*Moslem Savari1, Fatemeh Naghibeiranvand2, Zeinab Asadi2 This research was conducted to explain the environmental attitudes of rural women in Zagros forests

* Corresponding Author:

Moslem Savari, PhD

Address: Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture Engineering and Rural Development, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Mollasani, Iran.

Tel: +98 (918) 3785731 E-mail: Savari@asnrukh.ac.ir

Research Paper

Explaining the Environmental Attitude of Rural Women in Zagros Forests of Lorestan Prov- ince

1. Assistant Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture Engineering and Rural Development, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Mollasani, Iran.

2. MSc., Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture Engineering and Rural Development, Agricultural Sciences and Natural Re- sources University of Khuzestan, Mollasani, Iran.

*Moslem Savari¹, Fatemeh Naghibeiranvand², Zeinab Asadi²

This research was conducted to explain the environmental attitudes of rural women in Zagros forests. The statistical population of this research included all rural women over 15 years old living in the margins of Zagros forests in Lorestan province, whose livelihood was, directly and indirectly, dependent on Zagros forests (N = 231000). Sample size was determined using Kerjci and Morgan table. The sampling method was multi-stage cluster sampling with proportional assignment (based on forest area in each city). The main research instrument was a questionnaire whose validity was confirmed by a panel of experts and its reliability was confirmed by Cronbach's alpha coefficient (0.698-0.880). Data analysis was performed by SPSS software. The results of correlation analysis showed that education, forest dependence, social norms, sense of belonging, social responsibility, social participation, social environmentalism, self-efficacy and environmental knowledge and information have a positive and significant relationship with rural women's attitudes toward forest protection. In addition, the regression results showed that among all the known factors, four factors of self-efficacy, social responsibility, social environmentalism and forest depen- dence were the most influential factors on the attitude of rural women so that these four factors are able to explain 60.3% of the total variance of the factors. In general, it can be said that due to the high impor- tance of the self-efficacy variable in explaining the protective attitude of rural women, it is necessary to strengthen their professional skills by properly teaching forest protection methods among rural women.

A B S T R A C T

Key words:

Natural re- sources, Forests, Rural women, Environmentalism, Environmental protection

Received: 07 Aug. 2021 Accepted: 01 Jan. 2022

Extended Abstract 1. Introduction

orest and farm producers are the pri- mary producers and suppliers of food,

forest products and other resources for domestic con- sumption and trade in international markets. However, they face a myriad of challenges such as insecure land rights, poor access to finance, poor quality infrastructure, remoteness and isolation from markets and decision-mak- ing powers, poor access to information and exploitation

F

Citation: Savari, M., Naghibeiranvand, F., & Asadi, Z. (2022). [Explaining the Environmental Attitude of Rural Women in Zagros Forests of Lorestan Province (Persian)]. Journal of Rural Research, 13(1), 162-181, http://dx.doi.org/ 10.22059/

jrur.2022.328478.1663

: : http://dx.doi.org/ 10.22059/jrur.2022.328478.1663

Use your device to scan and read the article online

Copyright © 2022, Journal of Rural Research. This is an open-access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-noncommer- cial 4.0 International License which permits copy and redistribute the material just in noncommercial usages, provided the original work is properly cited.

by middlemen. Rapid population growth, life standards elevation and the necessity to meet the increasing require- ments of human societies have led to an increase in ex- ploiting natural resources so that agricultural lands are five times more compared to five years ago. Although, de- velopment planning and providing for human needs were based on infinitive natural resources in the past, wood, as a renewable and environmentally-friendly raw material, has played a major role throughout human history. In the last decades, the term “sustainability” has become very common in the description of resource utilization inten- tions. Increasing human interventions in the ecosystem and unlimited exploitations of resources resulted in more destructions. In the last decade, approximately 146 mil- lion ha, as much as 36% of the destruction rate, has been regenerated. The total area of Iranian forests is 14.2 mil- lion ha covering 8.6 percent of the total area in the country with a forest per capita of 0.19 ha based on the population which this value proves low as compared to the global per capita forest of 0.8 ha, indicative of severe paucity and lack of forests in the country so that Iran ranks 45 among 56 countries owning forests. In rural regions at the margin of forests, women have always had a close relationship with forest resources, using them directly or indirectly, so their conservation activities must be taken into account.

As women can be effective in changing many high-risk environmentally-incompatible behaviors whereas inat- tention to their role can have irreparable impacts on natu- ral resources. Indeed, women are specifically capable of protecting natural resources, so a profound step can be taken towards sustainable development by properly train- ing the women and developing their professional skills because they are more effective than others in conveying environmental literacy to future generations. As such, the more committed the rural women are to the environment and natural resources, the more conservation behaviors the next generation will adopt.

2. Methodology

The statistical population of this research included all rural women over 15 years old living in the margins of Za- gros forests in Lorestan province, whose livelihood was, directly and indirectly, dependent on Zagros forests (N = 231000). The sample size was determined using Kerjci and Morgan table. The sampling method was multi-stage cluster sampling with the proportional assignment (based on the forest area in each city). The main research instru- ment was a questionnaire whose validity was confirmed by a panel of experts and its reliability was confirmed by Cronbach's alpha coefficient (0.698-0.880). Data analysis was performed by SPSS software.

3. Results

The results of correlation analysis showed that educa- tion, forest dependence, social norms, sense of belonging, social responsibility, social participation, social environ- mentalism, self-efficacy and environmental knowledge and information have a positive and significant relation- ship with rural women's attitudes toward forest protection.

In addition, the regression results showed that among all the known factors, four factors of self-efficacy, social re- sponsibility, social environmentalism and forest depen- dence were the most influential factors on the attitude of rural women so that these four factors are able to explain 60.3% of the total variance of the factors.

4. Discussion

The results of this research can provide new insights for natural resource planning and policymakers, but in gen- eral, it can be said that due to the high importance of the self-efficacy variable in explaining the protective attitude of rural women, it is necessary to strengthen their profes- sional skills by properly teaching forest protection meth- ods among rural women. It is also possible to strengthen the attitude of rural households towards environmental friendly behaviors by depicting the long-term effects of deforestation on the livelihood of rural households and the environment.

5. Conclusion

In general, the results showed that the majority of rural women have a favorable attitude toward forest protection.

In this study, the effect of 21 variables on the attitude of rural women was studied and, eventually, only four vari- ables (self-efficacy, social responsibility, social environ- mentalism and forest dependence) had a positive and sig- nificant effect on this field.

Acknowledgments

The current paper is adapted from a research assigned in Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, with the Grant Number of 991.26, and fi- nancially supported by the university, thereby we declare our appreciation for their help.

Conflict of Interest

The authors declared no conflicts of interest

:لوئسم هدنسیون * یراوس ملسم رتکد .یناثلام ،یزرواشک شزومآ و جیورت هورگ ،ییاتسور نارمع و یعارز یسدنهم هدکشناد ،ناتسزوخ یعیبط عبانم و یزرواشک مولع هاگشناد ،یناثلام ،ناتسزوخ :یناشن +98 )918( 3785731 :نفلت Savari@asnrukh.ac.ir :یکینورتکلا تسپ شهوژپ یرامآ هعماج .دش ماجنا سرگاز یاه لگنج هزوح رد ییاتسور نانز یطیحم تسیز شرگن نییبت یلک فده اب شهوژپ نیا

میقتسم روط هب اه نآ تشیعم هک دندوب ناتسرل ناتسا رد سرگاز یاه لگنج نیشن هیشاح لاس15 یلااب ییاتسور نانز یمامت لماش نییعت رفن 415 ناگروم و یسجرک لودج زا هدافتسا اب هنومن مجح .)^N =231000( دوب سرگاز یاه لگنج هب هتسباو میقتسمریغ و شهوژپ یلصا رازبا .دوب )ناتسرهش ره رد لگنج تحاسم ساسا رب( بسانتم باستنا اب یا هلحرمدنچ یا هشوخ ،یریگ هنومن شور .دش لیلحتو هیزجت و دییأت )0/880 ات 0/698( خابنورک یافلآ بیرض طسوت نآ ییایاپ و ناصصختم لناپ طسوت نآ ییاور هک دوب یا همان شسرپ یاهراجنه ،لگنج هب یگتسباو نازیم ،تلایصحت حطس هک داد ناشن یگتسبمه لیلحت جیاتن .دش ماجنا ^SPSS رازفا مرن طسوت اه هداد تاعلاطا و شناد و یدمآراکدوخ ،یعامتجا ییارگ تسیز طیحم ،یعامتجا تکراشم ،یعامتجا یریذپ تیلوئسم ،قلعت ساسحا ،یعامتجا داد ناشن نویسرگر جیاتن ،نیا رب هولاع .دراد یراد ینعم و تبثم هطبار لگنج زا تظافح هب تبسن ییاتسور نانز شرگن اب یتسیز طیحم یراد ینعم و تبثم رثا لگنج هب یگتسباو نازیم و یعامتجا ییارگ تسیز طیحم ،یعامتجا یریذپ تیلوئسم ،یدمآراکدوخ لماع راهچ هک تیمها هب هجوت اب .دنیامن نییبت ار قیقحت هتسباو ریغتم سنایراو زا دصرد 60/3 دنتسه رداق اه لماع نیا و دنراد ییاتسور نانز شرگن رب نانز نایم رد لگنج زا تظافح یاه شور حیحص شزومآ اب تسا زاین ییاتسور نانز یتظافح شرگن نییبت رد یدمآراکدوخ ریغتم یلااب یاهراوناخ تشیعم رب تدمدنلب رد لگنج بیرخت راثآ ندیشک ریوصت اب ناوت یم نینچمه .دوش تیوقت نانآ یا هفرح یاه تراهم ،ییاتسور .تشاذگ رثا تسیز طیحم رد هنارادتسود یاهراتفر ماجنا یاتسار رد نانآ شرگن تیوقت هب تسیز طیحم و ییاتسور

:اه هژاودیلک

،لگنج ،یعیبط عبانم ،ییاتسور نانز ،ییارگ تسیز طیحم تسیز طیحم زا تظافح

1400 دادرم 16 :تفایرد خیرات 1400 ید 11 :شریذپ خیرات

همدقم رتسب صاخ روط هب اه لگنج و ماع روط هب یعیبط عبانم هزورما هب ینونک رصع رد اما ،دوش یم بوسحم رادیاپ هعسوت و تایح ،یعیبط طیحم زا هیور یب و یلوصاریغ یاه یرادرب هرهب لیلد

(Mason & تسا هدش لیدبت تسیز طیحم یاه نارحب رصع هب

Triplett, 2016; Savari & Zhoolideh, 2021; Savari, Ebrahimi-

ءزج نیرت مهم .Maymand & Mohammadi-Kanigolzar, 2013)

،دراد رارق یدوبان ضرعم رد تدش هب هزورما هک تسیز طیحم

(Savari, Damaneh & Damaneh, 2020) تسا یعیبط یاه لگنج

(Ingrao تسا هدش رتشیب نآ بیرخت تدش ریخا نرق مین رد هک طوبرم لئاسم دروم رد یمومع یاه ینارگن ،نیاربانب .et al., 2016)

روط هب هتشذگ لاس دنچ یط رد یعیبط عبانم و تسیز طیحم هب

(Savari, Damaneh & Damaneh, تسا هتفای شیازفا یهجوت لباق بیرخت یلصا لماع هک دنداد ناشن تاعلاطم اما .^{2022 a,b)}

(Clayton دراد ناسنا راتفر رد هشیر تسیز طیحم و اه لگنج جیاتن زا دارفا هک ینامز ات .& Myers, 2015; Hamilton, 2015)

دشاب هتشادن یفاک یهاگآ دوخ یطیحم تسیز راب نایز و برخم هداد اه نآ هب تسیز طیحم ظفح تهج مزلا یاه شزومآ ای و دراد رارق مادهنا و بیرخت ضرعم رد نانچمه تسیز طیحم دوشن

(Moradhaseli, Hajoliani & Mirakzdeh; 2013;Savari & Amghani,

راشقا هب هجوت هنیمز نیا رد مهم یاه هار زا یکی ،نیاربانب .²⁰²²⁾

(Haji, Valizadeh & Hayati, تسا نارادرب هرهب و هعماج فلتخم یلگنج عبانم ظفح هب ناوت یم اه نآ حیحص شزومآ اب و ²⁰²¹⁾ .(Pasiecznik & Savenije, 2015; Mc Gregor, 2011) دومن کمک صاخ روط هب ییاتسور نانز و ماع روط هب یلحم عماوج تکراشم يرادیاپ نماض دناوت یم یعیبط عبانم و اه لگنج زا تظافح رد

.ناریا ،یناثلام ،ناتسزوخ یعیبط عبانم و یزرواشک مولع هاگشناد ،ییاتسور نارمع و یعارز یسدنهم هدکشناد ،یزرواشک شزومآ و جیورت هورگ ،رایداتسا -1 .ناریا ،یناثلام ،ناتسزوخ يیعیبط عبانم و یزرواشک مولع هاگشناد ،ییاتسور نارمع و یعارز یسدنهم هدکشناد ،یزرواشک شزومآ و جیورت هورگ ،دشرا یسانشراک -2

ناتسرل ناتسا سرگاز یاه لگنج هزوح رد ییاتسور نانز یطیحم تسیز شرگن نییبت

2یدسا بنیز ،²دنوناریب یقن همطاف ،^۱یراوس ملسم^*

یاه همانرب قیفوت هب یهجوت لباق کمک و دشاب عبانم نیا ياقب و شزرااب ياه هنیجنگ نیا زا تنایص و تظافح رما رد تلود زا یرایسب .(Yaghoubi Farani, Karimi & Pamuzah, 2017) دیامن هک دنتشاذگ هحص مهم نیا رب هتفای هعسوت یاهروشک رد اه تلود ریذپ ناکما هعماج راشقا نودب یلگنج و یعیبط عبانم تیریدم هب تسا زاین و دش دهاوخن نکمم یرادیاپ هب یبایتسد و تسین ییاتسور نانز هب هلمج زا اه لگنج نیشن هیشاح راشقا یاه هاگدید

(Mc Gregor, 2011;Borda-Rodriguez & Vicari, دوش یساسا هجوت ییاتسور لاعف یاهرشق نیرت مهم زا ییاتسور نانز اریز ؛²⁰¹⁴⁾ هعسوت فادها ققحت رد یساسا یشقن دنناوت یم هک دنتسه هتشاد صاخ روط هب یطیحم تسیز یرادیاپ و ماع روط هب رادیاپ رد نانز شقن .(Naeimi, Mehni Raftar & Sobhani, 2018) دنشاب تسا هنیمز نیا رد نانآ هوقلاب ییاناوت رگنایب لگنج زا تظافح یاه یگژیو زا یادروخرب لیلد هب نانآ .(Savari & Asadi, 2020)

و دننیب یم تعیبط اب رتوسمه ار دوخ نادرم هب تبسن هناردام هشیدنا رد هراومه و دنراد یرتشیب شیارگ نآ هب یرطف روط هب

(Vahedi, Suleymannejad & Muradnejadi, دنتسه تعیبط ظفح یاه تیلاعف هب هداوناخ دارفا ریاس شوداشود ییاتسور نانز .²⁰¹⁶⁾ هب هجوت ،دنتسه لوغشم هریغ و یراد هناخ ،یرورپماد ،یزرواشک دهاکب یعیبط طیحم تلاکشم زا دناوت یم اه نآ تیلاعف و هاگدید

(Ghanbari, Hearian, Ansari & Kiani, 2012;Sarani, Shahpasand

هاگیاج و شقن هب هراومه هک تسا یلاح رد نیا .& Savari, 2013) (Borda- تسا هدش یرتمک هجوت یکیژولویب تظفاحم رد نانآ یمامت رد ًابیرقت .Rodriguez & Vicari, 2014; Amini, 2015)

،طیحم رب نانز ریثأت و نانز رب تسیز طیحم بیرخت راثآ اهروشک توافتم ،یتایح یاه متسیسوکا ربارب رد نادرم رثأت و ریثأت اب

(Takads تسا هدشن هجوت هجو چیه هب توافت نیا هب و هدوب اب ناریا دننام هعسوت لاحرد یاهروشک زا یرایسب .Santa, 2007)

یاه ییاناوت زا اما دنتسه ور هبور یدایز یتسیز طیحم تلاکشم رایسب طابترا هک اهاتسور تیعمج زا یمین ناونع هب ییاتسور نانز نینچمه و دوش یمن هدرب یا هرهب ،دنراد تسیز طیحم اب یکیدزن

(Savari & دنرادن هنیمز نیا رد نانآ یزاسدنمناوت یارب یا همانرب تظافح رد نانآ تکراشم و نانز هب هجوت نینچمه .Asadi, 2020)

هعسوت لاحرد یاهروشک و ناریا رد یعیبط عبانم و تسیز طیحم زا .(Savari, Damaneh & Damaneh, 2022) تسا هدشن هنیداهن زونه شرگن و نانز شقن هنیمز رد عماج یتاقیقحت رگید همانرب یفرط زا هعلاطم دنمزاین و تسین سرتسد رد اهروشک زا یرایسب رد نانآ .(Veskoie Ashkori & Lahijanian, 2010) تسا هنیمز نیا رد رتشیب ینثتسم هدعاق نیا زا زین ناتسرل ناتسا رد سرگاز یاه لگنج تیقفوم مدع و اه لگنج نیا زا یرادرب هرهب هدنیازف تدش .تسین یعامتجا یاه تیساسح زورب ببس ،ییایحا یاه همانرب و اه حرط ینارحب تیعضو لابق رد ینیمزرس و یا هقطنم دعب رد یسایس و

(Khedrizadeh, Maleknia, Adeli & Hanareh تسا هدش سرگاز دح زا شیب ددرت لیلد هب سرگاز یاه لگنج .Khalyani, 2017)

یرادیاپ رظن زا ناتخرد یاه هخاشرس ررکم عطق و ناسنا و ماد

(Pourhashemi, Zandebasiri & دنراد رارق یبولطمان طیارش رد سرگاز یلگنج قطانم تعسو ،ینونک طیارش رد .Panahi, 2014) (Dahmardeh, تسا شهاک لاح رد ناریا طاقن ریاس دننام لیلد هب اه لگنج ،یفرط زا .Yaghoubi Farani & Rousta, 2011)

دنراد یرشب عماوج هعسوت و تشیعم تیوقت رد هک یساسا شقن حیحص شزومآ رد نآ لح هار و دنریگ رارق هجوتدروم دیاب هراومه

(Pasiecznik تسا عبانم نیا زا رادیاپ یدنم هرهب تهج نارادرب هرهب یرادرب هرهب رضاح لاح رد .& Savenije, 2015;Mc Gregor, 2011)

زا یدایز یاه شخب رد یتشیعم یاهزاین نیمأت روظنم هب یتنس نانز طسوت نآ هدمع شخب هک تسا جیار سرگاز یاه لگنج یسررب ،نیاربانب .(Savari & Asadi, 2020) دریگ یم تروص ییاتسور یاه لگنج زا تظافح یاهراتفر ماجنا هب تبسن نانآ شرگن زا اریز ؛دشاب هتشاد هنیمز نیا رد یساسا شقن دناوت یم سرگاز رد نمیا راتفر هدننک ینیب شیپ لماع نیرت مهم ناونع هب شرگن

(Damalas & Koutroubas, 2018;Savari, دوش یم هدرب مان طیحم یدنب عمج رد .& Gharechaee, 2020; Yadav & Pathak, 2016)

قطانم یاه لگنج تیریدم رد هک تفگ ناوت یم قوف بلاطم تسا هدشن ییاتسور نانز هاگیاج و شقن هب ینادنچ هجوت سرگاز تظافح تبسن نانآ شرگن هنیمز رد یعماج تاعلاطا یفرط زا و تسا زاین ،نیاربانب ،تسین سرتسد رد سرگاز یاه لگنج زا نیرت مهم زا یکی ناونع هب لگنج هیشاح ییاتسور نانز شرگن اتسار نیا رد .دوش یسررب یعیبط عبانم هصرع رد لاعف نارگشنک یطیحم تسیز شرگن رب رثؤم لماوع نییبت فده اب شهوژپ نیا ماجنا ناتسرل ناتسا رد سرگاز یاه لگنج هزوح رد ییاتسور نانز .دش عوضوم تایبدا رب یرورم

شرگن شجنس تهج یطیحم تسیز نیون میاداراپ یگنوگچ و ییارچ هنیمز رد یفلتخم یتخانش هعماج تایرظن دراد دوجو تسیز طیحم هزوح رد ناسنا یاهراتفر تارییغت زا یکی ناونع هب یطیحم تسیز نیون میاداراپ .(Salehi, 2009)

دش حرطم پلاناد و نوتاک طسوت راب نیلوا یارب اه هیرظن نیرت مهم ناسنا یاهراتفر نییبت هب ات تفرگ لکش ینلاوط دنیارف کی یط و نیا .(Milfont & Duckitt, 2010) دهد خساپ تسیز طیحم هزوح رد هک دنک یم حرطم یسانش هعماج رد ار یدیدج هصرع درکیور یارب یداصتقا و یسایس یاهدنیارف هزادنا هب ار تسیز طیحم میاداراپ .(Tan, 2014) دناد یم یرورض یعامتجا طیارش کرد داقتنا دروم نارظن بحاص زا یخرب طسوت یطیحم تسیز نیون هعومجم نارظن بحاص زا هتسد نیا هاگدید زا .تسا هتفرگ رارق

1نلا لاثم ناونع هب ،دراد ییاهدوبمک نوتاک و پلاناد یکیژولوکا یریوصت یطیحم تسیز نیون میاداراپ هک تسا دقتعم )2004(

1. Lane

هئارا یعامتجا یاهدنیارف لیلحت یارب ار لماوع زا هدرتسگ لماعت یگنوگچ نییعت یارب یموهفم بوچراهچ کی اما ،دهد یم ییاهداقتنا اب .(Lane, 2004) دنک یمن مهارف فلتخم لماوع لباقتم ندیسر یارب ²پلناد دش یطیحم تسیز نیون میاداراپ هیرظن رب هک هب نداد تعسو و نآ قفاوم و فلاخم تارظن نایم رتهب لداعت هب شیادیپ هلمج زا .درک داجیا سایقم یاوتحم رد ار یتارییغت نآ و ییاوه و بآ تارییغت ،نزوا هیلا ندش کزان دننام یلئاسم دوجو موزل اه ناسنا هعسوت یناهج یطیحم تسیز تارییغت زورب یارب راب هعجاف یطیحم تسیز تارییغت لامتحا دروم رد ییاه هیوگ هجیتن رد .درک حرطم ار یطیحم تسیز یاه نارحب ای ناسنا عون یاه نارحب و رشب تیفاعم موهفم دروم رد ار ییاه هیوگ پلناد داقتعا هب .(Dunlap, 2008) دوزفا دوخ سایقم هب یطیحم تسیز یهار لوا هلهو رد ،یطیحم تسیز نیون درکیور ناسانشراک هلحرم رد و هدوب تسیز طیحم هب تبسن ام شرگن نییعت یارب راتفر اب ار شطباور هک دهد یم رارق یتیعقوم رد ار ققحم یدعب

(Kollmuss & Agyeman, دنک یم یبایدر یتسیز طیحم راد ینعم روحم هس .^2002; Kelly, Kennedy, Faughnan & Tovery, 2003)

یاه شرگن شجنس یارب هک یطیحم تسیز نیون میاداراپ یلصا زا یشخب مدرم -1 :لماش تسا هدش هدافتسا یطیحم تسیز )یروحم ناسنا اب تفلاخم( دنرادن هرطیس نآ رب و دنتسه تعیبط یاه تلاخد ینعم نیدب ،تسا هدننکش تعیبط لداعت -2 و )تعیبط لداعت ندوب هدننکش( دوش زاس لکشم دناوت یم ناسنا ینابیتشپ ار اه ناسنا زا یدودعم دادعت ًافرص دناوت یم نیمز -3 و تیدودحم( دوش لرتنک یتسیاب یم تیلاعف هعسوت ،نیاربانب دنک نیون یوگلا زا دایز هدافتسا .(Dunlap & Van Liere, 1978) )دشر نآ زا یکاح فلتخم یاهروشک رد ناققحم طسوت یطیحم تسیز هب طوبرم یاه شرگن شجنس یارب یبسانم رازبا وگلا نیا هک تسا حیضوت یارب یبوچراهچ ناونع هب و دنک یم مهارف ار تسیز طیحم

(Kollmuss & Agyeman, 2002;Kelly, دوش یم هتفرگ رظن رد راتفر نآ زا هیرظن نیا یدمآراک .Kennedy, Faughnan & Tovery, 2003)

رارقرب هطبار دارفا راتفر و شرگن ،ینیب ناهج نیب هک تسا تهج میاداراپ هک دندقتعم ناققحم لاح نیا اب .(Dunlap, 2008) دنک یم شجنس یارب یرازبا اهنت و تسین هیرظن کی یطیحم تسیز نیون

(Kollmuss & Agyeman, تسا تسیز طیحم هرابرد مدرم شرگن شرگن رب رثؤم یاه لماع یدنب عمج رد یلک روط هب اما .²⁰⁰²⁾ تایبدا یسررب زا سپ ،لگنج زا تظافح هب تبسن ییاتسور نانز و یگنهرف - یعامتجا ،یداصتقا یاه لماع هب ناوت یم عوضوم .دومن هصلاخ یدرف - یشزومآ رب مکاح یعامتجا و یداصتقا طیارش :یداصتقا لماوع یاه هدودحم نانکاس ات تسا هدش ببس سرگاز یاه لگنج یدایز یدح ات دوخ یتشیعم یاهزاین نیمأت یارب یلگنج

(Yaghoubi Farani, دنوش هتسباو هصرع نیا یلگنج عبانم هب

2. Dunlap

یداصتقا یاکتا و یگتسباو نازیم .Karimi & Pamuzah, 2017)

یکی هراومه دمآرد یلصا عبنم ناونع هب لگنج عبانم هب مدرم

(Yaghoubi تسا هدش هتخانش لگنج بیرخت یلصا لماوع زا هب یگتسباو نازیم نینچمه .Farani, Karimi & Pamuzah, 2017)

یکی زین یلحم عماوج نایم رد یرادماد و یزرواشک یاه تیلاعف

(Jafari et al., تسا لگنج زا تظافح مدع مهم لماوع زا رگید ،ماد یارچ ،هیور یب یاه یرادرب هرهب دننام رگید یاه لماع .²⁰¹⁸⁾ اه ناگزاس موب نیا یرادیاپ و تابث ،بوچ تشادرب و یزوس شتآ و یهایگ یاه هنوگ تیفیک و دادعت زا زور ره و دنک یم دیدهت ار

(Nazaryani, Falah, Latifian & دوش یم هتساک اه لگنج یروناج دمآرد نیب هطبار یسررب رد تاعلاطم جیاتن .Imani Rastaie, 2017)

تیعضو رب لگنج رثا یترابع هب ای رقف شهاک و لگنج زا لصاح عبانم هب ارقف دایز یگتسباو رگنایب نایئاتسور تشیعم و داصتقا هب رجنم اهراوناخ نییاپ یداصتقا تردق عقاو رد .تسا یلگنج

(Eshaghi Milasi, Mahmoudi, دوش یم لگنج دح زا شیب بیرخت دمآرد زا یگرزب مهس لگنج زا لصاح دمآرد .& Yarali, 2017)

تسا سرگاز نیشن لگنج عماوج زا یرایسب رد راوناخ لک هنیمز رد یداصتقا لماوع نیرت مهم .(Mohammadi et al., 2020)

یداصتقا یگتسباو نازیم ،راوناخ دمآرد لماش لگنج زا تظافح هدننک نییعت رایسب یزرواشک یضارا حطس ،ماد دادعت ،لگنج هب

(Dagm, Wubalem & Abdella, 2016;Mahdavi, Wunder, تسا .Mirzaeizadeh & Omidi, 2019;Babulo et al., 2009)

یلحم عماوج ییاناوت و تساوخ :یگنهرف و یعامتجا لماوع یفلتخم یلماوع ریثأت تحت لگنج تیریدم رد تکراشم یارب یعامتجا یریذپ تیلوئسم هنیمز نیا رد مهم لماع نیلوا .تسا رصانع زا یکی یتسیز طیحم هنلاوئسم راتفر .تسا ییاتسور نانز نردم عماوج رد تسیز طیحم رادیاپ هعسوت دنیارف رد یدیلک راجنهبان یاهراتفر .(Killian & Hyle, 2020) تسا هعسوت لاحرد و مکاح عاضوا زا حیحص کرد نتشادن تلع هب لگنج طیحم رد هدافتسا گنهرف دارفا دراوم یخرب رد .تسا تسیز طیحم رب و دنا هتخوماین ار طیحم اب یتسیزمه و یعیبط عبانم زا حیحص اهاتسور .(Adhami & Akbarzadeh, 2011) دنا هدرکن ینورد ار نآ ای طیحم اب یا هژیو یکیدزن ،ریذپ تسیز یاه ناکم زا یکی ناونع هب .دنراذگب طیحم رب ار ریثأت نیرتشیب دنناوت یم و دنراد دوخ نوماریپ رد یرادیاپ نماض دناوت یم نانآ یریذپ تیلوئسم سح ،نیاربانب یناکم قلعت سح .(Azmi & Mote Langrudi, 2011) دشاب طیحم لگنج زا تظافح راتفر یریگراک هب رب رثؤم لماوع زا رگید یکی انعمرپ و یفطاع هطبار ناوت یم ار ناکم هب قلعت سح ،تسا سح .(Dang et al., 2014) درک فیصوت ناکم و صخش نیب ،تسا طیحم اب دارفا تبثم تاساسحا و تاداقتعا رگنایب قلعت راتفر دنشاب رتلااب یناکم قلعت سح یاراد دارفا هک یتروص رد ناونع هب .(Milligan, 1998) تسب دنهاوخ راک هب رتشیب ار یتظافح و اه شزرا هک دش هداد ناشن هنیمز نیا رد یشهوژپ رد لاثم رد هنارادتسود و نمیا راتفر ینیب شیپ رد یناکم یاه یگتسب لد

نینچمه .(Zhang et al., 2014) دراد یراد ینعم ریثأت تسیز طیحم ،دنتسه راذگریثأت راتفر رب هکنیا رب هولاع یعامتجا یاهراجنه رد ،دننک کمک راتفر و شرگن نیب فاکش شهاک هب دنناوت یم زا تظافح راتفر رب ار ریثأت نیرتشیب یعمج یاهراجنه عقاو رگید مهم لماع ود .(Salehi & Emamgholi, 2016) دراد طیحم یدنورهش یگدنز کبس تسیز طیحم رد نمیا راتفر رب راذگریثأت رتشیب یدنورهش کبس هک تسا یعامتجا ییارگ تسیز طیحم و یعیبط عبانم رد یتظافح یاه همانرب نیودت رد تکرش ثحابم هب تاعوضوم یسایس یاه همانرب و اه تیلاعف رد تکرش .دراد هراشا .تسا اهراتفر نیا مها زا هنابلطواد یلام یاه کمک ،یتسیز طیحم و هعماج دارفا اب تلاماعت هب رتشیب یعامتجا ییارگ تسیز طیحم تسیز طیحم رد تظافح یارب نارگید شزومآ و تاعلاطا لاقتنا نیرت مهم زا اه^NGO دننام لاعف یاه هورگ لیکشت و دراد هراشا .(Larson, Stedman, Cooper & Decker, 2015) تسا اهراتفر ییاتسور نانز تکراشم عناوم هنیمز رد یشهوژپ رد لاثم ناونع هب لماوع هک دش لصاح هتفای نیا لگنج یایحا یاه هژورپ رد ،یلحم هعماج تلاکشم ،ییارگدرف ،ندوب ارگریدقت دننام یعامتجا و دوخ دوجوم تیعضو دوبهب هب یگقلاع یب ،ییارگ تسیز طیحم نیرت مهم زا نانز هاگیاج نتفرگ رظن رد مدع و فارطا طیحم

(Darijani, Mahboobi, Barani & Abdollahzadeh, دوب دوجوم عناوم تظافح رد نانز تکراشم هنیمز رد رگید یا هعلاطم رد .²⁰¹⁸⁾ یاهریغتم دش لصاح هجیتن نیا اینازنات بونج رد لگنج زا دامتعا ،یتظافح یگدنز کبس ،یعامتجا یریذپ تیلوئسم سح

(Killian & Hyle, دنراد یراد ینعم رثا اه لکشت و نانز ییاناوت هب شیازفا رب رثؤم یعامتجا لماوع هنیمز رد یقیقحت رد .²⁰²⁰⁾ هجوت مدع هک داد ناشن جیاتن اه لگنج زا تظافح رد نانز شقن عناوم نیرت مهم زا نیشن هیشاح یاه هورگ ناونع هب نانآ ییاناوت هب .(Leone, 2019) دوب تکراشم دهد یم ناشن نوگانوگ یاه یسررب :یدرف و یشزومآ لماوع ،یتسیز طیحم تلاکشم اب هلباقم ددعتم یاه هار نیب رد هک بیرخت زا یریگولج شور نیرت هفرصاب و نیرترثؤم ،نیرت یداینب

(Savari & تسا یمومع یزاس گنهرف و شزومآ ،تسیز طیحم رد تظافح راتفر یاهزاین شیپ زا یکی یهاگآ .Gharechee, 2020)

درف ییاناوت ناونع هب یتسیز طیحم شناد اریز ،تسا تسیز طیحم تسا هدش فیرعت متسیسوکا یور رب هعماج رثا یبایزرا و کرد رد و کرد هب دناوت یم شناد عقاو رد .(Gambro & Switzky, 1996) (Uzun, دنک کمک لگنج و تسیز طیحم هب تبسن دارفا تیساسح یطیحم تسیز یاهراتفر و یهاگآ هب هجوت یلصا لیلاد زا .²⁰¹²⁾ تظافح و یرادیاپ هب ،تسیز طیحم زا حیحص کرد هک تسا نآ .(Savari & Gharechee, 2020) دنک یم کمک یعیبط یاه هصرع زا لماوع کی زا حیحص کرد هب رجنم بسانم یدمآراکدوخ و شناد شنکاو یارب درف نتخیگنارب بجوم و دوش یم تعیبط رد ازدیدهت فده .(Tripathi & Mishra, 2017) دوش یم دیدهت نیا هب بسانم هاگدید و یهاگآ حطس رییغت ،ییاتسور نانز یشزومآ لماوع زا دنناوتب یلحم سایقم رد ات تسا لگنج زا تظافح هب تبسن نآ

(Farahmand, Shokohifar, & دننک کمک اه لگنج زا تظافح هب شخب رد ییاتسور نانز یهاگآ و شزومآ .Sayarkhalaj, 2014)

دوش یم لگنج عفانم هنیمز رد ون یشنیب هب رجنم یعیبط عبانم

(Byrka, دنک یم مهارف دارفا یارب ار یتظافح تامادقا تیمها و نتشاد دنمزاین هنلااعف تکراشم عقاو رد .Hartig & Kaiser, 2010)

طیحم رد هنلاوئسم و یتسیز طیحم راتفر هنیمز رد مزلا یهاگآ کرد رب هولاع رتشیب تاعلاطا نتشاد تسا راکشآ ًلاماک اریز ،تسا کمک مه یا هلباقم یاهدنور هب دناوت یم هنیمز نیا رد بسانم

(Environmental Education Association of North America, دیامن ییاتسور نانز نایم رد هک یشهوژپ رد لاثم ناونع هب .²⁰¹¹⁾ یهاگآ ،رتمک نس ،رتلااب تلایصحت هک داد ناشن جیاتن دش ماجنا لگنج زا تظافح هنیمز رد یساسا شقن ،بسانم یتسیز طیحم یسررب اب ،نیاربانب .(Khandker, Gandhi & Johnson, 2020) دراد تروص هب ار قیقحت یموهفم بوچراهچ ناوت یم عوضوم تایبدا .)1 هرامش ریوصت( دومن یحارط ریز

1400 ،شهوژپ یاه هتفای :ذخأم .شهوژپ یموهفم بوچراهچ.1 ریوصت

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف

سرگاز یاه لگنج زا تظافح هب تبسن ییاتسور نانز شرگن

ماد دادعت ،کبس ماد دادعت عون ،یزرواشک نیمز ،نیگنس ،دمآرد نازیم ،یرادرب هرهب ماظن

لگنج هب یگتسباو نازیم یداصتقا لماوع یاهراجنه ،یعامتجا یریذپ تیلوئسم

سح ،یعامتجا یاه تکراشم ،یعامتجا ،یدنورهش یگدنز کبس ،یناکم قلعت تیوضع ،یعامتجا ییارگ تسیز طیحم ییارگدرف ،ییارگ ریدقت ،یعامتجا

یگنهرف و یعامتجا لماوع شناد ،یدمآراکدوخ ،تلایصحت

،نس ،یتسیز طیحم تاعلاطا و لهأت تیعضو ،راوناخ دعب

یدرف و یشزومآ لماوع

قیقحت یسانش شور هب هجوت اب ،یمک تاقیقحت عون زا تیهام رظن زا قیقحت نیا یفیصوت تاقیقحت ءزج اه هداد یروآدرگ ظاحل زا ،یدربراک فده هعماج .تسا یعطقم هعلاطم کی ینامز ظاحل زا و ینادیم عون زا لاس15 یلااب ییاتسور نانز یمامت لماش شهوژپ نیا یرامآ ریوصت( دندوب ناتسرل ناتسا رد سرگاز یاه لگنج نیشن هیشاح .)2 هرامش )1970( ناگروم و یسجرک لودج زا هدافتسا اب هنومن مجح هعماج ندوب هدنکارپ لیلد هب ادتبا .دش نییعت رفن 415 دادعت هب قیقحت نیا رد یریگ هنومن ،ناتسرل ناتسا حطس رد یرامآ لوا هلحرم رد .دش ماجنا هلحرم دنچ يط رد یا هشوخ شور لیلد هب )انزا( ناتسرهش کی ناتسا رد دوجوم ناتسرهش 10 زا رب ناتسرهش 5 رگید ناتسرهش 9 زا و فذح لگنج نتشادن ،)رتخدلپ( بونج ،)دابآرون( لامش زا ییایفارغج یاه بطق ساسا .دندش باختنا )دابآ مرخ( زکرم و )تشدهوک( برغ ،)دورد( قرش عومجم زا ناتسرهش ره لگنج تحاسم دصرد اب بسانتم سپس صخشم ناتسرهش ره رد یباختنا هنومن دصرد ،لک تحاسم رازبا .دش یروآ عمج 1399 لاس رد شهوژپ نیا یاه هداد .دیدرگ .دوب یلصا تمسق هس زا لکشتم همان شسرپ شهوژپ نیا یلصا ،دمآرد ،نس لماش یتخانش تیعمج یاهریغتم لماش لوا شخب یاه هیوگ هب طوبرم یا همان شسرپ مود شخب .دوب لهأت تیعضو نیون میاداراپ زا شخب نیا شجنس یارب هک دوب شرگن شجنس اب لماعت رد ار درف شرگن هک دش هدافتسا ³)^NEP( یطیحم تسیز

(Corral-Verdugo, Bechtel, & FraijoSingc, دجنس یم تسیز طیحم یاه شرگن اب قباطم یناهج هاگدید کی ^NEP عقاو رد .²⁰⁰³⁾

3. New environmental paradigm

رد درکیور نیا .(Wolters, 2014) دریگ یم هزادنا ار یتظافح )2017( ینابرق و یمرهج هاوخ تیامح هلمج زا یلخاد تاعلاطم نیون میاداراپ یحلاصا هخسن نیرخآ ساسا رب .تسا هدش هدافتسا دعب 5 اب متیآ 15 طسوت ار دارفا یتظافح شرگن ،یطیحم تسیز اب تفلاخم ،دشر رد تیدودحم ینعی )1 هرامش لودج( یضرف ،رشب تیفاعم هدیا در ،تعیبط لداعت ندوب هدننکش ،یروحم ناسنا .دهد یم رارق یسرربدروم ار یطیحم تسیز یاه نارحب ناکما لماوع شجنس یاه متیآ هب طوبرم همان شسرپ موس شخب رب )یدرف - یشزومآ ،یگنهرف و یعامتجا ،یداصتقا( راذگریثأت

.)2 هرامش لودج( دوب ییاتسور نانز شرگن ،شجنسدروم یاه صخاش ییاور یلک یبایزرا روظنم هب هبحاصم هلحرم هب دورو زا لبق تلااؤس و یجنسرظن سیون شیپ نینچمه .دش یسررب ناصصختم لناپ طسوت ،ییاتسور نانز اب خابنورک یافلآ بیرض زا همان شسرپ ییایاپ ندومن صخشم یارب شرگن یدنب هقبط روظنم هب .)3 و 2 هرامش لوادج( دش هدافتسا هب تبسن ناتسرل ناتسا رد لگنج نیشن هیشاح ییاتسور نانز رایعم ای نیگنایم زا رایعم فارحنا توافت رایعم زا لگنج زا تظافح

(Gangadharappa, Pramod & دش هدافتسا ریز تروص هب )^ISDM( :Shiva, 2007)

دعاسمان رایسب: Min≤ total attitude≤ Mean—2SD دعاسمان: Mean—2SD ≤total attitude≤ Mean—SD یثنخ: Mean—SD≤ total attitude≤Mean +SD دعاسم: Mean+SD≤ total attitude≤ Mean+2SD دعاسم رایسب: Mean+ 2SD≤total attitude≤Max

1400 ،قیقحت یاه هتفای :ذخأم .هعلاطمدروم هقطنم.2 ریوصت

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف

.لگنج زا تظافح هب تبسن ییاتسور نانز شرگن شجنس یاه هیوگ و اه هفلؤم .1 لودج

افلآ رادقم اه هیوگ اه هفلؤم

0/853

.دزاس دروآرب ار یتیعمج یاهزاین زا شیب دناوت یمن و تسا دودحم یلگنج عبانم

دشر تیدودحم .مینادب ار اه نآ زا هدافتسا هوحن دیاب ام و تسا یناوارف عفانم یاراد اه لگنج

.تسا دودحم رایسب نآ یاضف و عبانم هک تسا هریزج کی هب هیبش یعیبط یاه لگنج

0/7۱2

.دنهد رییغت ار اه لگنج یربراک دنهاوخ یم هک روط ره ناشیاهزاین نیمأت یارب دنراد قح اه ناسنا

یروحم ناسنا .دنراد تایح قح ناسنا هزادنا هب مه اه لگنج

.دنروآرد دوخ هرطیس و لرتنک تحت ار اه لگنج و تعیبط هک دشاب نیا دیاب اه ناسنا فده

0/745

.دراد لابند هب ار یزیمآ هعجاف جیاتن بلغا اه لگنج رد اه ناسنا یراکتسد

لداعت دندوب هدننکش تعیبط .دنز یمن یبیسآ اه نآ هب اهروشک یتعنص هعسوت هک دراد تیفرظ یردق هب اه لگنج و تعیبط

.دروخ یم مه هب یتحار هب و تسا هدننکش رایسب تعیبط نزاوت و لداعت

0/798

.درک یریگولج لگنج بیرخت زا ناوت یم یناسنا غوبن و شوه رب هیکت اب هک دندقتعم یخرب

رشب تیفاعم هدیا هدر .تسا تعیبط نیناوق عبات و دراد زاین اه لگنج هب هراومه یلو دراد یدایز یاه ییاناوت ،ناسنا هکنآ اب

.دروآ یم رد دوخ لرتنک هب ار نآ و دروآ یم تسد هب ار اه لگنج و تعیبط هرابرد یفاک شناد ًاتیاهن ناسنا

0/70۱

. دوب میهاوخ یگرزب یطیحم تسیز هعجاف دهاش یدوز هب ،دورب نیب زا اه لگنج روط نیمه رگا

نارحب ناکما یطیحم تسیز .تسا زیمآ قارغا نم رظن هب ،تسا هدروآ دوجو هب یناوارف یطیحم تسیز نارحب رشب دوش یم هتفگ هکنیا

.دننک یم دح زا شیب هدافتسا ،اه لگنج و تعیبط زا اه ناسنا

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف ^{Tan, 2014;}Kil, Holland & Stein, 2014;Imran, Alam & Beaumont, 2014;Navah & Forotan Keya, 2011 :ذخأم

.ییاتسور نانز یاه شرگن رب راذگرثا لماوع .2 لودج

عبنم افلآ رادقم اه متیآ اه لماع

تخاس ققحم - دمآرد نازیم ،یزرواشک نیمز ،نیگنس دادعت ،کبس ماد دادعت

یداصتقا لماوع لگنج هب یگتسباو نازیم

Savari & Gharechaee, 2020;Abrahamse &

Steg, 2009

0/788

یاه تیلاعف رد دنناوت یم نادرم دننام زین نانز هک دراد دوجو داقتعا نیا هعماج رد هراومه .دننک تکراشم لگنج زا یتظافح

یعامتجا یاهراجنه

یعامتجا لماوع

.درادن دوجو لگنج رد نانز یتظافح تیلاعف هرابرد هعماج رد یتیدودحم .تسا هدش لگنج زا تظافح رب یدایز دیکأت هتشذگ یاه تنس و اه نییآ رد هراومه

Morse & Mudgett, 2017 0/827

.دراد قلعت نم هب یاه لگنج نیا منک یم ساسحا

یناکم قلعت ساسحا .مراد اتسور فارطا یاه لگنج هب یدایز یگتسبلد

.مهد رییغت اه لگنج دوجو رطاخ هب ار دوخ یگدنز ناکم متسین رضاح نم .مرادن دوخ یگدنز ناکم رییغت هب لیامت

Sajasi Ghaydari & Arab

Taymori, 2013 0/698

.منک یم شلات لگنج هعسوت و یراذگ هیامرس یارب

یریذپ تیلوئسم یعامتجا .منک یم هاگآ تدمدنلب رد لگنج راثآ هرابرد ار یلحم عماوج

.منک یم شلات لگنج تظافح هنیمز رد یعمج هتسد مادقا یارب

Jafari et al., 2018;Savari, Damaneh & Damaneh, 2020;Haji, Valizadeh &

Hayati, 2021

0/876

.منک یم تکراشم لگنج زا تظافح یاه لکشت و اه هورگ رد نم

یعامتجا تکراشم .منک یم یراکمه لگنج رد شتآ ندومن شوماخ رد ینابلگنج و یناشن شتآ نارومأم اب

.منک یم یراکمه لگنج لخاد هب ماد دورو زا يریگولج رد عتارم و اه لگنج نامزاس اب

.ییاتسور نانز یاه شرگن رب راذگرثا لماوع .2 لودج همادا

عبنم افلآ رادقم اه متیآ اه لماع

Larson, Stedman, Cooper & Decker, 2015;Banzhaf, Oates &

Sanchirico, 2010

0/803

.منک یروآ عمج لگنج رد ار تاعیاض و دئاز داوم منک یم یعس هراومه

یگدنز کبس یتظافح

یعامتجا لماوع

.رتشیب هن دشاب زاین دح رد تسیاب یم یلگنج ناتخرد بوچ زا هدافتسا لگنج هب یگتسباو نازیم راوناخ یداصتقا یاه تیلاعف هب یشخب عونت قیرط زا منک یم یعس

.منک مک ار

.دوشن دراو ناتخرد هب یدج بیسآ هک منک یم هدافتسا لگنج ییوراد ناهایگ زا یا هزادنا هب .منک یم هدافتسا یلگنج یاه هویم زا مزاین دح رد

Larson, Stedman, Cooper & Decker, 2015;Banzhaf, Oates &

Sanchirico, 2010;Sand- ers & Eginger, 2017

0/748

.منک یم تکراشم لگنج زا تظافح اب طبترم یسایس یاه تیلاعف و اه همانرب رد نم

ییارگ تسیز طیحم یعامتجا .مهد یم علاطا طبر یذ یاه نامزاس هب ار نآ منیبب لگنج رد یبیرخت تیلاعف ییاج رد رگا

.منک یلام کمک لگنج زا تظافح یارب مرضاح نم

تخاس ققحم - )ریخ ای هلب( اه لکشت رد تیوضع رد تیوضع

اه لکشت

Hoogstra-Klein, Permadi

& Yasmi, 2012;Thmp- son, Ellis & Wildavsky,

1990

0/836

داجیا نآ هب تبسن نم راتفر رد یرییغت ،یطیحم عبانم دروم رد یهاگآ و شناد نتشاد .دنک یمن

ییارگریدقت .مرادن ار تشادرب و دیلوت تهج یطیحم عبانم بسانم تیریدم ناوت نم

دنناوت یمن یتیلاعف هنوگ چیه یطیحم عبانم نتفر نیب زا و کاخ شیاسرف ربارب رد یلحم عماوج .دنهد ماجنا

Poortinga, Steg & Vlek, 2002;Hoogstra-Klein, Permadi & Yasmi, 2012;

Kahan, 2012

0/865

.دننک یم هدافتسا اه لگنج و نیمز زا دح زا شیب نازرواشک یضعب

ییارگدرف .دوب دوخ یاهزاین ندرک فرطرب رکف هب دیاب ،لاح ره رد هشیمه

.دنور یمن نیب زا تقو چیه و دنتسه شیازفا لاح رد هشیمه یلگنج عبانم .دوش یم ناربج تعرس هب یتآ یاه لاس رد یطیحم عبانم یلعف یاهدوبمک

تخاس ققحم - هدش هعلاطم ییاتسور نانز تلایصحت حطس تلایصحت

یدرف و یشزومآ لماوع

تخاس ققحم - هدش هعلاطم ییاتسور نانز نس نس

تخاس ققحم - هدش هعلاطم ییاتسور نانز لهأت تیعضو لهأت تیعضو

Tripathi & Mishra, 2017;

Savari, Damaneh &

Damaneh, 2022 0/880

.مهد ماجنا یساسا یتیلاعف لگنج زا تظافح رد مناوت یم یتحار هب مهاوخب رگا

یدمآراکدوخ .مراد ار لگنج زا تظافح یارب مزلا ییاناوت

.منک کمک مناوت یم منئمطم دنزیر یم لگنج زا تظافح یارب یحرط یتقو

Byrka, Hartig & Kaiser, 2010;Haji, Valizadeh &

Hayati, 2021 0/752

.مراد یهاگآ لگنج زا تظافح یاه شور و تاعلاطا هب نم

تاعلاطا و شناد یتسیز طیحم .تسا یمازلا هعماج مومع شزومآ اه لگنج یرادیاپ تیعضو دوبهب یارب

بیرخت زا یریگولج و لگنج زا حیحص هدافتسا هوحن ،لگنج تامدخ و عبانم زا هدافتسا ماگنه .مهد یم شزومآ دوخ نادنزرف هب ار نآ

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،قیقحت یاه هتفای :ذخأم Sd و نیگنایم ^Mean ،لااب لومرف رد هک تسا رکذ هب مزلا شخب ود رد اه هداد لیلحت روظنم هب .تسا نیگنایم زا رایعم فارحنا .دش هدافتسا 18 هخسن ^SPSS رازفا مرن زا یطابنتسا و یفیصوت نیگنایم ،دصرد ،یناوارف زا یفیصوت رامآ شخب رد روظنم نیدب ،اه نیگنایم هسیاقم زا یطابنتسا رامآ شخب رد رایعم فارحنا و .دش هدافتسا نویسرگر و یگتسبمه لیلحت اه هتفای

هدش هعلاطم نایوگخساپ یا هفرح و یدرف یاه یگژیو یسررب هدش هعلاطم نانز یا هفرح و یدرف یاه یگژیو یسررب جیاتن 10/70 رایعم فارحنا اب 35/68 نانآ نس نیگنایم هک داد ناشن .دنتشاد رارق لاس 80 ات 15 ینس هنماد رد نانآ و دوب لاس

ناموت نویلیم 11/88 اب 15/59 راوناخ هنایلاس دمآرد نیگنایم درجم دصرد 27/3 داد ناشن زین نانآ لهأت تیعضو .دوب لاس رد هداوناخ یاضعا دادعت نیگنایم .دندوب لهأتم زین دصرد 72/7 و تلایصحت یسررب جیاتن .دندوب رفن 1/69 رایعم فارحنا اب 4/36 ،ییادتبا دصرد 19 ،داوس یب دصرد 23/5 هک دوب نآ زا یکاح نانآ زا رتلااب دصرد 17/7 و ملپید دصرد 26 ،ییامنهار دصرد 13/7 زا دصرد 76/12 هک داد ناشن جیاتن زین ،نیا رب هولاع .دندوب ملپید .دندوبن لگنج زا تظافح یاه ینواعت وضع نانآ لگنج زا تظافح هب تبسن ییاتسور نانز شرگن یسررب هرامآ زا ییاتسور نانز شرگن یاه هیوگ یدنب تیولوا روظنم هب هرامش لودج رد شخب نیا جیاتن .دش هدافتسا تارییغت بیرض هک تفگ ناوت یم هدش هئارا جیاتن ساسا رب .تسا هدش هئارا 3 ناسنا هزادنا هب مه اه لگنج« یاه هیوگ هب تبسن ییاتسور نانز هدافتسا ،اه لگنج و تعیبط زا اه ناسنا« و »دنراد تایح قح رگنایب هتفای نیا .دنراد یرتدعاسم شرگن »دننک یم دح زا شیب نارگن تدش هب لگنج نیشن هیشاح ییاتسور نانز هک تسا نیا کی زا نانآ اریز دنتسه لگنج زا اه ناسنا دح زا شیب هدافتسا

دنراد تایح قح ناسنا هزادنا هب مه اه لگنج هک دندقتعم فرط زا و تسا نانآ دزن یلگنج عبانم شزرا و تیمها هدنهد ناشن هک و تعیبط زا ًاتاذ اه ناسنا هک دنتسه نیا هب دقتعم رگید فرط رطخ کرد دنهد ناشن هک دنک یم هدافتسا دح زا شیب اه لگنج .تسا هلوقم نیا هب تبسن نانآ رد هک یروط نامه هعلاطمدروم دارفا شرگن یدنب هورگ روظنم هب نیا جیاتن .دش هدافتسا )^ISDM( رایعم زا دش نایب قیقحت شور هدش هئارا جیاتن ساسا رب .تسا هدمآ 4 هرامش لودج رد شخب ،دعاسمان رایسب شرگن )دصرد 13/73( رفن 57 هک تفگ ناوت یم )دصرد 25/30( رفن 105 ،دعاسمان شرگن )دصرد 21/20( رفن 88 رفن 40 و دعاسم شرگن )دصرد 30/12( رفن 125 ،یثنخ شرگن لگنج زا تظافح هب تبسن یدعاسم رایسب شرگن )دصرد 9/65(

نیشن هیشاح ییاتسور نانز هک تفگ ناوت یم یلک روط هب اما .دنراد لگنج زا تظافح هب تبسن ناتسرل ناتسا رد سرگاز یاه لگنج شرگن زا نانآ زا دصرد 60 زا شیب اریز ،دنرادن یدعاسم شرگن .دنراد هنیمز نیا رد یثنخ و دعاسمان

.لگنج زا تظافح هب تبسن ییاتسور نانز شرگن شجنس یاه هیوگ یدنب تیولوا .3 لودج

تارییغت بیرض رایعم فارحنا نیگنایم اه هیوگ

0/24۱ ۱/04 4/3۱ .دنراد تایح قح ناسنا هزادنا هب مه اه لگنج

0/249 0/995 3/99 .دننک یم دح زا شیب هدافتسا ،اه لگنج و تعیبط زا اه ناسنا

0/270 ۱/۱0 4/06 .تسا تعیبط نیناوق عبات و دراد زاین اه لگنج هب یلو دراد یدایز یاه ییاناوت ،ناسنا هکنآ اب 0/270 ۱/۱0 4/06 .دوب میهاوخ یگرزب یطیحم تسیز هعجاف دهاش یدوز هب ،دورب نیب زا اه لگنج روط نیمه رگا 0/297 ۱/۱8 3/96 .دزاس دروآرب ار یتیعمج یاهزاین زا شیب دناوت یمن و تسا دودحم یلگنج عبانم 0/300 ۱/۱8 3/93 .دراد لابند هب ار یزیمآ هعجاف جیاتن بلغا اه لگنج رد اه ناسنا یراکتسد

0/336 ۱/۱2 3/33 .دروآ یم رد دوخ لرتنک هب ار نآ و دروآ یم تسد هب ار اه لگنج و تعیبط هرابرد یفاک شناد ًاتیاهن ناسنا 0/440 ۱/32 3/00 .مینادب ار نآ زا هدافتسا هوحن طقف دیاب ام و تسا یناوارف عفانم یاراد اه لگنج 0/340 ۱/20 3/52 .درک یریگولج لگنج بیرخت زا ناوت یم یناسنا غوبن و شوه رب هیکت اب هک دندقتعم یخرب

0/375 ۱/27 3/38 .دروخ یم مه هب یتحار هب و تسا هدننکش رایسب تعیبط نزاوت و لداعت

0/420 ۱/2۱ 2/88 تسا زیمآ قارغا نم رظن هب ،تسا هدروآ دوجو هب یناوارف یطیحم تسیز نارحب رشب دوش یم هتفگ هکنیا 0/466 ۱/34 2/87 .تسا دودحم رایسب نآ یاضف و عبانم هک تسا هریزج کی هب هیبش یعیبط یاه لگنج 0/485 ۱/36 2/80 .دنروآرد دوخ هرطیس و لرتنک تحت ار اه لگنج و تعیبط هک دشاب نیا دیاب اه ناسنا فده 0/532 ۱/33 2/50 .دنز یمن یبیسآ نآ هب اهروشک یتعنص هعسوت هک دراد تیفرظ یردق هب اه لگنج و تعیبط 0/623 ۱/39 2/23 .دنهد رییغت ار اه لگنج یربراک دنهاوخ یم هک روط ره ناشیاهزاین نیمأت یارب دنراد قح ناسنا

دایز یلیخ -5 دایز -4 طسوتم -3 مک -2 مک یلیخ -1 سایقم *

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،شهوژپ یاه هتفای :ذخأم

.لگنج زا تظافح هب تبسن ییاتسور نانز شرگن یدنب هورگ .4 لودج شرگن حوطس

يناوارف دصرد

يعمجت دصرد

دعاسمان رایسب 57

۱3/73 ۱3/73

دعاسمان 88

2۱/20 34/93

یثنخ ۱05

25/30 60/23

دعاسم ۱25

30/۱2 90/35

دعاسم رایسب 40

9/65 ۱00

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،شهوژپ یاه هتفای :ذخأم ییاتسور نانز شرگن اب لقتسم یاهریغتم نیب هطبار یسررب لگنج زا تظافح هب تبسن شرگن اب شهوژپ لقتسم یاهریغتم نیب هطبار یسررب روظنم هب یگتسبمه نومزآ زا لگنج زا تظافح هب تبسن ییاتسور نانز هدش هئارا 5 هرامش لودج رد شخب نیا جیاتن هک دش هدافتسا رگنایب شهوژپ یاهریغتم نیب طباور یسررب زا لصاح جیاتن .تسا رادقم ،نیگنس و کبس ماد دادعت ،نس یاهریغتم نیب هک تسا نآ ییارگدرف ،یتظافح یگدنز کبس ،دمآرد رادقم ،یزرواشک نیمز

هدهاشم یراد ینعم هطبار لگنج زا تظافح راتفر اب ییارگریدقت و ،لگنج هب یگتسباو نازیم ،تلایصحت یاهریغتم نیب اما .دشن ،یعامتجا یریذپ تیلوئسم ،قلعت ساسحا ،یعامتجا یاهراجنه و یدمآراکدوخ ،یعامتجا ییارگ تسیز طیحم ،یعامتجا تکراشم هب تبسن ییاتسور نانز شرگن اب یطیحم تسیز تاعلاطا و شناد .دراد یراد ینعم و تبثم هطبار لگنج زا تظافح

.ییاتسور نانز شرگن اب قیقحت یاهریغتم نیب یگتسبمه .5 لودج لقتسم یاهریغتم

لگنج زا تظافح هب شرگن r Sig

نس -0/0۱2

0/۱25

تلایصحت 0/۱24

0/0۱2

کبس ماد دادعت 0/0۱4

0/354

نیگنس ماد دادعت 0/032

0/652

یزرواشک نیمز رادقم 0/009

0/۱24

دمآرد نازیم 0/006

0/24۱

لگنج هب یگتسباو نازیم 0/208

0/00۱

یعامتجا یاهراجنه 0/324

0/002

یناکم قلعت ساسحا 0/3۱8

0/002

یعامتجا یریذپ تیلوئسم 0/348

0/002

یعامتجا تکراشم 0/۱38

0/024

یتظافح یگدنز کبس 0/۱0۱

0/089

یعامتجا ییارگ تسیز طیحم 0/4۱5

0/00۱

ییارگدرف 0/038

0/۱25

ییارگریدقت 0/098

0/۱07

یدمآراکدوخ 0/34۱

0/00۱

یتسیز طیحم تاعلاطا و شناد 0/۱27

0/007

ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،شهوژپ یاه هتفای :ذخأم