REPOSITORI INSTITUSI: KE ARAH

(1)

REPOSITORI INSTITUSI: KE ARAH **PENCAPAIAN WEBOMETRICS**

Mohd Helmi Masor @ Mansor Perpustakaan USIM

(2)

Definisi Repositori Institusi @ IR

Repositori institusi atau lebih dikenali dengan IR merupakan platform yang berperanan untuk

mengumpul dan menguruskan bahan-bahan berbentuk digital yang dihasilkan oleh sesebuah universiti ataupun institusi pendidikan

Definisi repositori institusi mungkin berbeza-beza di antara seseorang dengan yang lain (Allard et al.

2005)

(3)

Definisi Repositori Institusi

Secara asanya, repositori institusi merupakan satu sistem yang berfungsi untuk memperolehi,

menyebarkan dan menjaga harta intelek bagi sesebuah universiti untuk menyokong keperluan pengajaran, pembelajaran dan penyelidikan.

Lynch (2003), repositori institusi universiti

didefinisikan sebagai satu koleksi perkhidmatan

yang disediakan bagi keperluan pengurusan institusi dan ia menjadi medium bagi penyebaran bahan

maklumat digital yang dihasilkan.

(4)

Koleksi-koleksi Repositori Institusi

• Tesis & Disertasi

• Laporan Penyelidikan

• Kertas Persidangan

• Artikel Jurnal

• Koleksi Video

• Koleksi Ucapan

• Kertas Peperiksaan

• Buku Penerbitan Universiti

• Laporan Tahunan

• Keratan Akhbar dan sebagainya

(5)

Perisian Repositori Institusi

• ePrint,

• Dspace,

• Fedora,

• WEKO,

• Greenstone dll.

(6)

Repositori Institusi Universiti Awam

(7)

Signifikan Repositori Institusi

• Kebolehlihatan hasil penyelidikan

• Meningkatkan sitasi

• Berkonsepkan akses terbuka & akses penuh

• Menggalakkan penghasilan produk penyelidikan

• Agen pencarian maklumat setempat

• Tempat rujukan harta intelek

(8)

Webometrics

Webometrics Ranking of World Universities adalah merupakan inisiatif daripada Lab Cybermetrics

(kumpulan penyelidik di bawah Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC) yang merupakan badan penyelidikan awam yang terbesar di Sepanyol)

Kategori penilaian webometrics

Laman web universiti (web of universities)

Laman web repositori institusi (web of repositories)

(9)

Kriteria Penilaian Web of Repositories

Bil. Perkara Keterangan Kriteria Peratusan

1 Saiz  Menyediakan teks penuh

 Tidak menyediakan rekod bibliografik dan abstrak yang panjang

 Menggunakan Google untuk mengira jumlah muka surat yang diberikan

10%

2 Kebolehlihatan (visibility)

 Menggunakan jumlah hit akses dari pangkalan data Majestic dan

ahrefs 50%

3 Rich Files ditukarkan kepada Sosial

 Pautan di media sosial 2.0 seperti Academia, Bibsonomy, CiteUlike, CrossRef, Datadryad, Facebook, Figshare, Google+, GitHub, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Reddit, renren, ResearchGate, Scribd, SlideShare, Tumblr, Twitter, YouTube, VKontakte, Weibo, Wikipedia (semua bahasa), Wikipedia Bahasa Inggeris, Wikia, Wikimedia, YouTube, Zenodo.

10%

4 Bahan Ilmiah (Scholar)  Dikira berdasarkan jumlah fail yang diindeks oleh Google Scholar

30%

Sumber: http://repositories.webometrics.info/

(10)

Faktor kejayaan IR

• Faktor kejayaan Repositori Institusi – Perkongsian ilmu

– Bahan repositori – Akta hak cipta

(11)

Perkongsian Ilmu

Antara halangan : mendeposit bahan secara layan diri, rangkaian jalur lebar yang perlahan, paparan muka yang tidak mesra pengguna, prosedur

pendepositan bahan yang mengelirukan dan sebagainya (Abrizah, Hilmi, & Kassim, 2015).

IR di negara-negara Asia masih dianggap tidak berjaya (Abrizah et al., 2015).

(12)

Perkongsian Ilmu …

Motivasi utama kepada para penyelidik untuk

berkongsi hasil penyelidikan ke dalam repositori adalah berkaitan rapat dengan ganjaran (Abrizah, Hilmi, & Kassim, 2015).

Ganjaran yang bakal diperolehi setanding dengan hasil penyelidikan yang telah dijalankan selain

daripada meningkatkan pencapaian peribadi (Venkatesh et al., 2013)

(13)

Bahan Repositori

Perolehan bahan repositori, bukan teknologi adalah merupakan faktor halangan terbesar (Gibbons, 2004;

Lagzian, Abrizah, & Wee, 2015).

Inisiatif perpustakaan untuk meningkatkan dan

memantapkan kandungan bahan repositori institusi dilihat tidak mendapat reaksi yang positif daripada pihak fakulti dan kumpulan penyelidik (Foster &

Gibbons, 2005).

(14)

Bahan Repositori …

Program-program kesedaran kepada kepentingan

kandungan repositori institusi perlu diambil perhatian

yang serius oleh para pustakawan (Jenkins, Breakstone, &

Hixson, 2005)

Pustakawan yang berkepakaran dalam bidang perlu bekerjasama dalam kempen kesedaran pembangunan koleksi bahan bagi memastikan kandungan bahan yang diperolehi bersesuaian dengan keperluan dan standard repositori institusi (Dorner & Revell, 2012).

(15)

Bahan Repositori …

Sesetengah universiti dan institusi telah melaksanakan sistem repositori penyelidikan secara wajib, seperti

mana yang telah dilakukan oleh Hong Kong dan Harvard universiti (Gardner, 2008).

Pengemaskinian dasar perolehan bahan repositori institusi adalah penyelesaian yang baik, tetapi

pelaksanaan ke seluruh dasar itu adalah merupakan satu lagi cabaran (Xia, 2009; Pickton dan Barwick, 2006).

(16)

Akta Hak Cipta

Kekeliruan berkaitan akta hak cipta telah

mengundang permasalahan di kalangan penyelidik dan ahli akademik untuk mendeposit hasil

penyelidikan kepada repositori institusi (Lagzian, Abrizah, & Wee, 2015)

Vassilakaki dan Moniarou-Papaconstantinou (2015) mengesyorkan agar para pustakawan mengambil

peranan sebagai penasihat kepada akta hak cipta

(17)

Akta Hak Cipta …

Simons dan Richardson (2012) menyatakan bahawa pengurusan hak cipta adalah merupakan satu

kemahiran yang asing terutamanya bagi kakitangan repositori dan faktor ini akan melambatkan proses perolehan bahan dan aktiviti menginput di dalam repositori institusi (Crow, 2002).

(18)

Kelebihan IR

Penulis

• Penyebaran lebih meluas

• Meningkatkan sitasi

• Mempromosi kepakaran

• Keselamatan bahan terpelihara

• Mempunyai nilai tambah;

hit akses/muat turun/sitasi

Perpustakaan

• Meningkatkan kebolehlihatan

• Sumber rujukan kepada

pengajaran & pembelajaran &

penyelidikan

• Pemusatan bahan bagi

simpanan & penjagaan harta intelek

• Platform dalam pengukuran prestasi penyelidikan

• Mengurangkan kos langganan pangkalan data

(19)

Kesimpulan

 Membantu di dalam mempromosikan artikel dan produk penyelidikan untuk dilihat dan dirujuk oleh kumpulan

penyelidikan luar dan dalaman universiti

 Platform bagi penyediaan dan

penyebaran bahan maklumat yang berimpak tinggi

 Tempat rujukan utama berkaitan harta intelek universiti.

(20)

REPOSITORI INSTITUSI: KE ARAH