University of Tehran Press
Journal of Philosophy of Religion
Home Page: https://jpht.ut.ac.ir
Online ISSN: 2423-6233
Analytical study of the change in divine nature from the perspective of Mulla Sadra and Brommer
Marveh Dolatabadi1* Einollah Khademi2 Amirhosein Mansouri Noori3 Zeinab Darvishi4
1. Corresponding Author, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Humanities, University of Shahid Rajaee, Tehran, Iran. Email: [email protected]
2. Department of Education, Faculty of Humanities, Shahid Rajaee Tarbiat University, Tehran, Iran. Email: [email protected] 3. Department of Islamic Philosophy and Theology, Shahid Rajaee Tarbiat University, Tehran, Iran. Email:
4. Department of Education, Faculty of Humanities, Islamic Azad University Ahvaz Branch, Ahvaz, Iran. Email:
ARTICLE INFO ABSTRACT
Article type:
Research Article
The current research aims to provide an analytical answer to the question "What is Mulla Sadra and Brommer's opinion about the change or non-change of the divine nature?" The research has been formulated, and its most important data indicate the following: While Sadra believes that there is no change in the divine essence, he does not present this argument independently. Instead, he addresses this issue under the concept of "simple truth" and explains the problem of "Badah" concerning the absence of change and passivity in the divine will and knowledge. Mulla Sadra's research authors assert that by distinguishing between the levels of divine knowledge and differentiating intrinsic and actual knowledge while questioning the divine will, the essence of truth can be regarded as a guide to any kind of change. On the contrary, Brommer holds a different view compared to Sadra. According to open theology principles, Ishan Brommer believes in the changeability of the essence of the Almighty. Not only does he not consider this changeability as a defect, but he also explains a kind of perfection in the essence. In light of his belief, this changeability gives meaning to the relationship between man and God
Article History:
Received February 15, 2023 Revised June 14, 2023 Accepted July 3,2023
Published online 05 Augudt 2023
Keywords:
Personnel selection, Recruitment test, Cognitive abilities,
Islamic Republic of Iran Army
Cite this article: Dolatabadi, M.; Khademi, E.; Mansouri Noori, A. & Darvishi, Z. (2023). Analytical study of the change in divine nature from the perspective of Mulla Sadra and Brommer. Town and Country Planning. Philosophy of Religion.20(2) 119-131.
DOI: http//doi.org/ 10.22059/jpht.2023.355463.1005953
© Marveh Dolatabadi, Einollah Khademi, Amirhosein Mansouri Noori & Zeinab Darvishi.
Publisher: University of Tehran Press.
DOI: http//doi.org/10.22059/jpht.2023.355463.1005953
تاراشتنا نارهت هاگشناد
يرشن ۀ نيد هفسلف
:هيرشن تياس https://jpht.ut.ac.ir
:يكينورتكلا اپاش 6233
- 2423
رمورب و اردصلام رظنم زا یهلا تاذ رد رییغت ناکما یلیلحت یسررب تلود هورم یدابآ
1
*
نیع یمداخ للها
2
یرون یروصنم نیسحریما
3
یشیورد بنیز
4
1 ون . ی دنس ۀ ملاسا ملاک و هفسلف هورگ ،لوئسم ی
، دکشناد ۀ ناسنا مولع ی
، برت هاگشناد ی ت بد ی ر هش ی د اجر یی
، ا ،نارهت ی
،نار ار ی همانا : [email protected]
2 دکشناد ،فراعم هورگ . ۀ
ناسنا مولع ی
، برت هاگشناد ی ت بد ی ر هش ی د اجر یی
، ا ،نارهت ی
،نار ار ی همانا : [email protected]
3 ملاسا ملاک و هفسلف هورگ . ی
، برت هاگشناد ی ت بد ی ر هش ی د اجر یی
، ا ،نارهت ی
،نار ار ی همانا : [email protected]
4 اعم هورگ . دکشناد ،فر ۀ ناسنا مولع ی
، ملاسا دازآ هاگشناد ی
، ا ،زاوها ،زاوها دحاو ی
،نار ار ی همانا : [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ خیرات :هلاقم یاه
رات ی خ رد ی تفا 26: / 11 / 1401
رات ی خ یرگنزاب : 24 / 03 / 1402
رات ی خ ذپ ی شر : 12 / 04 / 1402
رات ی خ راشتنا : 15 / 05 / 1402 ناکما
یا غت ناکما مدع یی
ر هلا تاذ رد ی ی ک ی ملاسا نوتم کرتشم ثحابم زا ی
سم اب ی ح ی ت لاقم .تسا ۀ ررضاح
صوت شور اب یف
ی ر لحت یل ی لابند هب ی نتفا زرا و خساپ ی با ی لاؤس
« رابرد رمورب و اردصلام رظن ۀ
غت ناکما ریی ر ری ا
غت مدع یی ر هلا تاذ ی چ ی
؟تس
» هداد مها و تسا هتفرگ لکش اه
ی ابع نآ تر ا زا تسا ی هکن لرلاا هرچرگا اردص
غت مدع هب یی ر هلا تاذ رد ی ا ،تسا ی ن م رظن هب هک تسا هدرکن حرطم لقتسم روط هب ار ثحب ی
دسر ا ی ن هلئسم
رکف تاملسم ءزج ی
ا ی ناش ناکما صااون ناونع هب ی
لارعت ترجاو لرماک تاذ زا هک تسا هتفرگ رارا ضورفم ی
س م تل ی دوش ا . ی ناش ذی ل دعاا ۀ
« سب ی ط حلا قی هق
» بت و یی ن لئسم ۀ
« ءادب » غت دورو مدرع ریی
ر و هدارا رد لارعفنا و
هلا ملع ی م حرطم ار ی دنک کفت اب اردص . ی
ک هلا ملع تتارم ی
امت و ی ز تاذ ملع تتارم ی
لعف و ی غت مدع(
یی ر مرلع
تاذ ی غت ناکما و یی ر لعف ملع رد ی نچمه ) ی ن کشت دورو ی ک دارا رد ۀ رهلا ی ارمعم ی غت ریی ر لارعت رح تاذ رد ی
ار
هب تحار ی ا .تسا هدرک لح ی
ن لاح رد ی لاعت ح تاذ رمورب رظن رد اردص لباقم رد هک تسا ی
غت یی رپر ی ر .ترسا
ای ناش نتبم ی نابم رب ی رکف ی هلا ی تا غت هب هدوشگ یی
پر ی ر ی لاعت ح تاذ ی
هن ار من صقن اهنت ی
دناد عورن هکلب ی
ارب لامک ی رادانعم و تاذ ی
بت تاذ اب طابترا یی
ن م ی دنک ظن هب هک ر م ی دسر فنم تاعبت زا تلفغ رب هولاع ی
ا ی ن
غت یی پر ی ر ی گناگود راچد ی
اه ی قطنم ی ز .تسا هدش ی
ار م مزلا ی دوش هلا تاذ ی ع رد ی ن غت یی پر ی ر ی غت یی رپانر ی ر
نی ز دشاب .
:هژاودیلک غت ناکما یی
،ر
،رمورب هلا تاذ ی
، غت مدع یی
،ر اردصلام .
:دانتسا تلود دابآ ی
، مداخ ؛هورم ی
، ع ی ن
؛للها روصنم ی رون ی
، ما ی سحر ی ن ورد و ی ش ی
، زی تن ( 1402 سررب .) ی لحت یل ی غت ناکما یی ر هلا تاذ رد ی رمورب و اردصلام رظنم زا لجم .
ۀ فسلف ۀ د ی ن .
20 ( 2 .) 119 - 131 . DOI: http//10.22059/jpht.2023.355463.1005953
تلود هورم© یدابآ
، نیع یمداخ للها
، یرون یروصنم نیسحریما و
یشیورد تنیز .
:رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم
DOI: http//doi.org/10.22059/jpht.2023.355463.1005953
هلئسم نایب
تاذ تجاو دوجولا رربم و تلاامک عیمج هب فصتم ا
تارنکمم صااورن زا یرکی یملارسا نافورسلیف شررگن رد .ترسا صااورن زا
تلس یهلا تاذ زا هک تسا یری پرییغت یم
وش رد نیا .د یهلا تاذ یری پرییغت نردم تایهلا رصاعم یاهدرکیور رد هک تسا یلاح
یم بوسحم ح تلاامک زا وش
رایسب یرادانعم و د هژاودیلک زا ی
یاه تاذ یری رپانرییغت زا ثحب .تسا نآ ورگ رد اعد دننام ینید
فسلف رد دنوادخ ۀ
لکش هب یملاسا یاه
مهم هک تسا هدش حرطم فلتخم نیرت
نآ تریفیک ،تاریلزج هرب یلاعت ح ملع تیفیک اه
میدا هب ثداح طبر
، نییبت و ۀلئسم ادب ء .تسا تاذ یری پانرییغت هب للاا هک اردصلام درعاا لیذ تسا ح
ۀ
« هرقیقحلا طیرسب
» و
نییبت ۀلئسم
« ءادب » دورو مدع یهلا ملع و هدارا رد لاعفنا و رییغت
حرطم ار یم ات مینآرب لاجم نیا رد .دنک اردرص رظن نییبت نمض
حرطم اب هطبار نیا رد هاگدید زا یکی ندرک
لباقم یاه هلئسم
ررمورب تنسنیو .میهد رارا یرواد دروم ار
، فورسلیف ،ررصاعم نرید
زا یکی ناداتسا هتسجرب و و مانب تحاص یملع نیوانع و
ناشن یاه یراختفا و وضع نمجنا یاه یفسلف و نید یهوژپ رد یاهروشک
.تسا فلتخم هرن و ترسا دقتعم یلاعت ح تاذ ندوب ری پرییغت هب هدوشگ تایهلا ینابم رب ینتبم ناشیا
ار یری رپرییغت نریا ارهنت
صقن یمن هکلب دناد یم نییبت تاذ لامک یعون
یرم رادانعم دنوادخ اب ناسنا طابترا نآ هب داقتعا وترپ رد هک دنک ناگدنرسیون .دورش
نآرب شهوژپ ا
دن هک ،دروم نیا رد رمورب و اردص رظن نییبت زا سپ هلئسم
یرسررب و یرواد دروم ار نیاربارنب .درنهد راررا یرلیلحت
هک تسا نیا شهوژپ یلصا لاؤس
« اردصلام تارظن دروم رد رمورب و
لئسم ۀ رح تاذ ندوربن ری پرییغت ای ندوب ری پرییغت ناکما
؟تسیچ یلاعت .»
تسد یارب خساپ صوصخ نیا رد نقتم یخساپ هب یبای
شسرپ هب ییوگ یرم ررظن هرب یروررض یعرف یاه
:درسر
هب یبلاا هچ رد اردصلام هلئسم
رد رمورب و اردص هاگدید ؟تسا هتخادرپ لئسم
ۀ ای ری پرییغت هنوگچ یلاعت ح تاذ ندوب ری پانرییغت
یبایزرا یم دوش
؟
نیشیپ ۀ قیقحت
اب یشهوژپ نونک ات رد لباقتم درکیور ود نتشاد رظن رد و ناونع نیا
ۀلئسم یرتح و .ترسا هرتفرگن ترورص دنوادخ تاذ یری پرییغت
نیا رد ار رکفتم ود نیا رظن درکیور نیا اب یشهوژپ هلئسم
و تسا هدرکن دصر ۀمه
وژپ شه یاه تروص ،مرلع نیریبت نورماریپ هتفرگ
دارا ۀ ادب و دنوادخ ء
تسا اردصلام هاگدید زا .
شهوژپ هتبلا درننام للارسم نیا هب رظان یاه
« رعلاطم ۀ زورمآ یرقیبطت ۀ
رشیدنا رد ءادرب ۀ
نیهلأتملاردص و دامادریم »
دنواک( تسا هدرک هراشا تاذ رد رییغت عانتما عوضوم هب ناراکمه و
، 1397 ).
وم اما ترسین هلاقم یلصا عوض
تسا هراشا دح رد نآ هب تخادرپ و .
یاد تخادرپ و تسا هلئسم یری پانرییغت دوخ رضاح راتسج رد رت
هتفرگ تروص ترسا
. یرشهوژپ
عوضوم اب زین یهلا ۀدارا
ناونع اب
« یقیبطت یسررب یهلا ۀدارا
تایاور و اردصلام هاگدید زا »
تسا هدرک هراشا تاذ یری پانرییغت هب ا .
ام
یرریلام( ترسا هترشادن یرقیاد ترخادرپ و هدوربن هلئرسم تاذ رییغت یسررب یلبا شهوژپ دننام و
،یناورضر 1394
).
شهوژرپ یاره
تروص یسررب هب رظان زین رمورب دروم رد هتفرگ ۀلئسم
هراشا تاذ رد رییغت عوضوم هب و تسا ناشیا رظن زا اعد .درادن یا
1 . رظن زا یهلا تاذ یریذپانرییغت اردصلام
هدرکن حرطم لقتسم ار یلاعت ح تاذ رد رییغت مدع ثحب هچرگا اردص
، تهج ود زا یم
کری ؛دررک دصر ناشیا راثآ رد ار نآ ناوت
دعاا نییبت ماگنه هب دروم ۀ
« هقیقحلا طیسب
» و مرلع ررییغت مدرع ثریح زا نآ ینلاقع لیلحت و ءادب هب ناشیا داقتعا رگید و تسا
یهلا ۀدارا .تسا
تهج هب نییبت ۀلئسم
،اردصلام رظن زا شهوژپ یرسررب ارب و درصر عرضوم ود ره رد ار یلاعت ح تاذ رد رییغت
دعاا رد عوضوم ۀ
یم زاغآ هقیقحلا طیسب .مینک
1 . 1 . دعاق هب هجوت اب یهلا تاذ رد رییغت مدع ۀ
« هقیقحلا طیسب
» اردصلام رظن زا
فسلف مهم دعاوا زا یکی ۀ
اردصلام دعاا ۀ
« هقیقحلا طیسب اهنم یشب سیل و ایشلاا لک
» و راورشد ار هدرعاا نریا مهف اردص .تسا
یم یناسک صتخم نادب دنوادخ هک دناد
دشاب هدرک تیانع تمکح و ملع اه (
اردصلام ، 1381 : 100 ).
درعاا نیا هب دانتسا اب ناشیا ۀ
یم حرطم ار یلاعت ح تاذ رد رییغت مدع ثحب یفسلف .دنک
رب ساسا دعاا ۀ
« طیسب ءایرشلاا لرک هقیقحلا
» درنوادخ تاذ زا
رمه ۀ
طیسب تاهج و
تساربم تیکرت یاحنا عیمج زا و
یفسلف ریبعت هب
« تارهجلا عیمج نم طیسب »
لمارش یرتاذ نیرنچ .ترسا رمه
ۀ
تلاامک و تسا تلاامک مه
ۀ تادوجوم ب هکنآ نود رت و ترثک تجوم
رد تیک وا تاذ هب دوش لکش لماک دزن .دراد روضح وا اردص
افسا رد ر رد یم هراب نیا دیوگ
:
« دوجولا نم یقیقحلا طیسبلا َّنَا ىلع ... ءایشلاا لک هتیدحا و هتطاسب عم ىلاعت ُهتاذ نوکی نا ُتجی
.ءایشلاا لک نوکی نا تجی
» ( اردصلام ، 1381 : 257 ).
اردصلام تسا دقتعم تاذ
تجاو دوجولا طیسب هک زا
ۀمه تایثیح و تاهج تسا
ررب لمترشم تطارسب و تدرحو نیع رد رمه
ۀ
نانآ تلاامک و تادوجوم .تسا
یدوجو تقیقح دااف وا تاذ رگا دوب تادوجوم
، یم مزلا ش د تاذ هک یدنوادخ تجاو
دوجولا لماک و
تکرم تسا لطم یرگید رما مدع و یرما دوجو زا
تیاهن رد و دشاب لطم طیسب
رد ۀمه تاهج .دشابن نیاربارنب و دورجو یره
مک دوجو زا یدوجو لا لطم طیسب دنوادخ
یمن تلس وش
،حلصم( د 1384
: 78 و 79
؛ یدیعرس ،یرگرشل و ررهم 1389
: 35 ر 37 ) .
اریز وا تاذ تسا دوجو ضحم تقیقح .
توا و تدش تیاهن رد دوجو
یرمن تریکرت دوجو زا ریغ یزیچ اب و تسا ،ینایترشآ( دورش
1376 : 205 ).
انب رب دش رکذ هچنآ رب ساسا
دعاا ۀ طیسب هک تسا دوجو زا یوحن یهلا تاذ هقیقحلا ۀمه
دراد روضح نآ رد یدوجو تلاامک
عماج و ۀمه درادن انعم وا رد رییغت نیاربانب .تسا تلاامک نوچ .
و ترسا لصاح لیصحت مزلتسم دشاب لامک تمس هب تارییغت رگا
یمزاب هوا تمس هب یهلا تاذ دشاب صقن تهج رد رگا ره .ددرگ
ضرف ود لماک تاذ یارب
تجاو دوجولا تریاهن رد و ترسا لاحم
تاذ زا یرییغت عون ره هدعاا نیا رب ینتبم تجاو
دوجولا یم تلس وش .د
1 . 2 . لئسم نییبت هب هجوت اب یهلا تاذ رد رییغت مدع ۀ
« ادب
» اردصلام رظن رد
رد اردص نییبت ۀلئسم
هب هک تسا یدراوم هلمج زا ءادب ناشیا رظن تحارص
ۀرابرد ع حررطم ار یرهلا تاذ رد رییغت مد یرم
رد .درنک
اردص رظن نییبت تهج هب همادا ۀرابرد
ناشیا عضوم ح تاذ رد رییغت مدع ۀرابرد
یسررب ار ءادب یم
مینک .
1 . 2 . 1 ادب . ء یلاعت قح تاذ رییغت اب نآ طابترا و
ءادب .تسا ننست لها در و هیماما قافتا دروم یتایهلا مهم ثحابم زا یکی ءادب رهارظ یارنعم هب تغل رد
ترسا رارک زارغآ و ندرش
،یرهوج(
1410 ج ، 6 : 2278 ؛ ،سراف نبا 1404
ج ، 1 : 212 ).
ملاک ملع حلاطصا رد
، یم ءادب ار افخ زا دعب روهظ دریدپ ندرش نایامن یانعم هب لاعتم دنوادخ دروم رد هک دنیوگ
ۀ زا یدریدج
یحان ۀ یورس زا هچنآ فلاخرب یناث فاوم رد دنوادخ یوس زا یرما روهظ زا تسا ترابع ءادب .تسا مومع عاوت و رهاظ فلاخرب وا
ادب سپ ،دوب هدش رهاظ لوا فاوم رد دنوادخ ء
تسا مود رما تابثا و لوا رما وحم
؛ یلارحرد رره هرب درنوادخ هرک ررما
ملارع ترسا
،ییابطابط(
1393 ج ، 11 : 381 ).
وا رظن رد ادب شری پ هیل ء
و ملع رد رییغت مزلتسم یهلا ۀدارا
دارا و ملع یتایهلا مهم ثحب ود اب ءادب .تسا ۀ
تسا طبترم دنوادخ
ود نیا رگا و هلئسم
هب ارب اردرص .درش دهاوخ ح تاذ هب لاعفنا و لهج نداد تبسن مزلتسم ءادب عواو دنوشن نییبت یبوخ نیریبت
و ملع تیفیک یهلا ۀدارا
نیا هب لئسم ه تاذ رد ررییغت و لارعفنا مدرع نییبت تهج هب همادا رد .تسا هتخادرپ نآ اب طبترم تاهبش و
را و ملع تیفیک هب ح اد
ۀ ربم هک یهلا ا
.تخادرپ میهاوخ تسا رییغت عون ره زا
1 . 2 . 2 . اردصلام رظن زا یهلا ملع رد رییغت مدع و ءادب
حیحص نییبت اردص رظن زا لئسم
ۀ ءادب هنوگ هب هک یا دوشن ح ملع رد لهج مزلتسم .ترسا یلارعت ح ملع تیفیک نییبت مزلتسم
حرطم راصتخا هب یهلا ملع تیفیک تسا مزلا تهج نیمه هب وش
میسقت مسا ود هب ار یلاعت ح ملع اردصلام .د یم
رد ملع ؛دننک
بترم ۀ بترم رد ملع و تاذ ۀ
.تااولخم ملع
تادوجوم هب دنوادخ بترم رد
ۀ هرک ترسا یرملع تاذ یلارمجا نیرع رد
ندورب طیرسب و
تسا یلیصفت .
یهلا ملع رب هطاحا نیع رد هبترم نیا رد
مه ۀ تادوجوم تاذ نیع
ترسا درنوادخ نورچ .
یلارعت رح ترلع
دارجیا
.تسا تلاولعم هبترم نیا رد دنوادخ
مه ۀ تادوجوم ار
هب مه یلامجا ملع تروص یم
دسانش هب مه و یلیرصفت تروص (
اردرصلام ،
1358 : 59 ).
دص دعاا زا یهلا ملع زا هبترم نیا نییبت یارب ار ۀ
یفسلف
« هقیقحلا طیسب »
هدافتسا یم یم و دنک دیوگ
هربترم نریا رد
دنوادخ تسایشا لک وا تاذ و تسا دوخ تاذ هب ملع ِنیع
؛ هرب ملع نیع تاذ هب ملع و تاذ دوخ سپ رمه
ۀ ترسایشا ( اردرصلام ،
1354 : 109 ).
رد رظن اردص
، مه ۀ لولعم تادوجوم دنوادخ
.دنتسه تادوجوم و تسا تلع هب طبر نیع لولعم یگترسباو نیرع
هرب
دنوادخ لقتسم تاذ مه دوجو .دنتسه
ۀ تادوجوم تسا رضاح یلاعت تجاو یارب
نایم یباجح یه و درنوادخ
و تادورجوم ترسین
.
ح بترم رد تادوجوم هب یلاعت ۀ
نآ دوجو اه مه .دراد یروضح ملع ملع ،دنشاب درجم تادوجوم رگا
دورخ هرب هطساو نودب تجاو
نآ یم لعت اه تروص هب تجاو ملع دنشاب یدام رگا و دریگ
نآ درجم یاه یم لعت اه
دریگ . ایرشا یجراخ دوجو نیاربانب زرین
نیرع
نآ هب یلاعت تجاو ملع ملع نیا .تساه
هک بترم رد ۀ یلاعت تجاو یلعف ملع تسا ح لعف یم هدیمان
دوش . ،نیاربارنب زا سرپ مرلع
تیلعاف زج یزیچ ِداجیا دنوادخ
.تسین یلاعت ح زا
تسایشا دجوم و لعاف هک تهج نامه زا
تهج نامه مه
نآ هب ملاع ؛تساه
تسوا ملع نیع وا لعف و تسا شلعف نیع شملع .
اردصلام رد لوا هیبوبرلا دهاوش یامکح
باس رد دروم اوسام هب یهلا ملع در ار
یم اب سپس و دنک ررکذ
ت هاگدرید هرنیآ لریثم
یم حیضوت ار دوخ تاذ .دهد
دننام دنوادخ هنیآ
روص هک تسا یا ۀمه
یم هدید نآ رد تادوجوم دوش
(
،حلصم 1384 : 67 ر 64 .)
دش نایب هچنآ هب هجوت اب مهم
یگژیو نیرت یهلا ملع یاه
اردص رظن زا ترابع
ا :زا دن
1 دنوادخ ملع تطاسب و ندوب يتاذ. :
تاذ یلاعت ح تسایشا عیمج هب ملع نیع
؛
« ءایشلاا عیمجب ٌملع هتا ف .
( » اردرصلام ،
1354 : 122 ).
اردص یم هیشرع باتک رد :دسیون
« هب دنوادخ ملع تادوجوم
تقیقح ی دحاو و طیرسب مرلع ارب یلارعت ترجاو و ترسا
هدحاو .دراد ملع زیچ همه هب شا »
( اردصلام ، 1341 : 224 ).
2 . يلاعت بجاو ملع ترورض اردصلام :
ملع تسا دقتعم دنوادخ
ایشا هب وحن هب ( یناکما هن ،تسا یرورض اردرصلام
، 1354 :
121 ).
هک دنوادخ مات تلع
ۀ مه ۀ ب شتبسن تسا تادوجوم ا
مه ۀ ایشا تبسن و تسین وا رد یناکما تهج یه و تسا یباجیا مه
ۀ
تادوجوم ب ا وا تسا بوجو و ترورض .
نیاربانب یه رد وا تیمویا و تیلعاف هبترم
تسین هوقلاب یا نوچ .
مزلا ۀ نارکما دوجو رییغت
هوا و ناکما تهج یه اردصلام رظن زا هک تسا هوا و یا
.درادن دوجو ادخ تاذ رد
3 . :یهلا ملع تتارم ندوب یکیکشت رظن رد
اردص یلاعت ح ملع تطارسب نیع رد
وذ ترتارم .ترسا نورچ رهارظم و دهارشم
دنوادخ دنددعتم . رظن زا تتارم نیا ترابع نیهلأتملاردص
ا حول ،ردا ،اضا ،تیانع :زا دن
، ملا
، ( دوجو رتفد اردصلام
، 1354 : 122 ).
1 . 2 . 3 . تیفیک ینامز ریغتم و یئزج روما هب بجاو ملع
نیهلأتملاردص رظن زا دنوادخ
ینامز ریغتم روما و تایلزج هب .تسا ملاع مه
نیریبت یدوهرش و یرلزج ورحن هرب ار مرلع نیا ناشیا
یم دنک هک دوخ تاذ هب دنوادخ یو رظن رد . مات تلع
ۀ مه ۀ .ترسا ملاع زین ملع نامه هب لاح نیع رد و دراد ملع تسا تادوجوم
لولعم هب دنوادخ ملع تشاد رظن رد دیاب اه
نآ یجراخ دوجو ثیح زا تسین اه
، هکلب تهج زا روضح نآ دزرن اه تاذ ترسا
؛ هرب هرن
نآ اب باطم روص لوصح نهذ رد اه
. نیاربانب ملع یلاعت هب وحن هب تااولخم ،نیهلأتملاردرص( ترسا یرلزج
1354 : 104 ).
اردرص
نیهلأتملاردص( تسا یدوهش وحن هب تایلزج هب تجاو ملع تسا دقتعم ،
1354 : 105 و 106 ) نوچ . وا زا ضلارف تادورجوم عیمج
و دنتسه ایشا ناضیف مه
نآ فاشکنا زا کفنم اه
.تسین داقتعا هب اردص رییغت یرهلا مرلع رد ررییغت تبرس تادورجوم و ایرشا رد ر
یمن دوش نوچ . سایا و دوخ تاوذ تسح هب ایشا نیا مه اب
ریغتم دن نآ زا یلعا هچنآ و یلاوع هب تبسن هرجرد کی رد تساه
درنا و
دنتسین ری پرییغت (
،اردصلام 1354
: 107
؛ یدیعس ،یرگشل و رهم 1389
: 46 ).
1 . 2 . 4 ارا رد رییغت مدع و ءادب . د
ۀ اردصلام رظن زا یهلا
شیر زا هدارا ۀ
« دور
» تفر یانعم هب لصا رد تسج و تمیلام اب هارمه دمآو
و ررصنع هرس زا هژاو نریا یارنعم .ترسا یزریچ یوج
ماجنا هب مکح و نآ لوصو هب یراودیما و هالاع اب هارمه یزیچ نتساوخ :تسا هتفای تیکرت نداد
یررگید اری دورخ یورس زا نآ
،ینیلک(
1375 ج ، 1 : 109 ر 110 ).
ارآ یملاسا ناملکتم ی
یفلتخم ۀرابرد دارا ۀ .دنراد دنوادخ یهلا ۀدارا
یارنعم هرب اردرص ررظن زا
تتارم یاراد و ککشم یرما دوجو نوچمه و تسا تبحم وا یعاد نیع و ح تاذ نیع ار هدارا ناشیا .تسا
یم ،اردرصلام( دناد
1378 : 339 ر 341 ) . تح اب فدارتم ار هدارا رگا اردص رظن زا ءادب ریسفت ،مینادب ح یاضر و
یرادریاپ ررب رح یارضر یانعم هب
تنس یم رادروخرب وا تبحم رثکادح زا تادوجوم تهج نیا ظفح اب و تسا ملاع رد اه ندررک اعد ماگنه ءادب عواو ور نیا زا .دنوش
ماجنا رد یلاعت ح تیاضر و تبحم نیشیپ طیارش رد هک تسا نآ ینعم هب نتفرگ
ما زورب یارب طیارش هک لاح و دوب یوحن هب ر
وحن رییغت رد راگدرورپ تیاضر و تبحم هدش مهارف رگید یتنس ۀ
دوب دهاوخ دادخر
، جیتن رگا یتح ۀ
دشاب تمقن ءادب
؛ هرکنآ لیلد هب
.تشاد دهاوخ لابند هب ار یلاعت ح تبحم و تیاضر و تسا یهلا تحلصم و تمکح عبات لاب و با ع
1 . 2 . 5 . لیلحت دارا و ملع رد رییغت مدع یسررب و ۀ
لئسم حرط هب هجوت اب اردصلام رظن زا یهلا ۀ
ءادب
و ملع تیفیک هب هجوت اب یهلا ۀدارا
حیحص لیلحت رد لیذ تاکن ،اردص رظن زا ۀلئسم
هرب یرورض شهوژپ ناگدنسیون رظن زا ءادب
یم رظن :دنسر اردصلام رظن زا تّیلعف
قحت و روما
« یهلا لعف » ا تس . ب نیاربان دنوادخ ملع مه
نآ هب اه
« یرهلا یلعف ملع »
.ترسا تاررییغت
هدیدپ اه زوح رد ۀ
« یهلا لعف » هب و تسا
« یهلا تاذ » تیارس یمن .دنک نوچ
« لعف تافص »
دننام دنوادخ
« تاذ تافص »
وا تاذ زا
عزتنم یمن وش دن
.
اردصلام هب ملاع ار دنوادخ هکنآ زا سپ ۀمه
ىم ایشا نییبت تیفیک دناد ار ملع نیا
هنوگ هب دورشن تاذ رد رثکت هب رجنم هک ىا
راوشد یم دناد ییاج ات هک زجاع نآ لح زا زین انیس نبا نوچمه ىناگرزب ىو نامگ هب هدنام
،اردصلام( دنا 1981
ج ،م 6 : 179 ).
اردص هب طبار لیصفت ۀ
و هلئسم نیا نایم ۀلئسم
سارسا ررب .تسا هدرک نییبت ار دنوادخ ىری پانرییغت ،ىو نیریبت
ارجنآ زا هرک
ملع تفص ادخ
تسوا تاذ نیع و
ری پانرییغت تسا ری پانرییغت یلوا یرط هب زین یو تاذ تسا
. اردص ادرخ ملع ار
و ىرلزا ىرملع
تباث یم تسا دقتعم و دناد مه هب وا ملع
ۀ ری پانرییغت ىلزج و ىلک زا معا روما تسا
،اردصلام(
1366 ج ، 3 : 329 ر 331 )
.
م لا رد اردص هاگدید لیصفت هب رافسا باتک ىم ىسررب و لقن ار تایلزج هب ادخ ملع ىگنوگچ باب رد دوجوم ىاه
،اردصلام( دنک
1981 ج ،م 6 : 180 ر 263 و ) دعاا ساسا رب ۀ
« قیقحلا طیسب ۀ
ءایشلاا لک
» یم نییبت دنک دنوادخ ضیف أدبم هک ، ۀمه
تادورجوم
هب ،تسا لکش ْدوخ طیسب ۀمه
تسایشا . هب وا ملع دوخ تاذ هب وا ملع ،ور نیا زا ۀمه
تادوجوم هب .تسه زین
رگید ترابع مرلع ،
لحرم رد دوخ ریغ هب وا ۀ
،اردرصلام( تسا تاذ هب ملع 1981
ج ،م 6 : 270 و 271 .) سرپ شیرپ وا تاذ اری مرلع تفرص رد ررییغت
ىمن دیآ یهلا تاذ رد رییغت تجوم هک وش
.د
ناشیا ههبش یا زا ار فرط ارکنم ملع ن یهلا ىم حرطم دنک
هک هب ملاع ار دنوادخ رگا نتسشن
نآ ،مینادب ناکم نیا رد دیز هارگ
ناکم نیا زا دیز هک یم دنلب
دوش ملع ای ادخ ىااب رگا و تسا لهج و عااو فلاخ ،دشاب ىااب رگا .تسین ىااب ای تسا ىااب دشابن
و
دش دهاوخ زین تاذ رد رییغت تجوم هک تسا دنوادخ ملع رد رییغت مزلتسم ،دشاب هدرک رییغت
.
م لا ار ههبش نیا اردص نآ
ردا ىم فیخس ههبش رگا هک دناد
ىم هدننک ىمن ار نخس نیا و درم نآ رد هرچنآ و اریند زا شیاررب ترفگ
دوب رتهب تسا نوچ .
هب تباث روط هب لزا زا ادخ ملع ۀمه
ایشا ثودح و هدوب رییغت و
،اردرصلام( درادن وا ملع رد ىریثأت ایشا 1366
ج ،
3 : 329 ر 331 ).
ههبش تسا مولعم رییغت عبات هک تسا هدرک ضرف یرشب ملع دننامه ار دنوادخ ملع هدننک .
یلارحرد درنوادخ مرلع هرک
دبم دوخ هک یتایلزج هب وا ملع و تسا طیسب أ
نآ لع سپ .تسا تاذ هب ملع نیع تساه .ریغتم و دنمنامز هن و تباث و یلزا تسا یم
نینچمه ینتفگ
:تساربم رییغت عون ره زا یهلا ملع لیذ دراوم نتشاد رظن رد اب تسا
- بترم رد هک یملع نایم ندش للاا زیامت و یهلا ملع تتارم کیکفت اب ۀ
یم عااو تاذ وش
ترسا لعف تتارم رد هک یملع اب د
جک زا یرایسب یمهف
اه رد ۀلئسم ءادب ح تاذ رد رییغت مزلتسم هک یم
،ییابطابط( تسا عفر لباا دوش 1363
ج ، 2 : 246 ).
- تسا رییغت لباا ریغ دنوادخ یتاذ ملع نوچ .
رقحم مرلع نریا رد ءادرب .ترسا تریمتح و ترورض وحن هب نآ رد زیچ همه
یمن وش د.
یم عااو یلعف ملع رد هکلب ،یلمآ یداوج( تسا ناکما نآ ورملا هک دوش
1386 ج ، 2 : 102 ).
یرتاذ ملع رد ساسا نیا رب
مه و تسین یلاعت ح یارب یرییغت ۀ
.تسا مولعم یلاعت ح یارب عیااو و ثداوح
- رد دیاب دنوادخ ملع تیفیک دروم رد هک تشاد رظن
ب دنوادخ ا یروضح ملع زا
و روما هدیدپ اه تسا هاگآ مه اردصلام رظن زا.
ۀ
تاذ لولعم تادوجوم دنوادخ
تسه دن نآ هرب هرک دنترسه یرطبار یارهدوجوم عااو رد تادوجوم و تسا تلع هب طبر نیع لولعم .
هتسباو لقتسم دوجوم دنیوا لقتسم دوجو هب طاحم و دراد روضح وا دزن ناشدوجو و دنا
دنوادخ سپ . و لرعاف هرک یرتهج نامه هب
نآ هب ملاع زین تهج نامه هب تسایشا دجوم تساه
.
دروم رد یهلا ۀدارا زین
تح اب فدارتم ار نآ اردص رظن اب ینتبم رگا اردرص ررظن زا ءادب ریسفت ،مینادب ح یاضر و
یارنعم هرب
تنس یرادیاپ رب ح یاضر یم رادروخرب وا تبحم رثکادح زا تادوجوم تهج نیا ظفح اب و تسا ملاع رد اه
عواو ور نیا زا .دنوش
طیارش رد هک تسا نآ ینعم هب ندرک اعد ماگنه هب ءادب ماجنا رد یلاعت ح تیاضر و تبحم نیشیپ
نتفرگ و دورب یورحن هب رما
وحن رییغت رد راگدرورپ تیاضر و تبحم هدش مهارف رگید یتنس زورب یارب طیارش هک لاح ۀ
.دوب دهاوخ دادخر نیاربانب
ررییغت هچنآ
یم قحم نآ رد وش
تسین یهلا تاذ د
؛ هلا ننس .دنتسه ریغتم هک تسا تااولخم طیارش هکلب تاراولخم .دنتسه ریغتیلا و تباث ی
یم رارا یضتقم ننس لیذ فلتخم طیارش تسح .دنریگ
2 . رمورب رظن زا یهلا تاذ رد رییغت زاوج
نیا رد رمورب رظن هکنیا هب هجوت اب هلئسم
تم أ تسا هدوشگ تایهلا یرکف ینابم زا رث
، نییبت زا شیپ ۀلئسم
یرهلا تاذ ررییغت ناکما
یو یقلت و ناشیا رظن زا یررصتخم تاحیرضوت ،هدوشگ تایهلا یتفرعم ینابم اب ییانشآ تهج هب ،دنوادخ تاذ زا
ۀراربرد ترتاکم
.داد میهاوخ یتایهلا یتفرعم
2 . 1 . هدوشگ تایهلا یتفرعم ینابم
نیمز رد ۀ نآ زا یکی هدوشگ تایهلا هک دراد دوجو درکیور عون راهچ یروابادخ ای یتایهلا ثحابم یبلاطوبا( تساه
و یدزی ناراکمه ،
1396 : 10 ).
ترابع یروابادخ مسا راهچ نیا ا
:زا دن
1 . ادخ هرب ار ملارع دعب و هدروآرد تکرح هب ار ملاع هتش گ رد هک دراد دوجو ییادخ هب داقتعا درکیور نیا رد :یروابراداد یرواب
ًافرص هک تسا یلاعتم یدوجوم ساسا نیا رب دنوادخ .تسا هدرک اهر دوخ لاح ترسا نارهج لارخ
ررگید نارهج رلخ زا درعب و
.درادن نآ اب یطابترا 2 . ادخ :کیسلاک یرواب مادا و اقب رد مه تقلخ رد مه ناهج درکیور نیا رد
ۀ طاربترا هاگدید نیا رد .دراد زاین دنوادخ هب تایح
کی ناهج اب ادخ کی و هیوس
صخش یدوجوم ادخ .تسا هبناج هلخادم ناهج رد دهاوخب هک روج ره هک تسا راو
یم .دنک دارا ۀ ادخ
کی و یرها درکیور نیا رد ناهج رد روهقم ناهج و تسا هفرط
یهلا ۀدارا تسا
(
Roado, 2007: 301
).
3 . ادخ هاگدید زا هتفرگرب هک درکیور نیا :یشیوپ یرواب تسا نوشتراه زلراچ یتایهلا تایرظن و دهتیاو ثرون درفلآ یفسلف یاه
تأ هب ار ندش نیا و دراد ندش رب دیک مه
ۀ یم یرست دنوادخ یتح تایعااو هرب ندرش نیا رد و تسا ندش لاح رد مه دنوادخ .دهد
دراد زاین ناهج (
Gardoski, 2011: 5
).
تسا تباث ادخ یارب یتنس یروابادخ رد هک ادخ تافص زا یرایسب ر
لارعفنا دننام ،یری رپان
ترورض ،یری پانرییغت
، تیدمرس ر
،نیولآ( تسا توافتم درکیور نیا رد 1381
: 173 ).
4 . طبار یتایهلا درکیور نیا رد :هدوشگ یروابادخ ۀ
هطبار ناهج و ادخ یا
کی اب ناهج و ادخ .تسا هیوسود لماعت لاح رد رگید
.دنتسه ایوپ ود ره و ،نیاربانب
یم ریثأت تااولخم رب هک تسین ادخ طقف ریثأت دنوادخ رب زین ناهج هکلب درا گ
تسا را گ (
Pinnock,
2001: 15
؛ و یجابید ناراکمه
، 1398 : 90 و 91 ) . دارا و تساوخ هب دنوادخ درکیور نیا رد ۀ
نآ رد هرک تسا هدیرفآ ار یناهج دوخ
ناسنا یتایهلا درکیور نیا .دنراد رایتخا و لمع یدازآ اه
، مان هدوشگ هک تسا هدش یرا گ
، یم ظاحل یگدوشگ یارب ار انعم ود درنک
یدمحا(
،هداز 1394 : 5 ):
وشگ● دنوادخ یگد (
Open view of God
) دنوادخ تافص زا یخرب نآ ساسا رب هک ر
لاعفنا ،رییغت دننام شع ،یری پ
یزرو
، و
...
ر ت یلک روط هب أ
یم ریسفت ناهج زا دنوادخ تارث وش
.د
هدنیآ یگدوشگ● (
Open view of future
) شیپزا نیعت و تیعطا هنوگ ره یفن نآ ساسا رب هک نییعت
ر یارب هدش دادرخ
یاره
یم تروص ناهج دری پ
(
Pinnock, 2001: 104
).
م ؤ هفل هب هدوشگ تایهلا یلصا یاه هرب ادرخ یرلک تریانع ،تااولخم هب ادخ تبحم و شع :تسا راوتسا نکر راهچ رب راصتخا
کسیر ،یلزج هن تااولخم ناسنا لطم رایتخا و هدارا ،ادخ یری پ
،رمورب( اه 1392
: 137 ر 145 ).
2 . 2 . یقلت دنوادخ زا رمورب
طبار وا یتایهلا درکیور رد .تسا هدوشگ تایهلا هب للاا رمورب دش نایب ۀ
هرطبار ناهج و ادخ یا
ارب نارهج و ادرخ ؛ترسا هیورسود
کی لماعت لاح رد رگید ا
ایوپ ود ره و دن دنتسه
یرم ریثأرت تااولخم رب هک تسین ادخ طقف . درا رگ
، درنوادخ ررب زرین نارهج هرکلب
ریثأت تسا را گ (
Pinnock, 2001: 15
).
ترسا رارتخم و صخشتم دنوادخ یو داقتعا هب (
Brummer, 1992: 3
).
صخرشتم یادرخ
ناسنا(
صخش ثیح زا رمورب )راو روحم
تهابش ندوب یم ادیپ زین ناسنا اب ییاه
و دنک یرم هیبش ناسنا هب تافص زا یلیخ رد ورش
و د
اجنآ زا ،درادن اتسیا یتقیقح وا صخشتم یادخ هک ۀمه
یهلا نیشیپ تافص
،ار شیپ یوحن هب هک شیپ ای یهاگآ
یاررب ادرخ یرلعف
ار یتسه و ناسنا یم مار
دنز
، یم در یم شاع هک تسا ییادخ رمورب یادخ .دنک لرباقم فرط هب هک تسا تهج نیمه هب و دوش
طبار ۀ یم صخشت یصخشانیب یم ضیوفت ار رایتخا و تیلوئسم ناسنا هب و دشخب
نک اقشاع یتسود .د هتسباو دنوادخ و ناسنا نیب هن
طبار نیفرط هب ۀ
دنتسه لباقم فرط دنمزاین هطبار نیا فرط ود ره رمورب رظن زا .تسا یصخشانیب نورچ .
ود رره هرطبار نریا رد
ود بررقت تریاهن رد هرک ترسا یصخشانیب نافرع هب للاا رمورب هک تسا ساسا نیمه رب .دنراد رارا لقتسم یهاگیاج رد فرط طبار فرط ۀ
ع و تسا ظوفحم نیفرط للاقتسا هناقشا یمن خر مات لوصو و لماک قابطنا
دهد
؛ رب یداحتا نافرع فلاخ
، یتسود هک
.تسا قوشعم رد ندش وحم یعون هب رجنم هناقشاع
،نیاربانب ترسا ری پانرییغت و اتسیا ییادخ یداحتا نافرع یادخ
؛ یلارحرد هرک
رییغت یصخشانیب نافرع یادخ بار زا رثأتم و ری پ
ط ۀ تسا ناسنا اب هناقشاع ،رمورب(
1392 : 170 ر 180
؛ ررمورب ، 1397 : 15 ر 85 ).
رییغت تاهج یخرب رد دنوادخ هک درادن یلاکشا یه رمورب رظن زا رییغت تاهج یخرب رد و ری پ
و ترسا صخرش نورچ .درشاب ری پان
یم و راتخم خساپ دناوت
شنک هب یعااو یاه دب نکمم یاهدادیور و یناسنا یاه
.ده نیاربانب یم هرب ادرخ ررمورب ررظن رد تفگ ناوت
صخش ییانعم رییغت راو
،رمورب( تسا ری پان 1392
: 97 ر 99 ).
صخش یادخ یش لباقم رد راو
ء راو یرم رارا یرش یادرخ .درریگ ء
راو
رد هک تسا هزنم نانچ .درادن ناگدنب هب یفطل و تیانع ا
یمن تافص تلا دجنگ
. نارسنا اب طابترا هک تسا یلاعتم نانچ و اره
درادرن
( و یربهر ناراکمه
، 1398 : 252 ).
نانچ ساسا نیا رب ظحلام هک
ه دش هبنج زا ررمورب یرقلت رد نارسنا هرب درنوادخ یهیبشت یاه
یم رظن هب و تسا گنررپ رایسب دنوادخ ناسنا و هیبشت زا دح نیا دسر
هیزنت قلاطا و دیحوت تقیقح اب یرادنپ یرهلا یلاع تافص ی
ت هیزنت نیع رد هیبشت هب یملاسا گنهرف رد تسا تهج نیمه هب و دشاب راگزاسان وا تاذ ولع و أ
.تسا هدش دیک
2 . 3 . ادخ تاذ ندوب ریذپرییغت
.تسا زیاج دنوادخ تاذ رد رییغت رمورب رظن رد نوچ
یکی .تسا دنوادخ تاذ رد رییغت ورگ رد اعد و ادخ اب طابترا یرادانعم ماساا زا
دنوادخ زا ار دوخ تساوخرد ناسنا نآ نمض هک تسا تجاح یاعد رمورب رظن زا اعد یم
نریا مزلترسم تجاح یاعد شری پ .دبلط
یمن اعد ناسنا رگا هک تسا یمن ماجنا دنوادخ ار روما زا یخرب درک
تاذ رد فاطعنا و رییغت مزلتسم تجاح یاعد رمورب رظن رد .داد
رمورب .تسا یلاعت ح نیا لیلحت یارب
ۀلئسم یم هراشا سانیوکآ ساموت خساپ هب ادتبا یتایهلا مهم نترسناد یلزا اب هک دنک
ۀدارا
یهلا ری پانرییغت ار نآ یم
دناد یمن نآ عنام ار نیا و دارا جیاتن و راثآ هک دناد
ۀ نیرب سانیوکآ .دشابن ری پانرییغت مه وا یرهلا ۀدارا
و
م و تسا للاا زیامت یهلا لامعا ی
دارا دیوگ ۀ دارا جیاتن و راثآ هک تسین نآ زا عنام نیا و تسا ری پانرییغت و یدمرس ادخ ۀ
رد مه وا
.دشاب رییغت ضرعم یرمن رارا رمورب تیاضر و دنسپ دروم نییبت نیا تسا صخشم
درریگ نورچ . یهاگدرید مزلترسم لریلحت نریا
هنایارگربج ۀرابرد
دادیور نآ ساسا رب و تسا ناهج دنمنامز یاه
بانتجا دنری پان نوچ . دارا ۀ نآ ح ری پانرییغت هدررک ردرقم ار اره
یب و ییارگربج مزلتسم ار وا رظن سانیوکآ رظن یسررب و لیلحت اب رمورب .تسا یم تجاح یاعد ندش انعم
دناد نوچ . نآ ساسا رب
بانتجا ناهج یاهدادیور یمن رگید و دش دنهاوخ ری پان
راررا نارسنا یارضاقت رلعتم درنناوت نآ خنرس زا ادرخ نیرنچمه .درنریگب
تیشم رگا .درک ییاضاقت وا زا رادانعم وحن هب ناوتب هک دش دهاوخن یتادوجوم یاه
هرب وا درشاب ترباث و ری رپانرییغت لزا زا دنوادخ
تساوخرد و ساسحا یمن ام یاه
ًاساسا .دهد ناشن یشنکاو دناوت هطبار ادخ نیا اب
انیب یا رب .دش دهاوخن رارارب یصخش زا سرپ رمو
هیرظن هب سانیوکا رظن یسررب و لیلحت یا
یم لسوتم هب روهشم هک دوش
« یجیربمک رایعم
» رد و تسا ریرسفت یاررب یرهار ددص
تسا هدش هدیمان یجیربمک رایعم نیا .تسا دنوادخ یری پانرییغت
؛ یم تفای جیربمک تمظع نارود نافوسلیف نایم نوچ ررب .دورش
ومحم رگا یجیربمک رایعم ساسا یم نامز کی رد هک ار یل
ًاتقیقح ناوت ًارتقیقح ناوتن یدعب نامز رد داد تبسن دوجوم کی هب
هرب
ًلاثم .تسا هدرک رییغت دوجوم نآ تروص نیا رد داد تبسن دوجوم نامه ادرف هن و مینک فیصوت یبآ ار نامسآ زورما میناوتب ام رگا
،
د ود هب ار تارییغت رایعم نیا .تسا هدرک رییغت نامسآ تس
ۀ یرم زیارمتم یرجیربمک و یعااو لرباقم رد یرجیربمک یارهرییغت .درنک
ددرع تفگ دیاب دشابن صخش نلاف نادنزرف رامش فرعم رگید جنپ ددع یتاو هکنیا لثم .دنتسه یعااو یاهرییغت 5
هدررک ررییغت
یم هلارا ار یرایعم یجیربمک یاهرییغت یارب تیمسا زا لقن هب رمورب .تسا رک ترسا نریا نآ و دهد
درورم رد یرجیربمک ررییغت ه
لومحم یم ساسا نیا رب .تسا یعااو ریغ یفاضا یاه خر هفارضا فررط رد یرعااو ررییغت و ترسا ری رپانرییغت دنوادخ تفگ ناوت
یم تیزم یاراد ار هاگدید نیا رمورب .تسا هدش طبترم نآ اب دنوادخ هک دهد اه
یم یبیاعم لاح نیع رد و نریا تریزم ناشیا .دناد
ر هاگدید یم نآ ا یم رایعم نیا ساسا رب هک دناد دررک فریرعت ار درنوادخ یری رپانرییغت ناوت
؛ هرک ارنعم نیدرب
« فرلا
» ظارحل هرب
لومحم یمن یقیقح یاه و دنک رییغت دناوت
« ب
» لومحم ظاحل هب یم یفاضا یاه
سارسا نیا رب .دنک رییغت دناوت
، رد یرعااو ررییغت
هفاضا فرط یا
یم خر نآ اب دنوادخ هک دهد و عارضوا رد ررییغت ثرعاب ارعد و شیاین تیترت نیدب .دنوادخ رد هن تسا هدش طبترم
ناسنا لاوحا یم اه
تیزم زا رگید یکی .دنوادخ ری پانرییغت تیشم رد رییغت هن دوش یاه
هریجوت زا رریغ ررمورب ررظن زا ریرسفت نریا
یری پانرییغت ریسفت نیع رد هاگدید نیا هک تسا نیا دنوادخ یری پانرییغت ترسین یریارگربج مزلترسم دنوادخ
نیاربارنب . تاررییغت
یم مه و دنراد هیوسود ناکما مه تارییغت نیا و تسا نکمم ناهج رد یعااو میمصت زا دنناوت
نادازآ یاه ۀ
ناسنا رشن اره ئ .درنبای ت
یمن یفاک رابتعا یاراد ار نآ هاگدید نیا دقن ماقم رد رمورب دناد
نوچ . لومحم نیب هاگدید نیا تسخن ضرف رد ریغ و یفاضا یاه
کیکفت یفاضا للاا
لومحم نیا نیب کیکفت رمورب رظن زا .تسا هدش
ًابلاغ ار ناسنا هک تسا یراوشد راک اه یرم هابتشا هب
.دزادرنا
نآ صیخشت یگنوگچ و تافاضا لصا هاگدید نیا دقن ماقم رد رمورب س ریز ار اه
ؤ یم لا ا ددصرد و درب نآ ات تسا نی
رریاد زا ار اه ۀ
تسا نیا لابند هب ناشیا .دنک جراخ ضارعا و رهاوج هک
ریسفت ار تافاضا یروط دنک
هفاضا نیفرط زا یکی ضارعا ییوگ هک درنا
مورب( تسا یعااو ریغ و یعااو یاهرییغت نیب زیامت تیفیک هاگدید نیا شری پ رد رمورب دیدرت نیلوا ساسا نیا رب .هفاضا درف هن ،ر
1392 : 90 ر 100 ) . یم رظن هب یم رهوج هن ار تافاضا رمورب دسر
یفرسلف ینارث تلاوقعم عااو رد .ضرع هن و دناد هرک دنترسه یا
هبام دنچره دنراد ازا
، ،رمورب( دنرادن عازتنا أشنم 1392
: 329 ).
ساسا رب مود دیدرت
، شیپ رب ینتبم هک ترسا هاگدید نیا مود ضرف
،
رییغت هک یدراوم رد یم خر یفاضا یلومحم رد
ًاعااو هفاضا فرط ود زا یکی طقف دهد یم رییغت
ًافررص ررگید فرط و دنک یررییغت
نیا رمورب .دراد یجیربمک هلئسم
س ریز ار ؤ یم لا یم نایب و درب ررب هدرننکاعد تیعرضو ینورگرگد ررب هولاع اعد و شیاین هک دنک
دارا و تساوخ ۀ
یم یعااو یریثأت مه دنوادخ ا .درا گ
یه دنوادخ رب و دشاب هتشاد یعااو ریثأت یعاد درف دوخ رب طقف ندرک اعد رگ
نانچ .تشاد دهاوخن ییانعم هنادنمتجاح یاعد رگید درا گن یریثأت نایب زین باس هک
ش یتاریهلا للاسم رد رمورب یرکفت یاضف د
ا نکمم زین دنوادخ رد رییغت نآ ساسا رب هک تسا هدوشگ تایهلا ینابم ساسا رب .تس
نیاربانب رمه رمورب ۀ
ترورص یاره شیارین
هب تجاح و اهاضاقت صوصخ یبلط
اه طبار رب ار ۀ یم را گرثا رگشیاین و دنوادخ نیب و وا دورخ رب هولاع ناسنا یاعد ریثأت سپ .دناد
یم زین دنوادخ لماش وا تیعضو رییغت وش
یم لوبا لباا و رادانعم ینامز ار تجاح یاعد رمورب تیاهن رد .د نارکما زا رریغ هرک دناد
یوسود ۀ دادیور اه صخشم یلعاف دنوادخ هک تفرگ ضورفم مه ار نیا دیاب دننک اعد هنادازآ دنناوتب هک )یعاد( صخشم نلاعاف و
یم هک تسا نادازآ لامعا و نکمم یاهدادیور هب دناوت
ۀ ناسنا خساپ اه یاه مادا رد رمورب .دهدب یعااو ۀ
یرظن لیلحت ۀ
تهج هب دوخ
عفر هبش ۀ نیا رد ردقم هلئسم
یم رد لارعفنا و رییغت هک تسین انعم نیا هب تجاح یاعد شری پ تشاد هجوت دیاب هتبلا دیوگ ۀرمه
ارفو ،تربحم ،تریریخ درننام تارهج یرخرب زا درنوادخ هک تشاد هجوت دیاب .میزاس دراو دنوادخ رد ار تاهج
، شتلاارمک ریارس و
ی پرییغت تاهج یخرب زا و تسا ری پانرییغت تسا ر
. مزلا نوچ ۀ
.ترسا تارهج یرخرب لرباقم رد یری رپرییغت دنوادخ ندوب صخش
نانچ ک صخرش یادرخ یقلت لباقم رد هک تسا هدوشگ تایهلا یرکف ینابم هلمج زا دنوادخ ندوب صخش هب داقتعا دش نایب ه راو
یش یادخ ء
صخش یادخ زا روصت .تسا راو
ا طابترا رد ناگدنب اب هک تسا ییادخ روصت راو نآ اب تبسن و تس
فرطل و تریانع اره
یلاحرد .دراد یش یادخ روصت هک
ء راو یرمن ناگدرنب نهذ رد یتح هک تسا هزنم نانچ درجنگ
و یرربهر(
نارارکمه ،
1398 : 254 ) .
،نیاربانب شنکاو و نکمم یاهدادیور هب هک تهج نیا زا دنوادخ یاه
یعااو خساپ یناسنا یم
تافص تهج زا و تسا ری پرییغت دهد
ریخ رییغت ش رییغت هب داقتعا رمورب رظن زا .تسا ری پان رییغت رانک رد دنوادخ یری پ
یری پان
ًلاصا هک تسا شا ترجاح و ارعد ثرحب
بلط ی یم انعم ار ند رییغت هب رواب ؛دشخب
مهم وا یافو رد دنوادخ یری پان نیرت
تجاح رد دامتعا یارب لیلد هرب روارب و ترسا یهاورخ
شنک ربارب رد یری پرییغت ،رمورب( یناسنا یاه
1392 : 99 ر 100
؛ ،رمورب 1397 : 102 ).
1 یلاعت ح تاذ رد رییغت ناکما مدع ای ناکما ۀلئسم رد رمورب و اردصلام رظن یسررب و دقن .
