รายงานการวิจัย เรื่อง
หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับการจัดการขยะมูลฝอยของครัวเรือน ในชุมชนเขตดุสิตของกรุงเทพมหานคร
โดย
ดวงสมร ฟกสังข
คณะวิทยาการจัดการ
ไดรับทุนอุดหนุนจากมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ปงบประมาณ 2555
บทคัดยอ
ชื่อรายงานการวิจัย : หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับการจัดการขยะมูลฝอยของครัวเรือน ในชุมชนเขตดุสิตของกรุงเทพมหานคร
ชื่อผูวิจัย : นางสาวดวงสมร ฟกสังข
ปที่ทําการวิจัย : 2555
...
การศึกษาวิจัยเรื่อง “หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับการจัดการขยะมูลฝอยของครัวเรือนใน ชุมชนเขตดุสิตของกรุงเทพมหานคร” มีวัตถุประสงคเพื่อ (1) ศึกษาสภาพปจจุบันของครัวเรือนในชุมชน เขตดุสิตในการจัดการขยะมูลฝอยกับการใชหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง (2) พิจารณาและ วิเคราะหถึงลักษณะครัวเรือนที่มีผลตอการตัดสินใจในการนําหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตาม หลักการ 5R มาใชในการแกไขปญหาขยะมูลฝอยของครัวเรือนในชุมชนเขตดุสิต และ (3) พัฒนาและ สงเสริมวิธีการจัดการขยะมูลฝอยตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงดวยกระบวนการมีสวนรวม ของประชาชน กลุมตัวอยางเปนหัวหนาครัวเรือนในชุมชนเขตดุสิต จํานวน 379 หลังคาเรือน เครื่องมือที่ใชในการวิจัยเปนแบบสอบถาม ทําการวิเคราะหขอมูลดวยโปรแกรมสําเร็จรูป สถิติที่ใชใน การวิจัยคือ คาความถี่ รอยละ คาเฉลี่ย สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ
ผลการวิจัยพบวาหัวหนาครัวเรือนมีระดับการปฏิบัติของการจัดการขยะมูลฝอยของครัวเรือน ตามหลักการ 5R ในดานการลดปริมาณขยะ (Reduce) การนําวัสดุกลับมาใชซ้ํา (Reuse) การนําวัสดุ
ที่ชํารุดมาซอมแซมใชใหม (Repair) และการนําวัสดุหมุนเวียนกลับมาใชใหม (Recycle) อยูในระดับ ปานกลาง ขณะที่ดานการหลีกเลี่ยงวัสดุที่ยอยสลายยาก (Reject) อยูในระดับมาก โดยการวิเคราะห
พบวาเพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได ขนาดครัวเรือน การมีสวนรวม ความรูเกี่ยวกับการ จัดการขยะ และความเขาใจหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมีความสัมพันธกับการนําหลักการ 5R มาใชใน การแกไขปญหาขยะมูลฝอยของครัวเรือนอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 นอกจากนี้ผลการวิจัย พบวาการจัดการขยะตามหลักการ 5R มีความสัมพันธกับผลการดําเนินงานในการลดปริมาณขยะ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 โดยครัวเรือนสวนใหญตองการใหชุมชนดําเนินโครงการรี
ไซเคิลขยะอยางเปนรูปธรรม รวมทั้งปลูกจิตสํานึกและเผยแพรความรูใหเยาวชนและคนในชุมชนได
ตระหนักถึงการคัดแยกขยะ การใชประโยชนจากขยะ และโทษของขยะมูลฝอยในครัวเรือน รวมทั้ง ตองการใหชุมชนจัดกิจกรรมประกวดหนาบานสะอาดปลอดขยะเพื่อเปนการเสริมสรางแรงจูงใจใหกับ ครัวเรือนในการพัฒนาครัวเรือนของตนใหสะอาดอยูเสมออันสงผลตอสุขภาพของคนในชุมชนใหดีขึ้น
Abstract
Title : Sufficient Economy Philosophy and the Management of Household’s Garbage in Dusit Community, Bangkok Author : Duangsamorn Faksang
Year : 2012
...
The study of “Sufficient Economy Philosophy and the Management of Household’s Garbage in Dusit Community, Bangkok” aimed (1) to study current state of waste management in the household in Dusit community and the implementation of sufficient economy philosophy, (2) to consider and analyze the characteristic of the household that affects to the decision to apply 5R principle of sufficient economy philosophy in solving the waste problem of households in Dusit community, and (3) to develop and promote the way to manage the waste according to sufficient economy philosophy by public participation. Sample used in this study consisted of 379 head of the households in Dusit community. Research instrument was a questionnaire. Data was analyzed by a computer program. Statistics used in this research were frequency, percentage, mean, standard deviation, and correlation coefficient.
Research result revealed that 5R principle applied by the head of the households were waste Reduce, Reuse, Repair, and Recycle at a medium level, and avoid using waste that is difficult to be decomposed (Reject) at a high level. Based on the analysis, gender, age, education level, occupation, income, household size, participation, waste management knowledge, and understanding on sufficient economy philosophy were related to the implementation of 5R principle to solve household waste management problem at the statistical significance level of .05. In addition, the findings showed that waste management according to 5R principle was related to the operational performance in waste reduction at the statistical significant level of .05. Most of the household would like the community to carry on waste recycle project concretely, as well as creating conscious mind and propagandize the knowledge to youths and people in the community about waste separation and fallouts of waste in the household. In addition, most of them would like the community to arrange a competition for the cleanest front yard without any waste in order to create a motivation for households to make their house being always clean, which will lead to better health condition of people in the community.
กิตติกรรมประกาศ
รายงานการวิจัยเรื่อง "หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับการจัดการขยะมูลฝอยของครัวเรือน ในชุมชนเขตดุสิตของกรุงเทพมหานคร” (Sufficiency Economy Philosophy and the Management of Household’s Garbage in Dusit Community, Bangkok) เปนโครงการวิจัยที่
จัดทําขึ้นโดยไดรับการสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา เพื่อนําขอมูลไปใชเปนองคความรู
และแนวทางในการจัดการขยะมูลฝอยของครัวเรือนตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
ผูวิจัยขอขอบคุณมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา โดยเฉพาะอยางยิ่งขอขอบคุณ อาจารย ดร.วิทยา เมฆขํา ผูอํานวยการสถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา และ คณะทํางานที่ไดใหขอคิดเห็นและขอเสนอแนะซึ่งเปนประโยชนยิ่งตอการวิจัย ตลอดทั้งหัวหนา ครัวเรือนที่ใหความอนุเคราะหขอมูลที่เปนประโยชนยิ่งที่มีสวนชวยใหงานวิจัยครั้งนี้สําเร็จลุลวงตาม วัตถุประสงค และขอขอบคุณเพื่อนๆ ทุกคนที่ใหความชวยเหลือ สนับสนุน และใหกําลังใจในการทํา วิจัยใหเสร็จสมบูรณ
อาจารยดวงสมร ฟกสังข
มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
สารบัญ
หนา
บทคัดยอ (1)
ABSTRACT (2)
กิตติกรรมประกาศ (3)
สารบัญ (4)
สารบัญตาราง (6)
สารบัญภาพ (8) บทที่ 1 บทนํา……….1
1.1 ความสําคัญและที่มาของปญหาที่ทําการวิจัย.………1
1.2 วัตถุประสงคการวิจัย……….……….3
1.3 ขอบเขตของการวิจัย…..……….………3
1.4 ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ………..4
1.5 นิยามศัพทเฉพาะ………...4
บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ………….……….5
2.1 แนวคิดเกี่ยวกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง.………..5
2.2 แนวคิดเกี่ยวกับการมีสวนรวม...………..11
2.3 แนวคิดเกี่ยวกับการจัดการขยะ...………22
2.4 งานวิจัยที่เกี่ยวของ…...…...……….…………45
2.5 กรอบแนวคิดการวิจัย...……….…………47
บทที่ 3 วิธีดําเนินการวิจัย...48
3.1 ประชากรและกลุมตัวอยาง………..……...48
3.2 เครื่องมือที่ใชในการวิจัย………...………...48
3.3 ขั้นตอนในการสรางเครื่องมือ………..…50
3.4 การเก็บรวบรวมขอมูล………...…...50
3.5 การวิเคราะหขอมูล...50
บทที่ 4 ผลการวิจัย...52
4.1 การวิเคราะหขอมูล………...52
สารบัญ (ตอ)
หนา
บทที่ 5 สรุปผล อภิปรายผล และขอเสนอแนะ...68
5.1 สรุปผลการวิจัย...………..………...………..68
5.2 การอภิปรายผล...……….………...…...70
5.3 ขอเสนอแนะที่ไดจากการวิจัย………...…...…………...73
5.4 ขอเสนอแนะในการทําวิจัยในอนาคต.………..………...73
บรรณานุกรม 74
ภาคผนวก ภาคผนวก ก 77
ภาคผนวก ข 85
ประวัติผูทํารายงานการวิจัย 88
สารบัญภาพ
ภาพ หนา
1 กรอบแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง...9
บทที่ 1 บทนํา
1.1 ความสําคัญและที่มาของปญหาที่ทําการวิจัย
หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง นับวาเปนปรัชญาอันสําคัญยิ่งที่องคพระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวทรงมีพระราชดํารัสแนะแนวทางการดําเนินชีวิตใหกับสังคมไทยในทุกระดับ ตั้งแต
ระดับครอบครัว ระดับชุมชนจนถึงระดับรัฐ ใหดําเนินชีวิตบนพื้นฐานของความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงจําเปนที่จะตองมีระบบภูมิคุมกันที่ดีในการเผชิญกับการ เปลี่ยนแปลงทั้งภายในและภายนอก โดยอาศัยความรอบรูและความระมัดระวังอยางยิ่งในการนํา วิชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดําเนินงานทุกขั้นตอน ขณะเดียวกันตองเสริมสรางพื้นฐาน จิตใจใหมีสํานึกในคุณธรรม มีความซื่อสัตยสุจริต เพื่อใหสมดุลและพรอมรับการเปลี่ยนแปลงอยาง รวดเร็วและกวางขวางทั้งดานวัตถุ สังคม สิ่งแวดลอม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางดี
ปจจุบันหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไดนําไปประยุกตใชในดานตางๆ เชน ดานเศรษฐกิจ ดาน คุณภาพชีวิต ดานการศึกษา และดานสิ่งแวดลอม เปนตน ในประเด็นที่เกี่ยวของกับสิ่งแวดลอมจะ พบวาขยะมูลฝอยกลายเปนปญหาสําคัญที่ทวีความรุนแรงมากขึ้นของสังคมเมืองอยาง กรุงเทพมหานคร เนื่องจากกรุงเทพมหานครเปนเมืองหลวงที่มีประชากรอาศัยอยูอยางหนาแนน การ เพิ่มขึ้นของประชากรนี้จะทําใหเกิดชุมชนตางๆ เพิ่มมากขึ้น ประกอบกับการพัฒนาดานอุตสาหกรรม และเทคโนโลยีที่ทันสมัยที่กระจุกตัวอยูเฉพาะในเมืองหลวง สงผลใหเกิดปญหาดานตางๆ ตามมา มากมาย และปญหาประการหนึ่งที่สําคัญก็คือการเพิ่มขึ้นของปริมาณขยะมูลฝอยที่มีปริมาณมากขึ้น ตามความหนาแนนของชุมชนและประชากร และนับวันขยะมูลฝอยจะมีแนวโนมเพิ่มมากขึ้น
ขยะมูลฝอยกลายเปนปญหาดานสิ่งแวดลอมที่เกิดขึ้นในชุมชนทุกระดับ ตั้งแตระดับครัวเรือน ชุมชน สังคม และระดับประเทศ ซึ่งปญหานี้นับวันจะทวีความรุนแรงมากขึ้น อันเปนผลมาจากความ เจริญเติบโตของชุมชน การขยายตัวของเมือง การพัฒนาอุตสาหกรรม การอพยพของแรงงานจาก ชนบทมาสูเมือง ทําใหเกิดการรวมตัวกันอยูเปนกระจุกกลายเปนชุมชนที่หนาแนน ความกาวหนาทาง เทคโนโลยี และพฤติกรรมของมนุษยในการดํารงชีวิต สงผลใหเกิดปญหาขยะที่เพิ่มขึ้นเปนจํานวนมาก จากขอมูลของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมพบวาปริมาณขยะมูลฝอย ในป พ.ศ.2552 คาดวาทั่วประเทศมีขยะมูลฝอยเกิดขึ้นประมาณ 15 ลานตันหรือวันละ 41,240 ตัน ซึ่งใกลเคียงกับป
พ.ศ.2551 โดยเขตกรุงเทพมหานครมีปริมาณขยะมูลฝอยประมาณวันละ 8,900 ตัน (รอยละ 21) ใน เขตเทศบาลเมืองและเมืองพัทยามีประมาณวันละ 15,560 ตัน (รอยละ 38) และในเขตองคการบริหาร สวนตําบล ประมาณวันละ 16,780 ตัน (รอยละ 41) ขยะมูลฝอยทั่วประเทศไดรับการกําจัดอยาง ถูกตองตามหลักวิชาการประมาณ 17,645 ตันตอวัน หรือรอยละ 43 ของปริมาณขยะมูลฝอยทั่วประเทศ (กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม, 2552)
การใชประโยชนจากขยะมูลฝอย ในป พ.ศ.2552 คาดวาจะมีขยะมูลฝอยนํากลับมาใช
ประโยชนประมาณ 3.5 ลานตัน หรือคิดเปนรอยละ 23 ของปริมาณขยะมูลฝอยทั่วประเทศ โดยรอยละ 90 เปนเศษแกว กระดาษ เหล็ก อลูมิเนียม รอยละ 7 เปนการทําขยะอินทรีย และรอยละ 3 เปนการ นําขยะมูลฝอยมาผลิตพลังงานไฟฟาและเชื้อเพลิงทดแทนของเสียอันตราย ในป พ.ศ.2552 คาดวามี
ของเสียอันตรายเกิดขึ้นประมาณ 3.1 ลานตัน (เพิ่มขึ้นจากป 2551 ประมาณ 20,000 ตัน) โดยมา จากภาคอุตสาหกรรม ประมาณ 2.4 ลานตัน (รอยละ 77) และจากชุมชนประมาณ 0.7 ลานตัน (รอย ละ 23) (รวมซากผลิตภัณฑเครื่องใชไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส และมูลฝอยติดเชื้อ) ทั้งนี้ของเสีย อันตรายกวารอยละ 70 ยังคงเกิดขึ้นในเขตกรุงเทพมหานคร ปริมณฑล และภาคตะวันออก (กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม, 2552)
ชุมชนเขตดุสิต เปนเขตพื้นที่เกาแกทั้งประวัติชุมชนและความเปนอยูของประชาชน โดยเปน ที่ตั้งของสถานที่สําคัญตางๆ อาทิเชน พระราชวังดุสิต พระบรมรูปทรงมา พระตําหนักสวนดุสิต พระที่
นั่งวิมานเมฆ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระที่นั่งอนันตสมาคม วังสุโขทัย วังสวนสุนันทา และสวนจิตรลดา เปนตน ชุมชนเขตดุสิต เปนชุมชนที่จัดอยูในกลุมเขตกรุงเทพกลางมีสภาพพื้นที่ประกอบไปดวยแหลง การคา และแหลงที่อยูอาศัยหนาแนนมากภายในพื้นที่ 10.665 ตารางกิโลเมตร มีประชากรอาศัยอยู
จํานวนประมาณ 116,742 คน จํานวนบาน 29,772 หลังคาเรือน จํานวนชุมชน 38 ชุมชน นับเปนอีก ชุมชนหนึ่งที่ไดรับผลกระทบจากปญหาขยะมูลฝอยที่มีแนวโนมเพิ่มมากขึ้น จากขอมูลของกรม วิชาการ สํานักรักษาความสะอาด พบวาในชวง 5 ปที่ผานมาปริมาณขยะมูลฝอยของชุมชนเขตดุสิต เพิ่มมากขึ้น โดยในป พ.ศ.2550 มีปริมาณมูลฝอย 61,716.06 ตัน เพิ่มขึ้นรอยละ 7.3 เมื่อเทียบกับป
พ.ศ.2549 ที่มีปริมาณมูลฝอย 57,541.74 ตัน และป พ.ศ.2551 มีปริมาณมูลฝอย 62,770.93 ตัน เพิ่มขึ้นรอยละ 1.7 เมื่อเทียบกับป พ.ศ.2550 และป พ.ศ.2552 มีปริมาณมูลฝอย 61,954.20 ตัน ลดลงรอยละ 1.3 เมื่อเทียบกับป พ.ศ.2551 และป พ.ศ.2553 มีปริมาณมูลฝอย 62,244.26 ตัน เพิ่มขึ้นรอยละ 0.5 เมื่อเทียบกับป พ.ศ. 2552
ปญหาขยะมูลฝอยนับวันจะมีผลเสียมากขึ้นกวาเดิม เพราะขยะมูลฝอยสงผลกระทบตอ สภาพแวดลอมของกรุงเทพฯ เกือบทุกดาน ไมวาจะเปนดานเศรษฐกิจ สังคม การเมือง สุขภาพ อนามัยและสิ่งแวดลอม เชน ปญหาดานเศรษฐกิจ ไดแก รัฐตองใชงบประมาณเปนจํานวนมากในการ กําจัดขยะ พรอมกันนั้นขยะมูลฝอยก็ยังทําลายทัศนียภาพที่สวยงาม มีกลิ่นเหม็นและยังสงผลกระทบ ตอธุรกิจการทองเที่ยวหรือมูลคาของที่ดินในบริเวณที่มีขยะมูลฝอยก็จะต่ําลงดวย ปญหาดานสังคม และการเมือง ไดแก สังคมเกิดการแตกแยก มีการแบงชนชั้นระหวางคนจนกับคนรวย ระหวางอาชีพ ทําความสะอาด เก็บขยะกับอาชีพอื่น ๆ ซึ่งจะทําใหเกิดปญหาความไมเสมอภาค ความไมเทาเทียมกัน ทางสังคมเกิดขึ้นได เกิดความขัดแยงระหวางรัฐกับประชาชนในเรื่องการจัดการขยะมูลฝอย ประชาชนยอมไมยอมใหรัฐมาใชบริเวณพื้นที่ใกลบานในการกําจัดขยะมูลฝอย หรือความขัดแยง กันเองระหวางผูมีผลประโยชนจากการกําจัดขยะมูลฝอย ซึ่งจะเปนเหตุนําไปสูการปฏิบัติงานที่ทุจริต ของภาครัฐไดและจะเปนปญหาของประเทศตอไป สําหรับปญหาดานสุขภาพอนามัยและสิ่งแวดลอม ไดแก ระบบนิเวศเกิดความไมสมดุล เกิดมลพิษดานตางๆ ไมวาจะเปนทางน้ํา อากาศ หรือในดิน ซึ่ง จะนําไปสูการเกิดโรคภัยไขเจ็บขึ้นได เพราะขยะมูลฝอยเปนแหลงสําคัญที่เปนพาหนะนําโรคชนิด ตางๆ มาสูประชาชน เปนตน
การจัดการขยะมูลฝอยนั้น มีความสอดคลองกับยุทธศาสตรการพัฒนาประเทศตาม แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ที่มุงเนนใหสังคมอยูเย็นเปน สุข โดยมีปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนหลักปฏิบัติที่สําคัญ ซึ่งการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอมไดยึดหลัก ”ความพอเพียง” ของวิถีชีวิตที่มีความสัมพันธและการพึ่งพิง
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมของบุคคล ชุมชน และสังคมนั้นๆ มุง ”ทางสายกลางหรือความ สมดุล” ระหวางการอนุรักษและการใชประโยชน ผลประโยชนระยะสั้นและผลประโยชนระยะยาว ตลอดจนผลไดและผลเสียที่จะเกิดขึ้นกับสิ่งแวดลอม โดยมุงเสริมสรางศักยภาพของชุมชนในการอยู
รวมกันกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมอยางสันติ และเนนการมีสวนรวมของทุกภาคสวนใน สังคม สูการบริหารจัดการเพื่อใหเกิดการพัฒนาที่ยั่งยืนและสมดุล
ทุกภาคสวนจึงตองหันมารวมมือกันอยางจริงจัง เพื่อปรับเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรมของ มนุษยใหเคารพในคุณคาของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม มีการใชทรัพยากรอยางมี
ประสิทธิภาพมากที่สุด เพื่อลด ละ เลิกการผลิตขยะ ซึ่งเปนการจัดการอยางเปนกระบวนการในการ สรางจิตสํานึกอันจะทําใหเกิดการสรางภูมิคุมกันใหแกมนุษยที่เปนผูสรางปญหาและเปนผูไดรับ ผลกระทบจากปญหา รวมถึงการแกไขปญหาขยะที่เกิดขึ้นและดํารงอยูแลว ดังนั้น ผูวิจัยสนใจศึกษา เกี่ยวกับแนวทางการจัดการขยะมูลฝอยโดยชุมชนตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อเปน แนวทางในการนําหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใชในการวางแผนการปฏิบัติงานและลด ปริมาณขยะมูลฝอยอันจะกอใหเกิดความสมดุลและอยูรอดของชุมชนไดในระยะยาว
1.2 วัตถุประสงคการวิจัย
1.2.1 เพื่อศึกษาสภาพปจจุบันของครัวเรือนในชุมชนเขตดุสิตในการจัดการขยะมูลฝอย กับการใชหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
1.2.2 เพื่อพิจารณาและวิเคราะหถึงลักษณะครัวเรือนที่มีผลตอการตัดสินใจในการนําหลัก ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตามหลักการ 5R มาใชในการแกไขปญหาขยะมูลฝอยของครัวเรือนในชุมชนเขต ดุสิต
1.2.3 เพื่อพัฒนาและสงเสริมวิธีการจัดการขยะมูลฝอยตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียงดวยกระบวนการมีสวนรวมของประชาชน
1.3 ขอบเขตของการวิจัย
1.3.1 ขอบเขตดานพื้นที่
พื้นที่ที่จะทําการศึกษาวิจัยคือ ชุมชนเขตดุสิต ประกอบดวย 5 แขวง ไดแก
แขวงดุสิต แขวงวชิรพยาบาล แขวงสวนจิตรลดา แขวงสี่แยกมหานาค และแขวงถนนนครไชยศรี
1.3.2 ขอบเขตดานประชากร
ประชากรกลุมตัวอยางที่ใชในการศึกษาวิจัย คือ หัวหนาครัวเรือน 1.3.3 ขอบเขตดานเนื้อหา
สภาพปจจุบันในการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชน แนวทางปฏิบัติและการมี
สวนรวมในการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชนตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง แนวคิดหลักปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียง แนวคิดการมีสวนรวมของชุมชน และแนวคิดการจัดการขยะมูลฝอย
1.4 ประโยชนที่คาดวาไดรับ
1. ขอคนพบของผลการวิจัยนี้จะเปนประโยชนอยางยิ่งในการชี้นําใหครัวเรือนอื่น ๆ ที่ยังมิได
นําหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใชในการจัดการขยะมูลฝอย ใหสามารถนําหลักปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียงที่มุงเนนดานคุณธรรม ความรู และปญญามาผสมผสานและบูรณาการเขากับหลักการ 5R ที่
จะนําไปสูการลดปริมาณขยะมูลฝอยในครัวเรือนไดจริง
2. องคความรูจากการวิจัยเกี่ยวกับความสําคัญของลักษณะครัวเรือนที่สงผลตอการ ตัดสินใจเลือกใชหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและหลักการ 5R ในการจัดการขยะมูลฝอยใน ครัวเรือนนั้นจะเปนประโยชนอยางยิ่งในการบูรณาการเปนภาพมหภาคในระดับชุมชน กลาวคือ การสงเสริมใหสมาชิกทุกครัวเรือนในชุมชนรวมมือกันทํางานในภาคชุมชน เพื่อเปนชุมชนตัวอยาง ในการจัดการขยะมูลฝอยตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
3. กระบวนการสงเสริมการมีสวนรวมโดยใชหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมา บูรณาการเขากับหลักการ 5R จะสามารถยืนยันไดวามีผลตอการลดลงของปริมาณขยะมูลฝอยใน ครัวเรือนและในชุมชนไดจริง
1.5 นิยามศัพทเฉพาะ
การจัดการขยะ หมายถึง การปฏิบัติเพื่อลดปริมาณขยะตามแนวทาง 5R ไดแก การลด ปริมาณขยะ (Reduce) การนําวัสดุกลับมาใชซ้ํา (Reuse) การนําวัสดุที่ชํารุดมาซอมแซมใชใหม
(Repair) การนําวัสดุหมุนเวียนกลับมาใชใหม (Recycle) และการหลีกเลี่ยงวัสดุที่จะสรางปญหาขยะ (Reject)
ความรูความเขาใจหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง หมายถึง การที่หัวหนาครัวเรือนมี
ความรูความเขาใจเกี่ยวกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
บทที่ 2
เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ
ในการวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยไดทําการศึกษาจากตํารา เอกสาร วารสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวของ เพื่อใหสามารถไดเนื้อหาที่ครอบคลุมและชัดเจน ซึ่งประกอบดวยสาระสําคัญดังตอไปนี้
2.1 แนวคิดเกี่ยวกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 2.2 แนวคิดเกี่ยวกับการมีสวนรวม
2.3 แนวคิดเกี่ยวกับการจัดการขยะ 2.4 งานวิจัยที่เกี่ยวของ
2.1 แนวคิดเกี่ยวกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 2.1.1 ความหมายของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
จุดเริ่มตนแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงเปนผลจากการใชแนวทางการพัฒนาประเทศ ไปสูความทันสมัยไดกอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงแกสังคมไทยอยางมากในทุกดานไมวาจะเปนดาน เศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรม สังคมและสิ่งแวดลอม อีกทั้งกระบวนการของความเปลี่ยนแปลงมี
ความสลับซับซอนจนยากที่จะอธิบายในเชิงสาเหตุและผลลัพธได เพราะการเปลี่ยนแปลงทั้งหมดตาง เปนปจจัยเชื่อมโยงซึ่งกันและกัน สําหรับผลของการพัฒนาในดานบวกนั้น ไดแก การเพิ่มขึ้นของอัตรา การเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ความเจริญทางวัตถุ และสาธารณูปโภคตางๆ ระบบสื่อสารที่ทันสมัย หรือการขยายปริมาณและกระจายการศึกษาอยางทั่วถึงมากขึ้น แตผลดานบวกเหลานี้สวนใหญ
กระจายไปถึงคนในชนบท หรือผูดอยโอกาสในสังคมนอย แตกระบวนการเปลี่ยนแปลงของสังคมได
เกิดผลลบติดตามมาดวย เชน การขยายตัวของรัฐเขาไปในชนบท ไดสงผลใหชนบทเกิดความออนแอ ในหลายดาน ทั้งการตองพึ่งพิงตลาดและพอคาคนกลางในการสั่งสินคาทุน ความเสื่อมโทรมของ ทรัพยากรธรรมชาติ ระบบความสัมพันธแบบเครือญาติ และการรวมกลุมกันตามประเพณีเพื่อการ จัดการทรัพยากรที่เคยมีอยูแตเดิมแตกสลายลง ภูมิความรูที่เคยใชแกปญหาและสั่งสมปรับเปลี่ยนกัน มาถูกลืมเลือนและเริ่มสูญหายไป สิ่งสําคัญ ก็คือความพอเพียงในการดํารงชีวิต ซึ่งเปนเงื่อนไขพื้นฐาน ที่ทําใหคนไทยสามารถพึ่งตนเอง และดําเนินชีวิตไปไดอยางมีศักดิ์ศรีภายใตอํานาจและความมีอิสระ ในการกําหนดชะตาชีวิตของตนเอง ความสามารถในการควบคุมและจัดการเพื่อใหตนเองไดรับการ สนองตอบตอความตองการตางๆ รวมทั้งความสามารถในการจัดการปญหาตางๆ ไดดวยตนเอง ซึ่ง ทั้งหมดนี้ถือวาเปนศักยภาพพื้นฐานที่คนไทยและสังคมไทยเคยมีอยูแตเดิม ตองถูกกระทบกระเทือน ซึ่งวิกฤตเศรษฐกิจจากปญหาฟองสบูและปญหาความออนแอของชนบท รวมทั้งปญหาอื่นๆ ที่เกิดขึ้น ลวนแตเปนขอพิสูจนและยืนยันปรากฎการณนี้ไดเปนอยางดี
เศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงมีพระราชดํารัส ชี้แนะแนวทาง การดําเนินชีวิตแกพสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา 25 ป ตั้งแตกอนเกิด วิกฤติการณทางเศรษฐกิจ และเมื่อภายหลังไดทรงเนนย้ํา แนวทางการแกไขเพื่อใหรอดพน และ สามารถดํารงอยูไดอยางมั่นคงและยั่งยืนภายใตกระแสโลกาภิวัตนและความเปลี่ยนแปลง
เศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาชี้ถึงแนวการดํารงอยูและปฏิบัติตนของประชาชนใน ทุกระดับตั้งแตระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศให
ดําเนินไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจ เพื่อใหกาวทันตอโลกยุคโลกาภิวัตน ความ พอเพียงหมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปนที่จะตองมีระบบภูมิคุมกันใน ตัวที่ดีพอสมควร ตอการมีผลกระทบใดๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนี้
จะตองอาศัยความรอบรู ความรอบคอบ และความระมัดระวังอยางยิ่งในการนําวิชาการตางๆ มาใชใน การวางแผนและการดําเนินการทุกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะตองเสริมสรางพื้นฐานจิตใจของคนใน ชาติ โดยเฉพาะเจาหนาที่ของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ใหมีสํานึกในคุณธรรมความ ซื่อสัตยสุจริต และใหมีความรอบรูที่เหมาะสม ดําเนินชีวิตดวยความอดทน ความเพียร มีสติ ปญญา และความรอบคอบ เพื่อใหสมดุลและพรอมตอการรับรองการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วและ กวางขวางทั้งดานวัตถุ สังคมสิ่งแวดลอม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางดี
เศรษฐกิจพอเพียง หมายถึง ความสามารถของชุมชนเมือง รัฐ ประเทศ หรือภูมิภาค หนึ่งๆ ในการผลิตสินคาและบริการทุกชนิดเพื่อเลี้ยงสังคมนั้นๆ ไดโดยไมตองพึ่งพาปจจัยตางๆ ที่เรา ไมไดเปนเจาของ
เศรษฐกิจพอเพียง หมายถึงความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปนที่
จะตองมีระบบภูมิคุมกันในตัวที่ดีพอสมควร ตอการมีผลกระทบใดๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้ง ภายนอกและภายใน ทั้งนี้จะตองอาศัยความรอบรู ความรอบคอบและความระมัดระวังอยางยิ่งในการ นําวิชาการตางๆมาใชในการวางแผนและดําเนินการทุกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะตองเสริมสราง พื้นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาที่ของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ใหมี
สํานึกในคุณธรรมความซื่อสัตยสุจริต และใหมีความรอบรูที่เหมาะสม ดําเนินชีวิตดวยความอดทน ความเพียร มีสติ ปญญาและความรอบคอบ เพื่อใหสมดุลและพรอมที่จะรองรับการเปลี่ยนแปลงอยาง รวดเร็วและกวางขวางทั้งดานวัตถุ สังคม สิ่งแวดลอมและวัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางดี
2.1.2 ความสําคัญของเศรษฐกิจพอเพียง
เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ.2540 ทรงมีพระราชดํารัสพระราชทานแกคณะบุคคล ตางๆ ที่เขาเฝาฯ ถวายชัยมงคลในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา พระราชวังดุสิตฯเกี่ยวกับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเพิ่มเติมวา
"....คําวาเศรษฐกิจพอเพียงนี้ ไมมีในตํารา ไมเคยมีระบบเศรษฐกิจพอเพียง มีอยาง อื่นแตไมใชคํานี้ ปที่แลวพูดวาเศรษฐกิจพอเพียงเพราะหาคําอื่นไมไดและไดพูดอยางหนึ่งวา เศรษฐกิจ พอเพียงนี้ ใหปฏิบัติเพียงครึ่งเดียวคือ ไมตองทั้งหมด หรือแมจะเศษหนึ่งสวนสี่ก็พอ ในคราวนั้นเมื่อป
ที่แลวนึกวาเขาใจกัน แตเมื่อไมนานเดือนที่แลวมีผูที่ควรจะรู เพราะวาไดปฏิบัติเกี่ยวกับการพัฒนามา ชานานแลวมาบอกวาเศรษฐกิจพอเพียงนี่ดีมาก แลวก็เขาใจวาปฏิบัติเพียงเศษหนึ่งสวนสี่ก็พอนั้น หมายความวา ถาทําไดเศษหนึ่งสวนสี่ของประเทศก็จะพอ ความหมายของเศรษฐกิจพอเพียง และทํา ไดเพียงเศษหนึ่งสวนสี่ก็พอนั้น ไมไดแปลวาเศษหนึ่งสวนสี่ของพื้นที่ แตเศษหนึ่งสวนสี่ของการกระทํา ตองพูดเขาในเรื่องเลย เพราะหนักใจวา แมแตคนที่เปนดอกเตอรก็ไมเขาใจ อาจจะพูดไมชัดแตเมื่อ กลับไปดูที่เขียนจากที่พูดก็ชัดแลววาควรจะปฏิบัติเศรษฐกิจพอเพียงไมตองทั้งหมด เพียงครึ่งหนึ่งก็
ใชได แมจะเปนเศษหนึ่งสวนสี่ก็พอ หมายความวา วิธีปฏิบัติเศรษฐกิจพอเพียงนั้น ไมตองทําทั้งหมด
และขอเติมวาถาทําทั้งหมดก็จะทําไมได?ฉะนั้นจึงพูดวา เศรษฐกิจพอเพียง ปฏิบัติเพียงเศษหนึ่งสวนสี่
ก็ควรจะพอ และทําได อันนี้เปนขอหนึ่ง ที่จะอธิบายคําพูดที่พูดมาเมื่อปที่แลว.."
"...คําวาพอเพียงมีความหมายอีกอยางหนึ่ง มีความหมายกวางออกไปอีก ไมได
หมายถึงการมีพอสําหรับใชเองเทานั้น แตมีความหมายวาพอมีพอกิน พอมี พอกินนี้ ถาใครไดมาอยู
ที่นี่ ในศาลานี้ เมื่อเทาไหร 20,24 ป เมื่อป 2517 ถึง 2541 นี้ ก็ 24 ปใชไหมวันนั้น ไดพูดวา เราควร จะปฏิบัติใหพอมีพอกิน พอมีพอกินนี้ก็แปลวาเศรษฐกิจพอเพียงนั่นเอง ถาแตละคนพอมีพอกิน ก็
ใชได ยิ่งถาทั้งประเทศพอมีพอกินก็ยิ่งดีและประเทศไทย เวลานั้นก็เริ่มจะไมพอมี พอกิน บางคนก็มี
มาก บางคนก็ไมมีเลย สมัยกอนนี้พอมีพอกิน มาสมัยนี้ชักจะไมพอมีพอกิน จึงตองมีนโยบายที่จะทํา เศรษฐกิจพอเพียง เพื่อที่จะใหทุกคนมีพอเพียงได..."
"...ใหพอเพียงนี้ก็หมายความวา มีกินมีอยู ไมฟุมเฟอย ไมหรูหราก็ได แตวาพอ แม
บางอยางอาจจะดูฟุมเฟอย แตถาทําใหมีความสุข ถาทําไดก็สมควรที่จะทํา สมควรที่จะปฏิบัติ อันนี้ก็
ความหมายอีกอยางของเศรษฐกิจหรือระบบพอเพียงเมื่อปที่แลวตอนที่พูด พอเพียงแปลในใจแลวก็ได
พูดออกมาดวยวาจะแปลเปน Self-sufficiency (พึ่งตนเอง) ถึงไดบอกวาพอเพียงแกตนเอง แตความ จริงเศรษฐกิจพอเพียงนี้กวางขวางกวาSelf-sufficiency คือ Self- sufficiencyนั้น หมายความวา ผลิตอะไรมีพอที่จะใช ไมตองไปขอซื้อคนอื่น อยูไดดวยตนเอง(พึ่งตนเอง).. เปนตามที่เขาเรียกวายืน บนขาของตัวเอง (ซึ่งแปลวาพึ่งตนเอง) ...แตพอเพียงนี้ มีความหมายกวางขวาง ยิ่งกวานี้อีก คือ คําวา พอก็เพียงพอ เพียงนี้ก็พอ ดังนั้นเอง คนเราถาพอในความตองการ ก็มีความโลภนอย เมื่อมีความโลภ นอย ก็เบียดเบียนคนอื่นนอย ถาทุกประเทศมีความคิด "อันนี้ไมใชเศรษฐกิจ" มีความคิดวาทําอะไร ตองพอเพียง หมายความวา พอประมาณ ไมสุดโตง ไมโลภอยางมาก คนเราก็อยูเปนสุข พอเพียงนี้
อาจจะมีมาก อาจจะมีของหรูหราก็ได แตวาตองไมไปเบียดเบียนคนอื่น ตองใหพอประมาณตาม อัตภาพ พูดจาก็พอเพียงทําอะไรก็พอเพียง ปฏิบัติตนก็พอเพียง..."
2.1.3 กรอบแนวคิดของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาที่ชี้แนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตน ในทางที่ควรจะเปน โดยมีพื้นฐานมาจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย สามารถนํามาประยุกตใชได
ตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชิงระบบที่มีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจาก ภัยและวิกฤติ เพื่อความมั่นคงและความยั่งยืนของการพัฒนา(คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ พอเพียง, 2549)
กรอบแนวคิดของสามองคประกอบหลัก อันไดแก ความพอประมาณ ความมีเหตุผล และการมีภูมิคุมกันที่ดี มีดังนี้
ความพอประมาณ
(1) มีคุณธรรมถูกตองดีงาม แบงปน ไมเอาเปรียบคนอื่น ไมเอาเปรียบธรรมชาติ
คุณธรรมนําชีวิต นําธุรกิจการงาน ไมเอาเงินนําหนา ปญญาตามหลัง
(2) รูจักตัวเอง รูรากเหงา ภูมิใจ เชื่อมั่น รูคุณคาที่มาของตนเอง เอกลักษณ ภูมิ
ปญญาทองถิ่น ภูมิใจในกําพืด ถิ่นฐานบานเกิด รากเหงาเผาพันธุ บรรพบุรุษ ภูมิใจในของกิน ของใช
พื้นบาน กินอยูแบบไทยๆ วิถีไทยเขาถึงคุณคามากกวายึดติดรูปแบบ
(3) มีชีวิตเรียบงาย พออยู พอกิน พอใช ไมหนาใหญ ไหลตามกระแส รูกาละและ เทศะ มีความสุขตามอัตภาพ ขนาดปริมาณที่พอดี ไมมากเกินไป ไมใหญเกินไป ไมติดแบรนด คิดแต
สรางภาพ ไมไหลตามกระแสตามโฆษณา บาบริโภค ความมีเหตุผล
(1) มีหลักวิชา กินอยูอยางมีขอมูลอยางมีคุณภาพ ตัดสินใจดวยขอมูล ความรู “รูเขา รูเรา” รูเทาทันการเปลี่ยนแปลง ไมทําตามๆ กัน รูตัวเอง รูทองถิ่น รูศักยภาพ รู “ทุนชุมชน” รูปญหา รูโลกาภิวัตน แสวงหาความรู ศึกษาในระดับสูงขึ้นตามศักยภาพของตนเอง
(2) มีแผน มีแผนชีวิต ครอบครัว แผนชุมชน แผนยุทธศาสตร แผนงานองคกร แผน งบประมาณครอบครัว รายรับ รายจาย หนี้สิน แผนการลงทุน แผนเศรษฐกิจพอเพียง
(3) เปนมืออาชีพ คุณภาพ มั่นคง ยั่งยืน (quality, consistency, sustainability)
“อิทธิบาทสี่” (ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา) ใจรัก รูจริง รูรอบ รูลึก ทําดีมีคุณภาพ ดวยความ สม่ําเสมอ
การมีภูมิคุมกันที่ดี
(1) ระบบชีวิตที่ดี ครอบครัวอบอุน มีความมั่นคงในชีวิต ลูกไดรับการเลี้ยงดูที่ดี ลูกมี
การศึกษาที่ดี
(2) ระบบเศรษฐกิจ สังคมชุมชนทองถิ่นที่ดี ชุมชนเขมแข็ง มีระบบเศรษฐกิจชุมชน สวัสดิการชุมชน เครือขายชุมชน เครือขายเศรษฐกิจชุมชน วิสาหกิจชุมชน เกษตรผสมผสาน สหกรณ
SMEs เนนการผลิตเพื่อบริโภคในทองถิ่น กอนพึ่งตลาดภายนอกหรือสงออก
(3) ระบบการจัดการองคกรที่ดี องคกร หนวยงานรัฐ เอกชน รัฐวิสาหกิจ มีธรร มาภิบาลบรรษัทระบบการจัดการทีดีมีผูนําและผูตามที่ดี ผูนําสรางแรงบันดาลใจ ทําใหทุกคนใจดี ใจ กวาง ใจสู ใจถึง (เขาใจ- เขาถึง)
เงื่อนไข การตัดสินใจและการดําเนินกิจกรรมตางๆ ใหอยูในระดับพอเพียงนั้นตองอาศัยทั้ง ความรู และคุณธรรมเปนพื้นฐานกลาวคือ
(1) เงื่อนไขความรู ประกอบดวย ความรอบรูเกี่ยวกับวิชาการตาง ที่เกี่ยวของอยาง รอบดาน ความรอบคอบที่จะนําความรูเหลานั้นมาพิจารณาใหเชื่อมโยงกัน เพื่อประกอบการวางแผน และความระมัดระวังในขั้นปฏิบัติ
(2) เงื่อนไขความธรรม ที่จะตองเสริมสรางประกอบดวย มีความตระหนักใน คุณธรรม มีความชื่อสัตยสุจริต และมีความอดทน มีความพากเพียร ใชสติปญญาในการดําเนินชีวิต
แนวทางปฏิบัติและผลที่คาดวาจะไดรับจากการนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมา ประยุกตใช คือ การพัฒนาที่สมดุลและยั่งยืน พรอมรับตอการเปลี่ยนแปลงในทุกดานทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมสิ่งแวดลอม ความรูและเทคโนโลยี ดังแสดงในภาพ 1
ภาพ 1 กรอบแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
ที่มา: คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนเศรษฐกิจพอเพียง (2549) 2.1.4 ระดับของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
จนถึงวันนี้ คนบางกลุมยังเขาใจวา เศรษฐกิจพอเพียงคือเรื่องของการ "พึ่งตนเอง"
ซึ่งตรงกับภาษาอังกฤษวา Self-sufficiency แตคําวา พอเพียง ในปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมี
ความหมายกวางกวาเศรษฐกิจพอเพียงในระดับที่เลี้ยงตัวเองไดบนพื้นฐานของความประหยัดและการ ลดคาใชจายที่ไมจําเปน เรียกวา เศรษฐกิจพอเพียงแบบพื้นฐาน สวนเศรษฐกิจพอเพียงในระดับที่มี
การรวมตัวกัน เพื่อรวมกันดําเนินงานในเรื่องตางๆ มีการสรางเครือขายและการขยายกิจกรรมทาง เศรษฐกิจ โดยประสานความรวมมือกับภายนอก เรียกวาเศรษฐกิจพอเพียงแบบกาวหนา (พิพัฒน
ยอดพฤติการ, 2549)
ดังนั้น เศรษฐกิจพอเพียงจึงมิใชแคเพียงเรื่องการพึ่งตนเองโดยไมเกี่ยวของกับใคร และมิใชแคเรื่องของการประหยัด แตยังครอบคลุมถึงการของเกี่ยวกับผูอื่น การชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกัน และกันแทจริงแลวเศรษฐกิจพอเพียงสามารถจําแนกไดเปน 3 ระดับ ดังนี้
(1) เศรษฐกิจพอเพียงระดับที่หนึ่ง เปนเศรษฐกิจพอเพียงแบบพื้นฐาน เนนความ พอเพียงในระดับบุคคลและครอบครัวคือ การที่สมาชิกในครอบครัวมีความเปนอยูในลักษณะที่
สามารถพึ่งพาตนเองได สามารถสนองความตองการขั้นพื้นฐาน เชน ความตองการในปจจัยสี่ของ ตนเองและครอบครัวได มีการชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน มีความสามัคคีกลมเกลียว และมีความ พอเพียงในการดําเนินชีวิตดวยการประหยัดและการลดคาใชจายที่ไมจําเปน จนสามารถดํารงชีวิตอยู
ไดอยางมีความสุขทั้งทางกายและใจ
