110
؛ناریا یملاسا بلاقنا یزاسداهن جیاتن و راثآ هعلاطم
یدروم ی
نارادساپ هاپس
یناریپ هرهش
1
یدباع هفیفع
2
هدیکچ تاریثأت و درکلمع صیخشت و یسایس یاهداهن لیلحت و تخانش نآ
اه شور زا یکی تفایهر و اه
یاه
تفایهر .تسا یسایس مولع رد یتاعلاطم یلصا لدم و اهوگلا هک یداهن یاه
راتخاس یتخانش یاه
یم مهارف ار عماوج تاعلاطم زا یقیفلت لماش ،دننک
تلود روحم و هعماج روحم یم ساسا نیا رب .دنوش
زین هعلاطم یم یداهن ی تفایهر زا یکی دناوت
بلاقنا یارب بسانم یتاعلاطم یاه اه
هلمجزا بلاقنا
اتسار نیمه رد .دشاب ناریا یملاسا هعلاطم
یملاسا بلاقنا دازمه هک نارادساپ هاپس نوچ یداهن ی
نیا زا ینابهگن رد نآ ریثأت و شقن و هدوب ناریا بلاقنا
غ ی لباقر راکنا و لیلاد تخانش هب ،تسا
هشیر یم کمک دنمتخاس هطبار نیا یاه یلصا شسرپ نیا یانبم رب شهوژپ نیا .دنک
لکش گ هتفر
نیا رد .تسا هتشاد ناریا یملاسا بلاقنا یارب یجیاتن و راثآ هچ نارادساپ هاپس داهن لیکشت هک تسا گداهن یرظن بوچراچ زا هدافتسا اب هعلاطم هکنیا نمض یدانسا عون زا یفیک شهوژپ شور اب ،ییار
هطبار بلاقنا یارب داهن نیا جیاتن و راثآ ،هدش یرظن نییبت ناریا یملاسا بلاقنا و نارادساپ هاپس ی
ناریا یملاسا سرربدروم
یم رارق ی شسرپ .دریگ
هجیتن ات راک زاغآ زا هک یعرف یاه پ دیاب یریگ
خسا
نیا لماش زین دنوش هداد لاؤس
یم اه :دنوش 1 فادها و لیلاد . لکش
گ ی ر هدوب هچ نارادساپ هاپس ی
؟تسا 9 یهاگیاج هچ یربهر مظعم ماقم و )هر( ینیمخ ماما هاگدید و هشیدنا رد نارادساپ هاپس .
؟تسا هتشاد 3
یم افیا یشقن هچ ناریا یملاسا یروهمج ماظن راتخاس رد نارادساپ هاپس . تفای ؟دنک
ه اه
یم ناشن دنهد هب نارادساپ هاپس هناوتشپ
و یتموکح تیامح ی امرس
ی ه صخاش یاراد ،یناسنا ی ه
یا
و یزاس تلود یداهن زاس راجنه
.تسا ی
:یدیلک ناگژاو .نارادساپ هاپس ،ییارگداهن ،یزاسداهن ،یملاسا بلاقنا
دهاش هاگشناد رایداتسا1
لوئسم هدنسیون) (
یملاسا بلاقنا یسایس تاعلاطم یرتکد یوجشناد9
113
هلئسم نایب اکیرمآ متشه لیروآ 9512 هاپس نارادساپ ناریا
ار رد تسیل هورگ یاه یتسیرورت نیا .داد رارق
نیتسخن راب دوب هک ا ی تلاا هدحتم دحاو یماظن کی تلود ار هب ناونع کی هورگ یم یتسیرورت ش
.تخان
رارق نداد یشخب زا یورین یماظن یمسر کی روشک رد تسرهف
،یتسیرورت زا
یوس ا ی تلاا تم هدح
یتح رد نامز جوا تموصخ اب
یوروش زین خر رادرس دبهپس رورت .دوب هدادن سپ ینامیلس
زا و عض
میرحت نیا یاه
هاپس فیعضت یارب نتگنشاو فلتخم یاهدربهار تابثا رب رگید لیلد زین فراعتمان
و نارادساپ عقاورد
تردق مهم ناکرا زا یکی یروهمج
یملاسا یبایزرا دش .
دوجو اب فلاتخا اهرظن هک یلخاد ی هرابرد
دوجو نارادساپ هاپس تارایتخا دودح و هاگیاج ی
راد ،د ب ی کش ار هاپس م ی ناوت یکی زا یاهداهن هتسجرب تسناد ناریا یملاسا یروهمج یتیوه و .
درکلمع یسایس یتینما–
- یداصتقا و یگنهرف هاپس رد 1 ههد ی هتشذگ اب مهم رت ی ن هفلؤم اه ی یتیوه
دوجوم رد عیشت یسایس گنهرف هعماج
نامرآ و فادها ،یناریا ی و یملاسا بلاقنا یاه
نوناق یساسا
،ناریا یملاسا یروهمج ریسافت
دوجوم زا ثاریم نب ی نا راذگ ماما ناریا یملاسا بلاقنا و )هر( ینیمخ
بلاقنا ربهر آی
ت للها هنماخ ا .دراد لماک قیبطت ی عقاورد
یم ار نارادساپ هاپس هولج زا یکی ناوت
ه یا
هک تسناد ناریا یملاسا بلاقنا یزاسداهن تیقفوم هن
اهنت یروهمج یسایس ماظن زا تسا هتسناوت
هقطنم تسایس تردق رازبا هب هکلب ،دنک عافد مرن و تخس یاهدیدهت عاونا ربارب رد ناریا یملاسا ا
ی
ناریا دبت ی ل هدش .دزاس رسیم زین ار یملاسا بلاقنا یزرمارف نامرآ ققحت مسجت و
ییارگداهن درکیور زا هدافتسا اب رضاح شهوژپ رد ساسا نیا رب و تابث لماوع و للع ،یخیرات
نارادساپ هاپس لماکت هب
ناونع یملاسا بلاقنا یاهداهن زا یکی سرربدروم
ی هتفرگرارق ع نیا و
و لل
یم نییبت یملاسا بلاقنا اب نارادساپ هاپس یتیوه طابترا لماوع .دوش
شسرپ و فادها شهوژپ یاه
زا یکی مهم رت ی ن لع تخانش هک تسا نیا رضاح شهوژپ فادها هاپس لماکت و تابث لماوع و ل
نارادساپ یم
یارب بسانم یوگلا میسرت رد دناوت زاسداهن
ی بلاقنا مود ماگ رد قفوم هرهب دروم
-
.دریگ رارق یرادرب یم ماجنا یلصا شسرپ هک دوش
« بلاقنا یارب یجیاتن و راثآ هچ نارادساپ هاپس داهن لیکشت
تسا هتشاد ناریا یملاسا
» پ دنچ اتسار نیا رد ؟ شسر
نیا لماش زین دنوش هداد خساپ دیاب یعرف
111
لاؤس یم اه :دنوش 1 فادها و لیلاد . لکش
گ ی ر ؟تسا هدوب هچ نارادساپ هاپس ی 9
رد نارادساپ هاپس .
؟تسا هتشاد یهاگیاج هچ یربهر مظعم ماقم و )هر( ینیمخ ماما هاگدید و هشیدنا 3
نارادساپ هاپس .
ناریا یملاسا یروهمج ماظن راتخاس رد یم افیا یشقن هچ
؟دنک
شهوژپ تایبدا و هنیشیپ
« داهن و ییارگداهن (
هعلاطم یدروم : هاپس نارادساپ بلاقنا
یملاسا
») یلعرهمدیس زا یباتک ناونع
یرثا هک تسا داژندمحم لباق
هجوت هرابرد یم نارادساپ هاپس یداهن شقن یسررب ی تک نیا .دشاب
با
یگژیو و اهدرکراک ،یداهن تیهام یاه
یم رارق شاکنک دروم ار نارادساپ هاپس هعومجم .دهد
تلااقم
شیامه
«
،ییارگداهن هاپس
و بلاقنا
؛یملاسا
،ینابم
،اهدرکیور شلاچ
اه و اهدربهار
» یرگید ناونع
باتک زا زکرم یدربهار هاپس
هک تسا دپ ی هد شلاچ ،نارادساپ هاپس یداهن ی تیوقت یاهدربهار و اه
بلاق رد ار نآ 10
ب هلاقم .تسا هدرک یسرر
ضترم ی دمحا ی هلاقم رد ا ی ناونع تحت
« یسررب بثت رد هاپس شقن ی
ت رحب اب هلباقم و ماظن نا
اه »
همانلصف رد ی
پ ی ما سررب هب ی اج ی هاگ روهمج راتخاس رد هاپس ی
ملاسا ی م ی دزادرپ اظو و ی ف و
م أ روم ی ت اه ی و و هاپس ی گژ ی اه ی هبرصحنم ا درف ی ن بت ار داهن یی ن م ی دنک دمحا( . ی
، 1383 )
« یاج هاگ ملاسا بلاقنا نارادساپ هاپس ی
رمآ دربهار رد ی
اک » هلاقم ناونع زین زا یا
م تاداس همطاف ی
ر
دمحا ی هک تسا للادتسا اه ی رمآ ی اک یی اه ارب ی ا نارادساپ هاپس نداد رارق ی
نار س تسرهف رد ی
ها ر ا
لیلحت م ی دنک هلاقم رد هتفرگ تروص شهوژپ ساسارب . ی
م ی دمحار ی
، امنزاب هاپس نداد رارق فده ی
ی
هدننک ی ی ک ی لصا رصانع زا ی
ژتارتسا ی آی هدن ی ا ی تلاا هدحتم ا لابق رد ی نار ازفا و ی ش ذگرثا را ی
رحت ی م اه م( .تسا ی دمحار ی
، 1323 )
« یاج هاگ س راتخاس رد هاپس ی
سا ی ماظن
» هلاقم ناونع ا
ی لعسابع زا ی
ظع ی م ی نآ رد هک تسا
ارب هاپس ندوب هروظنمدنچ ی
رادساپ ی ملاسا بلاقنا زا ی
ا ی نار دهت لباقم رد ی
اهد ی بت ار عونتم یی
ن
م ی دنک ظع( . ی م ی
، 1325 )
ربکا دومحم ی
قح داوج و هلاقم رد وگ
ا ی ناونع اب
« یاج هاگ هقف ی - قوقح ی نارادساپ هاپس دورو
ملاسا بلاقنا ی
گنهرف هصرع هب ی
اتسار رد ی ادساپ تلاسر ققحت ر
ی » اب هقف عبانم هب دانتسا ی
آ(
ی تا
اور ،نآرق ی
،تا ناگمه بوجو ،بجاو همدقم ،مومعلا هلاصا ،قلاطلاا هلاصا ی
أ هن و فورعم هب رم ی
زا
مارف بوجو ،رکنم ی
ن لو ی قف ی ه قوقح عبانم و ) ی
ناوق ی ن روهمج ی ملاسا ی ا ی نار ساسا نوناق(
ی
، حورشم
118
..و هاپس همانساسا ،تارکاذم .
گنهرف عافد ) ی
زا بلاقنا ملاسا ی شزرا و اه ی مکت رد ار نآ ی
ل ابهگن ن ی
رادساپ و ی ماظن ی زرا بلاقنا زا ی
با ی م ی دننک ربکا( . ی قح و ،وگ 1320 )
یسررب پی ش ی هن یم ناشن عوضوم ی تشاددای دوجوم تایبدا بلغا دهد
یفیصوت تلااقم و اه
یسررب اب رضاح شهوژپ .دنتسه مهم
رت ی ن هاپس یداهن تیهام تسا ددصرد ،عوضوم هب طوبرم راثآ
ادساپ صخاش و فیراعت ساسا رب ار نار یاه
جارختسا هدش ،دنراد قفاوت نآ هرابرد هک نایارگداهن ی
یم رثا نیا .دنک نییبت یدربراک یوگلا دناوت
.دنک هئارا بلاقنا مود ماگ رد یزاسداهن یارب یرت
1 یرظن بوچراچ .
ناگبخن یملاسا بلاقنا ناریا
هب دننام همه بلاقنا ی ،یزوریپ نامز زا اه
لوحت و رییغت رانک رد
نارحب اب هلباقم یارب ،یتنس یاهداهن هجیتن .دندومن یزاسداهن هب مادقا ،ورشیپ یاه
نآ داجیا ن یاهداه
و تمواقم نآ لصحام هک دوب یبلاقنا ناگبخن تیامح و عامتجا یمومع تیامح رب یکتم نوگانوگ رد ناریا یملاسا یروهمج ماوق 1
ههد اهراشف ربارب رد هتشذگ ی همانرب و
هدوب هنازادنارب ددعتم یاه
زا یکی .تسا مهم
رت ی ن یملاسا یروهمج و بلاقنا زا یرادساپ رد یرثؤم شقن هک یبلاقنا یاهداهن
ههد رد یم ناشن یرظن یسررب .تسا هدوب نارادساپ هاپس ،هتشاد هتشذگ یاه صخاش دهد
یداهن یاه
یم ار هاپس یدمآراک و نییبت و فیراعت زا ناوت
یاه .درک جارختسا نایارگداهن یرظن
یسایس داعبا رب ینتبم توافتم فیراعت داهن زا یعامتجا –
- و راتخاس درکیور اب ،یداصتقا
.دراد دوجو رازگراک بحاص فیراعت قباطم نادنمشیدنا
سلاگاد نوچ ییارگداهن نارظن ثرون
و
توکلات داهن ،زنوسراپ دعاوق لماش ار
یم یراجنه و یعامتجا دنناد
هک ای زا راکوزاس ینوناق
ای
هب سو ی هل یعامتجا یاهراکوزاس ی م هداهنانب
ی دنوش . ،وپوپ و ینیرازلا ،رگنز(
9559 روحم ) لیلحت
،هنایارگداهن هب
تیمسر نتخانش شقن اهداهن رد هاگیاج ریغتم لقتـسم رد دنیآرف لکش نداد هب اهدنور
و جیاتن شنک یاه یعمج و هدیدپ یاه یعاـمتجا و
یـسایس ،یمظاک( .تـسا 1329
ص ، 1 )
112
،یروای و ینموم ،یباحس ،یدنوزیر( :عبنم 1394
ص ، 199 )
مهم زا یکی یزاسداهن ،ییارگداهن درکیور رد هویش هب نآ یط هک تسا یزاس تلود هوجو نیرت
-
نامزاس یتنس و نردم یاه یم تیوقت ای و داجیا ،تلود نابیتشپ یاهداهن و اه
و لنرب( .دنوش ر
،لادن
1381 شزرا ،لوصا هعومجم زین داهن زا روظنم ) یم هتفگ هک تسا ییاهراجنه و اه
یراتفر یوگلا دوش
و رادیاپ هدنوشرارکت ،نوتگنیتناه( .دنتسه یمومع ای نامزاس بلاق رد
1310 درکیور ساسا نیا رب )
حت و رییغت ای تابث ،روهظ یگنوگچ نداد ناشن یارب شور کی ،یخیرات ییارگداهن ماکت ،لو
ای ل
( .تسا اهداهن یشاپورف
Thelen, 1999
) عقاورد لیلحت هنایارگداهن
،یسایس یداـصتقا و
یعاـمتجا
زین لیلحت شقن اهداهن رب اهدنیآرف و
جیاتن شنک یاه
،یسایس یداصتقا و
یعاـمتجا و
درکلمع
نارگیزاب نیا
هزوح تسا ( .
North, 1990: 3-8
) هک دنراد ار تردق نیا اهداهن نک
نارگش ، هوحن ی
دادعت ،شنک نارگشنک
یزاب دعاوق و نآ
اه ( .دننک نییعت ار
Steinmo, 2008
رب ) اپ ی ه ،درکیور نیا ی
اهنت اهداهن تروصرد
ی هک ناوخمه و گنهامه شزرااب
اه لماکت و تابث ناکما ،دنشاب هعماج نیداینب ی
،لینوا( .تشاد دنهاوخ 1380
)
هب ترابع د ی رگ و رییغت ای تابث ،روهظ للع یسررب نمض یخیرات ییارگداهن درکیور ساسا رب
یم ،نارادساپ هاپس هاگیاج و شقن لوحت ینعی ،اهداهن زا یدرکراک فیراعت اب داهن نیا درکراک ناوت
تلود شزرا ،یزاس یانبم رب شهوژپ نیا رد .داد رارق یبایزرا و لیلحت دروم یزاسراجنه و یراذگ
195
وچراچ نیا رارقتسا و بلاقنا زا یرادساپ یارب نارادساپ هاپس زا هک هیلوا فیرعت قباطم و یرظن ب
یم رارق یبایزرا دروم دنیآرف نیا رد هاپس درکراک و شقن ،هدش ناریا یملاسا یروهمج ماظن ریگ
.د
نمض ای ن هک لکش و لوحت ،رییغت ای ظفح رد داهن نیا شقن شزرا هب نداد
رد یبلاقنا یاه
اهدنور یم نییبت و لیلحت یملاسا یروهمج لیکشت زا سپ ی لیلد شهوژپ نیا رد روظنم نیدب .دوش
لکش لماوع و لکش هرابرد بلاقنا ناربهر هاگدید ،نارادساپ هاپس یریگ
،داهن نیا فیاظو و یریگ
نوناق راذگ ی اه ی ماجنا هدش هب ندیشخب تیمسر یارب هزوح
دروم داهن نیا درکلمع و هاپس فیاظو ی
حت یم رارق یبایزرا و لیل .دریگ
2 لکش لیلاد . نارادساپ هاپس یریگ
هاپس نارادساپ مود
درا ی تشهب هام لاس 1308 اب نامرف ماما ینیمخ ( هر ) سیسأت دش و ریس رد
تلاوحت 1
ههد هب هتشذگ ی یکی
زا داهن یاه مهم و راذگریثأت رد
لباقم عاونا تادیدهت پ ی چ ی هد ی
یلخاد و یجراخ هیلع ماظن ناریا یملاسا یروهمج یارب و
تظافح زا درواتسد یملاسا بلاقنا یاه
لیدبت دش هتیمک نتخاس مجسنم و ینوناق ،داهن نیا لیکشت لیلد.
قنا یزوریپ زا سپ هک دوب ییاه بلا
کشت ی ل هدش .دندوب مک ی هت اه ی بلاقنا یملاسا یزوریپ زا سپ هک دندوب یعامتجا یاهداهن نیلوا ا
بلاقن
لیکشت یملاسا یریگوضع قیرط زا تلایکشت نیا .دندش
هنابلطواد ا یبلاقنا فلتخم راشقا ی داجی
.دندش هناوتشپ )هر( ینیمخ ماما مایپ اهداهن نیا لیکشت یلصا ی رد
زور 93 نمهب 1301 هک دوب
رد دارفا دش بجوم همه
هورگ ی یعامتجا و ینس یاه هب
روط شوجدوخ هلحم یبهذم نکاما رد
یاه
و هدش عمج دوخ مک
ی هت تلود .دنهد لیکشت یلحم ی تقوم
فلاخم هک للاقتسا
لمع هتیمک یاه
بلاقنا دوب راتساوخ داجیا ییورین تحت ناونع دراگ یلم و تحت رظن دوخ .دش فرص رظن ر زا -تیاو
هک یفلتخم یاه هرابرد
ی هوحن یخیرات عطقم نآ رد داهن نیا ،دراد دوجو نارادساپ هاپس لیکشت ی
زا ی هچراپک زاس هتیمک ی هورگ و بلاقنا یاه دودح عطقم نآ رد .دش سیسأت بلاقنا عفادم حلسم یاه
1 هورگ حلسم اب کی فده کرتشم هب مان تسارح زا بلاقنا لکش هتفرگ دوب هک مادکره زا نآ اه
تظافح زا بلاقنا یملاسا ار ظو ی هف ی دوخ یم
،دنتسناد اما زورب تافلاتخا و
کاکطصا نیب
نآ اه
بانتجا ذپان ی ر یم
؛دومن اذل ترورض ماغدا
نیا لکشت اه و لیکشت کی نامزاس مجسنم شیب زا تمدخ
ساسحا یم دش
.
191
،هاپس ناسسؤم تیاور ساسا رب نیاربانب یناگدنیامن
زا نیا راهچ هورگ رد هسلج یا درگ مه
یم دنیآ و یم دنریذپ هک اب رگیدکی ماغدا هدش و ینامزاس مجسنم و هچراپکی ار هب دوجو نروایب د ات
هب سو ی هل ی نآ ناوتب هب عاضوا یتینما روشک ناماسورس ی یپرد .داد نیا
،میمصت داوج صنم یرو نیلوا
هدنامرف هاپس رد خیرات 9 تشهبیدرا اب
رودص هیعلاطا یا 8 هدام یا لمعلاروتسد دیدج
هاپس ار رداص
و یط نآ هاپس فیاظو بوچراچ نارادساپ
بلاقنا یملاسا صخشم ار ،اتکی و یعخن( .دومن
1310 ،
ص 889 - 885 )
3 بلاقنا ناربهر هاگدید و هشیدنا رد نارادساپ هاپس .
نونکات سیسأت ودب زا نارادساپ هاپس دقتدروم
ی ر یسررب .تسا هدوب بلاقنا ناربهر تیامح و
لکش لیلاد شیازفا و راک موادت و یریگ
هزوح یم ناشن زین هاپس تیرومأم ی د داهن نیا ردقچ دهد
ر
نامرآ یاتسار .تسا یملاسا بلاقنا ناربهر و بلاقنا یاه
92 دادرم لاس 1308 ینامز هک هدع یا زا
یاضعا یاروش یهدنامرف هاپس
یارب هئارا ی شرازگ رهش رد )هر( ینیمخ ماما شیپ مق
یم
،دنور یا ناش
رد لیلجت زا تامادقا یم دیکأت ،هاپس زا تیاضر زاربا نمض ،نارادساپ ناشیا رظن دننک
هرابرد هاپس ی
هب ه ی چ هجو یمن رییغت و دنک
ناشرظنزا رگا
هاپس
،دوبن روشک مه دوبن ( . هفیحص
،ماما دلج 2 ص ، 311 )
.
سپ نآزا شیاشگ ماگنه ،زین سلجم
یاروش رب ینبم یثحابم هک ینامز ،یملاسا ای
ن هک ض یترور
یارب همادا ینیمخ ماما ،درادن دوجو نارادساپ هاپس راک ی (
هر ) زین رب ،رظن نیا در اب موزل
ف موادت تیلاع
ظفح ،هاپس شقن یافیا و و
تیمامت داهن نیا ار یکی زا یاهدربهار یساسا
.دنرمش یمرب ماما
خ ینیم
مایپ نیرخآ رد رد هاپس شقن رب زین دوخ یاه
آی هدن یاهزور و یملاسا بلاقنا ی ت
ع یی ن هدننک ت دیکأ
یم :دننک
« نکر هک نارادساپ هاپس ی
پ رد گرزب ی
زور ی ملاسا بلاقنا ی
لاوم هب ادتقا اب تسا ی
دوخ س ی د لع ـ نامولظم ی
ه ا تلم شخبتاجن ـ ملاسلا و ةولصلا ی
نار زع ملاسا و ی
ز زا
بش اه ی رات ی ک ناملظ و ی هاشمتس ی رادساپ رد و هدوب ی
فده و بلاقنا زا اه
ی نآ
لماع ی و رثؤم نکر ی کر ی ن دوب ه .تسه و » دلج ماما هفیحص(
13 ص ، 933 )
« هب روط دج دیکا و م ی وگ ی م هک بلاقنا یملاسا و یروهمج یملاسا
داهن و سدقم
هاپس نارادساپ بلاقنا
یملاسا هک هب گرزب قح رت
ی ن یاهرگنس عافد
زا شزرا اه ی
یهلا ماظن ام هدوب و دهاوخ دوب ...
یاهزور ساسح و عت یی ن هدننک ا ی رد شیپ ور یراد م
199
و بلاقنا
،یملاسا زونه لاس اه هام و یاه عت یی ن هدننک ی یرگید دهاوخ تشاد هک
بجاو
،تسا ناتوسکشیپ داهج
و تداهش رد همه ی هنحص اه رضاح و هدامآ دنشاب
و زا دیک رکم و ناهج ناراوخ و اکیرمآ و یوروش
لفاغ دننامن
».
،یمیظع(
1325 )
اب زین گنج ندش ینلاوط ماما
ینیمخ یارب یریبدت رد نامزاس
هد
،روشک یعافد یورین تیوقت و ی
لیکشت راتساوخ هاپس لک هدنامرف هب روتسد اب یاهورین
هس هناگ ی ینیمز
، ییاوه و ییایرد رد س هاپ
نارادساپ بلاقنا
یملاسا یم ،ییلاع( .دنوش 1320
ص ، 130 - 131 )
آی ت للها هنماخ هاپس زین ناریا یربهر یا نارادساپ
ار رد نایم هدیدپ یاه نوگانوگ هدمآرب زا نا
،بلاق
یاراد یتایصوصخ یم
دناد هک رد ریاس تاکرب
،بلاقنا رتمک هدید یم دوش . ناشیا س دورو موزل رب هاپ
رد همه هصرع ی مرن و تخس یاه هلمجزا
هصرع ی گنهرف و رنه و زین هشیدنا کأت
ی دنرادد . ربهر
هاگن راتساوخ بلاقنا و
شقن هاپس یزرمارف رد
یایفارغج تمواقم
رد تیآ .تسا هقطنم للها
ماخ هن یا
هاپس نارادرس اب اهرادید زا یکی رد م
ی امرف ی دن :
« هاگن عیسو یزرمارف هک
شتیلوئسم اب
پس ها
،تسا
قمع یدربهار روشک تسا و یهاگ زا بجاو نیرت تابجاو مه مزلا رت م ی دوش اما یخرب هجوتم نیا
هلئسم دنتسین
».
(
http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=43615
)
رادید رد یربهر 15
رهم 1328 تیاضر زاربا اب ،نارادساپ هاپس ناهدنامرف اب دصرددص
پس زا ی ،ها
،تفرشیپ موزل رب دیکأت اب 8
دربهار یارب ار هیصوت آی
هدن یم هئارا نارادساپ هاپس ی ش هک دننک
ا لما نی
یم دراوم :دوش « 1 . ناوج ارگ هناقلاخ ییارگون یی 9
گرزب ثداوح اب ههجاوم یارب رمتسم یگدامآ . 3
.
تمواقم یایفارغج هب یزرمارف و عیسو هاگن 1
و یرایشوه . ب
ی کاب نمشد ربارب رد ی 0
و یراکمه .
مه نوناق و ییارجا یاهداهن مامت اب ییازفا روشک یراذگ
3 ندوب یمدرم . 1
نداد رارق تیولوا . حور
ی ه ی
یداهج 8
تیونعم تیوقت و ظفح . .»
هاگیاپ(
علاطا ناسر بلاقنا یربهر ی
album?id=43648 -
https://farsi.khamenei.ir/photo
)
لاسا بلاقنا ناربهر یارآ یسررب ناریا یم
هرابرد ناشن نارادساپ هاپس ظفح و لیکشت ترورض ی
یم هک دهد رظنزا شزرا ظفح یارب نارادساپ هاپس نوچ یداهن دوجو ناشیا هفلؤم و اه
یتیوه یاه
یملاسا بلاقنا هب
و ی هژ عیشت یسایس گنهرف 1
. ملظ تس ی ز یزیتسرابکتسا و ی 9
لیبس یفن . 3
تیامح .
.تسا یمازلا نیفعضتسم زا
193
4 . هزوح هاپس ینوناق تارایتخا ی
شیب تشذگ اب زا
راهچ ههد زا لیکشت هاپس نارادساپ بلاقنا
،یملاسا هرابرد اظو و هاگیاج ی فی
روشک رد هاگدید ود ،گنج و بلاقنا زا سپ تسایس اب نآ طابترا و هاپس لکش
هتفرگ .تسا کی
تیلاعف هب نارادساپ هاپس دورو موزل هب لئاق هاگدید یخرب .تسین یگنهرف و یداصتقا ،یسایس یاه
یورین داحتا یارب هاپس و شترا قیفلت راتساوخ هاگدید نیا ناوریپ ماظن
دنتسه زین روشک ی هاگدید اما .
هک مود هناوتشپ یروهمج هیلع تخس و مرن یاهدیدهت عاونا دوجو هب دانتسا اب دراد یتموکح ی
و ترورض رب ،بلاقنا موادت و ناریا یملاسا هزوح هب نارادساپ هاپس دور
و یگنهرف ،یسایس یاه
یداصتقا کأت ی دنرادد ،یناوج( . 1381
ص ، 151 - 151 )
ناوریپ رظن ی ه نارادساپ هاپس دندقتعم مود ی داهن
یبلاقنا هب هک تسا یکی
زا یلصا یرت ن داهن اه
یارب تظافح و تسارح زا درواتسد یاه بلاقنا یملاسا رد داعبا فلتخم دبت ی ل هدش تسا بانم . ع
تسا ناریا یملاسا یروهمج یساسا نوناق هورگ نیا دیکأت دروم .
نوناق لوصا رد هک یساسا 113
ات
101 یم نارادساپ هاپس و شترا فیاظو دودح هب لصا رد دزادرپ
105 نارادساپ هاپس تامدخ بسح
یگنهامه و داهن نیا راک موادت رب ،یزوریپ نیتسخن یاهزور رد یملاسا بلاقنا ظفح رد یراکمه و
یم دیکأت شترا اب هناردارب لصا رد یساسا نوناق رد .دنک
101 میرک نآرق حیرص صن هب هراشا اب زین
و تاناکما ندروآ مهارف موزل رب دیکأت اب و هئارا
ندوب ایهم رب ینمض لکش هب ،یماظن شزومآ ی
صخاش زا هک یمومع جیسب طیارش یگشیمه هحص تسا نارادساپ هاپس نیداینب یاه
یم دراذگ .
ساسا رب هدام
ی 1 همانساسا ی هاپس نارادساپ بلاقنا
داهن نیا زین یملاسا تحت
یهدنامرف
لاع ی ماقم یربهر نآ شقن هک تسا ینابهگن
زا بلاقنا یملاسا و اهدرواتسد ظفح یارب شلات ،ناریا
نامرآ ققحت شرتسگ فده یاتسار رد ،بلاقنا یاه
تیمکاح نوناق
ادخ قبط نیناوق وهمج یر
یملاسا ناریا
،لصا نیا قباطم .تسا لماک تیوقت
نب ی ه ی یعافد روهمج ی ملاسا ی زا قیرط کمه یرا
اب هاپس ریاس یاهورین حلسم و شزومآ و یماظن نامزاس هد ی یاهورین یمدرم زین هلمجزا نیا فادها
یم داهن دشاب . (
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90595
)
191
یم طسب زین رگید نیناوق رد نارادساپ هاپس فیاظو مهم هک دبای
نیرت نآ اه :تسا ریز رارق زا
نوناق
نامزاس ماغدا جیسب
یلم ( نیفعضتسم )
رد هاپس نارادساپ بلاقنا
( یملاسا د
ی هام
1302 ) رویرهش تاعلاطا ترازو لیکشت
1339 هاپس هب یتاعلاطا فیاظو یخرب لیوحت و هب
بجوم
داوم 0 و 8 تاعلاطا ترازو سیسأت نوناق
نوناق بیوصت
همانساسا دادرخ رد یملاسا بلاقنا هتیمک ی 1330
و یراکمه هفیظو نییعت
اب هاپس نارادساپ بلاقنا
یملاسا ( هب صیخشت یاروش
تینما ) رد تهج بم ینوناق هزرا ب
ا
لماوع و رج ی نا اه ی و یراکبارخ هیلع یزادنارب
ماظن یروهمج یملاسا
ای و مادقا هیلع بلاقنا
یملاسا لاس ناریا یملاسا یروهمج شترا سیسأت نوناق بیوصت
1333 هاپس اب فیاظو کیکفت و
نوناق
لیکشت ترازو عافد و ینابیتشپ یاهورین حلسم یروهمج یملاسا
لاس رد ناریا 1338
نارادساپ هاپس و عافد ترازو ماغدا و نوناق
تیامح زا بلاقنا یملاسا لاس رد نیطسلف 1332
یفیاظو ندومن لوحم و ارد
ی ن هراب
هب نارادساپ هاپس
نوناق
یورین یماظتنا یروهمج یملاسا
ناریا لاس 1332 میظنت و هوحن داهن نیا یراکمه ی
نوناق نیا زا یداوم رد هاپس و عقاورد ب ی دراوم هب هجوت ا هدشدا
رد نآ یاهدرواتسد و یملاسا بلاقنا زا عافد یاتسار رد هاپس ،
.دراد تیلوئسم مرن و تخس یاهدیدهت ربارب 5 بلاقنا موادت رد هاپس یاهدرکراک . رد ،ناریا یملاسا یروهمج راک زاغآ یادتبا زا نارادساپ هاپس عافد
زا بلاقنا مدقم فص رد باقم
هل
اب ینماان اه و لح لصفو نارحب .تسا هدوب اه هلمجزا
هلباقم هاپس تامادقا اب
تاکرحت و تانایرج
هیزجت هنابلط و بلاقنادض رد
ناتسزوخ و
ناتسدرک و هلباقم اب لماوع یذوفن رد هاگتسد اه و داهن یاه
یبلاقنا و لمع ی تا تسا هدوب روشک لک رد یتسیرورت و هناراکبارخ .
اب زین نونکا ب زا روبع
نارح یاه
ناریا یملاسا یروهمج یتینما یعافد یلصا نکر هب نارادساپ هاپس ،ررکم دبت
ی ل هدش .تسا
190
مهم یم ار بلاقنا موادت رد هاپس یاهدرکراک نیرت :دومن هصلاخ ریز دراوم رد ناوت
1 اب هلباقم . یراکبارخ
یلخاد یاه
تامادقا
،ذوـفن
،بیرخت ،یراـکتـسد بیرف
،دارفا هورگ اه ای نامزاس رثؤم یاـه هـک
خا هب رداق للا
یم ار دنتسه یروشک متسیس راک یداع دنور رد تیلاعف هلمج زا ناوت
یاه هناراکبارخ یلخاد ی
یم ماجنا یجراخ ای یلخاد نافلاخم یوس زا هک تسناد .دوش
یکی زا شقن یاه مهم هاپس یمسرریغ سیسأت نامز زا هچ ،نارادساپ او زا سپ هچ و
رد ندش در
،نوناق نتم زا هدافتسا قح
هوق اب هزرابم و هلباقم یارب هیرهق ی لماوع
و نایرج یاه راکبارخ و ب زادنار
تسا . نیا شقن هب و ی هژ رد لاس یاه لوا ی ه ی یزوریپ بلاقنا مامت رد و یملاسا 1
ههد ریخا ی هلمجزا
یم هتخانش نارادساپ هاپس فیاظو نارحب شرتسگ زین هاپس هب هفیظو نیا ندش لوحم لیلد .دوش
،اه
تاکیرحت هناراکبارخ
و ی هنازادنارب ددعتم
نوچمه بمب
راذگ رورت ،یمومع نکاما هیلع ی
صخش ی ت اه یگنهرف و یسایس ی -
هدوب یملاسا بلاقنا ودب زا ،یعامتجا تسا
. رد ساسا نیا رب
ییاسانش یثنخ ، یزاس و
،تادیدهت نیا اب هلباقم هاپس
نارادساپ بلاقنا
یملاسا
، شقن لصا ی ار هب
هدهع رد هاپس هچنانچ ،تشاد ههد
رد ،گنج اب نامزمه و یملاسا یروهمج رارقتسا ییادتبا ی
ثنخ ی زاس ی و هلباقم اب نارـحـب ییاه نوچ نارحب
،ناـتـسدرـک ىاهرورت
روک ىنابایخ یقفانم
،ن
ىریگرد نمکرت ارحص (
https://irdc.ir/fa/news/4559
،) فـشـک و ثنخ ی زاس ىاـتدوـک ی هژوـن
و ...
هک اب کیرحت نانمشد ىلخاد و ىجراخ یحارط و ارجا
،دندش تکراشم هنلااـعـف
تشاد . ،یمارهب(
1381 )
2 یجراخ تادیدهت اب هلباقم . و نافلاخم تادیهمت زا یکی یملاسا بلاقنا یزوریپ نامز زا دیدهت زا هدافتسا ،بلاقنا نانمشد
شترا ساسا نیا رب .تسا ناریا هیلع یلیمحت گنج و یجراخ ثعب
لاس زا هک قارع زا لبق یاه
رد بلاقنا یزوریپ زا سپ یهاتوک تدم رد ،تشاد ناریا یاهزرم رد یتاکرحت زین بلاقنا یزوریپ خیرات 31 رویرهش 1302
، زواجت هدرتسگ ی ناریا کاخ هب دوخ اب
فده ینوگنرس ماظن
یاپون
یروهمج یملاسا
ار ناریا زاغآ لصا قباطم ،عطقم نآ رد .درک لفاغ
گ ی ر شترا ادتبا ی قارع
نودب
شیپ ور نتشاد تسناوت ،تمواقم نیمزرس
لباق هجوت زا ی زرم لماش ناریا یبرغ بونج چملش
و ه
هینامیلس زرم ات
دوسون رد لامش برغ ار هب فرصت دوخ دروآرد . ا رد اما هماد هب مغر رد یریگرد
193
ههبج ی بوشآ یراکبارخ و اه تردق ،یلخاد یاه
جیسب یمدرم هاپس نمشد تسناوت نارادساپ ار
راداو هب شریذپ تسکش و کرت هیلک قطانم فرصت هدش .دنک
انب هب رامآ هئارا هدش
، رد تدم تشه لاس عافد یناریا یاهورین یوس زا ،سدقم شیب
زا 23
تایلمع یاهورین هیلع دش ماجنا یثعب زواجتم
. تایلمع نیا عومجم زا
،اه 91 تایلمع کرتشم هاپس
اب نارادساپ شترا
یروهمج یملاسا
،هدوب 11 و شترا لقتسم تایلمع 00
تایلمع هاپس یوس زا
نارادساپ .دش ماجنا
هلمجزا تایلمع یم هتفگ هک ییاه ،داد ماجنا لقتسم لکش هب هاپس دوش
م ی ناوت
هب تایلمع حتف لا نیبم و تیب سدقملا هک هب یزاسدازآ شخب
هدمع یا زا نیمزرس یاه لاغشا ش هد و
اهنرد ی ت یدازآ رهشمرخ
،دش رجنم تایلمع
رجفلاو 8 هک هب حتف دیماجنا دوردنورا زا روبع و واف
.درک هراشا سپ زا لیکشت یاهورین هس هناگ ی هاپس نارادساپ یارجا و یحارط اب اهورین نیا ، تایلمع
رجفلاو
8 نمهب رد 1331 نمض ریخست هبش زج ی هر ی یتفن واف
، .دندرک دراو یثعب نمشد هب ینیگنس تسکش
هعسوت تایلمع یارجا و حرط اب نارادساپ هاپس ینامزاس ی یلابرک نوچ یرگید یاه
0 هب رجنم زین
تیوقت ههبج ،یناتسدرا( .دش زواجتم یاهورین ربارب رد یناریا ی 1381
ص ، 181 - 111 یورین ) یرد ییا
هاپس زین زا هامدنفسا 1330 ات نایاپ گنج کیدزن هب دصکی تایلمع هلباقم هب لثم هیلع اکیرمآ ا ماجن
داد . یورین ییایرد قارع ار فقوتم و ناوتان تخاس و تسناوت اب تایلمع
،هدنرادزاب عنام
زا لمع تای
و کرحت ییایرد قارع و اکیرمآ ،یقاحسا( .دوش 1383
لاس رد شقن نیا ) سپ یاه
یلیمحت گنج زا
تایلمع رد نارادساپ هاپس .تسا هدش افیا یزرمارف و یزرم فلتخم یاهدیدهت اب هلباقم رد زین ه
یا
تسیرورت اب هلباقم نوچ یزرمارف .دومن افیا یمهم شقن زین هیروس و قارع رد شعاد یاه
3 ییافکدوخ رد شقن یافیا . یتاحیلست
یاهورین ینف و یماظن
میرحت تحت رد هک ینف و یداصتقا دیدش یاه
1 ههد ناریا یملاسا یروهمج هیلع ریخا ی
لامعا هدش شرتسگ یاتسار رد ،دوخ یتینما فیاظو ماجنا یاتسار رد نارادساپ هاپس ، هعسوت
یملع ی
- یاهدرواتسد و هداد ماجنا دیلوت و شزومآ ،ناگبخن بذج تامادقا زین ینف ییافکدوخ و یتاحیلست
باق ل هجوت .تسا هتشاد ی افکدوخ داهج نامزاس
یی ن ی ور ی مز ین ی هاپس رادساپ هاپس یاهدحاو زا یکی نا
رد هک تسا هزوح
ی هب ی هن زاس تازیهجت دیلوت و جراخ هدر زا یماظن تازیهجت تاداریا عفر و ی ب
ه زور
191
.دراد تیلاعف یماظن نی
ور ی اضفاوه ی ملاسا بلاقنا نارادساپ هاپس رد زین ی
ههد ریخا ی رد مز ی هن ی
کشوم دیلوت یروآون هب هراوهام و
.تسا هدیسر ییاه
4 داهج رد تکراشم . یگدنزاس
روشک
سپ زا نایاپ عافد و یلیمحت گنج
،سدقم هاپس رد یزاسزاب و
یگدنزاس مهم شقن زین روشک
ی
تفرگ هدهع رب ار .
حرط یاه ینلاک
ًارثکا ،دش راذگاو نارادساپ هاپس هب ناریا حطس رد هک حرط
ه یا
یلم بوسحم هدش
و جیاتن هدرتسگ ا ،یقاحسا( .تشاد ی 1383
) قباطم هدام ی 15 همانساسا هاپس ی
،نارادساپ تکراشم
یم هتخانش هاپس فیاظو زا یکی روشک یگدنزاس داهج رد هدمآ هدام نیا رد .دوش
تکراشم :تسا لمع رد
ی تا دادما ی لاب زورب ماگنه هب یا
تامدخ ماجنا و ثداوح و ادما
د ی
، شزومآ ی
،
لوت ی د ی گدنزاس داهج و ی
تساوخرد هب لود
.دش دهاوخ ماجنا هاپس یلاع یاروش تقفاوم و ت
نارادساپ هاپس همانساسا(
لباق سرتسد )ی
ساسا رب هاپس درکراک یبایزرا رظن
ی ه ییارگداهن ی
لکش ،دراد دوجو یخیرات ییارگداهن درکیور رد داهن زا هک یفیراعت ساسا رب کتم اهداهن یریگ
ی
تلود یلصا درکراک ود هب شزرا ،یزاس
یم .تسا یزاسراجنه و یراذگ مهم زا یکی ناوت
لیلاد نیرت
ساسا رب اهداهن یبایزرا ار اهداهن زا فیراعت نیا امرس
ی ه .تسناد میقتسمریغ و میقتسم یناسنا ی
( Mehrara and Musai, 2013)
یبت قباطم و یرظن بوچراچ نیا یانبم رب درکراک و شقن زا هک ینی
درکلمع ،هدش ناریا یملاسا یروهمج ماظن رارقتسا و بلاقنا زا سپ یاهدنیآرف رد نارادساپ هاپس یم رارق یبایزرا دروم داهن زا یدرکراک فیرعت ود ساسا رب هاپس .دریگ
1 . تلود زاس :ی یزاس تلود ار
یم فیرعت یدنور دننک
تموکح نآ یط هک اه
لامعا ییاناوت
تردق
،یسایس و ینامزاس یداصتقا یشخبرمث
یم ادیپ ار .دننک
( تیمسا
، 1381 ص ، 05 یبایزرا )
یم ناشن نارادساپ هاپس درکلمع و یدانسا لیلاد یملاسا یروهمج ماظن رارقتسا رد داهن نیا ،دهد
رد و هدرک افیا یرثؤم شقن بلاقنا زا سپ ناریا 1
ههد ماظن رادساپ یورین نانچمه زین هتشذگ ی
یم بوسحم .دوش
2 . شزرا راذگ یزاسراجنه و ی :
هتسناوت دوخ یمومع جیسب تردق زا هدافتسا اب نارادساپ هاپس
هدرتسگ یناسنا و یمدرم هاگیاپ شزرا ظفح فده هب هک دنک نیمأت یا
شزرا نینچمه و یبلاقنا یاه -
ههد رد هک تسا یلاح رد نیا .تسا هدومن کمک نآ یعبت یراذگ ریخا یاه
هب زاوم تا و شیازفا
198
شرتسگ شرتسگ و اهدیدهت عاونا هزوح
هاپس تیلاعف ی زین داهن نیا یلام عبانم ،نارادساپ
ا ازف ی ش ی هتفا
هاپس لاح نیمه رد .تسا بلاقنا زا یرادساپ یاتسار رد
یملاسا هب هزوح اب هلباقم ی تادیدهت
ن مر
مه هدشدراو .تسا
شرتسگ دش رکذ هچنانچ هزوح
نارادساپ هاپس تارایتخا ی هب
و ی هژ تیامح زا
ربهر .تسا رادروخرب یتیمکاح مظعم
بلاقنا دنفسا رد 1311
نمض ، دیکأت رب ظو ی هف ی یگنهرف هاپس
رد نیا هنیمز م ی امرف ی دن
« : کی هفیظو رد حطس سو ی ع رت تسا و
،نآ راک و شلات یگنهرف تسا ...
و
نیا
،هزرابم هزرابم ی یگنهرف تسا و نم نیا هفیظو ار یارب
،همه وزج گرزب رت ی ن فیاظو م ی ناد م
؛
هب صوصخ یارب
لاثما امش ناردارب هاپس ...
نم مدقتعم راک یگنهرف ظو ی هف ی کیاکی تسجرب ناگ هاپس
؛تسا طقف هفیظو رتفد یگدنیامن تسین
...
دوخ رصانع
،هاپس ناهدنامرف شخب
اه ی فلتخم و
ناهدنامرف اهرکشل
دیاب راک یگنهرف دننکب . راک یگنهرف حیحص و
،قیمع
»...
(
https://www.irna.ir/
)
تن ی هج گ ی ر ی
یم یلک هاگن ساسا رب زا فده و یساسا لصا تفگ ناوت
لکش گ ی ر هاپس ی نارادساپ رد
پ یرادسا
زا بلاقنا
،یملاسا یگتسب هب داعبا بلاقنا یملاسا دراد و تنرد ی هج ورملق رومأم ی ت اه هاپس ی ر ا دیاب
رب ساسا نیا داعبا و هب و ی هژ لیلحت یساسا نوناق لوصا و ناریا یملاسا بلاقنا ناربهر یارآ هب اکتا اب
دومن عقاورد . هکاجنآزا بلاقنا یملاسا یاراد داعبا یملاسا - تسا یلمارف و یلم ،یعیش و
تادیدهت
نآ زین رد نیا هزوح اه دوخ ار نایامن م ی دنک نآ اب قباطم زین نارادساپ هاپس فیاظو ، شرتسگ
ی تفا ه و
.تسا هدش ناریا یملاسا یروهمج یجراخ و یلخاد تردق فلتخم داعبا رب هاپس طلست بجوم لکش لماوع و للع لیلحت و یخیرات ییارگداهن درکیور ساسا رب اما و نارادساپ هاپس یریگ
یم ،قوف یرظن بوچراچ رد نآ یاهدرکراک یزاسداهن ،نارادساپ هاپس قیفوت للع زا یکی تفگ ناوت
ییاپ زا و ن کت ی ه رب .تسا یمومع جیسب عقاورد
یم ار داهن نیا یسایس ماظن یتنس یاهداهن زا ناوت
هک تسناد ناریا یملاسا یروهمج شزرااب
اه یسایس لوصا و -
یبهذم و یگنهرف هعماج
یناریا ی
یسررب ساسا رب .دراد یدایز قیبطت ماجنا
هدش یم اب نارادساپ هاپس یاهدرکراک یتح تفگ ناوت
شزرا هفلؤم و اه ،یملاسا بلاقنا یتیوه یاه
هب و ی هژ ؛عیشت یسایس گنهرف 1
. ملظ تس ی ز و ی
یزیتسرابکتسا 9
لیبس یفن . 3
لماوع زا زین یناوخمه نیا و دراد لماک قباطت ،نیفعضتسم زا تیامح .
،داهن نیا یعامتجا هاگیاپ ظفح هب
مغر شلاچ نارحب و اه هاگدید و اه
فلتخم یاه هرابرد
هاپس ی
.تسا نارادساپ
192
عقاورد لباق ی ت اه ی ینوگانوگ نوچ
یکتم رب تیامح تیمکاح و
جیسب یمومع
،ندوب اظن یم
،ندوب ....
هاپس نارادساپ ار
هب یورین کیژتارتسا یروهمج
یملاسا ناریا لیدبت هتخاس تسا . هاگیاج
و دودح تارایتخا نیا
داهن هب هناوتشپ ی هاگیاپ یسایس و یعامتجا
،یوق تردق میمصت ریگ
،ی
میمصت یزاس و یتایلمع نآ ار رد ربارب نارحب یاه ددعتم یلخاد و یجراخ زین هب تدش شیازفا د هدا
تسا تن . ی هج ی نیا دنیآرف زین شیازفا عبانم و تارایتخا هاپس
نارادساپ رد
تیمکاح روشک
هدوب تسا .
عبانم - ( نیسح ،یقاحسا 1383
ناغمرا ،) بلاقنا
: یصیخلت زا
ودودون درواتسد بلاقنا یملاسا
زکرم ،ناریا یاهشهوژپ
یملاسا سوادص ی ام ی یروهمج یملاسا
.نارهت ،ناریا
-
،تیمسا نایرب ( 1381
» ، یزاس تلود(
) رد ،
؛موس ناهج لئاسم رد تسایس
ناهج
لاحرد
،هعسوت
،لادنر یکیو و لنرب رتیپ هتساریو همجرت
ی بارتریم دیعسو یعاس دمحا
،ی
نارهت ، سموق رشن
.
- دمحا ی
، م اضردمح (
1383 )
، سررب ی بثت رد هاپس شقن ی
ت نارحب اب هلباقم و ماظن پ ،اه
ی
،ما
هرامش ،ناتسبات ی
83 تاحفص ، 98
- 11 .
- ( نیسح ،یناتسدرا 1381
،) هیبنت زواجتم
، نارهت
، زکرم دانسا و تاقیقحت عافد
سدقم .
- ربکا ی
، قح ؛دومحم ( داوج ،وگ
1320 )
، اج ی هاگ هقف ی - قوقح ی نارادساپ هاپس دورو
ملاسا بلاقنا ی
گنهرف هصرع هب ی
اتسار رد ی رادساپ تلاسر ققحت ی
، شهوژپ اه ی
لاقنا ب ملاسا ی
، هرامش ،ناتسمز ی
12 تاحفص ، 12
- 31 .
- ( لکیام ،لینوا 1380
.سموق رشن ،نارهت ،یبارتریم دیعس ،یقیبطت تسایس ینابم ،)
- تردق یمارهب ( للها
1381 شقن ،) هاپس رد هزرابم اب بلاقنادض
،نوصح ، هرامش
ی 13 .
- ( للهادی ،یناوج 1381
،روحم تلاسر هاپس ،) همانلصف
،مایپ ی هرامش ی 88 .
- ( مظاک یروای و داشرف ینموم ،مارهب یباحس ،دیمادمحم یدنوزیر 1321
رد یشواک ،)
یملع همانلصف ،داهن فیرعت رد لیدب رخات یاهدرکیور یبایزرا :فیرعت همانرب
ر ی ز و ی
لاس ،هجدوب 95
، هرامش ی 1 ،ناتسمز ، 915
- 180 .
135
- ( تجح یمظاک 1329
ییارگداهن ،) هب
وگلا ناونع یی
یارب لیلحت ود ،یسایس مانلصف
ه ی
یملع ـ یشهوژپ
« شهوژپ تسایس یرظن
» رود ،
،دیدج هرامش ی
،مهدزیس راهب و تسبات نا
1329 ص ، 91 - 1 .
- هفیحص
،ماما ج 2 .
- ( نیسح ،ییلاع 1320
،) خیرات یلیلحت گنج ناریا و قارع
، نارهت
، رشن .موبوزرم
-
،یمیظع یلعسابع (
1325 )
، هاگیاج هاپس رد راتخاس یسایس
،ماظن هلجم
،نوصح هرامش ی
92
، نیدرورف و
،تشهبیدرا تاحفص
32 - 01 .
- ( لئوماس ،نوتگنیتناه 1310
نسحم ،ینوگرگد شوختسد عماوج رد یسایس ناماس ،)
.یملع رشن ،نارهت ،یثلاث -
،یداه ،یعخن نیسح ،اتکی
( 1310 رامشزور ،) گنج
ناریا و قارع مز : ی هن زاس ی : گنج
همان لوا : شیادیپ ماظن دیدج : یاهنارحب یلخاد
و دلوت ...
هاپس نارادساپ بلاقنا
ملاسا ی
.نارهت ،ناریا - م ی دمحار ی
، ( همطاف 1323 )
، اج ی هاگ رادساپ هاپس نا
ملاسا بلاقنا ی
رما دربهار رد ی
،اک
د ی هد ناب نما ی ت لم ی
، هرامش ،رذآ ی
38 ص ، 83 - 81 .
Bajoria Jayshree; Masters Jonathan(2013) Iran's Revolutionary Guards, Greg Bruno, , Deputy Editor Updated: June 14
North, Douglass, C. (1990) institution, institutional change and economic performance, Cambridge: Cambridge university press.
Mehrara, M. and Musai, M. (2013). The relationship between economic growth and human capital in developing countries. International Letters of Social and Humanistic Sciences, 5, 55-62.
Thelen, Kathleen (1999) Historical Institutionalism in Comparative Politics, Anmal Review of Political Science2 , Pp 369-404
Zenger, Todd: Lazzarini, Sergio & Poppo, Laura (2002) Informal and Formal Organization in New Institutional Economics, In: The New Institutionalism in Strategic Management. Ingram & Silverman (eds) Elsevier Science Ltd, Vol.
19, Pp: 277-305
یتنرتنیا عبانم - ،بلاقنا یربهر راثآ رشن و ظفح هاگیاپ
https://farsi.khamenei.ir
/
- یملاسا بلاقنا دانسا زکرم هاگیاپ ،
https://irdc.ir/fa/news/4559
- ،انریا یرازگربخ
https://www.irna.ir/news/84416376
