• Tidak ada hasil yang ditemukan

Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống bệnh thủy đậu của bà mẹ có con dưới 5 tuổi tại huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum năm 2018

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống bệnh thủy đậu của bà mẹ có con dưới 5 tuổi tại huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum năm 2018"

Copied!
12
0
0

Teks penuh

(1)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected]

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: [email protected]

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected], [email protected]

4. Boä Y teá

Email: [email protected], [email protected]

Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống bệnh thủy đậu của bà mẹ có con dưới 5 tuổi tại huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum năm 2018

Nguyễn Lộc Vương1, Nguyễn Thị Hồng Nhi2, Đoàn Vương Diễm Khánh3

Tóm tắt

Giới thiệu: Tại Việt Nam, số người mắc bệnh thủy đậu (BTĐ) luôn ở mức cao, khoảng 25.000 đến 40.000 trường hợp, chủ yếu là trẻ em.Tại Kon Tum, số mắc BTĐ hằng năm duy trì ở mức cao, trung bình 5 năm từ 2013 – 2017 là 779 ca/năm.

Phương pháp: Thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang được tiến hành trên 660 bà mẹ. Thu thập số liệu bằng phỏng vấn trực tiếpbà mẹ có con dưới 5 tuổi.

Kết quả: Tỷ lệ đối tượng nghiên cứu đạt kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống bệnh thủy đậu (PCBTĐ) lần lượt 55,2%; 53,6% 67%. Các yếu tố liên quan đến kiến thức PCBTĐ là khu vực xã trình độ học vấn; nghề nghiệp; số nguồn thông tin nhận được. Các yếu tố liên quan đến thái độ PCBTĐ: kiến thức về PCBTĐ; khu vực xã; dân tộc; số nguồn thông tin nhận được. Các yếu tố liên quan đến thực hành PCBTĐ: thái độ về PCBTĐ; khu vực xã; dân tộc.

Kết luận/ Khuyến nghị: Cần trang bị kiến thức về PCBTĐ, tăng cường hơn nữa công tác truyền thông giáo dục sức khỏe cho người dân về PCBTĐ, đặc biệt ưu tiên cho dân tộc ít người.

Từ khóa: Kiến thức, thái độ, thực hành, bệnh thủy đậu, Việt Nam

Knowledge, attitudes, and practices towards Varicella prevention of mothers having children under 5 years old in Dak Ha district, Kon Tum province in 2018

Nguyen Loc Vuong1, Nguyen Thi Hong Nhi2, Doan Vuong Diem Khanh3

Abstract

Background: In Vietnam, the number of Varicella case was relatively high, about 25.000 to 40.000 cases, mostly children. In Kon Tum, the annual number of Varicella cases remained high, the average number of cases during 5 years from 2013 to 2017 was 779 cases per year.

Methodology: The descriptive cross-sectional study was conducted among 660 mothers. The data

collection was undertaken using face-to-face interviews with mothers having children under 5 years old.

(2)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

Findings: The proportions of mothers who meet the requirement for knowledge, attitudes, and practices regarding prevention and control of Varicella were 55.2%; 53.6%; and 67%, respectively.

- The factors related to knowledge regarding prevention and control of Varicella were communal areas, education level, occupation, and the number of information sources received.

- The factors related to attitudes regarding prevention and control of Varicella were knowledge, communal areas, ethnicity, and the number of information sources received.

- The factors related to practices regarding prevention and control of Varicella are attitude, communal areas, and ethnicity.

Conclusions/Recommendations: There was a need in providing knowledge of preventing and controlling of Varicella, strengthening health communication and education for people, especially for ethnic minorities.

Keywords: Knowledge, attitudes, practices, varicella, Vietnam

1. Đặt vấn đề

nh th T th ộc ph n ạ nh nh t n nh

c h n ng

t n nh nh c

th g t ng

n 20 , T ch c Y tế Thế g c tính n c h ng ,2 t t ng h p c T ến ch ng ngh t ng n t nh p n 200 c t ng n

n t n t n c

2

Tạ t , th các ch n g tế, ố ng c T ôn c c , t ng h ng 25 000 ến 0 000 t ng h p, ch ế t 20 , c n c gh nh n ố c n ến 2 2 t ng h p, t ng 60,2 n 20 6 Tạ n T , ố c T h ng n t c c , t ng nh c 5 n t 20 20 c n

3

t c ôn ếp th 2 h c th t ng t n ốc

h n c n nh tế hộ t ng nh c t nh t ng nh ng n c t nh h nh ch nh t n nh n ến ph c tạp ng th c t

c T t c t ng 5 n g n c t t n t ng t ng c phát h n ch c t T , nh t h ết c

cách ph ng nh phát h n các t ch ng h t c T t í ph h p p th t ến c tế há , ch nh

ố c T c c n c n 20 g t ng t, t n t c n th ết ch ng nh Y tế t ng công tác C T tạ cộng ng T ng , nế các c ến th c, thá ộ, th c h nh tốt C T g p ch t ph ng c nh , g t c t ng cộng ng T nh n, ch ến n , ch ngh n c ến th c, thá ộ,

Tác giả:

g n ộc ng, T ng t át nh t t t nh n T

2 n tạ ng cán ộ n tế, T ng ạ h c Y c ế, ạ h c ế h Y tế Công Cộng, T ng ạ h c Y c ế, ạ h c ế

h nh 2 g c

(3)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected]

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: [email protected]

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected], [email protected]

4. Boä Y teá

Email: [email protected], [email protected]

th c h nh C T c cộng ng n c n hạn chế, tạ t nh n T n ch ng h n

n ng, n c , n tộc ít ng nh ống

5

, ch ngh n c n ch n t phát t nh ng c n c t n, ch ng tô th c h n t ến th c, thá ộ, th c h nh ph ng chống nh th c c c n 5 t tạ h n , t nh n T n 20 , các c t ánh g á ến th c, thá ộ, th c h nh ph ng chống nh th c c c n 5 t tạ h n , t nh n T n 20 2 ô t ột ố ế tố n n ến ến th c, thá ộ, th c h nh ph ng chống nh th c ố t ng ngh n c

2. Phương pháp

2.1. Thiết kế nghiên cứu

gh n c nh ng th th ết ế ô t c t ng ng

2.2. Đối tượng nghiên cứu

c c n 5 t ng nh ống tạ h n , t nh n T

T ch n ch n ng th g ngh n c C h n ng h t các c h ngh n c

2.3. Thời gian nghiên cứu

Th g n ngh n c t tháng /20 ến tháng /2

2.4. Cỡ mẫu và kỹ thuật chọn mẫu

C Công th c tính c c tính t ch ngh n c ô t c t ng ng

6

T ng n C

/2

á t th c t ng ng g á t c ch n ộ t n c 5 th 0,05, n n

/2

, 6 p T ố t ng ngh n c T C c ng ch c ến th c, thá ộ, th c h nh ng C T Ch n p 0,2 t ạt th c h nh C T c ố t ng ngh n c ph ng ng ng th ngh n c c g n Th hánh nh

.

c chính ác ng ốn ố ch n Ch p nh n 0,05 T công th c t n t c c tố th 0 Ch ng tô th ết ế th t ch n 2 g ạn, n n h ố th ết ế 2, c 0 2 606 C th c tế ch ngh n c 660

th t ch n 2 g ạn ạn Ch n t th ph ng pháp ch n ch

6

Các c h n c ch th nh h c , , T ng h c th ph ng pháp ch n ng nh n n, ốc th ng nh n ch n ột , ố ch n c , t ng th ộc h c , th ộc h c th ộc h c

c ch n th t n , , ạn 2 Ch n ố t ng t th ph ng pháp ch n ng nh n

n c p h ng Tạ

ch n c g ạn , hộ

h c , p nh ách hộ g nh c

c c n 5 t , t n c

ếp th th t C, nh ách c ánh

ố th t n t c t 000 ến ng c ố

c ng g n th t n ,

, C , nh ách

n ng h ng c 2 ng

ph n n g ch n 220 ố ng

(4)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

nh n hông p ạ n nh t T ố ng nh n c ch n, gh p ố th t t ng ng c ố ch n 220

t

2.6. Phương pháp thu thập thông tin và cách tính điểm

h ng n t c t ếp tạ nh c c n 5 t th ộ c h ạn n ến th c, thá

ộ, th c h nh C T c

ộ c h ph ng n c th ết ế t n c t ngh n c , các nộ ng g t nh t ạng nh tế hộ c hộ g nh, ến th c C T thá ộ ố C T th c h nh C T

ến th c, th c h nh C T c T C th t ng nộ ng c c ph ng n c ánh g á ng cách ch các c t ạt

hông ạt 0 ánh g á thá ộ C T c T C th th ng t các c ộ t t hông ng 0 , hông ng , hông 2 , ng , t ng h n ạ ch ng ến th c, thá ộ, th c h nh C T c ánh g á

c t t n 50 t ng ố

.

2.7. Phương pháp phân tích số liệu

T n ộ ố c nh p ng c h n tích ố ng ph n S SS 20 S ng thống ô t Th h n t n t, t c các ến nh tính t ng ngh n c Thống ph n tích S ng t t 2, ô h nh h g t c ến nh các ế tố n n ến ến th c, thá ộ, th c h nh C T c ố t ng ngh n c Các ến ố c n n ph n tích n ến p 0,05 c

ô h nh h ến g t c nh

các ế tố n n ến ến th c, thá ộ, th c h nh C T c c ngh thống

c áp ng 0,05 2.8. Đạo đức trong nghiên cứu

gh n c c ộ ng ạ c T ng ạ h c Y c ế thông , ố 20 /2 ng 2 /5/20 c nh ạ T ng t Y tế h n , t nh n T ng ch th c h n

3. Kết quả

3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu Số 0 t 0 t ch ế t n

t 55,6 , ố t ng ngh n c n tộc nh n tộc ít ng ch ế t t ng ng nh T nh ộ h c n t ng h c c ch ế t c nh t

gh ngh p ch ế c T C ngh nông T C h n c 2 c n ch ế t c nh t ,5

3.2. Kiến thức, thái độ, thực hành của bà mẹ có con dưới 5 tuổi về PCBTĐ

Bảng 3.1. Phân bố kiến thức của bà mẹ về PCBTĐ

Biến số Tần số Tỷ lệ%

t ng ngh

T

C 660 00

Ch 0 0

T n hác c T

T á ạ 22 ,

h ng ạ 2 ,0

6 0,

2,

hác ng ,2

hác 5 0,

hông ết /

hông t 206 ,2

(5)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected]

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: [email protected]

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected], [email protected]

4. Boä Y teá

Email: [email protected], [email protected]

Biến số Tần số Tỷ lệ%

T c T nh t

T 6 0 2,

g n 20 ,0

g g 0 0

hông ết/

hông t 0 ,5

g n nh n g

T

T n c

n 0 6,2

Th n nh,

t nh

3

0,5

h t ng ng nh

6 ,5

hác 6 0,

hông ết/

hông t 25 ,

ng t n

T

T n hông hí hít th ph ch t ch t

nh nh n h t h

,

t ếp c g án t ếp

t ng, ng c c ng

th

62 5 ,

T n t

ng c n 2,

t n

ng t h 5,2

t n

ng á 0,6

hác ,

hông ết/

hông t 0 5,

Biến số Tần số Tỷ lệ%

h n c t h

T

Sốt 2 5 ,

ôn 6,2

ph ng

n c 56 5,5

T ch 2 ,

hác

3

0,5

hông ết/

hông t 2 ,2

ến ch ng c

T T

ến ch ng

th n nh ,

ph 25 ,

nh 65,

hác ng ,

hác ,

hông c ến

ch ng g 2 ,2

hông ết/

hông t 22,

h t

c T

t ến

há CSYT 6 6,

Ch t nh

cách 20 0,5

Ch t h c

nh th ng

3

0,5

hông ết/

hông t ,

ết ph ng

T ng t ch ng

C 60,

hông 52 ,

hông ết/

hông t 2 2,0

(6)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

Biến số Tần số Tỷ lệ%

T t

c n ph ng

T

2 tháng t 26 0,

2 tháng t 5 ,

hông ết/

hông t 0 5 ,5

ết n t

ph ng T

T ạ Y tế 5 ,

T ng t Y tế

h n 0 6,

CSYT t nh n

h n 20 ,0

CSYT t nh 26 0,6

hông ết/

hông t 2 5,0

ng t n ch th t t c t ng ngh T T n 0 ết t c T nh t, ch ế 2, ết ng n nh n g T ch ế t 6 ,5 , ết ng t n T t ếp c g án t ếp, hô h p ch ế t n t 5 , , ết h n c t h T n ph ng n c, ốt ch ế t n t 5,5 5 , ết ến ch ng

ộ nh ch ế t c nh t 65, T n 60 ết ph ng T ng t ch ng

ánh g á ến th c c C T T ạt, hông ạt ến th c n t 55,2

,

Bảng 3.2. Phân bố thái độ của bà mẹ về PCBTĐ

Biến số

Số lượng đồng ý/

rất đồng ý Tỷ lệ%

c ộ t n c

T 0 62,

c ộ ng h c

T t 26,

Biến số

Số lượng đồng ý/

rất đồng ý Tỷ lệ%

t há h ốt, t n c th t h n nh ph ng n c

50 5 ,0

T t h t

c T

333

50,5

Chế ộ ch c, n ô ng c t ch t h T

52,6 Cách t c T

ph ng nh ch cộng ng

52, h ng T ng hạn

chế t ếp c ng T 52,0

S c n th ết th ng n t ng ph ng ph ng T

6 52,

S ng ng nh h ạt ng ch t ph ng T

52,0 g n nh c th

t ph ng T 6 ,

S c n th ết ph ng

ến ch ng c T 22 ,

T ch ng ph ng T

t 0 56,

ết ng t n ch th các c thá ộ tốt ố c ộ t n nh th , t há h ốt, th ng n t ng ph ng, g g n nh ch t , t ch ng C T ch t T nh n, t n các c thá ộ ch tốt ố c ộ ng h c T

ánh g á thá ộ c C T T

ạt, hông ạt thá ộ n t 5 ,6 6,

(7)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected]

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: [email protected]

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected], [email protected]

4. Boä Y teá

Email: [email protected], [email protected]

Bảng 3.3. Phân bố thực hành của bà mẹ về PCBTĐ

Biến số Tần số Tỷ lệ

%

C n t ng c T C 52 2 ,0

hông 50 ,0

Th c h nh t í h t c T

hông g t t h 2 ,

T ch t ch t tạ nh ,6

t ến th ng ch t 0 0

t ến các CSYT há , t ,

S ng th ốc h t c T

S ng th ốc th ch n c ác 25 2,2

S ng nh th n ô ng 6 5,

ống n c á th n g n 5 ,

S ng ết h p các ạ th ốc t n 0,

Ch / hông th c h n 0 0

Th c h nh ch c, n ô ng t T tạ nh

ng các th c ph t nh cá, h n ,2 Ch t n ch t nh ng, th c n

t , ng 5 ,2

Ch t ống nh n c 2 ,

Ch t n th thích c t 6 ,

Ch t n ống nh th ng 50 2,

T n th h ng n c ác ch c t

T tạ nh

T n th ng h ng n c ác 5 ,

T n th ột ph n h ng n c ác 5 ,

hông t n th h ng n c ác 2 ,

Th c h nh ph ng T ch cộng ng

Cách t nh hông ch t ếp c

t hác 0 0,

hông t ến nh t / g á 6 50

nh nh c , ch c t 5 ,

hông th c h n

3

2,0

Th c h nh ph ng T ng ng các ng nh h ạt

ng ch t

Th ng n 5 5 ,2

Th nh th ng 22,

t h 2 ,0

hông th c h n 2 6,

(8)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

Biến số Tần số Tỷ lệ

%

Th c h nh t ng

ph ng ph ng nh

Th ng n 0 6,

Th nh th ng 2 0 ,

t h 6 ,6

hông th c h n 5 0,

Th c h nh nh c th t ph ng T

Th ng n 2,

Th nh th ng 2 ,2

t h 56 ,5

hông th c h n 0 0

T ch ng ph ng T ch t

T 5 20,5

Ch t 525 ,5

ng t n ch th c th c h nh tốt C T h t c T , t ến CSYT t n th ng h ng n c ác , cách t nh t T nh n, t há c c th c h nh C T ch tốt t ng c ch t ống n c, ch , ch t

ống nh n c h t th tạ nh

OR 95%CI p

Yếu tố liên quan đến kiến thức PCBTĐ của bà mẹ

h c , , 2 2, 0,05

5, 20 , , 0 0,05

T nh ộ h c n T T

T T ,022 2,05 , 5 0,05

gh ngh p ông n

gh hác 2, 00 , 0 , 0,05

Số ng n thông t n ng n

ng n , 6 ,262 5, 26 0,05

Yếu tố liên quan đến thái độ PCBTĐ của bà mẹ

h c , 0, 2,5 0, 0

2, ,2 , 0,05

ánh g á th c h nh c C T c T ạt, hông ạt th c h nh n t 6

3.3. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành của bà mẹ có con dưới 5 tuổi về PCBTĐ

Bảng 3.4. Mô hình hồi quy logistic đa biến kiểm định các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái

độ, thực hành về PCBTĐ của bà mẹ

(9)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected]

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: [email protected]

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected], [email protected]

4. Boä Y teá

Email: [email protected], [email protected]

n tộc n tộc ít ng

nh ,52 , ,25 0,05

gh ngh p ông n

gh hác , 0, , 6 0,06

Số ng n thông t n

,6 ,56 ,0 0,05

ến th c hông ạt

ạt 22, 2 ,06 6, 2 0,05

Yếu tố liên quan đến thực hành PCBTĐ của bà mẹ

h c 2, ,05 , 55 0,05

,066 0,62 , 05 0,

n tộc n tộc ít ng

nh 6,56 ,22 , 50 0,05

gh ngh p ông n

gh hác , 02 0, 6 , 2 0,

ến th c hông ạt

ạt , 0, 0 2,6 5 0, 6

Thá ộ hông ạt

ạt ,00 ,5 , 62 0,05

ng t n ch th c ố n n g h c ngh ngh p ến th c, thá ộ, th c h nh C T c p 0,05 Các h c c ác t ạt ến th c thá ộ C T c h n g p n t 5, 2 n 2, n h c Các h c c ác t ạt ến th c th c h nh C T c h n g p n t , n 2, n h c C ố n n g ố ng n thông t n nh n c ến th c, thá ộ C T c p 0,05 Các nh n c t ng n thông t n t n c ác t ạt ến th c thá ộ C T c h n g p n

t , 6 n ,6 n các nh n c ít h n ng n thông t n C ố

n n g ến th c C T thá ộ

C T c p 0,05 Các c ến th c ạt C T c ác t ạt thá ộ

C T c h n g p 22, 2 n hông ạt ến th c C T C ố n

n g n tộc th c h nh C T c p 0,05 Các n tộc nh c ác t ạt th c h nh C T c g p 6,56 n n tộc ít ng C ố n n g thá ộ C T th c h nh C T c p 0,05 Các c thá ộ ạt C T c ác t ạt th c h nh C T c h n g p ,00 n hông ạt thá ộ C T

4. Bàn luận

nh n c T ch ế t ạn ,

ng th n c t c nh t, t ếp th

(10)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

ng n thông t n c nh n n tế T n ch th nh t n t n t ng n, nh t

ng th n c ng nh c nh nh n n tế c g á t t ng các nh t n t n h n n , c công ngh thông t n th t ố nh t , n th ạ thông nh phát t n nh ng ch th thế c T c ến th c ng ng t n c T t ếp c g án t ếp c t c nh t 5 , S ngh n c c g n Th , 00 các ết ng c T c Y

0

, 6 T C t ng

ng c T c g

cộng tạ p n 20 5 , , ch ết ng c T S hác nh n c th ố t ng ngh n c c ch ng tô

n n n , c nh n tộc ít ng 5 ,2 n n ến th c C T c n hạn chế T c ến th c ng ến ch ng c T ộ nh c t c nh t 65, ph , ến ch ng th n nh , ến ch ng hác n , t t nh, hộ ch ng , S ngh n c c g n Th hánh nh , t T C ết ến ch ng ộ nh

, ph 2 n 6,2

hộ ch ng ,2 , hác 2 ết n c h n ngh n c c ch ng tô S ngh n c c h

2

, ến ch ng ộ nh 6 ,6 , ph , t ng t nh ngh n c c ch ng tô

T ạt ến th c C T 55,2 S ngh n c c g n Th hánh nh , t T C c ến th c tốt T , gh n c c , ết ch c 26,6 c ến th c ạt T , th ết ạt t ng ngh n c c ch ng tô c h n

S hác nh n , c th cách th th p thông t n, ánh g á, n ngh n c hác nh

T

ạt th c h nh C T 6 S ngh n c c g n Th hánh nh , t T C c th c h nh tốt T ,5 , ết ạt t ng ngh n c c ch ng tô c h n n c th th ết ế ngh n c c ch ng tô , T C c c n c ch t ng c T th th c h nh ch ế ph ng nh T ạt ến th c c h c , h

c c ác t ạt ến th c c g p n t , 5, 2 n h c S hác t n c ngh thống 5

h ng t n c Các c t h h n h c , c n nh tế hộ th p h n, t hộ ngh c , ố n tộc ít ng ng th g thông, t ng h c, t ạ tế ch th c , ch n n h t ếp c n các ng n thông t n T , ạt ến th c C T th p h n h c t nh ộ h c n c c ác t ạt ến th c c g p ,022 n c t nh ộ h c n th p h n S hác t n c ngh thống 5 h ng t n c S ngh n c c g n Th hánh nh , c n n g t nh ộ h c n ến th c c T C, t ng t nh ngh n c c ch ng tô T ạt th c h nh c các n tộc nh c ác t

ạt th c h nh C T c g p 6,56 n n tộc ít ng p 0,05 Th c tế các n tộc ít ng c n ch nh nh h ng c ph ng t c, t p án, nh h ạt ph ng nh tế g nh h hết c n h h n nh h ng ến ch c t ô h c ột ố c th ch ch p nh n c ch c, t t

T th h ng n ch n ôn Các

c n c thá ộ ạt C T c ác t c

Referensi

Dokumen terkait

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: “Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû