ةرود 35 ةرامش ، 1 ، راهب 1041 ص(
188 - 173 DOI: 10.22059/IJFCS.2021. 318392.654800 )
* Corresponding author E-mail: [email protected]
Effects of nitrogen rate and supplemental irrigation time on yield and agro-morphological traits of spring wheat
Hossein Vaziri1, Mohamadreza Dadashi*1, Hossein Ajamnorozi1, Afshin Soltani11,2, Saeed Yarahmadi1,3
1. Department of Agronomy, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran. 2. Faculty of Plant Production, Gorgan University of Agriculture and Natural Resources, Gorgan, Iran. 3. Horticulture-Crops Research Department, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and
Extension Organization (AREEO), Gorgan, Iran.
(Received: February 7, 2021 - Accepted: April 12, 2021) ABSTRACT
In order to investigate the effects of nitrogen rate and time of irrigation on the grain yield and yield components of wheat, an experimental was conducted as split plot based on randomized complete block design with four replications in the research farm of Aliabad Katoul Emam Khomeini agriculture high school during 2018-2019 and 2019-2020. Irrigation time was in the main plots (no irrigation and irrigation at 33and 70 zadoks stages) and nitrogen rate was in the sub plot (zero, 57.5 and 115 kg N/ha from urea source). Significant interaction was not observed between irrigation treatments and nitrogen rates in almost all traits. The highest yield was obtained using a supplementary irrigation in 70 Zadox stage and 115 kg of pure nitrogen treatments. Grain yield had a positive correlation with biological yield, spike length snd weight, number of seeds per spike and seed weight per spike. Factor analysis revealed that the first two factors explained 74.5% of the total variation. The results of stepwise regression analysis showed that only the spike weight entered the model and justified 80.7% of the grain yield variation alone.
Keywords: Factor analysis, fertilization, grain yield components, Stepwise regression, thousand grain weight.
هدیکچ
هب رکلمع رب یرایبآ نامز و نژورتین فرصم نازیم ریثأت یسررب روظنم هب یشیامزآ ،مدنگ هناد درکلمع یازجا و د
حرط تروص
ترک کولب هیاپ حرط اب و هدش درخ یاه لاس رد رارکت راهچ اب یفداصت لماک یاه
یاه 89 - 7981 و 88 - 7989 هعرزم رد
ترک رد یرایبآ .دش ارجا لوتک دابآ یلع )هر( ینیمخ ماما یزرواشک ناتسرنه یتاقیقحت ،یرایبآ مدع( یلصا یاه
رد یرایبآ
هلحرم 99 هقاس نایاپ ای سکودز هلحرم رد یرایبآ و یهد
17 لگ نایاپ ای سکودز ترک رد نژورتین رادقم و )یهد
یاه
یعرف ،رفص(
5 / 51 و 775 دوک عبنم زا راتکه رد نژورتین مرگولیک حوطس و یرایبآ یاهرامیت لباقتم رثا .تفرگ رارق )هروا
مریغ تافص همه رب ابیرقت نژورتین ینع
هلحرم رد یلیمکت یرایبآ یرامیت بیکرت زا هدافتسا اب درکلمع نیرتشیب .دش راد 17
لگ نایاپ( سکودز فرصم و )یهد
775 هب صلاخ نژورتین مرگولیک تافص اب یتبثم یگتسبمه ،هناد درکلمع .دمآ تسد
هیزجت .تشاد هلبنس رد هناد نزو و هناد دادعت و هلبنس نزو و لوط ،یتسیز درکلمع لماع هب
لماع ود هک درک صخشم اه
،لوا 5 / 17 هلبنس نزو تفص اهنت هک داد ناشن ماگ هب ماگ نویسرگر هیزجت جیاتن .دندرک هیجوت ار لک تارییغت زا دصرد
ییاهنت هب و دش لدم دراو 1
/ 97 .درک هیجوت ار هناد درکلمع تارییغت زا دصرد
ژاو ه یاه یدیلک لماع هب هیزجت ،درکلمع یازجا: .هناد رازه نزو ،یهد دوک ،ماگ هب ماگ نویسرگر ،اه
نامز و نژورتین فرصم ریداقم ریثأت فص و درکلمع رب یلیمکت یرایبآ فلتخم یاه
کیژولوفرومورگا تا
هراهب مدنگ
یریزو نیسح یشاداد اضردمحم ،1
*
یزورون مجع نیسح ،1
یناطلس نیشفا ،1
یدمحارای دیعس ،1،1 1،1
7 - هورگ
،یزرواشک هاگشناد
دازآ یملاسا دحاو .ناریا ،ناگرگ،ناگرگ 2
- هورگ
،تعارز مولع هاگشناد یزرواشک
و عبانم یعیبط
ناریا،ناگرگ،ناگرگ 9
- شخب یعارز مولع تاقیقحت -
نامزاس ،ناتسلگ ناتسا یعیبط عبانم و یزرواشک شزومآ و تاقیقحت زکرم ،یغاب
ناریا ،ناگرگ ،یزرواشک جیورت و شزومآ ،تاقیقحت .
:تفایرد خیرات(
78 / 77 / 7988 - :شریذپ خیرات 29
/ 7 / 7777 )
همدقم رایسب یراگزاس ییاوه و بآ عونتم طیارش اب مدنگ رسارس رد یعیسو حطس رد نیاربانب و دراد ییلااب یم تشک ناهج زا ناهج یرلاک لک مجنپ کی .دوش
یم نیمات مدنگ ناهج ییاذغ تینما رد نیاربانب و دوش
شقن ( دراد یمهم رایسب
Reynolds et al., 2010
رب .)
یناهج رابوراوخ نامزاس رامآ ساسا
(FAO)
لاس رد
9412 ناهج رد مدنگ دیلوت لک نازیم ، 753752553
نآ تشک ریز حطس و نت 913241238
.دوب راتکه
ناریا رد مدنگ دیلوت لک نازیم نینچمه 13334444
نآ تشک ریز حطس و نت 8427415
تسا راتکه
(
FAO, 2019
) زا یرایسب دننام مدنگ درکلمع .
هب رگید تلاوصحم طیارش و یکیتنژ لماوع هلیسو
یم لرتنک یطیحم مهم زا یکی یکشخ .دوش
نیرت
رد یعارز ناهایگ دشر هدننک دودحم یاهروتکاف یم ایند قطانم زا یرایسب ( دشاب
Souri & Hatamian,
2019; Ahmadi & Souri, 2019 .)
نژورتین مهم زا یکی
زاین دروم یندعم رصانع نیرت
،دشر رگید یندعم رصنع ره زا رتشیب هک تسا ناهایگ یم رارق ریثأت تحت ار لوصحم درکلمع و ومن رد .دهد
نینچمه و بآ تیدودحم ،ایند یزرواشک قطانم رثکا دودحم لماع ود ،دشر لصف یاهتنا رد نژورتین دوبمک یم مدنگ درکلمع یلصا هدننک دنشاب
(
Aghaye
Noroozlo et al., 2019; Mohammadipour &
Souri, 2019
دودح رد .) 04
رد مدنگ عرازم دصرد
یم یرایبآ ،هعسوت لاح رد یاهروشک ییآراک و دنوش
زا رتمک ،یبآ طیارش رد ییاذغ داوم زا هدافتسا نیب یاهدرادناتسا اب هک یقطانم رد .تسا یللملا
رایبآ ،دنتسه وربور بآ تیدودحم یم یلیمکت ی
دناوت
یگدنراب دوبمک دیلوت و دنک ناربج ار یلصف یاه
تیاضر ( دیامن داجیا ار یرادیاپ و شخب
IAEA, 2000
.)
رد یاهروشک رد یفرصم یاهدوک لک موس ود دودح هلاس ره نازرواشک نیاربانب ؛تسا نژورتین هعسوت لاح ژورتین یاهدوک نیمأت تباب یدایز هنیزه تخادرپ ن
یم دننک رب هولاع ،نژورتین یاهدوک هنیهب فرصم .
هفرص طیحم زا تظافح رد ،یداصتقا ییوج زین تسیز
درک دهاوخ ینایاش کمک
(Souri et al., 2019)
.
رد نژورتین دوک یطیسقت دربراک و یلیمکت یرایبآ ییاراک شیازفا رد یرثؤم شقن ،هایگ زاین ماگنه
رد هابتشا تیریدم نیاربانب ؛دنراد نژورتین رد ای یرایبآ
شهاک ار یرگید ییآراک ،نژورتین یاهدوک فرصم یم ( دهد
Heidarpour & Talaee, 2017
.)
نیب هطبار هک دش شرازگ هلاس هس یشهوژپ رد هلداعم زا ،مدنگ هناد درکلمع اب یفرصم نژورتین یم یوریپ مود هجرد نویسرگر فرصم و دنک
84
یارب ،راتکه رد صلاخ نژورتین مرگولیک تسد
هب یبای
مه .دش نییعت هنیهب هناد درکلمع نایم زا نینچ
،یلیمکت یرایبآ یاهرامیت 34
یلیم رد یرایبآ رتم
لگ هلحرم درکلمع ،یرایبآ نودب هب تبسن مدنگ یهد
ار هناد 05 ( داد شیازفا دصرد
Heidarpour &
Talaee, 2017
مه .) رادقم هک دش شرازگ نینچ
قاس عافترا رب نژورتین فرصم لوط ،لکنادپ لوط ،ه
و هلبنس درکلمع ،عبرم رتم رد هناد دادعت ،هلبنس ینعم ریثأت نژورتین فرصم ییآراک تشاد یراد
(
Mirzakhani, 2019
یبایزرا فده اب هک یشهوژپ رد .)
یگژیو و مدنگ درکلمع یازجا و درکلمع ،یدشر یاه
شنت طیارش رد وج ،دش ماجنا نژورتین و یبآ یاه
بمک و یبآ شنت تافص هیلک شهاک ثعاب ،نژورتین دو
شهاک هلمج زا 34
.دش هناد درکلمع رد یدصرد
هب ،نژورتین و یبآ شنت زا یشان بیسآ نیرتشیب نازیم هب راتکه رد هناد درکلمع 20
/ 08 قلعت دصرد
یم تافص ریاس تارییغت نتفرگ رظن رد اب و تشاد ناوت
دیدش شهاک زا یشان ،بیسآ نیا هک درک طابنتسا جا و هناد رازه نزو ،هلبنس رد هناد دادعت( درکلمع یاز
یم )عبرم رتم رد روراب هلبنس دادعت دشاب
(
Radaei Alamoli et al., 2020
،رگید یشهوژپ رد .)
ریداقم اب هارمه یلیمکت یرایبآ فلتخم ریداقم رثا رارق یسررب دروم نلابس مقر یور نژورتین فلتخم حت ،مید طیارش رد درکلمع .تفرگ و نازیم ریثأت ت
یگدنراب عیزوت بآ زا هدافتسا ییآراک .تسا یلصف یاه
هب نژورتین و ینعم روط
شیازفا یلیمکت یرایبآ اب یراد
ییآراک رثکادح ،دودحم یرایبآ طیارش رد .تفای هک دش لصاح ینامز بآ زا هدافتسا 54
مرگولیک
لماک یرایبآ موس کی اب هارمه راتکه رد نژورتین
( دش ماجنا
Tavakkoli & Oweis, 2004
یشهوژپ رد .)
لاس رد هک 9410
یرایبآ نامز ریثات یسررب فده اب و
شرازگ دش ماجنا نژورتین دوک فرصم نازیم و یلیمکت رامیت هک دش 944
یلیم ( یرایبآ رتم 144
یلیم رتم 54
و تشاک زا سپ زور 144
یلیم رتم 03 زا سپ زور
و )تشاک 194
که رد نژورتین مرگولیک نیرتهب ،رات
( دوب یرامیت بیکرت
Shirazi et al., 2014
.)
هب لاس هس تدم هب یشهوژپ یرایبآ رثا یسررب روظنم
درکلمع یازجا و درکلمع رب نژورتین دوک و یلیمکت گرب حطس صخاش ،هتوب عافترا تافص .دش ماجنا مدنگ هب یتسیز درکلمع و نازیم و یلیمکت یرایبآ هلیسو
ت نژورتین دوک فرصم رثا .دنتفرگ رارق ریثأت تح
ریثأت ،هناد درکلمع رب یلیمکت یرایبآ و نژورتین لباقتم ینعم تشاد یراد رد هک داد ناشن شهوژپ نیا جیاتن .
هدافتسا ییاراک رثکادح ،یرایبآ بآ تیدودحم طیارش فرصم اب بآ زا 28
هب راتکه رد نژورتین مرگولیک
نازیم هب یلیمکت یرایبآ هارمه 135
یلیم تسدب رتم
( دمآ
Montazar & Mohseni., 2011
یکی ام روشک .)
دنمزاین هک تسایند صخاش و کشخ قطانم زا عبانم ًاصوصخم ،عبانم زا هدافتسا هنیهب تیریدم .تسا یزرواشک تلاوصحم دیلوت یارب بآ دودحم شور زا هدافتسا یرایبآ شور ،یرایبآ مک دننام ییاه
کینکت رگید و دودحم م دوجوم یاه
ی نیا رد دنناوت
( دنشاب دیفم و رثوم هنیمز
Hatamian et al., 2019;
Zargar Shooshtari et al., 2020
.)
یم افیا یدیلک شقن ناهایگ هیذغت رد نژورتین و دنک
یم فرصم هایگ طسوت یدایز نازیم هب نیا اب ؛دوش
دوبمک .میتسه هجاوم نژورتین دوبمک اب هراومه ،دوجو نت زا سپ نژورتین یلصا لماع نیمود ،یکشخ ش
مید رد درکلمع هدننک دودحم هب .تساهراز
شقن لیلد
رد نژورتین دوبمک و هایگ هیذغت رد نژورتین مهم رد یمهم رایسب شقن نژورتین عبانم تیریدم ،کاخ فرصم شیازفا اب .تشاد دهاوخ لوصحم دیلوت نازیم یم شیازفا هناد درکلمع و کشخ هدام دیلوت ،نژورتین -
بای شهوژپ یخرب رد اما ،د رد هک تسا هدش شرازگ اه
نژورتین فرصم شیازفا اب ،دیدش یبآ شنت طیارش یم شهاک هناد درکلمع ( دبای
Aouragh., 2005;
Rusan et al., 2005 El Mejahed &
طیارش رد .) هرود زا یهجوت لباق شخب یبآ زاین ،ناتسلگ ناتسا
زا شیب( مدنگ دشر 53
)دشر هرود دصرد وب
هلیس
یم نیمات ناراب لرتنک لباق ریغ لماع شنکارپ .دوش
بآ هک تسا هدش ثعاب اوه یلااب یامد و ناراب مظنمان مهم تلاوصحم دیلوت هدننک دودحم لماع نیرت هب رجنم ،دراوم رتشیب رد یرایبآ .دشاب یزرواشک
یم مدنگ درکلمع شیازفا ندوب لرتنک لباق ریغ .دوش
تیریدم ،یمیلقا لماوع یدج لکشم اب ار مدنگ یرایبآ
نیا نمض ،لیلد نیمه هب ؛تسا هدومن هجاوم رد هک
یمن دوخ رادقم هنیشیب هب دراوم رتشیب زین دیلوت ،دسر
( تسین رادروخرب مزلا یرادیاپ زا
Kiani & Nourinia.,
زا شیب ناریا رد .)2015
53 ار یفرصم یاهدوک دصرد
یم لیکشت نژورتین یاهدوک اب هک دنهد
دیلوت هب هجوت
75 رایسب نآ ییاراک ،یزرواشک تلاوصحم نت نویلیم
یب فرصم .تسا نییاپ ثعاب ،نژورتین یاهدوک هیور
بآ یگدولآ یم ینیمزریز یاه
یریگراکب نیاربانب ؛دوش
شور ییاراک شیازفا ساسا رب هک یتیریدم یاه
یم ،دشاب راوتسا بآ و نژورتین شیازفا ثعاب دناوت
زرواشک تادیلوت ( دوش ی
Kougar & Malakouti,
نامز ریثأت یسررب ،شهوژپ نیا یارجا زا فده .)2006
و نژورتین رادقم و یلیمکت یرایبآ نآ لباقتم رثا
رب اه
بسانم نامز نییعت و هناد درکلمع یازجا و درکلمع یفرصم نژورتین هنیهب رادقم و یلیمکت یرایبآ هب رتین فرصم ییاراک نیرتهب هب ندیسر روظنم نژو
.تسا شور و داوم اه
یعارز لاس ود یط شیامزآ نیا 28
- 1527 و 22 -
1528 ماما یزرواشک ناتسرنه یتاقیقحت هعرزم رد
یجاح یاتسور رد عقاو )هر( ینیمخ عباوت زا هتلاک
ییایفارغج ضرع اب( لوتک دابآ یلع ناتسرهش 57
و هجرد 55 ییایفارغج لوط و یلامش هقیقد 30
هجرد
و 35 رش هقیقد یق
عافترا اب و 51
)ایرد حطس زا رتم
هب شیامزآ .دش ماجنا ترک تروص
رد و هدش درخ یاه
کولب حرط بلاق رارکت راهچ اب و یفداصت لماک یاه
ناونع هب یلیمکت یرایبآ ،شهوژپ نیا رد .دش ارجا رد یرایبآ ،یرایبآ مدع حطس هس رد یلصا روتکاف هلحرم 55 هقاس نایاپ( سکودز رد یرایبآ و )یهد
هلحرم 74 لگ نایاپ( سکودز هب نژورتین دوک و )یهد
فرصم ،فرصم مدع حطس هس رد یعرف روتکاف ناونع 3 / 37 هیصوت رادقم فصن( صلاخ نژورتین مرگولیک
فرصم و )کاخ نومزآ ساسا رب هدش 113
مرگولیک
نومزآ ساسا رب هدش هیصوت رادقم( صلاخ نژورتین هک دوب راتکه رد )کاخ هلحرم .دش نیمأت هروا عبنم زا
55 .تسا هایگ نتفر هقاس یاهتنا اب فداصم ،سکودز
لاس رد هب هعرزم ،مود و لوا یعارز یاه رد بیترت
خیرات یاه 12 و 95 دنفسا رارق هلحرم نیا رد هام
تعرس شیازفا و اوه یامد شیازفا لیلد هب .دنتشاد رعت و ریخبت نازیم ،هلحرم نیا رد ناهایگ دشر زاین و ق
یم شیازفا هایگ یبآ هلحرم .دبای
74 فداصم سکودز
لگ نایاپ اب هناد عورش و یهد
هلحرم نیا رد .تسا یدنب
و ریخبت نازیم شیازفا و اوه یامد شیازفا لیلد هب ( دراد ار یبآ زاین نیرتشیب هایگ ،قرعت
McKenzie &
Woods., 2011
.)
،تشاک زا لبق ،هلحرم راهچ رد نژورتین دوک هجنپ
هقاس ،ینز هلبنس هلحرم و یور
.دش هدافتسا یهد
پیت راون و راشف تحت متسیس زا هدافتسا اب یرایبآ ینزو تبوطر دصرد ساسا رب یرایبآ قمع و دش ماجنا ( هطبار ساسا رب و هشیر هیحان رد کاخ 1
دش دروآرب )
(
Jafari et al., 2009
.)
( هطبار 1 )
𝐼 = 𝐹𝐶−𝜃
100 × 𝐷 × 𝐵𝐷
یا رد ،هطبار ن یتناس بسحرب یرایبآ قمع :I
،رتم :FC
،کاخ ینزو تبوطر دصرد بسح رب یعارز تیفرظ دح ،یرایبآ زا لبق کاخ ینزو تبوطر دص رد :𝜃
قمع :D
و هشیر ذوفن هیحان رد کاخ ینزو تبوطر دصرد :BD
یتناس رب مرگ بسح رب هشیر .تسا بعکم رتم
هب هب بآ یدورو مجح نازیم نییعت روظنم ره لخاد
زا هدافتسا اب ترک ره لخاد هب بآ یدورو یبد ،ترک هلول کی زا روظنم نیدب .دش هبساحم یمجح شور زیاس نلیتا یلپ 24
یلیم هدافتسا بسانم بیش اب رتم
رارق هلول لخاد رد یرایبآ پیت زا فیدر کی و دش یلطس و دش رفح هلاچ کی ،هلول یاهتنا رد .تفرگ هب عمج روظنم د بآ یروآ
زا هدافتسا اب .تفرگ رارق نآ ر
نامز ترک ره هب یدورو یبد ،جردم هناوتسا و جنس دح هب ندیسر یارب یرایبآ نامز تدم و دش هبساحم
.دش نییعت یعارز تیفرظ ادتبا
رد نابآ هام نیمز مخش
هدز و دش رذآ رد هام رد ود
،هلحرم نیمز کسید هدز
.دش سپس نازیم هیصوت هدش یاهدوک رفسف
( 994
مرگولیک رد لپیرت تافسف رپوس راتکه )
و ساتپ ( 154
مرگولیک رد
میساتپ تافلوس راتکه )
رب ساسا زیلانآ
و کاخ لبق زا تشاک هدافتسا لودج( دش 1
.) ،هنیشیب
و یگدنراب ،اوه ترارح هجرد هناهام نیگنایم و هنیمک یعارز لاس رد عجرم قرعت و ریخبت 1527
- 1528 و
1528 - 1522 لودج رد 9
.تسا هدمآ
لودج 1 یگژیو- رفص قمع( یشیامزآ هعرزم کاخ ییایمیش و یکیزیف یاه -
54 .)رتمیتناس
Table 1. Physiochemical characteristics of the experimental field soil (0-30 cm depth).
Soil texture K(ava)ppm P(ava)ppm %Total.N Organic matter (%) PH EC
Silty-Clay-Loam 228 4.2 0.16 1.56 7.6 1.4
رد خیرات 94 / 2 / 1527 تشک لاس لوا خیرات رد و
11 / 2 / 1528 تشک لاس
،مود هب هلیسو هاگتسد
یطخ راک تلاغ و نازیم هب 153
مرگولیک راتکه رد
ماجنا دش . فیدر هلصاف اه
18 یتناس ترک داعبا ،رتم اه
3 / 9 هلصاف و رتم هس اهرارکت نیب هلصاف ،رتم راهچ رد
ترک نیب زا شهوژپ نیا رد .دوب رتم ود یلصا یاه
نیلا 21 - 17 و تسا هدش تبث هتلاک یراجت مان اب هک
یعارز شخب زا -
شزومآ و تاقیقحت زکرم یغاب
بانم و یزرواشک هدش هیهت ناتسلگ ناتسا یعیبط ع
پیتونژ نیرترب زا یکی هتلاک مقر .دش هدافتسا دوب یاه
.تسا درکلمع نازیم و یراگزاس رظن زا هقطنم هراهب نآ زا پیتونژ نیا یارب ییامرس هرود هب زاین هک اج
یم هراهب مقر کی ،درادن نویسازیلانرو یحاون رد و دشاب
یاپ رد رزخ لحاوس بوطرم و مرگ یم تشک زی
.دوش
فلع اب هزرابم یاه
هب ،ینز هجنپ هلحرم رد زره هلیسو
2-4-D
کی تظلغ اب و ورگامیش تکرش آ یپ یس ما + فلع یارب راتکه رد رتیل پوفانیدولک و گرب نهپ یاه
راتکه رد رتیل کی تظلغ اب مس کاپ تکرش لیژراپورپ گرب کیراب یارب و نیدرورف رد نینچمه .دش ماجنا اه
درا تشهبی
،هام هلحرم ود یط هعرزم رتیل کی تظلغ اب
چراق راتکه رد شک
تکرش زا هک روکیلوف و تلیت یاه مس دندش هیهت یمیش ایرآ
.دش یشاپ
لودج 9 یعارز لاس رد عجرم قرعت و ریخبت و یگدنراب ،اوه ترارح هجرد هناهام نیگنایم و هنیمک ،هنیشیب- 1527
- 1528 و
1528 - 1522
Table 2. Maximum, minimum, and mean monthly air temperature, rainfall and penman-monteith reference evapotranspiration(ET0) in 2018-2019 and 2019-2020.
Sunshine hours ETo(mm)
Rain(mm) Tmean(oC)
Tmin(oC) Tmax(oC)
month Year
103.3 38.3
51.2 11.9
7.8 16.0
December 2018
140.7 36.3
120.7 10.0
4.7 15.2
January 2019
139.1 30.7
158.9 9.0
4.3 13.6
February
153.2 61.9
148.5 11.3
5.9 16.7
March
120.0 56.9
93.2 14.1
9.7 18.5
April
210.5 113.7
38.0 19.8
13.8 25.8
May
264.9 215.6
7.8 26.7
20 33.4 June
140.0 25.2
30.3 10.5
5.8 15.2
December
138.4 33.5
26.3 9.5
4.6 14.3
January 2020
180.7 41.1
91.6 8.9
3.4 14.5
February
142.4 51.2
58.3 11.5
6.7 16.3
March
100.4 40
101.1 12.2
8.1 16.2
April
179.4 121.3
60.4 19.0
13.2 24.8
May
290.8 219.9
13.2 26.2
18.6 33.8
June
امل راوخگرب کسوس و مدنگ نس تافآ اب هزرابم یارب تشهبیدرا رد زین کاپ تکرش نویتیرتینف مس زا هام
تظلغ اب و مس 9
/ 1 رد .دش هدافتسا راتکه رد رتیل
هب مدنگ تعارز فلع زا لومعم روط
شک چراق و اه -شک
یم هدافتسا اه هلبنس ات زور تافص .دوش
ات زور و یهد
هب هتوب عافترا .دش تبث کیژولویزیف یگدیسر تروص
زا عافترا حطس کاخ ات کون هلبنس یلصا نودب هزادنا
نتفرگ کشیر رد نامز یگدیسر کیژولویزیف
و رب
بسح یتناس شک طخ زا هدافتسا اب رتم تبث
یارب .دش
فذح زا دعب درکلمع یازجا و درکلمع یریگ هزادنا هیشاح عبرم رتم کی زا و نیمز حطس زا ار اه هتوب ،اه
ترک لخاد تسیز لک و تشادرب اه
زا هدافتسا اب هدوت
تقد اب لاتیجید یوزارت 1
/ 4 دش نزو مرگ درکلمع(
ات دش نزو هناگادج و ادج هاک زا هناد سپس و )یتسیز .دوش نییعت عبرم رتم رد مرگ بسح رب هناد درکلمع یارب هزادنا یریگ تافص لوط و نزو
،هلبنس دادعت هناد
رد
،هلبنس نزو هناد رد
،هلبنس نزو و لوط کشخ
،لکنادپ نزو هب لوط تبسن و لکنادپ هنومن
یا لکشتم
زا جنپ هلبنس یلصا هب تروص یفداصت زا ره ترک
یشیامزآ هیهت
دش و تافص دروم رظن یارب ره کی زا
جنپ هنومن هزادنا یریگ و نیگنایم نآ اه یارب تابساحم
یرامآ دروم هدافتسا رارق زا هناد ندشرپ تعرس .تفرگ
رتم رب مرگ بسح رب هناد درکلمع میسقت لوط رب عبرم
هب هناد ندش رپ هرود ندش رپ هرود لوط .دمآ تسد
هلبنس ات زور نیب فلاتخا زا هناد یگدیسر ات زور و یهد
هب .دمآ تسد هداد ندوب لامرن نومزآ نومزآ زا هدافتسا اب اه
فرگوملک - ا هدافتس اب و فنریمسا رازفا مرن ز
XLSTAT 2016
هسیاقم و سنایراو هیزجت .دش ماجنا
هداد نیگنایم رازفا مرن زا هدافتسا اب اه
و هن هخسنSAS
نومزآ .دش ماجناLSD
ثحب و جیاتن هداد ندوب لامرن ادتبا رد زا هدافتسا اب اه
نومزآ
فرگوملک - فنریمسا هلبنس ات زور تافص .دش ماجنا
-
یگدیسر ات زور و یهد هیزجت و دنتشادن یلامرن عیزوت
لامرن عیزوت یاراد هک یتافص زا هدافتسا اب سنایراو رثا هک داد ناشن سنایراو هیزجت جیاتن .دش ماجنا دندوب ینعم یریگ هزادنا دروم تافص همه یارب لاس دش راد
لودج(
5 لاس رد دشر هرود لوط رد یگدنراب نازیم .)
هب مود و لوا یعارز بیترت
5 / 518 و 9 / 581 رتمیلیم
لودج( دوب 9
رد یباتفآ تاعاس عومجم نینچمه .)
هب مود و لوا یعارز لاس رد دشر لصف لوط بیترت
7 / 1151 و 1 / 1179 ینعم .دوب یم لاس رثا ندش راد
-
نازیم رظن زا یعارز لاس ود دایز فلاتخا لیلد هب دناوت .دشاب یگدنراب درکلمع رب نژورتین نازیم و لاس ریثأت نینچمه ،هناد
،هناد ندش رپ تعرس ،هلبنس لوط ،هناد رازه نزو ینعم هتوب عافترا و یتسیز درکلمع ییاراک .دوب راد
،نژورتین فرصم نازیم شیازفا اب بآ زا هدافتسا ینعم شیازفا یم ناشن یراد
لاس ریثأت نینچمه و دهد
ینعم ناراب بآ زا هدافتسا ییاراک رب نژورتین نازیم و -
دوب راد (
Sedri et al., 2017
) شنکارپ و نازیم .
یگدنراب لاس زا رتهب رایسب لوا یعارز لاس رد اه تافص رب نژورتین و لاس لباقتم رثا .دوب مود یعارز
،هناد درکلمع رپ تعرس ،هلبنس لوط ،هناد رازه نزو
یم هتوب عافترا و یتسیز درکلمع ،هناد ندش هب دناوت
نیب هک دشاب یدایز رایسب توافت لیلد یعارز لاس ود
یگدنراب شنکارپ و نازیم رظن زا زا .تشاد دوجو اه
نآ ،هناد رازه نزو تافص و هناد درکلمع نیب هک اج یتسیز درکلمع و هناد ندش رپ تعرس ،هلبنس لوط
هب ییلااب یگتسبمه اب ربارب بیترت
37 / 4 ، 81 / 4 ، 57 / 4
و 75 / 4 لباقتم رثا هک تسا راظتنا لباق ،دش هدهاشم
ین و لاس تافص نیا قیرط زا هناد درکلمع رب نژورت
،هتوب عافترا تافص یور یرایبآ رامیت .دشاب هدش داجیا ینعم ریثأت لکنادپ نزو و لوط لوط .تشادن یراد
تشادن یرییغت فلتخم یرایبآ یاهرامیت رد زین هلبنس ینعم سنایراو هیزجت لودج رد و نیب .دشن راد
رد نژورتین حوطس و یرایبآ یاهرامیت رثا تافص همه
ینعم لباقتم لودج( دشن هدهاشم یراد
5 .)
ینعم هب هجوت اب و یرایبآ نیب لباقتم رثا ندشن راد
نآ زا مادک ره ،نژورتین دوک هب اه
دروم ازجم روط
لودج( دنتفرگ رارق نیگنایم هسیاقم یسررب 5
رامیت .)
طبترم تافص و یتسیز و هناد درکلمع تافص رب یرایبآ درکلمع اب مه هناد
رازه نزو ،هناد ندش رپ تعرس نوچ
ینعم ریثأت هلبنس رد هناد و هلبنس ،هناد .تشاد یراد
ندش رپ تعرس دوبهب قیرط زا یرایبآ رامیت نیاربانب شیازفا هجیتن رد و هناد رازه نزو شیازفا ثعاب ،هناد تیاهن رد و دش هلبنس رد هناد نزو و هلبنس نزو ب .تفای دوبهب هناد درکلمع ندشرپ تعرس تفص نی
،هلبنس رد هناد و هلبنس ،هناد رازه نزو تافص و هناد لودج( دش هدهاشم ییلااب تبثم یگتسبمه 3
هک )
یم دییات ار نیگنایم تاسیاقم لودج جیاتن لااب .دنک
زا هایگ رارف رد یمهم شقن ،هناد ندش رپ تعرس ندوب شنت دراد دشر لصف نایاپ یطیحم یاه
(
Katozi et al., 2009
.) مادنا ییاناوت نازیم
لاقتنا و دیلوت رد هایگ زبس یاه
هناد فرط هب یزتنسوتف داوم ،ندش رپ لاح رد یاه
مهم لماوع زا یکی ریثأت
مدنگ هناد درکلمع رب راذگ
یم هدش هریخذ تابیکرت ددجم لاقتنا نینچمه .دشاب
هناد هب هقاس رد مسیناکم زا یکی ،ندشرپ لاح رد یاه
-
رثوم یاه تبوطر دوبمک طیارش رد هناد درکلمع رب
هدرگ زا سپ ( تسا یناشف
Abdoli, 2019
هک ینامز .)
یم هناد ندش رپ هلحرم هب مدنگ هب ،دسر
زا جیردت
یگدنراب نازیم ،اوه یامد یفرط زا و هدش هتساک اه
شیازفا مدنگ یبآ زاین هجیتن رد و قرعت و ریخبت یم د ندش رپ هلحرم رد نیاربانب .دبای تسا نکمم هنا
زا یدح و دوش هجاوم بآ دوبمک اب یدودح ات هایگ رپ هلحرم رد یکشخ شنت .دتک هبرجت ار یکشخ شنت هنزور تیاده شهاک قیرط زا هناد ندش ( یا
Lawlor,
نآ بیرخت شیازفا و وکسیبور زتنس شهاک ،)2002
(
Ono et al., 2013
و یزتنسوتف هاگتسد بیرخت ،)
( لیفورلک شهاک
Bagherikia et al., 2017
عیرست و )
گرب یریپ ( اه
Rivero et al., 2009
شهاک ببس )
( یدیلوت تلایمیسآوتف و زتنسوتف تعرس
Ardalani et
al., 2016
یم هناد درکلمع تفا تیاهن رد و ) .دوش
هناد ندش رپ یارب یراج زتنسوتف نیاربانب یفاک اه
هناد زاین و تسین نا قیرط زا هناد ندش رپ یارب اه
لاقت
شخب رد هدش هریخذ یزتنسوتف داوم ددجم یاه
هقاس فلتخم یم ناربج اه
( دوش
Azhand et al.,
یراج زتنسوتف تعرس یور هک یلماع ره .)2015
ریثأت
زین یزتنسوتف داوم ددجم لاقتنا و عمجت رب ،دراذگ ریثأت ( تسا راذگ
Pampana et al., 2014
.)
یور رب یناشفا هدرگ زا سپ یتبوطر شنت زتنسوتف
تاردیهوبرک ددجم لاقتنا نازیم نینچمه و یراج یاه
تفص رد .تسا رثوم هناد هب هقاس زا ینامتخاسریغ هناد درکلمع هب هتسباو تافص ریاس و هناد درکلمع مه هناد و هلبنس ،هناد رازه نزو ،یتسیز درکلمع نوچ رد یرایبآ رامیت ،هناد ندش رپ تعرس و هلبنس رد
هلحرم 74 سکودز لگ نایاپ(
ینعم توافت )یهد یراد
هلحرم رد یرایبآ و یرایبآ مدع اب 55
نایاپ( سکودز
هقاس لودج( تشاد )یهد 0
شراب هب هجوت اب اما ،) یاه
هلحرم رد دایز یدشر
55 هقاس نایاپ( سکودز )یهد
نیا رد یرایبآ رامیت نیب توافت ،یعارز لاس ود یط رد ینعم یرایبآ مدع و هلحرم .دشن راد
شراب هب هجوت اب -
هجنپ هلحرم رد هک یدایز یاه ود یط رد هایگ ینز
هلحرم رد یرایبآ ،تفرگ تروص شیامزآ لاس 55
هقاس نایاپ( سکودز اهنت و تشادن یهیجوت )یهد
هلحرم رد یلیمکت یرایبآ 74
لگ نایاپ( سکودز )یهد
و قرعت و ریخبت شیازفا و اوه یامد شیازفا هب هجوت اب شهاک نینچمه نآ رد هقطنم رد ینامسآ تلاوزن
ینعم ریثأت هایگ یدشر هلحرم درکلمع تافص رب یراد
هلحرم رد یرایبآ .تشاد درکلمع یازجا و هناد 74
لگ نایاپ( سکودز شیازفا ثعاب )یهد
27 / 10
یرایبآ نودب طیارش هب تبسن هناد درکلمع یدصرد و درکلمع تافص یور لاس و یرایبآ لباقتم رثا .دش ع ازجا ینعم هناد درکلم لاس ود ره رد و دوبن راد
هلحرم رد یرایبآ 74
لگ نایاپ( سکودز زا رتهب )یهد
هلحرم رد یرایبآ و یرایبآ مدع 55
نایاپ( سکودز
هقاس .دوب )یهد ینعم رثا تافص رثکا رب نژورتین دوک فرصم یراد
ینعم شیازفا ،نژورتین دوک فرصم اب .تشاد رد یراد
لوط و هتوب عافترا فرصم .دش هدهاشم لکنادپ
ینعم شیازفا بجوم نژورتین لوط و هتوب عافترا راد
رد اما ،دش نژورتین دوک فرصم مدع هب تبسن لکنادپ ینعم توافت ،یفرصم نژورتین حوطس نیب رظن زا یراد
هب یکیدزن هب هجوت اب لکنادپ .دشن هدهاشم تافص نیا رد یزتنسوتف داوم نیمات رد یمهم شقن ،هلبنس یم و دراد هناد ندش رپ هلحرم لباق ریداقم دناوت
تاردیهوبرک زا یهجوت هریخذ ار هایگ زاین رب دازام یاه
نآ ددجم لاقتنا اب و دنک هناد هب اه
رپ لاح رد یاه
دوش مدنگ هناد درکلمع شیازفا بجوم ،ندش (
Mirzakhani, 2019
.) هارمه نژورتین یاهدوک فرصم
د رد اب ،یلیمکت یرایبآ اب نژورتین نداد رارق سرتس
و یزتنسوتف داوم دیلوت شیازفا ببس ،هایگ زاین دروم یم هایگ یشیور دشر دوبهب هجیتن رد دوش
(
Faraji et
al., 2006
.)
یرایبآ و هنژورتین دوک فرصم اب زین شهوژپ نیا رد درکلمع نینچمه و لکنادپ لوط ،هتوب عافترا ،یلیمکت ینعم شیازفا یتسیز یراد
شیازفا نیا ؛دنتشاد هب اه
یشیور دشر کیرحت رد نژورتین رصنع شقن لیلد شیازفا بجوم نژورتین دوک فرصم نینچمه .تسا
ینعم هناد نزو و یتسیز و هناد درکلمع تافص رد یراد زا نژورتین فرصم حطس هس ره نیب .دش هلبنس رد هلبنس رد هناد نزو و یتسیز و هناد درکلمع تافص رظن عم توافت ین
شرازگ یشهوژپ رد .دش هدهاشم یراد
لوط ،هقاس عافترا رب نژورتین فرصم رادقم هک دش ادعت ،هلبنس و لکنادپ درکلمع ،عبرم رتم رد هناد د
تسیز ریثأت نژورتین فرصم ییاراک و هلبنس ی
ینعم تشاد یراد (
Mirzakhani, 2019
.) هدش شرازگ
رادقم ریثأت تحت ،هلبنس رد هناد درکلمع هک تسا هب ،تفرگ رارق یفرصم نژورتین یروط
فرصم رامیت هک
134 رد هناد درکلمع نیرتشیب ،نژورتین مرگولیک
( تشاد ار هلبنس
.(Hassanzadeh Gorttapeh et al.,
رب سنایراو هیزجت لودج رد نژورتین دوک رثا 2008
ینعم هلبنس لوط تفص لودج( دوبن راد
5 رد .)
لولحم رامیت هک دش شرازگ یشهوژپ دوک یشاپ
ینعم ریثأت ،نژورتین تشادن هلبنس لوط تفص رب یراد
.(Soughi et al., 2010)
فده اب هک رگید یشهوژپ رد
ماجنا مدنگ درکلمع رب نژورتین فلتخم ریداقم یسررب لوط تفص رب نژورتین رامیت رثا هک دش شرازگ تفرگ ینعم هلبنس دوبن راد
.(Hosseini et al., 2011)
یدوک رامیت اهنت ،هلبنس و هناد رازه نزو تافص رظن زا 113 ینعم توافت ،راتکه رد نژورتین مرگولیک اب یراد
فرصم .تشاد رگید یاهرامیت 113
نژورتین مرگولیک
شیازفا بجوم راتکه رد 10
/ 59 هناد درکلمع یدصرد
رب نژورتین ریداقم رثا هک دش شرازگ یشهوژپ رد .دش و هدوت تسیز درکلمع صخاش ،هناد رازه نزو ،هناد
زا هدافتسا ییاراک و نژورتین یعارز ییاراک و تشادرب ینعم ناراب بآ دوب راد
(
Sedri et al., 2017
نژورتین .)
مهم نیمز رثکا هک تسا یرصنع نیرت تشک ریز یاه
زا شیب رصنع نیا .دنتسه هجاوم نآ دوبمک اب مدنگ یم رده هب ییاذغ رصانع ریاس ادقم و دور
،نآ تفایزاب ر
( تسا هدش فرصم رادقم زا یمین زا رتمک
Souri et
al., 2019
.)
لودج 5 - درکلمع یازجا و هناد درکلمع بکرم سنایراو هیزجت
Table 3. Combined variance analysis of grain yield and Yield components
S.O.V Df Plant
Height
Seed Filling Duration
Seed filling
rate
Thousand grain Weight
Peduncle Length
Peduncle Weight
Spike length
Spike Weight
Number of grains/spike
Seed
weight/spike Yield Biological Yield
Year 1 760.50** 72.00** 23.22** 114.00** 34.58** 0.104** 3.64** 5.07** 1123.38** 4.31** 7140ns 140008**
Block(year) 6 30.17** 4.46** 6.69* 2.95** 3.52ns 0.030** 0.94** 0.26** 89.01** 0.16** 14265** 103457**
Irrigation 2 5.90ns 1.00ns 6.09* 3.13** 3.26ns 0.001ns 0.14ns 0.44** 97.26** 0.28** 9462* 53328.6*
Year*Irrigation 2 11.88* 3.88** 3.08ns 0.19ns 0.29ns 0.004ns 0.11ns 0.09ns 28.31ns 0.05ns 7504ns 40269ns
Error (1) 12 19.51** 0.99** 1.37ns 1.88** 8.29** 0.007* 0.59* 0.09ns 36.49* 0.06* 2420ns 13674ns
Nitrogen 2 48.82** 3.37** 13.73** 1.73* 12.86** 0.031** 0.31ns 0.31** 51.52* 0.15** 30740** 214435**
Irrigation*Nitrogen 4 4.86ns 0.12ns 0.67ns 0.32ns 3.85ns 0.002ns 0.33ns 0.01ns 16.52ns 0.01ns 1156ns 2196ns
Year*Nitrogen 2 72.38** 0.63ns 14.40** 4.35** 8.00* 0.026** 1.15* 0.10ns 29.30ns 0.05ns 27240** 304331**
Year*Irrigation*Nitrogen 4 0.41ns 0.33ns 0.74ns 0.64ns 3.92ns 0.001ns 0.33ns 0.00ns 7.68ns 0.00ns 1693ns 7951ns
Error (2) 36 2.40 0.34 2.26 0.47 2.15 0.003 0.23 0.04 15.42 0.02 3583 14739
CV% 1.58 1.45 11.31 1.75 4.15 8.00 4.99 7.74 7.18 7.46 11.10 8.09
لودج 0 - نژورتین و یرایبآ یاهرامیت رد درکلمع یازجا و درکلمع اب طبترم تافص نیگنایم هسیاقم
Table 4. Mean comparison of the yield and yield components affected by irrigation and nitrogen treatment Plant
Height (cm)
Seed Filling Duration
Seed Filling Rate(g/m2/day)
Thousand Grain Weight (g)
Peduncle Length
(cm)
Peduncle Weight (g)
Spike length (cm)
Spike Weight
(cm)
Number of grains/spike
Seed weight /spike (g)
Yield (g/m2)
Biological yield (g/m2)
Irrigation
No irrigation 97.56a 40.43a 12.73b 38.32b 35.22a 0.708a 9.58a 2.43b 52.31b 2.12b 503.48b 1463.54b
Irrigation in stage 33 zadox 98.31a 40.43a 12.96b 38.96b 35.73a 0.706a 9.60a 2.69b 55.66a 2.14b 526.2b 1464.6b
Irrigation in stage 70 zadox 97.37a 40.79a 13.7a 39.60a 35.02a 0.719a 9.72a 2.88a 55.92a 2.32a 578.85a 1539.33a
LSD 2.77 0.62 0.73 0.86 1.81 0.05 0.48 0.189 3.79 0.16 30.94 73.55
Nitrogen
No nitrogen 96.14b 40.18c 11.18b 38.98b 34.49b 0.69b 9.5a 2.65b 52.96b 2 c 429.59c 1402.08c
57.5 Kg N/ha 98.22a 40.54b 13.08a 39.1b 35.62a 0.70ab 9.68a 2.73b 55.23ab 2.2b 500.62b 1508.33b
115 kg N/ha 98.77a 40.93a 13.86a 39.51a 35.86a 0.73a 9.71a 2.86a 55.70a 2.3a 567.67a 1590.63a
LSD 0.9 0.34 0.88 0.4 0.86 0.03 0.28 0.12 2.29 0.09 35.04 71.07
185
یارب نژورتین یاهدوک هنیهب فرصم تیریدم نیاربانب تیمها زا مدنگ نیئتورپ و هناد دیلوت شیازفا رد تیقفوم هژیو ( تسا رادروخرب یا
Davis et al., 2002
یاهدوک .)
کشخ هدام دیلوت و گرب حطس شیازفا بجوم نژورتین یم یم راظتنا نیاربانب ؛دنوش شیازفا اب مدنگ هناد هک دور
نیگنس نژورتین فرصم شیازفا هناد رازه نزو و دوش رت
گرب حطس هعسوت کیرحت ببس نژورتین فرصم .دبای یم هب ار یزتنسوتف تیفرظ شیازفا و دوش دهاوخ لابند
،نژورتین فرصم رثا رد یزتنسوتف حوطس شیازفا .تشاد ب رثوم لماوع زا یم هناد درکلمع ر
دنشاب
(
Nemat pour et al., 2015
.)
شور هب نویسرگر هیزجت ،یگتسبمه بیارض هبساحم لماع هب هیزجت و ماگ هب ماگ فرصم طیارش رد اه
113
هلحرم رد یرایبآ و راتکه رد نژورتین مرگولیک 74
لگ نایاپ( سکودز نیا رد هناد درکلمع .دش ماجنا )یهد
یتسیز درکلمع تافص اب یتبثم یگتسبمه ،طیارش ( 75 / 4 ( لوط ،) 81 / 4 ( هلبنس نزو و ) 2
/ 4 رد هناد دادعت ،)
( هلبنس 81 / 4 ( هلبنس رد هناد نزو و ) 2
/ 4 رد .تشاد )
یرایبآ طیارش رد هناد درکلمع هک دش شرازگ یقیقحت تافص اب نژورتین دوک فرصم و یلیمکت ،یتسیز درکلمع
ینعم و تبثم یگتسبمه هلبنس نزو و لوط دراد یراد
(
Radaei Alamoli et al., 2020
.) نیشیپ تاعلاطم
نزو تافص و هناد درکلمع نیب هک دندوب هدرک شرازگ هلبنس نزو و هلبنس رد هناد نزو ،هلبنس دادعت ،هناد رازه ینعم و تبثم یگتسبمه دراد دوجو یراد
(
Leilah & Al-Khateeb, 2005
) ،هلبنس رد هناد نزو .
یگتسبمه و تسا هلبنس نزو تفص یلصا یازجا زا یکی لودج( دش هدهاشم تفص ود نیا نیب یلماک 3
.)
یم هلبنس رد هناد نزو شیازفا رد شیازفا لیلد هب دناوت
نینچمه .دشاب هلبنس رد هناد دادعت ای و هناد رازه نزو اب هلبنس رد هناد نزو تفص نیب و هناد رازه نزو تافص
هب هلبنس رد هناد دادعت اب ربارب یگتسبمه بیترت
38 / 4 و
25 / 4 نیگنایم تاسیاقم لودج هب هجوت اب .دش هدهاشم
یم هلحرم رد یلیمکت یرایبآ هک تفایرد ناوت 74
لگ نایاپ( سکودز نازیم هب نژورتین فرصم و )یهد
113 ینعم شیازفا بجوم ،راتکه رد مرگولیک د یراد
ر
نیاربانب دش هناد رازه نزو و هلبنس رد هناد دادعت تافص زین هلبنس رد هناد نزو تفص هک دوب دهاوخ راظتنا لباق ینعم شیازفا رد زین یشیازفا نینچ هک دهد ناشن یراد
یلیمکت یرایبآ ماجنا هجیتن رد نیگنایم تاسیاقم لودج هلحرم رد 74
لگ نایاپ( سکودز فرصم و )یهد
113
مرگولیک راظتنا تیاهن رد .دش هدهاشم صلاخ نژورتین
یم هلبنس نزو اب ییلااب یگتسبمه ،هناد درکلمع هک دور تافص اب هناد درکلمع .دهد ناشن هلبنس رد هناد نزو و ربارب و لااب رایسب یگتسبمه هلبنس رد هناد و هلبنس نزو اب 2 / 4 هلحرم رد یلیمکت یرایبآ ماجنا نیاربانب .داد ناشن
74 ودز لگ نایاپ( سک فرصم و )یهد
113 مرگولیک
دادعت ،هناد رازه نزو رد شیازفا قیرط زا صلاخ نژورتین نزو و هلبنس رد هناد نزو شیزفا بجوم هلبنس رد هناد ینعم شیازفا ثعاب تیاهن رد و دش هلبنس رد یراد
هلبنس ات زور تافص اب هناد درکلمع .دش هناد درکلمع یهد
بمه ،یگدیسر ات زور و هب یفنم یگتس
اب ربارب بیترت
81 / 4 - و 83 / 4 - .داد ناشن
هقطنم رظن زا ،دش ماجنا نآ رد رضاح شهوژپ هک یا
هنهپ هقبط ساسا رب روشک میلقا یدنب ،نپوک یدنب
هقطنم ناتسبات اب یریسمرگ همین یا کشخ و مرگ یاه
هلبنس ات زور تافص نیب نینچمه .تسا ات زور و یهد
یگتسبمه ،یگدیسر اب ربارب
22 / 4 رد ؛دش هدهاشم
هلبنس هلحرم دراو رتدوز هک یناهایگ هجیتن یهد
یم کیژولویزیف یگدیسر هلحرم هب زین رتدوز ،دنوش ییامد طیارش رد هناد ندش رپ هلحرم و دیسر دنهاوخ
بولطم لیلد هب هقطنم نیا رد .تفرگ دهاوخ رارق یرت
امرگ شنت یفنم ریثأت و لصف یاهتنا دایز یامرگ رب
هلبنس هلحرم دراو رتدوز هایگ هچ ره ،هناد درکلمع یهد
کیژولویزیف یگدیسر هلحرم هب رتدوز نینچمه و دوش بولطم ییامد طیارش رد هناد ندش رپ هلحرم ،دسرب یرت
یم رارق امرگ شنت .دوب دهاوخ رتشیب هناد درکلمع و دریگ
لگ زا سپ دوز یریپ ،یگدیسر عیرست قیرط زا یهد
اک ،ماگنه تلایمسآ شه
رازه نزو و هناد دادعت شهاک ،اه
یم هناد درکلمع شهاک ثعاب ،هناد نینچمه و دوش
رد عیرست ثعاب ،هناد ندش رپ هرود رد امد شیازفا یم مدنگ رد کیژولویزیف یگدیسر ( دوش
Reynolds et
al., 2000; Hays et al., 2007
.)
هدهاشم یگتسبمه بیارض لودج رد هک روطنامه یم دوش یگتسبمه ،هلبنس رد هناد دادعت و هناد رازه نزو ، هلبنس ات زور تافص اب ییلااب رایسب و یفنم
ات زور و یهد
دبنگ هقطنم رد هک یشهوژپ رد .دنداد ناشن یگدیسر نیب یفنم یگتسبمه ،دش ماجنا ناتسلگ ناتسا سوواک هلبنس ات زور تافص هناد درکلمع و یگدیسر ات زور و یهد
هک دش شرازگ هتفای اب
دراد تقباطم شهوژپ نیا یاه
(
Yarahmadi et al., 2020
.)
لودج 3 - هلحرم رد یلیمکت یرایبآ طیارش رد درکلمع یازجا و درکلمع نیب هداس یگتسبمه بیارض 74
لگ نایاپ( سکودز و )یهد
فرصم 113 رد نژورتین مرگولیک راتکه
Table 5. Simple correlation coefficients between grain yield and yield component under supplementary irrigation conditions at 70 zadox stage and application of 115 kg N / ha.
14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4
3 2
1 1 Plant height(1)
1 0.37ns Days to heading(2)
1 0.99**
0.40ns Days to maturity(3)
1 0.61ns 0.47ns
0.38ns Seed filling duration(4)
1 -0.42ns -0.58ns
-0.56ns 0.02ns
Seed filling rate(5)
1 0.78* -0.21ns -0.70ns
-0.74* 0.10ns
Thousand grain weight(6)
1 0.47ns 0.59ns -0.53ns -0.64ns
-0.60ns 0.02ns
Peduncle length(7)
1 0.47ns 0.75* 0.53ns -0.55ns -0.79*
-0.77* 0.11ns
Peduncle weight(8)
1 0.71* 0.11ns 0.49ns 0.59ns -0.46ns -0.59ns
-0.56ns -0.09ns
Spike length(9)
1 0.79* 0.80* 0.28ns 0.62ns 0.48ns -0.59ns -0.89**
-0.87**
-0.46ns Spike weight(10)
1 0.97**
0.85**
0.78* 0.09ns 0.51ns 0.38ns -0.57ns -0.78*
-0.75* -0.41ns
Number of seed/spike(11)
1 0.96**
1.00**
0.77* 0.77* 0.28ns 0.58ns 0.45ns -0.58ns -0.89**
-0.87**
-0.51ns Seed weight/spike(12)
1 0.90**
0.81**
0.90**
0.81* 0.70ns 0.48ns 0.57ns 0.67ns 0.63ns
-0.85**
-0.81* -0.41ns
Grain yield(13)
1 0.73* 0.52ns 0.45ns 0.55ns 0.67ns 0.47ns 0.38ns 0.77* 0.93**
-0.22ns -0.54ns
-0.55 ns -0.05ns
Biological yield(14)
هلحرم نویسرگر هب ،درکلمع یارب ماگ هب ماگ شور هب
