Analysis of Contemporary Readings of the Relationship Between Law and Sharia in
“Risalah Yek-Kalameh”
(Type of Paper: Research Article)
Zeynab Mohammadi Pour1, Mohammad Javaheri Tehrani2*
Abstract
The concept of law, in its modern sense, entered the Iranian intellectual discourse more than two centuries ago, and from the very beginning became a rival to sharia which was the ultimate legal order of Iranian society since the dawn of Islam. Many Iranian scholars tried to resolve the conflicts between the two. One of the most prominent works on this topic is Mirza Yousef Mostashar-Al-Dawlah’s “Risalah Yek-Kalameh”. Reading this book is at once easy and difficult, so much so that there have been many interpretations of the author’s intentions. This study will attempt to critically analyze the three major interpretations of “Risalah Yek- Kalameh”. The results of the study indicate that Mirza Yousef Khan failed to solve the conflict between sharia and law, because he did not understand the exact meaning of those concepts and their limits.
Keywords
sharia, law, Mostashar-Al-Dawlah, Risalah Yek-Kalameh.
1.PhD. Student in Public Law, Faculty of Law, Farabi College, University of Tehran, Tehran, Iran.
Email: [email protected]
2.Assistant Professor, Faculty of Law and Political Science, Shiraz University, Shiraz, Iran (Corresponding Author). Email: [email protected]
Received: September 18, 2018 - Accepted: June 18, 2019
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
شناوخ لیلحت لاسر رد تعیرش و نوناق تبسن زا رصاعم یاه
ة
« هملک کی »
فسوی ازریم هلودلاراشتسم ناخ
یملع :هلاقم عون(
)یشهوژپ _
یدمحم بنیز
1روپ ، ینارهت یرهاوج دمحم
2
*
هدیکچ
یدج یانعم رد نوناق موهفم ود زا شیب یمک د
هدس هده ناهیناایا یاهیر فهموونم دراو هک تسا
دورو یادتبا نامه زا و تسا اب دروخاب رد
رای آ ود نآ نایم یتاضراعت قر د
. زا ییی شلات ییاه
ک عرر یپ رد و
تاضراعت نیا یجوت فلاسر ،تراگ لی
هملک کی تهسا لودلاراهشتسم زا
نتهم .
تسا عنتمم و لهس لاسر نیا
، ب نوگ هدنسیون داام زا یفلتخم ایسافت ک یا خیرات لوط رد
هئارا
دقن و لیلحت ددصرد زین شهوژپ نیا .تسا هد اهب ماجنااس و دمآاب ملک کی زا یلصا شناوخ س
یم ک داد ناشن یقطنم شزاداپ و یاون لیلحت شور هیجوت ی وهن ار لودلاراهشتسم فیاون ناوت
سناد تعیا فچیرد زا نوناق هب لیهصاایی یهاهگن و نوناق موهفم زا یاشق ت اداب مزلتسم ک ت
تعیا تسا رد و اهن .تسا ماکان نوناق و تعیا تاضراعت لح رد زین تی
ناگژاودیلک
،ی ا میح لودلاراشتسم ناخ فسوی ازایم ،نوناق
. ملک کی ،
1 یاتکد یوجشناد . رار سیداپ ،قوقح ةدیشناد ،یموم قوقح
.ناایا ،نااهت ،نااهت هاگشناد یبا Email: [email protected]
2 . .)لوئسم ةدنسیون( ناایا ،زاای ،زاای هاگشناد یسایس مول و قوقح ةدیشناد رایداتسا Email: [email protected]
:ترایرد خیرات 27
/ 06 / 1397 - خیرات :شایذپ 28 / 03 / 1398
همدقم
ةرادا یاتهسار رد توافتم یقوقح ماون ود ناایا یملاسا یروهمج رد اهب هعماج یقوهقح هباور
هد بیکات اگیدیی هب هک ملاهسا یقوقح ماون تسخن ،دنا
زا یوفهص نارود زا یمهسر تروهص
یهم عماج باور میونت ب عی قر قیاط ،یهجاگ( تهخاداپ
1394 : 233
؛ ،یملاهسا 1394
:
405 _ ) چاگا ملاهسا یقوهقح ماهون یاهنبم اهب یقوقح تابسانم مه نآ زا شیپ
، اباهنب هتبلا
تئااق لحن و یلی امسا نوچ یاگید یاه دوهب تراگ لی ننست لها یهقر یاه
ماهون مود و_
قراب یاصان اص لیاوا زا ک نردم قوقح ا یگنهار یاضر رد نآ یاه
ناای نیمز و ده هدید رد
اهن تی نیداهن طواشم شبنج اب د
،ییابطابط(
1392 :فلا 197 ).
موهفم فیاپ اب نردم قوقح ماون
« وناق ن » ای
« »law
،تسا راوتسا یهفلتخم یاههاون دوهج و اب
ک روسلیر نا نردم نارود تیهام دروم رد
نوناق هداک راهظا و دهنراد اون کاات ا طقن کی رد ،دنا
هداتسگ یانعم رد ای یهلا عجام زا ،نوناق ندوب لقتسم نآ اهب و تهسا یعیبط قورام عجام اه ات
نوناق ساسا نیا هد اق ار
یا یم یراعم دننک
ناسنا ک )یهعمج ناهسنا هچ و ی ون ناسنا چ(
اهب
لق لقتسم اهتاب نوتم ب عاجرا و اگید ةوق چیه ییامنهار نودب و دوخ (
Kant, 1996: 58 & 61
)
یم ب دوخ و دبای یه فلیسو
أ مکاح ت یم داجیا ی امتجا دادرااق اثا رد ک یا نآ هب ار دوهخ ،دهنک
یم مزلم نک د ،وسور(
1341 : 49 - 48 ) . عیه هقر نهیا ناایا ینیمزاس ةدودحم رد اگید یوس زا
موهفم بلاق رد ک هدوب
« ی ا میح »
موههفم نهیا زا .تهسا هدوب عماج رد تلاد و مون لفیتم
یم ک نوچمه یهباشم فیاظو یدایز دح ات تفگ ناوت
« نوناق » دراد هدهه اهب ار نردم ناهج رد
،
تک رد یتوافتم و فلتخم فیراعت ا
ب یاه ر نهیا فهمه کاتهشم لهصر .تهسا هده نویلوهصا و اهق
ایباعت
، اب دیکأت
« عرا ةدارا فشک »
تسا
، ب میسقت رد ک یتروص یدهنب
چیهه ی اه مهیح یاهه
وگ د اب وا یبن و دنوادخ تیمکاح زا جراخ ک درادن دوجو یا
؛ ب چ لاح ای اشنا و لعج تروص
ب ئسم نیمه .ینمض ای حیاص ةزاجا و دییأت تروص نآ یاهنبم هک ینوناق میبایرد ک تسا یراک ل
یناسنا ةدارا دنوادخ ةدارا زا لقتسم
تسا
، .دراد لصار ی ا میح حلاطصا اب دح چ ات
ماهون ود نیب طلاتخا هار ناایا فعماج ،ضراعتم یدایز دح ات و توافتم داهن ود نیا فنایم رد یم شلات و تسا تراگ شیپ رد ار دهنک
« ساهسااب ینوناهق دهنوادخ مهیح
مداهم ةدارا و »
رد ار
یاون اما .دنک هدایپ عماج زین طلاتخا یاه
ةاتسگ یهماب رد ار یوهق ات فیعض زا یگرزب .دهنایگ
زا ییی یدج یاون نیات فسوی ازایم .تسا لودلاراشتسم فیاون طلاتخا یاه
لودلاراشتسم ناخ
ب یروتم(
1313 ،تهیمدآ( )ق.ه 1340
: 183 ایفنه ور لهجر زا ) رد هک تهسا یاهصان اهص
لاسر ییاپورا ندمت اشن و یندم تاحلاصا یاتسار فلاسر اب و ت ون یدنچ یاه
ملک کی ف دوخ
قراب نیلوا ار ناایا ب نردم نوناق دورو یاه
دز رد یهفلتخم تاهج زا نآ ةدنسیون و لاسر نیا .
دنراد تیمها ام اصاعم خیرات ؛
اگید فلاخاب شدوخ فتفگ ب وا ینآ تسخن هقر بای زا ک ینا
یم ار نآ عیانص و کیژولونیت اهاظ دندید
، ناهشن یاتهشیب جوت نردم تلاوحت یاون ینابم ب
مهه نآ و تهسا راوتسا یاپ کی اب یاهاظ تلاوحت نیا فمه ک داک ا دا و داد
« نوناهق » تهسا
، لودلاراشتسم(
1393 : 4 یم یثلاث صخ نابز زا دوخ رایرا نایب رد ینانچ ) دیوگ
نااهیا یااب
هار داجیا اب مدقم نوناق عضو موزل نهآ
- ب نامز نآ رد ک تخانه دهیدج یژوهلونیت دامن ی ون
یم د - تسا
،تیمدآ(
1340 : 184 ) . پ و باهی یدانم چاگا لودلاراشتسم تراهشی
یاهه رد نآ
دوب ناایا
، ته اد هقل زین ملاسا بهذم ب هب لهیلد نیهمه هب و1
عهمج یااهب یههار لاهبند
دنا ی ش یاه نامز رد .دوب نردم قوقح و یملاسا دوخ ب ار جنر نیا ناگدنسیون زا یرایسب ک یا
اور یمن فاح ک دنت اد اه
ی دنیوگب یملاسا نابز ب ار یبای
، فهقباطم راهب نیلوا یااب وا راثآ رد
لامج دیس راثآ رد یتح ک د هدید بای و ملاسا نایم یدج دلا
نی ب زین یدابآدسا ی
قباس دوب
،روپددم(
1379 : 122 ) . دهیدج یقوقح ماون نیودت ،نااگید زا اتشیپ لودلاراشتسم نینچمه ار
هم دراو ییامدهق تنس ماون مهر رد ار یدیدج یاون یانبم ک ی
داهک و داد رااهق هجوت دروهم ،
ب م اون ی دسر فا قوقح ماون ب عا لیدبت یاون یانبم لاسر نیمه تیطواشم رااقتسا اب
رااق تراگ
،ییابطابط(
1392 :ب 14 ).
فسوی ازایم م یبو آاپ فنامز رد ناخ
ی تسیز ماگنه ، ی ک صا یمامت تینردم اه
ی یگنهار
مرد ار ناایا ی
دیدرون دوهخ فهنامز و تنهس زا ک دنتراگ رااق یعضو رد راب نیلوا یااب نایناایا و
دهندوب تهسویون زهین دهیدج نامز و ددجت ب یلو هد هدنک .
م نهیا هب لئهس رد یهعیبط روهط
ت ون نآ رد زهین مهافم یتح ک داک داجیا ینیبانیب یعضو و ترای سایعنا زین نارود نآ یاه
دوب هد لیشم ،نایدابآ(
1392 ب : 250 ).
فلاسر ملک کی نهیا و تسین انثتسا نایم نیا رد زین
یگتف آ ببس تسا هد هب ،تهسا هدوب هدنسیون داام ک یلصا یانعم ب یساتسد
یتلایهشم ا
هایسفت ضو رد و هد هاامه یفلتخم یا
لاسر نیا زا دو ئارا
یمن ک اجنآ زا . چیه ناوت
زا کی
ب ار اهایاقت نیا
،داد تبسن لودلاراشتسم صخ ب عطق روط ده یعهس هاهتوک فت ون نیا رد
ب ب ، لودلاراشتسم فیاون مان ب ایاقت کی لیمحت یاج مهم
ا تاایاقت نیا نیات ات کیاه و هرا
.دو دقن و لیلحت نایما دح راهوتنا اههنآ دهقن قهیاط زا
هم ی فهیاون میههد ناهشن میناوهتب دور
1 . میلم دننام زین وا دندقتعم یضعب یم هدافتسا ملاسا مسا زا لیلد نیا ب ناخ
یم نوچ داک اکذ نودب تسناد
یمن رااق ما لوبق دروم ،مدام بهذم اب شثحابم دنویپ یمن هدین شراح و دایگ
دو
، یم ینانچ :میناوخ
« فسوی ازایم دوب دقتعم یائاح یداهلادب ناخ
شزرا و یملاسا د اوق نایم دنویپ رد هدوبن یدج ییاپورا یاه
یم دوخ و دنتسه توافتم مه اب بلطم ود نیا ک تسا تسناد
، یم ک اجنآ زا یلو یو یناایا نانطومه تسناد
ترایرد یااب و
ملاسا گنر ک یبلاطم مضه ی
میلم ازایم دننام نیاابانب ،دنراد یاتشیب یگدامآ دن اب ت اد
ک ناخ شیدنا ات دی و نیدب ات دیارایب ثیدح و نآاق و تایآ اب ار ون یاه
یاتشیب تیلوبقم شنانخس بیتات
د اب ت اد »
اق(
ه
،ییاد 1383 : 288 ) طوبام ک تسین یاما لودلاراشتسم تین قدص یسراب تروص اه رد .
.د اب ت ون نیا ب
لودلاراشتسم نآ ب اصاعم فلتخم تاایاقت کنی تشپ زا اجنیا رد ک_
م ی میاگن ایآ_ هار لح
نوناق و قوقح فنیمز رد ام فعماج تاضراعت یااب یدماراک یم
اب هسا تسناوت ایآ و د یهبیکات ت
.دهد ئارا تعیا و نوناق داهن ود زا بسانم بولطم فجیتن لوصح تروص رد
ترای نیا ، یم
دناوت
مهس یایگمشچ یناداگاس و تاضراعت لح رد
متهسیس ود نیهب رد نااهیا یقوهقح فهعماج یاه
چنآ زا یعیسو شاگن نینچمه ،د اب ت اد توافتم ار نآ
م نوناق ی میناوخ ،دههد هئارا اهم هب
م نا اب نونکا یقوقح اگید میهافم یمامت ک یموهف اه
ی هد راوس وا .دنا
فسوی صخ دروم رد یرایسب تاقیقحت ایر و لودلاراشتسم ناخ
« نوناق » طواشم نارود رد
ماجنا تراگ تسا
، ت اد جوت لئسم یخیرات فبنج ب اتشیب اهنآ بلیا اما دنا
. یتاهقیقحت دودعم زا
ک راشتسم ایفت ب لودلا
تخاداپ دنا
، یم زا ناوت
« نوناق و ددجت ااگ
یی شیدنا ، ف فهسوی ازاهیم ناهخ
لودلاراشتسم »
( یاما دماح فت ون 1394
، )
« تسج رد و هشیدنا و یگدهنز ،نوناهق یوهج ف
ازاهیم
لودلاراشتسم ناخ فسوی »
( هدازا اپ یلعملای فت ون 1392
،)
« دنا و یگدنز شی
یاه فهسوی ازایم
لودلاراشتسم ناخ »
( یهیاد هاهق موصعم فت ون 1383
و )
« دنا فهشی فهسوی ازاهیم یهسایس ناهخ
ناایا فطواشم و لودلاراشتسم »
نطو اضاملای فت ون ( تسود
1382 داوج دیس نینچمه ،داب مان )
( ییابطابط 1392
دوخ باتک مود دلج زا مود شخب رد ) (
ناایا ةرابرد یلمأت )
لهصر رد
« نیتهسخن
یقوقح ماون حلاصا رد لاسر »
ب فلاسر ب صاخ روط ملک کی
.تهسا هتخاداپ هچنآ اهما
فته ون
هد اکذ راثآ زا ار اضاح هم توافتم
ی ،دزاهس و یهراعم ماهقم رد نادنمهشیدنا نهیا هک تهسا نهیا
فیصوت ا دن
، لاحرد ی ک .دراد رااق دقن و لیلحت ماقم رد اضاح شهوژپ
شور زا شهوژپ نیا رد ناخباتک
ا یااب ی عمج روآ تسا بلاطم ی ساهسااب بلاطم و هد هداف
هد میونت شخب س رد ملک کی لاسر زا مهم ایاقت س هب هیاون اه ایاقت زا سپ ک تسا
.تسا هد تخاداپ نآ دقن
نوناق و عرش یناسکی ،لوا ریرقت
م لصاح لاسر اهاظ ب یلامجا یهاگن اب ک یترایرد نیلوا ی
دوه لودلاراهشتسم هک تهسا نهیا
تسایس لوصا هزوهمآ و لوصا اب ار یبای تمویح و
اهه ی راگزاهس ار اههنآ و هداهک قهیبطت یملاهسا
تسا تخان ب هرا ا اب یضعب .تسا هد زاابا یتوافتم تایاون یراگزاس نیا تیفیک دروم رد اما ،
هد ی دم لاسر یاهزاار یخاب دهقتعم نوناهق و عاه یناهسیی و تدحو ب لودلاراشتسم ک دنا
ب .تسا تراب راهظا اگید م
ی یماهیحا نامه زج یزیچ عقاو رد سناار یاهدوک ومجم ک دراد
هد نایب یاگید نابز ب و یدیدج بلاق رد ک توافت نیا اب ،تسا هدمآ ملاسا رد ک تسین .دنا
یم ار ایفت نیا ِایفت یقطنم فمادا ناوت
« یهلا و یعیبط قوقح یناسیی »
.تسناد ماگنه ی ک
وقح می اب دقتعم ب عیاشت هار زا ییی ک توافت نیا اب ،تسین یهلا قوقح زج یزیچ یعیبط ق
تسا هداک فشک تعیبط رد دوخ ناسنا ار یاگید و هدیسر ام تسد یاگید ایبعت عقاو رد ک_
ب نیناوق نترای زا یعیاشت ن و ینیویت وحن
_تسا یزهیچ زهین نوناهق ک میایذوب دیاب مادا رد
ب .،تسین عا مایحا زج ار یاهگید و هد ی ان دنوادخ یعیاشت تیاده زا ییی ک توافت نیا ا
،تهسا هداد رااهق ناهسنا و ناهج تاذ رد وا ک ینیناوق و دنوادخ ینیویت تیاده قیاط زا ناسنا .تسا هداک فشک عا یناسیی ینعی عوضوم نیمه ب اون اب وا دندقتعم لودلاراشتسم زا ایاقت نیا نارادراط
،نوناق و صا یل لوا باختنا ،تسا تسناد ملاسا تقیقح زا لود زین ار ناایا طاطحنا تل نیات فی
ینعی لاسر مان یااب وا حور
ملاسلاا ؤم زین دی تسانعم نیمه هاق(
،ییاد 1383 : 282
،ییابطابط ؛
1392 :ب 199 ).
ینانچ یم یهم میهنک تهقد باهی نیناوق رد اگا دسیون همه میهنیب
ف
« قدهصم
افتا ملاسا تعیا هداترا ق
» چاه و ک ار نامه تسه بای رد نونکا م اه
ی دهناد هک
« اهبمغیپ
ام 1280 هدوهمن رااهقاب و نیهعم ملاهسا تلم یااب نیا زا لبق لاس »
، لودلاراهشتسم(
1393 :
10 ).
یم هرا ا اگید یزاار رد نینچمه :دنک
« نیناوهق لوهصا قهیقحت هب ار دوهخ تاقوا یدنچ
قیقدت زا دعب هداک فاص سناار باهتک یهر لاا ٍسبای لا و ٍبطرلا قادصم ب ار اهنآ فمه قمعت و
مترای قباطم دیجم نآاق اب نیبم .»
اتاس رد لودلاراشتسم یهم یعس لاسر اس
دههد ناهشن دهنک
تسا ملاسا لوصا نامه نوئلپان دک لوصا ،یلدگیب(
1394 : 46 - 45 نااهیا یقوقح ماون یااب و )
قوقح و ملاسا نیناوق نیب یعمج زین دیدج
ار یس کی یور ود ک دنا
، م داهنشیپ ی
؛داک یهنعی
توافت اگا ک ت اد رااصا اه
ی جنپ نردم نوناق و عا فناگ تراب ک
دوهبن ،تهلم لوهبق زا دهنا
ناهمدام فا اب ندوب لمتشم و یویند روما ب ندوب اصحنم ، ما نابز تیا ر ،یواتر فلاتخا ، لودلاراشتسم(
1393 : 6 )،
ب لح ی ون دو
، .دوب دنهاوخ ناسیی ًلاماک ود نیا
هولا هدیا نیا نارود نادنمهشیدنا اتهشیب ناهیب و اهیر رد فلتخم ءاحنا ب لودلاراشتسم اب
زاابا و دوب ترای هار طواشم و راجاق م
ی اهه زا طواشم یخیرات نوتم رد ک تسین بیج ،د
یتاراب ایفن ور و یبهذم اشق ود م
ی ومضم نیا اب ،مینیب ک ن
فعماج ناایا
« ت اد دوخ چنآ
انمت ناگیب ز م
ی داک » باغم رد چنآ فمه و و اهم زا لصا رد مه ،تسا ترای روهظ و زواب نیمز
ک تسا هدوب ام گنهار بای
ی تمینی ب اه هداب
دنا ب و یبوخ هدنارواپ ام ب و هدناداگزاب دنا
.
ینانچ زین لودلاراشتسم بطت زا سپ ینایب رد
قی ینا و اهینم زا یههن و فواهعم هب اما نوچ
،نایب یدازآ و هما لوهبق راهیتخا ،تاهعمجت یدازآ و اهبمغیپ اضحم رد دجسم رد داارا عمجت
،یلدگیب( ...و تروشم 1394
: 53 - 49 م جیتن نینچ ) ی
دایگ : ...«
هک د اهاظ لاسر نومضم زا
هدزون قوقح نآ ما قوقح چاگا ناگ
ف یلو دراد مان سناار لهب ناناملسم فما قوقح ینعم رد
یههلا مایحا سپ هدمآ دیؤم ینآاق تایآ و مایحا اب اهنآ عیمج نوچ و تسا ندمتم ت امج لک ب ار اهنآ ک تسا بجاو و تسا ... تداعهس هب اهت میهنک لاهثتما یههلا مایحا ب و میروآ لم
میو نمیا و راگتسر »
،یاما ( 1394 : 292 ).
و دقن ماقم رد اما هولا ،تفگ دیاب یبایزرا
اهب ،تهسا دراو یاون نیا ب ک یدنچ یاهدقن اب
وا راثآ اگید و ملک کی رد لودلاراشتسم ملاک یایاوز رد یاتشیب تقد هب
اهون هم ی نهیا دهسر
یمن ار ایاقت ناوت
ًلاماک .داک لمح وا فلاسر اب ت ون نتم رد ینانچ
هدهاشم لودلاراشتسم یاه
یم مینک
، تعم وا هک تسا لیلد نیمه ب و تسا نردم قوقح لوصا اب ملاسا لوصا قابطنا ب دق
فده ندوب کاتشم زا
« تلاد » ود اه رد یهم تبحهص
دهنک ااهیز ، لده - تاواهسم یهنعم هب -
مهم نوناق یااب طباض نیات تسا لد اب عا یانبم و تسا یهاوخ
ک
« ملاهسا ةاهطم تعیا
تهسین هنلادا نیناوهق یراهنم ًادبا
» ( ،یاماه 1394 : 260 .) دنا زاهیآ فهطقن ،یهقلات نهیا فهشی
،دوب لودلاراشتسم اما
نیناوهق و مایحا دوخ دروم رد یتقو ًلاومعم -
اههنآ یناهبم هن و -
تبحهص
یم دنک
، توافت زا یمن تلفی اه دنک
، یم ینیا زا سپ لصارلاب ینانچ :دیوگ
« دزهن رد اههدوک نآ
ب سناار یلاها تسا ی ا باتک فلزنم
ناناملسم دزن رد »
یم راضا دنک :
« ود نهیا ناهیم رد اما
تسه دایز قار »
،یاما ( 1394 : 268 ح .) م دیکأت یت ی
دنک بوهلطم هن و تهسا نیمم ن ک
،
دو روشک دراو یبای نیناوق ک .
راتهساوخ ملاهسا لوهصا اهب باهی قوهقح لوصا قیبطت اب یلب
یم ینانچ .تسا نوناق یملاسا فخسن یرااقاب :دسیون
« قشماس و تسا قح عماج اهدوک چاگا
عم ندمتم تلود نیدنچ هداک خاسنتسا ناتدوخ یااب ار لود ایاس ای سناار دوک متفگن نم اذه
لهس و مزلا نیناوق عماج ک تسا یباتک نم داام ،دیرادب لومعم عیاس و هرابعلا
لوهبقم و مهفلا
د اب تلم
» ،یاما ( 1394 : 271 .)
هیا ک داک جوت دیاب ةد
رد یناهسیی اهن
تهی هار ود هب هم متهخ یهلم لهح
ی دوه هار ، لهح
دنرادن یتوافت اهنیا نوچ ک تسا نیا ناایفن ور
، م ی ناوهت و داهک ااهجا و دراو ار یهبای نوناهق
هار دنرادن یتوافت اهنیا نوچ ک دوب نیا نینیدتم لح
، هک هداهم هداهم ار ی ا لئاسم سپ هدا
و
ااجا نک ب ک می م اون ی دسر سم راشت لودلا اب چیه تسین قراوم کی .
و عاه نایم توافت جنپ وا
تراب ک تسا هدام اب نوناق و زا دنا
یگژی ییاه ب ک دنراد دوجو ی ا مایحا رد لومعم روط
توافت نیا نداک فاطاب زین وا فده و ا جیتن رد ،تساه
یااج تسه ک یتروص نامه ب عا
،
من هدروآاب ار وا فده ی
،دنک اایز توافت ب دوخ راثآ یاج یاج رد وا هراه ا نوناق و تعیا یاه
یم ب و دنک م اون ی دسر ینامز یتح بطت راچد ک
قی یاهه هم فراهعتمان ی
دوه یهپ رد عهقاو رد ،
ملا ا لوصا اب عا تقراوم تابثا فی
اب ناوتب دیا تبلا .اهنآ نت ادنپ ییی ن و تسا اشب قوقح
لقادح ،وا تلامج یخاب ب جوت زا یحطهس
یناهسیی یداکراهک نوناهق و عاه
ًاهموزل هن و_
ییاوتحم
،یاما ( داد تبسن وا ب ار_ 1394
: 129 ).
فلاسر ةدم شخب ملک کی
شلات اه نته ادن ضراهعت نداد ناهشن یااهب لودلاراهشتسم ی
جیتن نیا ب ار ام ک تسا تلامج نیا اهاظ ب افتکا و تسا متسیس ود لوصا هم
ی هک دناهسر
نیا یزیچ لاسر تسین
ب تایاور و تایآ ب داهشتسا زج ی
بر یااب ی ا لیلد ندروآ فلیت و
ب ک یبای میهافم ن ور
ی ب اگیدهیی زا هناگی
دهنا ملاهسا و باهی هب یحطهس و یهئزج هاهگن و
،
ب نوگ ا ی ک
« هب ار ناههج ود اهه متسیس ود عمج یااب یاههداینب و یناهعم زا ییحهضم وهحن
لصا ی نا داک یلاخ ه
»
،یلدگیب(
1394 : 55 - 54 کی ار ود نآ دناوتب ات ) دهنک عهمج اج
رد اهما .
.تسا هدوبن نوناق و عا یناسیی یا دا اجنیا رد لودلاراشتسم شلات عقاو ب چاگا اون یم ا چنآ دسر ةدی
تدحو م هدیمان ی دو حاهطم ناایفنه ور هسوت راب نیلوا
،یناخداام( اهقر و نارادمتعیا ن و د 1396
: 154 لودلاراهشتسم زین ناایفن ور نایم رد ،)
من ار ی ناوت تسناد هدیا نیا مامت و مات ةدنیامن .
هم ود نهیا توافت مهر یااب ی
ناوهت ته ون یاهه
میلم ناخ ب ک دز لاثم ار ن ور
ی زا یناسیی یم تبحص دنک
. تراب نیا دننام :اهه
« اهم روهونم
یلب ،مینک رایتخا هزات نیناوق ک تسین نیا و دنوه عهمج موق یلاضر و نید یاسور دیاب قر
دهنرادب یاجم تسیا ایبادت ب ار تعیا نیناوق »
،لیهصا(
1394 : 31 - 30 ).
رد نیناوهق فهمه
و دراد دوجو عا
« تسا یقات لوصا نامه ام نید مایحا ک تسا نیا یقات بابرا عیمج فاح
هدومار ملا ا ایند ب ًاقفتم ایبنا لک ک نااگید و دنا
تخاهس دوهخ تردهق همه نیا بابسا دهنا
»
،لیصا(
1394 : 138 بیوبت ار اهنآ دیدج فقیاط ب تسا مزلا اهنت و ) نک
نوناهق هاگتهسد زا و می
مینارذگب (
،لیصا 1394 : 117 ).
مده اهی باهستنا زا راهر زهین عاه و نوناهق تدحو ةدیا ِدوخ ک داک هرا ا دیاب نینچمه دیا ، لودلاراشتسم ب نآ باستنا لباق ة
لمأت ی ب اون من ی ، لئهسم ب خساپ یاج ب ًلاوا اایز ،دسر
نترای رد یناایا فعماج زاین ب خساپ رد و هداک کاپ ار لئسم تروص هار
لح تاضراعت عرر یااب ی
دوهخ ًاهیناث ؛میهنک شلح میهاوخب ک تسین یضراعت ًلاصا ک تسا هدروآاب دایار ،نوناق و عا اب ح یناسیی فیاون ساسا قوهقح موهفم نیب لخ زا ی ان ک تسا هد انب یهلا و یعیبط قوق
ب ک ،تسا ییاطسو نواق یهلا/یعیبط قوقح و دیدج یعیبط اگیدهیی اهب یهلک
تواهفتم دهنا و
ب ،تاراب باشت لیلد ب
لی هد ت ادنپ ییی ناایا یهاگشناد فعماج رد
1.دنا
ریرقت مود
، عرش هار زا نردم نوناق هیجوت
رد امل طواشم نارود ی
طواشم تسد ب بتام هاوخ نوناهق ناراکردهنا
ون یهسی ار لئهسم نهیا
م دز وگ ی دنداک دایگب دوخ ب یملاساایی اهاظ دیابن نیناوق ک
، ا ایی رد نهی گهنهار تروهص
مان رد میلس خی ینانچ ،دز دهاوخ سپ ار نآ عماج ا
ی م یزیابت یل لضر ازایم ب ی
دسیون :
« اق رد اگا اهما نیا ساسااب....دینادب نیقی ،دننک ادیپ تسا تعیا فلاخ ک یزیچ یساسا نون
تای اه هب قهیبطت ار یهساسا نوناهق لوصر ،د اب وحن اه ب تبلا ...دز دنهاوخ شیت سدقم .دییامنب
»
،ییابطابط(
1392 :ب 398 ).
مان رد زین لودلاراشتسم دهنوخآ ب شا
یهم هداز :دهسیون
« خسن بوخ سا یا
حیحهص ثهیداحا و دیجم نآاق زا نویسازیلیویس و یقات بابسا عیمج ب ت
1 . قیقد و اتشیب فعلاطم یااب یوسوم و یدابآروصنم :ک.ر ات
،لصا 1394.
هداک ادیپ نیهااب و تایآ عناهم ملاهسا نیهیآ ای ملاسا نییآ فلاخم ،زیچ نلار دنیوگن اگید ک ما
تسا نویسازیویلیس و یقات »
،ییابطابط(
1392 :ب 199 ).
لودلاراشتسم عقاو رد
ًانی تسنادن نردم قوقح قباطم ار عا
، دراو نآ هب ییاهدهیق یلب
یم دنک م نوگاگد یدایز دح ات ار عا قوقح ماون ک )د اکذ اتشیپ ک یتوافت جنپ(
ی .دزاس
م ار لودلاراشتسم راک ی
ناوت شلاهت اهب یزایآاهس هنوگ عاه فهچیرد زا هک تهسناد ییاهه
یا
یم زاجم ار یاشب یراذگنوناق دنناد
، اخأهتم فلاخاهب وا ک توافت نیا اب ا
ن و طواهشم اهص رد
شلات دننام ییاه تن
لملا یزنت و ملاا یب زاهجم عراه تویهس ةدودحم رد ار یاشب نیناوق ک
یم
،ینیئان( دنتسناد 1393
: 134 )،
هم اشب راک فطیح رد ار یویند نیناوق یمامت ی
دهناد یااهب و
جراخ یهقر طابنتسا لومعم شور زا ًلاماک مه نآ ی ا تابثا هد
تاهیآ ب و اهیی تاهیاور و
م لسوتم بتام ی
دو یم یعس عقاو رد وا . دو عا ةداج دراو ادتبا دنک
، یههار هروهک اب ار نآ
دزاداوب تینردم ةداج رد تکاح ب ًلاماک دعب ب نآ زا و دنک لصتم نردم قوقح ةداج ب
، ااهیز
غت و تلم لوبق ب نوناق تی واشم ،یاشب عضاو دننام یدویق یایذهپایی
هسحاب نآ اهی ناهمز ب
.دراد تارانم ی ا قوقح ساسا اب ،نافلیم لیم فسوی ازایم یم تساهر ار فلاتخا دروم جنپ نوناق و عا تبسن رد ایفت زا سپ ناخ
،دهنک
مادک ب تارلاتخا نیا عرر یااب شلات رد ک مینک تقد اگا اما کی
راداهرو متهسیس ود ینابم زا
تسا هدنام
، رد یم عمج نیا رد وا ک میبای یماهگ و دراد یاگید ب ییی لیوحت رد یعس عقاو رد
فاص زا اتدنلب
« دحاو باتک رد ی ا مایحا اب بای ینوناق داوم ةدنکااپ عمج »
.تهسا ت اداب
نوناهق بهناج دروم اه رد نردم قوقح و عا ضراعت و توافت جنپ نداک لح یااب شلات رد وا م ار نردم ی
دایگ توافت نیا زا یضعب ًاقافتا و ه
قد ا
ًاقی اهب و دنتهسه نآ اهیی زا عا قوقح لصر
من اگید اهنآ نت اداب ی
ناوت م یاج اب چنآ ب ی
،دنام هب هتبلا .داهک قلاهطا ی اه میح اهون
م ی دسر ب وا ک دروم جنپ نیا زا ایی ب
ب ،تسا هداب مان اهنآ زا ًاتحااص توافت ینمض تروص
اه ی
هد اکذ لاسر رد زین یاگید ضعب ک دنا
تواهفت زا یاتشیب تیمها ًا اهه
ی اهصت یلیه حی
هده
رد ک نوناق و عا یدیلک توافت راهچ ب مادا رد .دنراد لودلاراشتسم دوخ سوت هملک کی
ب تسا هد هرا ا اهنآ ب ینمض ای حیاص تروص
، تهخاداپ میهاوهخ هک داد میهاوهخ ناهشن و
اهنآ فلاتخا ب
گداس روصت لودلاراشتسم ک ی م
ی
،داک .تسین عرر لباق
1 . تلم لوبق :لوا توافت
وا فلمج اب نوناق و عا توافت نیلوا ناون لیذ
« ی ر هب هن هد ت ون تلم و تلود لوبق ب
دحاو
»
،
« تلم لوبق »
، لودلاراشتسم(
1393 : 9 م دیدج یراذگنوناق لوصا زا ار ) یهم یراع
دهنک .
سوس تلم لوبق اب دیدج قوقح یانبم یراعم یاتسار رد
، داک زایآ ار یثحب راب نیتسخن یااب
م یجوت تروشم ةد اق اب ار ناملراپ نآ رد ک ی
داک ماگنه . ی ک ملک کی رد ک ت ون
« رایتخا
مه ساسا تلم لوبق و ف
تسا تمویح ایبادت »
یآ ب ف
« مهنیب ارو مهاما و »
داک هرا ا .
سوهس
ب هرا ا رد
« فیتلاسیژاروک سلجم »
- یراذگنوناق سلجم ینعی -
د اق ب زین ة
ملاسا رد تروشم
« املاا یر مهروا و »
یم هرا ا دنک
، لودلاراشتسم(
1393 : 29 ملاهسا مهو ا نیناوق زا ار نآ و )
یم فمه ساسا ار تلم لوبق و رایتخا وا .دوب هد یصوت ادخ بناج زا نآ اب ادخ لوسر ک دمان
یم تمویح ایبادت ،تیمدآ( دوب دقتعم و تسناد
1340 : 190
« ) ا ملک نی زا )تهلم لوبق ینعی(
تهسین فهیاعت تجاح ار شتحص فبتام لوق نابحاص دزن رد و تسا ملایلا عماوج
» ،یاماه (
1394 : 282 هداک میح دوخ اب دوخ ک لیلد نیا ب و ) دنا
،
« ته واطم مده و فلاتخا روهظ زا
دندوب رود دندوب هدناسر بیوصت ب چنآ
» یهشخب و خسار(
،هداز 1393 : 8 ).
تسم نهیا لودلاراهش
دیدج قوقح رد ار نیداینب لصا ترای
هیاب تهسرد و حیحص یااجا یااب نوناق ک د
بیوهصت هب
هدم شخب ا
ی دساب اهنآ ناگدنیامن ای مدام زا روصت و
م ی نداک حاطم اب داک
« تروهشم ةد اق »
ب تلم لوبق یااب تسا تسناوت دیایب ی ا لمحم نوناق یانبم ناون
. تبلا رد اهدهعب هباجت
ف
ب تروشم هد اق لوا سلجم فهسلر ناون
ف ده تهسجاب رایهسب سهلجم ،یناهخداام و یه راز(
1392 : 441 - 440 ) عقاو رد تفگ دیاب اما . ای اوتر یانبم دهتجم ِداهتجا عا نوناق رد
یبایتسد
ب درادن نآ ندوبن ای ندوب حیحص لابق رد یتیلوئسم دهتجم نآ زج یسک و تسا ی ا میح
،
رد یلو درادن دوجو ینید دهتجم ک دیدج نوناق
، تسج تلم نایم دیاب داهتجا نیا و
دوه وج و
زا نوناهق نیاهتهب عهضو تههج رد داهتجا یلب ،ی ا میح ب یبایتسد یااب داهتجا ن مه نآ .ناسنا اونم م نیاابانب
ی ناوت نوناهق نایم ک داد رااق ثحب دروم وحن نیا ب ار هدم توافت نیا
ناق و عا اهجنیا رد دهیاب یلوهحت اگا و تسا یساسا توافت یراذگنوناق أشنم رد ،یبای دیدج نو
دهد خر
،
،یاما ( تسا یراذگنوناق أشنم رد لوحت 1394
: 131 ) تروشم و همن
ی هیجوت دهناوت
نداد اییغت یااب یبسانم أشنم
.د اب یراذگنوناق
2 . نردم تلود روهظ :مود توافت
تلود درواتسد نیاتلااب اه
ی شزرا اهپورا رد یطهسو نواق اخاوا زا .دوب نردم نوناق )نردم( یلم
م عمج تلم موهفم لیذ اهاثیت و تراگ رااق ینید تیوه زا اتاب یلم تیوه و ی
د و تدحو ب
م ی دیسر تلود لیلد نیمه ب و اه
ت اد زاین ینیداار نوناق ب دن
نیمه ب ،رلاویس نوناق ینعی ،
نوناق تفگ دیاب لیلد ًاتاذ
تسا رلاویس
، ناسنا یمامت اب دیاب ینعی ده اب مکاهح نهید زا رار اه
،خسار(
1386 : 13 ).
راشتسم ًانی ک تسا یلیلد نیا یواخا و یویند مایحا کییفت یااب لودلا
لاسر رد زین یم هرا ا شا
دنک : [«
تهسایس یااهب ...]یویند مایحا اب تاداب مایحا ندوب جوزمم
ااچ دراد میو راض ما نوناهق باهتک ندهناوخ هب ملاسا کلامم نانکاس زا ملسمایی للم ک
یمن تبیر ام دننک
»
،یاما ( 1394 : 269 ).
رد نینچمه وا
« نااهیا یهساسا نوناق نیلوا حاط
( 1289 )یامق » یهم هرا ا نردم یزکام تلود داجیا موزل ب ،یاماه ( دهنک
1394 : 255 ).
زا وا
یانعم رد ار تلم موهفم ک دوب یناسک
nation
ناواهیپ ینعی دوخ یلبق یانعم زا ار نآ و هدروآ
تسا هداک جراخ بهاذم
،یاما ( 1394 : 162 ).
دناگیدیی موزلم و مزلا نردم نوناق و نردم تلود
، ب یروط م کیاه ک ی
دناوت نیمز یااب یا
یم لام ا نوناق قیاط زا ار دوخ تیمکاح تلود ،دنک داجیا یاگید روهظ ک
نردهم تهلود و دهن
ابو فتفگ ب ،تسا یقوقح راتخاس کی ًلاماک یبای
« ینلاق ِیقوقح متسیس کی »
هولاه هک اهب
یشت یلصا ناکرا لی
ةدنهد هب تی واهشم ةدهیا و یزهکام تلود ،اوانامار ،نیمزاس ینعی تلود
مازلا نوناق دراد جایتحا زین روآ
(
Nelson, 2006: 7
).
لیه زا سهپ لیلد نیمه ب تهلود یاهیگ
دم زکامتم لط لصارلاب ناایا رد نر
عی یاه نوناق داهک روههظ تیطواشم و یهاوخ ،ییاهبطابط(
1392 :فلا 207 ).
یم نیمز نیمه رد یرواد :دسیون
« یم روصت یهاگ لاس نارازه ناایا تلم دو
،تسا هدمآ دوجو ب ک تسا لاس دص بیاق ناایا تلم ک تسا نیا تسرد اما تسا هدوب شیپ چنآ نیا زا شیپ ینعی هدوب یناایا ایاش و فیاوط و ماوقا یلب هدوبن ناایا تلم هدوب
تهلم ،دهنا
یم دوجو ب یتقو دوخ مدام ک دیآ
یم ک دننک ادیپ انعم نیا ب یهاگآ و دن اب راذگنوناق دنناوت
دهننک تهمویح دوهخ و دهنایگ هده ب دوخ ار روما ایبدت »
( د ،یناهکدرا یروا 1365
: 40 - 39 ) .
ا لودلاراشتسم موهفم گرزب توافت ز
« _تلود تلم » نطو ام چنآ اب دیدج لوادت رد م
ی میناوهخ
زین ب گداس یم روب ی لیلقت اهاه و تلاایا مون ب اهنت ار نآ و دنک
م ی .دهد
3 . ترخآ و ایند لئاسم کیکفت :موس توافت
فح یااب یواخا و یویند مایحا کییفت ک دوب دقتعم لودلاراشتسم د تفگ ینانچ تدحو ظ
هداک ت اداب نینچ وا نخس نیا زا یضعب ،تسا مزلا دحاو نوناق ب لم و ناایا تلم وا ک دنا
یم داهنشیپ باهتک ،داهعم و تاداهب باهتک راهنک رد و هداهک کهییفت ار ملاسا نیناوق امل دنک
نامه ینعی .دننک جوت زین شاعم ب و ،دنسیونب زین تسایس اهمن یااهب هقر رد ًلاثهم کروط
و ز
هایی و هزور
« باتک
» دراد دوجو ییاه
، باتک زین یویند لئاسم یااب اه
یی رد شراهگن هب دننامه
دیآ
،یاما ( 1394 : 134 )،
فلاسر یاوتحم ب اگا اما ملک کی
مینک تقد اتشیب
، ب م اون ی دسر
یواهخا و ییاهیند روهما ناهیم کییفت موزل رد لودلاراشتسم چنآ زا یبوخ فیصوت تاراب نیا تسا تفگ
، ن تسی تک اایز . ا ب یاه هولا ًاتلاصا یهقر اب
« باتک
» زا ،یداهب تا وهضوم رد ییاهه
هاهب زین ....و ثرا ،صاصق و تاید ،اضق ،تلاماعم لثم یویند ًلاماک تا وضوم اهجنآ زا و تسا دنم
یلو ازایم نیدلاافوم ب دوخ فمان رد لودلاراشتسم ک ده
ب یم ا دا تحااص یراهک ردق ب دنک
دراد تا لاطا ملاسا زا
،یاما ( 1394 : 260 )،
.د اب ت ادن ی لاطا بلطم نیا زا تسین نیمم
یم جوتم وا تاملک رد تقد اب تیاهن رد فسوی ازایم ک میو
یهم داهنشیپ اهنت ناخ هک دهنک
ب شخ اه یی یم طوبام ییایند روما ب ک قر زا رد و دوه کهییفت یواخا و یداب روما زا دو
ناگادج باتک باتک مان ب یا
تسایس یهم ملک کی رد ینانچ ،دنو یروآداگ دهسیون
:
« سهپ
باتک ار ملاسا نیناوق ،نیمدقتم یامل هاگاه اه
ی یل داهعم و تاداب باتک ًلاثم دنسیونب هدح
ل ی دح ه ل ار شاعم و تسایس باتک و ی
هدح ته اد دههاوخن تعیاه هب یراهض »
،یاماه (
1394 : 269 ).
ده اکذ ینانچ زین ار بلطم نیا لیلد
، هم نردهم تهلود موههفم روههظ ی
دهناد .
لاحرد ی ک هدروخ هاگ اگیدیی ب ًلاماک شاعم و داعم و نیمز و نامسآ تعیا رد کهییفت و دهنا
م اتبا ار ود اه اهنآ ی
زاس د . ،اگید یوس زا خهساپ عیه عاه هک دندوب رواب نیا اب اهقر
یماهمت
ناسنا ب لاتبم لئاسم دوت و
ة نمؤم نا هب ک تسا ینید ملاسا نوچ ،تساراد تاخآ و ایند رد ار
یم زین ییایند روما ب نآ ب تبسن و دزاداپ
ی توافت مز نیا رد نیاابانب ،تسین نی
نوناهق مه یاهه
مزلا ف وم لوصح لباق دوهجو یهیییفت اهیند و نهید نیهب اهی و تاخآ و ایند نیب سپ ،تسا دوج
تفگ نیمز نیا رد و دو صخشم یراذگنوناق میاح نآ قبط ات ت ادن و
هب یدؤهم هک ییوهگ
تن جی یا د اب
، ،نایدابآ( دایگ تروص 1392
ب : 131 ).
4 . ییایند حلاصم رد یرشب لقع هب دامتعا :مراهچ توافت
ب ار شاعم نیناوق وا دودحم زا تیاور و یآ دنچ ب ایتا ا
ة یم جراخ ی ا صن نیدب .دنک
ک انعم
هزوح رد یویند روما تامیونت ا
ی م تروص نید زا نوایب ی
دایگ روهما اههنت اهیبعت نهیا رد نید .
یشخب و خسار( تسا لفیتم ار یداب
،هداز 1393 : 15 - 13 ).
ثیدح ب دانتسا اب وا
« مهل ا متهنا
مکایند اماب »
میونت م نافلیم ب ار ایند روما ی
دراوس ثیدهح دانتسا ب اگید ییاج رد و
« هار اهم
نسح وهر انسح نونموملا »
اهب ار تهسیا نیناوهق عهضو یااهب یاهشب لق ب دامت ا اگید راب
م اکذتم ی ا یناسل ی
دو . و یهنید روهما زا یوهیند روما کییفت اب لودلاراشتسم تقیقح رد
روما نداوس نتسناد جوم هعماج کی اتسب رد ار یاشب نیناوق عضو ،نا دوخ ب مدام یایند
ف
عا م یم جوم راد یشخب و خسار( دزاس
،هداز 1393 : 15 - 13 ).
هک یزهیچ نآ نردم قوقح رد
یم رداص ار ییاهن میح دنک
، تسا یلق حبق و نسح نآ رایعم و یناسنا لق
، اهب طاهبترا نودهب
ینید دبم
، حبق و نسح رایعم ینآ لاح ب تعیا رد
هچ تسا یحو دبم اب طابترا موم روط
یروتسد چ د اب ینلاق طابترا نیا ،نایدابآ(
1392 فلا : 176 ) نوناهق نیهب زهین ثیح نیا زا و
.تسا هداک نآ نداک اپ ب اهاوت اهنت لودلاراشتسم ک دراد دوجو یرای عا نوناق و نردم زا ایسفت نیا رد یاون
ف ا هاگن لودلاراشتسم ینوایب و لیصاایی ملاسا ب و
یم یراعم دوه
وا .
دنا نیا دنویپ رد ،دیدج مول زا هدافتسا اب شی
اه ار یملاهسا نیناوهق هک دوهب اون نیا اب ،نید اب
یم داک ایسفت عماج زور تایضتقم یاتسار رد ناوت نطو(
،تسود 1382 : 344 )،
هب هتبلا اهون
م ی دسر م روصت وا ی داک تاهیجوت نینچ اب ناوهن نوناهق و طواهشم ناهکرا یااهب هک ی اه
م ی
،دو م ی ناوت داک یملاسا ای یموب ار طواشم
، ا وا روهصت فلاخاهب اهما نهی
روهط هک تهسین
لقادهح و دراد ار دوهخ صاهخ تامازلا طواشم ،د اب تلم اه یموب گنهار اب ینتبم طواشم هراپ و موسر و بادآ اب نآ تبسن ک تسا نیا گنهار
اه ی یموب جو نم صوصخ و موم تبسن
من اضر نیمم لی اه ب اهنآ یدوبان ب ًاموزل و تسا ی
،دهد ا ن ینی نآ اهب ار دوهخ دهصرددص
قبطنم گنهار دزاس
،نایدابآ(
1392 ب : 273 ).
ریرقت موس
، عرش رتسب زا نوناق جارختسا
یحاط تسا هداک شلات ییابطابط داوج دیس اتکد اصاعم ایفتم ار
اوندهم هک تسم
لودلاراهش
تسا هدوب
، کهی نهطب رد هده لصاح شلات نیا زا چنآ ،دنک یناوخزاب دوخ یایر ةژواپ تحت
اون فی گرزب یخیرات ات -
ب زین ناایا فعسوت دنور دروم رد یندمت هب همادا رد هک ،تسا ترر راک
.د دهاوخ هرا ا نآ
1
م نخس نوناق و تعیا تبسن زا یهاگ ییابطابط ی
دیوگ و قوقح زا و دااهم یزیچ تسایس
من ی
،دنک ،ییاهبطابط( تهراعم و مهل یخنس اگم 1392
:ب 546 نوناهق تهمویح زا یهاهگ و )
بذاج نادیم نوچمه ا
ی یم دای یهتح سپ نآ زا و تراگ رااق نآ رد ییامدق تنس ماون ک دنک
نخس دیدج قوقح قطنم ساسااب زین عا تفگ
،ییابطابط(
1392 :ب 656 ).
لوا اونم فیاون
ر صاخ فسل ف وا یقوقح یم ناشن ام ب ار
مود اونم و دهد هیاون کهی
ف یگنوهگچ دروهم رد ماه
ددجت یایند ب ناایا دورو ک تسا
اون نآ نتم رد یقوقح فی .دراد رااق
ییابطابط و تسا تراعم و مل تحاس ک لوا تحاس رد بلیا
اهم اب لودلاراشتسم نابز زا نآ رد
یم نخس تسا نیا اب وا شلات ،دیوگ اب دهد ناشن ک
لا کی داجیا فی
یهنعی یقوهقح فهسلر
« ایهسفت
م....دیدج قوقح یاون ینابم فیاپ اب عا نوناق یدابم ی
ناوهت نوناهق نهیا .داهک نیودهت دهیدج یاهه
نوناق اه ی ب اگا یتح دیدج اب ییت اب هدم روط
« یملاسا بتک »
هم ،ده اب هده نیودهت ی
دهناوت رد
یاون نورد روم دیدج قوقح یاه
دنک ادیپ لوحت و دایگ رااق ایسفت د »
،ییابطابط(
1392 :ب 242 ).
م نوگچ ک میساوب دوخ زا تسا نیمم ی
ناوت اپ اب ار یملاسا لوصا فی
نردم قوقح یدابم
1 .
ًاعقاو ایآ ینیا دروم رد ایخ ای داک بوسنم لودلاراشتسم ب ناوت یم ار ییابطابط اتکد ایاقت
، ثحب یددعتم یاه
ًلاماک فاح عقاو رد و تسین جااختسا لباق لودلاراشتسم نانخس زا یاون نیا دندقتعم یضعب ،دراد دوجو ب یطابترا و تسا هدنسیون دوخ ب قلعتم دیدج فسوی صخ
درادن ناخ ، لباقم رد یم تفگ دو ن چاگا
لصفم و حضاو
، ب لقادح یلب لامجا تروص
، یم فلاسر رد ار یتارا ا ناوت ملک کی
یاون ب ک داک هدهاشم ف
دراد یدایز تهاب ییابطابط اتکد لودلاراشتسم ب ییابطابط اتکد حاط دانتسا تفگ دیاب یرواد ماقم رد .
قم رد اهنت یاون و ایفت ماقم رد ن دراد تیمها ک تسا شهوژپ ما ینامز ات ایفت ماقم رد و ؛یزاداپ
ت اداب ک
کیدزن تقیقح ب دیدج .درادن یتیمها یلبق ایفتم ب نآ باستنا مد ای باستنا د اب هد ات
کت یتح و داک ایسفت داد حیضوت نردم ندمت اب بسانتم ار مایحا کت
، لاحرد ی هک یراگزاهسان
شخب زا یرایسب اه
ی و اگیدیی اب ود نآ نوخآ ک تسا یداایا نیا ؟تسا نهابم و حضا
د زین هداز
یم هرا ا نآ ب لودلاراشتسم ب دوخ فمان رد ،یناخداام( دنک
1396 : 302 نیهمه دانتسا ب و )
م ثب ار لودلاراشتسم شلات داایا ی
درادنپ اون حا دنور رد ییابطابط . فی
ب اهراب و اهراب دوخ
یم دروخاب داایا نیا ب اب و دنک
ی نا یاه یم شلات فلتخم .دیوگ خساپ نآ ب ات دنک
ب ساسا زا ار یراگزاسان نیا لیلد ود ب لوا فلهو رد وا ی
تیمها م ی
،دناد فاهط کهی زا اایز
وا داقت ا ب
« هک تهسا هداد ماه یداهبم هب یطسب اشب قوقح فیملا ا نیودت اب سناار قوقح
داهتجا و ما زا صاخ طابنتسا رد یقوقح ماون چیه نوناق
یهمن دهیدج یاه ار یداهبم نآ دهناوت
لماک ب یتلم اگا یتح نیاابانب .دنین ظاحل ات
نی نوناق ب د اب ت اد یساتسد اه ی
زاین یدابم زا
دوهب دههاوخن تهسا نوناهق حور فهلزنم ب ک دیدج قوقح
» ،ییاهبطابط(
1392 :ب 218 )،
ااهیز
ملا ا فی تسین صاخ اشب قوقح
، نوناق فمه یمئاد حور یلب جردهنم لوهصا و تساهنآ ناج و اه
نوناق فمه اب زین نآ رد اه
ی ،ییاهبطابط( دراد فاا ا صاخ یویند 1392
:ب 219 ).
هب تراهب
مه ما یدابم ،دیدج قوقح لوصا تسا دقتعم وا اگید مه و ینامز
ماهون چیه و دنتسه ینایم
یمن یقوقح .دایگب لی نآ اب تفلاخم رد دناوت
دیاب اگید فاط زا وت
ت اد ج زا ییابطابط اتکد یتقو ک
« ملاسا لوصا »
یهم تبحهص دهنک
،
زا شداام
« لصا » راهثآ رد یاههطم دیهه ًلاثم ک یملاسا لوصا نوچمه یگشیمه و تباث یاما
یم دانتسا نادب دوخ تسین ،دنک
، ناهج تایلک ب یلب لوم
ی دننام
« تهسا بوخ تلاد
» ،
« مهلظ
تسا دب » یم هرا ا ب ک دنک اخ ی ون
یهنتبم مهلظ زا صخهشم یهفیاعت اهی تلاد یرااقاب زا ص
وا اونم زا اایز ،تسین
« ب و تسا تناید زا یترایرد تسویپ تناید تهسا یخیرات یاما اگید تراب
من نید تقیقح و ی
دناوت د اب مولعم اشب اب
» ،ییابطابط(
1382 ).
هم هدهاهشم ینانچ ی
دوه نهیا
نید زا فیاعت مزلتسم
« زا ییون ترایرد یهسایس ثهحب فهمدقم حاهط یااب تناید
» نیهنچ ،تهسا
لماح ،تناید زا یترایرد
« ینید حلاصا ی ون ففطن »
زین ا تس ( ،ییابطابط 1392
:ب 431 و 436 ).
ب ًلاوا ک لاح زا نردم یایند رد قوقح وا م ز
« ما یدابم »
همه هک تسا هد جااختسا
مه و ینامز ب ای ملاسا و تسا ینایم
زین نید یلک روط مهبهم و یهلک رایهسب یلوهصا ام ب اهنت
یم ضا هرود اهه رد هشیدنا خیراهت ایس رد ک دنک
ا ی هب هنوگ ا ی ایهسفت و فهیاعت تواهفتم
یم ،دو
« ملاسا لوصا »
م ی دناوت فیاپ اب
« دهیدج قوهقح یاهون یدابم »
دوه ایهسفت
، نهیا اهب
ب لئسم چاگا حیضوت د هداد خساپ یوحن
، فیاعت نیا ک تسا حضاو ب
یدوخ یاهدهقن دوخ
ناهج اب اظان ندوب لوم
« دیدج قوقح یاون یدابم »
ب اظان یاهدقن نینچمه و ا
نید فیاعت
ب
« رد ترای یاه شیدنا خیرات لوط رد تناید زا ام »
یم بذج دوخ ب ار و اهدهقن یماهمت و دنک
یدر پ ود نیا اب اظان یاه شی
،ضار .تسا دراو زین ییابطابط اتکد اب
راک ژیو تسا یقوقح فسلر فیلا کی داجیا قوقح مل تحاس رد ییابطابط اتکد فیاون ة
،
اون زا اایز وا
یم هرا ا چاگا و تسا هد بلصت راچد گنهار و لقعت ناایا خیرات رد ک دنک
لا و تسا یساتسد لباق ملاسا یاهداینب و لوصا فی
تسا ینی و هدنز زین عا ِمایحا
،ییابطابط(
1392 :ب 588 اام ؛ ،یناخد 1396 : 301 )،
فسلر فیلا دقار ار عا نوناق ف
یقوقح
م نامز اب بسانتم و ابتعم ی
دناد ب لباقم رد . م اون
ی دسر فیلا کی دوجو ی دم تعیا لها
لا نداک ادج و دنتسه زین یفسلر فی
یفسلر و یایر فیلا نیا زا ار لوصا و مایحا ب نید لیلقت
م نآ یازجا ی
دنناد تفگ ب ار نآ و ییابطابط دوخ ف
« یییژولوئدیا جو تنس زا یاصان ةد
م ی دنناد ب ک ه چی جو یمن لم ییامدق تنس ماون قطنم مایحا قباطم دنک
»
،ییابطابط(
1392 :ب 594 ).
زا لا یناوخمه زین یفسلر اونم فی
تراگاب یفسلر نردم قوقح ینابم زا هد
و عا مایحا اب رد
هار تیاهن ییابطابط یلم لح
اب ینبم تاضراعت یخاب نداب نیب زا یااب
« و ایسفت جیتن رد و قوقح قطنم قبط اهنآ اب دروخاب و یقوقح ماون ب مایحا نیا نداکدراو
یقوقح ماون لد رد اهنآ اییغت »
،یناخداام(
1396 : 303 ) نهذ زا رود ب
م اون ی دسر ییابطابط .
یم دیکأت بلاق رد عا مایحا نتخیر زا سپ ک دنک
اه ی
،ینوناق م لصاح چنآ ی
،دو اگید
تسین ی ا میح
، م دروخاب نآ اب قوقح قطنم اب دعب ب نیا زا و تسا نوناق یلب ی
دو ن و
. قر قطنم اب یم خر ینامز مهم نیا یلو داک دودحم ار مایحا ناوتیم قوقح شناد اب
ک دهد
ابو دنو لیدبت نوناق ب عا داوم و دیآ دوجو ب قوقح شناد نیا اب مکاح د اوق و لوصا
دب و دنو ایسفت شناد تسا اییغت لباق نوناق ک تسا یهی
،یناخداام(
1396 : 303 ).
ب م اون ی دسر زا روصت نیا ب
ی یهجوت هرازگ ت اس ب اه
ی نوناهق و عا یه ان اهنبم ود هلخ و
؛تسا هد عت دوخ ناسنا لق و تسا ویتکژبوس نوناق نردم ففسلر رد اایز
نی شهخب تهسا
، زا یهنعی
ب و لقتسم شدوخ زج ینوایب عجام اه ی
زاین تسا
، ناهسنا ةدارا ناهیب زهج یزهیچ نوناهق جیتن رد
،لصا یوسوم( تسین 1397
: 14 - 13 ).
هم زین ناسنا ،تسا ناسنا رابت ا نوناق تیهام یتقو ی
دهناوت رد
یهسفت یوهحن اهه ب دوخ مهر هاگتسد رد ار نآ و دهد اییغت ار نآ اگید یرابت ا اهما ،دهنک اهیبعت و ا
ابت ا و عضو ی ا میح تیهام ر
مهیح ،دهد اییغت ار نآ دناوتب ناسنا رابت ا و عضو ک تسین ناسنا
تسا تقیقح سنج زا ی ا
، تهسین له اج دهنوادخ و تسا دنوادخ روتسد ی ا میح اایز
، هیلب
ا و قلاخ هدننکداجی تسا
. یااب دیوگب دنوادخ اگا لاثم
« دییوگن ورد
»
، ح رد ترااه ورد زهین تقیق
ب ورد ینیا ن دوب دهاوخ اگا .د اب هد لعج تراا ناون
« یم جرد دص رد بآ د وج
» حیحهص
د اب
، من ناسنا توافتم رابت ا ی
دناوت ار اهم ی ا میح ک( د اب تراا ورد اگا و دهد اییغت ار نآ
م هاگآ نآ زا ی
دزاس )،
من ناسنا رابت ا ی
دناوت یغت زین ار نآ اهگید ناهیب هب .دههد اهی
، نردهم ففهسلر رد
سهفن چیهه و تهسا داهینبدوخ ًلاماهک تساهنآ فلمج زا قوقح ک یلم لق مایحا ماهقم رد یاهملاا
درادن دوجو یلم لق تارابت ا
، تهسا ی ا میح نابیتشپ ک یملاسا ففسلر رد اما
، لهق ماهیحا
سفن اب ینتبم یلم ناسنا زا لقتسم ار اهنآ ک دناملاا
، نعم ا راد یم دنک
، نوناهق اهییغت لیلد نیمه ب
ضراعتم نوناق و عا یفسلر داینب اب نردم قوقح متسیس رد عا .تسا
