K I N H T E - X A . H O I
Van de hoat dong nhom trong day hoc Ijch suf d truoing trung hoc pho thong
n TS. T R A N QUOC TUAN - TrUdng Dai hoc Quy Nhan DNCS.NGVYEUTHAiB\NH-Tn/dng Trung hoc Van hoa-NghethuatGia Lai
TBThOrng nam qua, van de W hoat dong nhom diioc 1 1 xem la mot phifong phap day hoc bat buoc trong gi6 len 16p noi chung, mon Lich suf noi rieng d tnidng Trung hoc pho thong (THPT). Tuy nhien, qua khao sat, tim hieu chiing toi n h a n t h a y viec nhan thufc va to chufc hoat dong nhom trong gid len Idp mon Lich sijf cua giao vien con nhieu diem chifa thong nhat, tham chi trai ngifac nhau, ket qua dat diTcfc chifa cao. Trong pham vi bai bao nay, chiing toi trinh bay ve SLT can thiet, thiic trang va dac biet la each thufc to chufc hoat dong nhom trong gid len Idtp mon Lich suf d trifdng THPT nham phat huy tinh tich CLfc nhan thufc cua hoc sinh, gop phan nang cao chat lifcfng bo mon.
1. Su" c a n t h i e t c u a v i e c t o chufc h o a t d o n g n h o m t r o n g d a y h o c n o i c h u n g , m o n Lich sii" n o i r i e n g of tru'ofng p h o t h o n g
Hoc sinti hoc theo nhom.
1.1. Van de cai each, doi mdi giao due noi chung, day hoc noi rieng da dat ra d ni/dfc ta tCr lau. Nhufng den nay sii doi mdi ve phiiotng phap day hoc d trUdng pho thong so vdi cac mat khac v i n con lac hau, chufa c6 si/
chuyen bien dang ke; pho bien van la each day theo loi thong bao cae kien thufc dinh sSn, hoc sinh thu dong, ghi nh6, hoc thuoc.
Thdi gian qua, nha truTcfng
Anh: P.V
pho thong cung ngay cang xuat hien nhieu tiet day tot theo hudng to chufc cho hoc sinh hoat dong, tiT \\ic chiem linh kien thufc mdri; song tinh trang chung, pho bien van la "thdy doc- tro chep" hoac giang giai xen ke vdi van dap tai hien, giai thieh minh hoa bang mot vai t r a n h anh.
Neu cuf tiep tuc tinh trang day va hoc nhiT t r e n , nen giao due niictc nha se khong dap ufng nhufng yeu cau mdi 2 • 7(7i/Iis(:\
So 1-2009
K I N M - X A . H < P I
cua xa hoi dang dat ra. Sii nghiep cong n g h i e p hoa, hien dai hoa dat ntrae (2000- 2020), SLT thach thufc trifdc nguy CO tut hau t r e n eon diTdng tien vao the ky XXI bang canh tranh tri tue doi hoi phai tiep tuc doi mdi giao due, trong do can thiet CO sU doi mat can ban, nianh me hem nSa ve phucng phap day va hoc.
1.2. Dinh hifdng doi mdi phi/ong phap day hoc cua Dang va Nha niidc ta da di/oc xae dinh trong cac Nghi quyet cua Dang, Luat Giao due cua niidc Cong hoa xa hoi chu nghia Viet Nam, cac Chi thi cua Bo Giao due va Dao tao. Do la:
Nghi quyet Trung iTong 2 khda VIII (12/1996): "Doi mai manh me phicang phap giao due- dao tao, khdc phuc loi truyen thu mot chieu, ren luyen thdnh nep tiiduy sang tao cua ngudi hoc. Tiing biiae dp dung cac philang phap tien tien va phiXang phap hien dai vao qua trinh day hoc, dam bao dieu kien vd thdi gian tu hoc, tu nghien ciXu cho hoc sinh'W; tr. 41].
Luat Giao due ntfdc Cong hoa xa hoi chii nghia Viet Nam (12/1998), tai dieu 24.2, da ghi: "Phi/ong phap giao
due pho thong phai phat huy tinh tich cUc, tU gide, chu dong, sdng tao cua hoc sinh;
phii hap vai dac diem cua tilng lap hoc, mon hoc; boi duang phiiang phdp tii hoc, ren luyen ky nang van dung kien thiic vdo thuc tiin; tdc dong den tinh cam, dem lai niem vui, hiing thu. hoc tap cho cdc em" [2; tr. 19].
Trong chifcfng trinh giao due pho thong ban hanh kem theo Quyet dinh so 16/2006/
QD- BGDDT ngay 5/5/2006 cua Bo trifdng Bo Giao due va Dao tao cung da neu:
"Phai phdt huy tinh tich cUc, tu gide, chu dong, sdng tao cua hoc sinh; phu hap vdi dac trilng mon hoc, dac diem doi tugng hoc sinh, dieu kien cua tiing lap hoc; boi dudng cho hoc sinh philong phdp tu hoc, khd nang hap tdc; ren luyen ky nang van dung kien thiCc vdo thUc tien; tdc dong den tinh cam, dem lai niem vui, hiing thu vd trdch nhiem hoc tap cho hoc sinh"[3].
Nhif vay, cot loi cua viec doi mdi phU'Ong phap day hoc dUcJc de cap trong cac Nghi quyet, Luat Giao due, cac Chi thi neu tren chinh la hilang tai viec hoc tap tich ciic chu dong, chdng lai thdi quen hoc tap thu dong.
1.3. ThtTc hien day hoe tich ciic khong cd nghia la gat bo cac phu'Ong phap day hoc truyen thong. Bdi vi, he thong cac phiicfng phap day hoe truyen thong, diidc dao tao trong cac nha triTdng sir pham d niTdc ta t\X may thap ky gan day cung cd chiJa dung nhufng yeu to tich ciic.
Vi vay, trong doi mdi phuTcmg phap day hoe can ke thCfa, phat trien nhufng mat tich ciic trong he thong phiiofng phap day hoc truyen thong;
dong thdi phai hoc hoi, van dung mot so' phUcfng phap day hoc mdi, phu hop vdi hoan canh, dieu kien day va hoc d nirdc ta. Theo hiidng noi tren, chiing ta nen quan t a m d e n m o t so' phi/ong phap tich ciic can diroc phat trien d triidng pho thong nhtf: Day vd hoc van ddp tim toi, day vd hoc giai quyet van de, day vd hoc hap tdc trong nhom, day vd hoc theo ly thuyet kien tao...; trong do day va hoc h o p t a c theo nhom can difOc chii y va quan tam diing mufe.
2. Thijfc t r a n g vi^c to chi?c b o a t d o n g n h o m t r o n g giof l e n Idrp m o n Lich su" d tru'ofng T r u n g hoc p h o t h o n g
Qua nhufng Ian tham gia
S o 1-2009 7Th/I\(:\ • 3
K I N H X A . H O I
boi difdng thiidng xuyen, boi dudng giao vien cot can day hoc chu'ctng trinh, sach giao khoa mdi cho giao vien Lich sti T H P T cac t i n h N a m Trung bo va Tay Nguyen, chiing toi tien hanh dieu tra khao sat nhan thufc va thtfc hien cua ho ve nhufng noi dung lien quan den van de to chiJc h o a t dong n h o m trong gid len Idp mon Lich suf va thu diTcfc ket qua nhii sau:
2.1. Dai da so giao vien Lich suf deu cho rkng, viec to chiJc h o a t dong n h o m trong gid len Idp c6 vi tri, y nghia quan trong doi vdi viec phat huy tinh tich eiic nhan thiie cua hoc sinh, gop phan nang cao chat liJOng day hoc bo mon. Tuy nhien, nhieu giao vien eon nhan thufc rat mO ho ve each thufc to chufc hoat dong nhom trong gid len Idp mon Lich suf nhu":
- So lufOng nhom va so liJOng thanh vien trong moi nhom nhuf the nao?
- Trong mot tiet hoc nen to chiic may hoat dong nhom va thdi gian danh cho moi h o a t d o n g n h o m la bao nhieu?
- Cd nen cuf nhom tru'dng qua moi h o a t d o n g hay khong?
- Quy t r i n h t i e n h a n h mot hoat dong nhom dien ra nhu' the nao?
- Nhiem vu cua mdi nhom la gid'ng n h a u hay k h a c nhau?...
Chang han, c6 giao vien cho rang khi to chufc hoat dong hoc tap theo nhom thi nha't thiet moi nhom phai diJcfc giao mot nhiem vu khac nhau; con da so' thi khang dinh: Tat ca cac nhom cung tham gia giai quyet mot hoac nhieu nhiem vu giong nhau.
2.2. Viec xae dinh noi dung kien thufc lich suf nao trong bai hoc de to chufc hoat dong nhom trong gid len Idp cung cd nhieu y kien khac nhau. Cd giao vien cho rkng, hoat dong n h o m n e n t a p trung vao nhufng noi dung kien thufc khd, nhu' xae dinh nguyen n h a n , tim hieu y nghia, bai hoc kinh nghiem;
khong nen to chufc hoat dong nhom ve dien bien sy kien.
2.3. Mac du n h a n thufc diigc t a m quan t r o n g ciia hoat dong nhom trong gid len Idp mon Lich suf d tru'dng THPT, nhu'ng nhieu giao vien cung thiia nhan la ho con lung tiing ve phiicfng phap tien hanh, nen it khi thiic hien cong viec nay. Ho du'a ra nhieu ly do khac nhau
de bien ho cho viec lam cua minh, n h a k h o n g dii thdi gian de thufc hien, hoc sinh khong chiu t h a m gia hoat dong, Idp hoc dong, xoay chuyen ban ghe khd...
3. C a c h ihvCc t o chiifc h o a t d o n g n h o m t r o n g gidf l e n Idfp m o n L i c h su"
of trufdfng T r u n g h o c p h o t h o n g
3.1. To chufc hoat dong n h d m t r o n g d a y hoc ndi chung, m o n Lich sii: n d i rieng.
3.1.1. Khdi niem hoc tap Cling ngiiai khdc theo cap, theo nhom nho vd theo nhom Idn con diigc goi Id day vd hoc hop tdc trong nhom. Day hoc theo each nay la dat hoc sinh vao mdi trufdng hoe tap cung quan sat, thye hanh, thi nghiem, thao luan... nham khuyen khich cac em hop tac vdi ngiidi khac trong hoc tap.
Trong dieu kien d nufdc ta hien nay, Idp hoc nen chia lam 6 nhdm, mdi nhdm tot nha't cd tu' 4 den 6 hoe sinh.
Tuy theo mue dich, yeu cau cua van de hoc tap, ma giao vien cd the dufcfc phan chia ngau nhien hoac ed chu dinh, diioc duy tri on dinh hay thay doi trong tCrng thanh phan ciia tiet hoc, diioc giao cung m o t n h i e m vu hay
4 • /'(h/iisc.y S o 1-2009
K I N H T E - X A H O I
nhu'ng nhiem vu khac nhau.
Moi nhdm tu cuf ra nhdm tru'dng (nhdm tru'dng nen dufcJc thay doi luan phien).
Trong nhdm cd the p h a n cong moi ngUdi mot phan viec, mdi t h a n h vien deu phai lam viec tich eUc, khong the y lai vao mot vai ngiidi hieu biet va nang dong hon.
Cac thanh vien trong nhdm cung giiip dd nhau tim hieu van de neu ra trong khong khi thi dua hoc tap vdi cac nhdm khac.
Ket qua lam viec eiia mdi nhom se ddng gdp vao ket qua hoc tap chung cua ca Idp. De trinh bay ket qua lam viec ciia nhdm triidc toan Idp, nhdm cd the cuf ra mot dai dien hoac p h a n cong mdi thanh vien trinh bay mot phan neu nhiem vu giao cho nhdm la kha phufc tap.
3.1.2. c a c biidc tien hanh:
1, Ldm viec chung cd lop:
- Neu van de, xae dinh nhiem vu nhan thufc.
- To chufc cac nhdm, giao nhiem vu.
- Hufdng dan each lam viec trong nhdm.
2, Ldm viec theo nhom:
- Phan cong trong nhdm.
- c a nhan lam viec doc lap, rdi trao doi, thao luan trong nhdm.
- Cuf dai dien (hoac phan cong) trinh bay ket qua lam viec theo nhdm.
3, Tdng ket truac lap:
- c a c nhdm Ian liJOt bao cao ket qua.
- Thao luan chung.
- Giao vien tong ket, dat van de cho bai hoc tiep theo, h o a c noi dung t i e p theo trong bai.
3.1.3. Nhu'ng diem can chii y trong hoat dong nhdm:
- Lua chon cac loai cau hoi, bai tap thieh hop cho hoc tap theo nhdm.
- Bd tri cho ngoi hop ly sao cho cac em nhin dUdc mat nhau. Giao nhiem vu cho cac nhdm rd rang.
- Quan ly cac hoat dong nhdm bang each: Kiem tra xem cac em cd lam viec hay khong? cac em cd hieu diing de bai hay khong? Cac em cd bd sdt dieu gi quan trong khong? Hoi xem cac em cd thac mac gi khong?
- Thu thap thong tin phan hoi sau khi cac nhdm lam xong bang each yeu cau dai dien cac nhdm trinh bay ket qua lam viec ciia nhdm.
- Giao vien tdm tat cho ca Idp biet nhufng gi ma cae em da hoc duoc qua hoa,t dong nhdm.
3.2. Mot so each thufc to ehiie hoat dong nhdm trong gid len Idp mon Lich suf d triidng Trung hoc pho thong.
Tren cO sd nhan thiic ly luan ve to chiic hoat dong n h d m t r o n g d a y hoc d tnidng pho thdng, can cii vao tinh hinh hoc sinh, dieu kien day hoc d niidc ta, chiing toi neu len each thiic td' chiic hoat dong nhdm qua day hoe mot so kien thiic trong sach giao khoa Lich suf d trufdng THPT nhii sau:
3.2.1. Khi day muc 2: "Su phdt minh vd si2 dung mdy moc" trong phan I, bai 32:
"Cdch mang cong nghiep a chdu Au" (SGK Lich suf Ldp 10 Ban CO ban), giao vien tien hanh to chiic hoat dong hoe tap nhdm nhii sau:
- Chia ldp ra lam 6 nhdm, mdi nhdm ed tii 6 den 8 hoc sinh. Nen sSp xep so hoc sinh mdi nhdm ngdi gan ke nhau ciia hai day ban Idn.
- Yeu cau cae thanh vien trong mdi nhdm nghien ciiu ndi dung trong sach giao khoa va quan sat bang thdng ke ve nhufng phat minh do
S o 1-2009 7Xhtlis(.\ • .^
K I N H T E - X A H O I
giao vien chuan bi san (cd the treo hoac chieu len bang hay in t r e n giay phat cho tiing nhdm).
- c a c t h a n h vien trong nhdm trao doi, thao luan theo nhiing van de gcfi y ciia giao vien dd'i vdi tiing nhdm:
+ Nhdm 1 vd nhom 2:
trao doi, t h a o luan xung quanh van de vi sao viec phat minh trong each mang cong nghiep Anh dien ra theo trinh tii nhii vay? Lien he vdi sii nghiep cdng nghiep hoa hien nay d niidc ta.
+ Nhom 3 vd nhdm 4:
trao dd'i, t h a o luan xung quanh van de xae dinh nhiing phat minh tieu bieu va giai thieh vi sao?
+ Nhdm 5 vd nhom 6:
trao doi, t h a o luan xung q u a n h v a n de vi sao ed nhiing phat minh va nit ra ket luan gi ve mdi quan he giiJa cac p h a t minh trong each mang cdng nghiep Anh.
- Mdi nhdm ghi y kien thao luan vao phieu va cuf dai dien trinh bay ket qua ciia nhdm minh tnide ldp.
- c a c thanh vien con lai tham gia thao luan chung.
- Giao vien tong ket.
Day la hoat dong hoc tap
ma mdi n h d m thiic h i e n nhiing nhiem vu khac nhau nhiing cd lien quan vdi nhau ve mot noi dung kien thiic ciia ca muc. Vi vay, thdi gian danh cho hoat dong hoc tap theo nhdm kieu n a y phai dien ra khoang tii 12 den 15 phiit.
3.2.2. Khi d a y m u c 1
"Nhiing cuoc khdi nghia tieu bieu trong phong trdo Can Vitimg" trong phan II, bai 21:
"Phong trdo yeu nuac chong Phdp cua nhan ddn Viet Nam trong nhiing nam cuoi the ky XIX" (SGK Lich sii Ldp 11 Ban eo ban), giao vien tien hanh to chufc cho hoc sinh hoat dong hoc tap theo nhdm nhii sau:
- Chia ldp ra lam 6 nhdm, mdi nhdm cd tCr 6 den 8 hoc sinh. Nen sap xep sd' hoc sinh mdi nhdm ngoi gan ke nhau cua hai day ban Idn.
- Yeu cau cae thanh vien trong mdi nhdm nghien ciiu noi dung trong sach giao khoa theo sii phan cdng nhii sau:
+ Nhom 1 vd nhdm 2:
n g h i e n eiiu ve cuge k h d i nghia Bai Say.
+ Nhdm 3 vd nhdm 4:
n g h i e n ciiu ve cude k h d i nghia Ba Dinh..
+ Nhom 5 vd nhdm 6:
n g h i e n ciiu ve cuoc khdi nghia Hiicfng Khe.
- To chufc trao doi, thao luan trong nhdm va ghi vao phieu nhiing van de gai y sau day:
+ Thdi gian dien ra cuoc khdi nghia.
-I- Can eii, dia ban khdi nghia.
-I- Thanh phan lanh dao, liic liicfng t h a m gia k h d i nghia.
+ Dien bien, ket qua, y nghia.
- Mdi nhdm cuf dai dien trinh bay ket qua ciia nhdm minh tnide ldp. Cae thanh vien con lai tham gia thao luan chung.
- Giao vien tong ket, nit ra n h a n xet chung ve cac cuoc khdi nghia.
Day la hoat dong hoc tap ma moi n h d m nghien ciiu mot noi dung kien thiic khac nhau, cd lien quan vdi nhau, nhuTng ciing giai quyet cdng viec nhii nhau. Vi vay, thdi gian danh cho hoat dong hoc t a p t h e o n h d m kieu n a y cung phai ma't nhieu thdi gian (15 phiit). Ngoai ra giao vien con phai tong ket, so s a n h va riit r a n h a n xet
6 • rch//\c,y
So 1-2009K I N H - X A H O I
chung ve cac cuoc khdi nghia nay (5 phiit).
3.2.3. Khi day muc 1 "Che do quan chii lap hien (tii 14/
7/1789 den 10/8/1792)"
trong II, bai 4: "CdcJi mang tu san Phdp cuoi the ky XVIir (SGK Lich SLf Ldp 11 Ban nang cao), tnide het giao vien trinh bay, phan tich cho hoc s i n h n a m diicfc nhiing chinh sach ve kinh te, chinh tri ciia phai Lap hien, sau dd to chiic cho hoc sinh boat dong nhdm nhuT sau:
- Chia ldp ra lam 6 nhdm, moi nhdm cd tii 6 den 8 hoc sinh. Nen sap xep sd' hoc sinh mdi nhdm ngoi gan ke nhau cua hai day ban Idn.
- Giao nhiem vu cho t a t ca cac nhdm cCing to chiic trao doi, nhan xet nit ra ket luan ve tac dong, anh hiidng ciia nhiing chinh sach ma phai Lap hien diia ra dd'i vdi tinh hinh niidc Phap liic bay gid.
- Ghi vao phieu hoe tap va cuf dai dien nhdm trinh bay ket qua trao doi ciia nhdm minh trifdc ldp.
Day la each thiic to chiic hoat dong ma t a t ca cac nhdm cung thiic hien mot nhiem vu nh\J nhau ve mot
ndi dung kien thiic.
Tom lai, phiicfng p h a p hoat dong nhdm diiOc diia vao sii dung trong day hoc cac ldp d tnidng pho thdng nhii la khau trung gian giCJfa sii lam viec doc lap ciia tiing hoc sinh vdi cdng viec chung eua ea ldp. Tuy nhien, viec suf dung no bi han che bdi khdng gian chat hep ciia ldp hoc, bdi thdi gian cd gidi h a n cua tiet hoe, cho nen giao vien phai biet to chiic hdp ly va hoe sinh da kha quen vdi phiiong phap nay thi mdi ed ket qua. O cac triidng THPT ciia niidc ta hien nay, mdi gid len ldp mon Lich suf cd the tien hanh tCr 1 den 3 hoat dong nhdm, moi hoat dong tii 5 den 10 phiit tuy theo muc tieu, ndi dung bai hoc.
T h a n h cdng ciia h o a t dong nhdm phu thuoc vao sii nhiet tinh tham gia cua hoc sinh, vi vay phufcmg phap nay eon goi la phiiong phap cdng tham gia. Trong hoat dong nhdm, tii duy tich ciic cua hoc sinh phai diiOc phat huy va y nghia quan trong ciia phLfcfng phap nay la ren luyen nang liic hop tac giiia cae thanh vien trong to ehiic lao dong. M a t k h a c , can t r a n h khuynh hddng hinh
thiic va de phdng lam dung viec suf dung no, cho rkng td chiic hoat dong nhdm la dau hieu tieu bieu nha't cua doi mdi phiiong phap day hoc, hoat dong nhdm cang nhieu thi chiing to phiicfng phap day hoc cang doi mdiO
T.Q.T-N.T.B T A I LIEU THAM KHAO
[1] Van kien Hoi nghi Idn tha 2 Ban Chap hdnh TW Ddng khda VIII: Nxb Chinh tri Qudc gia. Ha Ndi, 1997.
[2] Luat Giao due: Nxb Chinh tri Qudc gia, Ha Noi, 1998.
[3] Quyet dinh so 16/
2006/BGDDT ngdy 5/5/
2006 cua Bo triidng Bo Gido due vd Dao tao.
[4] Nguyen Ngoe Bao (1995), P/idt huy tinh tich ciic, tinh tu liic ciia hoc sinh trong qud trinh day hoc, Bo Giao due va Dao tao. Ha Noi.
[5] L.F. Kharlamd'p (1979), Phdt huy tinh tic/i ciic hoc tap cua hoc sinh nhU the ndo? (tap II), Nxb Giao due, Ha Noi.
[6] Sdch gido kJioa vd sdch gido vien Lic/i sii THPT ldp
10 vd lap 11, (Ban eo ban va Ban n a n g cao), Nxb Giao due. Ha Ndi.
S o 1-2009 VTh/iSrC.y • 7
