4. Ларин А. Ю., Тумакова Н. А. Иностранный язык: проблема или необходимость.
ӘОЖ 339.5 (510)
ҚЫТАЙ ХАЛЫҚ РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК САУДА ҰЙЫМЫНА КІРУІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ӨЗГЕ МЕМЛЕКЕТТЕРМЕН АРАҚАТЫНАСЫНА
ӘСЕРІ
Жолжан Дана Жақсықызы [email protected]
Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ филология факультетінің шетел филологиясы: қытай тілі мамандығының студенті
Ғылыми жетекшісі – Әбиденқызы Айнұр
Дүниежүзілік сауда ұйымы - халықаралық сауда ережелерін либерализм принциптеріне қарай реттейтін халықаралық экономикалық ұйым. Ұйым 1995 жылдың 1 қаңтарынан бастап жұмыс істей бастаған болса, Қытай Халық Республикасы 2001 жылдың желтоқсан айының 11-ші жұлдызында ұйымға кірген болатын. Қазіргі таңда , 2018 жылдың статистикасына сүйенсек, ДСҰ-да 164 мемлекет бар. Оның ішінде 157-сі халықаралық тұрғыда мойындалған БҰҰ-на мүше мемлекеттер, ішінара мойындалған Қытай Халық Республикасы , екі тәуелді аймақ (Гонконг пен Макао) және Еуропа Одағы.
Қытай мемлекетінің ДСҰ-на кіруі, мемлекетке ғана емес , сонымен қатар, ұйымның өзіне де үлкен жағымды әсер тигізді. ДСҰ-на мүшелік етуі, Қытай мемлекетінің экономикалық өсу аясында құрылымдық реформаның одан әрі дамуына үлес қосуда.
Қытайдың Азиялық көрші мемлекеттері , мемлекет тарапынан үлкен бәсекелестікке дайын болып ғана қоймай, жаңадан экспорттық мүмкіндіктерге де ашық болулары қажет.
Америка Құрама Штаты мен Қытай Халық Республикасы арасындағы сауда - саттық келіспеушіліктер, екі мемлекеттің ДСҰ-дағы дау мәселелерін шешуге мүмкіндігі болғандығынан, күшейетіні айдан анық. 2001 жылдан бері ДСҰ-на мүшелік етуге құқыққа ие болғаннан бері, Қытай әлемдегі ең мықты әрі үлкен сауда - саттық державасына айналып отыр. Қытай мемлекеті жаһандық экономика сахнасында толыққанды бәсекелестікке жарамды ойыншы атануға дайын екені туралы әлемге белгі берді десек те болады.
ҚХР-ның ДСҰ-на кіруінің мемлекет дамуындағы артықшылығы
ДСҰ-на мүшелік етуі, Қытай мемлекетіне көптеген мүмкіндіктер әкеледі. Мүшелік ету арқасында Қытай мемлекеті сауда - саттық өрісін кеңейтіп, экономикалық реформаны күшейтеді және қосымша шетелден инвестиция тартып, заң жүйесін нығайтады. Қытай елінің қоғамында ДСҰ-на кіруі , мемлекет басшылығына және халқына үлкен жауапкершілік артса, сыртқы байланыстарында өзге елдермен, оның ішінде АҚШ , ең үлкен Қытай тауарларының экспортталатын мекені, Азия елдерімен түгелдей ара қатынас формасын өзгертуіне әкеліп соғады. ҚХР-ның экономикалық дамуына ДСҰ-на кіруі екі ерекше жағдайды тудырды: біріншіден, аса үлкен қарқынмен экспортталып жатырған тауар санының артуы , екіншіден оның құрылымы өзгерді, яғни, өнім үлесі құнының жоғарылауы.
Сонымен қатар , Қытай мемлекеті импорттық баж салығын азайтты. 2001-2005 жылдар аралығында өндірістік тауарлардың импорттық баж салығы 14,8% -дан 9,3% - ға азайды.
Негізінде орта есеппен алғанда Қытайда импорттық баж салығы 9,9%- ды құрайды және бұл өзге мемлекеттермен салыстырғанда ең төмен импорттық баж салығы болып есептеледі.
2004 жылға қарағанда өнеркәсіп тауарларының экспорты 23,4%- ға өсіп, 1 трлн. 991 млрд.
630 млн. юаньды құрады. 2005 жылы өнеркәсіп тауарларына көптеген үлестемелер көзін жойды. Экспортталған тауар құрылымының сараптамасы бойынша, 2001 және 2010 жылдары аясында айрықша едәуір машиналар үлесі , құрылғылар және көлік құралдары 38,6% - дан 53,5% - ға ұлғайды. Сонымен қатар, қара және түсті металлдар, сәйкесінше,
6,1% - 7,0% - ғ і. ғ ғ - ң
і і і. 2011 і ің І -і 2018
14 . 092.5 . . І ш , 2000 И , 2005
, 2006 , 2007 2010
, Ш- і і і ші . -
ң - і і 26 і і і ғ ң
і. ң і і , ғ
ғ . і ң і і
ш ш ші ғ . і , -
і ш і і . ң
ң і ң ғ , .
- і , і ің ң ш ғ ң і і:
ші. М , ш 780 ,
М 3000 , К 8000 . , ғ
ғ ң ң і і - ш . 2011
ң і 424196 ш і і . і ғ
ш і і ің 100% .
ш і і ің і і :
і ғ
ш і
ш і
500 ғ і 5%
500 2 000 10 %
2 001 5 000 15%
5 001 20 000 20 %
20 001 40 000 25 %
40 001 60 000 30%
60 001 80 000 35 %
80 001 100 000 40 %
100 001 ғ 45 %
ші ?
К ғ і ші ң
ң і і . і і і
і. ң , - ң і ші , Ш ,
і і ші ң . - ш і
і ің і - і
ің , ғ і і . - , -
ғ і ші і і і , і ің -
і ғ ғ і і . і і , , - ң ш і
і ің - ғ і ш
. - ш і і, і ш і ш
ғ , і і. ң ғ ш ғ
ш ғ ң ,
і ң і і ің ң ғ
і і ш . ң ғ і і ң
і і ш і . ш ,
і і і ң ң і і і , ғ
ғ і і і ші ш ң
ңі ші і і ш ғ ,
ң і . і і і і
і і і ің і і і, ғ
ң і
ш і і і. - і
і ш ғ ғ і , ,
ғ ң . , - і
Х ң і і . ші і і
.
Х - ың Д Ұ- а і і ің а ы а і і ә і
Х - ң - і і і ш ғ . ,
і ің ш і і і , , і ші і ,
ің, і ің і ің .
К і ің ңі Х ғ і і ің
: і -
; ғ і ің
ш і; і ің, і ің, і
ғ ң ш ғ ; ш і і ші іш і ғ
і і ; , і і
ш ш ғ і ғ .
ғ :
ш іші і ғ ң ;·
ғ і і
ш ші .
И - , ғ ғ ;
і ің і ғ і
ш ( ) і і , і і 2005
ғ 1 ң ғ і і і ;
ш ш ғ і ң
ң ші ;
ш ш ғ і і ің , і і
ң .
Э ің і і і ш , ң -ғ і і ің " ш ш " ғ і
. і ің ш і ғ ғ , ш і
ші ғ ш ғ і. і Х
ң іш і ш ғ , ң , ң іші
і ің ш і , -
ң і і ң ң
і і .
А а – ы а а ы а ы а ы
і ің ш і і і і , ң Ш
– - і . ш ғ ғ і ің
ғ і і і. Ш ,
і і і ң ш ң і і ің
і і ғ і і і і і і і і
ғ і. і ң Ш-
і і і .
ғ ғ , , Ш і
ғ і і і ң -ғ і і ғ
і і і. і і і -ғ і Ш
і і . ғ , і ің
ң ң і , , і і ші ң і ің
ш і ғ .
ң Ш - і ң
. , і ә
і і і ң і і , ғ ң
ә і ң і ің, ғ
і ң ң ә ә і і і ің і
і . Ш- ң і
і , і і ғ ң ң і і. і
ғ - ң і і ,
Х К і Х ә і
і.
38 і і - і 208
ғ і 38 і і Ш- ң
ә і ң - і і ің і ғ -
і.
Х і і ің ә і і , Ш ғ
1979 2,5 Ш 2016 519,6 ғ і , ғ
208 . і ғ 2016 100 .
і і і ә 2016 ң
ң ғ ғ ң і 170 .
М ің , Ш і і - і і ғ .
Х - ң і і ің , Ш- ң " ің" 26
ә Ш- ң ң 56 ғ .
10 Ш- ң ғ ң і і
ң і і . Ш- ғ і
11 ғ ғ .
Ш ғ ғ і і ің, ің ә
ң ә і і і ғ і і.
і і і і Ш- 21 ә і
, 2015 Ш-
2,66 ғ і. і ің Ш і ғ ң
ң і і ңі ә і . О і
і Ш- 8000 , і і і і
Ш- ң 21 ғ і.
, ғ і і і ң ,
і ә і ә і
і і ң і. Ш Х ғ ә і і
ң ң і ә ғ
і ң і і , і і
. -ғ ғ ә і і ің
Ш ң һ , і і і ә ә -
ә і ің ң ң і і - і
і і .
і , Х - ң - і і і і
, ә і ң ғ ңғ . і
, Х – ғ і і ің ә – ғ
ңі , ғ , і і і .
і һ Ш Х ә і
і і і і і і і ,
. і і і , Х ң
ғ ғ і – і і і і .
Қ ы ғ ә тт р ті і і
1.https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D2%AF%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D0%B6
%D2%AF%D0%B7%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D1%81%D0%B0%D1%83%D0%
B4%D0%B0_%D2%B1%D0%B9%D1%8B%D0%BC%D1%8B
2. і . . Х - ң - і і, 2012 .
378.147(574+510)
Ы Ы І І
Ы І І І І Ы Ш І І
. . , я ң 1 і,
,
ші і – і
і і ің – ң, ің ң
і і і , і ң ,
і і ңі і і . І і і і і ңі
ң , ш , ң я ң
і , і і і ң я .
ы Х ы ы ы ы і і і і
- і і .
і і ң ө ө і і і . і і
і і і і і
. і і ң і і я і ө
і і. і
і і , ө
ө і і ң ш і і . і і і і ,
- і. ш я , і
. і і Ш і і,
і ңі і і . і і і :
і і і 4- . і - і і ші і
, ң я . і ші і- , ң я
ші ің я . і і - 12
. і і і , і і
, - і і і і ің
, - і ң . ,
ің і і і і .
і і ші ші :
18-50 ;
HSK ш , 3 ң
( ө і ш і - 180).
і ө і іш 30 ші і ,
ө і 31 і . і
ші .
HSK (Hanyu Shuiping Kaoshi) – і і ң
ң і і .
- ші 7 ш .
. ш і і і , і 1,5
і і. - і 100 і , і ің і і
. ө ө і .
ө і. ш ш і ,
. і .
