Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2005 63
Héi th¶o khoa häc:
"MÊy vÊn ®Ò vÒ PhËt gi¸o ë T©y Thiªn - Tam §¶o - VÜnh Phóc"
S¸ng ngμy 16 th¸ng 11 n¨m 2005, t¹i ThiÒn viÖn Tróc L©m T©y Thiªn, ®−îc sù chÊp thuËn cña ñy ban Nh©n d©n tØnh VÜnh Phóc, Së V¨n hãa Th«ng tin tØnh VÜnh Phóc phèi hîp víi ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o thuéc ViÖn Khoa häc X·
héi ViÖt Nam tæ chøc cuéc héi th¶o khoa häc:
"MÊy vÊn ®Ò vÒ PhËt gi¸o ë T©y Thiªn - Tam
§¶o - VÜnh Phóc".
Chñ tr× cuéc héi th¶o lμ c¸c «ng NguyÔn §øc TÈm - Tr−ëng ban Tuyªn gi¸o TØnh ñy tØnh VÜnh Phóc, TrÇn V¨n Quang - Gi¸m ®èc Së V¨n hãa Th«ng tin tØnh VÜnh Phóc, GS.TS. §ç Quang H−ng - ViÖn tr−ëng ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o, vμ TS. NguyÔn Quèc TuÊn - Tr−ëng phßng Nghiªn cøu PhËt gi¸o vμ c¸c t«n gi¸o truyÒn thèng, ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o.
Tham dù cuéc héi th¶o cã c¸c nhμ nghiªn cøu, nhμ qu¶n lÝ cña Côc Di s¶n V¨n hãa, ViÖn B¶o tån Di tÝch, ViÖn V¨n hãa-Th«ng tin, ViÖn B¶o tμng LÞch sö ViÖt Nam (thuéc Bé V¨n hãa - Th«ng tin); Ban T«n gi¸o ChÝnh phñ; ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o, ViÖn Sö häc, ViÖn Nghiªn cøu H¸n N«m, ViÖn Kh¶o cæ häc (thuéc ViÖn Khoa häc X· héi ViÖt Nam); ®¹i diÖn TØnh ñy vμ c¸c ban ngμnh thuéc TØnh ñy tØnh VÜnh Phóc,
®¹i diÖn l·nh ®¹o UBND tØnh vμ c¸c ban ngμnh thuéc UBND tØnh VÜnh Phóc; ®¹i diÖn ThiÒn viÖn Tróc L©m T©y Thiªn; ®¹i diÖn mét sè ban ngμnh chøc n¨ng cña x· §¹i §×nh, huyÖn Tam
§¶o (tØnh VÜnh Phóc); cïng mét sè c¬ quan b¸o chÝ cña Trung −¬ng vμ ®Þa ph−¬ng.
Tõ c¸c nghiªn cøu ®i tr−íc, nh÷ng t− liÖu vÒ th− tÞch cæ vμ ®Æc biÖt lμ nh÷ng chøng cø khoa häc vÒ kh¶o cæ häc qua c¸c cuéc th¨m dß, ph¸t hiÖn vμ khai quËt t¹i c¸c nÒn di tÝch cæ trong vïng, 21 tham luËn khoa häc tham gia héi th¶o tËp trung vμo 3 chñ ®Ò chÝnh:
Thø nhÊt, PhËt gi¸o T©y Thiªn cã tù bao giê vμ tõ ®©u ®Õn. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vμ ¶nh h−ëng cña PhËt gi¸o T©y Thiªn ë ViÖt Nam vμ khu vùc.
Th«ng tin khoa häc
Thø hai, sù nèi kÕt vÒ kh«ng gian ®Þa lÝ, lÞch sö, v¨n hãa vμ t«n gi¸o gi÷a khu di tÝch T©y Thiªn (Tam §¶o) víi vïng T¶n Viªn (Ba V×), mét trung t©m kh¸c cña Nhμ n−íc V¨n Lang.
Thø ba, viÖc b¶o tån vμ ph¸t huy nh÷ng gi¸
trÞ di s¶n v¨n hãa cña khu di tÝch - danh lam - th¾ng c¶nh T©y Thiªn - Tam §¶o, víi ®iÓm nhÊn lμ ThiÒn viÖn Tróc L©m T©y Thiªn ®ang
®−îc x©y dùng l¹i vμ khu nghØ m¸t Tam §¶o, trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa x·
héi vμ du lÞch t©m linh cña tØnh VÜnh Phóc.
XuÊt ph¸t tõ c¸c luËn ®iÓm: Tam §¶o lμ ®Þa bμn gèc cña ng−êi ViÖt thêi Hïng V−¬ng; thuËt ng÷ Nª Lª (trong Nª Lª Thμnh - n»m quanh vïng Tam §¶o, huyÖn An §Þnh) chÝnh lμ phiªn
©m vμ ®äc theo ©m H¸n - ViÖt cña tõ Naraka, cã nghÜa lμ §Þa Ngôc, vμ do ®ã chïa §Þa Ngôc lμ tªn gäi N«m cña chïa T©y Thiªn ë Tam §¶o;
ngäc ph¶ ®×nh §«ng Lé (x· §¹i §×nh, huyÖn Tam §¶o, tØnh VÜnh Phóc) cã nãi vÒ sù kiÖn «ng L¨ng VÜ vμ bμ §μo LiÔu thêi Hïng V−¬ng ®· lªn ng«i chïa trªn nói Tam §¶o ®Ó cÇu tù; vÒ tªn gäi T©y Thiªn ®Ó chØ ë ViÖt Nam còng cã ®Êt PhËt gièng nh− Ên §é; hÇu hÕt c¸c tham luËn cña chñ ®Ò thø nhÊt ®Òu kh¸ thèng nhÊt trong c¸ch ®Æt vÊn ®Ò: T©y Thiªn cã thÓ lμ c¸i n«i gèc cña PhËt gi¸o ViÖt Nam; cho r»ng, PhËt gi¸o cã mÆt ë T©y Thiªn - Tam §¶o tõ thêi Hïng V−¬ng. Cô thÓ h¬n, ë thêi Hïng V−¬ng, mét ph¸i bé cña A Dôc V−¬ng (Ên §é) cã thÓ ®· ®Æt ch©n ®Õn Tam §¶o, khi nã cßn lμ mét trung t©m chÝnh trÞ, x· héi cña ng−êi ViÖt ®−¬ng thêi. LuËn
®iÓm nμy, theo tæng kÕt cña chñ tÞch ®oμn cuèi buæi héi th¶o, vÉn chñ yÕu dõng l¹i ë gi¶ thiÕt nghiªn cøu, do vËy rÊt cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu thªm, nhÊt lμ víi nh÷ng cø liÖu cña ngμnh kh¶o cæ häc. Bëi v×, nÕu chøng minh ®−îc PhËt gi¸o ViÖt Nam cã tõ thêi Hïng V−¬ng vμ T©y Thiªn lμ trung t©m PhËt gi¸o sím nhÊt cña ViÖt Nam th× râ rμng lμ rÊt cã ý nghÜa c¶ vÒ mÆt khoa häc lÉn mÆt x· héi.
Sau khi cã mÆt t¹i ViÖt Nam, PhËt gi¸o T©y Thiªn nãi riªng vμ PhËt gi¸o ViÖt Nam nãi
64 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2005
chung ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng ®èi víi cuéc ®Êu tranh kiªn c−êng xuyªn nhiÒu thÕ kØ
®Ó ®ßi l¹i chñ quyÒn quèc gia kÓ tõ Hai Bμ Tr−ng cho ®Õn khi ®¹t ®−îc th¾ng lîi hoμn toμn vμo n¨m 938, kÕt thóc gÇn mét ngh×n n¨m ®«
hé cña Trung Quèc. Trong b¶n tham luËn cña m×nh, TS. NguyÔn Quèc TuÊn ®· t¸n ®ång víi ý kiÕn cña häc gi¶ Lª M¹nh Th¸t khi cho r»ng, PhËt gi¸o lμ mét trong nh÷ng vò khÝ t− t−ëng ®Ó d©n téc ta kh«ng bÞ Trung Quèc ®ång hãa, nÕu kh«ng muèn nãi r»ng chÝnh PhËt gi¸o, víi t−
t−ëng b×nh ®¼ng tuyÖt ®èi, ®· ®em l¹i cho d©n téc ViÖt Nam mét søc m¹nh tri thøc vμ tinh thÇn lín lao ®Ó ®øng lªn ®ßi l¹i nÒn ®éc lËp tõ tay ngo¹i bang.
Mét sè tham luËn trong chñ ®Ò thø hai cña héi th¶o tËp trung so s¸nh vÒ ®Þa lÝ, lÞch sö, v¨n hãa vμ t«n gi¸o gi÷a Tam §¶o víi nh÷ng danh s¬n kh¸c ë miÒn B¾c ViÖt Nam, trong ®ã chñ yÕu lμ nói T¶n Viªn (Ba V×). Trong lÞch sö vμ hiÖn t¹i, Tam §¶o lu«n ®−îc xÕp vμo hμng danh s¬n cña ®Êt ViÖt, bëi vÞ thÕ ®Þa - chÝnh trÞ,
®Þa - v¨n hãa quan träng cña nã. Danh s¬n Tam
§¶o, theo TS. NguyÔn §øc NhuÖ (ViÖn Sö häc), lu«n ®−îc ®èi s¸nh víi danh s¬n T¶n Viªn ë h×nh thÕ (cïng cã 3 ngän cao vót), ë vÞ trÝ (t¶
ng¹n vμ h÷u h¹n cña S«ng §μ), vμ ë sù thiªng liªng (T¶n Viªn cã ®Òn T¶n Viªn S¬n Th¸nh thê
§øc Th¸nh Cha T¶n Viªn - Tam §¶o cã ®Òn Quèc Trô §¹i Phu Nh©n thê Quèc MÉu L¨ng ThÞ Tiªu vμ ng«i T©y Thiªn ThiÒn tù thê PhËt).
ë chñ ®Ò thø ba cña héi th¶o, theo PGS.TS.
NguyÔn Quèc Hïng (Bé V¨n hãa - Th«ng tin), th× râ rμng khu di tÝch Tam §¶o cã "tr÷ l−îng" di s¶n vËt thÓ vμ di s¶n phi vËt thÓ. VÊn ®Ò hiÖn nay chØ lμ lμm thÕ nμo ®Ó cã ®−îc mét kÕ ho¹ch tiÕn hμnh nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ quÇn thÓ Tam
§¶o víi ph−¬ng ch©m b¶o tån trong sù biÕn ®æi kinh tÕ x· héi, kh«ng ph¶i lμ mét di s¶n ®ãng b¨ng vμ kh« cøng. §iÒu nμy cã nghÜa lμ, c«ng t¸c nghiªn cøu ph¶i ®−îc tiÕn hμnh ë nhiÒu mÆt, nhiÒu bé m«n nh»m lμm sèng dËy tiÒm n¨ng cña Tam §¶o víi t− c¸ch lμ quÇn thÓ thiªn nhiªn - v¨n hãa - t«n gi¸o, n¬i ®ãn nhËn mäi tÇng líp nh©n d©n ®Õn nghØ ng¬i, th−ëng ngo¹n, trau dåi kiÕn thøc, song còng lμ n¬i tháa m·n mét phÇn nhu cÇu t©m linh - t«n gi¸o trong
khu«n khæ cña ph¸p luËt vμ quy ®Þnh cña Nhμ n−íc. Theo t¸c gi¶, viÖc ThiÒn viÖn Tróc L©m T©y Thiªn ®ang ®−îc x©y dùng l¹i còng lμ theo mét h−íng b¶o tån trong sù sèng ®éng cña di s¶n v¨n hãa, kh«ng nh÷ng kh«ng lμm mÊt ®i vÎ
®Ñp thiªn nhiªn mμ cßn cã ®−îc thªm mét c«ng tr×nh PhËt gi¸o míi, khang trang, gièng nh−
®iÓm nhÊn cña toμn quÇn thÓ. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ còng l−u ý r»ng, ®èi víi nh÷ng di s¶n thiªn nhiªn vμ v¨n hãa cã bÒ dμy nh− T©y Thiªn vμ Tam §¶o, c«ng t¸c b¶o tån vμ ph¸t huy di s¶n v¨n hãa ph¶i cÇn thËn träng mét c¸ch tèi ®a.
Ch¼ng h¹n, ph¶i cã nghiªn cøu dμi h¬i ®Ó cã ®ñ c¬ së khoa häc cho viÖc b¶o tån di s¶n, ph¸t huy di s¶n trong ®iÒu kiÖn n−íc ta ®ang cã tèc
®é kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh; hoÆc ph¶i cã sù kiÓm ®Þnh vμ thÈm ®Þnh nghiªm ngÆt cña c¸c c¬
quan chøc n¨ng sao cho võa ®¸p øng tèt nhu cÇu ®Çu t− cña nhiÒu thμnh phÇn x· héi, song còng b¶o vÖ ®−îc di s¶n trong tÝnh nguyªn vÑn, l¹i võa cã thÓ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu hiÖn t¹i cña mäi ng−êi d©n.
Ph¸t biÓu tæng kÕt ý kiÕn cuéc Héi th¶o, GS.TS. §ç Quang H−ng thay mÆt ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o c¸m ¬n l·nh ®¹o tØnh VÜnh Phóc cho më cuéc Héi th¶o khoa häc nμy vμ nhÊn m¹nh triÓn väng cña mét vÊn ®Ò quan träng thuéc lÞch sö PhËt gi¸o ViÖt Nam, còng nh− ®Ò xuÊt ý kiÕn vÒ viÖc t×m kiÕm mét Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu vÒ PhËt gi¸o ë T©y Thiªn, VÜnh Phóc víi tÇm cì t−¬ng xøng.
KÕt thóc héi th¶o, «ng Hoμng Tr−êng Kú, Phã Chñ tÞch UBND tØnh VÜnh Phóc c¸m ¬n c¸c nhμ khoa häc vμ mong muèn tiÕp tôc cã sù hîp t¸c nghiªn cøu gi÷a tØnh TØnh ñy, UBND tØnh VÜnh Phóc víi c¸c c¬ quan khoa häc trung −¬ng vμ ®Þa ph−¬ng nh»m tiÕn hμnh tèt h¬n n÷a viÖc b¶o tån vμ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ di s¶n v¨n hãa cña khu di tÝch - danh lam - th¾ng c¶nh T©y Thiªn - Tam §¶o trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa x· héi vμ du lÞch t©m linh cña tØnh VÜnh Phóc.
Lª T©m §¾c ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o
