4775
жасау м мк нд г бар.
3. Мемлекетт к азына а аржы жиналады.
4. Халы аралы асырап алуды жа сарту, параллельд т рде сыбайлас жем орлы пен к ресуге жол бер лед .
5. аза диаспорасы с п келу м мк нд г бар.
з лу ;
3. Гомосексуалдарды балаларды асырап алуы ау п бар;
4. арулы а ты ыстар бала бар елде басталуы м мк н;
5. Бала асырап алын ан отбасыдан бас тартуы м мк н.
олдан л ан дебие е з м :
1. United Nations General Assembly Session 44 Resolution 25. Convention on the Rights of the Child November 1989. Retrieved 22 August 2008.
2. Неке (ерл-зайыптылы ) ж не отбасы туралы аза стан
Республикасыны 2011 жыл ы 26 желто санда ы 518-ІVКодекс . — [ЭР]. олжет мд л к т рт б : http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1100000518 3. аза стан Республикасыны Сырт ы iстер министрлiгiнде ж не
шетелдiк мекемелерiнде тiркеу ережесi шетелдiктерге асырап алын ан аза стан Республикасыны азаматтары болып табылатын, аза стан Республикасыны азаматтарына 11-1 -2 / 243 //adilet.zan.kz
4. Жумжумина А. Аружан Саин против запрета на усыновление казахстанских сирот иностранцами. — [ЭР]. Режим доступа:
http://tengrinews.kz/kazakhstan_news/arujan-sain-protiv-zapreta-usyinovlenie- kazahstanskih-sirot-250847/
5. Балаларды ы тары Альянсыны веб-сайты:
http://www.childrensrights.ie/convention.php
ОЖ 334.752
ФРАНЧАЙЗИНГТІК АТЫНАСТАРДЫ ХАЛЫ АРАЛЫ - Ы ТЫ РЕТТЕУДІ ЗЕКТІ М СЕЛЕЛЕРІ
ан али Елжа Ми бола л [email protected]
Л.Н. Гумилев атында ы Еуразия лтты Университет н 4 курс студент ылыми жетекш – Аханов Айдын Азамат лы
Франчайзинг к с пкерл к ызметт ж зеге асыру нысаны рет нде б г нг к н ке нен тарал ан ы ты атынастарды б р . з с н баста ысы келгендер мен з с н б рыннан ж рг з п келе жат андар к с пкерлер бизнес н одан р дамыту ма сатында франчайзингт к ж йен белсенд
4776
а да а ад . Себеб , еге е е д а а з биз е е з е ег де а а е е , а а а а е а а а ,
и а ба а а д да ж е е е , з б е д д иеж з а а д а б аб ад . А а да, а а а
же а да а а а ж е ж ж а а а а а ж
а да аже : д да , а е и г з е , а а
да . Б а е з е еге б е е е, а ,
же е е е е а да а б а а а де
е е. О а ба а , да б е е ге а а зи г е е бе де бе г а а а ба а да а а а а а . Б жа да да а а зе а и е ге ( а а зи) а
зи е з е иже е е а а а е е ж е а а
е е ге да а а д а да , аже жабд а е
е ги а да а бе ед , а а зе д е е е
з е е а а а да е а д да ад , а
а д ие е е а а зи Та а з езег де Та а а а а да а а жа а а а е бе де ж е да езе де е
а и а да а а а да а а де е ед .
Ф а а зи г б Та а е Та а а ( и а а е е е же е е ге) з а а бе г , и а г , биз е ж г з
е ги , е и а а а а а д бе а
жа а а бе г б за а а - а а ж е б д ед [1].
аза а д е е б е з е ж зеге а д
з жа а а бе е д иге де. Б а аза а д а а зи е д а а а еге а иза а е е д б аб ад . С д а а а а а а зи г аза а а да да а е д г е е а а б ад . е е е е аза а д а а зе е
а а ад де и е е е з. Б а б , е
жа да да да а а а а а зи г а а а д е е а е е зе б аб ад . М да а а а д е е д е а а а зи г биз е ж г з д б а е еже е
. Б б зде д ге а а а а а а е е е е ве и е а а и .
Б а а а зи г а а а д е е д б зде д е е а а а б , б г г а да да а е и ги да да б зд ж е е а а аже . М е е , а з и В е
з ез де – «да а а б е и а е а а », - де д а а [2, 147 б.]. Себеб , е б дебие е де Ф а а зи г бе г е
е б ав а « а изи г» ж е « е а зи г» е и де да а, е б де ие «Ф а а зе » е де « а а з », « а изиа »,
« а из бе » е е е жа а а « а » де а а ад . А бе г
б а е е а а а ж а да а а а а
е е а а а « а а зи» е е е « а из», « а из а »,
« а а зиа », « а изиа », « а а » де е ед . С е е,
4777
франчайзинг арттар к б несе «фран изд арттар» деп араст р лад . Он б лай т с нд руге болад , ни «фран иза», «фран изинг», «контракт»
(franchise, franchising, agreement (contract)) терминдер н пайдалануд етелд к т ж рибес н талдау н тижес нде арт а (кел с м арт а) ат ст ек терминд – «франчайзинг арт » ж не «фран иза турал арт»
мдар н олдануд нег з болад деген п к рд станам з.
Алайда, «франчайзинг» пен «фран иза» терминдер н зара б рдей емес екен н т с ну керек. «Франчайзинг» - франчайзинг арт нда
араст р л ан ат настар ж йес болса, «фран иза» (французд
«franchise» – же лд к) ос ндай арт бой н а бер лет н айр а тар ке ен н б лд ред .
Жо ар да келт р лген терминологи л м селелерд б р н кезекте реттеу керек. Себеб , франчайзингт к ат настард реттеу бар с нда айтарл тай и н л тард туд рад . М селен, аза стан Республикас н лтт за намас на, ни Азаматт кодекст ерек е б л м н 45-тарау нда «Ке енд к к с пкерл к лицензи (франчайзинг)» деп к рсет лген ж не 896-баб н 1-тарма ас нда «ке ендi к сiпкерлiк лицензи арт бой н а бiр тарап (ке ендi лицензиар) екiн i тарап а (ке ендi лицензиат а) с йа а айр а тар ке енiн (лицензи л ке ен), сон i iнде лицензиард фирмал атау н ж не ор алат н коммерци л а паратт пайдалану н, сондай-а лицензиатт к сiпкерлiк зметiнде пайдалану iн артта к зделген айр а
тард бас а да об ектiлерiн (тауар белгiсiн, змет к рсету белгiсiн, патент ж не т.б.) беруге мiндеттенедi» деп к рсет лген [3] Б дан нат н м з лтт за нама т р с нан «франчайзинг» термин н
«лицензи » деп араст р л ан.
Ал, франчайзингке ат ст арнай лтт за нама «Ке енд к к с пкерл к лицензи (франчайзинг)» деп аталад ж не за наман 1- баб н 2-тарма нда «ке ендi к сiпкерлiк лицензи (франчайзинг) - айр а тар ке енiнi иелену iсi ос ке ендi бас а т л а а темдi негiзде пайдалану а беретiн к сiпкерлiк змет», ал ос бапт 7- тарма нда «франчайзингтiк змет - ке ендi к сiпкерлiк лицензи
арт н ж зеге ас ру а байлан ст к сiпкерлiк змет» к рсет лген.
Сон мен атар, арт тараптар «ке ендi лицензиар (франчайзер) - ке ендi к сiпкерлiк лицензи арт бой н а тарап, айр а тар ке енiн ке ендi лицензиат а темдi негiзде пайдалану а беретiн айр а тар ке енiнi (лицензи л ке еннi ) иелену iсi; ке ендi лицензиат (франчайзи) - ке ендi к сiпкерлiк лицензи арт бой н а тарап, лицензиард айр а тар ке енiн к сiпкерлiк змет пайдаланат н, ос ке еннi пайдалану с ». Ал, 1-бапт 8 тарма нда ат настард к рсету бар с нда «лицензи л ат настар»
деп к рсет лмеу з алд на б р с ра , м сал «франчайзингтiк ат настар - ке ендi к сiпкерлiк лицензи арт н ор ндау ж нiндегi тар мен
4778
мiндеттерi зара байланысты мiндеттемелерге атысушылар арасында ы ы нормаларымен реттелген о амды атынастар» [4]
За намада ы басты ател к «лицензи » мен «франчайзингт » атар олданылуында. Осы ан байланысты за намалы т р ыдан халы аралы т лдерде т с н кт болатындай б ры ай «франчайзинг» термин н олдануды д рыс деп санаймыз. Жалпы франчайзинг туралы лтты за нама б р атар зге мемлекеттер де, м селен Ресей, лыбритани , Франци ж не Германи да л к нге дей н оданылмайды. Б л з кезег нде франчайзинг туралы халы аралы шарт ру керект г н б лд ред .
Халы аралы ы т р ысынан арастыратын болса , онда реттеуд коллизи лы д с мен салыстыр анда халы аралы шарттарда ы б р зденд р лген нормаларды к мег мен ж зеге асырылатын т келей реттеу д с н олдану не рлым ти мд рек болады деп ойлаймыз. Себеб , б л д с тауарларды халы аралы сатып алу-сату шарттары 1980 ж. Тауарларды халы аралы сатып алу-сату шарттары туралы Вена конвенци сымен, халы аралы аржы лизинг 1988 ж. Халы аралы аржы лизинг туралы УНИДРУА Конвенци сымен, халы аралы факторинг 1988 ж. Халы аралы факторинг туралы УНИДРУА Конвенци сымен реттелет нд г нен бай алады.
Осы ан байланысты халы аралы франчайзингт к атынастарды реттейт н б р зденд р лген халы аралы франчайзинг туралы конвенци ру керек екенд г н сынамыз. йтен , б г нг та да Франчайзинг атынастар келес т рт айнар к з ар ылы реттелед :
1. 2002 жыл ы «Франшиза туралы а паратты ашу туралы» УНИДРУА модельд к за ында з н «франчайзер», «франчайзи», «франшиза»,
«франшиза туралы шарт» си ты аны тамаларды амтиды [5] ж не де осы шартты нысанын, а паратты шарт бек тпей т рып ашу талаптарын, осындай талаптарды алып тастау м селелер н белг лейд . Алайда б л модельд к за
сынысты сипатта ы акт болып табылады;
2. Д ниеж з л к зи ткерл к менш к йымыны 1994 жыл ы франшиза бойынша н с аулы ы «франшиза» термин н ыс аша т с нд рмес н;
франшизаларды типтер н, б лшек сауда а арнал ан шарттарды салыстыру, стандартты лицензи ж не франшиза а арнал ан шарттарды; франшиза а арнал ан шартты лг талаптарын ж не т.б. амтиды [6]. Б л жат та
сынысты сипат а ие акт;
3. УНИДРУА-ны 1998 жыл ы Халы аралы мастер-франчайзинг шарттары туралы н с аулы ы б р жа ынан шартты т ж рибес н талдауды сынса, ал ек нш жа ынан осы шартты атынастарды нег зг лементтер н ашады, сонымен атар Тараптарды жекелеген ы тары мен м ндеттер н
ске асыруды ерекшел ктер мен а идаттарын белг лейд [7];
4. Халы аралы сауда палатасыны 2000 жыл ы халы аралы франчайзингт лг л к кел с м-шартында франчайзингт к атынастар атысушыларына сынылатын б ркелк станымдар арастырыл ан. Осы жатты жасау а франчайзингт к атынастарды халы аралы ы ты
4779
е е д б д г б а е а г а е г
да ег б а [8].
Ф а а г а б а а а а д а а а -
е е де Ха а а Ф а а г а да (ХАФ) е е е а а ад . А а да, МАФ еге а е е д а а е.
О а а, а а а а а г а а а д б де д
е е е е е е де а г а да беде да а а а а а е lex mercatoria а а « а » е е е
« а а » е е е д е де а е а а
е деге а е е . С е е б а а а е е д
е ед , е е е еге е де д а а а а да а е г е е е е г е е е д е а а а е е еге
е е е е де а а а е е е е ед , а да а
а а а д е е е де а да .
Ж а да а а да д ег ге а а , а г а а
а а а а а г б а а а а д б де д ге
а а а - е е а е г да . О а ада
б е а а д б а де Та а а а а да е е
е е е ге а а е е , е а а а а а а а г
а б а б а а е ед . Б е е
Ха а а а а а г а а а д б а е е д
. УНИДРУА б де д ге а а д д
а а а бе е е б а д а да а а а а де
е е а а а а ад де а . А а а а да, а а а
а а г а К ве аб да а е , а а д
а а б е е а а д ; а а е
е а а д а е де е ; а да а д
а да а б ад .
олданылған дебиеттер тізімі:
1. Ха а а Ф а а г а да е а / International
Franchise Association: URL: http://www.franchise.org.;
2. Ф а а-Ма В е е в а е В.М. А а ве д ва «П ед е
г в ед е г » // Ж а
«Ме д г г ». Т 1. В 1. М.: М е ,
2006, С . 146-153;
3. а а а Ре б а 1999 1 дедег 409 А а а К де (е е е б ) // http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K990000409_;
4. а а а Ре б а 2002 24 а да 330 Ке е д
е е ( а а г) а За //
http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z020000330_;
4780
5. Model franchise disclosure law of International Institute of the Unification of Private Law, 2002 // Website of International Institute of the Unification of Private Law: http://www.unidroit.org/official-model-law-2/eng-model-law- franchising-fr.;
6. //
: http://www/wipo.int.
7. - 1998 -
( ) // Website of International Institute of the Unification of Private Law: http://www.unidroit.org/guide-to-international- master-franchise-second-edition.
8. ICC Model International Franchise Contract, 2000 //
https://www.globalnegotiator.com/files/international-franchise-contract- template-sample.pdf
341.
-
-
-
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
