quran on the Negative Emotions, Life Quality and Life

Orientation of Patients with Breast Cancer in Tehran

Summary

(2)

. (CC BY 4.0) License

Attribution 4.0 International s

Creative Common This work is distributed under the terms of the

8 The Effect of Life Skills Training Based on the … Ekhtiary Sadegh, et al./Pizhūhish dar dīn va salāmat 2020; 5(4): 7-19

quality of life is one of the basic goals of treatment, and studies show that there is a relationship between quality of life and psychological problems (7, 8). The results of studies also show that life orientation is correlated with the adaptability of people in adverse conditions and enjoying better health conditions (9, 10).

Life orientation refers to individuals’ interpretation of life and includes the dimensions of optimism and pessimism (11, 12). Studies show that optimistic individuals are more likely to be able to deal with problems (13). When a chronic illness occurs, the family is affected, in addition to the patient. Therefore, there is a need to pay attention to psychological as well as the physical symptoms in these individuals (14).

One of the factors affecting the status of chronic patients is life skills (15).

Life skills include psychosocial, social and interpersonal skills that allow an individual to make informed decisions, establish appropriate relationships, develop their coping skills and their ability to live a good life in the present and future (16-18). Living skills based on the Qur'anic approach provide the opportunity for all-round improvement, and takes all dimensions of human development into account equally (19). In this approach, the goal is to improve individual and social life using Creator's worship (19- 22).

There are many psychological treatments available in addition to drug therapies for psychological disorders to improve life in cancer patients. But the existing psychological therapies have not been found to be successful in this regard. Therefore, the present study was conducted with the aim of "studying the effect of life skills training based on the Quranic approach on negative emotions, quality of life and life orientation in breast cancer patients".

Methods

Compliance with ethical guidelines: In order to adhere to research ethics and to protect the rights of the subjects, all subjects were given the necessary explanations regarding the purpose of the study and how it was implemented; They were also assured that the personal information obtained would be kept confidential and that the data released would be analyzed in a collective manner, with the privacy of the individual being kept private.

The study was quasi-experimental with a pretest and posttest experimental and control group design. Among women with breast cancer referring to the Kasra hospital in Tehran in 1396, 30 were selected using accessible and purposive sampling method. The experimental group included 15 and the control group 15 patients. The experimental group received eight sessions of Quranic life skills training for 1 hour, but the control group received no training. In this study, ethical considerations and entry and exit criteria were also observed. Data was collected using a short-form of the depression, anxiety and stress questionnaire (23), quality of life questionnaire (24) and life orientation questionnaire (25). The collected data were analyzed

using descriptive statistics and multivariate covariance.

Results

The mean age in the experimental and the control group was 44.21±10.06 and 44.41±10.62, respectively.

The results showed that in the experimental group, after intervention, the score related to the quality of life and life orientation increased and negative emotions score decreased. But there was no change in the scores of the control group. Before implementing covariance analysis, its preconditions were first observed.

The results of covariance analysis showed that life skills training with Quranic approach has a positive effect on negative emotions, quality of life and life orientation of patients with breast cancer.

Conclusion

The first finding of this study, in line with the results of previous studies (20, 22, 26), showed that the intervention improved the patients’ ability to reduce negative emotions. Breast cancer is the most common, deadliest, and, emotionally and psychologically, the most effective cancer among women (27). It can be stated that with this method of intervention, the patient sees herself connected to a spiritual power supply and increases her coping ability. Accordingly, she struggles on with hope rather than depression and anxiety.

Another finding of this study, in accordance with the results of previous studies (21, 22), was that the intervention had an impact on improving the quality of life and orientation toward life. It can be said that this intervention could successfully increase spirituality in patients, and as spirituality is correlated with purposefulness in life, the quality of life of cancer patients improved and their orientation to life improved due to optimism driven by trust and belief in God.

Acknowledgements

The authors thank and appreciate all those who contributed to this study.

Ethical Considerations

The Ethics Committee in Biomedical Research of Shahid Beheshti University of Medical Sciences has confirmed this research.

Funding

According to the authors, this research did not receive any specific grant from funding agencies in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

Conflict of interest

The authors declared no conflict of interest.

Authors' contributions

Introduction to Problem Statement and Article Writing:

First Author; Writing research methodology and participation in statistical analysis: Second Author;

Writing Discussion, Conclusion and Participation in Statistical Analysis: Third Author.

1. Mardani Hamule M, Shahraky Vahed A. The Assessment of Relationship between Mental Health and Quality of Life in Cancer Patients. Sci J Hamadan Univ Med Sci.

2009;16(2):33-8.

References

(3)

This work is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0).

Ekhtiary Sadegh, et al./ Pizhūhish dar dīn va salāmat 2020; 5(4): 7-19 The Effect of Life Skills Training Based on the …

9

2. Julkunen J, Gustavsson-Lilius M, Hietanen P. Anger expression, partner support, and quality of life in cancer patients. Journal of psychosomatic research. 2009;66(3):235- 44.

3. Palmen J, Fish M. Association between symptom distress and survival in out-patients seen in a palliative care. J Pain Symptom Manage. 2005;29(6):565-71.

4. Behrouz B, Khazaei H, Farhadi M, Mehrabi H.

Comparison of personality dimensions and problem-solving styles in patients with coronary heart disease, chronic low back pain and healthy people. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2014;17(2):131-41.

5. Hsiao H-W, Wu C-C, Lin M-C, Wang C-C, Chen VC-H, Hsiao H-P, et al., editors. Comprehensive risk factors, asthma control, and life quality pathways in adults with asthma: A structural equation modeling analysis. Allergy & Asthma Proceedings; 2016.

6. Al-Akour N, Khader YS, Shatnawi NJ. Quality of life and associated factors among Jordanian adolescents with type 1 diabetes mellitus. Journal of Diabetes and its Complications.

2010;24(1):43-7.

7. Faller H, Brähler E, Härter M, Keller M, Schulz H, Wegscheider K, et al. Unmet needs for information and psychosocial support in relation to quality of life and emotional distress: A comparison between gynecological and breast cancer patients. Patient education and counseling.

2017;100(10):1934-42.

8. Ochoa C, Casellas-Grau A, Vives J, Font A, Borràs J-M.

Positive psychotherapy for distressed cancer survivors:

Posttraumatic growth facilitation reduces posttraumatic stress. International Journal of Clinical and Health Psychology. 2017;17(1):28-37.

9. Aghaei A, Khayyamnekouei Z, Yousefy A. General health prediction based on life orientation, quality of life, life satisfaction and age. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2013;84:569-73.

10. Steca P, Monzani D, Pierobon A, Avvenuti G, Greco A, Giardini A. Measuring dispositional optimism in patients with chronic heart failure and their healthcare providers: the validity of the Life Orientation Test-Revised. Patient preference and adherence. 2017;11:1497.

11. Scheier MF, Carver CS. Optimism, coping, and health:

assessment and implications of generalized outcome expectancies. Health psychology. 1985;4(3):219.

12. Scheier MF, Carver CS, Bridges MW. Distinguishing optimism from neuroticism (and trait anxiety, self-mastery, and self-esteem): a reevaluation of the Life Orientation Test.

Journal of personality and social psychology.

1994;67(6):1063.

13. Spatola CA, Manzoni GM, Castelnuovo G, Malfatto G, Facchini M, Goodwin CL, et al. The ACTonHEART study:

rationale and design of a randomized controlled clinical trial comparing a brief intervention based on Acceptance and Commitment Therapy to usual secondary prevention care of coronary heart disease. Health and quality of life outcomes.

2014;12(1):22.

14. Taylor JL, Smith PJ, Babyak MA, Barbour KA, Hoffman BM, Sebring DL, et al. Coping and quality of life in patients awaiting lung transplantation. Journal of Psychosomatic Research. 2008;65(1):71-9.

15. Mohapi B, Pitsoane E. Life skills as a behaviour change strategy in the prevention of HIV and AIDS: Perceptions of students in an open and distance learning institution.

SAHARA-J: Journal of Social Aspects of HIV/AIDS.

2017;14(1):77-84.

16. Hardcastle SJ, Tye M, Glassey R, Hagger MS. Exploring the perceived effectiveness of a life skills development program for high-performance athletes. Psychology of Sport and Exercise. 2015;16:139-49.

17. Selman LE, Brighton LJ, Hawkins A, McDonald C, O'Brien S, Robinson V, et al. The effect of communication skills training for generalist palliative care providers on patient-reported outcomes and clinician behaviors: A systematic review and meta-analysis. Journal of pain and symptom management. 2017;54(3):404-16. e5.

18. Mahmodi R. Effectiveness of teaching Quranic life skills on self-confidence and social acceptance. Master's Thesis, Consultation, Allameh Tabataba'i University. 2011. PP:43- 49.

19. Marques MM, de Gucht V, Leal I, Maes S. Efficacy of a randomized controlled self-regulation based physical activity intervention for chronic fatigue: Mediation effects of physical activity progress and self-regulation skills. Journal of psychosomatic research. 2017;94:24-31.

20. Broderick JE, Keefe FJ, Bruckenthal P, Junghaenel DU, Schneider S, Schwartz JE, et al. Nurse practitioners can effectively deliver pain coping skills training to osteoarthritis patients with chronic pain: A randomized, controlled trial.

PAIN®. 2014;155(9):1743-54.

21. Fardad F, Dokaneheeifard F. The effectiveness of Holy Quran based life skills training on improving quality of life and physical and mental health in female members of bassij in south–west of Tehran. The Journal of Qazvin University of Medical Sciences. 2017;20(6):45-52.

22. Behrouz B, Bavali F, Heidarizadeh N, Farhadi M. The effectiveness of acceptance and commitment therapy on psychological symptoms, coping styles, and quality of life in patients with type-2 diabetes. J Health. 2016;7(2):236-53.

23. Bonomi AE, Patrick DL, Bushnell DM, Martin M.

Validation of the United States' version of the world health organization quality of life (WHOQOL) instrument. Journal of clinical epidemiology. 2000;53(1):1-12.

24. MosaviNasab M. Optimism-Pessimism, Stress Evaluation, and Confrontation Strategies: A Survey on Psychological Adaptation in Adolescents. Shiraz: Shiraz University; 2009.

25. Hamid N, Vatankhah M, Mehrabizadeh Honarmand M.

The efficacy of quality of life group training on happiness and vitality of aged men. The Journal of Urmia University of Medical Sciences. 2013;24(10):800-11.

26. Kiani J, Jahanpour F, Abbasi F, Darvish S, Gholizadeh B.

The effectiveness of spiritual therapy in mental health of cancer patients. Nursing Journal of the Vulnerable.

2016;2(5):40-51.

(4)

ةلجم نيدلا يف ثحبلا .ةّحصلا و

1441

; 5 ( 4 :) 19 - 7

تنترنلإا ةكبش ىلع ةللمجا عقوم :

http://journals.sbmu.ac.ir/jrrh

ةنسلا 5 ددعلا ، 4 ، ءاتشلا 1441 ةّحصلا و نيدلا في ثحبلا ةلمج

ةيلاتلا ةصخرلل لمعلا اذه عضيخ

Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0)

10

رایتخا دادرهم ي

1

قداص ناميا نسحم ، ي

نئان

2

ي دمحم ،

*

دمحمازریم نسح

3

ي

1 - ةيلك ،ةيوبترلا مولعلا مسق ةيعامتجلااو ةيناسنلإا مولعلاو بادلآا

.ناريا ،نارهط ،تاقيقحتلاو مولعلا عرف ،يملاسلإا دازآ ةعماج ،

2 - مولعلا مسق .ناريا ،نارهط ،سردم ةيبرت ةعماج ،ةيناسنلإا مولعلا ةيلك ،ةيوبترلا

3 - ناريا ،نارهط ،دهاش ةعماج ،ةيناسنلإا مولعلا ةيلك ،ةيوبترلا مولعلا مسق .

تلاسارملا*

لا ةهجوم لىإ ديسلا نيایما نسمح نيئان ّينورتكللإا ديربلا ؛ :

[email protected]

ةداملا تامولعم

لوصولا : 6 یذ هجلحا 1440

ياهنلا صنلا لوصو ي

: مّرمح 29 1441

لوبقلا : 13 رفص 1441

نيوتركللإا رشنلا :

25 عيبر نياثلا 1441

:ةسیئرلا تاملكلا

لاعفنلاا

تيايلحا هجوتلا

ةايلحا ةدوج

ناطرس

ةيتايلحا تاراهلما صّخلملا

هفادهأو ثحبلا ةیفلخ :

ناطرسلا برتعي لاو اًعويش ةنمزلما ضارملأا رثكأ عبار

يذ ءادلأا ىلع بيلس يرثأت هل

.ىضرملل ةيلقعلا ةحصلاو ةايحلل يعيبطلا تاراهلما ميلعت يرثأت ىدم ةسارد لىا فدهي رضالحا ثحبلا نإ

في يدثلا ناطرس ىضرم ىلع تيايلحا هجوتلاو ةدولجاو ةيبلسلا تلااعفنلاا ىلع نيآرقلا جهنلما ىلع مئاقلا ةيتايلحا .نارهط ةنيدم تلا ةعوملمجا تقلت ةدلم تاسلج نياثم ةيبيرج

60 نكلو ،عوبسلأا في ةدحاو ةسلج في لخدتلا نم ةقيقد

ةيفصو تاءاصحإ قيرط نع اهيلع لوصلحا تم تيلا تانايبلا ليلتح تم دقو .لخدت يأ قلتت لمةطباضلا ةعوملمجا رياغتلا نم تايرغتلما ددعتم ليلتحو .

:ثحبلا ةیجهنم

ه ةساردلا هذه في عبتلما بولسلاا نا

رابتخلااو قبسلما رابتخلاا فنص نم بييرتج هبش و

تياوللا ينب نم يدثلا ناطرسب تاباصلما ءاسنلا عيجم يئاصحلاا عمتلمجا لمتشا .مكحتلا ةعوممجو قحلالا يرصقلا جذومنلا تانايبتساو ةساردلا لىا لوخدلا يرياعم لىا ادانتساو نارهط ةنيدم في ىرسك ىفشتسم نعجار و قلقلاو بائتكلال تاجرد ىلعا مهيدل تناك نيذلا ىضرلما رايتخا تم ،تيايلحا هجوتلاو ةايلحا ةدوجو بارطضلاا

مهميسقت تم ثم ةحاتلما تانيعلا ذخا للاخ نم كلذو (

30

=

)

n

رابتخلاا تيعوممج لىا يئاوشع لكشب

مكحتلاو ( 15

2=

=n n1

) ةسلج لك ةدمو يجلاعلا لخدتلا تاسلج نياثم رابتخلاا ةعوممج تقلت 60

ةقيقد

ءاصحلاا جهانم مادختساب تانايبلا ليلتح تم .ةلخادم ةيأ مكحتلا ةعوممج قلتت لم نكلو عوبسلاا في ةرم كلذو ليلتحو يفصولا ثحبلا اذه في ةيقلاخلاا دراولما عيجم ةاعارم تتم .تايرغتلما ددعتم نيابتلا

ثحبلا يفلؤم نإف ؛

لحاصلما في براضت يا لىا اويرشي لم .

:تافوشكلا

تلااعفنلاا نم دلحا في مكحتلاو رابتخلاا تيعوممج ينب ايربك اقرف كانه نأ تافوشكلا ترهظا

بارطضلااو بائتكلااو قلقلل ةيبلسلا (

05 / 0

>

.)

P

ةدوج تاجرد في اضيا ايربك اقرف كانه نإف اذه لىا ةفاضاو

لاو ةايلحا ينتعوملمجا ينب تيايلحا هجوت (

05 / 0

>

).

P

:جاتنتسلاا

يدثلا ناطرسب تاباصملل ةيسفنلا تارشؤلما ىلع نيآرقلا جهنلما ىلع نيتبلما ةايلحا تاراهم ميلعت نا

ةيسفنلا تلااعفنلاا نم ليلقتلاو ةحصلا ىلع يربك عقو هل ةحيحصلا ةيبطلا ةيانعلا بناج لىا .

متي دانتسا ةلاقملا ىلع بیترتلا يلاتلا :

Ekhtiary Sadegh M, Imani Naeini M, MirzaMohammadi MH. The Effect of Life Skills Training Based on the Holy Quran on the Negative Emotions, Life Quality and Life Orientation of Patients with Breast Cancer in Tehran. Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020; 5(4): 7-19.

ةایحلا تاراهم میلعت ریثأت ىدم ةسارد ملا ىلع مئاقلا

جهن لا ىلع ينآرق تلااعفنلاا

ىدل يتایحلا هجوتلاو ةدوجلاو ةیبلسلا

نارهط ةنيدم يف يدثلا ناطرسب تاباصملا

(5)

هلجم .تملاس و نید رد شهوژپ ی ؛1398

5 ) 4 :(

19 - 7

بو :هلجم تیاس http://journals.sbmu.ac.ir/jrrh

هرود ی 5 هرامش ، ی 4 ناتسمز ، 1398

هلجم

تملاس و نید رد شهوژپ ی

زوجم زا راک نیا

یم تیعبت .دنک

11

قداص یرایتخا دادرهم ینئان ینامیا نسحم ،

1

2

دمحم ،

*

یدمحمازریم نسح

3

1 - هورگ یتیبرت مولع هدکشناد ،

تایبدا ی

؛ .ناریا ،نارهت ،تاقیقحت و مولع دحاو ،یملاسا دازآ هاگشناد ،یعامتجا و یناسنا مولع

2 - هدکشناد ،یتیبرت مولع هورگ .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یناسنا مولع ی

3 - هدکشناد ،یتیبرت مولع هورگ ،دهاش هاگشناد ،یناسنا مولع ی

ناریا ،نارهت .

تابتاکم*

هب باطخ یاقآ ینئان ینامیا نسحم ؛

ار ای همان : [email protected]

هلاقم تاعلاطا

تفایرد : 17 دادرم 1398

ییاهن نتم تفایرد :

7 رهم 1398

:شریذپ 20 رهم 1398

:یکینورتکلا رشن 1

ید 1398

:یدیلک ناگژاو تهج یگدنز یریگ

ناطرس یگدنز تیفیک یگدنز تراهم ناجیه

هدیکچ

و هقباس :فده

و یگدنز یعیبط درکلمع رب هک تسا عیاش نمزم یرامیب نیمراهچ ناطرس

نیازا .دراد یفنم ریثأت نارامیب ناور تملاس

،ور شهوژپ رضاح یشخبرثا یسررب فده اب شزومآ

تراهم تهج و تیفیک ،یفنم تاناجیه رب ینآرق درکیور اب یگدنز یاه رد یگدنز یریگ

دش ماجنا نارهت رهش ناتسپ ناطرس هب نایلاتبم .

:راک شور

همین عون زا شهوژپ نیا

شیپ حرط اب یبرجت نومزآ

- سپ .دوب لرتنک هورگ و نومزآ

هعماج هیلک لماش یرامآ ی ی

هعجارم نیب زا ناتسپ ناطرس هب لاتبم نانز ناگدننک

هب

نارهت رهش یارسک ناتسرامیب و شهوژپ هب دورو یاهرایعم ساسا رب هک دوب

شسرپ ن هما یاه

تهج و یگدنز تیفیک ؛سرتسا و بارطضا ،یگدرسفا هاتوک مرف هک ینارامیب یگدنز یریگ

دندوب تارمن نیرتلااب یاراد هنومن شور اب

درد یریگ و باختنا سرتس

هب هب یفداصت تروص

هورگ ( هاوگ و شیامزآ یاه

=

15

n2 1=

( دندش میسقت )

n

=

30 هسلج تشه یشیامزآ هورگ .)

n

هلخادم ینامرد ی 60

هقیقد هلخادم لرتنک هورگ اما درک تفایرد هتفه رد هسلج کی یط یی یی

هب تاعلاطا .درکن تفایرد

تسد شور اب هدمآ لیلحت و یفیصوت رامآ یاه

یرّیغتمدنچ سنایراووک

همه شهوژپ نیا رد .دش لیلحت چیه نارگشهوژپ و تسا هدش تیاعر یقلاخا دراوم ی

هنوگ

هدرکن شرازگ یعفانم داضت دنا

.

هتفای :اه

هتفای هورگ نیب یرادانعم توافت هک داد ناشن شهوژپ یاه رد لرتنک و شیامزآ یاه

سرتسا و یگدرسفا ،بارطضا یفنم تاناجیه شهاک ( تشاد دوجو

05 /

>

0 هولاع .)

P

رد ،نیارب

تهج و یگدنز تیفیک تارمن انعم توافت زین هورگ ود یگدنز یریگ

( دوب راد 05 /

>

0 ).

P

هجیتن :یریگ

رب ینآرق درکیور اب یگدنز تراهم شزومآ صخاش

یاه ناور هب نایلاتبم یتخانش

رب یدنمدوس رثا درادناتسا یکشزپ تبقارم اب دنویپ رد ناطرس تاناجیه شهاک و یتملاس

تشاد دهاوخ یفنم .

دانتسا هلاقم هب نیا تروص تسا :

Ekhtiary Sadegh M, Imani Naeini M, MirzaMohammadi MH. The Effect of Life Skills Training Based on the Holy Quran on the Negative Emotions, Life Quality and Life Orientation of Patients with Breast Cancer in Tehran. Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020; 5(4): 7-19.

تراهم شزومآ یشخبرثا یسررب رب ینآرق درکیور اب یگدنز یاه

تهج و تیفیک ،یفنم تاناجیه ناطرس هب نایلاتبم رد یگدنز یریگ

نارهت رهش ناتسپ

(6)

هرود ی 5 هرامش ، ی 4 ، ناتسمز 1398

هلجم

عبت یم تی .دنک

12

تراهم شزومآ یشخبرثا یسررب

درکیور اب یگدنز یاه ینآرق

... 7-19 :1398 ،)4(5 ؛تملاس و نید رد شهوژپ /ناراکمه وقداص یرایتخا

لیاوا ات یرامیب ،هتشذگ نرق یلصا لماع ریگاو و ینوفع یاه

گرم یرامیب نیا نونکا اما ،دندوب ریمو لرتنک یدایز دح ات اه

یرامیب و هدش مهم هب نمزم یاه

گرم لماع نیرت دبت ریمو

ی ل

ا هدش تس ( 1 ) . ناطرس یرامیب یرامیب هلمج زا

1

نمزم یاه

لولس یعیبطریغ لکش رییغت اب هک تسا نتفر تسد زا و اه

یم صخشم یلولس زیامت دوش

( 1 ) داجیا نمض ناطرس .

ددعتم تلاکشم زورب ببس ،نایلاتبم یارب یمسج تلاکشم ب یناور و یعامتجا یم زین اهنآ یار

نایم نیا رد هک دوش

شنکاو ساسحا و بارطضا ،یگدرسفا ،مشخ ،راکنا لثم ییاه

یم هدهاشم هانگ دوش

( 2 , 3 ) .

شهوژپ یلصا دیکأت اه

رد ههد شقن رب زکرمت ،ریخا یاه

لماوع تفرشیپ و زورب رد یناجیه یرامیب

دننام نمزم یاه

ناطرس هدوب تسا ( 4 ) نارامیب رتشیب . یناطرس

هتفه رد ای اه

هام و یگدرسفا ،سرتسا هب ،یرامیب هب لاتبا زا سپ لوا یاه

یم راچد دح زا شیب بارطضا مادا .دنوش

ه ی تاناجیه نیا

ناشن یفنم ه

ی شریذپ شهاک هب و تسا نییاپ یراگزاس

نامرد یم یرامیب تماخو و اه تسد نآ .دماجنا

نارامیب زا ه

ناطرس راچد هک ی یفنم تاناجیه

هب رتشیب ،دنشاب دایز

یم لاتبم یدعب تلاکشم هام رد اهنآ گرم لامتحا و دنوش

یاه

دنراد یرتمک یفنم تاناجیه و سرتسا هک یناسک زا لوا تسا رتشیب (

1 ) غتم زا .

ّی ناور یاهر و تملاس رب رثؤم یتخانش

یم نمزم نارامیب ناور تشادهب رد یریگشیپ هب ناوت

تیفیک

تهج و یگدنز نآ یریگ

دومن هراشا (

5 ) .

دوبهب هک دراد دوجو یمومع قفاوت هزورما یگدنز تیفیک

2

یلصا فادها زا یکی دیاب و یریگشیپ

نامرد یاهرشق رد

هعماج فلتخم دشاب

( 6 ) گرم شهاک هب دیاب اهنت هن . و ریمو

رمع لوط شیازفا دارفا

داجیا یارب دیاب هکلب ،دوش هجوت

ریذپ یگدنز تیفیک ینتف

راذگریثأت لماوع تخانش و اهنآ یارب

رب شلات زین نآ وش

شرازگ .د ن اه

یم ناش تلاکشم هک دهد

ناور رد یتخانش یناسک

دایز ،دنراد ینییاپ یگدنز تیفیک هک

وس زا و تسا ی

زین تلاکشم نیا دوخ ،رگید بجوم

شهاک

یم یگدنز تیفیک رتشیب هچره دوش

( 5 , 7 ) هزاس رب هولاع . ی

مه ،یگدنز تیفیک ناور شبنج شرتسگ اب نامز

یسانش

تبثم

3

رگن ههد رد شنک هب ندروآ یور ،ریخا ی یرو

تبثم یاه

1) Cancer

2) Quality of life

3) Positive psychology

یدنمورین و شزاس یاه

هتفای رد یریگمشچ روط هب یناسنا ی

تسا شرتسگ لاح (

8 ) یم ناشن تاقیقحت . هد

تهج د یریگ

یگدنز زا

4

طیارش رد دارفا یراگزاس اب هک تسا یلماوع هلمج

دراد طابترا رتهب یتسیزهب هجیتنرد و راوگان (

9 ) تهج . یریگ

یگدنز هوحن هب یم هراشا یگدنز هب دارفا نتسیرگن ی و دنک

شوخ دعُب ود یاراد

5

ینیب ینیبدب و تسا

6

( 10 ) یش . و ری

روراک شوخ

7

یفنم و تبثم ریگارف راظتنا ار ینیبدب و ینیب

یم فیرعت دننک

( 11 ) هب ریگارف جیاتن راظتنا ،لدم نیا قبط .

ط ناور یراگزاس اب یرادانعم رو هتفای .دراد طابترا یتخانش

یاه

شوخ دارفا نیب توافت هک تسا نآ زا یکاح یتاقیقحت و نیب

کبس لیلد هب نیبدب تلاکشم اب هلباقم یارب اهنآ هک تسا ییاه

یگدنز یم باختنا ناش شوخ دارفا .دننک

دارفا اب سایق رد نیب

کبس زا رتشیب نیبدب هلباقم یاه

ی هلئسم لح رب زکرمتم ی

یم هدافتسا شور زا ،دشابن نکمم شور نیا هاگره و دننک

هلباقم و یخوش ،شریذپ لثم ناجیه رب ینتبم راگزاس یی

یم هدافتسا تیعقوم هب تبسن تبثم یرگنزاب رد .دننک

یلاح

هرانک زا هدافتسا اب و راکنا قیرط زا نیبدب دارفا هک یریگ

خ فادها زا ینهذ و یراتفر یم هلباقم هب دو

دنزادرپ ( 12 ).

یدوبهب و نامرد دنیارف سپ

یرامیب هب لاتبا زا ،ناطرس

یراوشد ناور یاه لاتبم درف یارب یددعتم ینامسج و یتخانش

داوناخ و ه ی و ،نیاربانب .دراد هارمه هب ی رد

هلخادم تاعلاطم ی

ی

یاب دیدج د هب ناور لماوع نیا تملاس اب طبترم یتخانش

هجوت نارامیب دوش

بیسآ هب اهنت و اهنآ یمسج یناوتان و اه

ن هدنسب وش د ( 13 ) .

هدرک صخشم ار یرایسب لماوع نارگشهوژپ یم هک دنا

دناوت

یفنم تاناجیه اب هفلؤم و

هلمج زا .دشاب هارمه یگدنز یاه ی

یم لماوع نیا تراهم نتشادن هب ناوت

یگدنز رد رثؤم یاه

درک هراشا (

14 ) تراهم . یگدنز یاه زا یگرزب هورگ هب

8

تراهم یم هتفگ یدرف نیب و یعامتجا ،یناور یاه هب هک دوش

یم کمک دارفا رثؤم روط هب ،دنریگب میمصت هناهاگآ ات دنک

تراهم ،دننک رارقرب طابترا هلباقم یاه

یصخش تیریدم و یی

دنشاب هتشاد یرابرپ یگدنز و دنهد شرتسگ ار دوخ (

15 ,

16 ) هعومجم . تراهم ی

یاه نتخاس دنمناوت هب اهنت هن یگدنز

یم لاح یگدنز رد دارفا ب هکلب دشیدنا

ر یارب نانآ یدنمناوت

یم دیکأت زین هدنیآ یگدنز دزور

( 17 ) تراهم . اب یگدنز یاه

هنیمز ینآرق درکیور همه لماکت ی

و هبناجدنچ هن و( هبناج

4) Life orientation

5) Optimism

6) Pessimism

7) Scheier & Carver

8) Life skills

همدقم

(7)

هرود ی 5 هرامش ، ی 4 ، ناتسمز 1398 هلجم

) Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0

13

قداص یرایتخا ناراکمه و

؛تملاس و نید رد شهوژپ / 5

( 4 ،) 1398 : 19 -

7 ... ینآرقدرکیور اب یگدنز یاهتراهم شزومآ یشخبرثا یسررب

یم مهارف ار )دودحم زا ناسنا دشر بتارم یمامت هب و دروآ

هب یونعم و یناسنا تایح ات هتفرگ یناویح و یتابن تایح یم دیکأت نآ رب و هجوت هزادنا کی رد ،رگید یوس زا .دنک

هویش رد هچنآ زا رتهب ییاهدرکراک اب درکیور نیا یاه

یم هئارا لوادتم مهم زا یکی دوش

رشب تلاکشم نیرت

ناور تلاکشم نامه هک یزورما لح ،تسا یتخانش

یم دوش ( 18 ) تسا نیا ییاغ فده نیون درکیور نیا رد .

و تاداقتعا یهدنامزاس و یگنهامه داجیا رب هولاع هک درکلمع مه درف یتخانش و یداقتعا ماظن مه ،اهرواب مه و دبای دوبهب یو یعامتجا و یدنورهش دعُب رد نامز

هئارا اب یدرف تهج ،ییوگلا ی

لامک یبای تیاغ و ارگ

شیدنا

اظن وترپ رد ناسنا دبای یلاعت و دوش نیمأت یدیحوت م

( 18 ) سوکرام . هداد ناشن یشهوژپ رد ناراکمه و

1

هک دنا

تراهم شزومآ هسلج تشه رد تکرش بجوم یگدنز یاه

نیگنایم توافت سپ تارمن

لاتبم نارامیب زا هورگ ود نومزآ

تسا هدش یفنم تاناجیه رد نمزم یرامیب هب (

19 ) .

کیردورب ،نینچمه هداد ناشن ناراکمه و

2

تکرش هک دنا

هب تیونعم رب ینتبم یگدنز تراهم هسلج تفه رد نارامیب رد یگدنز تیفیک دوبهب و نمزم یاهدرد شهاک تسا هدش رجنم شیامزآ هورگ (

20 ) و دادرف ،نینچمه .

هناکود یا هداد ناشن یشهوژپ رد درف تارمن نیب هک دنا

یندومزآ شزومآ تاسلج رد هک شیامزآ هورگ یاه

تراهم اب ،دنتشاد تکرش ینآرق درکیور اب یگدنز یاه

د هاوگ هورگ و لک یگدنز تیفیک تارمن نیگنایم ر

شنکاو تملاس و یتایح یژرنا و طاشن ،یناجیه یاه

دراد دوجو یرادانعم توافت یناور (

21 ).

ناور تلالاتخا شهاک و نامرد یارب زین و یتخانش

دوبهب تیفیک نمزم نارامیب رد یگدنز هب

یناطرس هژیو

نامرد رب هولاع نامرد ،ییوراد یاه

ناور یاه یتخانش

لاس لوط رد یددعتم تسا هدش عادبا یلاوتم یاه

. هزورما

تلاح هک درادن دوجو یدیدرت ناور یاه

یم یتخانش دناوت

دزاس رثأتم ار تملاس یاهراتفر .

نارگشهوژپ زونه دنچره

و هنوگچ هکنیا رد اب

لامعا ریثأت نیا یراکوزاس هچ

یم هدیسرن تیعطق هب دوش مه دوبن ؛دنا

ی ماجنا ،تیعطق ن

1) Marques

2) Broderick

یسررب اه هزوح رد تملاس یاهراتفر نوگانوگ یاه

ار

م یرورض ی

.دزاس یخرب یبسن یشخبرثا دوجو اب زا

نامرد و ییوراد یاه

نیا یارب یناور هنوگ

نمزم نارامیب تلاکشم

، و ناطرس

ناور تلاکشم نآ اب هارمه یتخانش

یرایسب یارب نانچمه

سرتسا یرامیب کی شلاچ و از

نآ یارب و تسا زیگنارب

رادن دوجو یقفوم و لماک نامرد د

. نیازا رضاح شهوژپ ،ور

فده اب یشخبرثا یسررب

تراهم شزومآ اب یگدنز یاه

تهج و تیفیک ،یفنم تاناجیه رب ینآرق درکیور یریگ

ماجنا نارهت رهش ناتسپ ناطرس هب نایلاتبم رد یگدنز دش .

شهوژپ قلاخا لوصا زا یوریپ :

لوصا تیاعر تهج رد

روظنم هب و یشهوژپ یقلاخا یندومزآ قوقح ظفح

،اه

هنیمز رد مزلا تاحیضوت هوحن و شهوژپ فادها ی

ی

رد ندرکن ای ندرک تکرش قح و رابجا دوبن ؛نآ یارجا همه هب شهوژپ یندومزآ ی

هب ،نینچمه .دش هداد اه

همه هدش ذخا یدرف تاعلاطا هک دش هداد نانیمطا اهنآ ی

یم ظوفحم هنامرحم هداد و دنام

م راشتنا هک ییاه ی

دبای

هسانش جرد نودب اب و یهورگ تروص هب و ؛یصوصخ ی

.دش دهاوخ لیلحت یدرف تاصخشم ندنام موتکم نیا همین عون زا شهوژپ شیامزآ

شیپ اب ی

و نومزآ

سپ نومزآ و هورگ لرتنک نومن .دوب ه

ی نیا رد یسررب

نارامیب نایم زا شهوژپ نز

هب لاتبم ناتسپ ناطرس

هک

هب نامرد یارب یارسک ناتسرامیب

رهش نارهت مین رد ه ی

لوا لاس 1396 دومن هعجارم دن

هنومن شور اب ، رد یریگ

زا ،عومجم رد .دش باختنا فده رب ینتبم و سرتسد نایم 94 یسررب رامیب هدش

رب ، هب دورو یاهرایعم ساسا

شهوژپ یارجا و

کی شیپ هسلج ،نومزآ

30 ا رفن ز

هرمن هب هجوت اب نارامیب ره شرب ی

شسرپ همان هب(

ناونع

شسرپ لیمکت زا سپ )هیاپ طخ همان

هب و باختنا اه تروص

هورگ ود رد یفداصت 15

رفن ی و شیامزآ لرتنک

( 15

= n

2

= n

1

.دندش نیزگیاج ) ناوت هب هجوت اب هنومن مجح

یافلآ حطس ،یرامآ 05

/ 0 هزادنا و رثا ی 8 / 0 هجوت اب زین و

راک شور

(8)

هلجم

14

ومآ یشخبرثا یسررب

تراهم شز درکیور اب یگدنز یاه

ینآرق

هورگ رد هورگ یاضعا دادعت هکنیا هب اب و درادناتسا ینامرد

فلتخم ینامرد یاهدرکیور 10

ات 15 ره یارب ،تسا رفن

هورگ 15 رفن هتفرگ رظن رد .دش

یشیامزآ هورگ تشه

هسلج تراهم شزومآ کی ینآرق درکیور اب یگدنز یاه

( هتعاس 60 یط )هقیقد تشه

سلج ه ی تفایرد یگتفه

رک هورگ و د رتنک

ل شزومآ درکن تفایرد ار روکذم و

یندومزآ تفُا و شزیر نودب شهوژپ دش ماجنا اه

زا سپ .

سپ هورگ ود ره زا ،تاسلج مامتا هب نومزآ

دمآ لمع .

کلام شهوژپ هب دورو یاه :زا دوب ترابع

لیامت و

هناهاگآ تیاضر ی

نتشاد ،شهوژپ رد تکرش یارب رامیب

یعطق صیخشت تفایرد ،نتشون و ندناوخ داوس لقادح طوبرم ِصصختم لقادح ناتسپ ناطرس نتشاد رب ینبم

تدم هب شش

هام تفایرد ، ندرکن

ناور زا لبق ینامرد

شهوژپ هب دورو هنماد ،

ی نس ی نیب 55 - 25 نتشاد و

ملاسا بهذم و ادخ هب رواب و داقتعا کلام .

جورخ یاه

لماش زین نتشادن

رد تکرش هب لیامت و هناهاگآ تیاضر

داوس نتشادن ،شهوژپ تلااؤس هب ییوگخساپ

شسرپ همان تاسلج رد هسلج ود زا شیب تبیغ و اه

هلخادم یی .دوب

عمج هداد یروآ

اه شهوژپ ی زا هدافتسا اب

یاهرازبا

:تفرگ تروص لیذ )فلا

ُف شسرپ هاتوک مر همان

ی بارطضا ،یگدرسفا

سرتسا و :

1

سایقم نیا رد 21

هیوگ یی یناور لماع ره

)سرتسا و بارطضا ،یگدرسفا(

اب تفه یبایزرا لاؤس

یم وش تروص هب نآ تلااؤس و د 4

هجرد ی

ًلاماک( ی هیبش

=نم 3

=نم هیبش ، 2

=نم زا توافتم ، 1

ًلاماک و

=نم زا توافتم 0

ادراس .تسا ) یگژیو

2

ناور یاه یجنس

شسرپ نیا لیزرب درد هب نایلاتبم تیعمج رد ار همان

درک یسررب .تسا ه

یفاشتکا یلماع لیلحت

ناشن هدنهد ی لماع کی طقف دوجو تسا

؛ یگتسبمه

لماع نیب اه

ینورد یناسمه و یفاک زین

یلاع تسا

خابنورک یافلآ(

= 96 / 0 شسرپ نیا .) ییایاپ یاراد همان

ینورد 81 / 0 ،یگدرسفا یارب 82

/ 0 یارب ،بارطضا

1) Short from of depression, anxiety, stress scale

2) Sardá

90 / 0 و سرتسا یارب 93

/ 0 و تسا یلک سایقم یارب

.تسا هدش شرازگ لااب نآ یارگاو و ارگمه و هزاس رابتعا

،نینچمه یناریا یبایراجنه رد

یارب ییامزآزاب رابتعا

یگدرسفا 81

/ 0 ، ارطضا ب 78 / 0 سرتسا ، 80

/ 0 و یارب

سایقم لک 82

/ 0 دصرد شرازگ تسا هدش .

هولاع نیارب ،

رد یناسمه و یگدرسفا ،سرتسا یارب )افلآ بیرض( ینو

هب بارطضا بیترت

87 / 0 ، 85 / 0 و 75 / 0 شرازگ هدش و

نآ یلماع لیلحت و یقارتفا ییاور زین

دش دییأت تسا ه

( 22 ).

)ب شسرپ همان ی یگدنز تیفیک :

3

تشادهب نامزاس

یراکمه اب یناهج 15

نیب زکرم نیا یللملا

شسرپ همان

لاس رد ار 1989

شسرپ ؛تسا هدرک یحارط همان

ی

هدشدای یواح 26 س ؤ ( ترکیل فیط کی رد و تسا لا 1

ات 5 )،

راهچ رد ار یندومزآ یگدنز تیفیک دعُب

تملاس

( ینامسج 7

س ؤ ؛)لا ( یناور تملاس 6

س ؤ تملاس ؛)لا

( یعامتجا 3

س ؤ ( یطیحم تملاس و )لا 8

س ؤ )لا

یم یبایزرا

.دنک ود س ؤ زا کی چیه هب لوا لا داعبا

قلعت

.درادن یزایتما هطیح ره رد مزلا تابساحم ماجنا زا سپ

لداعم 20 - 4 دهاوخ تسد هب کیکفت هب هطیح ره یارب

،نآ رد هک دمآ 4

هناشن و نیرتدب ی 20

شن هنا نیرتهب ی

هطیح تیعضو هب تازایتما نیا .تسا رظندروم ی

هنماد اب یزایتما ی

100 - 0 لیدبت .تسا ریذپ نیا

یقارتفا ییاور زا سایقم و

ییاوتحم و ؛

نومزآ ییایاپ -

نومزآزاب یبولطم

نآ خابنورک یافلآ و تسا رادروخرب

سایقمریز یارب نیب سایقم لک و هناگراهچ یاه

75 / 0

ات 89 / 0 رازگ سا هدش ش ت

( 23 ) . یبایراجنه رد یناریا

،

رد ییامزآزاب شور هب نومزآ ییایاپ دعُب

تملاس

ینامسج 77

/ 0 ، یناور 77 / 0 ، یعامتجا 75

/ 0 رد و

رد ،تیاهن دعُب

یطیحم تملاس 89

/ 0 ا هدش شرازگ تس

( 22 ) . شسرپ )پ همان

تهج ی یگدنز یریگ

:

4

یش و ری

سایقم نیا روراک 10

لاس رد ار یلاؤس 1985

یحارط

هدرک هک دنا 3 شوخ هب طوبرم نآ لاؤس ،ینیب

3 لاؤس

3) Quality of life scale

4) Orientation of life scale

(9)

4.0 International License (CC BY 4.0) Creative Commons Attribution

15

( 4 ،) 1398 : 19 -

و ینیبدب هب طوبرم 4

هرمن .تسا یثنخ زین لاؤس یراذگ

ترکیل فیط تروص هب سایقم 5

هجرد ًلاماک زا یی

=مقفاوم 0

=مفلاخم ًلاماک ات 4

ییایاپ بیرض .تسا

خابنورک یافلآ شور زا هدافتسا اب سایقم 74

/ 0 ییاور و

زین نآ 79

/ 0 نیا یشخبادخ .تسا هدمآ تسد هب

لاس رد ار سایقم 1383

رد هدرک یبایراجنه ناریا

زا ناریا رد سایقم نیا ییاور نییعت یارب .تسا شسرپ نیا یگتسبمه شسرپ اب همان

همان یلماع جنپ ی

لماع یگتسبمه یرادانعم .تسا هدش هدافتسا ،لوا یاه

هرمن و مجنپ و مراهچ ناشن نآ یلک ی

هدنهد ییاور ی

اور ،سایقم یناریا یبایراجنه رد .تسا نآ ینتفریذپ یی

شسرپ نیا همان

72 / 0 اب زین نآ ییامزآزاب ییایاپ و

هلصاف ی 10 زور 70 / 0 تسا هدش شرازگ دصرد (

24 ) .

یارب هداد لیلحت ه

زا هدافتسا رب هولاع رضاح شهوژپ یا

یرّیغتمدنچ سنایراووک لیلحت زا ،یفیصوت رامآ زین

1

هدافتسا ش تسا هد .

هداد تیعمج یاه نارامیب یتخانش

نز هک داد ناشن

هورگ ینس نیگنایم امزآ

شی 06 /

± 10 21 / 44 هورگ و

لرتنک 62 /

± 10 45 / 44 دوب صخاش . ود یفیصوت یاه

و شیامزآ هورگ لرتنک

شیپ لحارم رد و نومزآ

سپ سایقم رد نومزآ لودج رد شهوژپ یاه

هرامش ی 1

تسا هدش هئارا .

جیاتن نیا لودج یم ناشن هک دهد

هرمن یفنم تاناجیه لک ی دعب شیامزآ هورگ نارامیب رد

زا همانرب تفایرد تراهم یشزومآ ی

درکیور اب یگدنز یاه

هلحرم رد ینآرق سپ ی

نومزآ شهاک هتشاد

؛ و تارمن

هفلؤم راهچ زا کی ره و لک یگدنز تیفیک نآ ی

و )یطیحم و یعامتجا ،یناور ،یمسج تملاس(

نینچمه

تهج دنز یریگ تسا هتفای دوبهب یگ

طیارش نیا یلو

هورگ یارب لرتنک

بیرقت

ًا ناسکی دوب و هدادن خر یرییغت

دوب . شیپ هداد لیلحت زا هضورفم ادتبا ،اه

یارب مزلا یاه

دش یسررب سنایراووک لیلحت جیاتن .

یسررب

1) MANCOVA

شیپ ضرف یاه شیپ ود ره هک داد ناشن یرامآ طرش

یواست سنایراو ه ( ا نیول نومزآ و )

2

( ندوب لامرن نومزآ

وریپاش - زکلیو رارقرب )

3

دوب ( 05 /

< 0 ) P نومزآ جیاتن .

4

سکاب هضورفم هک دوب نآ زا یکاح زین ینگمه ی

سنایراو سیرتام -

( دش دییأت سنایراووک 119

/

= 0 و P

508 /

= 2 زا نویسرگر بیش ینگمه یسررب ،نینچمه ؛) F

ینعم شیپ و طیارش ندوبن راد تشاد تیاکح نومزآ

اب و

هب هجوت هاوگ و شیامزآ هورگ ود رد هنومن مجح هکنیا

دوب ربارب (

15 n = ) سنایراووک لیلحت زا هدافتسا ،

ّیغتمدنچ هر

.تشادن یعنام

تفای ه سنایراووک لیلحت یاه داد ناشن

توافت هک

هدهاشم تارمن نیگنایم نیب هدش زا سپ یفنم تاناجیه

هلخادم یشزومآ ی و شیامزآ هورگ ود(

لرتنک رد )

لحرم ه ی سپ ینعم نومزآ دوب راد

( 05 /

> 0 .) P ،نیاربانب

همانرب تراهم شزومآ ی ینآرق درکیور اب یگدنز یاه

رد

لحرم ه ی سپ ینعم ریثأت شیامزآ هورگ نومزآ رب یراد

تارمن هفلؤم هس زا کی ره و یفنم تاناجیه ی

سرتسا و بارطضا ،یگدرسفا هب و هتشاد

بیترت بجوم

دوبهب 60 / 0 ، 52 / 0 و 57 / 0 دصرد سا هدش ( ت 05 /

> 0 ) P

هرامش لودج(

ی 2 ،نینچمه .) هتفای

لیلحت یاه

سنایراووک هداد ناشن

هدهاشم توافت هک نیب هدش

تارمن نیگنایم تهج و تیفیک

زا سپ یگدنز یریگ

هورگ ینامرد و شیامزآ هورگ ود(

لرتنک لحرم رد ) ه

ی

سپ ینعم نومزآ سا هدوب راد

( ت 05 /

> 0 ) P لودج(

هرامش ی 3 .) ،نیاربانب همانرب

تراهم شزومآ ی یاه

ینآرق درکیور اب یگدنز لحرم رد

ه ی سپ هورگ نومزآ

ینعم ریثأت شیامزآ تارمن رب یراد

تهج و تیفیک یریگ

و هتشاد یگدنز هب

بیترت بجوم دوبهب 56 / 0 دصرد

و یگدنز تیفیک 51

/ 0 شوخ دصرد و ینیب

54 / 0 دصرد

ینیبدب شهاک سا هدش

( ت 05 /

> 0 .) P

2) Levene's Test

3) Shapiro-Wilk

4) Box

هتفای

اه

(10)

هلجم

16

تراهم شزومآ یشخبرثا یسررب

درکیور اب یگدنز یاه ینآرق

ودج ل 1 ) هداد شیپ یفیصوت یاه سپ و نومزآ

ّیغتم نومزآ هورگ رد شهوژپ یاهر

و شیامزآ یاه لرتنک

ّیغتم شهوژپ یاهر شیامزآ هورگ

هورگ لرتنک

شیپ نومزآ سپ

نومزآ شیپ

نومزآ سپ

نومزآ

نیگنایم فارحنا±

رایعم نیگنایم

فارحنا± رایعم نیگنایم

فارحنا± رایعم

تاناجیه یفنم یگدرسفا

70 /

±14 36 / 3 32

/

±9 60 / 2 85

/

±14 20 / 3 80

/

±14 17 / 3

بارطضا 45

/

±13 02 / 3 96

/

±8 33 / 2 00

/

±14 27 / 3 10

/

±14 12 / 3

سرتسا 65

/

±15 89 / 3 13

/

±10 06 / 2 33

/

±15 66 / 3 40

/

±15 69 / 3

هرمن لک ی 25

/

±44 12 / 7 42

/

±32 77 / 5 86

/

±43 91 / 6 82

/

±43 80 / 6

یگدنز تیفیک یمسج تملاس

82 /

±12 00 / 1 59

/

±16 26 / 0 65

/

±12 11 / 1 57

/

±12 08 / 1

یناور تملاس 99

/

±13 62 / 2 61

/

±18 73 / 3 81

/

±13 56 / 3 15

/

±13 3

یعامتجا تملاس 10

/

±8 53 / 0 09

/

±10 88 / 0 46

/

±7 42 / 0 60

/

±7 54 / 0

یطیحم تملاس 06

/

±10 66 / 1 00

/

±13 24 / 2 83

/

±9 44 / 1 75

/

±9 34 / 1

هرمن لک ی 49

/

±51 17 / 6 20

/

±63 85 / 6 22

/

±50 94 / 5 03

/

±50 87 / 5

تهج یگدنز یریگ شوخ

ینیب 39

/

±7 88 / 0 00

/

±9 14 / 1 51

/

±7 76 / 0 22

/

±7 69 / 0

ینیبدب 74

/

±8 56 / 1 15

/

±6 00 / 1 10

/

±9 75 / 1 04

/

±9 63 / 1

لودج 2 )

ّیغتمدنچ سنایراووک لیلحت هر

تراهم شزومآ ی ینآرق درکیور اب یگدنز یاه

ب یفنم تاناجیه ر لحرم رد

ه ی سپ نومزآ

سایقم سایقمریز

ّیغتم صخاش ر هجرد

یدازآ ی نیگنایم

تاروذجم بیرض

P-value F ریثأت نازیم

یرامآ ناوت

یفنم تاناجیه

یگدرسفا شیپ

نومزآ 1

74 / 69 33

/ 15 012 / 0 632 / 0 455 / 0

هورگ ینامرد 1

95 / 89 45

/ 27 000 / 0 602 / 0 588 / 0

بارطضا شیپ

نومزآ 1

68 / 27 24

/ 6 009 / 0 526 / 0 397 / 0

00 / 32 79

/ 8 001 / 0 669 / 0 600 / 0

سرتسا شیپ

نومزآ 1

34 / 21 17

/ 5 022 / 0 433 / 0 442 / 0

96 / 28 53

/ 4 010 / 0 577 / 0 509 / 0

لودج 3 )

ّیغتمدنچ سنایراووک لیلحت هر

تراهم شزومآ ی ینآرق درکیور اب یگدنز یاه

ب تهج و تیفیک ر یگدنز یریگ

لحرم رد ه ی سپ نومزآ

سایقم سایقمریز

ّیغتم صخاش ر هجرد

ی یدازآ نیگنایم

تاروذجم بیرض

P-value F نازیم

ریثأت ناوت

یرامآ

هفلؤمتهج/تیفیک :یگدنز یاهیریگ

یمسج تملاس شیپ

نومزآ 1

05 / 24 096

/ 5 034 / 0 012 / 0 141 / 0

99 / 31 711

/ 16 004 / 0 507 / 0 703 / 0

یناور تملاس شیپ

نومزآ 1

63 / 87 113

/ 9 082 / 0 015 / 0 153 / 0

94 / 105 607

/ 13 621 / 0 649 / 0 566 / 0

یعامتجا تملاس شیپ

نومزآ 1

52 / 117 872

/ 6 013 / 0 058 / 0 161 / 0

89 / 138 807

/ 15 005 / 0 590 / 0 600 / 0

یطیحم تملاس شیپ

نومزآ 1

845 / 72 730

/ 13 028 / 0 546 / 0 326 / 0

25 / 69 45

/ 10 008

/ 0 582 / 0 589 / 0

هرمن شیپ لک ی

نومزآ 1

312 / 186 07

/ 23 016

/ 0 023 / 0 278 / 0

104 / 154 39

/ 34 001

/ 0 563 / 0 612 / 0

شوخ شیپ ینیب

نومزآ 1

44 / 13 011

/ 8 042 / 0 016 / 0 289 / 0

64 / 17 162

/ 10 005 / 0 511 / 0 577 / 0

ینیبدب شیپ

نومزآ 1

91 / 15 550

/ 11 026 / 0 033 / 0 208 / 0

16 / 18 394

/ 14 008 / 0 542 / 0 559 / 0

(11)

تیعبت یم .دنک

17

( 4 ،) 1398 : 19 -

رضاح شهوژپ فده اب

یشخبرثا یسررب تراهم شزومآ

یاه

و تیفیک ،یفنم تاناجیه رب ینآرق درکیور اب یگدنز تهج نارهت رهش ناتسپ ناطرس هب نایلاتبم رد یگدنز یریگ

جیاتن .دش ماجنا سنایراووک لیلحت

داد ناشن توافت هک

هدهاشم تارمن نیگنایم نیب هدش زا سپ یفنم تاناجیه

هلخادم یشزومآ ی و شیامزآ هورگ ود(

لرتنک لحرم رد ) ه

ی

سپ ینعم نومزآ دوب راد

( 05 /

>

0 .)

P

،نیاربانب همانرب

شزومآ ی

تراهم ینآرق درکیور اب یگدنز یاه لحرم رد

ه ی سپ نومزآ

ینعم ریثأت شیامزآ هورگ تارمن رب یراد

ره و یفنم تاناجیه

هفلؤم هس زا کی سرتسا و بارطضا ،یگدرسفا ی

هب و هتشاد

ترت بی دوبهب بجوم 60

/ 0 ، 52 / 0 و 57 / 0 دصرد سا هدش ت

( 05 /

>

0 .)

P

هعلاطم زا هتفای نیا تاعلاطم جیاتن اب رضاح ی

هلمج زا نیشیپ شهوژپ

ناراکمه و سوکرام (

19 ) و دیمح ،

ناراکمه ( 25 ) هناکود و دادرف و درف یا

( 21 ) ه .تسا وسم

عیاش ناتسپ ناطرس هدنشک ،نیرت

و یفطاع رظن زا و نیرت

تاقیقحت .تسا نانز نیب رد ناطرس نیرتراذگریثأت یناور نتشاد و یونعم یاهرواب هک تسا تیعقاو نیا رگنایب فلتخم ینعم و دنمفده یگدنز یرامیب دوبهب رد یمهم شقن راد

یاه

هرود شهاک ،ینامسج رامیب لمحت و تهاقن ی

ی یاه

بعص یم هدنیآ هب هک یناسک .دراد جلاعلا رد یفده ،دنشیدنا

تسج رد و دنراد هدنیآ و

یم ،دنتسه انعم نتفای یوج دنناوت

تحار ار یطیحم تخس طیارش شنت اب و دننک لمحت رت

و اه

زا یرامیب زا یشان یفنم تاناجیه سرتسا و بارطضا هلمج

دنیایب رانک رتهب (

26 ) رب ینتبم هک یگدنز تراهم ،ع�