* Corresponding Author:
Ali Asadi, PhD
Address: Department of Agricultural Management and Development, Faculty of Agriculture, University of Tehran, Tehran, Iran.
Tel: +98 (26) 32206824 E-mail: [email protected]
Climate change over the last century has led to significant changes in human life, challenging human livelihood by increasing production costs, risk and uncertainty. Among different communities, rural com- munities are highly sensitive to climate change due to their dependence on agriculture and consequently climate. This research is a survey research that was conducted to investigate the vulnerability of rural households to climate change. For this purpose, a sample of 212 households was selected from about 134,000 rural households in Kermanshah province. The data collection tool was a questionnaire. To de- termine the degree of vulnerability, the household livelihood vulnerability index to climate change (LVI) was used. The results show that in all counties, rural households’ livelihood is highly sensitive to climate change. The highest sensitivity to climate change was observed in Javanrood (0.448), and the lowest was observed in Kangavar (0.4). Among the main components of the LVI index, the Livelihood strategy with a value of 0.565 has the highest sensitivity to climate change, and social networks and socio-demographic index with a value of 0.557 and 0.465, respectively, are in the next ranks. According to the results, the best ways to reduce livelihood sensitivity are to diversify income sources and reduce household depen- dence on agriculture through the development of non-agricultural job opportunities, expand support services such as insurance by providing various incentives including tax exemptions to insurers and in- crease household capacity to meet their basic needs by promoting the savings culture and providing support packages to increase their resilience to climate changes.
A B S T R A C T
Key words:
Climate change, Livelihood of rural households, Liveli- hood vulnerability, LVI index, Kerman- shah province
Received: 11 June 2021 Accepted: 10 Aug. 2021
Extended Abstract 1. Introduction
ural livelihoods are severely affected by climate due to their high dependence
on agriculture. Since rural communities are dependent on climatic conditions, any disruption in the natural cycle of the ecosystem can have irreparable consequences for them. Human-induced environmental degradation and climate change have made human livelihood more vul-
R
Citation: Asadi, A., Barati, A. A., Ahmadi, H., & Gholabifar, J. (2022). [Investigating the Vulnerability of Rural Households’
Livelihood to Climate Change in Kermanshah Province (Persian)]. Journal of Rural Research, 13(2), 210-225, http://dx.doi.
org/ 10.22059/jrur.2021.325393.1644
: : http://dx.doi.org/ 10.22059/jrur.2021.325393.1644
Use your device to scan and read the article online
Copyright © 2022, Journal of Rural Research. This is an open-access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-noncommer- cial 4.0 International License which permits copy and redistribute the material just in noncommercial usages, provided the original work is properly cited.
Research Paper
Investigating the Vulnerability of Rural Households’ Livelihood to Climate Change in Ker- manshah Province
1. Professor, Department of Agricultural Management and Development, Faculty of Agriculture, University of Tehran, Tehran, Iran.
2. Assistant Professor, Department of Agricultural Management and Development, Faculty of Agriculture, University of Tehran, Tehran, Iran.
3. MSc., Department of Agricultural Management and Development, Faculty of Agriculture, University of Tehran, Tehran, Iran.
*Ali Asadi1, Ali Akbar Barati2, Hosna Ahmadi3, Jassem Gholabifar3
Summer 2022. Vol 13. Num 2
nerable to natural disasters in recent decades (Simpson et al., 2016;Guha-Sapir, et al., 2012; Cutter et al., 2015;Field, 2012;Tuanmu et al., 2011). Climate change is now proven to be one of the most important and complex concerns of the present and future centuries (Hanley & Owen, 2004;
McCarthy et al., 2001). Climate change is unquestionable.
Most studies in Iran show a decrease in rainfall, increase in average temperature, increase in average maximum temperature, increase in average minimum temperature, increase in a number of hot days and nights, and water resources depletion (Sarabian & Khodarahmi, 2010). Cli- mate change reduces the capacity of rural households to cope with the risks associated with climate change. Low levels of human and physical capital, inadequate access to assets, poor organizational structures, inefficient social capital, and exposure to uncertainty in the physical and economic environment can reduce the adaptive capac- ity of rural households and increase their vulnerability to the effects of climate change (Karimi et al., 2018), and because rural households are often poor, they are vulner- able to natural disasters and climate change (Masozera et al., 2007). Reducing crop production and irrigation water resources, on the other hand, reduces job opportunities.
In fact, climate change is one of the most important chal- lenges for agriculture and rural livelihoods for billions of poor people in the world (Ateeq-Ur-Rehman, et al., 2018;
Barati et al., 2021a, 2021b). Climate change leads to deeper vulnerabilities and jeopardizes the interests of farmers, and the prospect of sustainable development (Adger et al., 2007). Therefore, the purpose of this study is assess- ing the vulnerability of rural households in Kermanshah province to climate change. It will help policy-makers to manage the vulnerability of rural households in this area by identifying sub-areas that are more vulnerable to cli- mate change.
2. Methodology
To assess the level of rural households’ vulnerability and their sensitivity to climate change, the livelihood vulner- ability index (LVI) which was suggested by Hahn et al.
(2009) was used. The data collection method was face- to-face interview. The study population included all ru- ral households in Kermanshah province (478 thousand households). The sample size was 384 households. For sampling, two-stage stratified sampling method was used.
3. Results
According to the study results, the LVI index value for this province was 0.42. It means the sensitivity of rural households in Kermanshah province to climate change is very high. The highest and lowest vulnerabilities in the main criteria are related to livelihood strategy (0.565) and access to water (0.276), respectively. The LVI index and its main components in each of the Kermanshah counties showed that Javanrood has the highest LVI index (0.448) and Kangavar has the lowest (0.4). A survey of livelihood status and dominant livelihood strategy in Kermanshah province showed that the predominant livelihood strat- egy of rural households in this province is primarily ag- riculture (51.9%) and then livestock (20.8%). Consider- ing the dependence of agriculture and animal husbandry activities on climatic conditions and natural resources on the one hand and the instability of climatic conditions, on the other hand, it can be concluded that the livelihood of most rural households in this province is dependent on climatic conditions and changes. As a result, it must be extremely sensitive to climate change. Calculation of LVI in this study proved this point. Under the current living conditions, all rural households in this province are highly sensitive to climate change.
4. Discussion
Climate change significantly affects the livelihoods of households and the socio-economic status of people around the world (Cradock-Henry, 2009). Arnell et al. (2019) in their research examined different scenarios of climate change and their impact on the socio-economic structure of people in the European region. Due to the dependence of people's livelihood on agriculture, climate change has a significant impact on the livelihood of Iranian house- holds and its impact will be more severe in the future (Ali Vafaei et al., 2016). Results of the present study indicate two key issues in Kermanshah. First, the income of the households in this province depends on agricultural ac- tivities. This increases the sensitivity of people's incomes to climate change. Second, the communities of this region have very strong social relations that will be more sensi- tive to climate change. Because most of these relation- ships are based on mutual assistance, and as a result of climate change, its impacts will be more reflected. The impact of climate change on agricultural activities has been proven in various studies (Karimi et al., 2018;Sen et al., 2020;Zarafshani et al., 2020;Keshavarz et al., 2017). For example, Keshavarz et al. (2017) in the study of Fars prov- ince showed that different areas are different in terms of their dependence on climate change.
5. Conclusion
In general, the present study indicated that the livelihood of rural households in Kermanshah province in most cri- teria is highly sensitive to climate change and this sensitiv- ity is evident in all counties of the province. Meanwhile, Kermanshah province has a very low capacity in terms of ability to adapt to climate change in all sub-indicators.
Considering the dependence of rural households' liveli- hood on climate, the most important strategy that can be presented in reducing the sensitivity of rural households to climate change are a) Providing support and education- al services to rural households with the aim of increasing the diversity of income sources and reducing the role of agriculture in household livelihood strategies; b) Devel- oping support services and promoting the expansion of these services, such as the expansion of insurance for products and assets of rural households, with the aim of reducing their risk and vulnerability to climate change;
c) Promoting savings culture by holding various training courses, including financial management courses, which improve the ability of rural households to cope with cli- mate change; d) Agricultural mechanization that can re- duce the sensitivity of agriculture to climate change to an acceptable level by reducing interdependence to perform certain activities.
Acknowledgments
This research did not receive any specific grant from funding agencies in the public, commercial, or not-for- profit sectors.
Conflict of Interest
The authors declared no conflicts of interest
2 هرامش .13 هرود . 1401 ناتسبات
:لوئسم هدنسیون * یدسا یلع رتکد .یزرواشک هعسوت و تیریدم هورگ ،یزرواشک هدکشناد ،نارهت هاگشناد ،نارهت :یناشن +98 )26( 32206824 :نفلت [email protected] :یکینورتکلا تسپ مدع و کسیر و دیلوت یاه هنیزه شیازفا اب ار وا تشیعم ،هدش ناسنا یگدنز رد هجوت لباق تارییغت هب رجنم ریخا نرق یط میلقا رییغت
رتریذپ بیسآ ،میلقا هجیتنرد و یزرواشک هب اه نآ تشیعم یگتسباو لیلد هب نایئاتسور ،نیب نیارد .تسا هدرک هجاوم شلاچ اب تیمتح رییغت هب تبسن هاشنامرک ناتسا ییاتسور یاهراوناخ یریذپ بیسآ یسررب فده اب تسا یشیامیپ قیقحت یعون هک شهوژپ نیا .دنتسه ،دندش باختنا هاشنامرک ناتسا ییاتسور راوناخ رازه 134 دودح نیب زا هک راوناخ 212 لماش یا هنومن زا روظنم نیدب .دش ماجنا میلقا رییغت هب تبسن راوناخ تشیعم یریذپ بیسآ صخاش زا یریذپ بیسآ نازیم نییعت یارب .دوب همان شسرپ اه هداد یروآدرگ رازبا .دش هدافتسا تارییغت هب تبسن تدش هب اه ناتسرهش یمامت ییاتسور یاهراوناخ تشیعم هک داد ناشن قیقحت نیا یاه هتفای .دش هدافتسا )LVI( میلقا یاه هفلؤم نایم زا .دوب )0/4( رواگنک ناتسرهش رد نآ نیرتمک و )0/448( دورناوج ناتسرهش رد نآ نازیم نیرتشیب .تسا ریذپ بیسآ میلقا و یعامتجا یاه هکبش بیترت هب نآزا سپ .تشاد میلقا تارییغت هب ار تیساسح نیرتشیب ،)0/565( یتشیعم یژتارتسا عون ،LVI یلصا شهاک یاهراکهار نیرتهب ،جیاتن ساسا رب .دندوب یدعب یاه هبتر رد 0/465 و 0/557 ریداقم اب یتخانش تیعمج - یعامتجا یاه یگژیو هعسوت قیرط زا یزرواشک هب اهراوناخ تشیعم یگتسباو شهاک و یدمآرد عبانم ندومن عونتم :زا دنا ترابع تشیعم تیساسح نازیم نارازگ همیب هب یتایلام تیفاعم ریظن فلتخم یاه قوشم هئارا اب همیب ریظن یتیامح تامدخ شرتسگ ،یزرواشکریغ یلغش یاه تصرف ناوت شیازفا روظنم هب یتیامح یاه هتسب هئارا و زادنا سپ گنهرف جیورت اب دوخ یساسا یاهزاین نیمأت رد اهراوناخ یدنمناوت شیازفا و .میلقا تارییغت هب تبسن اه نآ یروآ بات
:اه هژاودیلک
تشیعم ،میلقا رییغت ،ییاتسور یاهراوناخ ،تشیعم یریذپ بیسآ ناتسا ،.LVI صخاش هاشنامرک
1400 دادرخ 21 :تفایرد خیرات 1400 دادرم 19 :شریذپ خیرات
همدقم تدش هب یزرواشک هب دایز یگتسباو لیلد هب نایئاتسور تشیعم هب هتسباو ییاتسور نامدرم یگدنز .دراد رارق میلقا ریثأت تحت یعیبط هخرچ رد للاتخا هنوگره زورب و تسا ییاوه و بآ طیارش ماع روط هب اتسور رب یریذپان ناربج یاهدمایپ دناوت یم متسیسوکا تسد هب تسیز طیحم بیرخت .دراذگب صاخ روط هب نازرواشک و یاه ههد رد ناسنا ات دنا هدش بجوم یمیلقا تارییغت و ناسنا
(Simpson دریگ رارق یعیبط یایلاب ضرعم رد شیپزا شیب ریخا
et al., 2016;Guha-Sapir et al., 2012;Cutter et al., 2015;Field,
رد میلقا هک تسا هدش تباث نونکا .2012;Tuanmu et al., 2011)
نیرت هدیچیپ و نیرت مهم زا یکی میلقا رییغت و تسا رییغت لاح
(Hanley & Owen, 2004; تسا هدنیآ و رضاح نرق یاه ینارگن نیب تئیه یبایزرا شرازگ نیمجنپ ساسا رب .McCarthy, 2001)
N2O، CH4، لماش( یا هناخلگ یاهزاگ زکرمت ،میلقا رییغت یتلود هدیسر هتشذگ لاس رازه 800 رد یا هقباس یب حطس هب )CO2 بجوم یا هناخلگ یاهزاگ حطس شیازفا .(IPCC, 2013) تسا تابجوم دوخ هبون هب رما نیا و هدش نیمز هرک رتشیب ندش رت مرگ ،لاثم ناونع هب .(Vijaya et al., 2012) دزاس یم مهارف ار میلقا رییغت شیازفا .دش دهاوخ رت کشخ و رت مرگ هدنیآ رد هنایمرواخ هقطنم نیا رد یدیدش یاه یلاسکشخ هب رجنم یگدنراب شهاک و امد ناشن میلقا رییغت دروآرب یاه لدم نینچمه .دش دهاوخ هقطنم رد رتم یلیم 40 زا شیب هنایمرواخ هقطنم رد شراب هک دهد یم تسا نآ زا یکاح دهاوش .(IPCC, 2013) تشاد دهاوخ شهاک لاس تسا هتفرگ رارق یمیلقا تارییغت ریثأت تحت نیمز هرک لک هک یرایسب نونکا .تسین انثتسم هدعاق نیا زا زین ناریا روشک و
.ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک هعسوت و تیریدم هورگ ،داتسا -1 .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک هعسوت و تیریدم هورگ ،رایداتسا -2 .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک هعسوت و تیریدم هورگ ،دشرا سانشراک -3
هاشنامرک ناتسا رد یمیلقا تارییغت هب تبسن ییاتسور یاهراوناخ تشیعم یریذپ بیسآ یواکاو
3رف یبلاگ مساج ،3یدمحا انسح ،2یتارب ربکا یلع ،1یدسا یلع*
و بآ دیدش یاهدادیور هب تدش هب هعسوت لاحرد یاهروشک زا هب هک ارچ ؛دنتسه ریذپ بیسآ میلقا رییغت بولطمان راثآ و ییاوه .دنتسه هتسباو یراد لگنج و یزرواشک ریظن ییاه شخب هب تدش ناریا رد یمیلقا تارییغت هنیمز رد هتفرگ تروص تاعلاطم بلغا نیگنایم شیازفا ،امد نیگنایم شیازفا ،یگدنراب شهاک رگنایب و عورش رییغت ،هنیمک یامد نیگنایم شیازفا ،هنیشیب یامد شهاک و مرگ یاه بش و اهزور دادعت شیازفا ،نادنبخی همتاخ نیا تیمها .(Sarabian & Khodarahmi, 2010) تسا بآ عبانم رد شراب نیگنایم مینادب هک ددرگ یم راکشآ رتشیب ینامز عوضوم دودح( یناهج نیگنایم موس کی زا رتمک )رتم یلیم 250( ناریا ناکم و نامز هب هجوتاب یگدنراب نازیم نیا .تسا )رتم یلیم 860 رتمک روشک یاه شخب رثکا هک یروط هب ،تسا دعاسمان رایسب نآ دننک یم تفایرد یگدنراب زا لصاح بآ لاس رد رتم یلیم 100 زا بجوم هلئسم نیا .(Madani et al., 2016;Barati et al., 2019)
دصرد 29/3 ،کشخ یلیخ ناریا میلقا دصرد 35/5 ات تسا هدش 10 و یا هنارتیدم دصرد 5 ،کشخ همین دصرد 20/2 ،کشخ ،رگید ترابع هب .(Amiri & Eslamian, 2010) دشاب بوطرم دصرد اب ،هدوب کشخ میلقا یاراد ناریا نیمزرس زا دصرد 85 دودح بآ عبانم هب یگتسباو ،نینچمه .تسا هجاوم بآ دیدش دوبمک هب مزلا .(Karimi et al., 2018) تسا دایز رایسب ناریا رد ینیمزریز ناریا روشک هک کشخ همین و کشخ یاه میلقا هک تسا حیضوت ساسح یمیلقا تارییغت هب تبسن ،دراد رارق اه نآ هورگ رد زین راثآ ناریا رد یمیلقا تارییغت عوقو .دنتسه رتریذپ بیسآ و هدوب نیا .دراد هارمه هب یزرواشک دیلوت یاه متسیس رب یا هظحلام لباق ناریا رد یزرواشک یمیلقا یاه صخاش یبایزرا هک تسا یلاح رد مامت رد ًابیرقت هناهام ترارح هجرد نیگنایم هک تسا هداد ناشن
(Koocheki et تشاد دهاوخ و هتشاد شیازفا هب ور روشک قطانم رثا رد هک تسا رطاخ نیا هب هژیو هب عوضوم نیا تیمها .al., 2003) یپ رد و دبای یم شهاک یزرواشک تلاوصحم دیلوت ،یلاسکشخ و هتفای شیازفا اه یرامیب نینچمه ،هدمآ دوجو هب هیذغتءوس نآ تارییغت راثآ رگید زا .(IPCC, 2013) دور یم نیب زا اه ماد زا یرایسب ماد تملاس و دیلوت رب اه نآ یفنم ریثأت ،یناهج شیامرگ و یمیلقا بجوم لااب یاهامد رد یکیژولویزیف یاه شنکاو شیازفا .تسا یرو هرهب تفا هب رجنم دوخ رما نیا ؛هدش تاناویح یامرگ شیازفا
(Nejash & Kula, 2016;Ali دوش یم ریش و مشپ ،تشوگ دیلوت رد ییاتسور یاهراوناخ و یزرواشک شخب یلکروط هب .et al., 2020)
زا ار ریثأت نیرتشیب ،طیحم اب میقتسم و هدرتسگ تلاماعت ببس هب رقف شرتسگ و ییاذغ تینما شهاک .دریذپ یم میلقا رییغت دنیارف شخب رد یمیلقا تارییغت زراب یاه یگژیو زا یزرواشک عماوج رد ،هصلاخ روط هب .(Barati et al., 2021a, 2021b) تسا یزرواشک دیدشت :زا تسا ترابع یزرواشک شخب رب یمیلقا تارییغت راثآ شهاک ،لااب ییایفارغج یاه ضرع ندش مرگ ،یمیلقا یاه نارحب رامش شیازفا ،یمسوم یاه ناراب شیازفا ،بآ هب یسرتسد تیلباق رییغت و (IPCC, 2013) کاخ شیاسرف شیازفا ،اه یرامیب و تافآ .(Azadi et al., 2022;Asadi et al., 2014) يضارا ششوپ و يربراک
یزرواشک تلاوصحم هدزاب شهاک ثعاب تیاهنرد راثآ نیا یمامت عماوج تفرشیپ زا یریگولج و ندش ریذپ بیسآ هجیتنرد و - یعامتجا هاگدید زا .دوش یم رادیاپ هعسوت تمس هب ییاتسور لوصحم درکلمع رب نآ تاریثأت قیرط زا میلقا تارییغت ،یداصتقا .دراذگ یم ریثأت ییاتسور یاهراوناخ تشیعم رب هعرزم دمآرد و 9000 نیب رد هدرتسگ شهوژپ کی لیلحتو هیزجت لاثم ناونع هب رد نازرواشک دمآرد هک داد ناشن ییاقیرفآ روشک 11 رد زرواشک
1سکورب هطبار نیمه رد .دبای یم شهاک یمیلقا تارییغت طیارش یداصتقا یاه نایز شیازفا ،دوخ هعلاطم رد ،)2005( ناراکمه و صوصخ هب ،یمیلقا تارییغت طیارش رد ار یگنسرگ هب لاتبا رطخ و نیا هک ارچ .دندرک ینیب شیپ ،کلام هدرخ نازرواشک تشیعم يارب هلباقم يارب تلاوصحم همیب ای يلام تارابتعا لثم ،يفاک عبانم دارفا هجیتنرد ،دنرادن رایتخا رد ار تاناسون و تارییغت نیا اب يراگزاس و
(O’Brien, دنتسه ریذپ بیسآ رایسب یمیلقا تارییغت هب تبسن راوناخ تیفرظ شهاک ثعاب نینچمه یمیلقا تارییغت .2009) .دوش یم میلقا رییغت اب طبترم تارطخ اب هلباقم یارب ییاتسور هب بسانمان یسرتسد ،یکیزیف و یناسنا هیامرس نییاپ حوطس دمآراکان یعامتجا هیامرس ،فیعض ینامزاس یاهراتخاس ،اه ییاراد و یکیزیف طیحم رد نانیمطا مدع ضرعم رد نتفرگ رارق و ار ییاتسور یاهراوناخ یراگزاس تیفرظ دناوت یم ،یداصتقا یمیلقا تارییغت تاریثأت هب ار اه نآ یریذپ بیسآ و هداد شهاک ییاتسور یاهراوناخ هکاجنآزا .(Karimi et al., 2018) دهد شیازفا تارییغت و یعیبط یایلاب اب هلباقم رد ،دنتسه فیعض بلغا شهاک .(Masozera et al., 2007) دنتسه رتریذپ بیسآ یمیلقا یاه شلاچ رگید زا ییاز لاغتشا و یرایبآ بآ عبانم ،لوصحم دیلوت اه درایلیم تشیعم و یزرواشک شخب یارب میلقا رییغت زا یشان
(Azadi et al., 2022;Ateeq-Ur-Rehman et al., تسا ناهج رد ریقف رد هکنآامک .تسین انثتسم عوضوم نیا زا زین ناریا روشک .2018) یاه شخب رب یلاسکشخ هدیدپ هدرتسگ راثآ دهاش ریخا یاه لاس ناتسا هلمجزا فلتخم قطانم و )یزرواشک هژیو هب( داصتقا فلتخم ناتسا نیمشش هاشنامرک ناتسا ،رضاح لاح رد .میتسه هاشنامرک نیا هب هدراو تراسخ نازیم .تسا یلاسکشخ تلاکشم ظاحل هب
(Sharafi & تسا هدوب لایر درایلیم 8000 رب غلاب هتشذگ رد ناتسا تراسخ ،اه شرازگ نیرخآ ساسا رب ،نینچمه .Zarafshani, 2014)
هدش ملاعا ناموت درایلیم 223 هاشنامرک ناتسا تاغاب رب هدشدراو یاه هویم و ودرگ ناتخرد هب تراسخ نیا هدمع شخب .تسا راتکه رازه 10 ،هراهب سررید یامرس رثارب .تسا هدوب راد هتسه تاغاب نایم نیا رد هک دنا هدید بیسآ هاشنامرک ناتسا تاغاب زا رد نیا .دنا هدش بیسآ راچد دصرد 100 ات دصرد 60 زا ودرگ لصاح دمآرد هب هدمع روط هب نازرواشک تشیعم هک تسا یلاح تارییغت .دراد یگتسب نآ شیازفا و یزرواشک یاهلااک دیلوت زا هعسوت هکلب ،دنک یم هجاوم رطخ اب ار مدرم تشیعم اهنت هن یمیلقا
1. Brooks
ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف
2 هرامش .13 هرود . 1401 ناتسبات
شلاچ هب زین ار ناهج رسارس رد هعسوت لاحرد یاه روشک یلم یتوافتم تاریثأت دناوت یم یمیلقا یاهوگلا رد رییغت .دزادنا یم تاریثأت زا یفلتخم عاونا اب یلاسکشخ .دشاب هتشاد تشیعم رب و یزرواشک تلاوصحم ندرب نیب زا و ریش دیلوت شهاک نوچمه ندرب نیب زا اب ،تلاوصحم یگدیسر نامز رد نیگنس یاه شراب یریذپان ناربج راثآ نایئاتسور تشیعم رب ،لوصحم هدمع شخب هب یریذپ بیسآ ،هتبلا .(Fafchamps et al., 1998) دنراذگ یم یعامتجا یاه هورگ و اه شخب ،قطانم نایم رد ییاوهو بآ تارییغت و یا هقطنم داعبا تخانش ،لیلد نیمه هب .تسا توافتم ،فلتخم نیا اب دنمفده و بسانم یراگزاس دوبهب یارب یریذپ بیسآ یلحم ،رثؤم یتیریدم تلاخادم نودب نینچمه .تسا یرورض ،تارییغت ثعاب دناوت یم یتحار هب یعیبط یایلاب زا یشان تدم هاتوک تافلت ،هجیتنرد .(Hallegatte & Dumas, 2009) دوش تدمزارد رد رقف تشیعم یریذپ بیسآ تیعضو يبایزرا رضاح هعلاطم زا فده میلقا تارییغت هب تبسن هاشنامرک ناتسا رد ییاتسور یاهراوناخ دراد رظن رد هعلاطم نیا فده نیا هب یبایتسد یاتسار رد .تسا ییاتسور یاهراوناخ تشیعم ایآ هک دهد خساپ اه شسرپ نیا هب ات رگا ؟تسا ریذپ بیسآ میلقا رییغت هب تبسن هعلاطمدروم هقطنم رد تبسن اهراوناخ نیا تشیعم یریذپ بیسآ نازیم ،تسا هنوگ نیا یریذپ بیسآ نازیم ایآ هکنیا و ؟تسا نازیم هچ میلقا رییغت هب قطانم زا کی مادک تسین رگا ؟تسا ناسکی فلتخم قطانم رد نیا هب خساپ کش نودب ؟دنتسه رتریذپ بیسآ ،نیریاس هب تبسن هک دراد ترورض تهج نآزا عوضوم نیا هب نتخادرپ و تلااؤس نکاس ییاتسور یحاون رد نانچمه هعماج دارفا زا یدایز شخب زا یهجوت لباق شخب نیمأت هفیظو نانچمه شخب نیا و دنتسه نیا تشیعم رگا اذل ،دنراد هدهع رب ار هعماج لک ییاذغ یاهزاین رطخ رد هعماج لک ییاذغ تینما ،دشاب رطخ ضرعم رد هورگ زا تیاکح ینامز یرس یاه هداد یسررب ،رگید یوس زا .دوب دهاوخ نیا هک ،دراد ریخا نایلاس و اه ههد رد میلقا تارییغت تدش شیازفا ،ییاتسور یاهراوناخ تشیعم یریذپ بیسآ دناوت یم دوخ عوضوم کش نودب .دیامن دیدشت ار رتریذپ بیسآ قطانم رد هژیو هب ییاتسور یاهراوناخ تشیعم یریذپ بیسآ حطس ندومن صخشم اب ،دنراد میلقا رییغت هب تبسن يرتشیب يریذپ بیسآ هک يقطانم و دناوت یم ،عبانم دنمشوه و دنمفده تیریدم هنیمز ندومن مهارف ياهراوناخ تشیعم یراگزاس حطس دنمفده یاقترا و دوبهب هب .دیامن یهجوت نایاش کمک هقطنم نیا رد يیاتسور عوضوم تایبدا رب یرورم ،تشیعم رب میلقا تارییغت راثآ هنیمز رد یددعتم تاعلاطم یخرب .تسا هتفرگ ماجنا ،ییاتسور یاهراوناخ تشیعم هژیو هب یاهدمایپ و راثآ هعلاطم یور رب ار دوخ زکرمت تاعلاطم نیا زا ناراکمه و يناشفارذ ،لاثم ناونع هب .دنا هداد رارق میلقا رییغت نازرواشک هاگدید زا یمیلقا تارییغت راثآ هعلاطم اب )2020(
یمیلقا تارییغت هک دندیسر هجیتن نیا هب هاشنامرک ناتسا رد هلمجزا .تسا هتشاد نازرواشک یگدنز تیعضو رب یفلتخم راثآ
شهاک ،ناوج دارفا ترجاهم هب ناوت یم راثآ نیا نیرت مهم هریخذ شهاک ،دمآرد شهاک ،یراکیب ،یزرواشک تلاوصحم یزیخلصاح شهاک ،ماد یتملاس نداتفا رطخ هب ،هفولع و بآ هورگ نیمه رد .درک هراشا یهایگ ششوپ نتفر نیب زا و کاخ هقطنم رد )2017( هنیدوپ و داژن لیعامسا شهوژپ تاعلاطم زا ،درگزیر ،یلاسکشخ بیترت هب هک داد ناشن یبونج ناسارخ ساسا رب .تسا میلقا رییغت یاهدمایپ نیرت مهم نادنبخی و بلایس یزرواشک و تشیعم رب یمیلقا تارییغت هعلاطم نیا یاه هتفای و نازرواشک شنکاو نیرت مهم و دراد میقتسم ریثأت هقطنم رد و ماو نتفرگ ،ماد شورف تارییغت نیا اب یراگزاس یارب نارادماد یزرواشک یاه هداهن زا هدافتسا و تشاک شهاک ،ناگتسب زا ضرق ناونع هب .تسا هدوب ترجاهم و دیدج یاهراکو بسک باختنا و و هنیدوپ هعلاطم هب ناوت یم تاعلاطم تسد نیازا رگید یا هنومن رب یلاسکشخ راثآ یسررب اب اه نآ .دومن هراشا )2019( ناراکمه هک دنداد ناشن هواجریم ییاتسور یاهراوناخ تشیعم و اه تیلاعف بیترت هب یلاسکشخ عوقو ،هدش هتفرگ رظن رد ریغتم 18 نایم زا شهاک ،یزرواشک تادیلوت شهاک ریغتم جنپ رب ار رثا نیرتشیب بآ عبانم شهاک ،ییاتسور ترجاهم شیازفا ،زادنا سپ و دمآرد نینچمه .تسا هتشاد هقطنم یروناج و یهایگ عونت شهاک و ،ییاتسور یاهراوناخ یتشیعم داعبا رب یلاسکشخ یلک راثآ رظنزا - یطیحم ،یداصتقا یاه تیلاعف رب ار رثا نیرتشیب هدیدپ نیا زکرمت تاعلاطم زا یرگید هورگ .تسا هتشاد یعامتجا و یکیزیف هب تبسن نازرواشک یراگزاس شیازفا رب رثؤم لماوع رب ار دوخ ناوت یم هورگ نیا رد لاثم ناونع هب .دنا هداد رارق میلقا تارییغت هراشا باهذ لپرس رد )2015( ناراکمه و يدلاخ هعلاطم هب نازرواشک یراگزاس ناوت رب راذگریثأت لماوع نیرت مهم اه نآ .دومن یاضعا تکراشم ،هبرجت ،دمآرد نازیم ار میلقا تارییغت هب تبسن دادعت ،تملاس ،نویسازیناکم حطس ،یزرواشک راک رد هداوناخ زا یدنم هرهب ،یزرواشک یاه نیمز لک نازیم ،هداوناخ یاضعا تیوضع ،راتکه رد مدنگ درکلمع ،یسانشاوه و یشزومآ تامدخ دیلوت هنیزه ،تراهم ،یتفایرد ماو غلبم ،یعامتجا یاهداهن رد رد .دنا هدومن شرازگ نیمز تیفیک و تلایصحت حطس ،راتکه رد یاهراوناخ هک دنداد ناشن )2018( يیابیز و يلازغ هنیمز نیمه و هدوب میلقا زا بسانم کرد یاراد سراف ناتسا رد ییاتسور ،دنا هتشاد رارق میلقا رییغت ضرعم رد رتشیب هک ییاه هفیاط داژن لیعامسا .دنا هدوب زین یرتلااب یریذپ شزاس تیفرظ یاراد یاهراکو بسک داجیا دوخ هعلاطم رد زین )2017( هنیدوپ و ناونع هب ار دشاب هتشاد تعیبط هب یرتمک یگتسباو هک دیدج یریذپ بیسآ شهاک و یمیلقا تارییغت اب یراگزاس دوبهب راکهار دقتعم )2009( 2ماتسگنس .دنا هدومن حرطم تشیعم دوبهب و یکیزیف یاه هیامرس نتشاد اب ییاتسور قطانم رد نازرواشک تسا ندش هجاوم ماگنه رد اه ییاراد و لاوما نیا شورف اب دنناوت یم
2. Sengestam
و دنهاکب دوخ یریذپ بیسآ نازیم زا یطیحم دعاسمان طیارش اب یفارگومد و یعامتجا تیعضو )2015( 3للاود و هاش هدیقع هب یاه یژتارتسا و وگابوت و دادینیرت رد ییاتسور یاهراوناخ رثؤم یعیبط عیاقو و یمیلقا تارییغت اب ههجاوم رد ،اه نآ یتشیعم زین تاعلاطم زا یرگید هورگ هزوح نیا تاعلاطم نایم رد .تسا تشیعم تیعضو شجنس یور رب ار دوخ زکرمت هک دنراد دوجو میلقا تارییغت هب تبسن نآ یریذپ بیسآ و ییاتسور یاهراوناخ يدمحم هنومن ناونع هب .دنا هداد رارق نآ دوبهب یاهراکهار و رارق رد ییاتسور تاعامتجا یریذپ بیسآ نازیم )2019( ناراکمه و کرهش و دنوارگ ،لکواگ یاتسور هس رد میلقا رییغت اب ییورایور ،اه نآ جیاتن ساسا رب .دندومن يسررب ار هاشنامرک ناتسا رد هتله دننام یمیلقاریغ لماوع لیلد هب هقطنم نیا رد یریذپ بیسآ یاه ییاراد و یمیلقا تارییغت هب تیساسح و ییایفارغج تیعقوم دنوارگ یاتسور ،نینچمه .تسا تخاسریز و اه هداوناخ یتشیعم )2008( 4لاواپ هعلاطم .دراد ار یطیحم یریذپ بیسآ نیرتشیب رد يو .دریگ يم رارق هورگ نیا رد هک تسا يتاعلاطم زا رگید يکی نآ یراگزاس و یریذپ بیسآ هعلاطم هب ،تشیعم یسررب اب اینازنات هعماج هک دیسر هجیتن نیا هب و تخادرپ میلقا رییغت طیارش رد یدمآرد عبانم عونت ،یزرواشک تیوقت ،تشک هعسوت اب یزرواشک لغاشم رد مادختسا ای و راک رازاب ندرک ادیپ روظنم هب ترجاهم و هب یاه دمایپ اب دوخ یراگزاس ناوت شیازفا ددصرد ،تقو هراپ زین )2008( 5کیموش .دنتسه یمیلقا تارییغت زا هدمآ دوجو هعلاطمدروم یاهراوناخ تشیعم یریذپ بیسآ حطس یبایزرا نمض ییاهراوناخ هک داد ناشن ،میلقا رییغت هب تبسن اقیرفآ بونج رد زا .دنراد یرتمک یریذپ بیسآ ،دنتشاد ییلااب یدمآرد حطس هک یراگزاس هب زاین ،نییاپ یدمآرد حطس اب ییاهراوناخ رگید یوس رد ار یراکهار یلو دنا هدرک ساسحا دوخ رد ار میلقا تارییغت اب ناراکمه و 6يدرم .دنا هدادن رارق ناشراک روتسد رد صوصخ نیا شجنس نمض شدلاگنب یبرغ لامش قطانم هعلاطم اب )2018(
دنتفرگ هجیتن ،هعلاطمدروم یاهراوناخ تشیعم یراگزاس حطس و )دمآرد دننام( یداصتقا داعبا رب ار راثآ نیرتشیب یلاسکشخ هک هعلاطمدروم یاهاتسور )تشادهب و شزومآ حطس دننام( یعامتجا زا هدافتسا زین و بآ لاقتنا یارب هلول زا هدافتسا اه نآ .تسا هتشاد نیرت مهم ناونع هب ار یا هرطق یرایبآ دننام یرایبآ نیون یاه هویش .دنداد داهنشیپ یلاسکشخ راثآ شهاک یارب اهدربهار یفلتخم تاعلاطم نونکات هک دهد یم ناشن قوف هنیشیپ رورم ییاتسور یاهراوناخ تشیعم رب میلقا رییغت راثآ یسررب هنیمز رد .تسا هتفرگ تروص یللملا نیب حطس رد هچ و روشک حطس رد هچ رییغت رثارب بلغا یلم حطس رد هدش ماجنا تاعلاطم دوجو نیااب هک رضاح هلاقم .دنا هتشاد زکرمت صاخ لوصحم کی یور میلقا
3. Shah & Dulal 4. Paavola 5. Shewmake 6. Mardy
هتشاد یعس تسا هاشنامرک ناتسا رد ینادیم شهوژپ کی لصاح یاهراوناخ تشیعم یریذپ بیسآ تیعضو ،توافتم یهاگن اب ات ارچ .دهد رارق یبایزرا دروم ار میلقا تارییغت هب تبسن ییاتسور رییغت هدیدپ اب یراگزاس ثحب هتفرگ تروص تاعلاطم رثکا رد هک یریثأت هب هجوت اب ،اذل .تسا هدش هتفرگ هدیدان یدودح ات میلقا و یعامتجا یسانش موب ،تسیز طیحم رب یمیلقا تارییغت هک و یدج هجوت دنمزاین عوضوم نیا ،دراذگ یم اهراوناخ تشیعم رت قیمع هب رجنم یمیلقا تارییغت هک ارچ ،تسا رتشیب هعلاطم دوش یم نایئاتسور عفانم نداتفا رطخ هب و یریذپ بیسآ ندش
(Adger دنک یم فیعضت یدجروط هب ار رادیاپ هعسوت زادنا مشچ و .et al., 2007)
قیقحت یسانش شور درکیور رظنزا هک .تسا یشیامیپ هعلاطم یعون ،رضاح شهوژپ رد ،فده رظنزا و هتشاد رارق یمک تاعلاطم هورگ رد ،شهوژپ رد اه هداد یروآ عمج رازبا .دریگ یم یاج یدربراک تاقیقحت هورگ نیا .دوب هتخاس ققحم و دنمراتخاس همان شسرپ کی شهوژپ نیا هب صاصتخا لوا شخب .دوب يلصا شخب تشه لماش همان شسرپ شخب تفه و تشاد وگ خساپ يمومع و يدرف ياه يگژیو نییعت هزاس تفه شجنس اب طبترم ياه هیوگ و ياهرگناشن يواح يدعب تشیعم يریذپ بیسآ صخاش يریگ هزادنا هب طوبرم يلصا هفلؤم ای زا يبیکرت اه هیوگ شجنس سایقم .دوب میلقا رییغت هب تبسن راوناخ قیقحت رازبا ییاور نییعت یارب .دندوب يبیترت و يا هلصاف ياه سایقم هزوح ناسانشراک و هاگشناد دیتاسا زا بکرم( ناصصختم لنپ زا یاه شخب ییایاپ نییعت روظنم هب .دش هدافتسا )ییاتسور هعسوت 28 لماش( نومزآ شیپ زا لصاح جیاتن زا همان شسرپ فلتخم هدش هبساحم خابنورک یافلآ بیارض هک دش هدافتسا )همان شسرپ نازیم شجنس یارب هک همان شسرپ یلصا شخب تفه ره یارب هدش یحارط میلقا رییغت ربارب رد اهراوناخ تشیعم یریذپ بیسآ بسانم ییایاپ رگناشن دوخ هلئسم نیا .دندوب 0/7 زا رتلااب ،دوب بیرض نیا ریداقم .دوب رظندم یاه هزاس شجنس رد قیقحت رازبا - یعامتجا تیعضو :زا دندوب ترابع اه هزاس نیا زا کی ره یارب تیعضو ،)0/790( تشیعم تیعضو ،)0/823( یسانش تیعمج هیذغت تیعضو ،)0/755( یعامتجا تاطابترا ،)0/825( تملاس تیساسح و )0/811( یعیبط یایلاب و بآ تیعضو ،)0/856(
یروضح هبحاصم اه هداد یروآ عمج شور .)0/785( میلقا هب لاس هام نابآ ياهتنا ات هامرویرهش زا اه هداد يروآ عمج هزاب و ییاتسور یاهراوناخ هیلک لماش هعلاطمدروم هعماج .دوب 1398 هدافتسا اب هنومن مجح .دندوب )راوناخ رازه 134( هاشنامرک ناتسا دصرد 5 لوا عون یاطخ ضرف اب و SamplePower رازفا مرن زا دروآرب راوناخ 212 دصرد 80 لقادح یرامآ ناوت هب یبایتسد و ود هدش یدنب هقبط یرادرب هنومن هویش زا ،یرادرب هنومن تهج .دش مود هلحرم رد و اهاتسور لوا هلحرم رد .دش هدافتسا یا هلحرم نیا .دندش باختنا اه نآ تیعمج بسانت هب ییاتسور یاهراوناخ
ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف
2 هرامش .13 هرود . 1401 ناتسبات
.ناتسا یاه ناتسرهش زا یباختنا هنومن و ییاتسور یاهراوناخ ،اهاتسور دادعت .1 لودج ناتسرهش اتسور دادعت
راوناخ دادعت هدش باختنا هنومن دادعت
دابآ ملاسا 200
13844 13
هواپ 95
7318 6
ثلاث 202
4796 14
دورناوج 140
5570 9
وهلااد 179
5545 12
رسناور 162
5594 11
باهذ لپرس 250
10787 17
رقنس 238
11217 16
هنحص 221
10533 15
نیریش رصق 99
1198 7
هاشنامرک 860
34634 58
رواگنک 111
6467 7
برغنلایگ 246
8920 17
نیسره 148
8125 10
ناتسا 3151
134548 212
ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1399 ،قیقحت یاه هتفای :ذخأم
ماجنا اه همان شسرپ للاقتسا شیازفا لیلد هب یرادرب هنومن هویش .)1 هرامش لودج( تفرگ تیساسح و یریذپ بیسآ حطس یبایزرا یارب شهوژپ نیا رد صخاش زا میلقا تارییغت هب ییاتسور یاهراوناخ تشیعم )2009( ناراکمه و 7ناه طسوت هک )LVI( تشیعم یریذپ بیسآ صخاش نیا زا هدافتسا لیلد .دش هدافتسا ،تسا هدش داهنشیپ تشیعم یریذپ بیسآ نازیم دناوت یم مه صخاش نیا هک دوب نیا صخاش نیا رد هکنآ مه و دجنسب ار میلقا رییغت هب تبسن راوناخ هاگن توافت نیا و تسا هدش هاگن فلتخم داعبا زا تشیعم هب ات دیامن کمک نازیر همانرب و ناراذگ تسایس هب دناوت یم تیاهنرد دنزادرپب تشیعم زا یداعبا هب رت هنادنمشوه و رتدنمفده دنناوتب نیا .دنراد میلقا تارییغت لباقم رد یرتشیب یریذپ بیسآ هک
(Choden et al., 2020;Ghosh فلتخم تاعلاطم رد ًلابق صخاش
& Ghosal, 2020;Karunarathne & Lee, 2020;Malherbe et al.,
رارق هدافتسادروم 2020;Sen et al., 2020;Zarafshani et al., 2020)
:لماش یلصا ءزج ای لماع تفه یاراد صخاش نیا .تسا هتفرگ )3 ،تشیعم تیعضو )2 ،یسانش تیعمج - یعامتجا تیعضو )1
7. Hahn
)6 ،هیذغت تیعضو )5 ،یعامتجا تاطابترا )4 ،تملاس تیعضو تهج .تسا میلقا هب تیساسح )7 و یعیبط یایلاب و بآ تیعضو .دش هدافتسا هیوگ ای رگناشن یرسکی زا ازجا نیا زا کی ره یبایزرا اب هبحاصم قیرط زا و میظنت همان شسرپ کی بلاق رد اه هیوگ نیا تیاهنرد و اه نآ شجنس یارب زایندروم تاعلاطا راوناخ تسرپرس .دش یروآ عمج )LVI( تشیعم یریذپ بیسآ صخاش هبساحم لیمکت( تاعلاطا یروآدرگ زا سپ ،LVI صخاش هبساحم یارب هدش لسکا رازفا مرن دراو هدش یروآ عمج یاه هداد )اه همان شسرپ حرش هب صخاش نیا هبساحم لحارم .دش هبساحم LVI صخاش و :(Hahn et al., 2009) تسا ریز تهج لوا هلحرم رد :اه هداد یزاسدرادناتسا و لیدبت )فلا نیا ،لیلحت لباق هداد هب اه نآ لیدبت و اه هداد یزاسدرادناتسا یزاسدرادناتسا .دنوش یم تبسن ای دصرد هب لیدبت اه هداد عفر ءزج ره هب طوبرم یاه هیوگ هک دوش یم ماجنا تهج نآزا هلداعم زا یزاسدرادناتسا تهج .دنوش عیمجت لباق ات هدش سایقم .دش هدافتسا )1(
= d −− min
Sd max min
S S
index S S )1( هلداعم
ره رادقم Sd ،هیوگ ره درادناتسا رادقم indexsd هلداعم نیا رد هیوگ نآ هب طوبرم لقادح رادقم Smin ،ءزج ره رد اه هیوگ زا کی هنومن رد هیوگ نآ هب طوبرم رثکادح رادقم زین Smax و هنومن رد رثا هیوگ کی هک یتروصرد تسا حیضوت هب مزلا .تسا هعلاطمدروم یزاس نوگمه روظنم هب دشاب هتشاد اه هیوگ ریاس هب تبسن یفنم )Sd-Smax( زا قوف هلداعم تروص رد ندومن لامرن یارب اه هیوگ .دوش یم هدافتسا نیگنایم هبساحم تهج :ءزج ره زایتما نیگنایم هبساحم )ب
.دش هدافتسا )2( هلداعم زا ءزج ره رد هدشدرادناتسا زایتما
∑=
= ni 1 Sd
d
index
M n )2( هلداعم یاه هیوگ ساسا رب ءزج ره نیگنایم رادقم Md هلداعم نیا رد indexsd و ءزج ره رد دوجوم یاه هیوگ دادعت n ،نآ رد دوجوم
.تسا هیوگ ره درادناتسا رادقم تسا مزلا LVI صخاش هبساحم زا لبق :ءزج ره نزو هبساحم )ج هک هیوگ ره نزو .ددرگ نییعت صخاش نیا یازجا زا کی ره نزو دوجوم یاه هیوگ دادعت میسقت لصاح دوش یم هداد ناشن wmi اب .تسا LVI صخاش رد هدافتسادروم یاه هیوگ لک رب ءزج نآ رد ،تیاهنرد :)LVI( تشیعم یریذپ بیسآ صخاش هبساحم )د
.دش هبساحم )3( هلداعم ساسا رب LVI صخاش
=
=
∑
= 7∑17 1
i Mi di
d i M i
LVI w Mw )3( هلداعم
wmi ،راوناخ تشیعم یریذپ بیسآ صخاش LVI هلداعم نیا رد .تسا ءزج ره نیگنایم Mdi و ءزج ره نزو
اه هتفای یریذپ بیسآ یبایزرا هعلاطم نیا فده ،دش هراشا هک هنوگ نامه تارییغت هب تبسن هاشنامرک ناتسا ییاتسور یاهراوناخ تشیعم 212 لماش هنومن کی ساسا رب ،روظنم نیا یارب و دوب میلقا لبق .تفرگ رارق یریگ هزادنادروم LVI صخاش ،ییاتسور راوناخ ادتبا همادا رد صخاش نیا حطس شجنس هب طوبرم جیاتن هئارا زا تشیعم تیعضو رظنم زا هعلاطمدروم هنومن هعماج فیصوت هب یاهراوناخ تشیعم یریذپ بیسآ تیعضو سپس و هتخادرپب .تسا هدش لیلحتو هیزجت میلقا تارییغت لباقم رد ییاتسور اه نآ تشیعم تیعضو رظنزا هعلاطمدروم هعماج فیصوت هعلاطمدروم اهراوناخ تشیعم ،قیقحت نیا یاه هتفای ساسا رب یرورپماد هب زین دصرد 22 ،هدوب یزرواشک هب هتسباو دصرد 50 اهراوناخ زا یخرب .تسا هتسباو یرادغاب هب دصرد 10 و رویط و و یرادماد و یزرواشک هلمجزا یدمآرد عبنم دنچ یاراد زین زا اهراوناخ تشیعم زا دصرد 6 .دنا هدوب یرادغاب و یزرواشک ای یتلود شخب رد لاغتشا قیرط زا دصرد 3 و یرگشدرگ قیرط
روط هب یرادغاب و یزرواشک شخب رد .تسا هدش یم نیمأت تشک دروم ار یغاب و یزرواشک لوصحم هس راوناخ ره طسوتم تحت یزرواشک تلاوصحم عونت هدنهد ناشن هک دنا هداد یم رارق یتشیعم یژتارتسا عومجمرد .تسا راوناخ ره طسوت تشک )دصرد 51/9( تعارز ناتسا نیا رد ییاتسور یاهراوناخ بلاغ شیب نیگنایم روط هب و تسا )دصرد 20/8( یرورپماد نآزا سپ و .درذگ یم یرورپماد و یزرواشک هار زا راوناخ تشیعم موس ود زا 14 اهنت و هدوب یبآ یزرواشک نیمز دقاف اهراوناخ زا دصرد 43 .دنا هتشاد رایتخا رد یبآ یعارز نیمز راتکه 4 زا شیب اه نآ دصرد مید یعارز نیمز هنوگ چیه اهراوناخ زا دصرد 29 ،نیا رب هولاع یعارز نیمز راتکه 8 زا شیب زین دصرد 17 و هتشادن رایتخا رد دقاف یسرربدروم یاهراوناخ زا دصرد 88 .دنا هتشاد رایتخا رد مید داد ناشن زین اهراوناخ یاه ماد دادعت یبایزرا و هدوب یغاب یضارا ،نینچمه .دنرادن یماد هنوگ چیه اهراوناخ زا یمین هب کیدزن هک دوخ ماد یارچ یارب عترم زا هعلاطمدروم یاهراوناخ زا دصرد 41 تهج هناخدور ای و همشچ بآ زا دصرد 42 و هدومن هدافتسا یاه هتفای ،تیاهنرد .دننک یم هدافتسا یزرواشک تلاوصحم یرایبآ یط رد هعلاطمدروم یاهاتسور هدمع هک داد ناشن قیقحت نیا زا دصرد 42 .تسا هدوب یلاسکشخ ریثأت تحت هتشذگ هام 12 اه نآ تنوکس لحم یاتسور رد هک دنا هدرک ملاعا ناگدنهد خساپ راب 4 زین دصرد 28 و تسا هداد خر یلاسکشخ راب 4 زا شیب ود ات کی اهراوناخ زا دصرد 15 اهنت .دنا هدرک هبرجت ار یلاسکشخ اب ههجاوم هبرجت نایوگ خساپ ریاس و دنا هدرک هبرجت ار یلاسکشخ .دنا هتشادن ار یلاسکشخ میلقا تارییغت هب تبسن راوناخ تشیعم یریذپ بیسآ تیعضو هدافتسادروم یاهرایعم ریز و اهرایعم یواح ،2 هرامش لودج صخاش رادقم و اه نآ زا کی ره نزو ،LVI صخاش شجنس یارب زا کی ره کیکفت هب ،میلقا تارییغت لباقم رد یریذپ بیسآ LVI صخاش ساسا رب .تسا هاشنامرک ناتسا لک رد اه صخاش هب تبسن ریذپ بیسآ ًلاماک موهفم هب رتشیب و 0/3 اب ربارب ریداقم یریذپ بیسآ مدع موهفم هب 0/3 زا رتمک رادقم و میلقا تارییغت LVI صخاش رادقم هکنیا هب هجوت اب ،ساسا نیا رب ،اذل .تسا تشیعم تیساسح .تسا 0/42 ناتسا نیا یارب هدش هبساحم میلقا تارییغت هب تبسن هاشنامرک ناتسا رد ییاتسور یاهراوناخ رد یریذپ بیسآ نازیم نیرتمک و نیرتشیب .تسا لااب رایسب یتشیعم یژتارتسا یاهرایعم هب طوبرم بیترت هب یلصا یاهرایعم ،لودج نیا هب هجوتاب .تسا )0/276( بآ هب یسرتسد و )0/565(
و یعامتجا رایعم رد اهرایعمریز یریذپ بیسآ نازیم نیرتشیب )0/642( یکشزپماد هیامرس رایعم ریز هب طوبرم یتخانش تیعمج هولاع .دنتسه ساسح یمیلقا تارییغت هب تدش هب هک تسا ای لوصحم شورف رایعم ریز ،اذغ هب یسرتسد رایعم رد ،نیا رب هب تدش هب 0/967 بیرض اب اذغ نیمأت یارب لوصحم هضواعم
ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف
2 هرامش .13 هرود . 1401 ناتسبات
. LVI صخاش نییعت رد هدافتسادروم یاهرایعمریز و اهرایعم نیگنایم و نزو .2 لودج رایعم رایعم ریز
رایعم نزو رایعمریز رد یریذپ بیسآ
یلصا رایعم رد یریذپ بیسآ
یعامتجا تیعمج و یتخانش هداوناخ یاضعا دادعت
0/135 0/561
0/465
هداوناخ رد کی هجرد ناگتسباو زج هب هتسباو وضع دوجو 0/151
هتفه لوط رد زور هس زا شیب نامهیم دادعت 0/314
یلصا لغش هقباس 0/460
)تلاآ نیشام و ماد ،یضارا( یدام هیامرس 0/839
یژتارتسا یتشیعم )بلاغ یژتارتسا( یژتارتسا عون
0/162 0/873
0/565
یدمآرد عبانم دادعت 0/390
)یضارا و عتارم ،کاخ( یعیبط عبانم تیفیک 0/350
هنایهام دمآرد نازیم 0/730
هداوناخ زادنا سپ نازیم 0/986
هداوناخ هدشن هیوست یاه ماو و یراکهدب نازیم 0/062
یاه هکبش یعامتجا یگنهرف و یعامتجا یاه لکشت رد تیوضع
0/135 0/698
0/557
یزرواشک تامدخ زکارم هب هعجارم 0/701
کمک تفایرد یارب یتلود ياه نامزاس هب هعجارم 0/467
نادنواشیوخ و ناتسود زا کمک یادها و تفایرد تاعفد دادعت 0/413
یگنهرف و یعامتجا یاه تیلاعف رد تکراشم 0/504
تملاس ینامرد زکارم زا هلصاف
0/135 0/147
0/292
دنراد ینامرد تاناکما هب موادم زاین هک هداوناخ یاضعا دادعت 0/241
یرامیب لیلد هب هداوناخ رد هدش توف دارفا دادعت 0/113
یرامیب لیلد هب لیصحت کرت ای یگداتفاراکزا 0/316
یکشزپماد و یکشزپ ،یا هرواشم تاناکما هب یسرتسد 0/642
هب یسرتسد اذغ هداوناخ یاذغ نیمأت شور
0/135 0/442
0/364
اذغ نیمأت یارب لوصحم هضواعم ای لوصحم شورف 0/967
لاس لوط رد یفاک یاذغ هب هداوناخ یسرتسد 0/151
اذغ هریخذ 0/052
دمآرد دوبمک لیلد هب اذغ نیمأت لکشم اب ههجاوم 0/208
یسرتسد بآ هب بآ عبانم رس رب عازن
0/135 0/354
0/276
یشک هلول بآ هب یسرتسد 0/000
همشچ و هناخدور ریظن بآ یعیبط عبانم هب یسرتسد نامز 1/000
هنازور فراصم یارب بآ هب یسرتسد لکشم 0/028
یصخش بآ هریخذ عبنم ندوب اراد 0/000
هب یسرتسد رایعم رد ،تیاهنرد .تسا ساسح یمیلقا تارییغت همشچ و هناخدور ریظن بآ عبانم هب یسرتسد نامز رایعمریز ،بآ .تسا هتشاد میلقا رییغت هب ار تیساسح نیرتشیب کی بیرض اب اهرایعمریز رثکا هچرگا ،میلقا رییغت و یطیحم تارطاخم رایعم رد
تیساسح نازیم لک رد اما ،دنراد میلقا رییغت هب ییلااب تیساسح .تسا رتمک ،اهرایعم ریاس رد اهرایعمریز زا یخرب هب تبسن اه نآ
نآ یلصا یازجا و صخاش نیا تیعضو زین 3 هرامش لودج .دهد یم ناشن ار هاشنامرک ناتسا یاه ناتسرهش زا کی ره رد ناتسرهش رد LVI صخاش نازیم نیرتشیب لودج نیا هب هجوتاب ناتسرهش رد صخاش رادقم نیرتمک و 0/448 رادقم اب دورناوج صخشم اه ناتسرهش یسررب اب .تسا هدوب 0/4 رادقم اب رواگنک صخاش ،صخاش نیرت ساسح دابآ ملاسا ناتسرهش رد هک دوش یم ره هک تسا یتشیعم یژتارتسا نآزا سپ و یعامتجا یاه هکبش نیا رد تیساسح نازیم نیرتمک .دنراد یهجوت لباق ریداقم ود .تسا 0/25 رادقم اب بآ هب یسرتسد هب طوبرم زین ناتسرهش اه ناتسرهش یمامت زا شیب یتشیعم یژتارتسا هواپ ناتسرهش رد 0/608 دودح رد صخاش رادقم و هدوب میلقا رییغت هب هتسباو و بآ هب یسرتسد اه ناتسرهش زا یرایسب رد .تسا هدش دروآرب .دراد یمیلقا تارییغت هب ار تیساسح نیرتمک اذغ هب یسرتسد و یتشیعم یاه یژتارتسا یاه صخاشریز ثلاث ناتسرهش رد نیرتلااب 0/582 و 0/604 رادقم اب بیترت هب یعامتجا یاه هکبش هب اه ناتسرهش ریاس رد وگلا نیا .دنراد میلقا رییغت هب ار تیساسح یطیحم تارطاخم صخاشریز نازیم نآ رد هک دورناوج ءانثتسا ،دراد یعامتجا یاه هکبش هب تبسن یرتشیب رادقم ،میلقا رییغت
یاه یژتارتسا یلااب رایسب تیساسح هدنهد ناشن هک هدوب هباشم رد .تسا میلقا تارییغت هب یعامتجا یاه هکبش و یتشیعم یتخانش تیعمج و یعامتجا یاه صخاشریز دورناوج ناتسرهش ناتسرهش رد .تسا رادروخرب )0/507( یهجوت لباق ریداقم زا زین یطیحم تارطاخم صخاش ،روکذم صخاش ود رب هولاع زین وهلااد تبسن یدایز تیساسح یاراد ،0/560 رادقم اب میلقا رییغت و یعامتجا صخاشریز هجوت لباق ریداقم .تسا میلقا رییغت هب هدنهد ناشن باهذ لپرس ناتسرهش رد یتخانش تیعمج و ،رقنس یاه ناتسرهش رد .تسا میلقا رییغت هب اه نآ تیساسح یعامتجا صخاش زین رواگنک و ،هاشنامرک ،هنحص ،نیریش رصق میلقا تارییغت هب تبسن ییلااب تیساسح زا یتخانش تیعمج و برغنلایگ ناتسرهش رد هک تسا یلاح رد نیا .دنا هدوب رادروخرب نیگنایم اب( یطیحم تارطاخم صخاشریز تیساسح نازیم یتخانش تیعمج و یعامتجا صخاش تیساسح زا شیب )0/484 .تسا
. LVI صخاش نییعت رد هدافتسادروم یاهرایعمریز و اهرایعم نیگنایم و نزو .2 لودج همادا رایعم رایعم ریز
رایعم نزو رایعمریز رد یریذپ بیسآ
یلصا رایعم رد یریذپ بیسآ
تارطاخم و یطیحم میلقا رییغت یلاسکشخ عوقو
0/162 0/486
0/396
لیس عوقو 0/472
یعیبط یایلاب صوصخ رد رادشه تفایرد 0/528
یعیبط یایلاب لیلد هب توف و تیمودصم 0/113
یعیبط یایلاب عوقو لیلد هب یدام نایز و ررض 0/420
یعیبط یایلاب ربارب رد تنوکس لحم تمواقم 0/358
)LVI( عومجم 0/420
ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1399 ،قیقحت یاه هتفای :عبنم
.ناتسرهش کیکفت هب نآ ریداقم و LVI هبساحم رد هدافتسادروم یاه صخاش تیعضو .3 لودج ناتسرهش و یعامتجا
یتخانش تیعمج یژتارتسا
یتشیعم یاه هکبش
یعامتجا تملاس
هب یسرتسد یسرتسد اذغ
بآ هب یطیحم تارطاخم
میلقا رییغت و LVI
دابآ ملاسا 0/484
0/522 0/541
0/324 0/398
0/247 0/345
0/410
هواپ 0/449
0/608 0/493
0/264 0/352
0/314 0/317
0/403
ثلاث 0/366
0/604 0/582
0/454 0/375
0/350 0/292
0/433
دورناوج 0/507
0/588 0/556
0/250 0/344
0/244 0/586
0/448
وهلااد 0/375
0/583 0/595
0/254 0/308
0/350 0/560
0/440
رسناور 0/458
0/605 0/567
0/236 0/333
0/333 0/404
0/424
باهذ لپرس 0/519
0/566 0/572
0/250 0/373
0/240 0/396
0/420
رقنس 0/456
0/544 0/486
0/337 0/333
0/240 0/389
0/402
هنحص 0/423
0/520 0/643
0/244 0/289
0/333 0/422
0/414
