4808
8. ҚР ділет министірлігінің ресми сайты:
http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1500000414
9. Электронды қор: http://www.pravda.ru/world/09-12-2012/1136334-slavery- 0/
10. Электронды қор: http://uchebnik.kz/zashita-prav-i-svobod-cheloveka/4- nacionalnoe-zakonodatelstvo-v-oblasti-pravisvobod-cheloveka-1-chast/
11. Тархов В. А. Ответственность по советскому гражданскому праву.
Саратов, 1973. -455с
ОЖ 341.7
АЗА СТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АЗАМАТТАРЫНЫ ШЕТЕЛДІКПЕН БАС А МЕМЛЕКЕТТЕ НЕКЕГЕ ОТЫРУ.
КОНСУЛДЫ НЕКЕЛЕР О дабек ва йге м Ма а з
ordabekovnaa@gmail.com
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия лттық университеті, Астана, Қазақстан Халықаралық қ қық мамандығы ХҚқ-33 тобының студенті
Ғылыми жетекшісі – Сейдеш Б. Б.
Қазақстан Республикасының азаматы осы мемлекеттің заңнамасына с йкес шет мемлекеттің қ зыретті органдарында Қазақстан Республикасынан тысқары шетелдіктермен некеге т руға қ қылы.
Неке (ерлі-зайыптылық) ж не отбасы туралы кодекстің 230-бабына с йкес Қазақстан Республикасының азаматтары арасында ж не Қазақстан Республикасының азаматтары мен шетелдіктер немесе азаматтығы жоқ адамдар арасында зі жасалған мемлекеттің заңнамасын сақтай отырып, республикадан тыс жерлерде қиылған неке, осы Кодекстің 10 ж не 11- баптарына с йкес неке жарамсыз болып табылған жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасында жарамды деп танылады. Аумағында қиылған мемлекеттің заңнамасын сақтай отырып, Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде шетелдіктер арасында қиылған неке, егер ол Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмесе, Қазақстан Республикасында жарамды деп танылады.
Қазақстанда қиылған некені басқа мемлекеттің аумағында қайта тіркеу немесе қандай да бір жолмен растау қажеттілігі жоқ. Қажетті растау ретінде некеге т ру туралы ку лік, апостиль ж не тиісті тілге аударма болады.
К птеген мемлекеттердің заңнамаларында неке қиюға кеп соғатын бірқатар жағдайлар бар. Жалпыланған т рде б л шарттар осылай к рінеді:
а) неке жасына жету;
б) басқа ресми некеде болмауы;
4809
в) некеге т руға ниет білдірген адамдар арасында жақын қарым- қатынастардың болмауы;
г) заңда аталған аурулардың болмауы;
д) ата-аналар, қорғаншылар ж не оларды алмастыратын адамдар беретін некеге р қсат.
р т рлі елдердің заңнамасы жоғарыда к рсетілген шарттарды анықтау т рғысынан рт рлі болып келеді. Швейцариядағы неке жасы, мысалы,
йелдер шін - 18 жас, ерлер шін - 18 жас;
Францияда йелдер шін-15 жыл, ерлер шін 18 жыл.
Қазақстанда, мысалы, басқа ресми некеде болу жаңа неке қиюға кедергі болып табылады. Б л Қазақстан Республикасының Неке ж не отбасы туралы кодексінің 11 бабында бекітілген.
Бір елде жақын туыстар деп ағалы-інілері мен апалы-сіңлілері танылады, ал басқаларына басқа туыстары жатады. Бірқатар елдердің заңнамасында жастардың денсаулығы туралы медициналық қ жаттарды бір- біріне сынуы к зделген ж не кейбір елдердің заңнамаларында ата-аналар тарапынан некеге келісім беру сияқты жасалатын некенің шынайылығының жағдайы бар. Қазақстанның отбасылық заңнамасында м ндай жағдай жоқ.
Некеге т ру шарттары бойынша қарама-қайшы регламенттеудің болуы мемлекеттерді 1940 жылғы Халықаралық Азаматтық қ қық туралы шартта, неке қию ж не оны жарамды деп тану туралы 1978 жылғы Конвенцияда, 1928 жылғы Бустаманте кодексінде қ жаттық ресімдеуді тапқан халықаралық уағдаластықтарда оларды біріздендіруге т рткі болды.[1]
Қазақстан азаматтарының шетелдік азаматтармен неке қию р сімі Қазақстанның отбасылық заңнамасымен реттеледі. Б л Қазақстанның АХАЖ органдарының республиканың отбасылық заңнамасында к зделмеген неке қию шарттарын сақтауды талап етуге қ қығы жоқ дегенді білдіреді.
Қазақстанда жасалған неке Қазақстан азаматымен (азаматтарымен) некеге т рған шетелдіктің Заңы бойынша осы неке жарамсыз деп танылатынына қарамастан, республиканың б кіл аумағында жарамды деп есептеледі.
М ндай жағымсыз жағдайды осы ж не басқа да м селелерді арнайы ескертетін халықаралық шарттар жасасу арқылы болдырмауға болады.
Қазақстан қазірдің зінде шет мемлекеттермен азаматтық, отбасылық ж не қылмыстық істер бойынша қ қықтық к мек к рсету туралы бірқатар шарттар жасасты. М селен, Қазақстан Республикасы 1992 жылғы 22 қаңтардағы Азаматтық, отбасылық ж не қылмыстық істер бойынша қ қықтық к мек пен қ қықтық қатынастар туралы ТМД шеңберінде к пжақты Конвенцияға қол қойды. Мысалы, осы Конвенцияның 26 - бабында былай делінген: «неке қию шарттары болашақ ерлі-зайыптылардың рқайсысы шін зі азаматы болып табылатын Уағдаласушы Тараптың заңдарымен, ал азаматтығы жоқ адамдар шін-олардың т рақты т ратын жері болып табылатын Уағдаласушы Тараптың заңнамасымен айқындалады». К ріп отырғанымыздай, неке қию ж не зге де отбасылық
4810
а а а К ТМД б
ба а а б .
«О ба , а а а б а
а К а б а б а
а б - а а а а а б аб а Уа а а
Та а а а а а . Е - а а б б
Уа а а Та а , а -ба а Уа а а Та а а а а
б аб а, б а а а Уа а а
Та а а а а а ». [2]
а а б . А а а
б б а а ба а а а а . Е а а
Ла А а а а а а б
- а а а а а а а
б . Е - а а а а а
б а, а а а а а а а а
а а . А а а а а а а
, а а а а б а а а б а , а
а а а а а а а а б
а а а б а б .
А а б а а а б
а а а а а а а аб а . М , -
а а а а а а а а а а а а
а а а Гаа а К
а а а ба а б : а а а а ,
- а а а а а . 1970 Е -
а а а а б а ба а Гаа а
К Уа а а а а а а а
б а а а . О К а а а а а а
б а а а а а , а а а
а а а а а а а .
а а а Р б а а а а б а а а
Р б а а а а а а а , а а
б а а б . Б а «Н ба а »
а а а Р б а За 204-баб а а а а а
Р б а а а а а а а а а а а а
а а а , а -а а а а Р б а а
а а а а а Р б а а а а а
а а а а а . Жа а а а, а а а а, б а,
а а а . Ха а а а а а , а а а
а а а а б а, а а а
ба ба а а а а а а б а, а а
а а .
а а а Р б а а а
б а а а а а а а а а а б
4811
й дайд . Б а аза а Ре б ика а а да б к аж а а да Ре б ика за да е а айд . аза а д аза а е е д к е еке а дай да б е е еке за да б й а б з а да, еге б з кез де е -зай а д б е аза а Ре б ика а же де а б а, жа а д де а к . Ше е де а аза а Ре б ика аза а а еке б з а жа дайда, еге а а да а е д за да б й а жа а а, а д аж а жа а д де а ад . Еге а ке е, да а аза а Ре б ика за а а а а а а йке аза а д
а, ег зде б а жа дайда - аза а Ре б ика аза а а ак е жаз га да да еке б за а ад . Ж е б е де.
«Неке ж е ба а » аза а Ре б ика За да б ай
де ге : « и е еке е д за да б й а аза а
Ре б ика а же е де жа а а аза а Ре б ика
аза а а а а да еке б з , еге е -зай а д еке де еке б з а кезде аза а Ре б ика а же де а, аза а Ре б ика да жа а д де а ад ».[3]
а а б к е -зай а д за а а -
а а б е е де гей е е ек е е ед :
- и изи ги де гей, да ди га и ж
д б з да к ед , жа б б жи кезде ед , б а аж а а е ег зг ебеб е де ек аз а а а а ед ;
- и ги де гей ба да жа жа да да, за а д а да, ке д г е де айда б а зи д к и а айда б ад .;
- е е к- д к де гей, де гейдег а б з бе г е - ба - ж к е е д е е , б ке к б бе ,
ба а ика ;
- е е к- де и ( а и) де гей, да а а е -
зай а д б -б бе , е е е к, е е а -
а а жа а а з б а е е е а а а а ба ,
к д а , идеа да аб да а а а ие б ад . а дай да б де гейде жа жа д д а ебе е б к . Б а айда б а б й а а д ек ке а б ге б ад . Б ке ей еке кез де, б е ж е жа
а а ж г з кез де айда б а ебе е ж е ба а ке дей б ек ив б а ебе е . С ебе е б еке ак а де а айд , й ке а д жа а кезе де б б а а аж а д а г д ад . Т еке ак а ада
а е , ег е , бие е , дай-а еке и
жа дай а е бай а . Т еке ак а а а а жа ад : б е е -зай а а а да жа ай а ( е е, еге йе
де айда ке б а); е -зай а д б а к е д г е бей д г ; еке е ге, ба а жа а а ай к з а а ; екеге
е е жа ; ба а ез и а д ; а д аз
4812
; а а-а а а д а б д ; а а б
б а . Б а а б д а а да да
а б г д б д а да да а а д б
б г б да а д г б ба
ба а а а да а г д д . Са а а а а а
ада да д ба б г ( а а 1/3) ба а ада а а
д г д г а д : а а-а а г , а а
д б ада а а а, б г а а а а д б г
а . , г д г , а - а а ,
д б а - а а а д да ба - а а ,
- а д д , а д а ба б ,
а д а а а а а а д а а а
д .[4]
а а а За а а а да д г д д
д а а . а а а Н ба а
К д д , г б ада да Е , д а а да а а а а а б а, а а а да
д а да а а а д а а да а а
а да да а ад д а а .
а а а а да да б д а да б а
а а а а д а а а д а а д д а д .
а а а да га да а б г а
( ) д д .
С д д а а а а а а да
а а д б г б б б д а а
а а да б г б а а ба . а да да б
д а д д а а га а а а а да а а д д а а д .
а а а Р б а а а а а д д
ба а га да да
д д г (К д 184-баб ; а КСР
Н ба а ). Ег ада да а а а д а а а а б
аб а б Ш д г да , да б
а д да а а а да а а а Р б а а а а а
а а га да да (АХАЖ) д .
а а а д в а да
а а а д да д а д а да а ,
а д а а да д а а а а а а а д г
б г .
а а а ба а а а а а а д а а а а д
д д а а , да -а д г
га да да да г б д . Б б а Н
ба а К д 184-баб а , « а КСР Н ба а
К д г а г а » а а а
4813
Республикасыны 1993 жылғы 22 азандағы № 2475-XII За ыны т рінен туындайды: Қаза стан Республикасыны азаматтары арасындағы шетелдік азаматтармен некелер Қаза стан Республикасынан тыс жерлерде некені за да белгіленген жасалған орны са тала отырып жасалған жағдайларда, б л некелер, егер тануға кедергі болмаса, Қаза стан Республикасында жарамды деп танылады. осы Кодексті 15-17 ж не 43-баптарында к зделген, неке ию шін некеге отыратын адамдарды зара келісімі ж не оларды неке жасына жетуі ажет, 16-бап неке жасын к рсетеді, 17-бап неке июға кедергі болып табылатын м н-жайларды т жырымдайды; м ндай м н-жайлар: адамны бас а некеде болуы, туысты атынастарда болуы, адамны жан ауруы немесе а ыл-есіні кемдігі салдарынан рекетке абілетсіз деп танылуы) болып табылады.[5]
Қорыта айт анда, сізді неке ізді за дылығын растайтын е басты жат- «неке туралы ку лігі».. ҚР за намасына с йкес, неке туралы ку лік некені за дылығын (шынайылығын) растайтын басты ж не жалғыз жат болып табылады, біра б л жағдайда Тараптарды бірі некеге т ратын шетелдік екенін мытпаймыз. Қаза станда берілген неке ию туралы ку лік шетелдік ж байды елде жарамды болуы шін ол за дастырылуы тиіс. Неке ию туралы ку лікті за дастыруды (Растауды) екі т сілі бар бірінші же ілдетілген за дастыру нысаны-апостиль ж не екінші т сілі консулды за дастыру.
Біз осы 2 жолдарын ашамыз:
Қаза стан Республикасында Апостиль Қаза стан Республикасы ділет
министріні 2001 жылғы 4 маусымдағы б йрығымен бекітілген мемлекеттік органдардан, сондай-а Қаза стан Республикасыны нотариустарынан шығатын ресми жаттарға апостиль ою т ртібі мен шарттары туралы Біры ғай Ережеге (б дан рі-Ереже) с йкес ойылады. «Шетелдік ресми жаттарды за дастыруды талап етуді к шін жоятын Конвенция ережелерін іске асыру ж ніндегі шаралар туралы» ҚР кіметіні 2001 жылғы 24 с уірдегі аулысына с йкес неке ию туралы ку лік ҚР ділет министрлігінде, атап айт анда азаматты хал актілерін тіркеу ж не апостильдеу бас армасында апостиль оюға жатады. Апостиль ою шін
ажет:
1. неке ию туралы ку лікті т пн с асын немесе нотариалды ку ландырылған к шірмесін сыну. Неке ию туралы ку лік немесе апостиль ою шін оны нотариалды ку ландырылған к шірмесі аны ж не аны жазылуы тиіс, лауазымды адамны олы ж не м рлерді бедерлері аны болуы тиіс.
2. апостиль оюға ниет білдірген азаматты жеке басын ку ландыратын жатты к рсету. Апостиль неке ию туралы ку лікті кез келген сынушыны тініші бойынша ойылады.
3. апостиль ою шін мемлекеттік бажды т ленгені туралы т біртекті сыну. ҚР «Салы ж не бюджетке т ленетін бас а да міндетті т лемдер туралы» кодексіні 540-бабыны 8-тармағына с йкес.
4814
А и жа е б а е жа а
й ад ж е к е е еке к га е а ба е
бек ед .
Неке и а к к жа и е д ба а -к д за да . К д за да - жа а д ба а е еке е
айда а а а да а д а е еке за а а а
йке г а а ж е а аз д ада , ебе
е а а а ж е к а д б аб ад .
Жа и е а айд жа а е ак е д , а а а а - а а . К д за да д а а б аб ад е д
га да а ке д к е д а а а з е , жа а а еке е ед , б жа б аб ад ай ж е и де е де ге .
з кезег де аза а Ре б ика да а а еке и а
к к к д за да д е ж г з ге б ад . Б -
еке и а к к к д за да жа бе ге
е еке а а да, и аза а Ре б ика а а да
ж г з ед . Ек - жа а д к д за да жа
аже е еке а а да ж г з ед . - еке и а к к
к д за да е еке а а да ж г з ед .
Кейб жа дай а да, еге б е е д к е еке е ба а а а да
и а а а ке жа а а, к д а е е е а и де
жа а д за да а а е ейд .
Б зд а а а зд д ке е дей: Р аза а е е е д к а а да еке и ж е аза а а б аб а е еке е д а а да а е еке е д за а а а е
а а а а а д - ке ек е ке
а зд .
Қолданылған а парат к здері:
1. Се гей Сизи ев. Зак е ие б ака ежд каза а ки г ажда и и и а е .http://defacto.kz/content/zaklyuchenie-braka- mezhdu-kazakhstanskim-grazhdaninom-i-
inostrantsem#Priznanie_brakov_zaklyuchennykh_za_predelami_territorii_R espubliki_Kazakhstan , а а а к : 21.03.2019;
2. Те Айге а. П ав в е ег и ва ие зак е и б ака ежд г ажда а и Ре б ики Каза а и и а и г ажда а и.
http://www.freelawyer.kz/news/73, а а а к : 21.03.2019;
3. Б ак в зак а Каза а а и ежд а д а аве.
https://studwood.ru/655910/pravo/brak_zakonah_kazahstana_mezhdunarodn om_chastnom_prave ;
4. П ед а а же и б ака ежд г ажда а и Каза а а
и а и г ажда а и.
4815
https://studbooks.net/1148895/pravo/protsedura_rastorzheniya_braka_grazh danami_kazahstana_inostrannymi_grazhdanami ;
5.
http://vyborprava.com/rodnye/konsulskij- brak-eto.html
341.
Sydykovaa2@mail.ru -
-
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
