ตามรอยพระพุทธศาสนาเขาสูเมืองแพร
*Abstract
In the land known as Jambudvīpa, over 2600 years ago, after the occurrence of the Buddha and Buddhism, the Lord Buddha and his disciples’
mission was the Buddhist propagation. Then, Buddhism was continually inherited, and finally was entered Thailand. After the 3rd edification in B.E.234, the Buddhist ambassadors, divided into 9 lines by the patronage of King Ashoka the Great who was one of the famous Indian kings, were sent in order to spread Buddhism into different various countries. The Buddhist ambassadors, who were chosen by the king in order to go to Suvarnabhumi, was the Buddhist ambassadors of line 8. Buddhism had been being prospered by Phra Son Thera and Phra Uttar Thera, the Buddhist leaders of this line and after that it was spread into Phrae province. Therefore, more than 99.18% of Phrae people consider Buddhism to be their spiritual anchor (data from Phrae Provincial Statistical Office). The purpose of this article is to study the stories about Buddhism in Phrae province.
Keywords : History tracing, Buddhism, Phrae province
บทนํา
พระพุทธศาสนาอุบัติขึ้นบนแผนดินที่เรียกวา “ชมพูทวีป” ในสมัยพุทธกาล ทามกลาง ลัทธิศาสนามากมาย มีทั้งอํานาจและทรงอิทธิพล เปนที่ยากยิ่งสําหรับการเผยแผ
พระพุทธศาสนา เพราะผูคนในสมัยนั้น มีความเชื่อและนับถือในลัทธิตาง ๆ อยูมาก หลวงวิจิตร วาทการกลาวไววา ลัทธิพราหมณจะเปลี่ยนรูปไปก็ตามที เรื่องวรรณะเปนเรื่องเปลี่ยนไมได
เราจะเห็นไดในตอนที่กลาวถึงพระพุทธศาสนาวา พระพุทธเจาไดทรงทําความพยายามอยาง ยิ่งยวดที่จะปฏิวัติสังคมอินเดีย ดวยวิธีเลิกวรรณะ และเปนงานอันเดียวที่พระพุทธเจาทํา ไมสําเร็จ (หลวงวิจิตรวาทการ, 2527, น. 267-268) อยางไรก็ตาม แมจะเปนงานที่ถูกมองวา ไมสําเร็จ แตสิ่งที่พระพุทธองคทรงทําสําเร็จ และทําไดตามที่ประสงคคือการประกาศอิสรภาพ ความเปนมนุษย คือมนุษยสามารถพัฒนาตนเองไดจนกระทั่งสามารถเปนครูของเทวดาและ มนุษยทั้งหลาย ความสําเร็จนี้นับวายิ่งใหญกวาการยกเลิกระบบวรรณะอยางแทจริง (มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2558, น. 9) ชีวิตของคนในสมัยนั้นมีแบบแผนการ
120 Journal of Graduate Studies Review MCU Phrae Vol. 6 No. 2 (July–December 2020)
ปฏิบัติตามลัทธินั้น ๆ ที่มีมากอนแลว จึงจําเปนที่จะตองอาศัยบุคลิกภาพอันยิ่งใหญของ พระพุทธเจากับคําสั่งสอนที่ประกอบไปดวยเหตุดวยผล ทําใหพระพุทธศาสนาเปนปกแผน เจริญกาวหนาดวยดี (สุชีพ ปุญญานุภาพ, 2563) พระพุทธศาสนาเปนศาสนาแหงความรูแจง เห็นจริง โดยมีพระรัตนตรัยเปนสรณะอันสูงสุด พระรัตนตรัยเปรียบดวยวัตถุวิเศษที่มีราคาอยาง สูง คือ แกว จึงเรียกพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ วา รัตนะ คําวา "รัตนะ" แปลวา แกว,สิ่งมีคา สูงยิ่ง, สิ่งที่ประเสริฐยิ่ง คําวา “รัตนะ” ในที่นี้จึงหมายถึง พระรัตนตรัย ซึ่งก็คือแกว 3 ดวง ผูที่
นับถือพระพุทธศาสนาก็คือนับถือแกว 3 ดวงนี้วามีคุณ ยอมจะเปนที่พึ่งที่ระลึกแกตน หลักธรรมคําสอนของพระพุทธเจาไดถูกบันทึกรวบรวมไวในคัมภีรชื่อวา พระไตรปฎก (สุชีพ ปุญญานุภาพ, 2539, น. 1) พระพุทธเจาเริ่มออกเผยแผคําสอนของพระองค ในภูมิภาคที่เปน ประเทศอินเดียในปจจุบัน ตั้งแต 45 ปกอนพุทธศักราช ปจจุบันพระพุทธศาสนาไดเผยแผขยาย ไปทั่วทั้งโลก อันรวมถึงประเทศไทยดวย
ดังนั้น เมืองแพรจึงเปนเมืองหนึ่งที่รับอิทธิพลจากการเผยแผพระพุทธศาสนา ทําให
พระพุทธศาสนาเจริญมาตามลําดับ โดยมีการสรางวัดวาอารามขึ้นเพื่อเปนที่อยูอาศัยสําหรับ พระภิกษุสามเณร ผูคนในเมืองแพรพากันนับถือพระพุทธศาสนาเปนจํานวนมาก วัดในเมือง แพรจึงกลายเปนศูนยกลางของประชาชนในชุมชนตาง ๆ บทความวิชาการนี้จึงมีวัตถุประสงค
เพื่อใหทราบขอเท็จจริงเกี่ยวกับ การเผยแผพระพุทธศาสนาเขาสูเมืองแพร วามีความเปนมา อยางไร เพื่อนําความรูที่ไดจากบทความนี้ไปถายทอดเปนองคความรู สําหรับผูที่จะศึกษา เรื่องราวเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาเขาสูเมืองแพร โดยมีแนวคิดดังตอไปนี้
1. แนวคิดเกี่ยวกับอุดมการณ หลักการ และวิธีการเผยแผพระพุทธศาสนา
ภายหลังที่ทรงบําเพ็ญพุทธกิจเปนพระบรมศาสดา จึงไดออกประกาศศาสนาเริ่มตั้งแตแสดง ปฐมเทศนาโปรดพระปญจวัคคีย โปรดยสกุลบุตรพรอมสหาย จนมีพระอรหันตสาวกเกิดขึ้นใน โลกขณะนั้น จํานวน 60 องค (คือ พระปญจวัคคีย 5 พระยสะพรอมพระที่เปนสหายอีก 55) จึงทรงมีพระพุทธประสงคที่จะสงพระอรหันตสาวกเหลานั้นไปประกาศพระศาสนาในที่ของชมพู
ทวีป โดยกอนจะทรงสงไปนั้น พระพุทธองคไดทรงรับสั่งใหมีการประชุม ถือวาเปนปณิธานอัน ยิ่งใหญที่สุด พระพุทธองคไดตัดแกพระสาวกชุดแรกที่ออกไปประกาศพระพุทธศาสนาวา “จรถ ภิกฺขเว จาริกํ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ
ภิกษุทั้งหลาย พวกเธอจงเที่ยวจาริกไปเพื่อประโยชนเกื้อกูล แกชนหมูมาก เพื่ออนุเคราะห
ชาวโลก เพื่อประโยชนเกื้อกูล และความสุขแกทวยเทพและมนุษย” จากพระพุทธพจนนี้
เปนเครื่องชี้ชัดถึง อุดมคติในการเผยแผพระพุทธศาสนา อันเปนบทบาทสําคัญของการทําหนาที่
ประกาศศาสนธรรม สงเสริมสัมมาปฏิบัติของเหลา พุทธสาวกทั้งมวลนับจากอดีตสูปจจุบัน ซึ่งมุงใหเกิดประโยชนเกื้อกูล และประโยชนสุขแกประชาชนชาวโลกอยางแทจริง หาไดมุงเพื่อ
ประโยชนใหคนมานับถือพระพุทธศาสนาเปนจํานวนมาก หรือมุงเพื่อประโยชนของผูเผยแผเอง แตอยางใดไม นอกจากนี้การสงพระอรหันตสาวกรุนแรกไปประกาศพระศาสนาทั่วชมพูทวีปนี้
ยังถือวาเปนจุดกําเนิดการดําเนินงานพระธรรมทูตอีกดวย 2. แนวคิดเกี่ยวกับการเผยแผพระพุทธศาสนา
ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมายดังนี้ คําวา เผยแผ เปน คํากริยา หมายถึง ทําใหขยายออกไป หรือ ขยายออกไป สวนคําวา เผยแพร เปนคํากริยา หมายถึง โฆษณาใหแพรหลาย โดยนัยนี้ จึงสรุปไดวา คําวา “เผยแผ” และคําวา “เผยแพร”
มีความหมายตางกัน กลาวคือ คําวา เผยแผ หมายถึง การเปดเผยสิ่งที่ปกปดอยูใหคนไดรูไดเห็น ซึ่งเปนสิ่งที่เปนประโยชนตอการพัฒนาคุณภาพชีวิตจิตใจของคนเรา สวนคําวา “เผยแพร”
หมายถึง การทําใหขยายหรือการทําใหกระจายออกไปในวงกวาง ดังนั้นเมื่อจะประกาศเปดเผย หลักพระธรรมวินัย หรือพระธรรมคําสั่งสอน ใหคนเราไดรับประโยชนสุขทั้งชาตินี้ และชาติหนา ประโยชนอยางยิ่งคือ พระนิพพาน จึงสมควรอยางยิ่ง ที่ใชคําวา “เผยแผพระพุทธศาสนา”
ซึ่งเหมาะสมกวาใชคําวา “เผยแพรพระพุทธศาสนา”การเผยแผพระพุทธศาสนา ในที่นี้
หมายถึง การนําเอาหลักธรรมคําสอน ไปถายทอดใหประชาชนไดรับการเรียนรู และนอมนําเอา หลักธรรมคําสั่งสอนเหลานั้นไปประพฤติปฏิบัติ เพื่อใหเปนคนดีมีศีลธรรมประกอบดวย คุณธรรมมีเมตตา เปนตน
จากแนวคิดดังกลาว สรุปไดวาการเผยแผพระพุทธศาสนาทําใหพระพุทธศาสนาไดแผขยาย ออกไปอยางแพรหลาย เปนที่เคารพเลื่อมใสศรัทธาในพระรัตนตรัย ไดนอมนําเอาหลักคําสอน ในทางพระพุทธศาสนาไปประพฤติปฏิบัติ มุงใหเกิดประโยชนเกื้อกูล และประโยชนสุขแก
ประชาชนชาวโลกอยางแทจริง ดังพุทธพจนที่พระพุทธองคไดตัดแกพระอรหัตสาวกชุดแรกที่
ออกไปประกาศพระพุทธศาสนา ทําใหพระพุทธศาสนาไดอยูตั้งมั่นจนกระทั่งปจจุบันนี้