So 5 - 2 0 1 0
Bao iuc gia 0inii 0oi vdfi piiu nuf A Viet Nam Tliirc trang, di§n tien va nguyen niian
Ldi Toa soan: Cuo'n sach "Bao lUc gia dinh do'i vdi phu nQ ci Viet Nam - thuc trang, dien tie'n va nguyen nhan" dUdc xua't ban nam 2009 gdm 335 trang. Cuo'n sach la ke't qua nghien cQu ve bao lUc gia dinh do'i vdi phu nQ 5 Viet Nam, do Vien Gia dinh va Gidi thyc hien nam 2008, Nguyin HQu Minh va Trfin Thi Van Anh chii bien.
Cud'n sach ngoai phan md dfiu, ke't luan va khuye'n nghi gdm ed 3 phan ehinh vdi 9 chuong. Phfin thQ nhat trinh bay tdng quan eac nghien cQu da edng bd ve bao lye gia dinh tren eo sd gidi. Phfin thQ hai gdm phan tieh dinh lugng ve bao lue gia dinh tQ 3 cuoc khao sat: Dieu tra eua Ngan hang the' gidi (1999); Dieu tra SAVY (2003) va Didu tra Thye trang binh dang gidi (2005).
Phfin thQ ba trinh bay nhung phat hien ehinh eiia cuoc khao sat dinh tfnh ve didn tie'n cita bao luc gia dinh, eae yeu td thue dfiy va han che'bao lye gia dinh va hoat dong phdng ngQa, can thiep tQ cae td chQc. Cudi cung la phfin phu luc vdi mgt sd trudng hgp bao lue gia dinh va bien phap ean thiep.
Phan thir nha't: Nhan dien bao lye gia dinh va eo sd phap Iy phdng chdng bao lye gia dinh gdm 3 chuong: Chuong 1: Thuc trang bao luc gia dinh, Chuang 2: Hau qua va mdi trudng nay sinh bao luc gia dinh va Chuang 3: Co sd phap Iy, the che'va bien phap phdng ehdng bao luc gia dinh.
Chuang 1: Thifc trgng bgo luc gia dinh. Van de bao luc gia dinh da dugc nghien cQu tQ rat sdm, nhung cae nghien cQu ed tfnh chuyen sau ve bao lue gia djnh d Viet Nam mdi chi bfit dfiu vao nhung nam 90 eiia the'ky trude. Cae nghien cQu da ke't hgp ea phuong phap nghien eQu dinh lugng thong qua bang hdi ca nhan va phuong phap nghien eQu dinh ti'nh thong qua phdng van sau, thao luan nhdm, quan sat, phan tich van ban... Cac nghien cQu da dugc trien khai d cac vung midn khae nhau cua Viet Nam, qua dd, eac tae gia da dua tren
hien tugng, tfnh chfit, mQc do... eua bao luc gia dinh de phan loai. Cac each phan loai chu yeu thudng duge dd cap la: hai loai, ba loai, bdn loai va nam loai bao luc gia dinh. Loai hai loai gdm bao lye nhin tha'y duge va bao lye khdng nhin thfiy duge. Loai ba loai gdm bao hanh the xae, bao hanh tinh thfin va bao hanh tinh due. Loai bdn loai gdm nguge dai than the, ngugc dai ve ldi ndi, ngugc dai vd tinh cam va ngugc dai lien quan de'n tinh due. Cud'i cung la loai nam loai, bao gdm eac hinh thQc cudng buc than the, cudng bQc tinh due, cudng buc ve tam Iy va tinh cam, cudng bQc ve mat xa hoi va cudng bQc vd mat tai ehinh. Trong chuang 1, eac nha-nghien cQu ehi ra rfing bao lue gia dinh d Viet Nam vfin la mot hien tugng kha phd bien va didn ra dudi eae loai hinh khae nhau, trong dd bao lue chdng lai phu nu ve the chfit thudng duge nghien cuu nhieu ban so vdi eae hinh thQc khae.
Chuang 2: Hgu qud vd mdi trudng ndy sinh bgo luc gia dinh. Ddi vdi mdi con ngudi thi gia dinh dugc eoi la noi tru ngu eiia hanh phue, eai ndi nuoi dudng va giao due tre tho, noi trd vd sau mdi Ian vap nga. Tuy nhien, trong nhieu trudng hgp, bao lye dang trd thanh mot trong nhiing nguy co bie'n gia dinh thanh "dia nguc trfin gian". Va du d bfit cQ noi dau va trong bat cQ hoan canh nao thi bao lue gia dinh ludn de lai nhung hau qua khdng ehi ve the chat, tinh thfin ma cdn vd mat kinh te, xa hoi. NhQng hau qua eiia bao luc gia dinh ed the ke de'n nhu: de doa su an toan cua eae thanh vien trong gia dinh; lam ran mit, tan vd quan he gia dinh; gay anh hudng tdi su phat trien nhan each cua tre; gay tae dong tieu cue tdi su dn dinh eiia edng ddng. Theo eac tac gia, cd ba mdi trudng lam nay sinh va duy tri bao lyc gia dinh, dd la dinh kien gidi, tinh trang ngheo khd va eae each iing xQ trong mdi quan he vg chdng, gia dinh, ho hang, ban be. Chii the cua cac hanh vi bao luc thudng la ngudi chdng, ban tinh hoac chdng cu/ban tinh eu, hay nhiing ngudi dan dng quen bie't eiia phu nu. Mae du phu nu la ddi tugng bi bao hanh nhung ho lai hieu bie't rfit ft vd quyen eiia ban than. Nhidu phu nu khdng eoi bao lye la hanh vi pham phap, chi khi bi danh dap da man, hp mdi tim de'n cac eo quan ehQc nang. Nhung han che trong nhan thuc cua ehinh quyen dia phuong cung la mpt nguyen nhan dfin de'n sy cam ehiu, chap nhan cua cac nan nhan bao lue gia dinh.
Chuang 3: Ca sdphdp ly, the che vd bien phdp phdng chdng bgo luc gia dinh. Dang va Nha nudc ta da the hien quye't tam manh me trong viec phdng chdng bao luc gia dinh thdng qua eae boat dong xay dyng phap luat nhu: Hien phap 1992 (Dieu 63), Luat Hdn nhan va Gia dinh (Didu 125), Luat To chuc Chinh phit 1992, Quye't dinh sd 106/2005/QD-TTg ngay 16/5/2005 eiia Thit tudng Chinh phii ve viee phe duyet Chien lugc xay dyng gia dinh Viet Nam giai doan 2005-2010 (Muc 2). Va bude tie'n quan trong trong viee dfiu tranh vdi bao luc gia dinh d Viet Nam la viee Luat Binh dfing gidi dugc Qude hoi khda XI nude Cong hda xa hoi chu nghia Viet Nam thdng qua ngay 29 thang 11 nam 2006. Sy kien tie'p theo eung khdng kem phan quan trong la Luat Phdng, ehdng bao luc gia dinh duge Qude hOi thong qua thang 11 nam 2007
va Chu tich nudc ky lenh edng bd ngay 5 thang 12 nam 2007. Day la mpt van ban luat chuyen ve phong chdng bao lye gia dinh dau tien trong lieh su phap ly eua nudc ta. De luat duge dua vao euoe sd'ng eung nhu de gdp phan ngan ehan va lam giam cac hanh vi bao lye gia dinh ehdng lai phu nu, cd sy ddng gdp rat ldn cua cae eo quan td chQe thye hien phdng chdng bao luc gia dinh nhu cae co quan bao ve luat phap (tda an, vien kiem sat, cdng an...); cong ddng dan cu, hdi phu nu va td hda giai; cac ea quan truyen thdng dai chung va eac td chQc tu vfin. Vdi su giup do eiia eac td chQc qud'c te', nhidu hoat ddng ean thiep da dugc tien hanh tai cac dia phuang trong ea nude. Cu the, Du an eiia Hoi dong dan sd va cae td chuc dia phuang d Ha Npi, thanh phd Hd Chf Minh, Binh Duong (1997-2005); Dy an cua RCGAD va CERSED tai Ha Noi, Thai Binh va Phu Tho (2002-2005); Dy an ciia RaFH tai Ninh Binh (2004);
Dy an eua Hoi Lien hiep Phu nu tinh Ha Tay (2004)... da mang lai dugc nhieu ket qua trong viec phdng chdng bao luc gia dinh.
Phan thu hai: MQc do phd bie'n eua bao lue gia dinh va eac ye'u td anh hudng - phan tfch sd lieu dinh lugng gdm 3 chuang: Chuong 4: Vd cac cuoc dieu tra va phuang phap phan tieh, Chuang 5: Cuoc didu tra ciia Ngan hang the gidi (1999) va Chuang 6: Ke't qua nghien cQu SAVY (2003) va didu tra Binh dfing gidi (2005).
Chuang 4: Ve cdc cuoc dieu tra vd phuang phdp phdn tich. Trong chuang nay, cac nha nghien cuu da dua nhiing thdng tin tdm lugc vd sd lieu, dae diem mfiu, ngi dung nghien cQu va phuong phap phan tfch eua eac cuoc dieu tra: Cude dieu tra ciia Ngan hang the'gidi (1999), Cuoc dieu tra SAVY (2003) va Cugc dieu tra Binh dfing gidi (2005).
Chuang 5: Cugc dieu tra cua Ngdn hdng the gidi (1999). Thdng qua sd lieu cua cuoc dieu tra ciia Ngan hang the gidi (1999), eac nha nghien cQu da phan tich thuc trang bao lue gia dinh d Viet Nam theo eac tieu chf: mQc do phd bie'n cita eac hanh vi bao luc; bao lyc gia dinh vdi eae dae diem ea nhan va gia dinh; phan Qng eua ngudi phu nu ddi vdi cac loai hinh bao lyc... So lieu ciia cude didu tra cho tha'y mot thuc te la mau thufin trong gia dinh la kha phd bie'n va mQc do xuat hien cae loai hanh vi nhu ndi nang Idi, mfing chui, danh, ep quan he tinh due la kha cao. Cae dae diem ea nhan (hoe vfin eua phu nu, nhdm tudi eua phu nu, vai tro ciia phu nu trong gia dinh), eae dae diem gia dinh (khu vyc sinh sd'ng, dae diem ve eon eai, thdi gian ke't hdn, loai hinh chung sdng, kinh te gia dinh) cd mdi quan he vdi cac hanh vi bao lye trong gia dinh. Nghien cQu ehi ra dugc cae hinh thQc phan Qng cua ngudi vg khi bi bao hanh (gdm cd: khong lam gi, tra dua, ehu dong ndi chuyen vdi chdng, nhd ho hang giup do, nhd ban be/hang xdm giup dd, nhd hoi phu nu giup do, nhd cac td chQe khae) cung nhu eae ye'u td lien quan de'n eae phan Qng cua ngudi phu nu ddi vdi bao luc gia dinh, chang han nhu: trinh do hoc van ciia phu nu, thdi gian ke't hon, mdi trudng so'ng d do thi hay ndng thdn... Sd lieu phan tieh eho thfiy co su khae biet dang ke trong each phan Qng cua ngudi vg
tuy theo dae didm gia dinh, ea nhan khfic nhau.
Chuang 6: Ke't qud nghien ciiu SAVY (2003) vd dieu tra Binh ddng gidi (2005). O hai cuoc nghien cuu nay, eac tae gia eung md ta bQc tranh vd thue trang bao lye gia dinh dya tren mQc dd phd bie'n eiia cac hanh vi bao lye va bao luc gia dinh ddi vdi dae diem ca nhan va gia dinh (bao gdm cac ye'u td tae ddng tQ ea nhan vfi gia dinh eua phu nQ: hge vfin, vai trd cua phu nu trong gia dinh, khu vuc sinh sdng, kinh te' gia dinh va sd thieh eiia ehdng). Trong nghien cQu SAVY, cae thdng tin ve bao luc dugc the hien trong eae chi bao:
chQi mfing, cfim doan va danh dap. Ke't qua nghien cQu eua SAVY tie'p tue khang dinh bao luc gia dinh cung la Van dd eua nam nu thanh nien ndi rieng va eac gia dinh tre ndi chung, ddng thdi eung ehi ra rang bao lue cd mdi quan he vdi cae dae diem ca nhan va gia dinh. Trong didu tra Binh dang gidi, thdng tin ve bao lye gia dinh the hien d ba chi bao gdm: chui, danh va ep quan he tinh due. Sd lieu eua didu tra Binh dang gidi cung cung cap mgt bQc tranh tuong ddng vdi ke't qua nghien cQu cua SAVY ve thyc trang bao lyc ddi vdi * phu nu trong gia dinh va tfic dong cua cae ye'u to, dae diem ea nhan, gia dinh cila phu nu.
Phan thir 3: Didn tie'n cita bao lye gia dinh - nhung phfit hien tQ cuoc nghien cQu dinh tinh gdm 3 chuong: Chuang 7: Chu ky eiia bao lyc gia dinh, Chuong 8: Cac ye'u td thuc dfiy va han che' cfic hanh vi bao lyc va Chuang 9:
Hoat dOng phdng ngQa va can thiep tQ cfic td chQe.
Chuang 7: Chu ky cua bgo lice gia dinh. Didn tie'n cua bao luc gia dinh dugc cac tac gia tdng hgp theo trinh ty: nay sinh mau thufin; cang thfing, leo thang de'n bao lue; biing nd bao lue va hdi han, dd ldi. Cac mau thufin mang tinh cha't la ngudn gd'c nay sinh bao lye gia dinh duge phan nhdm theo eac ITnh vue lien quan de'n: kinh te'; ky vong ve vai trd; tinh cam; nudi day con va thdi quen, tinh each va sd thieh. Nhung mau thufin nay sinh trong cuoc sdng la kha phd bien, trong dd, xuat hien nhung mau thufin tao nen sy cang thfing va ne'u nhu ngudi trong cude khdng ed su kiem soat va giai quye't phu hgp thi viec bung nd bao lyc trong gia dinh la didu tat ye'u. Cac hinh thQc bao luc chii yeu: bao lye than the, bao luc tam ly - tinh than, bao lyc tinh due va bao lye kinh te'. Trong dd, bao lyc tam Iy - tinh than thudng dugc md ta njot each khd khan han. Bao lyc tinh due la mdt hinh thQc bao lye xay ra kha phd bie'n nhung de cd dugc sy chia se eiia nan nhan khdng phai dd dang vi tinh due la mdt chit dd khdng dd ndi. Hanh vi bao lyc kinh te'khdng phai la hanh vi dan nha't ma thudng di lien vdi cac hanh thQc bao lye khae nhu bao lye than the hoac tam Iy - tinh thfin. Sau khi thuc hien eac hanh vi bao lyc, mot so ngudi gay bao luc cung td ra hdi han nhung ddng thdi vdi hanh vi dd ho lai dd Idi cho nan nhan. Bao lyc vi the' khdng dugc eham dOt. Chu ky bao lyc dugc lap di lap lai nhidu Ifin.
Chuang 8: Cdc ye'u td thiic ddy vd hgn che cdc hdnh vi bgo luc. Nhung phat hien tQ eac cupc nghien cQu dinh tfnh cho thay ed nhidu ye'u td khae nhau
tac dong lam thuc day hoac han che bao luc. Cac ye'u td nay thudng dan xen, pha trpn Ifin nhau, nhung ed the phan theo 3 nhom: (1) cac ye'u td ea nhan (gdm cd: ye'u td nhan thuc, tu phfa ngudi gay bao luc, tQ phfa nan nhan); (2) cac yeu td gia dinh va cong dong (gdm cae ye'u td thue day bao luc nhu quan he gia dinh, the dien gia dinh, sy dung thu ddi vdi bao lye va eac yeu td ban che bao lye nhu gia dinh va ho hang, hang xdm va ban be); (3) eae yeu td lien quan den quyen (gia trudng va su le thupc cua nu; bfit binh dfing ve kinh te;
nhan thQc, trach nhiem va ky nang eua can bo va cac co quan lien quan). Cac yeu td tac dong den xung dot va bao lyc gia dinh dii d cap do ea nhan, eong ddng hay xa hgi eung khdng tac dong rieng re. Cae ye'u td nay thudng dan xen, phu thuge va thuc day Ifin nhau.
Chuang 9: Hogt dpng phdng ngUa vd can thiep tU cdc to chdc. Cac td chQc tham gia vao boat dong phdng ehdng bao luc gia dinh bao gdm cac ban nganh thuoc chi'nh quydn ca sd, cac doan the va cae td chQc cong ddng. Cd nhidu bien phap ngan ngQa, de phdng hanh vi bao luc duge thyc hien d cong ddng nhu: tuyen truyen ve eac hanh vi bao lyc va bien phap ngan ngQa, va de phat hien sdm cac mau thufin trong gia dinh, phat hien sdm nan nhan bao hanh va de nan nhan ndi ra tinh trang eiia minh thi mang ludi hd trg trong eong ddng ddng vai trd quan trong trong vfin de nay. Hoat dong ean thiep gdm cd: quy trinh can thiep (ban dfiu la su tham gia eua ban hda giai, trudng thdn/td trudng dan phd, edng an, hoi phu nu va khi tfit ea cae ean thiep ciia gia dinh, cgng ddng khdng ed hieu qua thi nan nhan bao lye thi se phai nhd den su ean thiep cua tda an), sau quy trinh ean thiep la giao due, xu ly ngudi gay ra bao lyc (mot so each xu Iy ngudi gay ra bao luc duge de cap gdm kidm thao trudc dan, xu phat hanh chinh, giao du'c cai tao tap trung), giiip dd nan nhan - mot trong nhung ye'u td quan trong trong eae boat ddng phdng chdng bao lye. Cae hoat ddng ean thiep eung mang lai nhung hieu qua nhfit dinh.
Tuy nhien, ke't qua nghien cQu cung chi ra rfing hoat dong hda giai mdi chi dat dugc hieu qua ddi vdi bao lye vd the chfit. Bao luc tam Iy va bao luc tinh due hfiu nhu rfit khd phat hien va rfit khd de td hda giai dung ra giai quye't.
Hoat dong tuyen truyen phdng ehdng bao lue gia dinh mdi chi tap trung vao dd'i tugng phu nQ va nhung nhdm tudi hay xay ra mau thufin, xung dot trong hon nhan, chua Idng ghep boat dong tuyen truydn d tat ca cae hoi, doan the.
Ben canh dd, viec phdi hgp hoat dong d mot sd dia phuang ehua tdt va sy phdi hgp giua eac ban nganh chi du'ng lai d cae cuoc giao ban hay cac ban bao eao, do dd cdng tac phdng chdng bao luc gia dinh vfin edn nhieu bfit cap.
Vdi rat nhidu thong tin dugc cap nhat qua eae cuoc nghien cQu dinh lugng va dinh tinh vd bao lue gia dinh, cudn sach la tai lieu bd leh do'i vdi cac nha nghien cQu, nhung nha hoach dinh chinh sach va boat dong thuc tidn ve phong cho'ng bao lyc gia dinh va nhung ngudi quan tam de'n van de bao lue eua ngudi chdng ddi vdi ngudi v g . "
Tran Thj Thanh Loan (gidi thieu)
