วิธีดําเนินการศึกษา

วิธีดำ�เนินก�รศึกษ�วิจัยในครั้งนี้ เป็นก�ร เก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภ�พโดยมีก�รนำ�ข้อมูล ม�จ�กหนังสือนวนิย�ยอิงประวัติศ�สตร์เรื่อง

ข้�บดินทร์ ของวรรณวรรธน์ ดำ�เนินต�มลำ�ดับ ขั้นตอน ดังต่อไปนี้

1. ขั้นตอนก�รรวบรวมเอกส�รและ ง�นวิจัยที่เกี่ยวข้อง

1.1 ศึกษ�เอกส�รและง�นวิจัยที่เกี่ยวข้อง กับกลวิธีก�รนำ�เสนอตัวละคร

1.2 ศึกษ�เอกส�รและง�นวิจัยที่เกี่ยวข้อง กับนวนิย�ยอิงประวัติศ�สตร์

2. วิเคร�ะห์กลวิธีก�รนำ�เสนอตัวละคร ในนวนิย�ยอิงประวัติศ�สตร์เรื่องข้�บดินทร์

ของวรรณวรรธน์

3. ขั้นตอนก�รนำ�เสนอผลก�รศึกษ�แบบ พรรณน�วิเคร�ะห์

4. ขั้นตอนก�รสรุปผล อภิปร�ยผล และ ข้อเสนอแนะ

ผลการศึกษา

ก�รศึกษ�กลวิธีก�รนำ�เสนอตัวละครใน นวนิย�ยอิงประวัติศ�สตร์เรื่องข้�บดินทร์ ของ วรรณวรรธน์ ผู้ศึกษ�ใช้กรอบแนวคิดของ พัชร�วลี

จินนิกร (2559) ผลก�รศึกษ�พบว่�มีก�รใช้กลวิธี

ก�รนำ�เสนอตัวละคร 2 รูปแบบ คือ ก�รนำ�เสนอ ตัวละครใช้ก�รบรรย�ยตัวละครท�งตรง และ ก�รนำ�เสนอตัวละครท�งอ้อม ดังนี้

1. กลวิธีการนําเสนอตัวละคร 1.1 ก�รนำ�เสนอตัวละครที่มีตัวตนอยู่จริง ในประวัติศ�สตร์

1.1.1 ก�รบรรย�ยลักษณะของตัว ละครท�งตรง

ก�รบรรย�ยท�งตรงจะเป็นก�ร บรรย�ยที่ตรงไปตรงม� ไม่ซับซ้อน ผู้อ่�นส�ม�รถ รับรู้ถึงลักษณะที่ผู้ประพันธ์ต้องก�รถ่�ยทอดอย่�ง รวดเร็ว เพร�ะไม่ต้องตีคว�มเพิ่มเติม โดยแบ่งออก เป็น 2 ประเภท ดังต่อไปนี้

1.1.1.1 ก�รบรรย�ยลักษณะตัวละคร โดยผู้ประพันธ์

ก�รบรรย�ยตัวละครโดยผู้ประพันธ์

ก�รใช้ก�รบรรย�ยในลักษณะนี้ผู้ประ พันธ์จะเป็น ผู้ที่รู้ทุกเรื่องร�ว โดยจะอธิบ�ยเพื่อให้ผู้อ่�นได้

รับร�ยละเอียดที่ย่อยลงม�จ�กรูปร่�งหน้�ต�ของ ตัวละคร ดังที่ผู้ประพันธ์บรรย�ยถึงลักษณะที่

โดดเด่นของเจ้�พระย�บดินทรเดช�ที่ปร�กฏใน เรื่องคือ ก�รเป็นเอกบุรุษที่เข้มแข็ง เด็ดเดี่ยว ห้�วห�ญ เด็ดข�ด ดุดัน เป็นที่น่�เกรงข�ม ดังคว�มว่�

เสียงพวกทหารบอกให้หลีกทางแคร่

คานหามของขุนนางผู้ใหญ่ที่เดินทางมาถึงเรือน ท่านเจ้าพระยาอีกคน เหมเร่งเดินลงจากบันได ลงมาทรุดนั่งตรงหน้าเรือน หลบหลีกขบวนขุนนาง ผู้ใหญ่ แคร่หามวางลงด้านหน้า ร่างผอมบาง ของขุนนางผู้ใหญ่ผู้มาถึงคาดว่าวัยล่วงสี่สิบเศษ คงมากกว่าท่านเจ้าคุณหาบนเป็นสิบปี ท่าทาง เด็ดขาดนัก นุ่งโจงกระเบนสองชั้นยกดอกชั้นเชิง ระยิบระยับ สมปักงามละเอียดนัก ใบหน้าเล็กของ ท่านบอกความเข้มแข็งเด็ดเดี่ยว หูสองข้างกางได้

รูปคล้ายคอยสดับรับฟังทุกอย่างรอบกาย ดวงตา ของท่านกราดมองทุกคนที่หมอบรับตรงชั้นบันได อย่างพินิจพิจารณาตามประสาชายชาตินักรบ

(วรรณวรรธน์, 2552ก, หน้า 120) 1.1.1.2 ก�รบรรย�ยลักษณะตัวละคร ผ่�นตัวละครในเรื่อง

ก�รใช้ก�รบรรย�ยโดยตัวละครอื่นๆ ในที่นี้ แม้จะเป็นตัวละครตัวอื่นบรรย�ย แต่ก�ร รับรู้ก็คือผู้ประพันธ์เป็นผู้บรรย�ย จะใช้ตัวละคร เพื่อบรรย�ยถึงตัวละครในเรื่องโดยอ�ศัยช่วงเวล�

ม�เกี่ยวข้อง อ�จใช้เพื่อบรรย�ยถึงบุคลนั้นๆ ใน ช่วงเวล�ของอดีตที่ผ่�นม� หรืออ�จบรรย�ยถึง

ปัจจุบัน ณ ขณะนั้นของบุคคลหนึ่งๆ แม้แต่ก�ร บรรย�ยถึงอน�คตที่บุคคลเหล่�นั้นต้องประสบกับ เรื่องร�วต่�งๆ ดังข้อคว�มตอนหนึ่งที่บรรย�ยถึง เจ้�พระย�บดินทรเดช�โดยขุนน�ฏยโกศล ว่�ใน อดีตเจ้�พระย�บดินทรเดช�ได้ทำ�คว�มผิด โดน ถอดยศบรรด�ศักดิ์ ติดคุกม�แล้วนับครั้งไม่ถ้วน แต่ด้วยที่ท่�นเป็นคนจงรักภักดี มีฝีมือจึงได้เป็น ถึงเจ้�พระย�จนถึงทุกวันนี้ ดังคว�มต่อไปนี้

“คราวแผ่นดินก่อนที่ท่านเจ้าคุณ ผู้ใหญ่ดำารงตำาแหน่งพระเกษตรรักษา ได้พายเรือ ตัดหน้าริ้วขบวนเสด็จของกรมพระราชวังบวร มหาเสนานุรักษ์โดยมิได้เจตนา กระนั้นท่านก็ต้อง ปลดยศศักดิ์ถูกจองจำาที่ตะรางกรมพระตำารวจตรง ประตูวิเศษไชยศรีเสียตั้ง 4 เดือน ก่อนที่สมเด็จ พระพุทธเจ้าอยู่หัว ครายังทรงดำารงพระยศเป็น กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ให้ทรงพระกรุณาช่วย เหลือกราบทูลขอพระราชทานอภัยโทษต่อสมเด็จ พระพุทธเจ้าหลวงซึ่งก็ทรงกรุณาพระราชทาน ให้ พอออกมารับราชการได้ตำาแหน่งใหม่ในที่

พระท้ายน้ำา ก็ทำาได้อีกไม่นาน ต้องถูกกล่าวโทษ ฐานทำานาที่แขวงกรุงเก่า กลับตั้งคูค่ายซ่องสุมผู้คน มากเกินกว่าฐานะตน ก็เลยถูกถอดยศบรรดาศักดิ์

อีกครั้ง คราวนี้ถูกจำาตัวมาจองจำาที่ตะรางกรม พระตำารวจเดิมอีกเป็นปี เรื่องนี้เขาลือกันมากนัก กว่าท่านจะได้พ้นจองจำาก็เข้าสิ้นแผ่นดินกลาง สมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัวถึงได้โปรดเกล้าฯ ให้

ท่านกลับเข้ารับราชการในตำาแหน่งพระยาราช- สุภาวดี แล้วมาดำารงตำาแหน่งเจ้าพระยาถึงในทุก วันนี้ เพราะความจงรักภักดีและมั่นคงในหน้าที่

ราชการของท่านอย่างแท้เทียว เพราะเหตุนี้แล ฉันถึงว่าท่านเจ้าคุณผู้ใหญ่ท่านจึงมิใคร่ไยดี

เรื่องคนที่เคยผ่านจองจำามาก่อน”

(วรรณวรรธน์, 2552ข, หน้า 512)

ข้อคว�มข้�งต้น ขุนน�ฏยโกศล บรรย�ยถึงตำ�แหน่งเจ้�พระย�บดินทรเดช� โดย บรรย�ยว่�ในอดีตเจ้�พระย�บดินทรเดช�ได้ดำ�รง ตำ�แหน่งพระเกษตรรักษ� ได้ทำ�คว�มผิดพ�ยเรือ ตัดหน้�ริ้วขบวนเสด็จ จึงโดนถอดยศบรรด�ศักดิ์

และติดคุก พอต่อม�ได้รับร�ชก�รก็โดนกล่�วโทษ จนโดนถอดยศบรรด�ศักดิ์และติดคุกอีกครั้ง จน เมื่อเข้�แผ่นดินรัชก�ลที่ 3 สมเด็จพระพุทธเจ้�อยู่

หัวถึงได้โปรดเกล้�ฯ ให้ท่�นกลับม�รับร�ชก�รอีก ในตำ�แหน่งพระย�ร�ชสุภ�วดี แล้วต่อม�ได้เลื่อน ตำ�แหน่งเป็นเจ้�พระย�ถึงทุกวันนี้ เพร�ะคว�ม จงรักภักดีและมั่นคงในหน้�ที่ร�ชก�ร ก�รบรรย�ย เช่นนี้ ผู้ประพันธ์ต้องก�รให้เห็นถึงคว�มคิดเห็น เกี่ยวกับตัวละครของตัวละครที่ผู้ประพันธ์สร้�งขึ้น ว่�คิดอย่�งไรเกี่ยวกับเจ้�พระย�บดินทรเดช�

เหมก้มมองผ่านละแวกระแนงรั้วไม้

ที่เต็มไปด้วยพุ่มไม้ครึ้มตาเห็นด้านหลังเรือนกลุ่ม ใหญ่ยังมีโรงไม้ขนาดมหึมาตั้งอยู่ หากเดาไม่ผิด นั่นคงเป็นโรงเรือรบที่ท่านหลวงสิทธิ์นายเวรสนใจ ศึกษาวิชาต่อเรือมาแต่ไหนแต่ไรกระมัง ในกองทัพ เรือเจ้าพระยาพระคลังท่านก็มีเรือกำาปั่นที่ดัดแปลง เป็นเรือรบอยู่หลายลำา แต่ที่หลวงนายสิทธิ์ท่าน ขะมักเขม้นสนใจทำาอยู่นี่ คงจะเป็นเรือรบดั่งเช่น ฝรั่งวิลาศอังกฤษหรือพุทธะเกศเป็นแน่ ที่เขาเคย เห็นเมื่อสมัยเด็กอยู่เมืองสมุทรปราการเรือกำาปั่น เหล็กขนาดใหญ่แลดูน่าเกรงขาม มีปืนใหญ่ติด ตั้งอยู่ในนั้นหลายสิบกระบอก อานุภาพในการรบ สูงส่ง

นี่ท่านยังสนใจเรื่องอังกฤษวิลาศ ไม่เสื่อมคลายดังหวัง ร่างผอมบางของท่านนั่ง อยู่ริมบนแท่นไม้ดูบ่าวไพร่และฝรั่งสองสามคน สนทนากัน

(วรรณวรรธน์, 2552ข, หน้า 567-568)

จ�กข้อคว�มข้�งต้น เหมบรรย�ยถึง หลวงสิทธิ์น�ยเวรว่�ท่�นเป็นคนที่สนใจศึกษ�วิช�

ต่อเรือ สนใจเรื่องภ�ษ�วิล�ศ แม้ท่�นเป็นคนไทย แต่ท่�นสนใจศึกษ�เรื่องของต่�งช�ติ เพร�ะจะได้

คุยภ�ษ�เดียวกันรู้เรื่องเพื่อไม่ให้ช�ววิล�ศม�

เอ�เปรียบช�วสย�มเพร�ะไม่เข้�ใจภ�ษ�

1.2 ก�รนำ�เสนอตัวละครที่ผู้ประพันธ์

สร้�งขึ้น

1.2.1 ก�รบรรย�ยลักษณะของ ตัวละครท�งตรง

ก�รบรรย�ยท�งตรงจะเป็นก�ร บรรย�ยที่ตรงไปตรงม� ไม่ซับซ้อน ผู้อ่�นส�ม�รถ รับรู้ถึงลักษณะที่ผู้ประพันธ์ต้องก�รถ่�ยทอด อย่�งรวดเร็ว เพร�ะไม่ต้องตีคว�มเพิ่มเติม โดย แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ดังต่อไปนี้

1.2.1.1 ก�รบรรย�ยลักษณะตัวละคร โดยผู้ประพันธ์

ก�รบรรย�ยตัวละครโดยผู้ประพันธ์

จะเป็นก�รบรรย�ยถึงลักษณะภ�ยนอกของตัว ละครหนึ่งๆ เช่น บอกถึงรูปร่�ง ลักษณะนิสัย คว�มฉล�ด หรือบอกถึงฐ�นะ หน้�ที่ของตัวละคร แม้กระทั่งบอกถึงบทบ�ทที่ตัวละครได้รับเมื่อ ต้องอยู่ในฐ�นะของตัวละครนั้นๆ ดังที่ผู้ประพันธ์

บรรย�ยเกี่ยวกับ คุณหญิงชมว่�มีเชื้อส�ยขุนน�ง พระร�ชวังเดิม เป็นกุลสตรีช�ววังเพร�ะถูกม�รด�

ที่เป็นข้�หลวงอบรบม�ตั้งแต่ยังเล็กทำ�ให้เป็นคนมี

กริย�ม�รย�ทเรียบร้อยต�มหญิงส�วช�ววัง ดูแล บ่�วไพร่ให้ทำ�ง�นเป็นระเบียบเรียบร้อย อ�ห�ร ค�วหว�นไม่เคยข�ดตกบกพร่อง ดังคว�มว่�

ปีนี้เจ้าคุณบริรักษ์วัยล่วงเข้าห้า สิบแต่ยังแลดูคล่องแคล่ว ผิดกับคุณหญิงชม ผู้เป็นภรรยา คุณหญิงชมนั้นเป็นเชื้อสายขุนนาง พระราชวังเดิม ถูกอบรมสั่งสอนเป็นกุลสตรีชาววัง มาตั้งแต่เยาว์วัย พอเติบโดก็ออกเรือนมาอยู่กับ

ท่านเจ้าขุนตั้งแต่ครั้งท่านยังเป็นมหาดเล็กเด็กชา คุณหญิงชมได้นำาความรู้แบบชาววังดั้งเดิมมาใช้

ในเรือนท่านเจ้าคุณ ให้บ่าวไพร่ทำางานเป็นสัดส่วน มีระเบียบเรียบร้อย อาหารคาวหวานจัดเตรียม รอรับท่านเจ้าของบ้านไม่เคยขาดตกบกพร่อง

(วรรณวรรธน์, 2552ก, หน้า 14) ผู้ประพันธ์ได้บรรย�ยถึงเหมว่�เป็น คนที่ฉล�ด รูปง�ม ใครได้ฟังเสียง ได้เห็นหน้�

ก็ต้องนึกเอ็นดูเมตต�ไปหมด ถึงขน�ดมีคนพูดว่�

คุณหญิงชมกินส�ลิก�ลิ้นทองไปเวล�ตั้งท้องเหม และยังเป็นที่รักใคร่ของบ่�วไพร่ในบ้�น ดังคว�ม ต่อไปนี้

เชาวน์มันไวฉลาดเหลือแสนนัก เจ้าลูกคนนี้มีดีติดตัวมาแต่เกิด ทั้งรูปก็งาม ใครได้

ฟังได้จ้องหน้า ยามเจ้าตัวเจรจา ก็ต้องนึกเอ็นดู

เมตตารักใคร่ไปหมด ยังเคยมีคนพูดว่าเจ้าเหม ยามเอ่ยปากกับผู้ใด เป็นต้องรักต้องหลงไปกับ ความน่าเอ็นดูของเจ้าคนรูปทอง ราวกับคุณหญิง ชมกินสาลิกาลิ้นทองไปเวลาตั้งทองเจ้าเหม

(วรรณวรรธน์, 2552ก, หน้า 22) ยามต่อหน้าเจ้าคุณผู้เป็นบิดา สามารถวางท่าเรียบร้อยได้สนิทนัก แต่ลับหลัง เล่า คุณหญิงชมก็รู้อยู่เต็มอก ว่าพ่อเนื้อทองมิใช่

เด็กเรียบร้อยดั่งที่ผู้คนเห็นเช่นนั้นดอก เจ้าเหม เติบใหญ่ขึ้นมากในปีนี้ ลูกน้องบ่าวไพร่ในบ้านล้วน นับถือคุณเหม มิใช่เพราะความที่เป็น ‘ลูกชายคน โปรด’ ของเจ้าคุณ แต่เพราะความกล้าได้กล้าเสีย

‘หัวใจนักเลง’ ไม่ยอมคนของเหมต่างหากที่ทุกคน ยอมก้มหัวให้แก่เด็กน้อยคนนี้!

(วรรณวรรธน์, 2552ก, หน้า 29)