Caùc daïng soáng ôû röøng möa

Noäi dung

1. Caùc daïng soáng ôû röøng möa 2. Caây goã lôùn trong röøng möa 3. Söï saép xeáp trong khoâng gian

4. Caáu truùc quaàn heä röøng möa nhieät ñôùi 5. Caáu truùc quaàn heä röøng möa oân ñôùi 6. Ñaëc ñieåm chung cuûa röøng möa 7. Tính phong phuù cuûa röøng möa 8. Nguoàn goác khu heä thöïc vaät

9. Thaønh phaàn caùc quaàn xaõ thöïc vaät

10. YÙ nghóa cuûa thaønh phaàn loaøi caây trong laâm nghieäp

3.1. CAÙC DAÏNG SOÁNG ÔÛ RÖØNG MÖA

ƒ Theo E. Warming (1901), daïng soáng laø taäp hôïp nhöõng nhoùm loaøi caây, maëc duø coù söï khaùc nhau veà heä thoáng phaân loaïi, nhöng ñeàu coù khaû naêng thích öùng vôùi nhöõng ñieàu kieän soáng nhaát ñònh, coù söï töông ñoàng veà caáu taïo, chöùc naêng sinh lyù vaø taäp tính sinh hoïc.

Theo chieàu cao caây, Raunkiaer chia thöïc vaät thaønh:

1. Nhoùm caây coù choài treân maët ñaát 2. Nhoùm caây coù choài ngang maët ñaát 3. Nhoùm caây coù choài maët ñaát

4. Nhoùm caây coù choài döôùi maët ñaát 5. Daïng soáng choài muøa heø

Reã baïnh ôû loaøi Tetrameles nudiflora

DAÏNG SOÁNG CAÂY BOÙP NGHEÏT

Caây Ña

Caây Baèng laêng

Thaân ngaàm = Loà oâ Teách (Tectona grandis)

ƒ Taïi sao nhaø laâm hoïc caàn phaûi phaân bieät caùc loaøi

caây thaønh nhöõng nhoùm daïng soáng khaùc nhau?

3.2. CAÂY GOÃ LÔÙN TRONG RÖØNG MÖA Ñaëc tröng:

™ Maät ñoä khaù lôùn: 200 - 500 caây/ha.

™ Phaân boá N - D coù daïng hình chöõ J.

™ Nhieàu caây goã vöôït leân taàng treân coù thaân hình maûnh, taùn laù noâng moûng, phaân nhieàu caønh.

D (cm) N (cây/ha)

™ Khaû naêng ñaâm choài raát maïnh

™ Voû caây nhaün, moûng, maøu nhaït, ñoâi khi bong maûng hoaëc nöùt doïc.

™ Maøu saéc voû bieán ñoåi theo moâi tröôøng vaø tuoåi.

™ Thaân caây thay ñoåi khaù roõ töø goác ñeán ngoïn.

™ Heä reã aên noâng: 5 – 100 cm.

™ Khi moïc treân ñaát ngaäp uùng, nhieàu loaøi hình thaønh reã

“hoâ haáp” hay reã khí sinh.

Heä reã caây Ñöôùc moïc ven soâng

Reã khí sinh

™ Laù coù nhieàu hình theå (ñôn, keùp, daïng vaûy) vaø kích thöôùc khaùc nhau.

™ Ra hoa thöôøng khoâng khôùp vôùi muøa ra laù môùi.

™ Nhieàu loaøi caây goã coù hoa quaû moïc treân thaân vaø caønh lôùn.

Caùc daïng laù

Laù ñôn Laù keùp chaân vòt

Keùp loâng chim

Keùp loâng chim 2 laàn Keùp loâng chim 1 laàn

3.3. SÖÏ SAÉP XEÁP TRONG KHOÂNG GIAN

• Coù 5 taàng

9 3 taàng caây goã lôùn, 9 1 taàng caây buïi thaáp, 9 1 taàng coû vaø döông xæ.

• Caùc taàng röøng khoâng lieân tuïc.

• Caáu truùc ngang daïng böùc khaûm.

Öu hôïp Baèng laêng (Lagerstroemia);

chi Tröôøng (Xerospermum)

Öu hôïp Daùi ngöïa (Swintonia floribunda); Chai (Shorea)

Röøng kín thöôøng xanh möa aåm nhieät ñôùi

(Khu vöïc Caùt Tieân tænh Ñoàng Nai)

Röøng aåm thöôøng xanh ôû Ninh Thuaän

(Ñoä cao > 900 m)

Taùi sinh töï nhieân cuûa Daàu song naøng trong loã troáng

ƒ Theo caáu truùc cuûa taùn röøng vaø nguoàn goác khu heä thöïc vaät, coù theå phaân chia röøng möa thaønh 2 quaàn heä:

1. Röøng möa nhieät ñôùi 2. Röøng möa oân ñôùi

ƒ Töø hai quaàn heä naøy, döïa theo caáu truùc vaø ngoaïi maïo, coù theå phaân ra 10 quaàn heä phuï vôùi nhöõng ñaëc tröng khaùc nhau (xem phaàn 3.4).

3.4. CAÁU TRUÙC CUÛA QUAÀN HEÄ RÖØNG MÖA NHIEÄT ÑÔÙI

ƒ Röøng möa nhieät ñôùi ñöôïc phaân chia thaønh 7 quaàn heä phuï:

1. Röøng möa xích ñaïo

2. Röøng möa phaân muøa thöôøng xanh 3. Röøng möa nöûa thöôøng xanh

4. Röøng möa daïng khoâ 5. Röøng möa ñaàm laày 6. Röøng möa aù sôn ñòa 7. Röøng möa aù nhieät ñôùi

Röøng möa thöôøng xanh

Röøng Döøa nöôùc

Röøng Traøm treân ñaát pheøn

Röøng möa ñaàm laày

Röøng möa daïng khoâ

Röøng khoâ ven bieån ôû Ninh Thuaän

Röøng möa daïng khoâ

Röøng khoäp ôû Ñaéc Laéc

3.5. CAÁU TRUÙC QUAÀN HEÄ RÖØNG MÖA OÂN ÑÔÙI

ƒ Phaân boá:

) Mieàn nuùi cao nhieät ñôùi

) Mieàn oân ñôùi aåm cuûa baùn caàu nam

Coù 3 quaàn heä phu:

ƒ Röøng möa mieàn nuùi

ƒ Röøng möa oân ñôùi aám

ƒ Röøng möa oân ñôùi maùt

Röøng möa mieàn nuùi ôû khu vöïc Ñaø Laït

• Baûng 3.2 ghi laïi nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa 3 quaàn heä phuï cuûa röøng möa oân ñôùi

3.6. ÑAËC ÑIEÅM CHUNG CUÛA RÖØNG MÖA

ƒ Nhieàu loaøi caây goã cuøng öu theá

ƒ Nhieàu daây leo vaø thöïc vaät phuï sinh

ƒ Maät ñoä daøy raäm

ƒ Caây thöôøng xanh vaø öa aåm

ƒ Caáu truùc phöùc taïp

W 3 - 4 taàng caây goã

W Chieàu cao lôùn (> 25 m)

W Nhieàu daïng soáng khaùc nhau

W Tröõ löôïng goã thaáp (200 - 400 m³)

ƒ Khi röøng moïc treân laäp ñòa khoâ, chieàu cao cuûa chuùng cuõng giaûm, ít taàng nhöng coù theâm nhieàu loaøi caây ruïng laù vaø ít thöïc vaät phuï sinh.

ƒ Khi röøng moïc treân laäp ñòa xaáu, soá taàng vaø chieàu cao cuûa caây goã ñeàu giaûm.

ƒ Khi moïc ôû nôi laïnh hôn thì chieàu cao cuûa caây goã giaûm vaø thaân caây coù baïnh goác cuõng ít.

ƒ ÔÛ röøng möa aù sôn ñòa vaø aù nhieät ñôùi, soá taàng caây goã giaûm, nhieàu caây laù nhoû, khoâng coù baïnh goác.

ƒ ÔÛ nôi coù gía laïnh thì xuaát hieän nhieàu caây ruïng laù.

ƒ Theo Beard (1944), caên cöù vaøo söï thay ñoåi veà caáu truùc röøng coù theå phaân bieät ba quaàn heä:

1. Quaàn heä nhieät ñôùi vuøng thaáp 2. Quaàn heä nhieät ñôùi aåm

3. Quaàn heä aåm öôùt

3.7. TÍNH PHONG PHUÙ CUÛA RÖØNG MÖA

• Röøng möa xích ñaïo taïi Johore (Maõ Lai) coù 353 loaøi caây/ha vôùi D

_1.3

≥ 10 cm.

• Röøng mieàn nuùi taïi Puectoâ Ricoâ chæ coù 12 loaøi caây/ha.

Nguyeân nhaân:

ƒ Söï giaøu coù cuûa khu heä thöïc vaät mieàn

ƒ Ñieàu kieän laäp ñòa thuaän lôïi

ƒ Ñoä baét gaëp caùc loaøi caây raát khaùc nhau:

9 Loaøi gaëp nhieàu 9 Loaøi gaëp ít

9 Phoå bieán laø < 5% soá caù theå

3.8. NGUOÀN GOÁC CUÛA KHU HEÄ THÖÏC VAÄT

• Coù hai phaàn töû:

9 Khu heä thöïc vaät nhieät ñôùi.

9 Khu heä thöïc vaät phöông Nam (vuøng oân ñôùi nam).

3.9. THAØNH PHAÀN CAÙC QUAÀN THEÅ RÖØNG MÖA

ƒ Thaønh phaàn loaøi caây raát phöùc taïp.

ƒ Raát ít khi baét gaëp quaàn hôïp thöïc vaät.

ƒ Neáu coù nhöõng quaàn hôïp thöïc vaät, thì chuùng thöôøng phaân boá trong nhöõng moâi tröôøng cöïc ñoan (ñaàm laày, nôi khoâ).

ƒ Trong moät soá tröôøng hôïp coù theå baét gaëp moät soá loaøi caây coù ñoä öu theá ñôn ñoäc.

™ Ñaëc ñieåm

9 Phaân boá ôû taàng treân taùn röøng;

9 Kích thöôùc lôùn;

9 Ñôøi soáng daøi;

9 Sinh tröôûng nhanh;

9 Soáng trong moâi tröôøng cöïc ñoan;

9 Sinh saûn maïnh vaø coù söùc caïnh tranh toát...

ƒ Ñoâi khi baét gaëp nhöõng quaàn xaõ coù söï öu theá cuûa nhieàu loaøi caây thuoäc veà moät soá ñôn vò phaân loaïi cao hôn (chi vaø hoï).

Ví duï:

+ Röøng öu theá caây hoï Sao Daàu.

+ Röøng öu theá chi Dipterocarpus, chi Eugenia...

3.10. YÙ NGHÓA CUÛA THAØNH PHAÀN LOAØI CAÂY VEÀ MAËT LAÂM SINH

• Ñònh höôùng bieän phaùp laâm sinh.

• Nhöõng quaàn theå thöïc vaät coù khuynh höôùng öu theá

moät loaøi ñôn ñoäc seõ deã daøng hôn khi aùp duïng caùc

phöông thöùc laâm sinh.

ƒ ÔÛ nhöõng quaàn theå coù nhieàu loaøi caây, ngöôøi ta ñeà nghò aùp duïng nhöõng bieän phaùp ñieàu tieát ñeå coù öu theá chæ moät soá ít loaøi coù giaù trò cao veà kinh teá.

ƒ Vaäy vieäc laøm giaûm thaønh phaàn loaøi caây ôû röøng möa

ñeå taïo thuaän lôïi cho kinh doanh röøng coù maâu thuaãn

vôùi quan ñieåm veà baûo toàn tính ña daïng sinh hoïc hay

khoâng?

Heát chöông 3