Thanh tra M l CHI'NH
H O A I T H U
Xu hirdng cua hoot dong M&A Nhieu cdng ty nghien cdu vd mua bdn, sap nhdp doanh nghidp nhu PrieewaterhouseCoopers (PWC) hay Grant Thornton deu dU bao boat dpng ndy d Vidt Nam se sPi dpng trong ndm nay. Di/a vdo giai cip trung luu phdt tridn manh, GDP tang trUdng, ngUdi tieu dung Id tdi sin chfnh nen vdi 86 trieu ddn vd dan sd tre chidm 75% Id yeu td khd hip d i n cac nhd diu tu. Hoat dpng niem ydt cQa cie doanh nghiep dang khd rim rd, qua day thu hut cdc cdng ty t>en
HOni DONG MUn BAN VA SAP NHRP DOflNH NGHICP
Co thi ndi, ndm 2010 hoat dong mua, bdn vd sdp nhdp (M&A) doanh nghiip tgi Viet Nam dot dinh cao mdi vdi 345 thuang vu mua bdn duac cong bd vdi tong gid tri dgt gdn 1,75 ty USD, trong khi ndm 2009 cd 295 thuang vii, gid tri khodng 1,1 ty USD. Tur ddu ndm 2011 din nay, hogt dpng M&A dd diin ra hit sdc soi ddng. Khdc vdi nhiing ndm tn^c ddy, chi cd phia nudc ngodi tim mua cdt^ ty trong nudc, nay hiin tuang cong ty nho mua Igi cong ty Idn, doanh nghiip trong nudc mua doanh nghiep nudc ngodi xudt hiin ngdy cdng nhiiu. Vd mdi ddy, tgi "Diin ddn M&A Viet Nam 2011" dd diin ra tgi thdnh phd Hd Chi Minh nhdn dirih, hogt dong M&A seld xu hudng trong thdi gian tdi ddy tgi thi tnidng Viet Nam.
', i&i: ^ i n&3 .A^H^^ sn Ktmi
ngodi tham gia dau tu. Bdi le, cdc doanh nghiep gdp nhieu khd khdn hon ca 4 ndm tn/dc day, nhu eiu vdn de doanh nghiep duy tri hoat dpng cdng ty, eung nhu vide ti'nh todn lai chidn lupe cQa ede edng ty mang tfnh cap thidt hon. Ddng thdi, eo hpi tham gia sd hQu trong cdc edng ty ed phin nhd nude eung rpng md thdng qua viec Tdng cdng ty D i u tu vd kinh doanh vdn nhd nude (SCIC) bdn cd phin vdn nhd nude trong mpt sd doanh nghidp de tai co eau danh mue diu tu. Ngodi ede ngdnh mang tfnh ddc thu nhu ngdn hdng, bao hiem, vien thdng eon ban chd mdc sd hQu cQa nhd dau tu nUde ngodi, edn lai tat ca ede ngdnh nghe khdc nhd dau tU ngoai cd the mua ddn 100%.
Theo thdng ke cQa CPng ty KPGM, ndm 2010, tai thj tarPng Viet Nam da cP 345 thuong vu M&A 6Mc thut hien, trong dP tap trung nhieu vdo IThh vi/c edng nghiep ddn 23%
cdc thuong vu, 14% d ngdnh vdt tu, 13% Id ngdnh ndng lUpng, 12% IP hdng tieu dung thidt ydu, tdi chi'nh chiem 11%. CPn ve mdt quy mP vd gid tri ngdnh hdng tieu dung thiet ydu chidm nhieu nhit ddn 25%, tidp dd Id ndng lUpng vd bit ddng sin 17%, ngdnh edng nghiep Id 12%, rdi de'n ngdnh vdt tU 9%, tdi chfnh 8%...
M&A cd the thUt hien dUdi dang hai cdng ty tuong duong nhau eung ITnh vUc sdp nhdp (Merger), hodc mdt cdng ty mua lai mdt edng ty (Acquisition), vd bdn cd phan cho quy
diu tu, ddi tdc chidn lUpc, mua ban tai sin vd cPng ty con. Trong quy 1/2011, dd xuit hien mpt sd thuong vu dPng chu y nhu sir kien KKR mpt tap dodn tdi chinh todn eiu cP tru sd d My da bd ra ddn 159 trieu USD de sd hdu 10% cd phin trong Cdng ty Sin xuit hang tieu dung Masan, mpt nhanh trong boat dpng da ngPnh cua Tap dodn Masan (Viet Nam). Gia tri cQa vu mua bdn doanh nghiep nay dupc cho la IPn nhit tU trUdc tdi nay.
Theo cdc chuyen gia, thuong vu ndy da giup giii tda tdm ly e ngai cQa mpt sd nhd diu tu hien van cPn ludng lu vdi thj trudng Viet Nam. Mpt thuong vu khdc dupc gidi diu tu chu y hdi giua thdng 3 /20111d viec Thien Minh mpt doanh nghiep ngdnh Du Ijeh cQa Viet Nam, bd ra 45 trieu USD mua lai chuoi sdu khdch san Victoria (Hong Kong) d Viet Nam vd Campuchia. Vu mua ban nay 6iiac danh gia la kha tao bao trong bdi canh "kidm tidn khd" nhu hien nay.
Vd mdi ddy nhd't Id vu Cdng ty cd phin Giiy Sdi Gdn bdn 38% cd phin eho mpt tap dodn cung ngdnh vd mdt edng ty quin ly quy cda Nhdt Bin.
Thdi gian qua, cdc giao djch M&A tai Viet Nam chu ydu Id mua vd'n, con cdc phi vu mua tdi sin chUa phd bidn, do tdi sin lien quan den cdc thu tuc quyen sd hQu nen khd
So n o (Thang 8-2011)
Thanh tra
""^ L^ I CHI'NH
phdc tap. Mdt khdc, phan Idn ngudn vd'n d i u tU vdo ede nhidu quy djnh khit khe, vd tde ddng bdi nhidu ydu tdthj cdng ty cua Viet Nam Id thdng qua cdc quy d i u tu. Cde ta/dng ndn khd ed thd hinh thdnh mdt xu hudng rd net.
quy khi vdo thj tardng Viet Nam cd xu hUdng tham gia d i u
tUvdo cac cdng ty chua niem ydt de nhanh chdng cd 6Ucic Hoat dong M & A con nhieu trd ngai
quyen tham gia quin ly cdng ty. Tuy nhidn, quy md cdc Theo cde chuydn gia ddnh gid, hidn mdt sd rdo can thuong vu M&A trong thdi gian qua d Vidt Nam cdn tUOng vdi nhd d i u tU ngoai tham gia M&A tai Vidt Nam. Dd la, ddi nhd, mdi ddhg lai d mUc mua 10 15% cd phin cda mdt dd phdt tridn thj tardng chUd bidu hien ro net, si/hiln cdc doanh nghiep. Vi vdy, chua Idm thay ddi quydn kidm thj tinh hlnh kinh doanh chua rd rdng. Ban thdn, cac nha sodt trong cdc cong ty. Song tinh hinh dang cd su thay d i u tU qudc td eung khdng hidu hdt luit eda Vidt Nam.
ddi, cdc thuong vu mua bdn ngdy cdng cd quy md Idn Trong khi doanh nghidp nude ngodi cd xu hudng di tim din, vd cd sU tham gia cda mdt sd cdng ty dai ehung. kidm nhdhg thj trudng, tim kidm nhQhg ludt djnh rd rdng Ldu nay, mpi ngudi dang ngp nhdn ddi tuong nhd nhim d i m bio hoat ddng d i u tU ddng tien thudn ldi v^
diu tu tdi chfnh vd ddi tdc chidn lupc, vd ed hoi lam dung hidu qui. Mdt khde, mdi ta/dng kinh td vy md du se di vao tu "ddi tdc chien lUpc" Trong khi thdng tin cdng b6 cd ddi dn djnh theo thdi gian nhUhg trong dd se cd sU thdng tram tdc chidn lUpc cd tdc dpng rd't manh ddn gid cd phidu cua cde v i n dd ve ddng tien, ty gid, Idi suit... Vi vdy, neu doanh nghiep tren thj ta/Png. Gid cd phidu se tdng manh hdnh lang phdp ly hoan thidn hon thi mdi cd thd thu hiit khi cd doanh nghiep cd ddi tdc tham gia nhung se rdt nhidu nhd d i u tU nude ngodi. Mdt khi nhd d i u tUthdy thoa manh ndu ddi tac tuydn b6 mt vd'n. Ndu ddi tdc Id nhd d i u mdi vd mdi trUdng vy md thi boat ddng dau tU se gia tdng.
tu tdi chinh, hp se tudn thQ cdc muc tidu cua minh Id tim Ldm gi 66 doanh nghidp Viet Nam md rdng vdi cac kidm Ipi nhudn, vd den luc muc tidu dat dupe viec thodi nhd d i u tU nU6e ngodi Id v i n dd cin gial quydt hidn nay.
vdn Id duong nhien. Hidn nhidu nhd d i u tu nude ngodi mudn diu tU vdo Viet Rieng tdi chinh ngdn hdng, d Viet Nam rd't khd ed Nam vd 90% cdc giao djch bing tidn mdt NhUhg do nhieu boat dpng M&A. Thi/c td, mdt sd ngdn hdng ddi chu nhiihg cdng ty d Vidt Nam chUd du Idn dd thu hut cdc nha bang cdc giao djch ngim ndn ngUdi ngodi khd nhdn bidt d i u tU nUde ngodi. Vi vdy, nhQhg edng ty nhd cd thd ket vd xu hudng ndy se con tidp tuc vdo ndm nay do hdnh hpp lai vdi nhau dd hinh thdnh mdt edng ty ed quy md du lang phdp ly khdng ro rdng, khdng diy du. Tarde kia, Idn, td dd se thu hut su chu y vd dau tu aia nhd dau tir ngdnh Ngdn hdng ndi khdng vdi M&A, nhUhg td 1/2/2010, ngoai. Ddng thdi, hidn cdc nhd d i u tudang thidu thdng tin Ngdn hdng Nhd nU6c chfnh thdc ban hdnh quy djnh ve ve doanh nghiep, eung nhU thj ta/dng. Hon nQd, do boat hpp nhit, mua lai, rdi eho phep nhd dau tU nUdc ngodi ed ddng djnh gid ed phidu, djnh gid doanh nghiep chUd ro the sd hQu 30% vdn sd hQu cda ngdn hdng trong nude Id rdng ndn khdng thd thu hdt eae nhd ddu tU nudc ngodi, vi ydu td md diu cho xu hudng M&A trong ITnh vUc ngdn thd ein hodn thidn hon vd vdn dd dinh gid. Cdn ve vin de hdng d Viet Nam, hy vpng se soi dpng trong thdi gian tdi. phdp ly, de quy dinh mua bdn, sdp nhdp thi Ludt Doanh Song, chidn lupc M&A trong ITnh vUC ngdn hdng phii bet nghidp da ed quy djnh.
sdc chi'nh xdc: mua hay hpp nhit. Ve gid trj Idu ddi rd't cin Mpt khi doanh nghiep mudn tham gia vdo cdc thuong nhQhg thUOng vu M&A glQd cdc ngdn hdng hien nay dd vu M&A, can ehu trpng khdu sd sdch kdtodn ro rdng minh he thdng ngdn hdng dupc Idn manh hon. baeh. Neu mud'n di mua lai edng ty khdc, doanh nghiep
Vd thj trudng chdhg khodn, vdi tinh hinh thj trudng c i n Idp kd hoach vd xdc djhh muc tieu, cdu true mua ban khdng miy sang sua Id mpt Pp Ii/c Idn vdi cde cdng ty eu thd, c i n xem ky gidy phep kinh doanh. Khi quyet dinh chdhg khodn, nhUhg ndm 2011 se khdng ed nhidu si/kien thi phai tidn hdnh nhanh ehdng. Khdng chi vdy. khi tinh M&A d ITnh vUt ndy. Nhidu y kidn eho ring, vide M&A vdi todn dd'n M&A. doanh nghidp can tinh todn den kha ndng cdng ty chdng khodn khd thuc hidn, t)di nhdng cdng ty canh tranh, ndu sau khi sdp nhdp thj phin eua doanh chdhg khodn cda ngdn hdng thi khdng thidu vdn. Cdc nghidp chid'm ffnh trdn thj trudng thi cudc M&A i y khd long cong ty chdhg khoan ddc lap lai khd sdp nhdp vdi nhau thdnh edng, do Id eo quan quan ly canh tranh se can thiep do cdng nghe khdng cd su ddng bp, thj phin nho, lai 66 khdng xay ra tinh trang thdng ITnh thj tardng. Odi vdi khong dam bio vd nhdn su ndn vide sdp nhdp khdng cd vide mua lai ed phan eua eae ed ddng trong cdng ty dai nhieu y nghTa. ThUdng ndu cdng ty nUdc ngodi mudn ehdng can tudn thd eae quy dinh eda Oy ban Chdng tham gia thj tardng se mua mpt cdng ty chdhg khoan d khodn Nhd nude. Oieu khdng kem phan quan trpng la, Viet Nam. Vi the, thdi diem ndy rit nhieu edng ty chdhg can xem xet vd tfnh todn nhQhg dieu khoan. rdi kd hoach khodn nhd mudn bdn cung khd tim dupc ngUdi mua. Ndu hdu sdp nhdp rd rdng trUde khi ky hpp ddng vd cin cau khdng tm ndi thi budc phai ddng eijfei. tnic quan trj cdng ty minh bach.
Ngdnh hdng tieu dung se tiep tuc "hut" ede boat dpng Hien nay, tinh hinh khd khdn vd vdn td ngan hang mua bdn doanh nghiep. Hien cac doanh nghiep thi/c den doanh nghiep vd thj tardng ehdhg khodn am dam pham trong khu vi/c dang cd chidu hudng md rpng hoat tudng ehdhg Id dieu kien tdt dd thue day cdc thUOng vu dpng ra nude ngodi. CPn ddi vdi bat dpng san, bdn Id do M&A. Tuy nhien, nghjeh ly eung ehfnh d cho cd rat nhieu
So 110(Thaim8-201ll
Thanh tra M l CHI'NH
edng ty ehdhg khodn Idm an thit bdt nhung van cdtdn tai.
Tren thut te, thj trudng hien cd hon 100 edng ty ehdhg khodn nhung lai ed rat ft thuong vu M&A. Hien cd tU 10 - 15 cdng ty chdhg khodn chiem hon 50% thj phin, hon 85 cdng ty edn lai ndu sdp nhdp thi cung khdng md rdng dupe thj phan vd khdch hdng them dupe bao nhieu. Cdc cdng ty ndy cd edng nghe, y tudng kinh doanh vd cdch thdc quan trj khde nhau, ngudn nhdn luc lai hay bidn ddng, do dd rat khd sdp nhdp. Oe thdc day M&A cdc cdng ty chdhg khodn, theo nhieu chuyen gia, Nhd nUde cin ban hdnh Id trinh tdng vdn dieu Id, de bupc cdc cdng ty ehdhg khodn phai tim ddn nhau sdp nhdp nhu trong ITnh VI/C ngdn hdng.
Qua nhQng dien bidn M&A trong ndm 2010 cho thd'y, cd su phdn biet ddi xd glQd cdng ty nhd nudc vd cong ty tUnhdn. Cu the, trong khi doanh nghidp tu nhdn thut hidn boat dpng thdo mua cdng khai thi ede edng ty, tdp dodn nhd nude tdi cd'u true bing cde thUOng vu ehuyen nhupng vupt qud ty Id chdo mua cdng khai trdn sdn, nhu vdy Id khdng edng bang. Ndm 2010, ludt cho phep doanh nghiep chdo mua cong khai, tinh hinh kinh td nhidu bidn dpng nen trong ndm 2011 se tidp tuc Id xu hudng mua bdn cda ede doanh nghiep, nhit Id nhQhg edng ty vdd vd nhd se cd nhidu thuong vu thdu tdm.
Oe bude vdo thj trUdng Viet Nam nhanh chdng, cac cdng ty nudc ngoai se nham ddn viec mua lai hay thdu tdm doanh nghiep npi dja Id dieu khdng the trdnh khdi.
Hiu hdt doanh nghiep nhd eda Viet Nam ddu thidu kinh nghidm vd kidn thdt phdp ludt ve mua ban, sap nhdp doanh nghiep. thdm chf 66 tidt kiem cd doanh nghiep cdn nhd va sUtU van ludt sU eda ddi tdc dang mudn mua eong ty minh... Nen xdc djnh ky ve nhu cau cda doanh nghiep, bdn bdt vdn de thu tien ve d i u tU vide khdc hodc de dim bao si/tdn tai eda cdng ty. Bdi le, viec quydt dinh bdn cd phin hay t>dn cdng ty ddi hdi sU vupt qua rdo can mdt tdm ly rd't Idn, nhat Id nhQhg doanh nghiep md hinh gia dinh thi vide chia se quydn ban trong edng ty md minh ton bao cdng sdc gdy dUhg len eho ngudi ngodi se Id mpt vin de hdt sdt kho khdn. Cd y kidn eho rang, khdng dUdi mpt nQd giao djch M&A Id phd hdy di mdt gid tri cda ede edng ty, do mpt sd thUOng vu Id 66 sap xdp v i n 66 tdi ehfnh hode the hien eai tdi cda mpt sd cd nhdn. M&A thdnh cdng nhit Id khi nd duOe g i n vdi mpt ehidn lupc boat dpng vd kd hoach eu the. Vi vdy. hay xem M&A Id edng cu chd khdng phai Id chidn lupc. Ode diem cda boat ddng mua bdn vd sap nhap doanh nghiep Id Idm cdng nhanh edng tdt vi rat de phat sinh ydu td mdi trong qua trinh ddm phdn dan ddn vide phai dam phdn lai, thdm chf dd vd. Tuy nhien, eung khdng nen vi mudn day nhanh tidn dp md bd qua khdu ehuan bj ky cang, cung nhu sU lua chpn tu van tdi chfnh, tu van phdp ly chuyen nghiep. Phil xdc ^nh muc tieu eho rd rdng ngay tU dau Id mudn gpi them vdn de giai quyet van de edp bdeh hay dau tu ddi ban cho viec tai cau tnic doanh nghiep. •
Vdi muc tieu ddnh gid dung thuc trang, hieu qud hoat dpng cua doanh nghiep, ndng cao trdch nhiem cua doanh nghiep trong viec qudn ly, sddting von vd
tdi sdn cua Nhd nudc... sau khi lay y Iden tii cdc ca quan chdc ndng, cdc doanh nghiep nhd nudc, Bq Tdi chinh seban hdnh Quy che Gidm sdt tdi chinh doanh nghiep Nhd nudc. Theo Cue Tdi chinh Doanh nghiep (Bq Tdi chinh), dukien trong quy III 12011, cdc tap dodn kinh te nhd nudc, tong cong ty nhd nudc, doanh
nghiep co vdn Nhd nudc... se trien khai dp diing quy che ndy.
Quy che Giam sat tai cliinli doanh nghiep nha niroic
CONG cu OWN TRONG GIflMIHKU RUI RO
doarimic
Q
UY chd Giam sdt tdi chfnh doanh nghiep cP vdn (Nhd nudc, dupc nhidu chuydn gia tdi chfnh nhin nhan la kbPng the thidu, trong dieu kien rit nhidu ighiep hidn nay cin sU hd trp vdn cQa NhP nude de sin xuit, kinh doanh va diu tu Viec giam sat nay khdng nhdhg trp giup doanh nghiep mP cPn nham giPm sat chat che de bio toan vdn, vi vdn ndy du it hay nhidu cung Id tien thud cua nhdn ddn. Theo thP'ng ke, cdc doanh nghiep Nhd nude hien dang nim glQ khdi tdi sin qudc gia rit Idn: 70%
tdng tdi sin cd djhh, 20% vdn diu tutodn xa hpi, 50% vdn diu tu Nhd nude, 60% vdn tfn dung ngdn hdng va 70%
ngudn vdn ODA...
Trong bdi canh hien nay, chung ta chua cd he thdng diy 6ix cdc tieu chf gidm sdt, ddnh gid tdi chfnh chung mang tfnh chit thdng nhit, todn dien ve hieu qui boat dpng kinh td cda cdc doanh nghiep Nhd nude, thi yeu eiu vd tdng cudng quan ly vd gidm sdt tdi chfnh ddi vdi khu vi/t doanh nghiep cd vdn Nhd nUdc Id vo cung cip thidt. Quy chd Gidm sdt tdi chfnh se dp dung vdo cdc ddi tupng Id tap dodn kinh td nhd nude, tdng edng ty nhd nude; cdng ty TNHH mpt thdnh vien thupe cdc Bp, UBND tinh, thdnh phd tn/c thupe Trung uong; Tdng cdng ty Dau tu vd kinh doanh vdn Nhd nude; doanh nghiep cd vdn Nhd nUdc... NhQhg doanh nghiep do nhd nudc Id chu sd hQu vd doanh nghiep nhd nude ed vdn gdp chi phdi se thut hien gidm sdt viec quin ly, sd dung vdn tdi san nhd nude tai doanh nghiep.
Npi dung gidm sdt gdm danh muc cdc dU dn dau tu, ngudn vdn huy dpng de diu tU, hieu qui diu tU vd'n ra ngodi doanh nghiep; tinh hinh quin ly edng np vd khi ndng thanh todn no cQa doanh nghiep; tinh hinh bao todn vd phdt trien vdn cQa doanh nghiep; ket qui boat dpng kinh doanh, ty suit Ipi nhudn tren vdn nhd nude... Odi vdi doanh nghiep nhd nude cd vdn gdp khdng chi phdi, thUt hien npi dung gidm sdt tinh hinh tdng giam vdn dieu le, diu tU dU dn, nhupng bdn tdi sin od gid trj Idn. Odi vdi doanh nghiep boat dpng trong ITnh vUc tdi thfnh, ngdn hdng, bao hiem... gidm sdt b ket qui hoat dpng kinh doanh, kha ndng thanh khoan;
chit lupng hoat dpng cda doanh nghiep...
Hoat dpng gidm sdt tdi ehfnh doanh nghiep se 6yjac (Xem tiep trang 43)
So 110 (Thang 8-2011)
