NHOTNG VAN OE KINH IE THE GI6I M6I
Kinh te Nhat Ban vai cuoc khung hoang tai chinh toan cau hien nay
TS. TRAN QUANG MINH*
TRAN MINH N G U Y E T "
Cude khung hodng tdi chinh todn cdu khai ngudn tit nu&c My ke tit cudi ndm 2007 den nay da tdc dong nghiem trqng den nen kinh te cita hdu het cdc nu&c tren the gi&i, dqc biet Id cdc nen kinh te da phdt trien nhu My, Nhdt Bdn, vd EU. Mac dii khdng phdi Id tdm chdn cua khung hodng, song Nhdt Bdn lgi Id qudc gia ganh chiu nhiing hdu qud ndng ne nhdt cua cude khung hodng ndy. Den nay, bdng nhiing nd luc rdt l&n cua Chinh phil cdng nhu cdc doanh nghiep, nen kinh te Nhdt Bdn da c& nhiing tin hieu khd quan cho thdy nd dd bdt ddu di vdo quy dgo cua su phuc hdi. Tuy nhien, day vdn chi la mot su phuc hdi hit sure mong manh bai vi nen kinh ti ndy vdn dang phdi ddi mat v&i rdt nhieu khd khdn thdch thuc. Bdi viet ndy se diem lgi mdt sd tdc ddng chu yeu cua cuoc khung hodng tdi chinh todn cdu din nin kinh te Nhdt Bdn vd nhiing tien triin gdn day cua nen kinh ti ndy.
1. Anh hudng ciia cugc khting hoang tai chinh toan cau toi nen kinh te Nhat Ban
Nhimg tac dgng de thay nhat cfla cugc khflng hoang tai chinh toan cau ddi vdi nin kinh tl Nhat Ban la sy suy giam tde do tang trudng GDP, tinh trang pha san cfla cac cdng ty va nan that nghiep gia tang, gia ca thi trudng bit dn dinh.
Nin kinh te Nhat Ban da suy giam manh ke tu quy IV/2008, va dac biet nghiem trgng trong quy 1/2009. Cac s l lieu dugc Van phdng Ngi cac Nhat Ban cdng b l ngay 20/5/2009 cho thay t i n g san p h i m qudc ngi
Vien Nghien cuu Dong BSc A
* Vien Nghien cuu chau Phi
(GDP) cfla nen kinh te Idn thii hai the gidi nay trong quy I da giam 4% so vdi quy trudc va giam tdi 15,2% so vdi cung ky nam ngoai.
Nguyen nhan chinh la do nhu cau ddi vdi cac mat hang dtd, dien tut va nhieu mat hang khac cua Nhat Ban giam manh trong bdi canh kinh te toan cau suy thoai. Tinh chung trong nam tai chinh 2008 tinh d i n h i t thang 3/2009, theo sd lieu cdng bd chinh thuc, GDP cua Nhat Ban da Ian dau tien sut giam trong 7 nam qua va d mirc giam ky lye 3,5%.
Cung theo thdng ke eua Bd Tai chinh Nhat Ban, trong nam tai chinh 2008, lan dau tien sau 28 nam (ke tir nam 1980 - ngay sau thdi ky khung hoang dau lua lan hai), can can ngoai thuang Nhat Ban da bi tham hut, va muc tham
16 -Nhiing van de KINH TE VA CHINH TR! THE Gl6l Sd 9 (161) 2009
Tran Quang Minh - TrSn Minh Nguyet Kinh td Nhat Ban vdi cugc khung hoang tai chinh.
hyt da len tdi 725,3 ty yen. Trong suit cac nam tu 2002 den 2007, thang du ngoai thuang cua Nhat Ban ludn dat muc tren dudi 10 nghin ty yen. Nhu vay, cd the ndi anh hudng cfla cugc khung hoang tai chinh toan ciu da lam cho can can ngoai thuang Nhat Ban tu chd cd mirc thang du khdng Id trd thanh tham hyt chi trong vdng mdt nam. Trong dd, xuat khau trong nam tai chinh 2008 dat 71,1435 nghin ty yen, giam 16,4% va la muc giam ldn nhat tu trudc den
nay. Nhap khau dat 71,8688 nghin ty yen, giam 4,1%. Dac biet la kim ngach xuat khau sang My chi dat 12,876 nghin ty yen, giam tdi 27.2% so vdi nam trudc, va la muc giam ldn nhat tu trudc den nay. Kim ngach xuat khau sang cac nudc chau Au giam 23%, va ciing la muc giam ldn thit hai so vdi trong qua khu. Xuat khau sang thi trucmg chau A cung giam tdi 13,4%. Trong dd xuat khau sang Trung Qudc giam 9,8%. Xuat khau sang Han Qudc, Hdng Kdng ciing giam manh.
Bang I: Mot so chi so kinh te vi mo cua Nhat Ban, 2008 - 2009 Toe do tang truong GDP thuc te
(hang quy)
Tdc dd tang trudng GDP tinh theo nam Tdc do that nghiep (hang thang, dugc dieu chinh theo mfla)
Chi sd gia tieu dung (hang thang) Ty gia ngoai te (hang thang)
Quy IV/2008 - 3,6%
-13,5%
Thang 4/2009 5.0%/3.460.000 ngudi
100,7 Thang 5/2009 1 USD = 96,45 JPY 1 EURO =134,65 JPY
Quy I /2009 - 3,8%
-14,2%
Thang 5/2009 5.2%/3.470.000 ngudi
100,5
Thang 6/2009 ' 1 USD = 95,56 JPY 1 EURO= 135,53 JPY Nguon: Bdo cdo kinh te hdng thdng (Vdn phdng Ndi cdc Nhdt Bdn).
Bleu do 1: Toe do tang truong GDP (quy theo nam) tir 2004 - 2009
Don vi tinh: %
U.2 TSng trudng GDP, %
NhOng van de KINH TE VA CHINH TRj THE GIOI So 9 (161) 2009- 17
Kinh td Nhat Ban vdi cugc khung hoang tai chinh... Tran Quang Minh - Tr^n Minh Nguyet Nganh san xuat d td la nganh chiu tac ddng
nang ne nhat cfla cugc khflng hoang. Theo cac sd lieu ma Hiep hgi d td Nhat Ban cdng bd, do nhu cau tieu thy cua cac thi trudng chu yeu la My, chau Au va chau A giam manh nen nganh cdng nghiep xuat khau d td cua Nhat Ban da chiu anh hudng nghiem trgng. Thang 4/2009, san lugng d td san xuat cfla cac doanh nghiep trong nudc la 485 nghin chiec, giam 41,7% so vdi cflng ky nam trudc. Trong do, san lugng xe hoi la 416 nghin chiec giam 47,2% so vdi cflng ky nam trudc, san lugng xe tai va cac loai xe khac cung giam manh. Cac doanh nghiep san xuat d td Nhat Ban cdn phai dii mat vdi tinh trang nhu cau nhap khau d td tai cac thi trudng the gidi giam manh, dac biet la thi trudng My.
Thang 4/2009, sd lugng d td xuit khau cfla Nhat Ban chi dat 206 nghin chile, giam 64,7% so vdi cflng ky nam trudc. Day la mure giam lien tilp ke tu thang 9/2008 va cflng la mu'c giam ky luc ke tu sau nam 1973 din nay. Tinh din thdi diem hien tai, sd lugng d td xuit khiu cua Nhat Ban sang thi trudng My da giam gin 70%. sang thi trudng EU giam 43.5% so vdi cflng ky nam 2008. Do kim ngach xuit khiu d td, linh kien dien tu giam. tdng kim ngach xuit khiu cfla Nhat Ban quy 1/2009 da giam 26%. Day cflng la mirc giam ldn nhat ke tu: sau Dai chiln thi gidi II. Them \ao do. dau tu vao cac doanh nghiep san xuat thiet bi cua Nhat Ban cflng giam manh.
Tu quy 1/2009, con sl diu tu vao cac doanh nghiep nay cfla Nhat Ban giam xuing 10,4%, cflng la mirc giam ky Iuc kl tfl- sau Dai chiln thi gidi II den nay.
Dudi tac ddng cua khung hoang kinh tl.
hang loat doanh nghiep hang diu cua Nhat Ban da thdng bao Id nang. Diin hinh nhit la trudng hgp Toyota, hang d td ldn nhit Nhat Ban va ldn thu- hai tren the gidi da thua Io lin diu tien sau 71 nam. Trong nam tai khda kit thuc vao thang 3/2008. Toyota lo 437 ty yen (tuong duang 4,4 ty USD), so \di muc lai 1.710 ty yen cfla nam tai khdji trudc. Hitachi lo 787 ty yen. Toshiba cung Id 343 ty yen. Hang tin tai chinh Nikkei
cua Nhat Ban cho bilt cd khoang 30% trong sl 3.820 cdng ty dai chung cfla Nhat Ban bao lo trong nam tai khda 2008. Tinh hinh ddi vdi cac doanh nghiep Nhat Ban u am den ndi thang 4/2009, Qudc hgi Nhat Ban da phai thdng qua mdt dao luat cho phep Chinh phfl ciiu trg nhtrng cdng ty gap khd khan.
Do anh hudng cfla suy thoai kinh te toan cau, nua cudi nam tai khda 2008 (thang 10/2008 din hit thang 3/2009), tai Nhat Ban cd han 100 nha may ldn bi ddng ctra, nhieu gap hon 4 lan so vdi giai doan tir thang 4 den thang 9/2008. Dac biet trong cac ITnh vyc san xuat may mde thiet bi, san pham dien gia dung, thyc pham, cd nhieu nha may budc phai ddng cira do tinh hinh ban hang kem, trong do cd ca cac hang dien tu, thilt bi dien ndi tieng cfla Nhat Ban va the gidi.
Chang han nhu hang Panasonic da quylt dinh ddng cua 13 nha may, chu yeu la cac nha may san xuat man hinh ti vi su dyng trong d to;
Hang Juki ddng cua 4 nha may san xuat phu tflng may khau, Sony ddng cua nha may san xuat linh kien ti vi... Trong s l hon 100 nha may bj ddng cua trong giai doan ndi tren, cd tdi 94 nha may bi ddng cira trong khoang tu thang 1 den hit thang 3/2009. Cac hang san xuit deu cho rang, trong thdi gian trudc mit, khdng thi trdng dgi kinh te hdi phuc va ding yen giam gia. Vi vay, hg budc phai cat giam diu tu va nhan cdng.
Trong quy IV/2008 va quy 1/2009, 20 tap doan hang dau Nhat Ban da cit giam ting cgng 87.000 nhan cdng ca d trong nudc va nudc ngoai. Tinh tdi cudi thang 3/2009. cac tap doan nay cd tdng cgng 2,858 trieu nhan vien, giam 3% so vdi cudi thang 9/2008. Viec cit giam nhan cdng dien ra phd biln trong nganh cdng nghiep dien tu. do nhu cau cfla thi gidi va gia ca cfla cac mat hang dien tir giam. Trong quy IV/2008 va quy 1/2009, Panasonic da cit giam khoang 21.000 viec lam. mfl-c cit giam ldn nhit trong sd 20 tap doan ndi tren. Tilp theo la Sony, vdi so nhan vien bi sa thai la 14.000. NEC cung da cat giam 13.000 nhan cdng va cd kl hoach cat giam them it nhat 7.000 nhan cdng nua 18 -NhOng van de KINH TE VA CHl'NH TRj THEGICJl Sd 9 (161) 2009
Tran Quang Minh - Tran Minh Nguyet Kinh te Nhat Ban vdi cugc khung hoang tai chinh.
trong cac thang tilp theo. Tinh trang cit giam nhan cdng it nghiem trgng ban d cac hang san xiiit d td. Culi nam 2008, Nissan da thdng bao ke hoach cat giam 20.000 lao ddng, song s l nhan cdng bi mat viec tren thyc t l din nay khdng ldn nhu vay. Cac hang san xuit thep va chat hda hgc cung thyc hien viec sa thai nhan cdng mdt each han che.
Tinh trang cat giam nhan cdng cfla cac cdng ty cdng vdi san xuat dinh tre da day ty le thit nghiep d Nhat Ban len tdi muc ky luc. Tdng sd ngudi that nghiep toan phan tai Nhat Ban tinh den thang 4/2009 da len tdi 3,35 trieu ngudi.
tang 670 nghin ngudi so vdi thang trudc va la thang thu 5 tang lien tuc. Sd ngudi dang lam viec la 62,45 trieu ngudi, giam 910 nghin ngudi so vdi cflng ky nam trudc va la thang thu 14 giam lien tyc. Trong sd nhung ngudi that nghiep toan phan, cd 1,06 trieu ngudi do cdng ty pha san, giam nhan vien, va 1,03 trieu ngudi vi ly do ca nhan. Tinh den thang 4/2009, ty le that nghiep toan phan tai Nhat Ban da len den mirc 5,2%, la mirc cao nhat tinh tu nam 2006, song con sd nay van tiep tyc tang them. Theo mgt sd dy bao, ty Ie nay vao quy 1^2010 se len tdi 5,66%, la muc cao nhat trong lich sir Nhat Ban.
Bieu do 2: Ty Ie that nghiep (%) va so ngucri that nghiep (trieu ngu&i) Ty le that nghiep (%) So ngudi that nghiep (trieu ngudi)
^^
.tif. .<t: .'•-' Jir Acr Ju! .t-J
Ve tinh hinh pha san, theo sd lieu cfla Cdng ty Dieu tra thuang mai va cdng nghiep Tokyo (Nhat Ban), trong vdng 6 thang dau nam 2009, cd hon 8.000 cdng ty Nhat Ban bi pha san, tang hon 8% so vdi cflng ky nam 2008. Day mdi chi la con sd thdng ke cho cac doanh nghiep cd sd ng tren 10 trieu yen (tuong duong vdi khoang 100.000 USD). Da s l cac doanh nghiep bi pha san deu la cac doanh nghiep nhd va vira. Sd lieu thdng ke cdn cho thay, tdng sd ng cua hon 8.000 doanh nghiep pha san nay la hon 4.685 ty yen, tang hon 47% so vdi cflng ky nam 2008.
Trong dd cd 70 doanh nghiep pha san vdi khoan ng 10 ti yen. Cac doanh nghiep trong nganh chi tao, san xuit chiem ty le pha san cao nhat, tiep sau dd la cac doanh nghiep bat ddng san, van tai.
Cflng vdi nhiing khd khan tren la tinh trang suy giam cfla chi sd gia hang tieu dung trong nudc. Theo Bd Tai chinh Nhat Ban, gia cac mat hang tieu dung cfla nudc nay da giam xudng muc ky lye trong may thang qua va Nhat Ban dang dimg trudc nguy co giam phat nghiem trgng. Theo cdng bd cfla Ngan hang Nhat Ban ngay 10/7/2009, chi sl gia ban budn (CGPI) thang 6/2009 da giam tdi 6,6% so vdi cflng ky nam trudc va day cung la mtic giam sut cao nhit trong lich sir Nhat Ban. Chi sd gia xuat khiu (tinh bing ddng yen) giam 12,8% va chi s l gia nhap khau giam 32,2%. Gia hang hda ha cho thiy nhu cau ndi dia yeu trong bdi canh cae cdng ty ban che chi tieu, sa thai nhan cdng da lam cho buc tranh kinh te Nhat Ban cang trd
NhOng van de KINH TE VA CHINH TRj THE GIOI Sd 9 (161) 2009- 19
Klnh td Nhat Ban vdi cugc khiing hoang tai chinh. Tran Quang Minh - Tran Minh Nguyet nen am dam. Theo cdng bd cua Bd Kinh te
Thuang mai va Cdng nghiep Nhat Ban, tdng doanh sd ban budn va ban le cfla thi trudng Nhat Ban thang 3/2009 chi dat 45.650 ty yen, giam 24%, la mirc giam ldn nhat tir trudc tdi nay. Trong dd. doanh sd ban le dat 11.723 ty yen. giam 3,9% so vdi cung ky nam trudc va la
thang thir 7 giam lien tiep. Doanh sd ban buon dat 33.342 ty yen, giam 29,2%, la thang thii 5 giam lien tiep va cflng la miic giam ldn nhat tir trude tdi nay. Nhu cau hang hda tai ndi dia Nhat Ban hien dang d mtic thap, gia hang hda ndi dia tir dau nam den thang 6/2009 da giam 2,6%, muc sut giam thap nhat ke tu nam 2002.
Bieu do 3: Chi so gia tieu diing hang thang
Chi s6 gia tieu dung
\
^
.'•.;; C : : Iif. . < c r .t-^' 0 : 1 .tjj-.
;::" •" '^
J.,:
Tren thi trudng tai chinh, nhung anl: hudng cua cugc khflng hoang tai chinh toan ciu dii vdi Nhat Ban cdn nghiem trgng han ca so vdi nen kinh te thyc. Thi trudng chirng khoan Nhat
Ban da trai qua nhimg chudi ngay het sire bi dat do cd phieu giam gia trong khi ddng yen tang gia len muc ky lye so vdi USD va euro kl tu nam 2005.
Bieu do 4: Ty gia ngoai hoi (USD va Euro)
20 -NhOng van de KINH TE VA CHfNH TRj THE GICJI Sd 9 (161) 2009
Tran Quang Minh - Tran Minh Nguyet Kinh te Nhat Ban vdi cugc khung hoang tai chinh...
Viec dong yen tang gia so vdi USD va euro tren thj trudng ngoai h i i Tokyo da tao them ap lye ddi vdi thi trudng chflng khoan lam cho thi trudng chung khoan Tokyo xuIng gia manh.
Cac cd phieu nganh d-td gdm Toyota, Nissan, Honda va dien tir nhu Panasonic, Sony, Sharp deu sut gia, keo chi sd Nikkei xuIng theo. Chi sd Nikkei 225 - mdt chi sd dugc coi la thudc do cfla thi trudng chirng khoan Nhat Ban da giam diem lien tiep xudng dudi mirc 10.000 diem (thap nhat trong vdng 5 nam qua). Chi sd nay vao thang 6/2009 la 9.291 diem, trong khi da cd luc nd dat muc ky lye hon 17.000 diem vao thang 8/2007.
Ngan hang ldn nhat Nhat Ban Mitsubishi UFJ Financial Group ngay 19/5/2009 da thdng bao Id rdng 256,95 ty yen (khoang 2,7 ty USD) trong nam tai chinh 2008 do sy xudng ddc cua thi trudng chirng khoan. Cac ngan hang ldn hang dau Nhat Ban Iflc dau dugc xem nhu cd the "mien dich" vdi khflng hoang tin dung toan cau, ddng thdi chdp dugc ca hdi tdt de nam lay cd phan cua nhung tap doan tai chinh phuang Tay gap khd khan ve tai chinh. Tuy nhien, chinh hg cflng thua Id nang ne khi chung khoan trugt gia. Theo dng Nobuo Kuroyanagi, Giam' ddc dieu hanh Mitsubishi UFJ, sy sup dd cfla Tap doan tai chinh khdng Id Lehman Brothers (My) hdi thang 9/2008 da giang mgt ddn nang ne vao Mitsubishi UFJ. Trude vy pha san nay, Mitsubishi UFJ da gap phai mgt sd van de nhu cho vay dudi tieu chuan, nhung mgi viec chi te liet sau khi Lehman Brothers sup dd va mgi viec dien ra khdng cdn theo dy kien.
De ddi phd vdi nhung thach thirc cfla cugc khung hoang tai chinh toan cau, Chinh phfl Nhat Bgn da bdn lan tung ra cac gdi kich thich kinh te vdi gia tri hang tram ty USD. Ngan hang Trung uong Nhat Ban da ha lai suat ca ban ddng yen xuIng tdi muc thap ky Iyc 0,1 %. ding thdi tiln hanh mua thuang phieu va trai philu doanh nghiep, cung cap ngudn tien vdi lai suit thip cho cac ngan hang thuang mai... Nhd nhung
nd Iyc dd, nen kinh te Nhat Ban ke tir nua sau cfla nam 2009 da cd nhung tin hieu lac quan.
2. Nhirng tien trien ciia nen kinh te Nhat Ban gan day
Theo cac sd lieu thdng ke va danh gia cfla Ngan hang Nhat Ban, sy suy giam cfla nen kinh te Nhat Ban ke tu nua sau cfla nam 2009 da cd dau hieu chtrng lai. Nhan td chinh giflp cho nen kinh te Nhat Ban khdng tiep tuc di xudng la sy phyc hdi cfla san xuat va xuat khau, dac biet la trong cac nganh d td va dien may:
- San xuat va xuat khau d td cua Nhat Ban trong may thang gan day da cho thay mgt xu hudng phyc hdi rat rd net nhd nhirng ket qfla dat dugc trong viec giai toa hang tdn kho, dac biet la hang tdn kho d nudc ngoai. Nhieu cdng ty san xuat d td cua Nhat Ban trong nhting thang gan day da bat dau tang san xuat va thyc hien cac bien phap khuyen khich mua sam d td mdi kl tu thang 4/2009.
- Cac don dat hang cfla nudc ngoai ddi vdi linh kien va phu tung dien may Nhat Ban cflng tang manh, cung vdi vice giai toa hang tdn kho ca d trong nudc lan nudc ngoai va sy phuc hdi nhu cau cua Trung Qudc - mgt thi trudng ldn ddi vdi cac mat hang dien may cfla Nhat Ban, da thuc day sy phuc hdi cua nganh dien may, dac biet la ddi vdi cac linh kien su dung cho ti vi man hinh phang, dien thoai di ddng va may vi tinh. San xuat tang khdng chi ddi vdi cac linh kien dien tu ma cdn ddi vdi ca cac san pham hoan chinh, dac biet la ti vi man hinh phang.
- Dau tu cdng cdng cflng tang dang ke do viec thyc hien cac goi kich thich kinh te cfla Chinh phfl, dac biet la gdi kich thich kinh te dugc thdng qua hdi cudi thang 5/2009 vdi tri gia gin 144 ty USD. Day la gdi kich thich kinh t l thu 4 k l tu thang 8/2008. Chinh phfl Nhat Ban da the hien quyet tam cao nhat nham khac phuc suy thoai kinh te. Gdi kich thich kinh te lan nay dugc dflng vao viec cat giam thue, tang chi tieu cdng, hd trg that
NhOng van de KINH TE VA CHINH TRj THE GIOI So 9 (161) 2009- 21
Kinh td Nhat Ban vdi cugc khung hoang tai chinh... Tran Quang Minh - Tran Minh Nguy$t
nghiep, va thflc day tieu thy xe d td va hang dien tu. Nhd vay, gia tri cua cac hgp ddng dau tu cdng cgng da tang han 10% trong thang 6/2009 so vdi cflng ky nam trudc va san lugng cdng nghiep Nhat Ban thang 6/2009 da tang 5,9% so vdi thang 5/2009.
Theo thdng bao ngay 17/8/2009 cfla Chinh phfl Nhat Ban, nen kinh te Nhat Ban da ra khdi suy thoai vdi muc tang trudng GDP trong quy 11/2009 dat 0,9% sau bdn quy suy giam lien
tilp. Trudc do, Dtic va Phap ciing da cdng bo cac sd lieu cho biet nen kinh te cua cac nudc nay da ra khdi suy thoai. Theo dd, Nhat Ban la nin kinh te thir ba trong nhdm G7 da ra khoi suy thoai sau Dilc va Phap. Theo danh gia cua mdt sl nha phan tfch kinh te, kinh te Nhat Ban da tang trudng tdt hon cac nen kinh te phat trien khac trong quy 11/2009, va day dugc coi la dau hieu md ra trien vgng tuoi sang ve viec hoi phyc nen kinh te toan cau.
Bieu do 5.
%
1.0 0.5 0.0 -0.5 - 1 . 0 - 1 . 5 - 2 . 0 - 2 . 5 - 3 . 0 - 3 . 5 Quy 1/2008
Tang tr uong GDP Nhat Ban theo quy
Quy 11/2008 Quy III/2008 Quy IV/2008 Quy 1/2009 Quy 11/2009
Cac nhan td chinh ddng gdp vao sy tang trudng nay la cac gdi kich thich kinh tl cfla Chinh phfl va sy phyc hdi nhu ciu nhap khiu cua cac nudc ban hang cfla Nhat Ban, dac biet la Trung Qudc:
- BBC dan nhan dinh cfla nhilu nha phan tich cho rang cac gdi kich thich kinh tl cua Chinh phfl la nguyen nhan chinh giup kinh tl Nhat Ban phuc hoi. Trong giai doan tfl thang 12/08 din thang 6/09, Chinh phfl Nhat Ban da chi 3.830 ty yen (gin 40,8 ty USD) dl ho trg cac doanh nghiep bi anh hudng bdi cugc khflng hoang tai chinh toan ciu thdng qua cac khoan cho vay khan cap cflng nhu cac kl hoaeh mua trai phieu doanh nghiep. Cac gdi kich thich kinh te cua Chinh phu cdn tap trung vao viec tang
chi tieu edng va khuyen khich tieu dflng ca nhan, dac biet la khuyen khich mua d td tiet kiem nhien lieu va do diing gia dinh. Theo dng Mariko Oi, phai vien cfla kenh truyen hinh BBC Asia Business Report: dan chung trong nudc bat dau mua xe hai Nhat Ban trd lai du cho khdng dugc nhieu nhu trudc day, nhd vao ke hoach cfla Chinh phu khuyen khich hg thay doi xe cfl chuyen sang sir dyng cac loai xe tiet kiem nang lugng. Chi tieu tieu dflng ca nhan, hien chiem tdi 60% trong tdng san pham ngi dia (GDP) cfla Nhat Ban, da tang 0,9% trong thang 6/2009. Day la Ian dau tien trong vdng 9 thang qua, chi tieu tieu dung ca nhan d Nhat Ban tang.
- Ong Junko Nishioka, chuyen gia cao cap cfla Cdng ty chimg khoan RBS, Tokyo cho biet:
22 —NhOng van de KINH TE VA CHINH TRj THE Gl6l Sd 9 (161) 2009
Tran Quang Minh -Tran Minh Nguyet Kinh te Nhat Ban vdi cugc khung hoang tai chinh...
''Tinh hinh hiin rdt tdt. Chi tiiu cdng tiip tuc tdng vd tdi khdng nghi nhu mdt so nguai rdng suy thodi se tra lgi". Quy 11/2009, san lugng cdng nghiep cfla Nhat Ban da tang 8,3%, tdng khdi lugng xuat khau tang 6,3% so vdi quy I.
Thang 6/2009, thang du thuong mai cfla Nhat Ban da lan dau tien tang trong vdng 20 thang qua nhd xuat khau tang, trong khi san lugng cdng nghiep tang 2,4% so vdi thang 5/2009.
Vi dy dien hinh la Hang Toyota - mgt trong nhtlng hang san xuat d td ldn nhat cfla Nhat Ban, thdng bao da thu hep bdt muc Id trong nam va ddi thfl cfla hg la Honda da dy bao se cd lai trong nam tdi.
- Gdi Cliu trg xap xi 2.000 ty USD den tu chinh phfl cac nudc giup binh dn nen kinh te toan cau va hd trg xuat khau phat trien dugc coi la mdt nguyen nhan chfl yeu khac giup hdi phyc kinh te Nhat Ban. Rieng ehinh phfl Trung Qudc da chi khoang 4.000 ty nhan dan te (tuong ducmg 585 ty USD). Sd tien nay mac dfl la gdi kich cau cua Trung Qudc, song chinh nd da cim nguy cho nganh san xuat d td, nganh vat lieu xay dyng va nganh thep cfla Nhat Ban trong thdi ky khflng hoang. Xuat khau cfla Nhat Ban tang, chu ylu la xuat sang hai thi trudng Idn nhat la Trung Qudc va My.
- Ong Seijiro Takeshita, Giam ddc cfla Mizuho Financial, td hgp ngan hang Idn thu' hai cfla Nhat Ban, ndi vdi dai BBC rang nen kinh t l Nhat Ban dang chung kien "mdt su hdi phuc thuc su". Ong ndi: "Chung tdi diit khodt dd ra khdi tinh trgng bi quan qud ddng md chung ta timg chirng kiin, tuy nhien, vdn cdn mdt sd vdn di l&n, ndi ro han Id mitc tiiu thu cita ddn chimg" "Chung tdi biit ldn ndy Id thuc sir chu yiu nha vdo gdi kich cdu cua Chlnh phu."
Tuy nhien, cho du nen kinh te Nhat Ban da cd nhung tin hieu het sue kha quan, cac nha hoach dinh chinh sach va nhieu nha kinh te hoc van nhin nhan van de nay mdt each than
trgng. Hg cho rang nhung nhan td giflp cho nen kinh te Nhat Ban tang trudng trong quy 11 vu'a qua deu la nhirng nhan td khdng ben vung. Dd la sy phuc hdi cfla xuat khau va cac gdi kich thich kinh t l cfla Chinh phfl Nhat Ban. Han nua, ban than sy phyc hdi xuat khau cfla Nhat Ban cung la nhd vao sy tang nhu cau tieu dflng cua nudc ngoai, ma phan Idn sy tang nhu cau cfla nudc ngoai nay cflng lai la do tac ddng cfla cac gdi kich thich kinh te cfla chinh phfl cac nudc. Mdt khi cae gdi kich thich kinh t l nay hit kha nang phat huy tac dyng thi ddng Iyc cho sy tang trudng nhat thdi nay se khdng cdn nua. Trong khi dd, nhung nhan t l ca ban cfla sy tang trudng ben vung la sy phuc hdi cfla san xuat trong nudc va sy gia tang dau tu cfla khu vyc tu nhan van chua xuit hien. Hon nu:a, nen kinh te Nhat Ban van dang phai dii mat vdi kha nhieu khd khan thach thuc. Dd la tinh trang thit nghiep, giam phat, va suy giam nhu cau trong nudc:
- Ngan hang Trung uong Nhat Ban vin rat than trgng khi cdng bd trong mdt bao cao gan day cho ring, mac dfl chi sd tang trudng cho thiy nhilu tin hieu kha quan, nhung ty le that nghiep tiep tuc d muc cao, cdng vdi sue mua cdn ylu la trd Iyc khdng nhd vdi qua trinh hdi phuc cua kinh te Nhat Ban.
- AFP dan Idi nha kinh tl hgc Kyohei Morita cho hay, nin kinh te nudc nay dugc ky vgng se giu muc tang trudng cho den het nam 2009 nhimg vin cin sy chdng dd trong cac chinh sach cfla Chinh phu.
- S l lieu cfla Chinh phfl Nhat Ban cdng bd gin day cho thiy, s l ngudi khdng cd viec lam d nudc nay trong thang 6 vua qua da tang them 830 nghin ngudi so vdi cflng ky nam ngoai (tuong duong 31,3%), dua sl ngudi that nghiep tai Nhat Ban len tdi 3,48 trieu, chiem 5,4% lye lugng lao dgng d nudc nay so vdi muc 5,2%
trong thang 5. Day la thang thu tam lien tiep ty
NhOng van de KINH TE VA CHINH TRj THE GIOI Sd 9 (161) 2009- 23
Klnh td Nhat Ban vdi cugc khung hoang tai chinh. Tran Quang Minh - TrJin Minh Nguyet
le thit nghiep tai Nhat Ban tang va la ty le cao nhit kl tir thang 4/2003. Nhieu chuyen gia cho rang, viec ty le nay lap lai mure ky lye 5,5% sau Chien tranh the gidi II chi cdn la van de thdi gian. Mgt sd ngudi edn dy doan sd ngudi that nghiep se cdn tiep tuc gia tang, va cd the se len den con sd ky luc la 5,8% trong nam tdi.
Trong khi dd, gia tieu dflng co ban (bao gdm ca cac chi phi nha d, thyc pham, giao thdng van tai, va dien) trong thang 6/2009 giam d muc ky luc 1,7% so vdi cflng ky nam 2008 va giam 0,2% so vdi thang 5/2009. Theo Bg Ndi vy Nhat Ban, miic giam nay phan anh nhung dy doan quari ngai cfla thi trudng ve tinh hinh giam phat tai nen kinh te Idn thu hai the gidi nay. Cac eon sd tren da phfl bdng den len nhtrng dy bao lac quan ve triln vgng n i n kinh te Nhat Ban sdm phyc hdi sau khi da qua khdi tinh trang sut giam xuat khiu va san lugng hang hda nghiem trgng nhit trong thang 7 vua qua. Theo mgt cugc tham dd do Reuters thyc hien, eac nha kinh t l hgc hy vgng GDP cfla Nhat Ban se tang them 0,4%
trong quy III va 0,5% trong quy IV/2009. Nlu
dugc nhu vay, nen kinh te hang dau chau A nay se sdm khdi phyc da tang trudng.
Tdm lgi, cac chi sd cua nen kinh te Nhat Ban eho den giQa thang 8/2009 da cho thay ca nhung tin hieu tich eye lan khdng tich cue.
Theo danh gia cua Chinh phfl Nhat Ban, nhung tin hieu tich eye la rat kha quan va cd tac dgng Idn ban cac tin hieu khdng tich eye. Vi the, kinh te Nhat Ban da bat dau bude vao thdi ky phyc hdi va se tiep tyc xu hudng di len trong nhirng thang cudi nam 2009. Trong sd cac nganh cdng nghiep tieu bieu cfla Nhat Ban, tiem nang cua cac nganh che tao d td, dien thoai di ddng va cac thiet bi dien tir la kha ldn. Day se la nhimg nganh dan dat sy phyc hdi va tang trudng cua nen kinh te nudc nay trong thdi gian tdi. Tuy nhien, nhieu nha phan tich kinh te lai cho rang cung khdng nen qua lac quan vdi nhflng tin hieu tich cue hien nay, nhat la trong bdi canh suy thoai kinh te the gidi vin dang co nhflng dau hieu tilp dien*
Tai lieu tham khao:
Hirohide Yamaguchi (2009): Recent Economic and Financial Developments and the Conduct of Monetary Policy, Bank of Japan, July 22.
Bank of Japan (2009): Monthly Report of Recent Economic and Financial Developments (cac thang 3, 4, 5, 6, 7, 8)
Japan Statistics (http://www.stat.go.ip/enelish/data/index.htm)
Ministry of Economy, Trade and Industry (http://www.meti.go.iD/english/index.html) TTXVN, Tdi lieu tham khdo ddc biit, nhilu s l . ' • '
24 -NhOng van de KINH TE VA CHfNH TRI T H | ' G I 6 | Sd 9(161) 2009
