University of Tehran Press
Journal of Philosophy of Religion
Home Page: https://jpht.ut.ac.ir
Online ISSN: 2423-6233
A Universe from Nothing Through the Viewpoint of Tryon and Vilenkin, A Critical study
Hamidreza Shakerin
Department of logic of Understanding Religion, Faculty of Wisdom and Religious Studies, Research Institute for Islamic Thought and Culture,Qom, Iran. Email: [email protected]
ARTICLE INFO ABSTRACT
Article type:
Research Article
A fundamental and profound cosmological question concerns the ultimate cause of the existence of our universe. Some physicists, based on quantum cosmology, believe that it originated from nothing. Edward Tryon claims that our universe emerged spontaneously from quantum vacuum as a virtual particle. On the other hand, Alexander Vilenkin proclaims that it came into being from nothing through quantum tunneling, without the need for a pre-vacuum state. The present issue is to study these explanations using a biblical-descriptive method and evaluate them through a rational analytical approach. The result shows that these suggestions lack some scientific standards. Moreover, they offer nothing more than a hypothesis about how the universe came into being, without addressing the question of why it happened. Therefore, they cannot negate the necessity of a metaphysical explanation of the world.
Article History:
Received February 12, 2023 Revised May 10, 2023 Accepted May24,2023
Published online 05 Augudt 2023
Keywords:
Universe from nothing, Vilenkin,
Tryon,
Quantum cosmology, Quantum vacuum, Quantum tunneling.
Cite this article: Shakerin,H. (2023). A Universe from Nothing Through the Viewpoint of Tryon and Vilenkin, A Critical study.
Philosophy of Religion. 20 (2), 79-88. DOI: http//doi.org/ 10.22059/jpht.2023.355275.1005952
© Hamidreza Shakerin Publisher: University of Tehran Press.
DOI: http//doi.org/10.22059/jpht.2023.355275.1005952
تاراشتنا نارهت هاگشناد
يرشن ۀ نيد هفسلف
:هيرشن تياس https://jpht.ut.ac.ir
:يكينورتكلا اپاش 6233
- 2423
دقن و یسررب ،نیکنلیو و نویارت هاگن رد چیه زا ناهج نیرکاش اضردیمح
دکشهوژپ ،نید مهف قطنم هورگ ۀ
نید و تمکح شیدنا و گنهرف هاگشهوژپ ،یهوژپ
ۀ ناریا ،مق ،یملاسا .
:همانایار [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ خیرات :هلاقم یاه
رات ی خ رد ی تفا : 23 / 11 / 1401
رات ی خ یرگنزاب : 20 / 02 / 1402
رات ی خ ذپ ی شر 03 : / 03 / 1402
رات ی خ راشتنا : 14 / 05 / 1402 ثحابم زا یکی
ناهیک زا راموش .توسا اوم ناوامیم هوک توسا یناوها جیادویپ یگننوگچ و ییارچ یتخانش
ناهیک ساسا را نانادکیمیف هدش چیه زا ناها جیادیپ یعدم یمنتنانک یسانش
توسا نن روا ننیارت دراودا .دنا
ناها هک هرذ ننچمه ها زاجم ا
نیمز اضف کی زا یناهگان رنط ۀ
مین نیکنلیو ردناسکلا .تسا هدمنرا یهت
یم راهظا یم ناها هک دراد هنیمز اضف ها زاین نودا ،یمنتنانک لننت کی رد دنانت
.دوینرا چیوه زا ،نیوشیپ ا
لاقم ۀ یلقع شور ها سپس و دنک یفرعم یفیصنت شور ها ار هدشدای نییبت ود ات تسا نن را ور جیپ و
یلیلحت
ام .دهد رارق ججنس درنم ییاوسران روا نوموفا ،هدوشدای ریرقت ود هک تسا نیا قیقحت لصح
رد ،یوملع اوه
نیویبت هوا توااح یوفن روا دویییت و دونرادن یوتیگ جیادیپ یگننگچ حیضنت را نومفا یتللاد تلاح نیرتها یمن دادملق ناها یعیبطارف دننش
.
:هژاودیلک ،ننیارت دراودا ،نیکنلیو ردناسکلا لننت ،یمنتنانک ینز
،یمنتنانک لأخ ناهیک ،یمنتنانک یسانش
چیه زا یتیگ .
:دانتسا رکاش ی ن ، مح ی اضرد ( 1402 .) ناها زا ه ی چ رد هاگن ارت ی نن و وی کنل ی
،ن سررا ی و دقن لجم. ۀ فسلف ۀ د ی ن . 20 ( 2 ) ، 79 - 88 . DOI: http//10.22059/jpht.2023.355275.1005952
نیرکاش اضردیمح©
:رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم
DOI:http//doi.org/10.22059/jpht.2023.355275.1005952
ه زا ناهج ی چ ارت هاگن رد ي
نو و و ي کنل ی
،ن سررب ی دقن و / نيرکاش
81
همدقم
ناسنا منمع نایم کرتشم لئاسم زا ناها نییبت یگننگچ ها و اه
یهلا و نافنسلیف صاخ رنط زا رامش .تسا نادنمشناد و ناناد
یتساک یخرا ها هانت اا نانادکیمیف ناهیک اه
هم یسانش ویررن تابوساحم تساراک اا ات دندش نن را گناا
ۀ کویمیف رد منوتنانک
ناینا و تارذ ناهیک راذگ
یسانش .دونزادرپا ناوها جیادیپ یگننگچ و ییارچ زا یملع یحیضنت ها یمنتنانک روا ناوها نیویبت
ساسا بلاق رد یمنتنانک کیناکم لنصا
« لدم ناها لأخ ناسنن اه »
هقبط یم دنا وسنت هوک دننش ننویارت دراودا
(1
1940 و
2019 ) ( کیمننگ و ترلگنا و تدا ، 1978
( چیودلز و کاشیرگ ،) 1982
و متکتا ،) ( ملگیپ
1982 و ،) نَلَا ( تنگ 1982 ترنص ) دونا
هداد هعسنت ار نن نیکنلیو و گنیکواه ننچ ینادنمشناد و هدش نانونع اوا روگید تلااقم رد هدنسینن هکنیا ها هانت اا .دنا
اوه
« یا ناها تلع ای تلع دنم
» ،نیرکاش(
1400 )فلا و
« یا لدم داقتنا یسررا گنیکواه زرم
و لتراه » ،نیرکاش(
1400 )ب ها
.تسا هدش مکرمتم نیکنلیو و ننیارت هاگدید را هلاقم نیا ،تسا هتخادرپ هنیمز نیا رد گنیکواه هاگدید دقن و یسررا
لأخ زا ناهج یناهگان شیادیپ و نویارت
لاس رد لأخ ناسنن لدم نیتسخن 1973
هوا ناوها هویررن نویا رد .دش هئارا ،کرنینین یتیس هاگشناد داتسا ،ننیارت سنت رنوط
نیمز اضف کی زا ریبعت ها و لأخ زا یناهگان ۀ
تسا هدمنرا یهت
( Tryon, 1973: 396
.)
لأخ یمنتنانک لأخ اما .تسا هدام زا یهت اضف کیسلاک کیمیف رد زا صاخ تلاح کی
دیم نا یمنتنانک تسا
هک راتخاس زا
پی چ ی هد ا رادرنخرا و تسا ها نمض رنط ی مه ۀ صنصخ ی تا ی هک ار ی ک م هرذ ی دنانت دشاا هتشاد دننام و
پسا( جخرچ ی
ن ) یا جبطق
،رنن درنم رد ا
ژرن
، غ و ی هر تساراد ار و .
هکنیا حیضنت یاپ تلاح کی یمنتنانک نادیم
ۀ یمنتنانک هک تسا
ژرنا نیرتمک و دراد ار
لأخ نن ها یم هتفگ
دنش . تلاح نیا رد ن هتخیگنارا یمنتنانک نادیم
ینعی ؛تسی هرذ
ا نن رد دن دناو سپس .درا تلاح
اه
تخیگنارا ۀ نن یم ار تارذ .دنزاس
تفا خو ی م لأخ لد زا ژرنارپ تارذ تقنم رنهظ ها یمنتنانک قلاطا
یم هک دنش ساسا را طاار ۀ مدع تیعطق ا ناکم .تسا ریذپ
قااطم یمن تیعطق مدع لصا قیقد رادقم نانت
ناگود ننچ ییاه تکرح
و نامز ای ناکم و
مه رنط ها ار ژرنا نامز
تع ی .درک نی
رگا ساسا نیا را میهانخا
اا ینامز تدم و ژرنا یهاگتسد ار
هک کی هزادنا هاگتسد زا ننتنف یم ریگ
درذوگ ،میجنوسا روه
ردق هزادنا رتشیا تقد اا ار هرذ ژرنا ریگ
ینک نامز تدم نییعت رد م اا
یا م رتشیا یتقد اان
هانخ ه می .دش را انا مدوع لوصا
ِتیعطق نامز و ژرنا
، ادقم هشیمه رد تیعطق مدع ر
نامیم چیه و دراد دناو ژرنا یمن هاگ
ًلاماک ترنص ها ار ژرنا رادقم نانت
قیقد .درک ییاسانش ،ور نیا زا
یمن ک اعدا نانت هک در
لأخ ژرنا
ًاقیقد تسا رفص .
نیا ینعی زاا کی رد ۀ
لأوخ هاوتنک رایوسا ینامز
یم دنانت ریغ ژرنا کی اراد رفص
دشاا زا فارحنا نیا . لأخ یعقاو ژرنا
تفا )رفص ینعی(
لأخ میخو تفا ای
لأوخ یمنوتنانک میخو
یمان یم هد دنش یم هتخاس زاجم تارذ ژرنا نیا زا.
.دننش
تارذ زاجم زاا رد ۀ هاتنک رایسا ینامز ی
دنراد دناو و
تفا ترنص ها هرذ اه
و هرذداپ و قلخ ها تعرس یم دناان .دننش ًلاثم
نورتکلا تفا کی
-e)
نورتیزنپ و(
(
+e
، هرذداپ نورتکلا ) زا منیننیلیرت کی رد ( هیناثننان
21s 10-
یوم دناان مَدرد و داجیا ) .دننوش
هوا
رگید نایا رذداپ و هرذ ،
ۀ ضرق ژرنا رادقم زاجم یم
دنریگ هاتنک رد و ار نن نکمم نامز نیرت
زاا یم سپ هد ن زاجم تارذ .د
هدهاشم و دنتسین ریذپ قف
نن رثا ار اه را فارطا یحم ناش
یم نانت تفای تارذ نیا . رد
صاخ یارش یم ی
اوی یعقاو تارذ ها دننانت
دننش لیدبت یکیسلاک .
رگید فرط زا .دنا دهانخ رتمک ژرنا تیعطق مدع دشاا رتشیا نامز تیعطق مدع هزادنا ره
نیا رذ کوی یرتوشیا ژرونا ینعی ۀ
یم ثعاا زاجم دنش
ناگود ۀ هرذ و عیرس هرذداپ .دنش دناان رت
یتقو نیا هک جوز دناان
،دننش چیه رادقم ژرنا دازن یمن وش دن . ارویز
،
یمن ژرنا ، ژرنا یگتسیاپ ننناق قبط دین دناو ها چیه زا دنانت
. رد یمن ضقن یگتسیاپ ننناق هجیتن دنش
.
یم للادتسا ننیارت یم دیدپ یمنتنانک لأخ زا یناهگان رنط ها تارذ رگا هک درک
نیونچ دونانتن هویلوا کچنک ناهیک کی ارچ ،دنین
!؟دنش
( Perlov & Vilenkin, 2017: 333
نیا زا .)
یم ناها ،ور گرما لأخ کی رد دنانت
توسا نن زا یوئما ناوها هوک ییاوضف زا رت
1 . Edward Tryon
تیمک صلاخ رادقم اریز .دنک ناسنن یقاا اه
یم رفص هدنام تویعقاو نویا اوا راگزاوس اوی یماوح یارجت دهانش نیاراانا .دنام
هوک دونا
هدام و لیسناتپ ژرنا سنت ناها تبثم ژرنا دام نامیم و هدش یثنخ نن یفنم یشنارگ
ۀ قلخ .تسا هدامداپ نامیم اا راارا هدش
یمنوتنانک ناسنن هزادنا ره هتبلا .دراد نداد خر لامتحا دشابن ضراعت رد یگتسیاپ نینانق اا هک یمنتنانک ناسنن ره رگید فرط زا گرما ررن درنم لأوخ رد هوک درادون یعناوم نیارااونا .دوش دهانخن رفص نن لامتحا مگره اما .دراد ققحت ارا رتمک سناش دشاا رت
هقطنم ناهگان یمنتنانک ا
مارن سپس و دنما نوریا مرو کی ننچمه تخت اضف اا هونیمز اوضف زا هرُک کی تماق رد مارن
ادوا ا
مه .دنش هقطنم نینچ ندمنرا اا نامز یم داجیا نن رد یفداصت رنط ها هدام زا یهنبنا رادقم ، ا
هروک ییادوا ماوگنه هوک رنط ؛دنش
یم هدام زا رپ هتسا یناها م .دشاا هتشاد دناو دنانت
ژرونا چیه هک تسا نن هتسا ناها تیم دوین مزلا اوت هوتفرگن ماو لأوخ زا ار ا
ها یم ور نیا زا .دهد سپزاا ار نن تعرس دوناما رادویاپ دویدم یتدم ارا تیعطق مدع لصا ضقن نودا دنانت
( Perlov & Vilenkin,
2017: 335
.)
یم ًابیرقت ار ننیارت هاگن رد ناها جیادیپ یگننگچ ساسا نیا را ها نانت
:درک میسرت ریز حرش
( یمنتنانک لأخ تفا←
) زاجم ۀرذداپ و هرذ رنهظ( لأخ میخو کیسلاک ۀرذ←
.)ام ناها←
قیرط زا ار ناها جیادیپ هک ننیارت هاگدید ننچ یتایررن ناهیک
یمنتنانک یسانش و
تفا یوم حیوضنت لأوخ اوهمیخو هوا دونهد
هننگ اه عقاو دقن درنم فلتخم هدش
ساسح ینامز هلئسم نیا .دنا یم رت
دنش نن ساوسا روا دوشاا هتوسانخ یسک هک اوه
جیادویپ
یا یا و ناها تلع حرطم تلااکشا زا رامش .دنک جاتنتسا ار یهلا جنیرفن ها نن زاین
نیا رد هدش
:تسا رارق نیدا هنیمز
1 . ذپاندامتعا ی
ر ی یررن؛ ه اه هدشدای اا تلاکشم هنانتشپ نادقف هلما زا ، دایز
ساوسا روا دامتعا تیلااق مدع و مزلا اه
هداد
،دنانم اه هاور
رد نانچمه و دنتسه ور لاح
یننگرگد و رییغت ا
دن . سیرک رفنت ماشین (1
1993 : 80 و 81 ،) هک دنوخ صوصختم
رد ناهیک تسا یمنتنانک یسانش
، یم :دسینن
« دیاا نننکات نشور
دشاا هدش هک
یسا ارچ نانادکیمیف زا را ننروا
ا هوک دون توشادنپ
راک تسا یررن ۀ ا ناها لک درنم رد منتنانک ارتن
هداس ر و تسا هناحنل ها
هکنیا هژیو ارچ
رد ررن ناوهیک كنوضنم ناوشیا یوسانش
ط ها یمنتنانک زر
زراا رادیدرت تسا میگنا .»
زا لما ۀ راگزاسان تلاکشم نیا نیا ییاه
ن و ماوع تیبوسن هروگ
اوه یمنوتنانک و
نینچمه یسدح نادقف و ندنا دنس ها یارجت دهانش
نن اه ؛تس هویررن هاوگن رد یوتح هوک رنوط زا جیوا مویچ نن نازادروپ
تسیاش ییاهداهنشیپ ۀ
متکتا .دنتسین یارجت ریگیپ و ننمزن ( ملگیپ و2
1982 : 2072 نن را ) و سدوح روا هدویا نویا دنچره هک دنا
د ریگیپ شزرا ،تسا ینتبم نامگ درا
. رامش لدم نیا نارادفرط زا مه مین اه
هوا تبوسن ار لأخ تاناسنن را ینتبم شرگن نننکا
ناهیک هتشاذگ رانک ار نن و هتسناد لنبق لااق ریغ ییاز نیرتشیا هک ییاا ،لسکورا هاگشناد زا لدنیپسا و ترلگنا و تورا ًلاثم .دنا
لدم نیا ور ررن راک اذگ رتارف ار اپ ،هدش ماجنا اه
لدوم ددوجم ندروک هدنز ارا ار دنخ ناراکمه زا یخرا شلات و هتش اوه
امتعا و هنهک د
هدرک دقن ریذپان دنا
( Brout & Spindel, 1989: 215-216
هراوپ اوا ییاهداهنشیپ نینچ نداد رارق ،نیا دناو اا .)
ا
یتساک هنانتشپ زا یهت و تاماهاا و اه ااثم ها یملع مزلا اه
ۀ داینا ارا ییانبم گنس نیرت
ناها انا توشپ یونیا
هوا ندز اوپ
تسرد قطنم و
تساراک نن رد غ ی ر اا ی هاگ وی ژ ۀ دنخ .تسا
2 . راگزاسان ی ک اب ی ناه سانش ی تدهاشم ی هیررن زا رامش؛ نازادرپ
لدم لأخ تاناسنن را ینتبم اه ار
ناوهیک اا یوسانش
یتدهاشم راگزاسان
یم ناد .دن ن ماشی ( 1990 : 10 ) یم هراشا دنک هک لدم نینچ رد هوا رداوق تایوضایر ات درادن دناو یهار چیه ییاه
هرحل جنیمگ رد صاخ ا
ینامز جیپزا دنانم و تفا نداد خر هک دشاا نگمه و دودحمان ناوها کوی دویلنت ها رجنم نن رد میخو
.دنش
،نینچمه هطقن نییعت ارا یهار
ا یتقلخ نینچ هک اضف رد صاخ ا دنانت
نن رد تاویررن ،لوااقم رد .درادون دنواو دهد خر
ینتبم جیپ نامز ره رد ار تقلخ كنقو لأخ تاناسنن را یم ینیا
دننک . قیقد ترابع ها جیپ قبط ،رت
یمنوتنانک تایررن ینیا كنوقو
زاا ره رد تقلخ ۀ
هدش هدنکارپ تخاننکی اضف لخاد هک یطاقن نایم رد و دودحم ینامز یلامتحا اراد دنا
ریغ روما نویا .تسا رفص
یم ثعاا دنش هک رتسگ نورد تقلخ دادخر هرحل کی رد ۀ
اضف و یا تاعفد ها نامز رامش
ناکما نکیول .دشاا ریذپ ترنوص نویا رد
ناها یمنتنانک تاناسنن زا هدمنرا اه کوی اا ناشطاسبنا نیح ریمگان
درنوخرا روگید دونهانخ
وک ر هوک مویچ ؛د هوتفای اوا
اوه
ناهیک هاشم یسانش تسا ضراعت رد یتد
. ناها نینچ دهاش ام اریز اه
« هدننکدرنخرا
» ا میتسین
( Isham, 1990: 10
.)
1. Christopher Isham
2. David Atkatz
ه زا ناهج ی چ ارت هاگن رد ي
نو و و ي کنل ی
،ن سررب ی دقن و / نيرکاش
83
3 ر تخاس . ی
ضا ی نودب اتمه ی ف ی ز ی ک ی هاگن رد؛ زا رامش ناققحم
هکنیا لدم تخاوس زا جیوا میچ هدشدای اه اوه
یضایر دقاف درنم دنشاا یکیمیف اتمه یلدنیل دینید .تسا دیدرت
تسا نن را هک
لدم نینچ زا هدافتسا ها زاین تیلنبقم ارا ییاه
« هقح
» اه یضایر
1یتا صاخ ی .دنراد
ًلاثم ا ریداقم ، ه تسد دمه یلماع زا هدمن ی
س یعیبط رد وبنا هوا قلعتم تلاح نیرت
ۀ یوسدنه
لداعم ۀ دنتسه نیتشنیا .
یم هلداعم رگید تمس رد ریگرارق اا اما نن نانت
اه ار اروض رنوسنات زا یشخا ۀ
رنوصت ژرونا دروک
. نویا
« لد ًاتبسن یضایر لمع ب
هناهانخ » یم هزااا نیا .درک رنصت یکیمیف نادیم کی ار هدشدای سیدمه لماع دهد رما
هننمن ا نشور زا
یتسه داعاا هانمان ندیشخا روما ها نن لیدبت و یتایضایر یمنهفم ها یتخانش
یوکیمیف توسا رتدوا . نیا نیونچ نارادوفرط ،هوک
لدم قح ییاه ۀ رگید یضایر مین
راک ها یم دنرا نادیم نیا و ریاس اا ار سیدمه اه
جیار یکیمیف اماا ارض رنسنات رت
ۀ ، ژرونا
نوزنا دننام یتارذ نادیم ننچمه هنامیپ اه
بیکرت ، ژرنارپ کیمیف رد ا یم
یم ار سیدمه نادیم ،قیرط نیا زا .دننک هوا نانت
عضنم یلاگچ دلنم هک درک لیدبت ینادیم اراد یحانن و تارذ زا ی
هوک توسه دهاوش اوی لویلد هوچ اما .تسا یسدنه جاانعا
نیا تایلمع هننگ یتایضایر یتسدرت زا جیا میچ ار
ا رون رامش ه رلپیت و وراا ؟می
ناشنرطاخ مین یم
دننک :
« چیه این دید دیاا زا کوی
یم طابترا جیاتن نیا اا یعقاو یکیمیف میهافم دناای
ای
!هن »
( Lindley, 1987: 441
.)
4 . انتبا رب اضف ی مز ی هن ا ی پ ی ش ی حروط اها ها ار ناها دناو هک تسا نیا ننیارت هاگدید گرما فعض نانادکیمیف هاگن رد؛ن
نییبت انبم کی دشن
ۀ هنیمز اضف ینعی ،رگید یم ناسنن نن رد ناها هک ا
یم حیضنت ،دنک .دهد
نیا هاگدوید هننگ یومن ار اوه
نانوت
اریز .درون رامش ها چیه زا ناها جیادیپ دنچره
یم دای نن زا کیمیف رد هک ییلأخ دام لماش دنش
ۀ توافت یتسین اا ،تسین رادیاپ اه
یوم دویدپ یمنوتنانک لأوخ زا یناهگان رنط ها تارذ هکنیا رگید فرط زا .دراد دایز تارذ هوک توسین نن اونعم هوا دونین
زاوجم
ها دنخ یم دیدپ ،یتلع چیه نودا و مدع زا ینعی ،دنخ .دنین
2وراا ( رلپیت و 1986 : 440 هدروک دویکیت ) :دونا
...«
لأوخ زا روصاعم رینوصت
ها یمنتنانک کیسلاک منهفم اا تدش
رمزور و3
ۀ توسا ییاویرد یمنتنانک لأخ کیپنکسورکیم راتخاس ... دراد فلاتخا ،مدع ینعی ،لأخ
لکش زا ریگ تسنیپ دناان و ۀ
یا یتسه ارا هک یتارذ یم ضرق لأخ زا ار ژرنا دنخ ماود
دنریگ .»
اضف ،لأخ رد و دراد دناو نامز و
یم نیتشنیا ماع تیبسن ساسا را جمخ اراد دنانت
چیپ و اه و بات جمخ .دشاا فلتخم اه واضف اه
ناشن نامز دنهد
ۀ زاوا اوی هتسا
هرذ میقتسم ریسم و تسا نن ندنا وار
ودناو ضرف ها یم نیعم
اراد هدوشدای اوضف یمنتنانک کیناکم ساسا را هکنن رگید .دزاس
نیکنلیو ریبعت ها و تسا هرذ و ،نادیم ،راشف ، ژرنا یلاگچ
«
!تسا اهمیچ یلیخ لأخ .»
هوک توسا نن را تنگ نلا ،ور نیا زا
« راوگنا ۀ
ها یلاخ اضف زا ناها جیادیپ چیه
داینا ور دیا زا رت
ۀ کت کی زا ناها جیادیپ ۀ
زاوا ،دوین توسار رگا ضرف نیا .تسین کیتسلا
یم کت نن دیسرپ نانت ۀ
.تسا هدمن اجک زا کیتسلا »
( Barrow & Tipler, 1986: 335
.)
5 . ق ی سا عم
؛قرافلا یلاومتحا فرص ها و هدنام هدنشگان زار دین دیدپ یگرما نیا ها یناها دیاا ارچ هکنیا ،ننیارت نییبت رد
لمتحم .تسا هدش هدنسا میچان و کدنا رایسا ناهامیر جیادیپ قنف نییبت رد تلاح نیرت
( کنلاپ لنط تعسو ها ییاه 1.6 ×
10-35m گرما یناها هزادنا ره و تسا ) هوا دوسر هوچ ؛دش دهانخ رتمک و رتمک نن جیادیپ لامتحا دنش ظاحل رتشیا مرا اا و رت
تسا گرما دح زا جیا یناها هک ام ایند
( Perlov & Vilenkin, 2017: 315
.)
نیاراانا کوی هوکنیا نیا تسا یشحاف توافت
رذ ۀ خ رد هیناث زا یکچنک رایسا رسک رد یمتاریز میورع یومرا اوا یناوها هوکنیا و دین دیدپ لأ
(1053kg) زا جیوا رادویاپ و
هد .دوارت نورا لأخ زا لاس درایلیم لدنیپسا و تورا
( 1989 : 216
،) زا جیپ ناماگ رد قیقحت لدم
،یمنتنانک لأخ اه نن را مین
ا دون
هک لدم نیا رد ناینا اه
ررن اه راکوزاس
اه دلنم ضف رادیاپان مین و ناها هنیمز ا
« تسس تلاح نیرتها رد دنتسه
.»
ساسا نیا را سیاقم
ۀ هادنخ دیلنت اا ناها زاغن رذ کی دنخ
ۀ عقاو تیلنبقم ها یکمک زاجم نایارگ
ۀ لدم نیا یومن اوه دونک روگا.
م رنرن سیاقم زا ۀ نن ،دشاا لیثمت را ینتبم یللادتسا ود رایسا
یم ررن ها فیعض دسر
اریز . یناسمهان راکشن اه
نیا رذ کی و ناها ۀ
زاجم دراد دناو . دا ا رت هکنی میهانخا ناها ها ار ناس هرذ زاجم ا ننچ .مینک دادملق
یگژیو ناها رذ راتفر و اه
ۀ زا ار زاجم دنوخ
زورا یمن یم نینچمه .دهد ارچ دیسرپ نانت
مه نننکا یمنتنانک تاناسنن نورد رد
ناها ام ناها دویلنت روگید اه
یومن اروچ ؟دوننک
ناهیک ندنارورپ اا ها لأخ تاناسنن ک
ییاه رد ام ناها نورد ها
تعرس یم دناان
؟دننش (
Craig & Smith, 1995: 152
.)
1. mathematical tricks
2. John D. Barrow
3 . ا ینعی قلطم رفص امد اراد و هرذ زا یلاخ اضف لأخ کیسلاک کیمیف رد راار
273٫15 - ارد ۀ سنیسلس ( یتناس دارگ ای ) 459٫67 - ارد ۀ تیاهنراف .تسا
6 . مدع افک ی ت راگزاس ی یضرف هک دنا نن را ننیارت ؛ ۀ
چیوه ضقاون و ننناوق اوا و توسین کویمیف نینانوق زا کوی
نیارد .تسا راگزاس مین ژرنا یگتسیاپ ای ژرنا یگتسیاپ ننچ یلنصا و کیمیف نینانق اا یگنهامه فرص تسا ینتفگ هراا
نن یلمتحم رما ره .تسین یفاک نن ققحت ارا میچ نداد خر لامتحا ومه هک داد دهانخ ور هاگ
ۀ وک و مزلا یاروش یفا
نیموضت و یفاوک یاروش قوقحت نودوا دونانتا میچ هک تسین نکمم مگره و دنشاا عفترم عنانم و ایهم نن ییندیدپ ارا ها نن هدننک .دین دناو
7 . راگزاسان ی اب لصا م ی گنا ی رگن رگا نانادکیمیف زا یخرا هاگن رد؛ ۀ
اروا ،مویرون نایم ها ار کیپورتنن لصا ای یناهادنچ
دنرادرارد ام ناها هکنیا ۀ
یمن بانم زاا ،دننک هبساحم ار نن یگرما دننانتا هک دشاا دنمشنه و هاگن نارظان نویا ناها هک دنش
نیا .دشاا خارف هزادنا راگزاسان
اا
« یگنایم لصا
1» هدودحم رد ام ناها اریز .تسا تنن لصا هک ا
یوم هزاواا کویپور موا دوهد
ناها یلنمعم ناها کی هن ،تسا گرما دح زا جیا اه
( Perlov & Vilenkin, 2017: 315
بلطم نیا حیضنت رد گنیکواه .)
یم یم تارایس جخرچ رادم دسینن هریاد ای یضیا دنانت
مان ها یتیمک .دشاا راو
« مکرم زا جورخ »
ناشن دنهد ۀ ندنوا نوضیا نامیم
ره .تسا رادم هریاد زا رادم ینعی دشاا رتشیا تیمک نیا هزادنا
لصاف ندنا ا ۀ
روگید و ییاومد یاروش هوا هوانت اا .دراد رتشیا
هفلؤم هتفایرد نادنمشناد ،مزلا اه هک دنا
رگا هرایس کویدمن دایز دح ات دیاا نن رادم ،دشاا تایح اریذپ دهانخا نیمز ننچ ا
ات رفص نیا نن مکرم زا جورخ ًلاثم ؛دشاا هریاد ها 5
/ 0 یم مکح کیپورتنن لصا ساسا نیا را .دشاا هوا نیمز جخرچ رادم هک دنک
نیا اا .دریگ رارق هدودحم نیمه رد دیاا دیشرنخ رود زا جورخ رگا لاح
رک مکرم ۀ نیمز 1 / 0 تفگش نادنچ ،دشاا نکیول .تسین رون
نیمز مکرم زا جورخ رگا 00000000001
/ 0 یمرا ار جسرپ نیا دشاا تایح دیهمت یارش ی رسارس رنکنک رد نیمز ارچ هک دمیگنا
نیرترا زا یلاح رد نیا ؟تسا هدش اه
وبتر اا هک تسا ۀ
یوم موه روتورف درون مهاروف ار دنموشنه تاویح توسنانت
( Hawking &
Mlodinw, 2010: 60
.)
نن روکذ زا راوصتخا تیاعر تها ها هک هدش حرط مین رگید تلااکشا هنیمز نیا رد یوم راددنوخ اوه
دنوش
←( Craig &
Smith, 1995: 141-160 .)
لنوت و نیکنلیو لأخ یموتناوک ینز
نیکنلیو یررن زا هدافتسا اا2
ۀ ناها یناهگان قلخ تسا اه
ۀ لننت و ننیارت یمنتنانک ینز
ها ناها3
ااثم ۀ موتکتا سنت هک لک کی
( ملگیپ و 1982 ) ( سام و گنیکواهو
1982 هیررن ) یم نن را تسا هدش زادرپ یم ناها هک دنش
،یمنوتنانک لوننت کوی رد دنانت
هونیمز اوضف و روگید یاروش ها زاین نودا بولاق رد ًلانومعم یمنوتنانک لوننت زا رذوگ .دوینرا چیوه زا ،نیوشیپ ا
ییاهدونیارف
نورد واضف یم هدیمهف نامز لکوشم جیاروا لوننت زا رذوگ دوشاا عنام زا رذگ ارا یفاک ژرنا دقاف نورتکلا کی رگا ًلاثم .دنش
یم لاح نیا اا ؛دنا دهانخ طاار اریز .درذگا نن زا دنانت
ۀ یم ناکما تیعطق مدع هرا کی رد نورتکلا هک دهد
ۀ رنط ها هاتنک ینامز
هفاضا ژرنا یناهگان واضف را ار منهفم نیا نیکنلیو .درذگا لننت عنام زا دنانتا و درون تسد ها ا
یم لامعا مین نامز نیا رد .دنک
ندز لننت زا جیپ متسیس درنم نیا زا .تسا دنانم تلاح نیتسخن ندز لننت و درادن یتلاح چیه4
لننت ور ناوها تلاح نیلوا ینز
هدام هن یناکم هن تسا هدنا ینامز هن نن زا جیپ و تسا لننت کی زا هدمنرا ناها هجیتن رد . ا
زادنا اا ینز ۀ
دودحم طاسبنا خرن و
تسا رفص ضابقنا ای
( Vilenkin, 1982: 26
.)
ا كاعش هچنانچ .دیریگا ررن رد ار هدام رادقم و بذاک لأخ زا رپ هتسا ورک ناها کی رتشیا حیضنت ارا دوح زا ناهیک نی
بلغ دشاا رتمک یصاخ ۀ
یم ضورفم ناهیک شمیرورف و مکارت ها جنارگ روا لأخ ژرنا دشاا رتشیا نن كاعش رگا لااقم رد .دماجنا
یم بلاغ جنارگ ورین یم رانمه ار طاسبنا و مرنت و دنش
یومن کچنک كاعش اا یناها ،کیسلاک کیمیف ساسا را .دزاس زا دونانت
بمیر و مکارت نیا گرما كاعش اا یناها ها ندش لیدبت ارا اریز .داای ییاهر رگناریو ج
زا دوس اوا دنوشن شمویرورف راچد هک رت
ژرنا هاور ور یمن هک تسا یم رییغت ار تابساحم یمنتنانک کیناکم لااقم رد .دنک رذگ نن زا دنانت
لوننت اا و دهد یمنوتنانک یونز
1 . the principle of mediocrity
2 . Alexander Vilenkin 3 . quantum tunneling 4. tunneling
ه زا ناهج ی چ ارت هاگن رد ي
نو و و ي کنل ی
،ن سررب ی دقن و / نيرکاش
85
یم مهارف ار دس زا رذگ ناکما نیدا .دزاس
س یم ام کچنک ناها نا لننت قیرط زا دنانت
رییغت گرما كاعش ها ار کچنک یعاعش ینز
.دنز مقر دنخ ارا داا و رادیاپ یمرنت و دهد رفوص رویغ لاومتحا کوی ،یمنتنانک بنچراچ ساسا را ،میراگنیا رفص ار هیلوا ناهیک كاعش رگا یتح هک تسا نن را نیکنلیو
لننت ارا لننت رگید فرط زا .دراد دناو ینز
لننت ینعی رفص كاعش اا یناهیک زا ینز نن زا جیپ تشذگ هک نانچ اریز !چیه زا ینز
ا .درادن دناو ینامز و اضف و هدام لننت نیا زا سپ هک یناه
یم دیدپ ینز هدام و تسا لأخ ژرنا واح اهنت دین
روا .درادن را رد ا
نیا یم نایا ننیارت ساسا یم هدام زا رپ هتسا ناهیک کی هننگچ هک درک
هوا ار نن نیوکنلیو اما .درونرا رس یمنتنانک لأخ زا دنانت
یم تیارس یمنتنانک لأخ یم حیضنت و دهد
نگچ هک دهد یم لأخ نیا دنخ هن
.دینرا چیه زا دنانت تیمسا نیتننک
(1
1995 : 20 و 34 )
بسانم ار قنف نایا یا جیادیپ زا ریرقت نیرت
.تسا هتسناد ناها تلع ار نیوکنلیو هاوگن رد ناها جیادیپ یگننگچ ساسا نیا را
یم نیدا نانت :درک میسرت حرش
لننت(
یمنتنانک ینز لأخ تلاح ←
تفا← ( لأخ میخو ) زاجم ۀرذداپ و هرذ رنهظ
کیسلاک ۀرذ← .)ام ناها←
یسررب و دقن
لننت کی رد چیه زا ناها جیادیپ اا هطاار رد ها و یمنتنانک ینز
.توسا هدوش ناویا یفلتخم تلااکشا نن زا داحلا طابنتسا هژیو
جیپ تلااکشا بلاغ هکنیا را نومفا نیا رد ،تسا دراو مین نیکنلیو هاگدید را هتفگ
ننونکا .تسا حرطم مین یصاخ تلااکشا هنیمز
یم ینتفگ راصتخا ها هچنن :زا تسا ترابع دیامن
1 . فن ی رما مدقتم اضف ـ نامز ی
، هن تلع بطارف ی ع ی ریرقت نیا رد هک میچ؛
« چیه » یونعی ،فاضم مدع تسا هدش هدنانخ
هفلؤم یخرا نادقف هنیمز اضف دننام ،یکیمیف اه
دام و نیشیپ ا ۀ
رنوما نویا یوفن .توسا ،لأوخ ژرنا و هرذ ًانایحا و کیسلاک
یم ناشن یلمیت کدنا اا و تسین ضحم مدع اا واسم هتخانوش لماع چیه زا ندرونرا رس ینعی لأخ ندمنرا چیه زا هک دهد
دوش ۀ
.چیه یچیه زا هن ،یکیمیف ( نیکنلیو دنخ
1982 : 27 رادنپ مین ) ۀ
ناقمحا ار قلطم چیه زا ژرنا ییندیدپ دنانخ ه
.تسا ه
لننت هک دراد تللاد هتکن نیا را اهنت تحص ضرف را قنف اعدم .توسین دنوخ زا جیپ ینامز و یعیبط تلع ها قنبسم ینز
هوا دانتوسا اوا یمنتنانک نادکیمیف کی یتقو رگید ترابع ها .درادن دناو ینامز مدقتم رما یترابع ها و نیشیپ تلاح و نامز ننچ یم اعدا یلیلاد نینچ نک
یم لأخ و دام ناها هک د یم ینعی دینرا چیه زا دنانت
مولع هوک یناومز یبقاوعت لولع هوا هتسااوان دنانت
ناهیک و کیمیف یم یمنتنانک یسانش
دونیارف زا روگید یلاومتحا یکیمیف نییبت هننگ ره یفان رگا یتح حیضنت نیا .دینرا دسانش
للاد کدنا ،دنش یقلت نن را رثؤم لمانع و ناها جیادیپ مویچ نینچ .درادن یکیمیفارف لمانع و للع را ناها انتاا مدع را یت
شور و اهراماا لیلد ها و تسین نیا زا جیا ملع یمنهفم قفا و ییاهن دح .تسا یارجت جناد راتخاس تیدودحم زا یشان اوه
هتفریذپ رتسگ رد زاا دورا رتنلا مه یمدق رگا نن رد هدش ۀ
یبط للع و یکیمیف لمانع و للع یم جیپ یع
ها ندیسر رد مگره و دور
نیومه رد روصحنم اوی واوسم ار تویعقاو هکنن رگم .تسا نانتان یکیمیفارف لمانع زا معا رگید لماع ره یفن و ییاهن نییبت هتخانش لمانع دش
ۀ تعیبط و مسیلاکیمیف ترنص نیا رد هک مینک دادملق یکیمیف یتوسه ییارگ
جیوپ ار یتخانوش و هوتفرگ ضروف
هرداصم هدرک بنلطم ها .میا
2 . انتبا هموظنم رب ا
ی ناتسه ی لیسناتپ دس نن رد هک تسا هدش ضرف یمتسیس ای همنرنم نیکنلیو نایا رد؛ ریغ لامتحا
لننت ارا رفص دوس زا رذوگ موین نن یوضتقم دنواو لاومتحا و مزلا ژرونا ندرون تسد ها ارا عنام نادقف ینعی ینز
لیوسناتپ
هدش هتشاگنا ضورفم یقیاقح ها هتسااو ای دناو رنما دنخ هدشدای درانم .دنا
دناو یا و دنتسه را نومفا .دنتسین نییبت زا زاین
لننت میچ هچ هک دراد دناو لاؤس نیا نن یم ینز
رذ این ؟دنک ۀ
لننت هک تسه ینیداینا نویا زا یوخرا ای همه رگا ؟هن ای دنک ینز
دناو رنما یم مقر ار هدشدای دنیارف و دنراد
لننت ،دننز ینیوشیپ یوسدیلقا ناومز دونچره ؛تسا دنخ را مدقم رنما ها قنبسم ینز
لئسم هجیتن رد .دشاا هتشادن دناو ۀ
نییبت بقع یمدق یهانخ یم رت
نن دناو ییارچ و دور یم حرطم ار اه
ومه روگا لااقم رد .دزاس ۀ
ًافرص و دنشاا مودعم دمن هتفگ هچنن رویغ و یوکیمیف زا موعا ،یتلع چیه نودا و مه اا همه ناهگان یمنتنانک کیناکم نلاات ریز
یم ققحت ،یکیمیف صرع ها اپ و دنریذپ
ۀ یم دناو هیبش همانشیامن ها ینخس نینچ ،دنراذگ هیررن ات تسا رت
تراوبع هوا !یوملع ا
1. Quentin Smith
رگید یخرا هداد یلقع اه داینا نانچ
قطنم و اناریز هک دنتسه نن نتشاگنا هدیدان و دنرشا مهف
ۀمه نامأنت نتشاذگ رانک ها اه
یم منلع لما زا .دماجنا ۀ
.تسا ضقانت ندنا لاحم و تیلع لصا درانم نیا روا و توسین ینثتسم هدعاق نیا زا مین منتنانک کیمیف
ترنص لنصا نیمه ساسا .تسا هدش دنا
هیررن رگید ترابع ها ااور لنمعم رنط ها یملع اه
هدیدپ نیا علاطم درنم اه
ۀ حیوضنت یوعیبط نینانوق ساسا را ار دنخ
یم دنروندیدپ رگید یملع ننناق ای لصا چیه هن یمنتنانک کیناکم هن نکیل .دنهد ۀ
علاطم درنم كنضنم ۀ
وااور و یارش اا دنخ
.تسین نن ها
ا ی نا ( سکننل ناا 1395
: 35 ) نانق ی ن بط یع ی گننگچ ی خر اهداد ف ی م ی ک ی ضنت ار ی ح م ی دنهد . اما من ی دننانت چ وی م
ار قلخ دننک . نن اه صنت یف ی ارش تحت هچنن زا دنتسه ی
عم ی ن خر م ی دهد شرنخ . ی د كنولط قرشم زا زور ره وم
ی ،دونک ولو ی ا وی ن
ننناق شرنخ ی د ار قلخ من ی دنک . ننناق صنت ی ف رگ و پ ی ج ای ن ی هدننک تسا هن رفن ی هدنن . کی ها چیه یچیه ندش لیدبت ترنص نیا رد
ناها لاعف متسیس تیلع ننناق ضقن ما میچ یتلع چیه نودا زاس
نی تس و ناکم ی ک منتنانک و نیویبت رد یوشقن نیروتمک مین ی
یمن نن هیانت مه اریز .دشاا هتشاد دنانت
ۀ یم هئارا یمنتنانک تابساحم هچنن یگژیو اا متسیس کی ها طنارم دهد
ا یصاخ اه تس
یمن نخس قلطم چیه زا و یم بلطم هیانت ارا هک یهار اهنت .دینگ
لننت ریبعت هک تسا نیا دنام قنوف درنوم رد یمنوتنانک ینز
نیشیپ ها هتسااوان جنیرفن و قلخ زا ینعی ،تسا یینگزاجم و هراعتسا یعنن ۀ
لننت ها هیبشت و ریبعت یکیمیف .تسا هدش ینز
3 . ارچ یی ناوق ی ن بط ی ع ی
؛ یم ناشن نیکنلیو نانخس هک دهد
ها ،یکیمیف نینانق تیمکاح دونیارف روا ،یمنتنانک بنچراچ هژیو
بانتاا هدشدای نیمه زا .تسا ریذپان
ها کیسلاک کیمیف لنصا هک تسا ور کویناکم و هدوش هدونانخ نانتاون هوطاار نویا رد ییاوهنت
میمض یمنتنانک ۀ
.تسا هدش نن یم خر لاؤس نیا نننکا
هک دیامن اروچ هوکنیا مود ؟دونراد دنواو توعیبط نینانوق هوننگچ و ارچ ًلاوا
نیا مکاح ناها ییایاپ و ییادیپ دنیارف را یمنتنانک کیناکم تابساحم ارچ و نینانق هننگ هن یکیمیف نینانق هکنن رگید ؟دنا
یمدوع اهنت
ق و هریغ یف دناو اراد و هفاضا تاذ رنما زا هکلا ،دنتسه دناو رنما و دنتسین لقتسم دناو ضرف را .دنتسه میچ ها مئا
نن اه
یم نییبت هننگچ قیاقح نیا دناو هک تسا نیا لاؤس مه دارا و حرط این ؟دنش
ۀ تفگوش جوقن و ییندویدپ رد ییادوخ تردوق و مویگنا
ناها نن ییاز نن دناو ای دراد تلاخد اه بااو ای ؟تسا نییبت هننگ ره دقاف و یفداصت اه
یا و تاذلاا دنانلا ن
نییبت زا زای
؟دنا
نیارد هراا سینید لپ ،1
تسارا نادکیمیف ۀ
یسیلگنا
، یم حیرصت ق هک دنک
و نینان کیمیف شاا هتشاد دناو دیاا منتنانک ن
کی ات د
هطقن رد ار ناهیک دنانتا یمنتنانک راذگ انتحم دنانتا کیمیف ملع دیاش .دنک كورش ا
و حیوضنت ار یوکیمیف ناها نامزاس و یشنم
دهد
، یمن اما نانت د
َا و نینانق دنخ
َا دنک نییبت ار کیمیف ننناقر
( Davis, 1984: 206-208
.)
لورَک ناش ،2
تسارا نادکیمیف ۀ
ا ییاکیرم
، هک تسا نن را مین هچ
اسا ها کیمیف تخانش
ناها هکنیا
« هننگچ » دومن دنواو ها ه
تسا دنک کمک
؛ راارد اما ۀ
« ییارچ » میف صاخ نینانق نیا ارچ هکنیا و نن وعنمجم نویا ارچ و دراد دناو یکی
ۀ و تارذ زا صاوخ
هدش فشک اهورین دنا
نخس یمن ی دینگ . هدعاق ناها هک تیعقاو نیا دنم
ییاه رد ار ناشن دنخ هداد
و نیا زا یخرا هدعاق
دنم اوه
دایز لامتحا ها ،تسا هتخاس نکمم ار ناسنا دناو صاخ رنط ها
، یم روااادخ لیذ هن تسا راگزاس نن اا و دجنگ
اا تعیبط ییارگ .
نامهیم یطیارش هک بقارم ادخ کی یا تیعقاو کی ها تبسن تسا هدرک رارقرا ار هنازانن
نن اروا ینییبت چیه هک( یناهیک محر
لمتحم )درادن دناو یم ررن ها رت
دسر
( Carroll, 2016: Ch. 25
.)
هنیمز نیمه رد نرا رجم ،نهنک سنرلا تراار
ما ۀ یننیمینلت
« کیدمن تقیقح ها رت
»
، نن زا سپ ناها و لأخ جیادیپ ییارچ
یم نیکنلیو زا ار یم راهظا خساپ رد وا .دسرپ
یمن كورش لأخ زا نم هک دراد کویناکم و ،ماوع تیبوسن ،یوکیمیف نینانق زا نم .منک
یم زاغن یمنتنانک لننت ینعی نیا .منک
یم لأخ جیادیپ و ینز نعم ها لبق دنانت
نینانوق اروچ هوکنیا اوما .دوشاا هتوشاد یننطلافا ا
!مرادن نتفگ ارا یخساپ اما ،مراد هقلاع و هغدغد نن ها تبسن هک تسا یقیمع زار دنراد دناو ... و یکیمیف
( Tamasha.com.
02/11/1401
.)
نت وا .تسین ییاهن نییبت ها یهار و نیداینا یتوافت اراد ننیارت و نیکنلیو نایا نیاراانا ار ناوها جیادویپ حیض
بقع مدق کی یم رت
یم كورش لأخ جیادیپ زا و درا یمن ناشن و تاحیضنت .دنک
نینانق ساسا را ًارصحنم ناهیک لماکت هک دهد
یم ار یتسه ناتسیچ یفسلف جسرپ و هتفای نیعت کیمیف .تفگ خساپ یکیمیف راتسا اا نانت
1. Paul Davis
2. Sean Carroll
ه زا ناهج ی چ ارت هاگن رد ي
نو و و ي کنل ی
،ن سررب ی دقن و / نيرکاش
87
نایاپ رد ینتفگ ییاکیرما نادکیمیف ،سوارک سنرلا تسا و
راگنا زا تیامح اا ،ییاداناک ۀ
یوم چیوه زا ناوها ییندویدپ دوشنک
بقع ها یمدق ها مین ار یعیبط نینانق جیادیپ و درادرا رت
ارواوم هوا ناوها یگتوسااو هوننگ روه و دهد حیضنت یفداصت ترنص
دودرم ار تعیبط دنک ملاعا
هاگشمغل و هاگدید یسررا . اه
هلاقم هنیمز نیا رد و یم لقتسم ا
لوصنح زا و دوبلط ۀ
راتوشنن نویا
.تسا جراخ
هجیتن
ناهیک ثحابم هلما زا دش هرحلام هک نانچ هنیمز نیا رد .تسام هاگتسیز ناها جیادیپ یگننگچ و ییارچ یتخانش
ننیارت دراودا
تفا اا ناها هک دش نن را ها یمنتنانک میخو
اضف کی زا یناهگان رنط نیمز
ۀ .تسا هدمنرا یهت یوفلتخم تاوها زا هونامگ نویا
:هلما زا ؛تفرگ رارق دقن درنم 1
. هنانتشپ نادقف هداد ساوسا روا داومتعا تیلااق مدع و یارجت مزلا اه
؛دنوانم یوملع اوه 2
.
و راگزاسان ضراعت
اا هتفای ناهیک اه یتدهاشم یسانش
؛ 3 . یضایر تخاس دقاف
یکیمیف اتمه را لامتشا و
هقح اه یضایر یتا
صاخ ؛ 4 هنیمز اضف را انتاا . عقاو رد و نیشیپ ا
؛ندنبن چیه زا 5
طلاغم ها لاتاا . ۀ
عوم سایق تواوفت نتوشاگنا هدویدان و قراوفلا
رذ ییندیدپ نیا جحاف ۀ
میرع یناها جیادیپ اا هیناث زا یکچنک رسک رد یمتاریز رادیاپان رادیاپ اا
هد زا جیوا ؛لاوس دراویلیم
6 .
؛یناهیک سایقم رد مه نن ، میچ ققحت ارا کیمیف نینانق اا راگزاس فرص ندنا یفاکان 7
. .یگنایم لصا اا زاسان
تشاد راهظا مین نیکنلیو ردناسکلا یم ناها هک
هونیمز اوضف ها زاین نودا ،یمنتنانک لننت کی رد دنانت چیوه زا ،نیوشیپ ا
راکتاا .دینرا هنیمز اضف را انتاا لاکشا عفر هنیمز نیا رد نیکنلیو یلصا
یررن رد نیشیپ ا ۀ
بوقع هوا یماگ ار نن و هدنا ننیارت
:هلما زا ؛تسا یتلااکشا ها لاتبم مین وا هاگدید لاح نیا اا .تسا هدرا 1
رویرقت نیا رد هچنن .
« چیوه » مدوع توسا هدوش هدونانخ
هفلؤم یخرا نادقف ینعی ،فاضم کیمیف اه
هنیمز اضف دننام ،ی و لولع را ناها انتاا مدع را یتللاد کدنا و تسا ،نیشیپ ا
؛درادن یکیمیفارف لمانع 2
جیپ یمنتنانک یمتسیس نایا نیا رد . لئسم هجیتن رد و هدش هتشاگنا ضرف
ۀ نییبت یمدوق اوهنت یهانوخ
بقع ؛تسا هتفر رت 3
. یم ناشن نیکنلیو نانخس هک دهد
یمیف نینانق تیمکاح ها ،یک
لننت دنیارف را ،یمنتنانک بنچراچ هژیو زا ینز
یاپ و جیادیپ ات زاغن ا
بانتاا ناهیک یی .تسا نییبت دنمزاین و دنخ ناعذا ها مین تها نیا زا و ریذپان
چیه نیکنلیو و ننیارت نایا نیاراانا ًاروصحنم ناوهیک لماکت هک تسین نن دیفم و درادن ار ناها ییاهن نییبت درکراک کی
روا
یم ار یتسه ناتسیچ و هتفای نیعت کیمیف نینانق ساسا .تفگ خساپ یکیمیف راتسا اا نانت
عبانم
( اضردیمح ،نیرکاش 1400
یا ناها .)فلا تلع ای تلع
یملاسا ملاک.دنم ،
رود ۀ 30 رامش ، ۀ 120 ، 9 و 22 .
( وووووووووووووووو 1400
یا لدم داقتنا یسررا .)ب گنیکواه زرم
و و لتراه توللاد یفوسلف اوه و
روا دویکیت اوا نن یتاویهلا
.هیلاعتم تمکح یملاک تفرعم
لاس ، 12
، رامش ۀ 2
، یپایپ 27
، 57 و 74 .
( .یس ناا ،سکننل 1395
ادخ رضحم رد گنیکواه .) ها ،
.یونیومق رویقح لوضفلاناا :مارتم .؟تسیک نن زا مرن نیا یتسار 2
.
.ملع :نارهت
Isham, Christopher John. (1993). "Quantum Theories of the Creation of the Universe". in: Quantum Cosmology and the Laws of Nature, edited by R. J. Russell, N. Murphy and C. J. Isham (Vatican Observatory and CTNS). P. 80-81.
Atkatz, D. and & Pagels, H. (1982). "Origin of the Universe as a Quantum Tunneling Event," . Physical Review.
D25: 2065-73: 2072.
Barrow, J. and & Tipler, F.J. (1986). The Cosmological Anthropic Principle. Oxford: Clarendon Press.
Brout, R. and & Spindel, Ph. (1989). "Black Holes Dispute". Nature, 337:, 215-216.
Carroll, Sean,. (2016). The Big Picture: On the Origins of Life, Meaning, and the Universe Itself, Penguin Random House LLC, New York, New York 10014.
Craig, W.L & Smith, Q. (1995). Theism, Atheism, and Big Bang Cosmology. Oxford University Press.
Davis, Paul. (1984). God and the new physics. Simon & Schuster; Reprint edition.
Hawking, S.W. & Mlodinw, L. (2010). The Grand Design. New York: Bentam Boooks, New York.
Hawking, S.W. and & Moss, I.G. (1982). "Supercooled Phase Transitions in the Very Early Universe". Physical Letters, BI10: 35-38.
Isham, Ch.ristopher J. (1990). "Space, Time and Quantum Cosmology". paper presented at the conference "God, Time and Modern Physics," March, 1990, sponsored by the Science and Religion Forum.
Lindley, D. (1987). "Cosmology from Nothing". Nature, 330: , 603-604.
Lonnox, J. C. (1395) Hawking At The Pressence Of God. Translated by Aboulfazl Haqiry Qazvini. 2ed Edition.
Tehran: Elm. (in Persian).
Perlov, Delia D. & Vilenkin, Alex. (2017). Cosmology for the curious, . Springer International Publishing, AG 2017.
Shakerin, Hamidreza. (1400A). "The Universe Caused or Uncaused". Kalam Islami, No. 120. 9-22. (in Persian).
ــــــــــــــــــ. (1400B). "A Critical Study of Hawking-Hartle No Bondary Model And Its Theo-Philosophical Advantages With An Emphacise on Transcendntal Wisdom", Marefat Kalami, No.27, pp.57-74. (in Persian).
Smith, Quentin. (1995) The Uncaused Beginning of the Universe. DOI:10.1093/acprof:oso/
9780198263838.003.0004, p. 20-34.
Tamasha.com. 02/11/1401.
Tryon, E. P., (1973), ). “Is the Universe a Vacuum Fluctuation?”. Nature 246:, 396-397.
Vilenkin, A. (1982). "Creation of Universes from Nothing", . Physical Letters, 117 B: 4 November 1982 : , 25- 28.
