Thực trạng tai nạn lao động tại làng nghề tái chế nhôm Bình Yên tỉnh Nam Định

(1)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi  = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh ²^.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Thực trạng tai nạn lao động tại làng nghề tái chế nhôm Bình Yên tỉnh Nam Định

Đỗ Minh Sinh, Vũ Thị Thúy Mai

Tóm tắt: Tai nạn lao động là một vấn đề sức khỏe phổ biến ở khu vực tái chế kim loại. Mục tiêu của nghiên cứu này là mô tả thực trạng tai nạn lao động tại làng nghề tái chế nhôm Bình Yên tỉnh Nam Định Nghiên cứu theo phương pháp mô tả, thiết kế cắt ngang từ ngày 02 tháng 12 năm 2016, trên 350 người lao động được lựa chọn theo phương pháp ngẫu nhiên từ khoảng 1003 lao động đang làm việc. Phỏng vấn trực tiếp người lao động bằng phiếu điều tra tai nạn lao động được thiết kế theo quy định. Kết quả cho thấy tỷ lệ tai nạn lao động là 73,1% (trong đó tai nạn lao động nhẹ chiếm 69,4%). Người lao động tại công đoạn cô, đúc nhôm bị tai nạn nhiều hơn người lao động tại công đoạn cán nhôm và tạo hình. Vị trí tổn thương hay gặp ở tứ chi với các loại tổn thương như vết thương phần mềm, vết thương hở, bỏng và văn mòn. Nguyên nhân dẫn đến tai nạn lao động đa số đều do người lao động tiếp xúc với dụng cụ, nguyên liệu lao động, bị va hay đập bởi vật khác và do tiếp xúc với kim loại nóng chảy. Cần thực hiện các can thiệp cải thiện điều kiện lao động để đảm bảo an toàn và nâng cao sức khỏe cho người lao động.

Từ khóa: làng nghề, tái chế kim loại, tai nạn lao động.

Status of occupational accidents in aluminum scrap recycling of Binh Yen craft village, Nam Dinh province

Do Minh Sinh, Vu Thi Thuy Mai

Abstract: Accidents at work are known as a common health problem of metal scrap recycling domain.

This paper aims to describe the status of occupational accidents in aluminum scrap recycling of

Binh Yen village, Nam Dinh province. A descriptive cross-sectional study was conducted from

February to December 2016. The sample size consisted of 350 participants who were randomly

selected from 1,003 employees. The data was collected by using face-to-face interview method

with structured questionnaires. The results show that occupational accidents occurred among

73.1% of participants (non-serious accidents acounted for 69.4%). Participants who worked at

aluminum casting and condensing stages had a bigger number of accidents than those who worked

at aluminum rolling and shaping stages. Legs and arms were found as common locations with

such injuries as soft-tissue wounds, open wounds, burns, and corrosion. The majority of causes

for occupational accidents were employees’ contact of or being hit or touched by working tools,

materials, melting metal, and other things at work. It is necessary to provide interventions for

(2)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu

Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected]

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: [email protected]

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected], [email protected]

4. Boä Y teá

Email: [email protected], [email protected]

improvement of working conditions to ensure those employees’ safety and health promotion.

Key words: handicraft villages, metal recycling, occupational accidents.

Tác giả:

Khoa Y tế công cộng - Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định

1. Đặt vấn đề

Tái chế phế liệu nói chung và tái chế kim loại nói riêng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của mỗi quốc gia. Tái chế kim loại (TCKL) giúp giảm thiểu sử dụng tài nguyên, giảm tỷ lệ phát sinh rác thải, tạo việc làm, góp phần bảo vệ môi trường [7]. Mặc dù có tầm quan trọng như vậy tuy nhiên thực tế hiện nay điều kiện lao động tại các khu vực tái chế kim loại đang tồn tại nhiều yếu tố có hại và yếu tố nguy hiểm gây ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe người lao động (NLĐ). Một trong những vấn đề sức khỏe đang được quan tâm hiện nay ở các khu vực tái chế kim loại chính là tai nạn lao động (TNLĐ).

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường thì tỷ lệ tai nạn lao động của nhóm làng nghề tái chế trong đó có nhóm làng nghề tái chế kim loại chiếm khoảng 33,4% trong tổng số tai nạn lao động của tất cả các nhóm làng nghề. Điều tra tại làng nghề tái chế kim loại Vân Chàng và Xuân Tiến tỉnh Nam Định cho thấy tỷ lệ tai nạn lao động lần lượt là 14,4% [5] và 29,9% [11], thậm chí ở làng Văn Môn tỉnh Bắc Ninh con số này còn lên tới 74,8% [8].

Làng nghề tái chế nhôm Bình Yên thuộc xã Nam Thanh tỉnh Nam Định. Đây là làng nghề tái chế kim loại duy nhất của tỉnh Nam Định

lao động tái chế nhôm thường xuyên phải phơi nhiễm với các yếu tố nguy hiểm có thể dẫn đến tai nạn như: kim loại nóng chảy (công đoạn cô, đúc nhôm), nguyên liệu sắc nhọn, các loại máy và thiết bị không an toàn như các bộ phận truyền động không được che chắn hoặc không được bảo dưỡng định kỳ (công đoạn cán nhôm và tạo hình). Trong khi đó đa số người lao động tái chế kim loại có trình độ học vấn chưa cao, thiếu hiểu biết các qui định an toàn - vệ sinh lao động. Nghiên cứu được tiến hành nhằm mục tiêu mô tả tình trạng tai nạn lao động của người lao động tại làng nghề tái chế nhôm Bình Yên.

Kết quả của nghiên cứu này có thể giúp ích cho việc xây dựng các giải pháp can thiệp bảo vệ sức khỏe cho người lao động phù hợp với thực tiễn và khả thi.

2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 2.1. Đối tượng và thời gian nghiên cứu Thời gian nghiên cứu: từ tháng 02-12/2016 Đối tượng nghiên cứu:

- Tiêu chuẩn lựa chọn: Là người lao động tham

gia sản xuất tái chế nhôm tại làng nghề. Có độ

tuổi từ 18 - 60, đồng ý tham gia nghiên cứu, có

khả năng giao tiếp bình thường, thời gian lao

động tại làng nghề tối thiểu 01 năm

(3)

3. Keát quaû

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

- Tiêu chuẩn loại trừ: Người lao động không đồng ý tham gia nghiên cứu, nghỉ việc trong thời gian nghiên cứu.

2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu

Sử dụng thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang định lượng để mô tả thực trạng tai nạn lao động của người lao động tái chế nhôm tại làng Bình Yên. Với các nội dung nghiên cứu chính bao gồm: tần suất mắc tai nạn lao động, nguyên nhân và tính chất tổn thương, vị trí tổn thương.

2.2.2. Mẫu và phương pháp chọn mẫu

Áp dụng công thức cho nghiên cứu mô tả cắt ngang, cụ thể như sau

2.2.3. Công cụ và phương pháp thu thập thông tin

Phiếu điều tra tai nạn lao động được xây dựng dựa trên Thông tư số 12/2012/TTLT- BLĐTBXH-BYT ngày 21/5/2015 của liên bộ Bộ Lao động thương binh và Xã hội và Bộ Y tế Hướng dẫn việc khai báo, điều tra, thống kê, báo cáo tai nạn lao động [1]. Thu thập thông tin bằng phương pháp phỏng vấn trên từng người lao động đã được lựa chọn.

2.2.4. Quản lý, xử lý và phân tích số liệu

Số liệu sau khi được thu thập được làm sạch và nhập bằng phần mềm EpiData 3.1. Quá trình nhập liệu được nhập 2 lần riêng biệt bằng 2 người khác nhau, sau đó so sánh giữa 2 bản số liệu để tìm ra những sai sót và sửa chữa. Các số liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS trước khi đưa vào phân tích. Sử dụng tần số, tỷ lệ phần trăm và bảng, biểu để tóm tắt biến số về đặc điểm nhân khẩu học cũng như tình trạng tai nạn lao động. Sử dụng test χ2 để so sánh sự khác biệt về tỷ lệ tai nạn lao động giữa các nhóm người lao động về thời gian làm việc trong ngày, tuổi nghề, công đoạn sản xuất, nguyên nhân và tính chất tổn thương. Sự khác biệt được chấp nhận với p < 0,05.

Quá trình nghiên cứu đảm bảo tuân thủ các quy tắc đạo đức trong nghiên cứu y sinh học: tự nguyện, an toàn và bình đẳng.

) 2 2 / 1 2(

) . (

) 1 (

p p Z p

n

^α

ε

=

⁻

−

Trong đó:

n là số lượng người lao động

Z

_α/2

là giá trị Z thu được từ bảng Z tương ứng với giá trị α; trong nghiên cứu này lấy α = 0,05 với Z = 1,96.

p: ước lượng tỷ lệ tai nạn lao động của người lao động, theo nghiên cứu trước chọn p = 0,3 [3].

Ấn định chọn ε= 0,16

Thay vào công thức trên tính được n = 350 người.

Phương pháp chọn mẫu (chọn mẫu ngẫu nhiên đơn): Bước 1: lập danh sách toàn bộ NLĐ sản xuất tái chế nhôm đang làm việc tại làng Bình Yên vào phần mềm SPSS (1003 người). Bước 2: sử dụng phần mềm SPSS 16.0 lựa chọn ngẫu nhiên 350 người từ tổng số NLĐ bằng lệnh:

Select Cases/Random sample of cases.

(4)

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

3. Kết quả nghiên cứu

Bảng 3.1. Một số đặc điểm người lao động tái chế nhôm tại Bình Yên

Biến số Đặc tính Số lượng (n) Tỷ lệ (%)

Trình độ học vấn

Tốt nghiệp tiểu học 26 7,4

Tốt nghiệp THCS 283 80,9

Tốt nghiệp THPT 41 17,7

Giới tính Nam 153 43,7

Nữ 197 56,3

Nơi học nghề Chủ sơ sở hướng dẫn 167 47,7

Tự học 232 66,3

Tập huấn về an toàn vệ sinh lao động

Có 44 12,6

Không 306 87,4

Nhóm tuổi nghề

≤ 5 năm 104 29,7

6 -10 năm 147 42,0

≥ 11 năm 99 28,3

Nhóm tuổi đời

≤ 30 tuổi 52 14,9

31-40 tuổi 111 31,7

41-60 tuổi 187 53,4

Tổng số có 350 người lao động tham gia nghiên cứu, trong đó nữ giới chiếm 56,3%. 87,4% NLĐ chưa được tập huấn về an toàn vệ sinh lao động trước khi làm việc.

Tỷ lệ tai nạn lao động giữa nhóm người lao động làm việc 1-8 tiếng/ngày ngang bằng với tỷ lệ này Thời gian làm

việc trong ngày

Tình trạng tai nạn lao động Tổng số bị TNLĐ

Giá trị p

Không bị Nhẹ Nặng

n % n % n % n %

≤ 8 tiếng/ngày 37 26,8 97 70,3 4 2,9 101 73,2 > 0,05

> 8 tiếng/ngày 57 26,9 146 68,9 9 4,2 155 73,1 > 0,05

Tổng số 94 26,9 243 69,4 13 3,7 256 73,1

Bảng 3.2. Phân loại tai nạn lao theo thời gian làm việc trong ngày

(5)

3. Keát quaû

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Nhóm tuổi nghề

Tình trạng tai nạn lao động Tổng số bị TNLĐ

Giá trị p

Không bị Nhẹ Nặng

n % n % n % n %

≤ 5 năm 27 26,0 75 72,1 2 1,9 77 74,0

> 0,05

6 - 10 năm 44 29,9 97 66,0 6 4,1 103 70,1

≥ 11 năm 23 23,2 71 71,7 5 5,1 76 76,8

Tổng số 94 26,9 243 69,4 13 3,7 256 73,1

Biểu đồ 3.1. Phân loại tình trạng tai nạn lao động theo công đoạn (n=350) Bảng 3.3. Phân loại tình trạng tai nạn lao theo tuổi nghề

Tỷ lệ tai nạn lao động nặng cao nhất ở nhóm NLĐ có tuổi nghề ≥ 11 năm và thấp nhất ở nhóm NLĐ có tuổi nghề ≤ 5 năm. Tỷ lệ tai nạn lao động ở mức độ nhẹ cao nhất ở nhóm NLĐ có tuổi nghề ≤ 5 năm thấp nhất ở nhóm NLĐ có tuổi nghề 6-10 năm.

Tỷ lệ tai nạn lao động gặp nhiều nhất ở công đoạn cô nhôm và thấp nhất ở công đoạn tạo hình, tuy

nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.

(6)

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

Bảng 3.4. Phân bố tính chất tổn thương theo công đoạn (n=350)

Bảng 3.5. Phân bố nguyên nhân gây tai nạn theo công đoạn sản xuất Tính chất tổn thương

Cô nhôm (n=67)

Đúc nhôm (n=43)

Cán nhôm (n=47)

Tạo hình

(n=193) Giá trị p

n % n % n % n %

Tổn thương nông ở cổ tay và bàn tay 5 7,5 3 7,0 28 59,6 88 45,6 < 0,05 Vết thương hở ở cổ tay và bàn tay 14 20,9 8 18,6 33 70,2 119 61,7 < 0,05 Bỏng và ăn mòn ở cổ tay và bàn tay 35 52,2 22 51,2 0 0,0 4 2,1 < 0,05 Tổn thương nông ở cổ chân và bàn chân 0 0,0 2 4,7 20 42,6 54 28,0 < 0,05 Vết thương hở ở cổ chân và bàn chân 6 9,0 5 11,6 22 46,8 63 32,6 < 0,05 Bỏng và ăn mòn ở cổ chân và bàn chân 54 80,6 30 69,8 0 0,0 6 3,1 < 0,05 Bỏng và ăn mòn ở háng và chi dưới 34 50,8 23 53,5 0 0,0 0 0,0 < 0,05

Khác 6 9,0 7 9,3 2 4,3 9 4,7 > 0,05

Nguyên nhân

Cô nhôm (n=67)

Đúc nhôm (n=43)

Cán nhôm (n=47)

Tạo hình

(n=193) Giá trị p

n % n % n % n %

Ngã trên cùng một mặt phẳng 0 0,0 0 0,0 3 6,4 12 6,2 < 0,05 Va hay bị đập bởi vật khác 11 16,4 4 9,3 31 66,0 100 51,8 < 0,05 Tiếp xúc với dụng cụ 10 14,9 8 18,6 32 68,1 118 61,1 < 0,05 Tính chất tổn thương do TNLĐ ở các công đoạn

rất khác nhau. Trong khi đa số NLĐ tại công đoạn cán nhôm và Tạo hình gặp các tổn thương nông ở ở cổ và bàn tay, bàn chân thì người lao

động tại công đoạn cô, đúc nhôm lại gặp nhiều

tình trạng bỏng. Sự khác biệt về tính chất tổn

thương do TNLĐ ở NLĐ giữa các công đoạn sản

xuất khác nhau có ý nghĩa thống kê với p < 0,05.

(7)

3. Keát quaû

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Nguyên nhân

Cô nhôm (n=67)

Đúc nhôm (n=43)

Cán nhôm (n=47)

Tạo hình

(n=193) Giá trị p

n % n % n % n %

Phơi nhiễm với khói, cháy và lửa rõ đặc

điểm 30 59,7 32 53,5 0 0,0 4 2,1 < 0,05

Tiếp xúc với kim loại nóng 54 80,6 35 81,4 0 0,0 1 0,5 < 0,05

Khác 3 4,5 3 7,0 2 4,3 9 4,7 > 0,05

NLĐ tại công đoạn cán nhôm và tạo hình hay bị TNLĐ do tiếp xúc đồ vật dụng cụ. Trong khi đó NLĐ ở công đoạn cô, đúc nhôm lại thường bị TNLĐ do phơi nhiễm với nhiệt độ cao. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05

4. Bàn luận

Một thực trạng đã tồn tại từ rất lâu về công tác điều tra tai nạn lao động ở nước ta đó là các con số báo cáo, thống kê luôn thấp hơn rất nhiều so với thực tế. Hay nói cách khác các con số được báo cáo chỉ là phần “nổi của tảng băng trôi” về thực trạng tai nạn lao động. Nguyên nhân dẫn đến thực này là do: (i) nhiều chủ sử dụng lao động vì sợ trách nhiệm nên không dám khai báo;

(ii) chỉ có các vụ tai nạn lao động nghiêm trọng mới được tiến hành điều tra ngay, ngoài ra công tác điều tra chỉ được tiến hành định kỳ từ 6-12 tháng/lần do vậy không thu thập được đầy đủ số liệu; (iii) việc khai báo và điều tra thường bỏ qua các TNLĐ nhẹ như vết thương phầm mềm, xây xước da… [2], [4]. Kết quả nghiên cứu tại làng Bình Yên cũng không nằm ngoài thực trạng trên. Theo báo cáo của chính quyền địa phương số ca tai nạn lao động của NLĐ làng Bình Yên được ghi nhận trong năm là 27 ca/1000 lao động.

Tuy nhiên kết quả phỏng vấn trực tiếp NLĐ tái chế nhôm cho thấy tỷ lệ TNLĐ trong năm qua lên tới 73,1%. Trong đó tỷ lệ NLĐ bị tai nạn lao động nhẹ chiếm 69,4%; con số này ở nhóm bị tai nạn lao động nặng là 3,7%.

Kết quả điều tra về thực trạng tai nạn lao động tại Bình Yên cần phải diễn giải và đặt trong bối cảnh của các nghiên cứu trước. Một nghiên cứu gần đây tại làng Văn Môn tỉnh Bắc Ninh cho kết quả tỷ lệ tai nạn lao động của NLĐ tái chế kim loại lên tới 74,8% [8]. Điều tra tai nạn lao động tại làng Đồng Sâm tỉnh Thái Bình cho thấy tỷ lệ tai nạn lao động là 27,8% [9]. Báo cáo nghiên cứu tại làng Vân Chàng [5] và làng Xuân Tiến tỉnh Nam Định [11] cho kết quả tỷ lệ tai nạn lao động lần lượt là 14,4% và 19,9%. Như vậy kết quả nghiên cứu tại làng Bình Yên đặt trong mối tương quan với kết quả của các nghiên cứu vừa liệt kê nhất quán với quan điểm cho rằng tình trạng tai nạn lao động rất phổ biến tại các làng TCKL và cao hơn nhiều so với tỷ lệ tai nạn lao động trong nông nghiệp, dệt nhuộm và chế biến hải sản (< 12%) [5], [9].

Mặc dù TNLĐ là khá phổ biến ở các làng nghề

TCKL, nhưng có sự khác biệt về tỷ lệ mắc giữa

các nghiên cứu. Ngoài 03 nguyên nhân đã được

đề cập ở trên, sự khác biệt về tỷ lệ TNLĐ giữa

(8)

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

các nghiên cứu còn có thể được lý giải bởi một số yếu tố khác. (i) Theo Thông tư số 12/2012/

TTLT-BLĐTBXH-BYT “Tai nạn lao động là tai nạn gây tổn thương cho bất kỳ bộ phận, chức năng nào của cơ thể người lao động hoặc gây tử vong”. Theo định nghĩa này thì tất cả các loại tổn thương nhẹ nghỉ ngơi tại chỗ (vết thương phần mềm) hay tổn thương nhẹ (xây, xước da…) nhưng cần có chăm sóc y tế đều được coi là TNLĐ và cần phải được ghi chép đầy đủ.

Tuy nhiên có thể do cách hiểu chưa đầy đủ về khái niệm này nên một số nghiên cứu chỉ báo cáo những loại TNLĐ nặng hoặc điều tra viên chỉ ghi chép các loại TNLĐ nặng (khả năng của điều tra viên, phương pháp và nội dung tập huấn thu thập số liệu). (ii) Khoảng thời gian ghi nhận tỷ lệ mắc TNLĐ cũng có ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu. Trong khi các ca TNLĐ tại làng Bình Yên, làng Xuân Tiến tỉnh Nam Định và Đồng Sâm tỉnh Thái Bình [9] được ghi nhận trong vòng 01 năm tính đến ngày phỏng vấn thì một số nghiên cứu khác chỉ ghi nhận các ca TNLĐ trong vòng 02 tuần hoặc 01 tháng trước ngày tổ chức điều tra. Ngoài các yếu tố đã được liệt kê thì thời điểm phỏng vấn, kỹ năng phỏng vấn, sai số chọn cũng là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả điều tra về tình trạng TNLĐ của NLĐ TCKL giữa các nghiên cứu.

Trong nghiên cứu này, tỷ lệ TNLĐ có sự khác biệt giữa các công đoạn sản xuất. Cụ thể tỷ lệ TNLĐ ở công đoạn cô nhôm là cao nhất (86,6%), tiếp đến là đúc nhôm (83,7%), cán nhôm (76,6%), và cuối cùng là ở công đoạn Tạo hình (73,1%). Phát hiện này mặc dù không nhất quán với kết quả nghiên cứu trên NLĐ tại Xuân Tiến tỉnh Nam Định [10]

(sự khác biệt về tỷ lệ TNLĐ chỉ tìm thấy giữa các

điều tra tại làng Bình Yên lại khá tương đồng với báo cáo nghiên cứu tại làng Văn Môn tỉnh Bắc Ninh [8]. Tỷ lệ mắc TNLĐ ở công đoạn cô nhôm cao hơn các công đoạn khác là do người lao động ở công đoạn này phải làm việc với nguyên liệu đầu vào phức tạp có nhiều góc, cạnh sắc nhọn (nhôm phế liệu, vỏ lon kim loại, thậm chí là kíp nổ…). Bên cạnh đó người lao động thường xuyên phải tiếp xúc với các thỏi phôi có nhiệt độ khoảng 5000C lúc mới ra lò. Do đó nguy cơ bị TNLĐ ở công đoạn này là thường xuyên hiện hữu ở bất cứ thời điểm nào, trên bất kỳ người lao động nào.

Phân loại vết thương theo ICD -10 cho thấy người lao động tại làng Bình Yên hay gặp các vết thương hở ở tứ chi (77,1%), tổn thương nông ở tứ chi (57,1%), bỏng và ăn mòn ở tứ chi (59,4%). Kết quả này cũng tương đồng với điều tra tại làng Xuân Tiến tỉnh Nam Định, làng Văn Môn tỉnh Bắc Ninh. Người lao động thường bị tổn thương ở tứ chi là do đây là các bộ phận của cơ thể tiếp xúc trực tiếp với các nguyên, nhiên liệu sản xuất, các loại máy thiết bị, dụng cụ lao động. Tuy nhiên đa số lại chưa được tập huấn về an toàn vệ sinh lao động, chưa đảm bảo đầy đủ các nguyên tắc về an toàn trong sản xuất, tỷ lệ có sử dụng PTBCVN trong sản xuất còn thấp [6].

Kết quả nghiên cứu cho thấy vị trí tổn thương

hay gặp là ở tứ chi tuy nhiên có sự khác biệt

về các loại vết thương thường gặp giữa các

công đoạn sản xuất. Người lao động cô, đúc

nhôm thường hay bị bỏng, còn NLĐ tại công

đoạn cán nhôm và tạo hình lại hay gặp các tổn

thương nông hoặc vết thương hở. Phát hiện này

tại Bình Yên cũng nhất quán với kết quả của

nhiều nghiên cứu trước đây tại các làng nghề tái

chế kim loại khác [8]. Sự khác biệt về đặc điểm

(9)

3. Keát quaû

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

của các công đoạn sản xuất có thể lý giải cho hiện tượng trên. Tại công đoạn cô, đúc nhôm người lao động thường xuyên phải tiếp xúc với các nguồn nhiệt cao (từ lò luyện, thỏi phôi, …), trong khi đó tại công đoạn cán nhôm và tạo hình người lao động lại thường xuyên tiếp xúc với các thỏi nhôm, dát nhôm, máy cán, máy ép…

Nhiều nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng nguyên nhân dẫn đến TNLĐ chủ yếu là do các lực cơ giới tác động vào, do ngã, do tiếp xúc với nhiệt độ cao, hoặc do dụng cụ lao động, máy và thiết bị [5]. Kết quả điều tra tại làng Bình Yên cũng đồng nhất với các nhận định trên. Theo đó tỷ lệ NLĐ bị tổn thương do tiếp xúc với dụng cụ, do va hay bị đập bởi vật khác, do tiếp xúc với kim loại nóng chảy, lần lượt là: 48%; 41,2%, 25,2%. Tuy nhiên một câu hỏi được đặt ra đó là “Nguyên nhân sâu xa dẫn đến TNLĐ là gì?”. Có 02 nhóm nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. (i) Do người sử dụng lao động chưa nhận thức được tầm quan trọng để đầu tư cải thiện ĐKLĐ: Nhiều máy, thiết bị không đảm bảo an toàn nhưng chưa được bảo dưỡng, sửa chữa, thay thế kịp thời. Không huấn luyện AT-VSLĐ cho NLĐ, không xây dựng quy trình, nội qui an toàn lao động. Thiếu kiểm tra, nhắc nhở NLĐ tuân thủ các quy định về AT- VSLĐ. Không trang bị đầy đủ các phương tiện bảo vệ cá nhân cho NLĐ, … (ii) Người lao động chuyển từ khu vực nông nghiệp sang công nghiệp với trình độ văn hóa chưa cao, chưa có tác phong công nghiệp, chưa có nhận thức đầy đủ về việc đảm bảo các nguyên tắc của AT-VSLĐ, trình độ tay nghề, kỹ năng thao tác còn hạn chế [4].

Tóm lại tai nạn lao động là một vấn đề sức khỏe phổ biến ở NLĐ tái chế kim loại và việc đánh giá những hậu quả về mặt sức khỏe cũng như chi phí

để khắc phục là không dễ tính toán. Tai nạn lao động có thể gây ra nhiều gánh nặng cho người sử dụng lao động như: tổn thất năng suất lao động, chi phí bồi thường, chi phí sửa chữa, chi phí y tế, chi phí giám sát bổ sung, sự bất bình từ NLĐ.

Đối với NLĐ, tai nạn lao động có thể làm họ chịu các đau đớn về sức khỏe thể chất (thậm chí bị khuyết tật vĩnh viễn); mất thu nhập; chi phí y tế;

khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động bình thường như trước khi tai nạn; gây lo lắng cho gia đình và bạn bè; bản thân có cảm giác phiền muộn, buồn rầu, bị cô lập; họ có thể bị mất việc làm và khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm mới.

5. Kết luận

Tỷ lệ tai nạn lao động trong năm của người lao động tái chế nhôm làng Bình Yên là 73,1%, trong đó đa số đều là tai nạn lao động nhẹ (69,4%). Đa số người lao động tại công đoạn cán nhôm và tạo hình bị tổn thương nông và hở ở cổ tay và bàn tay (từ 45,6%-70,2%) nguyên nhân là do bị ngã hoặc tiếp xúc với dụng cụ (51,8%-68,1%). Người lao động tại công đoạn cô và đúc nhôm đa số bị bỏng và ăn mòn ở tứ chi (từ 53,5%-80,6%) nguyên nhân gây ra là do phơi nhiễm với nguồn nhiệt cao và kim loại nóng chảy (từ 53,5%-81,4%).