Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 2-1999 69
Cuéc trao ®æi vÒ khoa häc t«n gi¸o ViÖt - Ph¸p lÇn thø nhÊt
Ngay tõ khi ®−îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia, c¬ quan nghiªn cøu khoa häc vÒ t«n gi¸o nay lµ ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o ë ViÖt Nam ®· cã sù hîp t¸c chÆt chÏ víi khoa Nghiªn cøu T«n gi¸o thuéc Tr−êng Cao ®¼ng Thùc hµnh Sorbonne-Paris, n−íc Céng hoµ Ph¸p vµ Trung t©m X· héi häc t«n gi¸o vµ ThÓ chÕ thÕ tôc (GRSL). Sù hîp t¸c nµy thÓ hiÖn trªn nhiÒu lÜnh vùc: trao ®æi c¸n bé gi¶ng d¹y, phÝa Ph¸p nhËn
®µo t¹o mét sè thùc tËp sinh ViÖt Nam, trao ®æi tµi liÖu, s¸ch b¸o nghiªn cøu v.v.
Víi sù nhÊt trÝ cña Trung t©m KHXH vµ NVQG vµ Tr−êng Cao ®¼ng Thùc hµnh, trong hai ngµy 8 vµ 9 th¸ng 7 n¨m 1999, t¹i Héi tr−êng Marcel Mauss thuéc Khoa Nghiªn cøu T«n gi¸o ®· diÔn ra cuéc trao ®æi khoa häc ViÖt- Ph¸p lÇn ®Çu tiªn vÒ khoa häc t«n gi¸o víi tùa ®Ò : “Tõ n−íc Ph¸p ®Õn ViÖt Nam”. §©y lµ sù kiÖn
®¸nh dÊu mét b−íc tiÕn trong qu¸ tr×nh hîp t¸c gi÷a hai bªn. VÒ phÝa ®oµn ViÖt Nam, cã n¨m
®¹i biÓu. PhÝa b¹n, cã s¸u b¸o c¸o. Ngoµi ra cßn cã sù tham gia cña mét sè nhµ nghiªn cøu thuéc c¸c viÖn nghiªn cøu vµ c¸c tr−êng ®aÞ häc cña Ph¸p.
Trong ngµy khai m¹c, sau lêi më ®Çu cña «ng Claude Langlois, Gi¸o s−- Chñ nhiÖm Khoa Nghiªn cøu T«n gi¸o, «ng Jean BaubÐrot, Gi¸o s−-HiÖu tr−ëng tr−êng Tr−êng Cao ®¼ng Thùc hµnh, Gi¸m ®èc GRSL vµ «ng §Æng Nghiªm V¹n, Gi¸o s−- Tæng biªn tËp T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o lÇn l−ît giíi thiÖu vÒ t×nh h×nh t«n gi¸o ë Ph¸p vµ ViÖt Nam. B¶n tham luËn cña «ng Jean BaubÐrot ®· ®−a ra mét c¸i nh×n tæng quan vÒ l«gÝc vËn ®éng cña thÓ chÕ chÝnh trÞ phi t«n gi¸o vµ sù ®a nguyªn t«n gi¸o ë Ph¸p tõ céi nguån ®Õn nay. KÓ tõ hoµ −íc Nantes (1598), nh©n d©n tiÕn bé Ph¸p b−íc vµo kØ nguyªn ®Êu tranh cho quyÒn tù do theo hay kh«ng t«n gi¸o.
Sau ®ã, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, lÝ t−ëng trªn
®−îc kh¼ng ®Þnh trong Tuyªn ng«n quyÒn con
ng−êi 1789. Tuy nhiªn, Gi¸o héi La M· ®· ph¶n øng hÕt søc quyÕt liÖt. N−íc Ph¸p cã thêi gÇn nh− bÞ xÎ lµm ®«i gi÷a mét bªn theo vµ mét bªn chèng l¹i chÕ ®é t¨ng l÷. Sù m©u thuÉn gi÷a hai phÝa ®−îc gi¶i quyÕt mét phÇn quan träng sau khi bé luËt vÒ “Thê cóng” ®−îc th«ng qua vµo n¨m 1905, nh»m t¸ch Nhµ n−íc ra khái Gi¸o héi, vµ ®Æc biÖt sau §¹i chiÕn II, víi sù lín m¹nh cña phong trµo d©n chñ Kit« gi¸o. Tõ vµi chôc n¨m trë l¹i ®©y, lÝ t−ëng nµy bÞ ®Æt tr−íc nh÷ng khã kh¨n míi: C«ng gi¸o vÉn ®−îc coi nh− t«n gi¸o cña ®a sè, ®¹o Håi ®ang tù kh¼ng ®Þnh víi nhiÒu tham väng chÝnh trÞ, trong x· héi næi lªn sù ph©n biÖt ®èi xö víi c¸c phong trµo t«n gi¸o míi, nguy c¬ t¹o ra “mét h×nh thøc duy nhÊt cña t− t−ëng” bëi truyÒn h×nh v.v. T¸c gi¶ lo ng¹i r»ng, trong hoµn c¶nh hiÖn nay ë Ph¸p quyÒn tù do ý thøc ®ang bÞ ®e däa bëi b¹o lùc vµ sù tÇm th−êng ho¸.
th«ng tin khoa häc
«ng §Æng Nghiªm V¹n trong b¸o c¸o cña m×nh ®· ®−a ra mét suy nghÜ vÒ c¸c ®Æc ®iÓm cña t«n gi¸o ë ViÖt Nam. Tr−íc hÕt, t¸c gi¶ ®·
cè g¾ng ®Æt ®èi t−îng cña ngµnh nghiªn cøu t«n gi¸o ViÖt Nam trong bèi c¶nh chung. Theo t¸c gi¶, t«n gi¸o ViÖt Nam cã n¨m ®iÓm c¬ b¶n cã tÝnh ®Æc thï so víi t«n gi¸o ph−¬ng T©y. Thø nhÊt, ViÖt Nam lµ mét quèc gia cã nhiÒu t«n gi¸o; thø hai, c¸c t«n gi¸o ë ViÖt Nam cã xu h−íng “hoµ quyÖn vµo nhau”, nh−ng vÉn gi÷ tÝnh
®éc lËp; thø ba, c¸i ranh giíi gi÷a sù sèng vµ c¸i chÕt kh¸ mê nh¹t, “t«n gi¸o ®ång thêi còng lµ mét lèi sèng, mét thÕ øng xö cña cuéc ®êi”; thø t−, ®èi t−îng cña sù thê cóng chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi “cã c«ng víi n−íc“ vµ cuèi cïng, n÷ thÇn cã vai trß quan träng trong ®êi sèng t«n gi¸o.
§iÒu b¨n kho¨n cña t¸c gi¶ lµ: víi mét truyÒn thèng t«n träng lÉn nhau gi÷a c¸c t«n gi¸o vµ h−íng vÒ d©n téc tèt ®Ñp nh− vËy, nh−ng l¹i bÞ
®øt ®o¹n do chÝnh s¸ch chia ®Ó trÞ cña thùc d©n,
®Õn nay sau 30 n¨m chiÕn tranh vÒ c¬ b¶n ®·
®−îc kh«i phôc l¹i, nh−ng cßn h¹n chÕ do sù kÐm cái vÒ tr×nh ®é cña nh÷ng ng−êi cã tr¸ch nhiÖm vÒ t«n gi¸o, do nÆng vÒ nghi lÔ mang tÝnh tiÓu n«ng nªn ch−a thùc hiÖn ®−îc ®Çy ®ñ tinh thÇn “§Ñp ®¹o, tèt ®êi”. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ tin t−ëng truyÒn thèng t«n gi¸o ViÖt Nam lµ mét nguån søc m¹nh ®Ò kh¸ng tr−íc nguy c¬ bÞ ®ång ho¸ bëi c¸c ¶nh h−ëng cña t«n gi¸o ngo¹i nhËp.
TiÕp theo, «ng §ç Quang H−ng, Phã gi¸o s− - ViÖn tr−ëng ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o tr×nh bµy b¶n b¸o c¸o víi nhan ®Ò: TiÕp xóc v¨n ho¸ §«ng
70 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 – 1999
- T©y ë ViÖt Nam : sù biÕn ®æi nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ vµ t«n gi¸o. T¸c gi¶ h−íng vµo mét giai
®o¹n lÞch sö ®Çy kÞch tÝnh trong mèi quan hÖ ViÖt-Ph¸p ®Ó ®−a ra quan ®iÓm vÒ mét th¸i ®é tiÕp thu v¨n ho¸ tÝch cùc. ChØ trong vßng h¬n 80 n¨m (1862-1945), sù th©m nhËp s©u réng cña v¨n ho¸ Ph¸p ®· t¸c ®éng vµo v¨n ho¸ ViÖt Nam h−íng theo m« h×nh ph−¬ng T©y. Tr−íc sù tiÕp xóc nµy, cã nhiÒu th¸i ®é kh¸c nhau, tõ “®èi ®Çu, cù tuyÖt” ®Õn “th¸i ®é chÊp nhËn kh«ng ®iÒu kiÖn”. §óng ®¾n h¬n c¶ lµ “th¸i ®é tiÕp thu cã chän läc”. Theo ®ã, nhiÒu s¶n phÈm v¨n ho¸ ®·
ra ®êi, næi bËt lµ sù phæ biÕn ch÷ Quèc ng÷, tõ
®ã ph¸t triÓn nÒn v¨n ch−¬ng vµ b¸o chÝ tiÕng ViÖt víi mét tÇng líp trÝ thøc T©y häc −u tó. Sù ph¸t triÓn cña C«ng gi¸o ®i kÌm víi sù x©m l−îc cña chñ nghÜa thùc d©n, bªn c¹nh hËu qu¶ bÊt lîi, còng cã nh÷ng nh©n tè tÝch cùc nh− gãp phÇn phæ biÕn ch÷ Quèc ng÷, nèi liÒn ViÖt Nam víi v¨n ho¸ ph−¬ng T©y, ®ãng gãp cho c¸c lÜnh vùc tri thøc, trong ®ã cã khoa häc vÒ t«n gi¸o v.v. T¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh: tõ sù tiÕp thu cã chän lùa ng−êi ViÖt Nam cã thÓ thu nhËn ®−îc nhiÒu gi¸ trÞ v¨n ho¸ ph−¬ng T©y cho d©n téc m×nh,
“hiÖn ®¹i ho¸” x· héi vµ v¨n ho¸ ngay trong m«i tr−êng “c«ng nghiÖp ho¸ c−ìng bøc” cña chñ nghÜa thùc d©n.
B¶n b¸o c¸o cña bµ Francoise Champion, nghiªn cøu viªn chÝnh GRSL, ®· nhÊn m¹nh sù biÕn chuyÓn cã tÝnh ®ét biÕn hiÖn nay ë Ph¸p kh«ng phï hîp víi ph©n lo¹i Gi¸o héi (Eglise) - Gi¸o ph¸i (Secte).Theo t¸c gi¶, c¸c phong trµo t«n gi¸o míi tõ nh÷ng n¨m 60-70 kh«ng thÓ gäi lµ Gi¸o ph¸i v×: thø nhÊt, nh÷ng ng−êi khëi x−íng kh«ng truyÒn mét th«ng ®iÖp tinh thÇn (message Ðthique), mµ chØ cung cÊp mét kinh nghiÖm vÒ ch©n lÝ tuyÖt ®èi (expÐrience de VÐritÐ absolue); thø hai, sù tù chñ cho phÐp ng−êi tham gia “tËp hîp” tèi ®a c¸c truyÒn thèng t«n gi¸o kh¸c nhau ®Ó t¹o ra nh÷ng “kÕt hîp hçn dung míi”. Trong mèi quan hÖ gi÷a khoa häc vµ viÖc lµm ra phÐp l¹, t©m lý cã mét tÇm quan träng hµng ®Çu; cuèi cïng, c¸c phong trµo t«n gi¸o míi ®Ò cao cuéc sèng trÇn thÕ thay v× tho¸t li.
Chóng thÝch nghi víi x· héi hiÖn ®¹i do kÕt hîp
®−îc c¸i l«gÝc huyÒn tho¹i (charismatique) vµ l«gÝc thÞ tr−êng. Sù toµn cÇu ho¸ kinh tÕ khiÕn cho “mäi t«n gi¸o cña thÕ giíi sÏ cã mÆt kh¾p n¬i trªn thÕ giíi”. Theo t¸c gi¶, t«n gi¸o kh«ng cßn lµ mét “lÜnh vùc ®éc lËp”, mµ trë nªn g¾n bã
kh¨ng khÝt víi c¸c biÕn chuyÓn x· héi. T¸c gi¶
®Ò nghÞ më réng ®Þnh nghÜa vÒ t«n gi¸o.
Trong phÇn th¶o luËn chuyªn ®Ò vÒ x· héi häc t«n gi¸o cã hai b¸o c¸o viªn tr×nh bµy: «ng Yves Lambert vµ «ng NguyÔn Kim HiÒn. Trong b¸o c¸o: §iÒu tra x· héi häc t«n gi¸o ë Ph¸p: sù ph¸t triÓn trong qu¸ khø vµ hiÖn t¹i cña «ng Yves Lambert, nghiªn cøu viªn cao cÊp GRSL giíi thiÖu ba giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®iÒu tra x·
héi häc t«n gi¸o ë Ph¸p. C¸c giai ®o¹n nµy kh«ng kÕ tiÕp nhau, mµ lång ghÐp vµo nhau. Giai
®o¹n 1 (1932 - 1965), nghiªn cøu c¸c sinh ho¹t t«n gi¸o cña ng−êi C«ng gi¸o. Giai ®o¹n 2 (tõ n¨m 1944 ®Õn nay) niÒm tin C«ng gi¸o ®· suy gi¶m, c¸c nghiªn cøu ®i s©u h¬n vµo sù chuyÓn biÕn cña niÒm tin t«n gi¸o trong quan hÖ víi chÝnh trÞ vµ nh÷ng yÕu tè t«n gi¸o míi. Giai
®o¹n 3 (b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 80 thÕ kØ XX)
®−îc ®Æc tr−ng bëi sù ®æi míi hÖ vÊn ®Ò nghiªn cøu cïng víi biÕn ®æi cña t©m thøc t«n gi¸o. C¸c cuéc ®iÒu tra quèc tÕ mang l¹i nh÷ng so s¸nh trªn quy m« lín, nh−ng ph¶i chÊp nhËn mét b¶ng hái “lµm s½n”, rÊt khã ®iÒu chØnh. T¸c gi¶ ®Ò xuÊt mét ph−¬ng tiÖn ®Ó c¶i thiÖn ®iÒu tra lµ khai th¸c trªn quy m« nhá c¸c b×nh diÖn míi nh−:
kinh nghiÖm t«n gi¸o, sù chuyÓn ho¸ cña Kit«
gi¸o, lßng tin míi g¾n víi lèi sèng, c¸c lÜnh vùc míi cña lßng tin, c¸c ®Þnh nghÜa x· héi vÒ t«n gi¸o, t©m linh vµ c¸i thiªng, nh÷ng th¸i ®é ®èi víi khoa häc, y häc, thÓ chÕ phi t«n gi¸o v.v...
TiÕp theo, «ng NguyÔn Kim HiÒn, nghiªn cøu viªn ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o s¬ kÕt c¸c ®iÒu tra cña ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o (1995-1998).
T¸c gi¶ tr×nh bµy mét sè gi¶ thuyÕt cña cuéc
®iÒu tra, kÕt qu¶ cho thÊy: nh÷ng gi¶ thuyÕt nµy cã nhiÒu ®iÓm ®óng ®¾n. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ ®Ò nghÞ cÇn chó ý h¬n ®Õn nh÷ng xu thÕ míi nh−:
sù suy gi¶m ®¸ng kÓ cña hÖ thèng niÒm tin t«n gi¸o truyÒn thèng; sù xuÊt hiÖn nh÷ng kho¶ng trèng vµ nh÷ng quan niÖm míi vÒ t©m linh-t«n gi¸o v.v... Sù ®a d¹ng cña thùc tÕ ®ßi hái kÕt hîp nhiÒu h¬n nghiªn cøu ®Þnh l−îng víi nghiªn cøu
®Þnh tÝnh vµ tiÕp tôc ®æi míi quan niÖm vÒ t«n gi¸o. C¸c nhµ khoa häc ViÖt- Ph¸p còng dµnh thêi gian trao ®æi xung quanh chñ ®Ò: C¸c ®Æc thï cña ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn thùc tiÔn t«n gi¸o ë Ph¸p vµ ViÖt Nam (chñ täa «ng §Æng Nghiªm V¹n vµ phã chñ täa «ng Y.Lambert).
Trong chuyªn ®Ò PhËt gi¸o cã c¸c b¸o c¸o:
ViÖt kiÒu ë Ph¸p gi÷a t«n gi¸o gèc vµ sù héi
70
Thông tin khoa học 71
nhËp v¨n ho¸ cña bµ Qu¸ch Thanh T©m Langlet, gi¶ng viªn tr−êng Cao ®¼ng Thùc hµnh vµ PhËt gi¸o trong lßng ng−êi ViÖt cña «ng NguyÔn Quèc TuÊn, nghiªn cøu viªn ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o. B¸o c¸o cña bµ Langlet nhÊn m¹nh vai trß cña ®¹o PhËt nh− mét trong c¸c ph−¬ng tiÖn quan träng thèng nhÊt céng ®ång ng−êi ViÖt t¹i Ph¸p. Tuy kh«ng ph¶i lµ t«n gi¸o cña tÊt c¶, nh−ng ®¹o PhËt th−êng ®−îc coi nh− chiÕc cÇu nèi hiÖn t¹i víi qu¸ khø vµ hi väng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tinh thÇn c¬ b¶n cña x· héi ®−¬ng
®¹i, ®ång thêi lµ con ®−êng trung gian t¹o ra mét sù g¾n bã gi÷a ng−êi ViÖt vµ ng−êi së t¹i. VÒ PhËt gi¸o ViÖt Nam, bµi tham luËn cña «ng NguyÔn Quèc TuÊn h−íng ®Õn mét sè ®iÓm ®Æc thï. Mét lµ “tÝnh vïng - téc ng−êi” (tÝnh ®Æc tr−ng l·nh thæ); hai lµ “tÝnh phøc hîp” (héi nhËp truyÒn thèng t«n gi¸o vµ v¨n ho¸ téc ng−êi); ba lµ “tÝnh d©n gian” (viÖc s¶n sinh ra c¸c t«n gi¸o
®Þa ph−¬ng) vµ cuèi cïng lµ “tÝnh thèng nhÊt”
(sù trung thµnh víi mét nguyªn lÝ chung). §Ó kÕt luËn, t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh: “PhËt gi¸o lµ mét bé phËn v¨n ho¸ quan träng trong nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam h«m qua, h«m nay vµ ngµy mai”.
Trong chuyªn ®Ò C«ng gi¸o cã b¸o c¸o: Sù héi nhËp cña ®¹o C«ng gi¸o ViÖt Nam víi v¨n ho¸ d©n téc cña «ng NguyÔn Hång D−¬ng, Phã tiÕn sÜ ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o. T¸c gi¶ ®Ò cao sù héi nhËp víi v¨n ho¸ d©n téc cña C«ng gi¸o ViÖt Nam trªn mét chÆng ®−êng dµi, ®Çy khã kh¨n víi sù c¶n trë cña Gi¸o héi La M·. Tuy nhiªn, mét xu thÕ ®· h×nh thµnh tõ l©u trong lÞch sö, vµ hiÖn nay cµng ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ “ng−êi C«ng gi¸o ®· dÇn dÇn nhËn ra, muèn trë vÒ víi céi nguån, hoµ hîp cïng víi d©n téc”. Trong chuyªn ®Ò c¸c h×nh thøc t«n gi¸o kh¸c cã hai b¸o c¸o: §¹o Saman cña ng−êi Buriat, Liªn bang Nga cña bµ Robert Hamayon, gi¸o s− Khoa Nghiªn cøu T«n gi¸o vµ bµi Phong tôc ma chay ë ViÖt Nam cña bµ Nelly Krowolski, c¸n bé nghiªn cøu Trung t©m nghiªn cøu Khoa häc Quèc gia Ph¸p (CNRS). MÆc dï nãi ®Õn mét chñ
®Ò kh¸ xa vÒ mÆt ®Þa lÝ, b¸o c¸o cña bµ R.Hamayon rÊt cã Ých trong viÖc më réng ®Þnh nghÜa vÒ t«n gi¸o v−ît khái néi hµm ®Þnh nghÜa truyÒn thèng cña ph−¬ng T©y. B¸o c¸o cña bµ N.Krowolski cã xu h−íng kh¸i qu¸t ho¸ c¸c phong tôc tËp qu¸n liªn quan ®Õn ma chay vµ thê cóng linh hån, chñ yÕu cung cÊp cho ®éc gi¶
Ph¸p mét c¸i nh×n toµn diÖn h¬n vÒ ®êi sèng t«n gi¸o ViÖt Nam. Cuèi cïng cuéc trao ®æi dµnh
mét sè thêi gian cho viÖc th¶o luËn c¸c thuËt ng÷
vµ kh¸i niÖm ®Æc thï cña ngµnh nghiªn cøu t«n gi¸o (chñ täa «ng C.Langlois, phã chñ täa «ng
§ç Quang H−ng).
Cuéc trao ®æi khoa häc ®· kÕt thóc víi sù hµi lßng cña c¶ hai phÝa tham dù. MÆc dï ®©y lµ cuéc gÆp gì ®Çu tiªn, song hai bªn ®· nhanh chãng t×m thÊy sù ®ång c¶m vµ cã tiÕng nãi chung trªn nhiÒu b×nh diÖn. Cuéc gÆp gì nµy ®·
®Æt nÒn t¶ng vµ t¹o ra c¬ héi quan träng cho sù hîp t¸c toµn diÖn h¬n n÷a gi÷a hai c¬ quan h÷u quan nãi riªng vµ ngµnh nghiªn cøu t«n gi¸o ViÖt-Ph¸p nãi chung trong t−¬ng lai.
NguyÔn Kim HiÒn
Héi th¶o x· héi häc quèc tÕ vÒ t«n gi¸o lÇn thø 25 t¹i Leuven, BØ:
Cuéc du hμnh (Voyage-journeying)
Tõ ngµy 26 ®Õn 30 th¸ng 7 n¨m 1999 t¹i tr−êng §¹i häc C«ng gi¸o Leuven (Katholieke Universiteit Leuven), thuéc tØnh Bramand - Flamand, V−¬ng quèc BØ ®· diÔn ra cuéc Héi th¶o lÇn thø 25 cña Héi x· héi häc quèc tÕ vÒ t«n gi¸o (SISR/ISSR). ChÝnh t¹i n¬i ®©y ®· khai sinh ra tæ chøc khoa häc nµy c¸ch ®©y võa ®óng nöa thÕ kØ. Víi biÓu t−îng Cuéc du hµnh (Voyage- Journeying), 256 ®¹i biÓu tõ 36 n−íc thuéc c¸c ch©u lôc (®«ng nhÊt lµ tõ c¸c n−íc T©y ¢u, Mü, Canada, NhËt B¶n, Braxin) ®· mang tiÕng nãi cña m×nh tíi héi th¶o. Sau phiªn khai m¹c lµ cuéc gÆp th©n mËt víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng t¹i Toµ thÞ chÝnh. TiÕp ®ã, c¸c ®¹i biÓu ®· tr×nh bµy tham luËn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò t«n gi¸o næi bËt trªn thÕ giíi nh−: Nh÷ng biÕn ®æi trong ®êi sèng t«n gi¸o ë Nam Mü ; §æi míi t«n gi¸o ë NhËt B¶n; §¹o Håi trong x· héi Anh thÕ tôc vµ ®a v¨n hãa; Sù ph©n biÖt chñng téc vµ t«n gi¸o ë Mü; HiÖn t−îng tiªn tri ë lôc ®Þa §en thÕ kØ XX;
§èi tho¹i gi÷a Héi ®ång Ch©u ¢ u vµ gi¸o héi c¸c t«n gi¸o; Sù thay ®æi, ®¶o lén vµ khñng ho¶ng cña v¨n hãa t«n gi¸o trong mét sè n−íc Ch©u ¢ u Kit« gi¸o. Héi th¶o ®· dµnh thêi gian th¶o luËn c¸c chuyªn ®Ò: Ch©u ¢ u vµ c¸c t«n gi¸o; DiÔn ®µn nh÷ng ng−êi nghiªn cøu trÎ; Trao
®æi ý kiÕn tù do. Cã 217 b¸o c¸o ®¨ng kÝ tËp trung vµo h¬n 40 chñ ®Ò kh¸c nhau. Nh÷ng chñ
®Ò thu hót nhiÒu b¸o c¸o nhÊt lµ: Sù ph¸t triÓn cña t«n gi¸o ë Ch©u Mü Latinh (h¬n 30 b¸o c¸o); Mèi quan hÖ gi÷a c¸c t«n gi¸o vÒ thÓ chÕ
71
72 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 – 1999
chÝnh trÞ (h¬n 30); HiÖn t−îng hµnh h−¬ng, mét h×nh thøc t«n gi¸o hiÖn ®¹i (17); Ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu t«n gi¸o (16) v.v. LÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam cã mét ®¹i biÓu tham gia héi nghÞ lµ Th¹c sÜ NguyÔn Kim HiÒn, nghiªn cøu viªn ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o víi b¶n tham luËn: KÕt qu¶
b−íc ®Çu cña c¸c ®iÒu tra x· héi häc t«n gi¸o ë ViÖt Nam. GS §Æng Nghiªm V¹n, ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o göi tham luËn tíi héi nghÞ víi nhan
®Ò: Mét sè ®Æc tr−ng cña c¸c t«n gi¸o ë ViÖt Nam. Héi nghÞ ®· ®Ó l¹i nhiÒu mèi giao l−u th¾m t×nh ®ång nghiÖp vµ høa hÑn nh÷ng hîp t¸c tèt ®Ñp.
NguyÔn Kim HiÒn Héi nghÞ t¹p chÝ nghiªn cøu t«n gi¸o t¹i Hμ néi
Nh©n dÞp T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o ra sè
®Çu tiªn, ngµy 26 th¸ng 8 n¨m 1999 t¹i Hµ Néi, Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia ®· tæ chøc cuéc häp mÆt giíi thiÖu môc ®Ých, chøc n¨ng, néi dung T¹p chÝ.
Tham dù héi nghÞ cã L·nh ®¹o Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia, ®¹i diÖn c¸c c¬ quan, ban, ngµnh Trung −¬ng vµ Hµ Néi, c¸c viÖn vµ tr−êng ®¹i häc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò t«n gi¸o, phãng viªn b¸o chÝ, §µi TruyÒn h×nh Trung −¬ng, §µi Ph¸t thanh vµ TruyÒn h×nh Hµ Néi.
Sau lêi giíi thiÖu T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o sè ®Çu tiªn cña GS §Æng Nghiªm V¹n - Tæng biªn tËp T¹p chÝ, GS.TS NguyÔn Duy Quý - Gi¸m ®èc Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia ghi nhËn vµ biÓu d−¬ng sù cè g¾ng cña Ban biªn tËp T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o trong viÖc chuÈn bÞ ra sè ®Çu tiªn. Gi¸o s− nhÊn m¹nh: T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o lµ diÔn ®µn khoa häc vÒ t«n gi¸o nãi chung cña c¶ n−íc, lµ n¬i gÆp gì gi÷a c¸c nhµ khoa häc víi c¸c nhµ c«ng t¸c thùc tiÔn t«n gi¸o vµ c¸c chøc s¾c t«n gi¸o ®Ó trao ®æi nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn vµ thùc tiÔn cña khoa häc vÒ t«n gi¸o. Do vËy Ban biªn tËp T¹p chÝ cè g¾ng tËp hîp ®éi ngò céng t¸c viªn cho T¹p chÝ, ®ång thêi cÇn b¶o ®¶m tÝnh khoa häc cña T¹p chÝ vµ chÝnh s¸ch ®oµn kÕt d©n téc, chÝnh s¸ch tù do tÝn ng−ìng t«n gi¸o vµ tù do kh«ng tÝn ng−ìng t«n gi¸o cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta. C¸c ®¹i biÓu ®· ph¸t biÓu hoan nghªnh sù ra ®êi cña T¹p chÝ vµ néi dung sè 1 cña T¹p chÝ, ®ång thêi cã mét sè ý kiÕn ®ãng gãp thiÕt
thùc vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña T¹p chÝ, mong muèn T¹p chÝ ®¸p øng ngµy mét tèt h¬n nh÷ng yªu cÇu cña b¹n ®äc trong lÜnh vùc nghiªn cøu t«n gi¸o, gãp phÇn cïng nh©n d©n c¶ n−íc x©y dùng mét x· héi "d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh".
PV Héi nghÞ céng t¸c viªn t¹p chÝ nghiªn cøu t«n gi¸o t¹i thμnh phè hå chÝ minh
Ngµy 20 th¸ng 10 n¨m 1999, t¹i Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n TP. Hå ChÝ Minh, T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o thuéc ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o, Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia ®· tæ chøc Héi nghÞ céng t¸c viªn nh©n dÞp T¹p chÝ ra sè ®Çu tiªn. Tham dù Héi nghÞ cã c¸c nhµ nghiªn cøu vµ ho¹t ®éng vÒ t«n gi¸o cña: Trung t©m KHXH & NV Thµnh phè, ViÖn KHXH t¹i TP Hå ChÝ Minh, Ph©n viÖn Thµnh phè thuéc Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, Tr−êng ®¹i häc KHXH& NV TP Hå ChÝ Minh, ViÖn nghiªn cøu PhËt häc, Uû ban
®oµn kÕt c«ng gi¸o Thµnh phè; c¸c ®¹i diÖn cña:
Ban T«n gi¸o Thµnh phè, Uû ban mÆt trËn Tæ quèc Thµnh phè, Së v¨n ho¸ th«ng tin Thµnh phè...Phãng viªn §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam, §µi truyÒn h×nh Thµnh phè, Th«ng tÊn x· ViÖt Nam, B¸o Gi¸c ngé, B¸o C«ng gi¸o vµ D©n téc ®·
tham dù vµ ®−a tin vÒ Héi nghÞ.
Sau bµi ph¸t biÓu cña GS §Æng Nghiªm V¹n, Tæng biªn tËp T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, c¸c
®¹i biÓu tham dù Héi nghÞ ®· chóc mõng sù ra
®êi cña T¹p chÝ, coi ®©y lµ diÔn ®µn chung cña c¸c nhµ nghiªn cøu t«n gi¸o trong c¶ n−íc, lµ n¬i gÆp gì gi÷a nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c lÝ luËn vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, gi÷a c¸c nhµ nghiªn cøu víi c¸c chøc s¾c vµ tÝn ®å c¸c t«n gi¸o, t¹o sù ®oµn kÕt, cïng nhau x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. C¸c ®¹i biÓu mong muèn T¹p chÝ sÏ thùc sù lµ mét T¹p chÝ khoa häc, ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c c¸n bé nghiªn cøu, gi¶ng d¹y vµ lµm c«ng t¸c thùc tiÔn, còng nh− cña c¸c ®éc gi¶ cã nhu cÇu hiÓu biÕt vÒ t«n gi¸o. NhiÒu ®¹i biÓu ®Ò nghÞ c¸c céng t¸c viªn dµnh nhiÒu thêi gian, c«ng søc vµ trÝ tuÖ viÕt bµi cho T¹p chÝ, mong muèn Ban biªn tËp T¹p chÝ v−ît qua mäi khã kh¨n ®Ó T¹p chÝ cã thÓ ra nhiÒu k× h¬n trong thêi gian tíi nh»m phôc vô th«ng tin kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ ®a d¹ng cho ®éc gi¶ cña T¹p chÝ.
PV
